384 – BIBLIA DLA KAŻDEGO

OAZA

OAZA

CHRZEST MŁODEGO KOŚCIOŁAW DUCHU ŚWIĘTYM

Dzieje Apostolskie są tą księgą NowegoTestamentu, która przedstawia przyjście

Ducha Świętego w sposób najbardziej spek-takularny. Odnoszę się tu do opisu Pięćdzie-siątnicy z Dz 2, gdzie owo zstąpienie na zgro-madzonych przedstawia się za pomocą grzmo-tów, gwałtownego wiatru, języków ognia,mówienia wobec wieloetnicznego audytoriumw obcych językach. Łukaszowy opis posługu-

Pięćdziesiątnica(mozaika, XII-XIIIwiek, Palermo,Katedraw Monreale).Duch Świętyzstępuje naapostołów podpostacią promieniświatła. Ichuświęcenie jestwyrażonew aureolach, którew całym cyklumozaik pojawiająsię tutaj nadgłowami po razpierwszy.

je się dobrze znanymi obrazami, zaczerpnię-tymi z Pism Izraela, które mówią o apokalip-sach i teofaniach (por. opis wydarzenia na Sy-naju w Wj 19,10-25), z tradycji żydowskiej, gdychodzi o zjawisko języków (Filon, Talmud), jakrównież z proroka Joela, kiedy interpretuje fe-nomen Pięćdziesiątnicy (wystąpienie Piotraw Dz 2,17-21). Cała ta wielka inscenizacja mawyrazić, że teraz, po zmartwychwstaniu Chry-

BIBLIA DLA KAŻDEGO – 385

stusa, Duch Boży, którego spodziewano sięw czasach ostatecznych, już zstąpił. Zstąpie-nie to daje początek nowej wspólnocie – Ko-ściołowi, który posiada misję uniwersalną, jakto sugeruje lista narodów (Dz 2,9-11). Piotrnadaje Pięćdziesiątnicy interpretację, któratrafia w samo sedno w następujących słowach:„Tego właśnie Jezusa wskrzesił Bóg, a my wszy-scy jesteśmy tego świadkami. Wyniesiony naprawicę Boga, otrzymał od Ojca obietnicęDucha Świętego i zesłał Go, jak to sami wi-dzicie i słyszycie” (Dz 2,32-33). Niektórzychcieli widzieć w Pięćdziesiątnicy dar nowegoPrawa oraz ponowne zjednoczenie narodówjako odtrutkę przeciw następstwom wieżyBabel. Inni pisarze Nowego Testamentu opo-

wiadają o pierwszym zstąpieniu Ducha Świę-tego na apostołów, które się odbyło w mniejwidowiskowy sposób. Na przykład czwartaEwangelia wplotła je już w sam wieczór Pas-chy (por. J 20,22) i związała je z przywilejemodpuszczania grzechów (20,23). Nie jest teżczymś bezpodstawnym upatrywanie w tejżeczwartej Ewangelii zesłania Ducha Świętego,gdy ukrzyżowany Jezus „oddał ducha” (19,30),ponieważ autor, św. Jan, połączył ukrzyżowa-nie Jezusa z Jego uwielbieniem, po którymdopiero mógł być udzielony Duch (7,39).

Każda z ksiąg w Nowym Testamencie posia-da swoją szczególną teologię Ducha Świętego.Wyjątkowe jej bogactwo prezentuje Paweł i Jan.Tutaj zatrzymamy się przede wszystkim nadwóch pismach Łukaszowych, tzn. na Ewange-lii i Dziejach Apostolskich, ponieważ naszympunktem wyjścia był opis Pięćdziesiątnicy.

