,- 2105 1.1' - 5, . .I' -3, . SI' - i -- MISN /499?.0512/

PIZOGIIAM NAUCZANIA

DI,A ZAWOIIIJ

Program nauczania przygotowala Konusja Progal~iowa dla Zawod6w

Elektryczno-Elektronicznych, powdana decyzja nr 12 Milustra Edukacji Narodowej z

dnia 12 kwiehua 1995 roku.

I I. P L A N Y NAUCZANIA DLA ZA\YODU

I'LAN NAUCZANIA

Szkoia Srednia zawodowa

7'echiiikum

Zaw6d: lecllnik elektronik

Podbudowa programowa: szkola podsiawowa

*) ~ y i n i a r y godzin poszczeg6lnych przediniotdw dzielone sq odpowiednio na te sanle lata nauki co u' szkole dla mlodziety

**) godziny przeznaczonc na dodatkowe zajecia z przedlliiolh!~ obowiqzkowycll zgodnie z poirzebalni danej klasy

PLAN NAUCZANIA

Szkola Srednia zawodowa

Tecl~nikuin

Zaw6d: tecllnik elektronik

f'odbudowa progratnowa: szkola zasadnicza, zaw6d: n,otller elektronik

) wymiary godzin poszczeg6lnych przedmiotbw dzielone s* odpowiednio na te same lata nauki co w szkole dla mlodziehg,

* * ) godziny przeznaczone na dodatkowe zajecia z przedtniotbw obowiqzkowych zgodnie z potrzeba~ni danej klasy.

PLAN NAUCZANIA

Szkola Srediiia zawodowa

Szkola policealna

Zaw6d: lechnik elcklronik

Podbildowa progranioiva: liceuin og6inoksztalcqce

01a ,"lod~ic,.y - Dlr doroslyrl . Lp. Pncdmiolynnl#izania

S C M E S T R Rlr.,l R.xm R ~ c m ( ~ b o ~ " i ~ k o % " t ~

, , I " "*il.

I Irchnolaaia i nlaarialo- I I I 1

) wyinialy godziii poszczeg6lnycli przedinioI6n* dzieloiie sq od[ioaiediiio ria te salile lala liauki cow szkole dla tiilodziety,

Wyltaz ohowi;~zkowycli 1przed1niolOw zawotlowycl~:

' r cc l~~~o log ia i ~l~aIeri:~loztiawslwo elektryczlle I'odslawy eleklrolccl~i~iki i clcktro~~i l( i I'racowl~i:~ clcktryczl~a i elcklro~iiczna Uklady a~ialogowe IJkl;l<ly cyfiowc I'1~yr7qdy ~ ~ o ~ ~ l i a r o \ v e Ukl;idy ~ni l~ro~~roccsorowc Ukledy anloln;~Iyki Urzqilzct~in c lckt ro~~icz~ie %;Liecia ~praklycznc Sllccjalizacja I'raklyka zawodowa Zarys wicdzy o gosl~udarcc

Maleriilly slosown~~e w eleklsol~ice: Maleri;~ly ])rzewodzrlce, ol~oro~ve, i i ielckl!yki. ~nalerialy nlagnelyczllc, ciekle k~yszl;~ly (wlaSciw!~Sci, roclzi~jc, o l s z y ~ ~ ~ y w a ~ ~ i e i zaslosownnie).

Wylwarzan ie e lc1ncn l6w i ul t lad6w slosowanych w eIel(1ronicc: Elcineiily elckbolliczi~c: rezystoly, koi~ilensato~y. [~odzespoly i i~dt~kcyi i le, lprzyrzildy ~16ll~;zeruodi1ikowe. Wylwarzatrie iikladbw scalo~iycli. I<odzqje, ozliaczenia, obudo~vy cleine1116w i ukladhw elek l ro i~ icz~~ycl~. Wylwarza~iie ~r~agnetyci.iiych iioii i ikow inrorlnacji. Wytwarzanie plyt foiiiczt~yclr.

D o k u ~ n e ~ l l a c j a lec l ln iczna urzqdzel i : Sclictilaly elckl~ycz~ie: ideowc i liiolile.iowe orz;ldze~i. Rysuliki Inaszynowc: rziily, widoki i przckroje, wy~iiinrowaiiie. ul~oszczeiri;i w ~ y s u l ~ k u maszyiiowylrl.

Proccs 1produkcy.jny: Analiza po~~zcb . Przygotowanie 1,rodukcji. Doki~inc~itacja ko~ls l rukcyj~~a i tecl~irologicz~ia. 1'1.zygolowa1iie stai~owisk. Prodokc;a. Kol~ l ro ln jakoici (~iorlny IS0 9000).

3. U w a g i o rcal izacj i

Nartczai~ie Lcgo przedirrio~u wiiltio by& reaiizowai~c w pracowiii ~~~zedi i i io iowci . ze wzglqdu !la stalq polrzebe iluslrowatiia lreici zawarlycli w progralriie ~ ~ o ~ i i o c a ~ i i i (lydaktycznyii~i. Pozna~iie lprzed~i~iotu i zaiiitercsowai~ie 11ii11 11cziii6w Jest ~ l io i l i \ vc 11olvzez obscrwaciq, pokar. oraz czqste od\volywni~ie siq do i ~ r z y k l a d 6 ~ zna~iycli

i.; liczl~ioin z r6ii1ycli dziedzili tecli l~iki. Ziiajo~iloiC Iecliiiologii wytwarza~iia i {~odslawowych wlaiciwoici ~naterialirw stosowa~iyclr w clcklro~rice lpowii~ira zaowocowat racjonalilq eksl~loataciq ele1iic11t6w, ukladow i urzqdzci~ elektro~licziiycli.

Oinawiai~ie katdcgo dzi;llu Lelrialyczllego willno by6 pollarlc l~rczet~l;ic,jq zcstaw0w ~prbbek, e le~ i ie~~ lhw slosowa~~ycli do polqczeii ~nechal~icz~iych i w oiocltatil elekt~yczliyin. W lrakcie za;qC uczlriowie lpowiluii poslugiwaC siq katalogaiiri ele111cnt6w cleklroiricz~iycli i ~necl~anicz~iycl i . Nailczyciel wiiiielr wyko~zystywaC w hnkcie zqiqi: plansze, inodele, filmy dydaklycziie i iprzeirocza.

Przy orilawiaiiiu irraterial6w stosowa~~ycl~ w cleklrotlice traleiy zwrdciC szczcg6111q liwagq na s y ~ ~ ~ b o l e i ozl~aczeliia.

Przy o l~ lawia~i iu dzial6w M~~?/,,lloi i r r i q h o i c l c k l r j ~ c ~ ~ ? j ~ c / ~ i eick/,o~iic;it~icli oraz A40,7102 nicc l l f l~s icz~~j~ tlalciy pizede wszyslki111 poslirgriwni sip ckspo~~ala~ni: plylck ~ l r i ~kowa~ i yc l~ . 11olqczei1 e l c k ~ ~ ~ c z i l ~ c l i , zlqcz ~nodulowych i kablo\vycll, prowa~lli ic i loiysk, przekladi~i, ]~okr$lel, wylqcztiikhw itd. Niezwykle watiiyln zagndi~ieiiic~li jesl

, , - llealizncja dzialu I'roccs /~roiirrkcyjr~y willnil by6 pollnr(;l wycieczk:l do z;~kl;kdu

pro(lokuj;\cego wysokiej jakoici ilrzq~lzenin elek(lo~iicztle. W teclit l ikit~t~ 3 1 i i na podbi~dowie szkoly znsadniczej, c e ~ l i z ~ c j a [ego

lnze~liniolu [lolegn l t i t j )o~vlbrze~~i t i i 1)ogIqbiellilt u,iador~ioSci i 11111iejp1itoSci wyniesionycli 11szcz u c z ~ ~ i o w szkoly z:~s;~d~~iczej.

Sprwdznllie osi,?g~~i$C l:cztiihw powit~tio by6 poprzedzot~e wcze i r~ i c j szy~~~ ~tst; t le~tiet~~ zbiorow wyinagtli~ dla k;ti<lc,j l ~ o z y t y w ~ ~ e j oceny o<ldzielnic, czyli odrlziclnc w y ~ ~ i n g a ~ ~ i a 118 ocetlp inielrrq (wylnagi~nia konieczue), oddziell~e - I I ~ oceiip dost;lleczn:l (wytn:iga~iia podslawowe), o<ldzielne - !la dobrq (wylrlaganin rozszerzone) i Bar~lzo 11obr;l (wylnagaliia dopeltliiijqce). kl/yrltogo"io ko~rieczric dotyczq zal~alniqtat~ia windo~noici, czyli gotowoici ucztiia do ~przyl~o~tu~ienia sobie l lewnycl~ teni~inow i f;1kl6w (1111, 11y111ierri6 I~O~/.S~I!II~~III~~! i~~/r r ic i~~*o. ic i nrnrer in ld~~~ slu.ru11~rnyc11 tv elck~runice, !~yrrtio?ib .~l~o.si~l,y l)olqcze~i clcklryczriycti, ~~'yrrtierri? l~ulqczer~ia rrrccltirniczrte - rozlqcz~rc i ~tiovzlqczrtc, ilii).

I~Vyrrr~igoriio /)ot l . i ro~~~o~~~e dotyczq zrozut~lienia windott~oici co o711;tcz;1, ze I

~~czeillslucl~acz 11otr" j e ~)rze~lsl;~wiC w ir111e.i forlt~ie, nil: JC z a p n ~ ~ ~ i $ l i ~ l . ~~porz:l(lkowaC, streiciC (I~I. ~uzrhi t t i? i scl~o,rrkteryzi~~l'ni r,mleriolj, s loso~~~rrre clcknor~icc, rozrdjirrii i .scl~a,rrk/o~zyroto~~C incforiy nronf<12r/ e l e k n a i ~ i c r r ~ < ! i r~rcclmrricztregn, ruz,liirrii. i .rclrorok~ev)izi~~~~o? zlqczir slr~.so~aarie 11, elekrro~rice, ild)

CVyrrrri~ortiir ruzsze,?urte dolyczi( stosowat~ia wiado~noSci i ~t~tl ie. j~tnoici w sy l i~ i~c, j i~cI~ ~y~)owycIi ; co oztiacza o l la~~owal~ ie I)I.ZCZ i ~ c z t i i d ~ l ~ ~ c l ~ a c z n ~ ~ ~ i i i e j $ t ~ l o i c i pt.i~ktyczt~ego poslugiw;~oia siq wiatlo~noici;ltni wedlug l~odi~ttycl i III~I t~przcdllio wzorc6,v. (111,: rloh,rr? udpo$~~icdr~ie rrmlurinly llr?clvo~lzqce i elekfroizolmcyjrtc 11, zrrlcillo.ici o i l l ) ,~ez~~acre~t io, ~iubro? rorlintory i ~~,er~l)ilrr/ory 1s rrrzq~izer~iaclr clck~ro~ticzrt)~clr 11,

zirlczr?o.ici od rrrocv 11~1?1ziclmtei r~rzcz rrklad eleklrorlicz~ll? ild.

. .. .. . . . . ~ . . problernouyc~l, oparrow;t~~i;t plzez ~tc7~1ia t:l l l iej~ftlo~ci rormlllow.?lrin proble~nbw, dokol~ywnttia aoillizy zjawisk, tworzenin o ~ y g i t ~ a l t ~ y c l ~ rozwiilznil, itd.

3. Pods lawowe Srodki dyd i t k l y cz~ le

-zeslaw 11robek iiletnli i tworzyw szt~~czt~ycl l , -zestnw probek i~~aterinlow l~rzewodzqcycli. -zestaw pr0bek 111aterial6w elektroizoli~cyjt~ycl~, -zeslau* elc11ie1116w slosownr~ycl~ do polqczeh ~nec l~ ;~~ i i c z t~yc l~ ( i r ~ ~ b y , wkrety, nil?). -zestaw elelnelit6w stosowa~iycl~ w tnolltailt elektryczllyltl (przewody, zlqczn.

tcat~sfor~i~t~toty. ~~o te~ l c j o t~~e t r y , radiato~y, wentylntoly, rezystoly, ko~ide~~salory. przyrzqrly 116ll)rzewod1iikowe, ild.).

-elelilenty sprr;%ysfe, lokyst:~, pcowadttice, s l~rz~gla, przekl~~dtlie, -katnlogi elcr11e11t6w elekllycz~lych i mecl~anicz~~ych, -dokutnet~tacja tecl~lliczna ltrztldzeil, -1lorlIly ISO.

O k o ~ ~ i e w r k i S. '['ccl~llologia dla cleklrollikOw (WSil', 1995) Olcksitrk 14'. I'odsla~yy korislrtjkcji ~ r l cc i~a~~ icznyc l i (WSil', 1987) ' l 'y~i~owski J. Materi;~lozna\vslwo i ~ ~ o d s l a w y tccllllologii (WSil', 198G) I'olskie Norl i ly lJrzq(lzetlin clcktrot l icz~~e i'lacn z l ~ i o ~ ~ b v a Poradriik i~rtylr icra clcl(lrtirrika (WNT, 1988) Czaso~,isi~la o lcllialycc c lck l ron icz~~ei

I. Szczegolowe cele kszlalcenia:

- sclt:ir;tkIetyzowaC podslawowe z.jilwiska zacliodzqce w lpolu elekltycztiyttt, ~tlngtteiyczr~ytn i elektror~iagttelyczttyttt,

- zsslosow;tC 11odsl;twowe 11raw;t eleklrolechl~iki do oblicz;tnia obwod6w eleklrycztiycli li~.;ldu slslego i ztilieltnego,

- oszacowai- w:irloici wielkoici elek(tyczt1yc11 w ~~rosiyc l t obwoclaclt, - wyjailtiC ~jawiskn zacliodz;(ce w obwodncli elekltyczttyclt podczas sta~ihw

tiieusl:tlottycl~, - wy ia i~ t i t og6lt1e zasady dzi:tlatti;i i bezliieczt~egu u%ylkowaltiii ~iruslyclt ttiaszytt i ,

orzqdzeit elekttycznych, i

- wyjaS~tiC dzialnr~ie i za.slosowetrie elelnelrl6w liniowycli, - wyjaSlriC ljawiska tizycz~te zacliochodzqce w 116ll~rzewodttikacl1, - wy,iainit dziolanie, scl~nrokle~yzowaC liodslawowe 11nr;ltnelry or:tz wykreSliC

cl~;iraklerystyki [irzyrzqilow 116lprzewo~lr1ikowycl1, - za~~nlizowat rlziaI:tttit: 1irosIowrtik6w, slabilizalor6w oraz liI lr6w w ttklad:tclt

l~rostowtiikowyclt, - wyjnSltiC dzi;tl;inie i z:islosow:tttie proslyclt i~kladbw energoelrklrottiki, - wyj;iSnit burlowq i dzi;tl;tttic [iraslycll itiicr;liI<Ow ~ I ~ k l r y c r o y c l ~ . - scl~nr:~kleryzowaC tt~cloily i blcdy [iotniaro ~~odstnwowyclt wiclLoici

elcl~(rycznyclt, - wy.jaSr~iC inielody l ~o~ t i i i t r ~ t [iaratl~eltbw i cltantkletysIyk ~~rzy1~gc1o\v

pdl l~uewod~tikowycl~,

O h ~ v o d y eleklryczlic psqdu slalego: WielkoSci elekltycztte: setn, ti;tlii$cie, py r l clcklrycz~iy, rezys(:it~cjn, rezys~ywti~iiC, kottduklntlcjn, IkonduklywitoiC. I'r:two Olttlie dla obwodu i odcink;~ oliwod~t. I'rawa Kircllltoffa. bpzcnie rez,yslorow, clzielttiki iiaj~igcia i prqdu. Moc i et~ergiit ]~rqdu eiekt~yczl~ego. Olilicza~tie obwod6w elek(rycz,trycl~ z wykorzyslat~iern 111.it\v 0ltt11a i Kircltltoffa. Znsatl;t super(iozyc,ji. Obwody tlielittiowe prqclu slalcgo.

Poln ia ly e lek l rycz i~e w obwodaci i prqdu stalego: Podstawowe pojecia inelrologii: poiniaiy, ~tietody pomiarowe, blqily. Klasyfikacja bled6w. PizyrL;(dy l)oniiaroivc - biidowa i ogiillie zasady dzialaltia: ampeioiiiierz, \volioiiiieiz, oii!otiiieiz, waloiiiicrz, iiioslck ]politiaiowy. I'olniai ~ inpi~cia, ~~l 'yi lo, rezyslaiic,ji, iiiocy - iiieloily pomiarowc i blqdy poliiiaru.

Pole ~ i i a g ~ i e t y c z ~ i e i elektro~iiagiict)'zm: Po\vstawaiiie i obsaz pola iiiagiietycziiego. Sila dzialajaca na przewodnik iiiiiieszczoiiy w polu magnelyczliym. Indukcja magnetycziia. Sll-uiiiieli inagoelycziiy. Nateieiiie pola iiiagnclycziiego. PrzenikaliiokC magnetyczna S~.odowiska. M'lasiioSci magoetyczne matei-ialhw. Kizywa ~nagnesowatiia, bisfereza magnetyczna. IitdiikcyjnoSC wlasiia i wzajelniia ccwki. Elleigin pola inaglietycziiego ccwki. Elektioitiagoes. Ilidiikcja eleklroinagnetycz~ia. Regiila Leitza, zjawisko ilidukcji wlasej i wzajc~iiiie.i.

f. .: O b w o d y prqdu sit iusoidal i i ie zmie i~nego: I'owslawaiiie prqdii siniisoidalliego; wielkoSci cliarakfe~yzuijqce przebicg siitusoidality, podstawowe po.jecia i prawa obwodu z prqdein si~iusoidaloy~n, infe~pretacja geoilieliycziia w postaci obiacajqcego siq wektora. ZaleiiioSci ~niedzy itapiqciaini i piqdaini dla R, L, C. Obwody szeiegowe RL, RC, RLC, trojkqly iiapiqt. i impedaiicji. Obwod rowiiolegly RLC, tl-"ikqly prqdow i admitancji Zjawisko iezoiiaiisu u, obwodzie elehbycz~iy~li. I'raklyczlie zastosow;uiia obwod6w rezoiialiso~ycli w elektionice. Obliczaiiie piosiycli obwod6w prqdu sinosoidalnego. I'oiiiiaiy iiapiecia i pr;idu ziiiieimego. Poinialy ii i~Iukcy.j~~oici i po.jeiiiaoSci. Qieigia i tiioc piqdu przeiiiiei~oego, iiioc czyniia, bieliia i pozoriia. Potiiialy inocy i eiiergii elekt~yczitei. Obwody ze sprzeie~iiaini ~iiafiietycziiyiiii. Traiisfoniiatoiy. l'rqdy wiiowe.

Ul t iady t r q j f azo \~e : Podstan.owe pojecia. Klasyfikacja iikladoiv tr6jfazo\\~cIt. Moc w odbioniikacli h.6jfazowycll polqczoiiycl~ IV gn,iazdp lob tio~kqt. Pizyklady zastosowali.

\..l Maszy l i y elektrycziie: Zasada dzialaiiia silnikbw piqdu slalego i ziniemicgo.

Reyillacja predkoici obrotowej. Zasada dzialaiiia piqdtiic.

1listaiac.je eiektryczne: Przewody elektiycziie: rodzaje, syrnbole, dopuszczaliie obciqienia. Ospizql iltsialacyjiiy: poszki, zaciski Vago, goiazda, l;(czi~iki. Scl~eiuaty prostych iiistalacji elekliyczitycli. Zabezpieczenia. Dob6r bezpieczltikh\v.

Bezj)ieczeristwo w u2ylkowai i iu urzqdzei i eiektrycznyci i : Zagroieoia zufiqzane z piildein elekhycznyin. Sysleiny ocluolly przecia'poraieiiiowej. Zabezpieczenia rbinicowo-prqdoare. Sposoby ~idziela~iia poiiiocy osoboin posaioiiym prqdem elekhyczliyin. Wplyw pbl elekbomagtietycziiycli na oigaoizm liid7ki.

E le inenty l i n i owe w elektronice: Rezystoiy, polellcjolnehy, kondensaioiy, cewhi, dlawiki - symbol graficzity, podstawowe paralllehy, budo\va, iodzaje, oziiaczenia, przykladowe zastoso\\,aiiia, sclieiiiaty zastepcze dla w. cz.

I 2

Przebiegi niesinusoidalne: Rodzaje przebiegbw niesinusoidalnych. Paratnehy przebiegow impulsowych. Przedstawienie przebiegow w postaci sun~y bannonicznych. \Vidrtio ar~iplit~~dowe i fazowe.

Stany nieitstaione: Stany nie~istalone w lik?adach RC i RL. Pojqcie stalej czasowej; w p h stalej czasowej na kyztalt t~api$C i prqd6w. Stany nieustalone w obwodacli RLC. Uklady r0iniczkiijqce i calkujqce.

Cz\vbrniki: Rodzaje czwo~nikbw i ich klasyfikacja. Schematy zastqpcze. Wanlnki dopasowaiiia. Paramehy czwhmikdw. Filhy: mdzaje, charakteiystyki atnl)litudowe i Cazowe, zastosowania. Wplyw pastna pnenoszenia f i l h . 6 ~ na ksztalt iml,iilson'. Lillie diugie: paramet~y, odbicia, dopasowanie.

Poiprzewodniki: Budowa kystaliczna p6lprzewodnikow somoistnyci~; generacja i rekombinacja. Domieszhowar~ie donorowe i akceptorowe. Dyfilzja i d~yf t . Poi\-stawailie i wiaiciwoici zl3cza p-81; rodzaje zlqcz p-n. Zlqcza m-s. Polalyzacja zlqcza. I'rzebicie zlqcza. PojeinnoiC zjqcza.

Przyrzqdy p0lprze\uodnikowe: Zasady oznaczania elementow p0l{~rzewodnihot~ycl~ Diody: orostownicze, Zenera, pojemno~ciowe, impulsowe. Tranzystory bipolame: znsada dzialania, podstawowe uklady pracy tranzystor6w bipolamycli, chal-akteryslyki statyczne i podstawowe pssalnetly, paralnehy "11". 'rranzystoty bipolarne z izolowanfi brarnkfi. Tranzystory PNFET, MOSFET: zasada dzialania, cl~at~akre~ystyki slalyczne, pods(awowe pararnetry i ilklady {XXC)', M ' p i ) ~ tempeiaully na pracq elenientbw p0lprzewodnikowych. Hallot~ony. Ele~nenry optoelekt~~oniczne: diody LED, fotodiody, fototranzystoty, h-ansoploty, wskainiki cieklolilystaliczne - zasada dzialania, charaktecystyki, parametty. Ty~ystoty - zasada dzialania, cl~araktelystyki, paralnehy. Metody pomial-11 podstawowycb parame1ri)w i ctialakterysiyk eleinent6w polprzewodnikowycl~.

Prostowniki i stabilizatory: Prostowniki jedno- i dwt~polowkowe. Filny stosowule w ukladacl~ prostowniczycl~. Stabilizacja napiqcia za polnocq diody Zenera. Stabilizacja z \vykorzystanie~n uhiadow hanzysforowycb.

Uklady energoelektroniki. Elelnenty p6lprzewodnikowe duiej mocy. Metody odprowadzania ciepla. Dob6r radis tolw. Uklady prostownikbw sterowanych: wlaiciwoici, przyklady zastosowah. Tyrystorowe uklady regulacji.

1V klasie / ) i e~ i~~sze j ~cc/~nikr~ni 5-leniiego ria zajqciacli z przedmiotu podstar!,). elel<(rotechnil~i i elcl<troniki iiczniowie uykor~)~stit jq p o d s t a w o ~ e piawa elekt~ycz~toici i tnag~ietyzmu, do obliczeii piostycli ob\rfodb\u elekh),cziiych prqdu stalego i ztiiieitnego; ~~yko i iu jq Cwiczenia polegajqce na szacowatiii~ rozplywo prqdbw i iozkladu napiqt w proslych obwodacli, z wykorzystaiiiem praw Olitna i Kirclilioffa; korzystajq przy tytn z l)izedrostk6w wielokrotiioici i pod\r~ielokrotiioici jed~iostek tiliar (takich jak: V, mV, k n , Ma, 1 1 ~ 4 , PA). Opiocz ii1iiiejqbl0i~i piec)%yjnego oblicza~iia waiioici prqdow i spadk6w napiqC, istohia jest u~niejqtnoif, oszacowania rzqdu wielkoici lycii wartoici. Ucz~iiowie powi~iiii i ~ ~ i i i e t okl-eilat, w obwodacli elektiycznycli, skladoive stale i ztnien~le tlalliqt i piqdbw; powimii oitiiet dokonat analizy pracy ukladu elekhycztiego ria podstawic znaiomoici napiqt w

i. cliaiakteiystyczitycli pi~iiktaclt po~niaiowycli. Podstawowe wiado~iioici dla zlvzilinieinia calej elekbill~iki zawiera rozdzial ohi~odji rIek11ycri7c 1)rqdi~ s i a l e ~ o . Wiadotiioici, wzoiy i jednostki liale j egzekwowat i ulimalaf, iioli slop, wracat do nicli pizy kaidej okazji. Najlepsze efekty w pracy z zespolem klasowyln daje duia iloiC prostycli pszykladbw. . . . .

Seinestl drugi klasy pieiwszej tcclinik~iiii 5-leniiego poiwiqcony jest ob~~'odoiir 11rqdit sh?irsoiclai?iie zr?iioiriego. Ze wzylqdiz na ogianiczoiiq iloiC godzin, i\viadomie

. J . . . , . , scriiestize goziia.iq rbwiiiei proste iniaszyiiy i instalacje elektiyczne oiaz zagiozeoia zwiqzatie z pqdeln elekt~ycziiy~ii i podslawowe systeliiy oclirony ~vzeciwporateniow9ejj

Klasa drugs teclt~iiku~ti 5-letniego poiwiqcoiia jest ombwie~iiu cIeme~itb\r i prostyc11 ilklad6w stosowariyclt w elekboltice. Dzialy: clonaiiy li17ioil'e 11' elekiroi~ice, l)i.rebiexi ~?iesintisoidal~ie, sla~~j) nicri.sra/orie i c31,drriiki dolyczq eletiielitbw iiniomych t- : i icli iastoso\vali w elektroiiice. W trakcie realizacii ~iiaferiali~ i~auczaiiia iialeiv stale

e/l!l71~17~j, / ~ i l / ~ r z e i ~ ' o d , j i k c ~ i ~ ~ e . Naleiy m polojr t szczegbliiy iiacisk lia prosle pizedstawie~iic zjawisk iizycznych zaciiodzqcych w tycli eleinentacli.

Przy otnawianiu eleme1it6w pblpszewod~iiko\rycIi n a l e j ski111iC siq ria parainehacli, rozkladach napiqt i rozplywacli pradbw, jakie witmy liljeC te eienienty podczas pracy prau~idiou'ej i wadliwej (ele~iient uszkodzony). M'szystkie eleiiiency pol~xzewod~iikowe nalezy oliiawiat wg ~iastqi~i~jqcego sclielnahl: symbol, polaiyzacja, l~rzykladowe waitoici napiqt zasilajqcych, budowa, zasada dzialania, chaiakteiyslyki, iiodstaw~oive paramehy, przyklady zastosowania, j~otniaty podstawow)~cli parameh6w.

Pizy oiriawiaiiiii prostownik6w i stabilizatordw oraz okiadda, eitergoeleklroi~ilii - n a l c j szczeg611iq liwagq zwrbcit Iia uyrobieiiie u uczoia i~miejqhloici szacowaliia wartoici napiqt stalycii oraz analizowaiiia ksztaltu przebiegow czasoaycli skladou~ycli tiapiqt zniiemiycli w poszczeg6lnycli cliaialitelystycziiycli punhtach poiniaro\vycli

okladow. Uczei~ lllusi ulnieC wyjaSniC role poszczegolnycb elet~ientbw w kaidym z oinawianyci~ itklad6w elektronicznych.

W tecllitikuin 3-leh~im na podbudowie zasadniczej szkoly zawodowej przedlniot podstnwy elel<lrotecl~niki i elel;lrot~iLi realizowany jest w caloSci w Marie pier-wszej. Realizacja tego przedmiotu polega na powtbrzeniu i poglgbiet~iu wiedzy i omiejqh~oici \uyniesionych przez uczoi6w zasadt~iczej szkoly zawodowej.

W szkole ])oliceali~ej przedrniot podstawy elel(tl-oleehnil~i i elel;tronil;i realizowany jest w selneshze pielwszytn w wylniarze 8 godzin tygodniowo. Realizacja t ~ e i c i ksztalcei~ia zwiazanych z elekt~ycznoiciq, elektlostaiykq i tnagnetyunem oraz Iiblprzewodnikatni wituia bazowad tia wiedzy i lt~lliej~hloiciac~l wyniesionych z przedmioru (izyl;~ w liceinn og6lnoksztalcqcyt1i.

Jednym z gldwnych zada6 ltauczycieli w pracy dydaktyczllej jest spr-awdzanie os iqy ie t ocztribw. Sprawdzanie powiono obejlnowaC kaidy dzial ternafyczny 11rogt.a11ii1 i ~ a u c z a ~ ~ i a . Nauczyciele sq wiqc zobowiqziuli do korttruli sto1111ia opanowania zaloionyclr, w celaci~ ksztalcenia, umiejgtnoici i wiadomoici. Przy kilkustopniowej skali oceil (od miemej do bardzo dobsej) rtaleiy ustalit zbioly wymagai~ (zadan) dla kaidej pozytywnej ocetly oddzielnie, czyli oddzielile wymagania na ocene mien14 (wytnagania konieczoe), oddzieloe - oa acene dostatecznq (wymagnoia podstawowe), oddzielt~e - na dobrq (uymagania rozszeszoiie) i bardzo dobrq (wymagania dopeiniajqce): M/l"iiagariio konicczric dotyczq zapamiqtania wiadomoici czyli goiowoici 11cznia do

przyliotnnienia sobie: -/~o~/."au~o~~ycll prull' elckfro/cchniki, -.scl~cntonj~~~ e1ckfryc:ii)ch f)yoi~yci? iikladd~e clek/run/c:lljich, -~~od.sfo~~~o~~ychl~a,m~iefrir~~~ i charakloys1)~k elcn~eiifd~~' i riklact~i~~~ clekfronic;nych,

Wy~nogoiiia l~nrb rmt~~ot~~c dotycz? zrozumienia \r.iadotlioici co ozoacza, ic itczeiilsluchacz pot~afi wyjainiC: -drialar~ic elcii~crifrii~~ i irkIadd~<, c/ek/ro~?iccnych, -1i~j11y,,, poszc;qSbi)~ch cle~i~enfd!s ria para~lrelry i charakkrysysrliki prosfych aklodri~c~

clekn-o~ic:r~)~ch, oraz opatiowal utniej~hloi6 t~ykykorzy.~fajiio podsfmt~oi~ych ilzordil, sfosoivanych 11,

clckfrofechriicc (10 ob1ic;nia i~'ar/uSci i~,ielkoSci eiekOycznych, I.Vyr~mngor?ia i.uzvzo.;orie dotycz* stosowania wiadomoici i ua~iejernoici w sytoacjach lypowych; co oztlacra o])a~)owiil~ie przez ~ t c ~ n i a / ~ h ~ c h a c z a ~ l t~~ ie je l l~o ic i piaktycznego poslityi\~'at~ia sie wiadomoiciami wedlug podat~ych mu uprzedriio n'zo~.ow, np: -z(~sforoi~~anie pmv Ohora i Kircllhofi do obliczania o b ~ r ~ o d ~ t t ~ c/ck/~ycz~lycii, -ob/ic:nnie ~soroSci i tvykrcSlnnie przcbicgdi~, czasoitych i ~~ 'ekforo~tych prqdtr i

nopiccia 11, ob11,odach I?, L, C; M/yiiagania do[~c/niajqcc dotyczq stosowania wiadomoici i ~tlliiejghloici w sytuacjacll probiemowycli, np: -anoliso~~,ania prac), prosrych tiklarid~ta elekoycznjzh i clcko.onicz~~ych na podsiawie

~rzyskatiych ~~yn ikd~~~poi i r i a rd iv o m lokolizacji eiscnr~ralnych vsckodccri. - ana l i zu~~~onia I I ~ , ~ I ( ' I I napiqC zasilajqcych na pracq tikia<hi,

4. Podstawowe srodki dydakiyczne

-zestawy Lwiczeniorve i~inoi.iiwiajqce demonshacj~ dzialai~ia uhlad6\\' elekhycznycll i elcktroilicziiycli,

-ko~i~putcr z lpanclcin LCD, -oprogramowa~iie symulacy,jne do 1,rczenlacii dzialailia ukladb\v elcktronicz,iiych (tip.