W wydarzeniu tym Łukasz dostrzega wy-pełnienie zapowiedzi wyrażonej przez JanaChrzciciela, który wskazując na przyjście Me-sjasza jako silniejszego od siebie, powiedział:„On chrzcić was będzie Duchem Świętymi ogniem” (Łk 3,16). Zostaje to potwierdzo-ne przez Zmartwychwstałego, który na po-czątku Dziejów Apostolskich zachęca swychuczniów, by nie oddalali się z Jerozolimy ażdo czasu spełnienia się zapowiedzianej przezNiego obietnicy Ojca: „Jan chrzcił wodą, alewy wkrótce zostaniecie ochrzczeni DuchemŚwiętym” (Dz 1,5). Pięćdziesiątnica jest więcchrztem wspólnoty chrześcijańskiej w DuchuŚwiętym. Jest tu zbieżność z ziemskimi losa-mi Jezusa. Łukasz mówi, że począwszy od chrztujest On „pełen Ducha Świętego” (Łk 4,1) i żemocą tej pełni wykonuje swe dzieło mesjań-skie. Ta sama Ewangelia opowiada, że Jezusw synagodze Nazaretu rozpoczyna swoją dzia-łalność, odnosząc do siebie tekst z Izajasza 61:„Duch Pański nade mną” (Łk 4,16-30). Duch,którego Jezus posiada w pełni, prowadzi Gow głoszeniu Dobrej Nowiny i w realizacji dzie-ła mesjańskiego. Przed swoją paschą (śmierći zmartwychwstanie) Jezus rozporządza jużpełnią Ducha. Po swym zmartwychwstaniustaje się Tym, który Go udziela, jak o tymświadczą ostatnie z Jego słów, zapisane w trze-ciej Ewangelii: „Oto Ja ześlę na was obietnicęmojego Ojca. Wy zaś pozostańcie w mieście,aż będziecie przyobleczeni mocą z wysoka”(Łk 24,49). To „pozostawanie w mieście” jestspójne z ogólną wizją teologiczną Łukasza,wedle której Jezus w całym swoim życiu zmie-rza do Jerozolimy, i właśnie stamtąd zaczynasię ponowne przepowiadanie ewangeliczne-go orędzia aż po krańce ziemi. Podobnie jaknapełniony Duchem Świętym Jezus zakończyłswą ziemską misję w Jerozolimie, tak ucznio-

386 – BIBLIA DLA KAŻDEGO

OAZA

PIĘĆDZIESIĄTNICA W SZTU-CE CHRZEŚCIJAŃSKIEJPięćdziesiątnica należy w ikonografiichrześcijańskiej do najczęściej przedsta-wianych tematów. Wzorzec kompozycyj-ny często przypomina ostatnią wieczerzę,gdyż chodzi o to samo miejsce akcji –wieczernik, oraz o te same osoby. Jezusazastępuje Maryja, zaś puste miejsce poJudaszu przypadło Maciejowi. Cechąwspólną jest porządek kompozycyjnydzieł, począwszy od kolistego schematumozaiki w Monreale, aż po kwadratowyukład Giotta w padewskiej KaplicyScrovegnich. W ten sposób zostajeoddana zarówno jedność grupy aposto-łów, jak też ich gotowość dotarcia ażna krańce ziemi. Gesty niemal zawszezachowują liturgiczną prostotę, a natwarzach widać zdumienie i zarazempociechę, jaką przynosi obiecany przezJezusa wcześniej Duch Pocieszyciel.Samo zesłanie Ducha Świętego przedsta-wia się na ogół w gołębicy i płomieniach,natomiast w Vézelay główną postacią jestsam Jezus, rozsyłający swych uczniówna ewangelizację całego świata.