Pspice),

5 . Literatura

i . Brak )podrqcziiika obejmlijqceyo caly program; zasfcpczo propoiiuje sic:

Bolkowski S. Podstawy elekh.oteclioiki (WSiP, 1992) Markiewicz A. Zbi61. zadali z podstan, elektrorecbiiiki (M'SiP, 1986) Mocsclike R , ... Elektronika (WSil', 1994) Pioco M i B. P o d s t a ~ y elektro~iiki (WSiP, 1994) Ruseh A. Podstauy elehhoiiihi (WSiP, 1986) Tictze U. Uklady palpizeu'od~iikowe (WNT, 1987) Jaiiuszewshi S . Nowoczesiie przyrzqdy p6lprze\\,od1iiho\~'e w eiiergoelektroiiice, ~wiq tek tl. MINT, 1994 Iiorou,ilz P. Sztuka elekh-oiiiki t, I, 11 (M'KiL, 1992) Casopisllla o tellialyce elehho~~icziiej

Z a j ~ c i n \v Iabo~.atoriom elcktryczoym

I . S z c z e g o l o w e cele kszta lcenia :

W rvyr~ikr~ eorganizorr,nnego (x'occsu l ~ z t a l c e ~ i i a uczeti p o w i n i c ~ ~ utniei: -zastosowac przepisy BI-IF, -0bslu2yC pizyrzqdy porniarowe takie jak: wskaz6wkowe elekbyczne i elekho~uczne

l)rzyrztcly pomiarowe, ~nitlrimeliy cyfrowe, oscyloskopy, generatoiy pomiarowe, mosrki,

-dobra& przyrzqdy w zaleinoici od parainetrow badallego ukladu, -z~iiierzy& wielkoici elekt~yczne, -zastosowaC odpowiednie sondy pomiarowe, i -miierzyc paranlehy eleinent6w i 11klad6w elektl-onicznycli, -zastosowaC odpowied~iie ~netody pomiarowe, -obliczyt i oszacowai bledy po~niaru, -zaoalizowai dzialaiiie ukladu na podstawie ozyskanych wy~iikhw pomiaru, -wykorzystaC ko~nputei. do obr6bki wynik6w pomiam, -wykorzysta& kornpi~lex z kal-tami porniarowy~ni do po~nialdw wielkoici elekt~ycznycll.

2. Mater i a l nauczania

Za.j$cia wstql~iie: zapozoanie z regolaminein pracowtii, szkoleiiie z zakresu 11Iip i iwzepis6w przeciwpoiarowycli; om6wienie sposobu realizacji serii Cwiczeli i obslugi, wykorzystywanych w tych Cwiczeniacli, przyrzqdow porniarowycli; o1n6wienie sposobil opracowywa~iia protokol6w i sprawozda~i z wykonanych pomiaidw; pokazy pol~iarbw podstawowycli wielkoici elekt~ycz~iycli,

Uklildy i'egl~lacji iiat$2ei,ia p1.qd11: pl.ojektowanie ukladow reyirlacji riateieiiia prqdil z wykorzystariiem rezystoia suwakowego wl+czonego szeregowo z obciqieoiem; pomiary lr4du za poniocq amperornierzy oraz iliriwersalnycli ~niemik6w aiialogo\vycl~ i cyfsowycli; porownanie wynik6w pomiaru wykonnoycl~ za 1po111ocq roinycli przyrzqdiiw; wyznaczanie zakresu regolacji; wyzoacznnie cl~amktelystyki i=f(R), p r q U=const,

Ultlady regi~iacji n a p i ~ c i a : projektowanie iiklad0w regolacji napiecia z wykorzysta~iiem potencjoinenycznego dzielnika napiecia; pomia~y riapiecia za pomocq woltomierzy oraz uniweisalnych miemik6w analogowych i cyfiowych; por6w11~nie wynikow pomiarow; wyznaczanie zakresu regulacji dla jedno- i dwosropniowego ukladu reguliicji; badiuiie w p l y w ~ rezystancji odbiotnika na wartoiC llapiecia wyjicio\vego poleiicjo~neb.~; wyznaczanie charakte~ysryk potencjomeh.6w.

Badanie obwodow prtddu stalego: projektowanie uklad6w zloionycli z k i t h rezysto,dw polqczonycli: szeregowo, idw~iolegle i w sposiib ~nieszaoy; po~niar spadkow napie& i rozplywu prqd6w w powyiszych ukladach oraz por6wnanie

wynikb\v porniarbw z w;uioSciami obliczonyini; lokalizacja ~iszkodzoiiycli rezystorbw na podstawie wyiiikbw pomiarbw,

Badaiiie wp lywu parainetrdw iniemikow na wyiiiki pomiarow: poiiiiaiy piostycli obwod6w p q d u stalego za poiiiocq iiiiei~1ik6w o rbinej rezystaiicji wewiietiznej; porbwiiaiiie wynikow pomiani, oszacowaiiie bled6w poioiaiu,

Polniaiy rez),sta~icji: inetodq techriicznq, za poriiocq oinomierza oraz inetodq inostkowq; pol6wnaiiie wyoik6w pomiarbw,

Poiniar pojemiloSci: poiiiiary po.ierntioici koi~deiisatorb~' polqczonycl~ r6wilolegle, szeiegowo i w sposbb inieszatiy miemikai~ii pojeini~obci i inostkaini RLC; poidwnanie u y i i k b w poiniarb\~,

Poiniar i i idokcyi~~oSci: inetodq teclinicznq, m~il t i i i ict~~em oraz metodq inostkow;l; zbadaiiie a,piyw~i rdzenia na iiidiikcyj~io5C cewki; pomiaiy dobroci cewek,

Obshiga oscyloskopii: zapoznanie s i v z roziiiieszczeiiiein elementow regolacyjnycli na plycie czolowej; przygotowaiiie oscyloskopi~ do pi-acy; obseiu'acja i poiniaiy iiapiecia stalego oi-az pi-zebiegbw o i.oin),cli ksztaltacb;

Podstawowe poiniaiy oscyloskopcin: poii~iaiy aiiiplitody, okresu, czestotliwoici oraz p1zesuiii$cia fazowego; poniiaiy podstawo,rycb garainetidw pizebiegb~, imp~ilso\wcli; wykoszystaiiie sond iiapieciowycl~, pomiaiy cliarakteiystk piqdowo- . . . ~

i~api~cioaycl i , Badaliie szeregowego obwodu z eleiiieiitaiii RL i RC: poiniaiy spadkbw i~apiqC 11s

eleiiientach R. L oraz R i C. nomian, [,radii. s1,orzadzenie wvkresbw wskazo\wcli . . . inapiqC i bb.ikqta iin]iedai~cji),

Badaiiie ro\viioleglego obwodu z elei i iei i la~~i i RI, i RC: poniia~y prqdow plynqcycii przez eleinenty R, L oraz R i C oraz spadku inaiiiecia iia tycli elen~eiilacli, sporzqdzeiiie wykresbw wskazo~ycl i i traikqta adii~ifaiic.ii,

Badanie szeregowego obwodu RLC: poi~liaiy spadkow iiapiet na eleiiieiitacli R, L i C oraz poiniaiy ~prqdu w fiiiikcji cz+stotliwoici, sporzqdzenie wykresb\v i\,skazowych ilapieC i i~ojkqta iinpedancji, zaobserirfou,anie rezoilansu iuapieC,

Dadaiiie row~ioleglego obwodu z elenieiitaiiii RLC: poliiiaiy prqdow plyiiqcycli

. , przez ele~iienty R, L i C oraz napiecia w iiiiikcji czestolliwoici. sporzqdzeiiie \vykresbw ~vskazowycli prqdbw i tl-aikqla adinitar~c.ii, zaobrerwo\r,aiiie rezoiiailsii prqdow,

Poiiiiaiy inocy: czyiuie;, biei-nej i pozoriiej w obwodacl~ zawierajqcycli elen~eiity R, L i C; obliczaiiie i poprawa wspblczyiiilika iiiocy,

Batialiie transConualora jedtiofazowego: poioiaiy iezystaiicji ozwo.jeil, przekladiii, stanu jalowego, staiiu zwarcia, stann obciqienia,

Badaliie si l i i ik6w elektiycztiych liialej inocy: pomiaiy l~odstawo\+ycii lparaine[l-6w silr~ikbw prqdu stalego, prqdri przeioieniiego i silnikbw kroko~ych,

Badar~ie i l~stalacj i elektlyczc~ej: inoiitai inodelii prostej instalacii do~nowej zawierajqcej: zabezpieczeiiia r6inicoufo-prqdowe, osprzet iiistalac)'jily (piiszki, zaciski Vago, gniazda, iqczniki); dobbr odpowiednich przewodbw elektiycznycli: w

, zaleiiioici od dopuszczalnycli obciqieii; dobbr bezpieczoikbw; badaiiie iikladu zabezpieczed,

Badanie diod p6lprzewod1iiko\~ycli: ~yznaczanie cliarakteiystyk prqdowo- i ia i~ i~c iowycl i , nyziiaczaiiie rezystaticji statyczi~ej i dyiiainicznej, pomiar parainell-bw

i~npolsowycli, badiuiie wplywu napiecia polalyziijqcego na pojemno9C diod, por6!ilianie wynikiiw pornialdw z daiiyini katalogowymi,

Badaiiie tranzystoro\v: po~niar parainetlbw [I)], pomiw czcstotliwoSci gruiicznych, p o ~ n i a ~ y pn11ameh6w za pomocq testerow, wyz~~aczaoie clrarakte~ystyk za pomocq clrarakterografii,

Badaiiie elementow optoelektronicznych: poiniw podstawouych pararnetlbw olaz wyz~inczanie charakteiystyk fotoogliiwa, fotorezystora, fotodiody, fotohaozystora i haiisol)tora, porbwnaie ohzylnanych wy11ik6w z danymi katalogowymi.

Badmie polprzewodnikowych elemeiltow sterowanych: wyznaczailie cliarakie~ystyk prqdowo-~iapieciowycli, poiilialy podstawowycli paralnehhw tyrystora i n-iaka; badanie prostownika sterowuiego; badanie oklado regulacji natrie~lia ~S~vietlenia,

Bada~l ie filtrow e l e k t ~ y c u ~ y c i i : wyzaaczanie cliarakte~ystyk cz~stotIiu~oSciowycl1, pomia~y czestotliwoici granicznych.

Badanie prostownikow: obse~wacja oscylogram6w napict wyjiciowych I x ~ ~ t ~ \ v n i k o w jedoo- i dwupolhwkowycli z filti-em RC na wyjicii~ i bez fiiha; \\,yzoaczanie zaleitioici napiecia wyjiciowego od rezysta~icji obciqienia,

Bada~i ie stanow oieusta lo~~ycl) w , ~ b w o d a c h R C i RLC: obse~wacja oscylogrambw ~iapie t ria eleinentacli RLC podczas sta~iow nieustalonych; \*yztiaczanie stalej czaso\vej,

Badatlie przebiegow nieinusoidalnycb: obsetwacja oscylogrambw: ro2~1ycli przebieg6w niesitiiisoidal~iycli, kilku koiej~iycli barioonicznycli badanego przebiegu: badanie przebiegow aoalizarore~u widma; badanie wply\n~ pasma przenoszcnia czwolriika na ksztalt przebiegbw ~liesiiliisoidalnycli,

I . S z c z e g b l o w e c e l e ksztatcenia:

W ~vy,xil;u zorganizownnego procesu l<sztalcenia uczeil po!vioien umiei.: -zastoso!vaC przepisy RHP, -uiiierzyt pararnetly wzmacriiacz): -okreiiiC wplyw war!oSci eleineiltbw sprz$ienia zwrotnego ina paramehy

wzuiac~iiaczy, -sporzqdzic chwakteiystyki wzmacniaczy za polnocq komputesa, -dobra6 przyszqcly porniarowe i metody. porniaru przy badanio i1klad6w wysokiej

czcstotliwoici, -unierzyt pasnio pszenoszonych cz~stotliw6ici, -okreiliC wpiyw elernentbw korekcyjnych na pasrno prze~ioszenia wuaacniaczy

szerokouas~nowvcl~. , , -okreSliC wplyw obciqienia na inoc wyjiciowq wz~nacniaczy n~ocy, -okreitiC wplyw wai~oici elerne1116rv geiierslorbw an cz$slotliwo+C icli ]~r;icy,

2 . > . -zmizrq,C paralnehy przebieghw zmodulowanycli.

1')

-zaiializo\vat dzialaiiic 11klad6w clckiro~~icznycl i inn podslawic uzyska~iycli \uyt~il.row l,oiiii;~ni i IokaIizou~aC iisterki,

-zn~iro~jcktowat prostc riklady a~ialogowe, -skorz>,s[aC z kalalogti clc111c16w i ukla(lhn' a~t;ilogou~ycli oraz cyrrowycli, -z11iicrzyt II~~RII>CIIY C ~ C I I ~ C ~ , I ~ \ Y i t~klatlb\v cyfrt,wycli. -roZr67:~lii i y l ~ o w c rzszkodzciiin clci11c~~16w i i~!I;rd6w cyf io \ \~ch. -liosIiiiyC s i ~ Icslererii riklad61v cyrro\vycli, -zeprojcklownC prosic riklady kornlrii~ac).iiic. -pol;lczyC i 1lriic11oiniC riklady ko~r~bii~ac):jiic. -z i i~ ic izy t za poinocq oscyloskol~o lilzelricgi {in ~r~yl,iowadzeiiiacli r~k la~ lon* cyfrowycli, -sl)rawdziC ~polra\vttoiC (lzialania 1ihlad6w cyfrowyclr, -j'ol;(czyi ilklady sckwc~~c) : j~~c w bloki, -\vykonac psosle operac.je asyti i iclycz~~c i logicziie za lpoinocq iikladrj\i,

a ~ y I i ~ i c l y c z ~ ~ ) ~ c h , -znprojcklo~vai i~l i lady ko~i i~ i iacy j t~c, -zapisaC i odczyiat koin6rki l~airiieci RAM, , -skasou'at i za11isaC i i~ror i~ lac je us ~ ~ a t ~ i i $ c i a c l ~ I:Pl<OM i EEI'ROl\rl. -1lolqczyC scaloi~c uklndy patniqci 1%. bloki. -z~niiiii~lalizo\r.aC fiinkc,jc logicznc, -1~oslu7:yi sip oprogran~oa'ailiciir wspoinagnjqcytn ~piojcktowat~ie ukladoiv logicznych, -zalirogia~riawaC riklndy GAL -ziiricrzy6 lparaineliy iii~ii pizcsylowycli (knbcl ko~lcel i l~yczl iy, sk~$il;a

dwoorzcwodowa. 6wiallowb(l).

Batlaii ic i ik ladhw 11ol;riyzac.ii i slabilizacji ~ p i i ~ i k l u 1,iacy l iaiiz)~slorn: poini:tr rozhla(li~ liapiqC slalycl~ i 1071>1y\v11 lp r i i d6~ \ye \Y~. I I I~CI~~~CZI I . j c d i i o s i o j ~ ~ i i o \ \ - ~ ~ t ~ ~ z siritiyliii i~k ladal i~ i polar)*zacji i sfabilizacji ~ ~ ~ i i i k l i i pracy; poiiiiary wziiiaci~iacze z i ~ s z k o d z o i ~ y ~ i ~ (rallzys!orc$n,

Datlairie w z ~ ~ l a c ~ i i t i c z y Irai iz)~sloro\vycl~ w ~ iods l i l \ \~o\ \ 'yc I~ i ~ l i l i i d i i ~ l ~ 11roc)~: >vyznaczai~ie cliarnklciyslyk, poininr szerokoici lpasiira pmctioszetiia, lioriiiai. rczys ia~~cj i wejiciawei i wyjiciowqj,

Bndaii ie \vzi~rac~riacza 7.c s l ~ l - z ~ t e i i i e ~ i l zwl.oli iym: a,yznaczanic c. l~ni;~klci)~siyl~i c ly i la~~i iczt~cj , lpoiniau zi~ickszlalccii i~iclir i iowycli, wyzi~aczat~ic lpaslna ~przeiiosi,enia, lpoiriia~. i t i ~ l ~ c d a i ~ c i i wcj ic iowci i u,)~,jiciowcj; lporh\\,iiailic 11nraii1cls6m i cllarakreiyslyk ~~~zniaciriacza l ~ e z splzq%ei~in i z i;jciirriyrrr sp lzeta i ic i~ i z rn ro l t i )~~~~ ,

Dndaii ic wzinaciiiacza nialci cz$slolliwoSci: lloiiiiaty jcd i~o- i da~i is lo~~niowcgo wzioaciiiacza pszy dolqczoiiycli r6i11ycIi k o ~ ~ t l c i ~ ~ a l ~ i a c l ~ s1)rz~grtjqcycli i l)loI(~~jqcycli rezystor cr~iiterowy (\~yztraczanie cl~:irakIeiyslyk: I I I~II~~C~IC, ai~~p l i I~ i ( l owe j i fazo\vei w fitiikcji czpslolli\voici, wy~i~aczai i ic \\,sphlczy~iiiika \vziiiociiic~ria l i~zr~iscii iacza nf fiirikqji req,siai~cji obciqLctiia,

Radail ie \+'~1liaci1iaczy seleklgw~iycl i : !vyz~~aczailie cI~al;ikle~ysiyki aiii1)li1u(iowej w fiiiikcji cz~s lo t l i ~vo ic i wzrriac~iiacz)~ z oli\voduni LC, z f i l l rai i~i ~ ~ i c z o c l c I ; ~ ~ c z ~ ~ y n i i i

cernrr~icz~ryl~li or;lz l~rzcslr;rjn~ry~ni z ; ~ po~~ locq w;irikal16w, melotlq ,,l)ilt~kl 110

1,iulkcie" i zn lporrrocq wobi~loskop~i, Ut~daliie w z ~ ~ ~ a c l ~ i a c z y szerokol~asn~owycli: wyzlracznl~ie cb:lrnkleryslyk:

(lyl~;iiniczi~ej i ampliludowej wzrnaclliaczy bez 11klnd6w korekcji i z ~ ~ k l a d a l ~ t i korekcji cz~slol l iwoici,

B i~ t la r~ ie wz~iiecrriaczy i~l~pl i lsowycl! : wyzllacznllie cllarnktelyslyki n111plilui1owe.i w f~lnkcji czqstolliwo8ci; pomiary czqstolliwoSci yrn i~ icz~ryc l~ wz~~~ncoiaczy; obserwi~cia oscylogr;i~r~bw otlpowiedzi wz~rlncniacz;l ila ciqg ilnp11ls6w proslok;ll~lych or;~z 1)olniar lp;ir%netr6w i11111uls6w wy,jiciowycl~,

U$ldaliic w ~ i l l i t c t i i i ~ c ~ y IIIOCV: i ) ~ ~ l ~ i a r IIIOCY, ws116Iczy1111iki1 ? . i l~nr I~~Sc i

cz~slotliwoSci wz~~~ac~ l i ; i czy tl;ll~zyslorowycl~ i scnlonycll Uzldanie gellerator6w tiapi$C si!it~soidalt~ycli: polnialy cz$slolliwoici i z;~k~esu

~irzeslrajiil~in; pulll liar naliiqcia wyjiciowego w runkcji cz~stotliwoSci; b;ld;l~lie ,. rvl'lywu l ino i~c ia zasilaiqcego rla pr;~ce generator6w; badnrlie gelleralor6w ' kwarcowycll, b:idnnie gcileratorn l!rzeslrajn~lego irapi$cie!rl VCO. badallie gellerelor6w scalonycli,

13atlarrie wzmilclliacza rbtll icowego: wyznnczanie cltnl-;~kreryslyk i l)o~ni;lry ~po~ls~;~wowyclr ~ial;1111elr6w wzlrlac~iiaczy l r i~~~zys lo rowyc l~ i SCOIOII~CII.

Datl;ltrie l lklatlbw ze ivz~~~i~cr~i; lczerrr ol)esacyjnyirl: l ~ o ~ r ~ i n r ~)ods( ;~wn~uycl~ r n 1 1 e r 6 ol-;iz wyzirncznllie cllnrnkle~yslyk dla i1kla<l6w: odwnic;!i;~cegu. ~l ieo~lwrnc~~iqcego i wl6rliiko ~lnl i i~ciowego; obserwncja oscylogrnl~~dw na wyiScit~ itklnd6w rdtlliczki!iqcych i c;~lki!jqcycll 1)obodzn!lycl1 lprzebiegal~ri o r6k1tyclr kszlt~ll:~cl~,

U;l<lailie ~tltl;tdbw z ko~lrpill-;ilosetr~ n~lalogowyli i : j)olr~iilr IIO~SIRWOW~CII ~ I ~ I I I I ~ W O ~ o r w wyzll;rczarlie cl~erak~erystyk kornl1;1lalor6w sc;ilouycl~.

13odt111ie ~( i lb i l i za to ldw o dzialar~iii c i y i i r i i l~u lsowyr i~: wyzllaczsnie clrarnklecyslyk i polniary podslnwowych pnralnetr6w; obserwacja oscylogra~~~dw ~ r i l l ~ i $ C LY wybra11yc11 ~)rllrktacI~ ~tabiliza~orow,

liatlllrlie przelwoc-lliltow A/C: obserwaqj:~ oscylogle1n6w w wybranych ~1itnk1;rcli irklndbw; punliar ~porlstawowycl~ 11nrnl11ett.b~ (znkres i doklndt~oiC przetw;~rzalria. blqd kwairlyzacji, rozdzielczoSC, czas i czestotliwoSC przetwnrzalria).

Dadatlie ~przelwoniikbw CIA: obserwac.in oscylogra1116w w wybrnliycl~ {~illlklacll 11kladbw; 11olniar ]~odslawowycIr parnttletr6w (rozdzielczoSC, doklndrroic, blqd 1przesu11iqcia zera, I d sknlownl~in, rrielilriowoiL, szybkoSC zrrlizln l~apipci:~ wyiiciowego, czils ilslalal~in, czqstolliwoSC ~~rzctwarzarria),

13n~li111ie ol(l;~cibw ~l lot lul i lqi i i dc l~~odulncj i : wyzllncztr~lie chilrakle~yslyl~ i 1111111iary ~poilsl;~\~owych 1inrn~11els6w 11klad6w AM, FM, I:SK, DI'SK,

1'ro.iektownriie ~proslyc l~ ill<lad6w analogowycli: zal~rojektownlrie lprostego i~l<l:ldu nllnlogowego (rrp: Ilsasry gc~~emlor, l~ los ly wzlllncl~incz akuslyczr~y, prrlsle rurzrlrlzeliic [lo regillacji i lalqie~l i ;~ oiwietlenia); nllalizn dzinlanin tlkl;tdu, zapro.jekiowat~ie lplyll(i (lrb~kowe~~ei,

Moil la% i i ~ r ~ i c l ~ a t ~ i i n n i e irklad6w alialogowych: przygolowallie plytki dri~kowilnei, wiercenie otworow, ino~ll;it elemer~lbw, i~rilcholniel~ie i~kladu,. .

Badaiiie branick: wyznaczaiiie podstawo\rycIi paiainetr0\v oraz cliaraktciysfyk braliiek wykoiianycli w r6ttiycIi techiiologiacli, 1)or6~11aiiie ohzyti~ai i)~cI~ \vy~iikb\v z ~ l i i o )~~ i i i katalogoivyini,

Diagnoslyka ukladO\~f cyfiow)icli: lokalizacin ilszkodze~i w r~kladnci~ zloio~i),cli z Ikillai biainck; bndaiiia dyiiaiiiiczne efcht6w iiszkodzcii ukla~liiiv hoiiibi~iacy.j~~ycli (bailaiiie cIc~,iciilirw ii iczasiloi~~ch, o uyjiciacli z\varlycli do iiias), Iiib do zasilaiiia, o zinos~ko~vaiiyci~ wy~jiciaclilwcjiciacil); posli~giwaiiic sic ieslcrcln cle~iie~ilirw cyii0wycl1,

Syiileza iiklad6w ko~iibi i iacyi~r)~cl i : pmjektowaiiie i lqczeiiie oklad6w renlizi~iqcycli zadaiie iiiokcje logicziie; iiiiiiii~ializacja zadaiicj iiiiikcji 1ogicz1ie.i i rcalizacja okladowa z~iiii~iinalizowanej fuiikcji,

Badanie przeizutiiik6w: przerzi~h~iki iiioiiosfabilne (okreilaiiie w p l w i zek,ii$tlznycli eleiiiciitow RC iia paramchy geiiero\vaiiego impiilsii, badaiiie zjawiska regetieracji l~rzebiegu wyjiciowego); przerzuliiiki astabiliie (obseiwacja oscylog~a1116w w

i wybraiiycli puiiklacli oklad6w tiaiizysiorow~ycl~ i generafo16w wykonaiiycli z i~Zycic~i i bramek NAND oraz specjalizowa~iycli ukiadOw scaioiiycli); przerzutiiiki bistabilrie (badanie przerzobiik6w RS, D, JK i por6wiiaiiie wyiiikow pomiarow z tabclaoii prswdyf,

Badailie rejestrow: obsenvacja staiiow logicziiycli iia wejiciacli i uyiiciacli rcjcsti0~v szerego\iycli i i.6wnoleglycl1; projektowaiiie re-jesii-ow, iiioiila7. i uriicliaiiiiai~ic),

Badaiiie Iicziiik6w: obseiwacja oscylograiii6\v iia wyjiciacii licziiik6w; projektou~anie licziiikbw o okreilo~iyin inorlulo liczciiia, liczqcycii w prz6d i wstecz; lqczenie licziiik6\v; poiiliac opoinie~i czasoi~)~cli,

Badaiiie okiadow aiytnietycziio - logicznycli: pi-o.iektou,a~iic, molitai.: i iiroclioiiiieaie ~~k ladow suiiialora i siibtraktora; badatiie dzialaiiia scalonycli su~iiatorbw i koiiipwalorba~, rcalizacja zadariycli opcrac.ji ai)~liiietyczii)~cli i logicziiycli,

Badaiiie ultlado\v przet\r,arzaoia kodow: projektowaiiie (z wykorzystaiiiem ~podslawo\vycli ele~iiciifhw logicziiycli), i l iolitai i oriicliomic~iic \vybraiiych iil;ladow koderow, dekoderbw i h-aaskoderow, obselwacja staii6w Iogiczilycli oa \~ej iciacl i i

Gi wyjiciacli; badatlie scalonycli likladbw koiiwersji kod6\v, Radaoie tiioliiplekscrow i dc~iiull ipiekserow: pro.jektowa~iic !z wykorzystaiiieiii

podstawowycli elc~iienlbtv logiczriycii), inoiitai i orocl~oinienie izybi l i iycl~ 11klad0~ ~ni~ l t ip leks~row i dciiiultiplekseiow; obseiwacja slaii6w logicziiycli %la \veiiciacli i u,yjicincli; badaiiie scaloiiycli okladoa~ ~~iuItiplekscrO\v i deiiir~llil)lekscrb\v,

Batlanie pami$ci p6i~zewod1iikow)~cIi: Iqczeiiie paioieci typii RAM w bloki (zu,i$kszanie dtugoici slowa oraz pojciniioici painieci); obsenvacja stai16w iia wyjicio palni$ci ROM praci~.j%cej jako getieralor znakbw; kasowaiiic i zapis iiiformacji w lpainieciacli EPROM i EEPROM,

Badatlie i prograiiiowanie ukladow GAL: Pro,jektowaiiie stiuklilr ~ v e w ~ ~ ~ h z i i y c l i GAL, progca~nowanie prostycli ukladbw kombinacyjnycli; obsluga programatorow,

Badarlie li~iii pszesylowycl~: badairie t~ar~stnisji iv liiiii niesy~nehycziiej oraz sytiletiycziiej (~vplyw zakl6ceii zeu,a$trznycii, wplyw iiiedo~~asowaiiia, \vl~lyw dtugoici liiiii); pomiaiy parainel~ow iiadaj1iik6w i odbioinikbw Iiiiii,

Bada~iie zlricz Swiatowodo\q~ch: polniaiy inocy iiadajnika, csuloici odbioriiika, tluiiiientioici for6w iwiat lo~vodo~~ych, thlniieiiiioici zlqczy, lnocy na wyjj9ciu ton,,

Badanie ukladow wyS\vietlania ulfoni~acji cyfiowej: pomia~y podstawowych piu.ameli.6~ wskaioikhw cyfiowycl~ cieklokrystalicuiycl~ osaz z d i o d a ~ ~ u LED; badariie okladu sterowania 7-segtne~itowymi wskahiikami LED o wsp01ne.i katodzie i anodzie; projektowanie, montai i usuchomie~~ie ukladu rea1iz1lja.ceb.o sekwencyjne sierowanie wskai15kami p6lprzewodnikowymi; testowanie prostego illodelo r~~otdrora ekranowego,

Badanie ~ikladow wyjsciowycl~ mocy: badai~ie uklad6w ster~ljqcycl~ obciazeniern ind~ikc>!iny~n; badanie ukladdw wykorzyslu~jqcych bratnki mocy; badanie okladhw sterowania wzmacniaczami;

Psojektowanie ukladow cyfiowych: zapl.ojektowanie prostego ukladu wykorzystu~jqcego itklady iredniej skali integracji (tip. zegara z budzikiern), analiza dzialu~ia okladu, zaprojektowanie pfytki dnlkowluiej,

Monta i i osiichtuniaoie uklad6w cyfrowyci~: przygotowanie plytki dlukowanej, wiercenie olworhw. n~onra i element6w. uri~chot~iienie okladu,

1 . Szczego towe cele ksztalcetiia:

14' \v)rril;u zol-ganizownnego procesu ksztalcet1ia uczeii powitlieti otnieC: -zastoso\\faC przepisy BHP, -obsl!~iyi systetn i~r.ocl~omieniowy, -stwolzyC algo~ytiny progratnhw, zapisywaC w edytorze, aseiitblowaC i 111-uclian~iaC, -obsliliyc inodul dydaktyczny i wyja9niaCjego ogolnq bt~dowe i tnoiliwoici, -zastoso\vaC wybrane dyrektywy asemblera przy pisanill i lilczenii~ tnodi~lhw

progralnbw, -obsli~iyC linker, -wykoiz),slat metody i algoiyhny tvaoslacji kodbw, -11a11isai lnograiny przetnieszczaj;lce bloki infonnacji poniiedzy poszczegolnymi

rorlzajaini ya~niqci, -zastosowaC podprogramy ocaz wykorzystaC tnetody icli hvorzenia (oclirona

zawartoici rejesii-Ciw, przekazywaoie danycll pomi$dzy progratnetli glciwnytn i l ,odprograt~~e~n),

-zastosowaC isluiejqce progratny jako podprogratny we wlasnytn prograniie gl6wnym (ztniula pliku absolul~iego na relokowalny, dodanie instrukcji RET),

-wyjailiiC podstawowe algotyhiy nuioienia i dzielenia liczb binamych oimiobitowych b ~ z 2118kil1,

-11apisaC programy wykorzysnGqce te algoiytiny oraz wykorzysn~jqce rozkazy atyhnelyczlle dostepne dla nowoczesnych 1nikrokontroler6w jeduoukladowych,

-zasfosowaC algo~yhny rnnoienia i dzieletiia wielobajtowych liczb binomych, -wyjainiC zasady programowania Iicu~ikhw, -zastosowaC ic11 dzialanie w poszczeghlnych tiybach pracy, -unierzyC czas i czqstotliwoii wykorzystuj;lc do tego celu liculiki, -wykoszystaC licznik do yenerowu~ia wieiofazowycli periodyczoych sygnalhw

prostokqb~ych o zadanych wspolczynnikach wypehiienia,

-\ryjai i i i t system przeru,ali mikrokontrolera: irhdla, pozioli~y, prio~ytely, ~no i l iwo i c i blokowania, rejeshy zwiqzane z spsteiiielii przelwaii,

-napisat program z wykorzystaniem przelwali od wybranycli irhdel. -napisaC program pozwalajqcy na place polto szeregowego w okreilonyiii bybie pracy,

z okl-eiloiiq szybkoiciq. -zaprograliiowat przetr-on~iki AIC i CIA, -zastosowaC niikroko~itrole~y jednoi~kladowe w aotomatyce, -napisat prograny ste~ujqce: sil~iikieii i hi-okowy~ii, sygnalizacj~ ulicznq, orzqdzcniaini

kliriiatyzacy.j~iymi, windg procesaini tecl~~iologiczi iy~~i i itd, -ui-oclio~niC ~nikroprocesorowc systelny stero\va~iia, -zlokalizowaC osterki w systemad1 ~nikrol~i-ocesoro\\~)~cli.

2. Mater ia l nauczaiiia

i - . Ohsluga systemu uroci~o~nie~~io\vego: tworzcnie piograino, algolytin, zapis a'

edytorze, asemblacja, zaladowanie i i~~ucl~ol i i icnie: krohowc oraz ciqgle; tworzenie przykladouyci~ programow wi)isi~jqcycli okreilone wartoici do paiiiiqci lub rqiesh.bw, organizacja pqtli; zastosou'aiiie pulapek oraz pracy keohowej,

Obsiuga modiilu dydaktyczoego: hvorzenie prostycli prograinbw powodi~jqcycli \vyslanic ohrcSlonego bajtil do portil wyjiciowego, wlqczei~ie bi~zzera, odczyt klawiaiuiy, wprowadze~~ie i wyprowadzenie inforniacji pizez poily row~~olegle; \~ykorz)~staiiie procedur systeinowycli ulnieszczoiiycli \v pa~iiiqci ROM do odczycil klawiatuiy oraz ayl)rowadzeiiia z~iakoiv na uys\vietlacz,

Wykoli)wanie ~~o t i s i awowyc l~ opcracii w jqzykii aseli~blera: zastosowanie w~ybra~iych d),rektyw ase~nblera przy pisaiii~l i Iqczeiiio ~iioduibw prograliihw, obsluga liiikera,

Wykol iyvanie translacji kodo\v oraz przeiiiicszczaiiia iiifol-iiiacji w painiqci: sioso\variie inetod i algolyi~nhw traiislacii kodo\r,, tworzeiiie progra~nhw ilrze~iiieszczaj;jcycli bloki inforinacji ]poiiiiqdz), poszczeghl~iymi rodzajanii 1>amiqci,

! T\vorzeiiic podprog~a~now: ocliroiia zaufartoici re.jest~h\r~, jrrzekaz),u,a~iie da~i),cli poiniqdzy progralnem glhwnyni a podllrograineln; u'ykorzystanie ishliejqcycii prograinbw jako podprograloow we wlasnym prograiiiie glowiiyrn,

Wyko~l)wai i ic l~rostyc i i operacji a~ )~ i~ne~ycz~ i yc l i : hvorzenie algo1ytl116~ i~inoieii ia i dzielenia liczb binar~iych oimiobito\vycli bez znaki~, dodawania i odejinowania liczb wie lobaj to~ydi ,

Wykoiiywanie z io tonyc l~ dzialaii a~yt~nelyczi lycl l : ~nnoieiiie i dzieleiii; \vieioba~jtowycli liczb biliar~iycb, oproszczone ~i i i ioienie i dzielenie wiclobajtoaycl~ liczb biiiamycli przez 10,

P;ogl-ai~ioivar~ie liczli ikbw: zasady progiarnor~a~iia licz~~ihhw, programowanie liybhw pracy, pooiiar czasu t lwa~iia wybranej procedu~y, zliczanie inipulshw zewnpbzl~ycli.