wie Zmartwychwstałego, wychodząc z Jerozo-limy, dzięki Duchowi będą o Nim świadczyćwobec wszystkich narodów (por. Dz 1,8). Pięć-dziesiątnica jest zapowiedzianym przez Jezu-sa chrztem w Duchu. Pierwsza Pięćdziesiątni-ca powtarza się nadal w innych, już nie tak gło-śnych wydarzeniach. Łukasz wspomina zwłasz-cza Pięćdziesiątnicę w Samarii (Dz 8,14-17)oraz tę, której dostąpili poganie (Dz 10,44-48;11,15-18). Chociaż jest to chrzest w Duchu,Łukasz nie wydaje się zbytnio zainteresowanyteologią chrzcielną. Szczególnie zaprząta gonatomiast związek między Duchem Świętyma świadectwem-przepowiadaniem. Podobniejak Duch przy chrzcie Jezusa dał początekJego działalności publicznej, tak teraz tenżeDuch ożywia wspólnotę chrześcijańską jakowspólnotę misyjną, udzielając jej mocy doświadczenia o Jezusie. Nie bez racji więc Dzie-je Apostolskie zostały nazwane „EwangeliąDucha”, ponieważ to On jest ich głównymbohaterem. Autor tej księgi zdaje się wykazy-wać ciągłą troskę, aby nam Go przedstawićjako działającego w Kościele, który „rozwijałsię... i napełniał pociechą Ducha Świętego”(Dz 9,31). W modlitwie, w wierze, w chrzcieDuch Święty udziela przede wszystkim mocy,by bez lęku dawać świadectwo Chrystusowi.On kieruje Kościołem („Postanowiliśmy bo-wiem, Duch Święty i my” – Dz 15,28) w jego

BIBLIA DLA KAŻDEGO – 387

Pięćdziesiątnica(fresk Giotta,

ok. 1267-1337,Padwa, Kaplica

Scrovegnich).Apostołowie

zgromadzeni sąw wieczerniku,

który ma kształteleganckiej

gotyckiej kapliczkii oddziela widzów

od przedsta-wionych wydarzeń.

Duch Świętyzstępuje na

apostołów, a jest tojakby wylanie się

światła,nadającego szatom

szczególnąkolorystyczną

lekkość. Artyścieudało się

przekazać wrażeniejedności panującej

wśródzgromadzonychoraz przemianę

dokonaną w nichprzez Ducha

Świętego.

388 – BIBLIA DLA KAŻDEGO

OAZA

misyjnej drodze. Oto czemu Duch Święty jestnajlepszym darem, jakiego Bóg może udzie-lić tym, którzy o to proszą (por. Łk 11,13).

Pisma Łukaszowe nie wyczerpują nowote-stamentowej nauki o Duchu Świętym. Już usynoptyków obecne są różne akcenty i tłuma-czenia. Jedyne dwa wspólne trzem synopty-kom teksty o Duchu dotyczą chrztu w Jorda-nie oraz bluźnierstwa przeciw Duchowi Świę-temu. Bardzo bogate elementy występująszczególnie u Jana i u Pawła. Pierwszy z nichpodkreśla funkcję Ducha w stosunku do Je-zusa jako Ducha prawdy, który potwierdza, żeJezus jest prawdą – osobowym objawieniemBoga (J 14,17; 15,26; 16,13), oraz Jego funk-cję w stosunku do uczniów jako Parakleta-pod-pory, przypominającego słowa Jezusa i pro-wadzącego uczniów do całej prawdy (14,26;16,13). Paweł z kolei zdaje się wręczutożsamiać Zmartwychwstałe-go z Duchem, aby jaknajdobitniej za-znaczyć,

że Duch Boży jest w Chrystusie i działa po-przez Niego, aby wspólnotę do Chrystusaupodobniać. Zmartwychwstały jest tym, któryz Ducha czerpie i który Go udziela. DuchŚwięty, posłany przez Boga do serc wierzącychw momencie chrztu, wprowadza ich w tajem-nicę Trójcy (por. Ga 4,6; Rz 5,5; 1 Kor 6,19).Teraz już chrześcijanin żyje w Duchu (Rz 2,29)i według Ducha (Rz 8,14-15), który czyni gopodobnym Synowi. Duch udzielony ochrzczo-nym (1 Kor 12,13) ustanawia równą godnośćwszystkich wierzących. Jednocześnie jednak,udzielając różnorakich charyzmatów i posług(1 Kor 12-14), ten jedyny Duch buduje Ko-ściół i wnosi do niego rozliczne dary.

Franco Ardusso