Pomiai- czasu i cz$stotliwo<ci: poniiar czqstotliwoSci geileratora zcwnptrziiego, poiiiiar czasu reakcji, generowanie syg~ialu prostokqhiego, ge~ierou'anie napipcia stalego, generowanie sygnatu sinusoidalnego,

Badatlie ukladu przeiwali: tworze~iie progra1n6w z r\ykorz),slaniem przenvaii od uybra~iych irbdel,

Badanie pot-to rowt~oleglego: tworze~iie ~~rogsatnbw pozwalajqcych na prace portu w okreilonym liybie psacy,

Badanie portit szeregowego: tworzenie programhw pozwalajqcych !la prace portu w oiuejioriyln nybie pracy z okreilonq s z y b k o i c i ~

Badatlie przetwornika aic: tworzenie progratnbw pozwalajqcycli na p a c e Ixzetwornika w dowolnych hybach: poniiar i przetworzetiie napiecia z tvybranego wejicia aoalogowego, pomialy z rozdzielczo9ciq 8 bitbw z ~ykorzystaniem przuwania, ild,

Badanie przetwolnika cia: tworzenie progamhw generitjqcycli na wyjiciu Irzerwotnika cia zadany pl-zebieg ~tialogowy: piloksztaltny, trapezoidaltly, sin~isoidainy, itd.,

Badanie ~nikroprocesorowych syste~i low stosowat~ycli w antomatyce: wykonaliie Cwiczeli il~ish.uj;lcych zastosowa~iie 1nikrokonn.olel6w w sterowaniu: silnikietil kl-okowym, syg~~alizacjq iwietltiq, klimatymcjq, witidq oraz innyliii urzqdzeniiutii ~vykoltawczytni,

Zajecia w laboratorium urzqdzeil elektronicztrych

1 . S z c z e g o i o w e c e l e ksztaicenia:

W wytiilat zorgaoizowancgo procesn lisztalce~iin uczeh pon,itiieit u~n ie f : -zastosoivaC 1:lzcpisy BHP, -dobra& pnyrzqdy \v zalettioSci ad paratiiebdw batiariego ukladu, -zbadsC bioki fi~nkcjoitallte odbiorrlikow radiofotiiczi:yclt. -zbadaC bloki fi~i~kcjon:il:ie odbiotnikow telewizyjnyci~, -zai~istalo\vaC i zapsogsari~owat odhiorttiki lelewizyjtie, -zainslalowat i zaprogramowaC odbiomiki telewizji satelitatnej, -zbadaC i zapsogsa~nowaC nszqdzettia zapisn i od~warza~iia diwickn i obrazu, -przean:tlizowaC dzialanie poszczeghlnycli ukisdbw i ol:zq&zeil na podstawie

~~z)~skanycl t wyttik6w potniaru, -dobraC i zbadaC czujniki i elementy wykona\vcze, stosowene w aotomatyce, -zapsogiamowaf plaste sierowrliki przelnyslorve, -zainstalowaC, skonfigiirowaf i zdiagnozowaC urzqdzenia tecli~iiki komputerowej -zsitistalowaC i zaprugsarnowaC urzqdzenia teletccltniki,

2. Mate r i a l nauczan ia

Bada~ i i e odbiomik6w radiofonicznych: pomiar podstawowych paramelrbw tecliilicznych, pomiary (Itnera, potniar podstawowyclt pal-arnetr6w wztnactliacza stereofonicztiego,

I'latlanie spsz$to e l ek t roak~1s ty~11eg0 : iiistaiowanie zestawo (ttroer slereoCoi~iczny, magtietofon kasetowy, odlwarzacz ply( kompaklowych, stereofoniczoy wzmac~liacz sterujqcy i wz~llactliilcz tnocy): progralnowanie tiittkcji zes t aw,

Badanie bloku s),gnalo\vego odbiomika tele\viz)qnego: dostvojenie odbion~ika do wvbranych kanalow: konlll:oia paslii I, 11, Ill, IV, kontiola napiqcia warikapowego; 1 . . badanie cliarakteiyslyki wzmacoiacza p.cz; regulacja wzlnociiienia i op6inienia ARW glo~vicy; sprawdzei~ie calkokwifego sygnati~ wizyjiiego z wykorzystatiiem test11 pionowycll pas6w kolorowych; badanie dekodcra: sho.iellie fi l l~ii p~rlnowoprzeposto~~~cgo cl~romit~ancji dla systeiiii~ PAL, poiniar c'qstotliwoici, kont~ola inipi~lso synclironizacji hlilsr,

Batlanie wzmacniacza wizii: ustawienie balansu statycznego i dynainicziiego bieli; kontroia sygoal6w RGD w teicie pas6w kolorowych,

Badanie bloko odcllylallia i syi~cliroiiizacji: badauie ~nod i~ lu syncl~roi~izacji pionowej i pozio~oej: badanie impillsu SS-C, impulsu syncl~ro~iicacji raniki, iinpuisu wyjiciowego do sterowania okladu odcllylania linii, polniar czqstotliwoici gcnei-atora H; badanie modulators diodowego-koreklora znieksztalceii E-W: badanie napiqcia parabolicznego ze wziilacriiacza odcylania V, napiccia w cewkacl~ odchylania 1-1, suliiy napiqC w inodiilatorze diodowym; badanie kineskopu: po~niar napiqk: Usl, Us?, Us3, napiqt katodouycl~, napiqcia anodowego),

Badaiiie zasilacza: poniiar napiqC \~y,jiciowycl~: w f~~iikcii obciqtcl~ia, napiecia zasilai~ia i staliil zwarcia; wyzl~aczenie oscylogra1n6w w cIiaraktet-)~stycziiycl~ ]~unktacli pomiaroa.)~ch przetworiiicy, w iul&cji: obciqtenia, napiqcia zasilania i staliil zwarcia,

Badanie maglietofollu: regulacja mecl~aniz~iiu, pollliar prqdil podkladii, wyzllaczal~ie cliaraklelysiyki cz~stotliwoiciowej t o ~ u zapis-odczyt,

Bada~i ie inagnelo\r,itlu: prograinowanie inagnetoa~idu; badanie wplywni reguiacji ~iieclianizinu na odtwarzanie zapisu (polniaiy sygnalu FM przy rdinycli n a c i ~ a c l ~ ha~nrilca taiiny i n~olnentach 1naci;l~li spi-zcgla oraz r6io)rch skokacl~ czyiania giowic !\~izy,jnycll); badanie reakcji procesora stert!j;jcego ina proste uslei-hi i syln~ilowane uszkodzenia (niewlaiciwe zaiadowanie kascly, oiewl;iiciwe nawleczenie ta i~ny, zaladou'anie zerwai~ej tailny, brak dowijania szpuli zbicrajqcej, bi-ak sygnali~ ~poczqtko lub koiica iai~ny, brak obrothw bqbna wizyjnego, brak p r z e s i ~ u ~ ~ tainiy),

( ; Badaiiie i progamo\a.ai~ie kalilely VIDEO: usta\vienie ieczne paranielll:ow

ekspozycji dla okreiionego oiwietleoia, badanie rozdzielczobci obrazu dla rbtnycli hyb6w pracy, badai~ie glqbi oshuici opcyki w rdinycl~ hybacll (,racy, hadaoie kon~palybil~~oici s)~sieniu VtIS i VHS-C oraz kompatybilnoici zapisu VIiS i S-VIHS,

Badaiiie i prograii~o\va~iie odbionlika telewizji sateIita~.nej: ilistalacja anteny i i~stawieoie na iqdanego satelitq, badanie przenikalnoici sygnalu w, cz, przez rozne oirodki,

Badanie culjiiik6w stosowatlycli w aotomatyce: pomiar temperaiuiy, poniiar zbliienia i i-uci~u, poiniar poloienia,

Badanie elciiient6w \rykol~awczych s t o s o w a ~ ~ y c h w aotolnatyce: poniialy podstawowych paramet~hw stalycznycll i dynainicniycl~ przekainikbw, stycz1iik6w i steinwt1ik6w inocy,

Badaiiie uktadow automatycznej regulacji: koilfrgurowanie reg~~latoreiw, paramel~yzac.ja, okreilenie wlasnoici statycznycl~ i dynamicznych,

Badal~ie i p r o g a m o w a i i e stei-ow11ik6w przai~yslow)~cI i : poznanie podstawoaycli fil~ikcji sterownika, programo~uai~ie fin~kcji logiczn),ch, urucl~omie~lie i

przeteslowanie prostego proglatnu realizujqcego algoryhn stero~vatlia z uzaleinie~iiami licu~ikowymi i czasowylni,

h~stalowatlie i konfigorowanie nrzqdzeli teclu~iki kotnputerowej: rno~l ta i ptyty glbwnej, pa~nieci dyskowych i kany graficzoej, un~chomienie kornputera,

Diagilozowaoie t~rzqdzeh teclu~iki kompolerowej: kontrola poszczegblnych podzespolbrv ko~npufera za pomocq program6w narzqdziowyclt i diagnostyczaych.

Instalowanie i badanie sieci koinputerowej: instnlowanie k a ~ t sieciowych, kabli polqcze~liowych, ittstalowanie oprogramowania sieciowego,

Instalowaiiie i badanie modemow: i~lstalowa~lie inodemu wolnostojqcego i karly inodeinowej, kot~ligurowaaie i ilruchamianie modemu,

Instaiowailie i progsa~nowanie systemu abolienckiego: progra~nowanie i obsluga aparatow syste~nowych, telefaxbw (yrzygotowanie do pracy, programowa~~ie funkcji, ivysylai~ie i pr-zyjmowailie dokli~nentbw) i aparalbw telefonicznych; obsluga kompitterowego systeinu rejeshacji i ta~yfikacji rounow telefonicznycl~,

3. Uwagi o realizacji

W czasie wszystkich zajeC labo~.a(o~yjnych nale* zwracat szczegblnq uwage na przeskzeganie przepisbw BHP podczas wykonywania iwiczeri. I'rzed przyst<vienieln gropy do zaj$C, na~tczyciel po\rioien oinbwit zagroienia zwiqzane z poraieniem pqde i~ i elektryczoym.

I'rzystqpujqcy do Cwiczefi ~~czniowielslucl~acze muszq wykazaC si$ zaajomoiciq zapadtiieil, ob.iqtyc11 dany~n Cwiczeniem. W tej sytuacji przed ka idy~n Cwiczelliern naucz,ciel powinien dokonai spli~wdzenin wiadotnobi ucz~~ia/slucl~acza, niezbedriycl~ do jego wykonania.

Zakres cwiczenia powinien by6 tak dobrany, by uczniowielslochacze opracowali wyoiki badaii i po~niarow w hakcie hwania zajqC.

Do kaidycli zajqC, we wszystkich iaboratoriach, winny byc przygotowane iitso-uh-cje laborafoiyjne zawierajqce: cel Cwiczer~ia, zakres Cwiczellia, wykaz polecen i scl~ematy ukladbw pomiarowycli, tabeie potniarowe i spis l~rzyrzqdbw.

W poszczegoinycl~ typach szkol zajqcia z przediniolu prscownia elektt.yezna i elel~tro!~icznn odbywajq sip w laboratoriacl~: e/eklrj~cz~ryr~t, elcklroniki anulogolscj i cjif"oiv~j, u k l a d d ~ ~ ~ ~~t ikro,~roccsoro~~ych oraz zi~.;qd;e~ cleklronicznj,ch w nasrq~ujqcym tygodniowyin wytninrze godziir:

Zajqcia w klasie diugiqi tcclinik~i~n 5-Ietiiiego bqdq odbywat siq w laboiurori~rni e/ekI,)icz~~ji~il. Zaiqcia powiliny by6 icaiizowaile 111clot~q fronlalllg w uyiniarzc 3 godzltyg, nato~niast co czwai-ty rydzieii iia dw6cIi dodaikouycil godzinacli

I,. inaocq,ciele - opiekuiiowie gi-1111 iaboraio~~~j i iyc l~ winni oni6wit s]~osob realizacji czteiecli nastqpnych twiczeii i obsli~gq, wykoszysiyi~aiiycli w tycli C\vicze~iiacli, pszyrzqd6w porniasowych. W szkole policealnej zajqcia w Iaboraiori~iir~ ciekir),cziij,~ii odbywajq siq w senlesh-ze pieiwszy111 wyiniarze 5 godz/lygodiiiowo. Zaiqcia w klnsie t~zecicj i czwa~lei w ieclniikon~ 5-letni1n, w klasie d m ~ i e j tecl~~iikiinl 3-lcli~icgo i w seniestlze dsugiin i tszecini szkoiy policealnej, bedq odbywat siq w /fl i~araioriir~?i elcklro~iiki aaalugoi~~ej i cyfioi~vj. W teclii i iki~~ii 5-letiiim zajqcia fe odbywaiq s i c w wpiniaize 4 godzin tygodl~iowo, nalomiast co czwasty tydzieli na dwocli dodatko\rycl~ godzii~acli nauczyciele - opiekui~ou,ie griip labosatoiyjiiycl~ wiiiiii oniowi6 s]~osob reaiizacji czlerecli inastqpi~ycli C\viczeii.

M'lw laboratoria powinny by6 wyposaione w stanowiska koiiiputeiowe onioiliwiajqce auton~alyzacjq poiniarow wielkoici eleknycziiycl~.

Oslslnia seria Cwiczeh rv laboratorioni clcl<tronilii nnalogowej oraz cyfrorsci ~oi\\,iecona i f s l nroiel<to\\,anio, zmo~llo\r.a~iiu i tiri~choniicnio proslycll ol<lnd6w " . . . . nnalogowycli i cyfroivych. Uczniowie/sluciiac/.e po\vinili zapsojekto\\,aC, wykoiiat i

(d iiri~cliolniC sainodzieiliie co najniniej dwa proste iiizqdzenia elekhoiiiczne (1111: psosty generator, psosty wzn~aciiiacz akustyczi~y, pioste iirzqdzeiiie do regi~lacji na1~'enia oiu~ietleiiia, pozyiywkq, itd.): -arzqdzoiic pierii!s;e - i i o o l~a~io i~:a~ih i i 1 o i c i iii~iii!!qlrio.~ci o'oljszqc~ch

uklad6a, a~ialo,oo~~ych (a~ialogoiiycli i~klad611' scaloq,cii i ich ai~likacji). -~rrzqdzenie driigie - p o oiJaliolva!?i!r ~~,iaiioriioici i rir~i iejqi~~oici do/yc;qc)d~ rikIad6ii~

c~ f io i~yc l i (JirosIe ilriq~/zeliifl i~ykor:jl.sli!jqce cjfioll'c iiklady scaialle). Ucz~iiowielslucliaczc powi~ini sainodzieliiic zai~rojektowaf, uklad, wykoiiaC i

urucl io~nit inodel, zaprojeklowat (najlepiej z poinocq koniputesa) oiaz \vyko11a6 p l y t k ~ dsukowanq, zmontowaC i uiucl~oiniC orzqdzenie, a iiasi~pnie dokoiiac poiniaiu jego podstawouycl~ pasaineh-ow. Uklady te ucz~~ioa~ielsh~cl~acze bqdq wykoilywae na wlasiiy uiytek. Celem tej serii ewiczeii jest opai~owaiiie umiei$tnoici projektowaoia i

, uykonailia plytek d~ukowaoych oraz nioiltaiu i iiiucliainiaiiia ukIad6w elekbo~iiczi~),ch. Wytsawianic plyfek di~~kowanycll powinno by6 uykonywaiie w specjalny~ii polnieszczeniu.

Lnboro101-it,rii ~rkioclb~i~ niikropr.oceso?o~~ych powinno by6 uyposaione w odpowiednie dydaktycztie systemy mikroprocesorowe. Kaida insh.itkcja Cwiczeniowa 111usi zawierab pszykladowy program, z dziala~iie~n kt6rego aczei~sl~icliacz wir~ieli zaliozt~ab siq we wstepiiej fazie Cwiczenia oraz kilka zadai o idinym stopniu . trudnoici, ktotych rozwiqzaiie polega na modyiikacji pszykladowego progr-amu. W laboratoriiirn tym, wiqkszo9C Cwiczeii moLe byb wykonana rnetodq frontalnq. Tetnatyka bwiczeii zwiqzanycli z badat~ie~n rnikroprocesorowycli system6w stosowai~ycl! w aulomalyce rnoie obeji~towab: badarlia ukladu sterowiuiia siliiikietri l;lokowytn, badania i~kladu sterowania sygr~alizacjq i~liczng badania ukladi~ sterowaiia wii~dq lub badaiiia uklad6w sterownnia dou,olny~ni procesatni technotogicznymi.

Labor.aiurirtir7 rnrqdzeri elek1ronic.-nj~ch powiti:to by6 wyposa io~~e w stanowiska Cwiczeniowe otnoiliwiajqce: instalowanie, badanie i programowanie otlbio1.nik6w sadiofot~icznycl~, telewizyjoyclt, telewizji saielitarttej, orzqdzed zapisu i odtwaszartia diwichu i obrazit. Ucztiiowie/sli~cliacze w isrnacli Cwiczeii powi~i~i i zapoznaC s i t z typowyini tnetodami potiiiarowy~ni stosowany~ni podczas badaiiia wlw i~rzqdzen, ,-

Staiiowiska Cwiczetiiowe sluiace do badania urzadzeri lecli~~iki kornootemwei nowirtiiv " . byc wyposn2ooe \v najt~owsze koinpiitety. Uczniowielslitcl~acze powiii~ii iniec do st^) do wewnqtrznych blokbw fiinkcjonalnych koinputera. Staiiowiska bwiczeniowe zwiqzane z tematykq automa~ycztiej regulacji winny u:noiliwiaC badanie czt1jnik6w i eleineriihw wykonawcq~cl~, Liadanie regulator-ow PID, progl.amowanie sterow~iikdw przemyslowycli wspolpracqiqcycli z roinorodriymi uklada~ni wykotiawczyini.

1'0 kaidei zakoticzonei serii Cwiczeri (skladaiacei sie nu. z czterech Cwiczeli>. ,. 2 . . ,. wykotiywar~e bedzie C!r~iczeoie kotih~oltie pozwalajqce sprawdzib stopieh opanou~aiiia u~iiiejqlnoici, zaloionycli w celach ksztalcenia. Uczoiowielslucliacze losujq tetnat Cwiczenia i saniodzielliie je wykonl~jq.

l'rzy kilkustoptiiowej skali oceti (od tiiietriiej do bardzo dobrej) tra~czyciele powin~ii ustaliC zbioty \vymagai~ dla kaidej pozytywnej oceuy oddzielriie, czyli oddziellie wyinagania na ocer!$ mien~q (wymagania konieczne), oddzieltie - na ocer~q dostatecuiq (wymagania podsta\vowe), oddzieliie - tna dobrq (wyinagania rozszerzone) i bardzo dobrq (wymagania dopelt~iajqce): I4+1ir~go17ia ko17ieczr7c dolyczq opatiowania umiejqtnoici wykonania podstawo\\ych

po~iiiarhw oraz badail ukladow i urzqdzeh elektronicmych iia podstawie zadanej i~~str i~kcj i zawieiajqcej: schematy uklad6w porniamwych, uykaz niezbqd~tych przyy'zqdbw i urzqdzeli wraz z podanyoi sposobem ich iiiycia.

I.@t?ragoriia )>oci.~~o~~,oive dotyczq opa~owania utaiej~moici doboru przyrzqdow pomiaro\\ycR i wykonariia podsta~vou~ych po~niarow i badail uklad6w i uizqdzeii elekbonicznycli na podstawie zada~rej instrukcji zawierajqcej schematy iikladiiw uomiarowvch.

Wyrriaganio rozszosone dotyczq opanoivania uiiejqtnoici: dobora przez ucznia odpowiedniej metody pomiarowej (ukladu pomiaxowego), wykonania podstawowych poiniarbw ukladow i illzqdzeh elektrooicznych oraz samodzielnego przygotowania spiawozdania z wykona~~yclr czynnoici w1.a~ z w~doskami.

Wyriragarrio dopeiniajqcc dotyczq opanowaoia umiejqmoici analizowania pracy uklad6w i i~rzqdzeii elektronicziiycli, iia podstawie uzysknriycl~ wy11ik6w po:ni&s6w olsz lokalizacji e~ventiialnycl~ i~szkodzei~.

.. . w specjaliiie do tego celo przygotowat~ycli pornieszczeiiiacli, w).posaioiiycii tv sloiy laboraroiyjne z doprowadzonym zasilaoieo~, liistalacja zasilaiqca miisi posiadat .s)aloil ochroi~y ~ i r z e c i ~ v ~ ~ o r a i o ~ i u ~ w e j (zabezpieczeiiia rht~iico~~o-prqdoi\'e).

Szkola powiiilia zorga~iizowaC cztely laboraloria: Iaboratoriiiin elektiycztie, iaboratorium elekt~oniki aliaiogowej i cyfro\vej, Iaboratoriuin ukladow ~iiikroprocesorowycli i laboratorium orzqdzeii elektioiiicziiycli. Laburatorium ciel<tryczne (~iie-hqdiic do reaiisacji progroi i i~~ li , kiasic dr~igiej

Icclviik~~ni j.icriiie,qo i 1 4 , solre.ylrze drrlgi~li s z k u i ~ ~~oliceoii?i:i) powi~i~io by6 \vyposaione w mi~iimum 5 staiiowisk polniarowycb zawiera,jqcycli:

I. . -zasilacz stabilizowa~iy iiapipcia stalego 0 - 12V, +!-ISV; zasilacz napiqcia sitii~soidali~ego SOIHz, 12 - 21V; generator funkcji (sioi~soida, prostokqt, pila); oscyloskop o pas~nie 20 Mliz z soildaroi poliiiarou,yiiii; i~~ieni iki analogowe i cyfrowe; inostek RLC.

-111akiety (tvenaiety), r e specjalnie przygotowanyaii uklada~iii elekliycz~iy~ni i elektro~iicz~iyini, uiiioiliwiajqce: ~iailkp obslugi przyrz;ldb\v pomiaro\+ycli; poiniaiy napi$cia, prqdil, rezystancji, pojein~ioici, i~idukcyji~oici. inocy; badsiiie obwodd~v z eleinetitami RLC; badaliie tva~isfoiinatora jediioiazowcgo i sililikhw elckhycztiycli ~iialej Inocy; badaliie instalacji elekt~yczncj; baila~iie para~iietrow plzyrrqd6w poIprzewodniko\~ycli; badanie psostownikow i filbdw elektiycz~iycli.

-1nehie1y (iict~aieiy), ze specjal~iic przygotowaiiy~iii ilklada~ni eleki~ycznyiiii i elektroliicziiy~iii, siuiqcy~ni do syini~lacji typowycli i~szkodzeii \~yst~puiqcycli \I'

prosiycli obwodacli elekhycznycli, -kompute~y wyposaione w inlcifcjsy po~niarowe do automatyzacji badali, z

oprograisowaniem niezbqdtiyin do szybkiej obi6bki uyiiikbw \ryko~iaiiycli ~~otniarow, ~iiioili\via.jqce ol)raco\vaiiie rezi~ltatou~ i uyko~iatiie niezb~dii)~cIi

i u,ykresow, w l~akcie Irwa~iia zajpC laborato~yjnycli, bez koiiiecznoici \\ykony\~aiiia tycl~ czyli~ioici przez ~~cz~iia!sl~rclracza w do~nu .

L a b o l - a l o r i ~ ~ ~ n elcl<troliil;i alialogon,cj i cyfrorvej (rz'aiLacia ,>rog,~ii~iii I I , klasic rrzeciq i czivarlej Iechnik>,,n S-laI,~iegu, kiasic driigiej Iecl~~i iki , ,~~ 3-ie1,iiego i 18'

.scr~~eslir-e dr~rgi~ir i ir_ecir~l .rsko/)~ ~iuiiceaii~ci), powiiiiio 1~osiadaC tiiiiiiiiiuiii 5 staiiowisk \q,posato~iych uJ:

-s]w7,qt poiniaro\iy: elektioiiicz~ie psqmzqdy i~~iiwersaliie, zasilacze stabilizou,ane iiapipcia stalego O - 12V, ti-15V, +5V; gelierator iitiikcji (siiiosoida, prostohqt, pila); osc)~loskop o gasinie przeooszenia iiiiii. 40 MI-Iz z sondaini poiiiiaro\~yini; wskaiiiiki i aiializator siandw logicznycli; zadajiiiki sta1i6w logicziiycli; wobuloskop

-makitty (henaiely), ze s]~ecjalnic przygotowanyini iiklada~iu elekho~iicziiyi~ii uinoiliwiajqcycli: badaiiie wz~naciiiaczy tranzystorowycli w podstawo\\ycii ukladacli

. pracy; badaiiie i diag~iostykp wzmac~iiaczy: ~iialcj cz$stotliwoici, mocy, szerokopas~nowch, seleklywnycli. rbinicowvcli: bada~iie ilkladow ze a'zmacriiaczeni . . . operacyji~ytn; bada~iie gcnerator6w iiapipt sinusoidaloycli i iiiipiilsonycli; bada~iie stabiiizator6w; badaiiie i1kiad6w modolacji; badanie kompiuaioro\o scalonych;

badanie przerwornikbw AIC i CIA; badtulie i diagrlostyk$ elemet~tbw i uhladbw cyfrowych scalotiych; badanie i prograii~owanie itkladbw GAL; badanie littii ~~zesylowycl t ; badanie patni$ci ~)blprzewodnikowyclt; badarlie wyiwietlaczy cyfiowycl1.

-staiiowisko do wykonywania plytek dritkowanycl~, -stanowisha do montaiit ukladbw elek!~onicznycB. -ko~nputety wyposaione w inte~fejsy pooiiarowe do autolilatyzacji badah, z

oprogratnowa~iiem iiiezbednym do szybkiej obrbbhi wynikbw wykonanych lio~niarow.

Laborntoriuni uldad6w ~nikroprocesorowycl~ (realizacjo ))rograri~~r 11, klasie piqlcj feciii~iktiir~ 5-lemicgo, k1a.sic i ~ c c i c j ,ech~iiktrrr~ 3-le~iiiego i so~ics~r;c czivarlynt szkoly policcalnej) powillno by6 wyposaione w conajlilniej 5 stanowirk zawie~djqcycli:

-modill dydaktyczny zawierajqcy nowoczesny tnikrokonh.oler (np. fypli 80535) z wyprowadzonyini sygnaltuni slerujqcytni i poliatlli oraz z dolaczonq zewll~hnq .. patnieciq progsatnu i daoycll. Modut powinien tnieC tnoiliwoSC pracy autoliotliicz~tej oraz wspblpracy z kotngiileretn typo PC,

-1"oste elelnenty sysleinu mihroprocesorowego takie jak klawiahlra, wyiwietlacz ;ilfaiiumeryczi~y, diody LED m o l i i t o r ~ ~ j ~ c e stan ohreSlonych linii, l,rzetwoniik cla, brzeczyk. Wymienione eletnetlty mogq stanowiC caloiC z modulem dydaktycutym,

-system wspomagajqcy pisatlie i orucliamiatlie progratnbw w asetnblerze: ko~nputer (zalecany kotnputer lypu IBM PC), aselnbler, linker, debugger,

-zewtich-zlie itklady al~likacyjne dolqczane do inodulo dydaktycznego, ilusil-ltjqce zastosowanie mikrokonuolera w autolnatyce i sterowaniu. Uktady te trlogq by6 wyko~iane we wlastiytn zaksesie w rattiacll prac dypIotno\vyci~,

-iilstrilkcje laboratolyjoe, karty katalogowe, dyskietki. Laboratoriltni 11rz:ldzeh e l e l~ t ron icz~~ych (rcaliracja prograiii~i 11' klasic 11iq1q

Icchiiikunl 5-leli?icgo, I,, klasie fcccic j iecliniktiiir J-Ier~~iego i 13, senicslcc rz~i,arfjirir .srku/j,po/icea/nej) powilnlo by6 wyposaione w:

-stat~owiska pomiarowe, zawierajace: orzqdzenia elekhoakltstycure, odbioniiki radiofoniczne, felewizyjtie i satelitarne, umoiliwiaj~ce dingnoslykc i badanie podsiawowycll para~neh-ow wlw urzqdzeti oraz badatlie icli blokow fi~tikcjonalnycll,

-slaiiowiska ]~omiarowe zawiera.jqce: lirzqdzenia zapisit i odhvarzania diwieku i obrazu, utnozliwiajqce diagnostyk$ i badanie podsfawowycli paramefrdw wlw urzqdzed o r u badanie ich blokow funkcjonaloycl~,

-staaowiska wyposaione w orzqdzenia autotnatyki wsp6l11racuiece z ele~netttarni . . . . . wykonawczyini, umoiliwiajqce progratnowanie sterownihbw przemysiowycl~ oraz badanie czuinikbw ~otniarowvch i elementbw wvkonawczvcl~. , ,

-stanowiska wyposaione w kotnponetliy komputerbw PC: plyty glbwne, punicci dyskowe, katiy graficzne, kaliy welwy, modemy, karty sieciowe, u~zqdzenia multimedialne, sluiqce do uauki instaiowatlia, konfigurowania i testowania urzqdzen tecllniki kompoterowej,

-statlowisko zawierajqce cenhale abonencka aparaty telefonicule i fax-y, umoiliwiajqce: instalowanie, programowanie, uiytkowanie i giagnastyke wlw urzq&zen,

-ii~st~ohcje laboraroiyjiie, karty katalogowe, dok~tlnei~lacje setwisowe poszczegblnych urzqdzeii.

Brak ]>odr$cz~~ika

Borkowski A. Nadacltowski, .... Zabrodzki, .... Kolka Z. Horowitz P. Gozii~ski A.

\ , Ferenczi 0. Borkowski A.

obejmi~jqcego caly prograin; zastqpczo propoliuje sic:

Uklady scaloiie w slabilizatoracli tiapiecia stalego (WNT, 1985) Analogou,e uktady scaloiie (WKiL, 1986) t.iniowe oklady scalolie w teciu~ice cyfrowei (PUN, 1986) Zastosowatiie wzi~iacoiaczy ol~eracyjl~ycli (WNT, 19%) Szti~ka elekh-otiiki t. I, II (WKiL, 1992) Liniowe eiektrot~iczi~e uklady aoalogou,e (WNT, 1993) Zasilai~ie ~tkladbw elektroiiicziiych ( \WT, 1989) Zasilatiie uizadzeli elekhoi~iczr~ycli (WKiL, 19901

~

Pieiikoi J, ... Uklady scalot~e TTL w systei~lacl~ cyfrowych (WKiL 1986) Gossiii~e G. h4ikrokoinp11tety 16-bito\ve. Rodzitla Intel 8086 (WNT, 1990) Uadiiiiiio\vski K. ... Uklady i sysreliiy inilaoprocosorowe (WN'S, 1990) Psaca zbiorowa Modulowe systein), ~ ~ i i k r o k o ~ i ~ l i ~ ~ t c r o i ~ ~ e (WNT, 1990) Wrobel E. Ase~t~blei (WNT, 1990) Stepicit A. Mikroko~ihole~y 80C51 (EZN, 1994) Czasopistna o tc~iiatyce elektroniczoej

4. Ultlady analogowe

1. Szczegolowe cele kszta lcenia :

W wynilru zorgani~o~vancgo procesu tlauczariin ilcze~iislucllacz pow111ien orn1cC:

- wyjaSniC zasade dzialaliia wzn~acniaczy elekhoilicznych i genelatorbw oraz scliarakte~yzowat ich paramehy,

- ufyjaSniC role poszczegolnyc!~ elementiiw w ukladacli wzmacniaczy i geneiatorbw,

- oke6liC waltoici iinpief, skladorvycl~ stalycl~ i zal~alizowaf, przebiegi czasowe skladowycli z~niennych w poszczegolnycl~ punktach pomiarowych uklad6w e!ek!~o~iicznycl~.

- wyjaiiiif, zjawiska fizyczne zaclrodzilce podczas pracy iinpulsowej diody i cyanzystora,

- wyjaSniC zasady dzialania generator6w pizebiegbw impulsowycli, - wyjaiilif, zasade rizialania i zasrosowiuiie aualogowych uklad6w scalonych, - wyjaiiiit role poszczegbll~ych clementow d o l ~ c z a ~ ~ y c h do wyprowadzei~

analogowycli ukladow scalonych, - zi~itelpietowaf, sygnaly elekhyczne aa poszczeg6lnych wypsowadzeniacl~

ar~alogowycll ukladbw scaloliych, - wyjniiiif, zasady ~norlulacji i demodulacji, - wyjaiiiit zasady przetwarsania analogowo-cyfrowego i cyfi-owo-aniilogowego, - skoizystaC z ksiqiek, kiitalogbw i iniiycli irodel zawieiajilcycli paiamehy,

c!iaraktelystyki i zastosowaiiia eleinei~tow i ukladbw eleklronic2nycl1, - wyjaSniC ozniiczenia eie~nentbw i uklad6w elekholiiczoycl~. - dobra6 melody polnian: paramehbw i charkte~ystyk ukladow

elekhonicznycli. - zlokalizowaf, uszkodzenia elemel~tow i uklad6w elekhonicznych na

podstawie znajoinoici przebiegdw elekt~ycznych w wybranych punktach po~iiiarowycl~,

- ziipsoponowaf, algo~ylin pos!epowal~ia przy sprawdzaniu poprawnoici dzialania standaidowych ukladow elektronicznycl~ jak: zasilac'e, wv~iacniacze iiapieciowe, wzlnaciiiacze mocy, wziiiac~~iacze w.cz.

2. Material nauczania

Wztnacr l iacze: Og6111a delinicja wzniacl~incza; podstawowe paralnehy wzmnc~~iaczy; ci~arakteiyscyki wzmacniaczy; zliieksztalce~~ia wnoszolte przez wz~i~iiciriacz; logasylli~iczna ~iiiara wzrnocnieiii:~; podziill i przez~laczellie w z i i ~ n c ~ ~ i ~ ~ c z y . Wzmi~cniiicze 111, cz. - pros!i~ p~.iicy, cl~i~ral(le~ys!yka pl.zejiciowii, pilnkl jxacy, zilsada ilzalania, podslawowe i~klady polalyzacji wstypnej, rola poszczeg6lnych elementow ukladu i wp1yw na podstawowe paranieuy, wzoiacniacze w ukladzie OE,

OB. Wt6mik enl i terow - zasada dzialaiiia. rezvstaiicia weiiciowa i wi ic iou-a . , , . a"

Wzmacniacze na ti-anzystorach polowycli - zasada dzialiuiia, paralnehy. Wzmacniacze wielostopiiiowe - cliarakte~ystyki, cz~stotliwoici graniczne, wzmocliienie. Wzinacniacze inocy; klasy pracy wzroacniaczy, wzniacliiacze pszeciu~sobne, uklad Darlingtolia. Wziiacniacze rbiiiicowe - budowa, zasada dzialania, tr6dlo stalopr+dowe. M/zliiaciiiacze selektywiie - cliarakte~ystyha czqstofliwoiciowa, pasamehy, zastosowaiiia. Wzmacniacze szerokopasmowe. Sprzeteliia zwrohie, wplyw iijeimiego sprzqteiiia zwrolilego na paralnehy iikladu.

Po~iiiiuy wzmacniaczy: pasma pszenoszeiiia, wzinocnienia napigciowego, mocy, wspblczy~inika znieksztatceii ~iieliniowycli. Tecliiiika lokalizacji uszkodzeli we wzliiacniaczacli elekt~oiiicznych; dobOr przyrzqdbw pomiarowycli w zaleii~obci od pa ramehw badanego sygnali~ i badanego obwodn.

Generatory tlapiqcia sinusoidalnego: Wzinacliiacz z dodat~ii~ii sprzqteniem ,. zwrohlyiii, wai?li&i gelieracji, geiieratoly RC i LC, stabilizacja cz~stotliu~oici,

geilerstory ku,arcowe.

Analogo\ve uklady scaloiie: Wzinacliiacze opeiacyjiie - pasaiiietry wvnaciiiaczy idealnych, rzeczywisiycli, budowa, zasada dzialania koinpensacja wzniac~iiacza operacyjnego, przyklady zastosowaii wzmacniaczy opesacy.jnycli. Koiiipiirafosy scalone, budowa, zasada dzialania, parametiy. Scaloi~e wzmaciiiacze iliocy - dzialanie, parainetiy. Scaloiie \\~zinac~iiacze selektywiie, scaloi~e wziiiac~iiacze sOLtiico~,e, scalo~ie w~.maci~iacze poiiiiasowe - budowa, zasada dzialnliia, paraineliy, zastosowaiiia. Koizystanie z katalog6w ukladhw scalonych.

Metody poiniasu parameti-6w ukladow scalonycli. Tecliriika lokalizacji uszkodzei~.

Zasiiacze: Prostowniki, iiltracja napi~C, stabilizacja napiqC: diodq Zenera, stabiiizatorern szeregowym, stabilizatosatni scalonyini. I'ariunet~y stabilizaior0~~. Zabezpieczenia iiadprqdowe i nadnapiqciou3e.

c ,; Poiiiiaiy parametvow stabilizaiorbw: wsp6lczymiika stabilizacji od zrnian iiapiqcia wejiciowego, od zmian obciqienia, wsphlczyiinika tlumienia, tqtilieii. Tecliiiika lokalizacji uszkodzen.

Generatory przebiegbw niesinusoidal~iycli: Dwustaiiowa praca diotl i tluizystorbw. Klucze h-anzystorowe. Uklady przeciwnasycei~iowe. Przernibiiki trai~zystosowe: bistabiloe, iiionostabili~e, astabilrie - zasada dzialai~ia, wykresy pszebieg6w czasowycli. Przerzumik Scluiliita. Zasada wytwarzania i~apiecia liniowego. Gcnesatoiy napigcia piloksztaltnego. Geiieratoiy scalone. Geiiesatoiy programowaile. Polniaiy iiklad6w iinpulsowych.

Przetwarzallie N C i CIA: Zasnds przel\varzaiiia MC. Przyklady przetwomikbw M C . Zasada przehvarzania CIA. Przyklady przetwo111ik6w CIA: Bledy przehvaszania.

Uklady inodulacj i i demodulac j i : Modulacja ;~nplihldy, czestotliwoSci i fazy. Madulacja impulsowa. Uklady rnodolatoldw. Modulatory scalone. De~noduiacja i demodulato~y. l'omiaty uklad6w modulacji.

3. Uwagi o realizacji

Na zajeciach 7 przedmiotu llklady anoiogoisc naleiy przedstawit budowe i zasade dzialania typowycl~ ukladdw arralogowych srosowanych w urzqlzeniach elektlonicuiycli. Przediniot ten gl6wnie pobwi$cony jest orn6wieriiu wunac~iiaczy, generatorow, stabilizator6w i zastosowan ukladbw scalonych analogowych.

I'rzy otnawiatiiu wszelkich tikladow elektronicznycli rialeiy szczeghloq uwage z\vrhciC ila wyrobienie u ucznia umiejetno4ci szacowania wartoici skladowyclr stalych i zoiieiuiych riapie6 \v poszczeg6lnycli cl~wakte~ystycznycl~ punktacli poniiarowych ukladhiv. Jest to szczegblnie niezbedne w teclrnice lokalizacji uszkodzeii, ktbra polega ..

m. i n ria wyci@aniu wniosk6w z porbwnania wartoSci szacurrhowycli z wasloiciami oqskariymi w wyliiku pomiaru.

Ka2dy dzial teliialyczny winien byC zakoiczoay ornowieniem merod porniaru podsia~voivych paranietidw psezentowanycli i~kladow i tecllniki lokalizacji uszkodze6.

Z kaidej grupy (rodziny) ukladow scaloriyclt nalety oombwit jeden typowy pszyhlado~vy (scl~eniat ideowy, budowe i zasade dzialania) oraz lypowe zastosowaiiia. Nastqp~~ie iialeiy scliarakteiyzowat inne uklady z datiej gropy (ooi6wiC scliemat blokoi\y, ftillkcje poszcteg6111ych lilokbw oraz zastosowania). W oparciu o arialize sche~iiatbw ideowycli urzqdzeh eiektronicznych naleiy na tycli sclieinatach wyodsqb~~i i w/w nkiady, scltarakteryzowac role poszczegol~~ycli elemeiitow dol~czonych do wyprowadzen (nbz.ek).

Pszy ornawiai~itl zastosowah ukJad6w scalotiycli rialehy szczeghlnq ilwagq zwrOciC na inteipretacjq sygoal0w nu poszczegolnycli wyprowadzeniach (n6tkacli) w przypadku psawidlowej pracy ukiadu.

Zasade dzialania poszczegol~iycli.ukladow nauczyciel powi~iien prezentowat w trakcie pokazow, wykorzystujqc ppragranl syniulacyjr~y (np: typu PSpice).

Oriiawiaiiie wzmacniaczy operacyjnych naleiy rozpoczqb od iuiaiizy schernatu ideowego iiajpl"~rszego wzrnacniacza, ombwienia zassdy dzialania, prezentacji paraioeiidw oraz ombwienia typowycli zastosowai~ (schematbw apilkacyjnycli). Nastqpnie naleiy scharakte~yzowaC aktualnie produkowane wmacniacze - om6wiC scliematy blokowe, role poszczegblnycli blok6w i porownat icli pararneby ze wzinac~iiaczami idealr~ymi; pizedstewit tu l~a le iy rowi~iel zastosowania wlw ukladow. W podobriy sposbb ~raleiy ornawiat i ~ m e uklady scalone analogowe.

Gabinet przdttiiolowy wirrier~ bye ponadto wyposaioriy !v n~akiety zawierajqce omawiane &lady elekhroniczne z moiliwoSciq zmian wal-tobci para~netrow elementbw zewriqh-znyclt, dolqczoriycli do wyprowadzeri (n6iek) ukladow scalonych. Pozwoli to badat wplyw tych ele~netbw na prace ukladu.

Spiawdzairie osiqgniqt ucmiow/slucl~aczy powirrno opieraC sic o ustalone wcze i~~ ie j zbioiy wyitiagan (zadak) dla kaidej pozytywnej oceny oddzielnie, czyli oddzielne wymagania na ocenq rniernq (wymagania koriiecuie), oddtieil~e - na ocene

dostatecziiq (wymagaiiia podstawowe), oddzielne - na dobrq (wyiiiagania sozszerzoiie) i bardzo dobrq (wyliiagalria dopelniajqce): Il~niiagaiiin koiiiecziic dolyczq zapamicla~iia \riadoinoici czyli gotowoici iicziiia do p~.zypoiiinieiiia sobic: - ~ c / i e i i i a l ~ i ~ ~ ~ e / e k l r j l c ~ ~ i j ~ ~ / ~ ljlj)o113~~/1 i~kladdi~, elek~roi~iczriycli, - i , o d ~ f a ~ ~ ~ o ~ ~ ~ j ~ c / i j~aranicIvdi~~ i charaklerj~slj~k likladdiv eickfro17ic:iij~ch. ("1'. nalys11.i podstawomy scliemat kolikretnego okiadii, wyiiiieli .iego podslawo~ue pasainefry, omdw plzykiadowe zastoso!variia, riail,suj cliarakteiystyh~ ai~ipiit~idorvo- cz~sto~liwoiciowaJ

I ~ i ~ a g a i i i a p o d s / a ~ ~ ~ o i ~ ~ e d o i y c z q zrozulnieiiia wiadoiiioici co oziiacza, i e uczeti/slucliacz powail wyjailii6: -dzinla~iie xkl i ldd~~, e l c k ~ r a ~ ~ i c ~ ~ ~ ~ c l ~ , -1~~p1j~11~ poszc:cgd/iij~ch eleiiicn/di~~ no l>araiiieIry i charakfciyrlj~ki pros l j rh i~kladbii,

elek~roi~ic:~ijicli, (lip, wyjaii i i j jakq role pelr~iq poszczeghliie eleiiieilty ukiadu, M' jakiej klasie psacuje tsaiizysiol. (Iraiizystoiy), jak zrealizowane sq obwody pola~)'zacji u,stcpiiej baz,

~ ~

b~a~nek). ll/l'nvagania i.ozszeizolle dolyczq stosowania wiadoiiioSci i i i i n i ~q l i r o~c i w sytiiacjacli iypo\\ycIi; co ozliacza opaliowaiiie przez oczniaisiucl~acza ui i i iej~hioici psaklycziiego poslugiwaiiia sic wiadoi~iosciami wedlug podaiiych 11111 uprzediiio \vzor6w, lip: -~miysvso~t,aCprzcbiegi czbsoil'c 1,. i~~miaczori jsh piiiiklach iikladi~, -zaiiaii:o~,'aC i~,i)/~iit, ~oszc :epd /~~~ r l~ eleiiieilid~~' i7a ~)araiiieIri, iikladit. . . . .. , -os:acoivai. warfoici poIei?cjaldiv 11. puszc:egd/iych ~~'czlocli rikladri clckfroriicii~cgo.

Wj~vagaiiia do~ioi,elniqjqce dotyczq stosowaiiia wiadoiiioici i uiniej~moici w syloacjacli p~ob lc i i~ou~yc l~ , iip: -a~ia i izu i~~a~i ia p rac j~ i ik iadd~~' c/eklronic:~?jcii. i ia poi/,slaii,ic ziiajoii~oici napiqC i i ,

puszczeg6/iijc/i p i , i i~ach po i i i i a ro i~~ i~~yc l~ ora: loka11,-a<:ji ell~oilllail?j,ch ri.szkodzeii. - ai7alizoi~~aliia il'/)/j~it'ii i i ap i~d za.riiojqcj~ch 1ial)rocq iikiadli, - onnlizol$~0,7ia l rp l jn l~~i le!~ii,mli,!ji naprncp uklndii.

4. Podstawo\ve Srodki dydaklyczi ie

-zestawy Cwiczeliiowe u~no i l i u~ ia j~ce deinoiishacjq dzialniiia i poiiriaiy iikladow, -komp\~tes z paiiele~ii LCD, -oprogi.amom~;uiie syiniilacyjlie do prezciitacji dzialaliia ukiad6w elehr~oiiicziiycli (111).

Pspice), -katalogi scaloliycli r~kiadhw analogowycli.

5. Litel-atura

Brak podrqcznika obcjmuj;icego cab prograiii; zaslql~czo proponuje siq:

Rusek M. Elemenly i uklady e lek t~o~~iczne w pytatiiacli i odpowiedziacli, (WNT 1992)

Moesclke B. ... Elekl~oiiika (WSiP, 1994) Nowakowski W. Uklady itnpulsowe (WKi t 1982) Pibso M. i B. Potlstawy elektrorliki (WSil', 1994) Rusek A. l'odstawy elekmoniki (WSiP, 1986) l'ielze U. Uklady pblprzewodnikowe (WNT, 1987) Borkowski A. Uklady scalorie w stabilizatoracl~ napiecia stalego (WN1; 1985) Nadacliowski Z..... htalogowe uklady scalotie (WKiL, 1986) Zabrodiki, ... Liriiowe Irklady scaio~ie w leciunice cyfrowej (PWN, 1986) Kiilka 2. Zastosowanie wzmac~iiaczy operacyjnych (WNT, 1986) I-Iorowitz P. Sztirka e1ekh.otiiki t. I, 11 (WKiL, 1992) Guziiiski A. Liniowe elektronictne uklady analogowe (WNT, 1993) Fesenczi 0. Zasilariie ukladbw elekt~oniczoycli (WNT, 1989) Borkowski A. Zasiiatlie urztdzeh elektronicztiycli (WKL, 1990) Czasopisma o relnatyce elekt~onicmej

Literatuse iialeiy aktualizowaC, w miare itkazywnnia sic nowycli pozycji.

5. Ultlady cyfrowe

I . Szczeg6 lowe cele kszla1cer.iia:

M' wynilio zorganizowanego procesu nauczania uczeilisluchacz powinien un~ie&

- zaslosowat arymietyk$ cyfrowg - zastosowat podstawowe prawa algeb~y logiki, - rozpoziiat, wyjainit dzialaiie podstawowycl~ elementbw cyfiowycll, - zaprojektowaC prosly uktad kon~bioacyjny zrealizowa~~y na bramkach. - wyjainit oznaczenia oraz zii~teipreiowat podstawowe parainetiy cyfiowych

irkladha, scalori)~ci~, - okreiliC wymagania przy 1;lczeniu uklad6w cyfroyych zrealizowanycb w

lecl~l~ologiacl~ TTL i CMOS, - zanalizowat dzialanie irai1slator6w sv~oa l6w TTLiCMOS i CMOSiTTL. ,- - okreiliC zasadv laczenia ukladbw cvfiowycli z ui-zadzenialni weiicio\vymi i . .

wyjiciowymi, oki-ejliC i zintel-pi-eiowaC zjawiska zwiqzane z pi~zesylaiuem sygnaloiv cyfiow),ch na r6ine odlegloici,

- wyjaioiC sposbb dzialania i wykorzystai~ia iypowycl~ przerzrif~iikhw monostabiitiycl~ a.ealizowaoycli w posfaci i~kladou~ scalonycl~,

- rozpoziiat typowe scalone kode~y, dekodeiy, baiiskodeiy, ini~lliplehse~y i deini,Itipleksely oraz wykorzystywat je w podstawowyclr zasfosowaniacl~,

- wyjaiiiit dzialanie i spos6b wykorzystania sumatora, komparatora i jednoslki ALU,

- zanalizowaC pracq r6inycl1 typbw rejestr6w i roinycl~ sodzaj6w licznikow oraz zastosowaC je w konkreinych przykladach,

- zanalizo~,aC dzialanie 16inycI1 rodzajow painieci p6tprzewodiiikou~ycl1,

\ . ' - zinteipretowat podstawowe paran~eby pnmieci, - uykorzystat typowe scalone panii$ci p0lprzei~odnikowe do zaprojeklowania

blok61v pami$ci o roinych orgai~izacjach, - scl~arakleryzowat metody pomial-u podsta\l~o\l~ycll paramels6w ukladow

cyfiowycil

2. Mater ia l nauczaflia

Arytrnetyka cyfrowa: Pozycyjne systeniy liczbowe - system binarny, heksadecymalny, BCD. Liczby dwdjkowe i dw6jkowo-dziesiehie jako liczby ~ z g I $ d n e . Dodawaoie liczb wzglednycl~ jako podstawowe dzialanie algolylin6w atytmetyki cyfrowej.

A l g e b r a iogiki, funk to ry logiczne: Algebra logiki - aksjoinary, podsta~vou~e filnkcje iogiczue, zapis i iil~raszczanie fiinkcji logicznych. Foi~ktoiy logicz~ie braoiek:

AND, O K NOT, NAND, NOR, EnOR, EnNOR. hla l iza i synteza proslycli przykladowych oklad6w kon~bi~iacyjiiycli.

E le lnen ty funkcjonalne: Podstawowe paranlehy statyczne i dynamicvie element0w cyfrowycli. Rodziny teclu~ologicme ukladbw scalotiyc11 - TI'L, ECL, PMOS, NMOS, CMOS - porbwnaoie podstawouych parametrow, omaczeriia kataiopowe rodziliy TTL i CMOS. Branlka podstawowa TTL (NAND - UCY7400) - zasada dzialai~ia, cliarakte~yslyka przelqczania, charakte~ystyka poboru mocy, ~niodyfikacjc w serii L, H, S, LS, IICT. Branlka podstawowa CMOS (NAND' - MCY74C00) - zasada dzialaoia, cl~araklerysiyka prze1;lczania. Przeglqd innycli rodzajow bralnek z xodziny TTL - inweifer, brarnka NOR, ekspander, branka ExNOR, bralnki typu OC i TS, bralnka z ukladern Sch~niR'a, brnnka mocy. Przerz~~rnik n~~~ic l i ron iczny SR. I'rzerzirtliiki synchroiiiczne - typu D, tyl~u JK-MS. Pomiary parametr6w eieiiient0w cyfrowych.

U k l a d y sprzcgajqce i wyjSciowe mocy : Por6wnmie cliarakte~ystyk brar~iek TTL i Ch40S. Uklady hanslatoldw sygnal6w TTLICMOS i CMOSITTL. Sterowanie wejiciarni bramek TTL i CMOS - przelqczniki jako urzzfdzenia wejiciowe, uklady rlumizfce drgania zeslykbw. U'spolpraca wyjii bramek TTL i CMOS z zewn$trznymi i~kladami cyfiowynii - sterowanie wskainika LED, przekainikbw, zastosowanie wzmacniaczy mocy.

U k i a d y translnisii sygna lbw cyfrowych: Sygnaly cyfiowe a dlogoiC I~rzewodow - 1)robleiny tra~istiiisji w r6toycli tecl~~iologiacli, linie przesylowe TTL, poli\czenia krolkie i dl~igie, dopasowanie linii. Szyna informecyjna - szyna krOtka - wykorzystailie poiqczeii rypu OC i TS, bufory szyn - szytia dluga jednokiei-onkowa i dwukieruilkowa, nadajniki i odbiotiriki szyn Transmisja sygnalbw za poirednictwem kabli - trarismisja przez iinie niesyxnenyczile i sylnehycme, transmisja przez kable koncenhyczne, nadajniki i odbiolniki linii przesylouych.

U k i a d y uza le in ien czasowych: Przerzuhiiki rnonostabilne - irklady 74121, 74123 - zasady dzialania. Uklady generujqce pojedyncze iliipulsy o zadanych palail~etrach. Uklady aslaliilne (generatory) zrealizowaae nil bra~nkacli. Uklady astabiljie (generatoly) zrealizowane w oparciu o przerzuh~iki moiiostabilne.

U k l a d y funkcjonalne: Uklady fimnkcjonalne kombinacyjne (konwerteiy kodow, uklady axyhnetyczne) i sek\~,encyjoe (rejeshy, liczniki). Podzial konwerte lw kodbw - oznaczenia, przeznaczenie. Budowa dekodera - przyklady ukladbw scaloiiych i ich wykorzystanie. Budowa deniultipleksera - przyklady okladow scalonych i i c l~ wyk~rzyst~mie. Bodowa niultipleksera - plzyklady uklad6w scalonycli i icli wykorzystanie. Bodowa kodera - przyklady okladbw scalonych i ich uykorzystauia. Blidowa lranskodera - pizyklittly ilklatlow scalonych, wykorzystanie w okladach uywietluiia informacji. Sumatoiy - wykorzysta~iie w ukladacli aryhnelycznycli. Koinparator cyfi-owy - zasada dia la~ia i wykorzysianie. Jednostka arytmetyczno- logicz~la ALU. Rejesl~y - rodzaje (szeregowe, rbwnolegle, oniwersalne), parametiy,

zasady projektowania, sposoby wprowadzania i wyprowadzania informacji. Przyklady rejesnbw scalo~iych i icli zastosowania. Liczniki - rodzaje, pasatiietiy, zasady projektowania prostycli licmikow dwbjkowych asyncluo~~icznycli i s y ~ ~ c l u o n i c u ~ y c l ~ . zasady lqczenia licznikow, plzebiegi czasowe. Przyklady licurik6w scalotiycl~. Teclinika lokalizacji uszkodzen

Pamieci potprzewodnikowe: Podsrawowe wiadomoici o rodzajacli pa~nieci polprzewodoiko\\ych, icli pu-a~neh-ach i oznaczeniach. Pa~iiiqC RAM - typowe kornbrki TTL, CMOS, rnatryca pamieci, orgmizacja i zasada dzialmia na podstawie schernatu blokowego. I'amieci statyczne (SRAM) i dynamicuie (DRAM) - tia przykladzie typowycli patnieci scalonych. Patnieci typu ROM (ROh4, PROk4, EPROM, EEPROM) - kombrki parnieci, tnetody zapisu infotnmacji, przyklady scalonych pamieci, typowe zastosowania. Lqczenie ukladbw pamieci scalonycli w bioki o r6inych organizacjacli. Programowme zespoly logicztie (PLA) - podstawowe infonnacje iia tenlac budowy i zastosowania. Zasady pracy i wykorzystania ituiych, specyiicziiyclt lypow [iamieci: VIIAM, FIFO, parnieC asocjacyjtia.

3. Uwagi o realizacji

Przedtniot Uklady cyfio~vc s l o t poztianiu zasad dzialania, bodowy i zastosowaii typowycli 1iklad6w cyfrouycl! iiiywanycli w urzqdzet~iacb elekho~iicznycl!.

W teclr~iikii~n 5-letniin i w szkole policealtiej przedtniot realizo\\,aiiy jest w wyiniarze 4 godzin tygodtdowo. W teclinikum 3-leinirn, realizacja [ego pt.zedmiotu polega ria poivtorzeniu i poglgbieniu wiadotno9ci i umiejemoici u~yt~icsio~iyclr przez ~~czn ibw szkoly zasadniczej.

Realizacje dzial~t tetnalycznego l? le~ircnt~~ firwkcjonolric naleiy rozpoczq! od zdefiniowania paraoien6w eleoientbw cyfrouych takich jak: prqdy i napiecia \\,elwy, arnpliluda logiczna, napiecia zasilania, margines zaklbceti, obci@alnosC, moc strat, czas propagacji, cz~stotliwosC pracy. Nastepnie naleiy scI1a1:aktetyzowaC podstawowe tecli~iologie okladbw scalonycli. Otnawianie bramek scalonycl~ nalety rozpoczqC od atializy sclien~aut ideowego podstawowej bratnki NAND-TTI. i NAND-CMOS. 01nawia11ie irii~ycli brasiiek i-ealizowai ~ v g aasttpltjqcego sciiemittu: syt~ibol, realizo\r~atia fiit~hcja logicztia, parametiy, oznaczenia stoso\vane przez produce tit on^ okladow scalonycl~.

Z kaidej grupy (rodziny) scalonycii ukladbw fut~kcjotialnych nalezy on~bwi i jednego typowego reprezentanta (sclieinat logiczt~y, budowe i zasade dzialania). Nasteplrie iialezy scharakte~yzowad inne uklady z datiej grupy (otnowiC funkcje logicme ukladu, furikcje poszczegolnycl~ wyprowadzeh oraz zaslosowania). W oparci~i o analize scheniatbw ideowycli urzqdzeh elktronicznycli naleiy na lych scliernatacli wyodrebnii wlw uklady oraz scl~arakteryzowac ich role.

Przy omawianiu aplikacji cytiowycli ukladow scalor~ycl~ llaleiy szczegbln~ uwsge zwldciC na itiretyretacje sygnalow na poszczegolnych wyprowadzeniacli (noikach) w przypadiu prawidlowej pracy ukladu.

Zasade dzialaiiia poszczegol~iych uklad6w nauczyciel ])owiiiieti prezenlorr,ai w trakcie pokazow, \vykol.~ysflljqc program symiilacyjny (lip: typu I'Spice).

Realizacja dzialu tematyczoego Paritieci pd lpne~~~od i i i ko i~~e polega przede wszystkim na om6wieniu przykiadow scaloi~ycli painiqci polprzewodnikowych oraz om6wieniu sposob6w lqczenia uklad6w paiuieci w bloki o rbii iyli organizacjacli.

Gabitief pizdr~iiotowy w i r~ ie~ i by6 potiadto wyposaiony w makiety zawierajqce rzeczywiste, dzialajilce apiikacje u k l a d 6 ~ cyi?owycI~ unioiliwiajqce pracq krokowq.

Sprawrlzanie osi;lgni$C uczni6wlslucl1aczy powiiu~o byC poprzedzone ustaleniem zbiosbw wymagah (zadah) dla kaidej pozytywnej oceriy oddzielnie, c q l i oddzieliie uytnagania ria ocene inieniq (wymagania konieczne), oddziel~ie - na ocene dostatecznq (\vyiiia&aiiia podstawowe), oddzielne - na dobrq (\\yiiiagania rozszerzone) i bardzo dobra (wyinagania dopelniajqce):

Wjviiagania koriiccznc dotyczq zal~an~ietania iviador~iofci c q l i gotowodci uczniaisli~chacza do przypo~iuucnia sobie: Ji~nkcji i sjsiiboli iypoi~ych iikladdw cji/i.olrych oraz ich podsrm~~o~~ychpa,ni i ie~rdi~' , iid.

IVyntagania podsra~soise dotyczq zrozuinieiiia wiadomoSci co oznacza, ie uczeli/siucliacz potsafi: p,?edslai~,ir: schor~oij, b1oko11,e ijipoiiych irkladda, cjfioi~ych, onidl~,iC /irrikcje i~,szysikich i18cjiC i 112fiiiC. rj~so~vaC prosic uklady koritbiriacj~ie i seklvcncyjne, ird.

Wytriagania rozszerzone dotyczq stosou,ania ~viadoino<ci i urnicj~tiioici w sytuacjach typowycl~: co oznacza opatiowanie przez uczniaislucliacza uiniejqmoici praktycziiego poslugiwania sie wiadomoSciatiii wedlug podaiiycii mu upizediiio wzorc0w, np: -naryso~saC .scheii~ar i ianika ntodi~lo 10 11- oparrirr o irklad 7493, -prledcia~~~ii. .rclienta~ Cbilo11'ego d~i.rr~i.ejjcioi~,ego rrii~li i~~leksera zbirdoi~,ariego iia

bmiikocl i NAND, -okrciiib przcbiegi CJasoive riaj)os:c;egdiryc/i ~~yj,<ciach t~kladdirj cy jo i~ych, ild,

Wj'ri'agafia,iia dopel~iiajqce dolyczq stosonaiiia \rfiado~ito<ci i uniieietnoSci w sytuacjacli proble~nowych, tip: analizo~~~ariia pracj. t rk ladd~~ c j f i o i q~h 170 pods1a11,ie zriajoriioici oscylogranrb~v ~v cliarakler/ys/yc~~ij~c/l j)irrikracii porii iaroi~ych ~rkladdiv omz iokalizacji eir~cnlrralnych ivszkodzoi, projeklois'ariia r!kladdiv c y j o i ~ y c k iid

4. Podstawnwe Srodki dydaktyczne

-foliogran~y ze scliernatami ukladbw cpfio~v)'ch, -zestawy Cwiczcniowe urnoiiiwiajqce deiiio~isbacje dzialania iiklad6w cyfrowycli, -komputer z panelein LCD, -0programowanie sy~nulacyjne do piezeiitacji dzialania uk l ad~w cyfrowycli (lip.

Pspice), -katalogi scalonycli ukladow cyfrowycli.

5 . Literatura

Brak podrecznika obejmuj~cego caly program; zastepczo prol)onuje sic:

Gajewski P. ... Cyfi-owe uklady scalone, CMOS (WKiL, 1991) Misiurewicz P. Podsrawy techniki cyfrowej (WNT, 1982) Piehko4 J. ... Uklady s c a l o ~ ~ e TTL w syste~nacll cyBowyc11 (WKiL 1986) liorowitz P. Szruka eleku-oniki t. I, I1 (WKiL, 1992)

Literature naleiy aktualizowaC w m i l e ukazywa~lia sic nowych pozycji.

6. Przyrzqdy pomiarowe

1. Szczegolowe cele ksztalcenia:

W wyniku zorganizou,anego procesu nauczania oczeil/sluciiacz powinicn otnieC: - wyjainit zasadp dzialania rnultimetrbw eleiitronicznych, - scliarakteryzowat sondy pomiarowe, - wyjaiiiit zasade dzialania i budowe gerieratorirw pomiarowych, - wyjainit zasade dzialania oscyloskopu ria podstawie scllemahl blokowego i

scharakteryzowab fir~ikcje poszczeg6lnych biokbw, - wy,jairiib funkcjc clernent6w regulacyjnycli ria l~lycie czolowej oraz okleili t z

jakiin blokicrn oscyloskopu sq one d t p n e , - zastosowat oscyloskop do pomiaru wielkoici elektiyczriycli, - zastosowab uklady pomocllicze i wyposaienie dodatkowe oscyloskopu, - uyjainii zasadq dzialatlia analizatorbw widrna, - wyjainit zasade dziaiania cyfrowycli przyrzqd6w pomiarowycb, - wyjaii~it zasadq dzialania i zastosowanie rnostkhw porniarowycli, - rvyjainit zaslosowanie kart pomiarowycb w komputeracl~ PC do porniaru

wielkoici eiekrtycznych, - scliarakteiyzowat slruktilre i ogOlnq cllaraktelysyke staridardowycli systernow

pomiaroych: z inte~fejsem IEC 625 (IEEE-488) i RS-232 - rozrbinib melody przetwarzania sygtialirw riieelekt~ycznyclr na elekhycznc, - zidentyfikowad iia scl~erliataclr ideowyclr poszczeg6lite bloki furikcjorislne

przyrzqdow pomiarowycl~, - zanalizowat sclicniaiy ideowe przyrz;ldow porniarowycli, - wyrnieiiib podstawowe paralnetiy przyrzqdidiw poriiiaroycli i podat icli typowe

wnrloici, - scliaiakteryzowat fulikcje elerneiitow rcgulacyjr~ycl~ przyrzqdbw pomiarowych,

2. Material nauczania:

WiadomoSci wstqpne: Charakterystyka ogblria plzyrztdow pomiarowycl~. Podzial i klasyfikacja. Bledy pomialu wnoszone przez przyizqdy pomiarowe..

Elektryczne i elektronicme mierniki analogowe:. Mierniki uiiiwersalne - budowa, zasada dzialania. Multimea elekh-oniczny - budowa, zasada dzialania i podstawowe paramehy Podstawowe bloki woltomie~zy elektronicznych (dzielniki napiecia, tiumiki, sondy, wejiciowe wzmacniacze pomiarowe, detektoiy, filhy). Rozwi$zania ukladowe: woltoinierza, arnperomiaza i omomierza w multimet~acli elektroiiiczilycll. MiliwoltamieraeuapieC stalych. Woltornierze do pomiaru napiet w. cz. Pizyklady mullirneh-ow eiektronicznycli.

Przetworniki pomiarowe: Pomiar przesuniqcia liniowego, przesuniccia kqtowego, sily i naprqiefi, tetnperahtry, ciinienia, poziomu cieczy, przeplywu, prqdkoici i przyspieszenia, predkoici obrotowej.

Generatory pomiarowe: Klasyfikacja generator6w i ich podstawowe paramet~y. Podstawowe bloki generator6w pomiarowych. Budowa i dzialanie generatora m.cz. Budowa i dzialanie generatora sygnalowego w.cz. Budowa i dzialanie generatosdw fuikcyjnych. Budowa i dzialanie generator6w impulsowycl~. Uklady generator6w scalonych. Cyfsowe przeshajanie czqstotliwoici. Generatoty programowane.

O~cyioskopy: Sclieniaf blokowy oscyloskopu. Budowa i dzialartie lampy oscyloskopowej. Wzn~acniacz odchylania pionowego: budowa, parameriy.

-., Pszelqcviik kanal6w - oscyloskopy wielokanalowe. Wvnacniacz odcl~ylania poziomego. Liniowa podstawa cwsu. Uklady synchronizacji i wyzwalania podstawy czasu. Dodarkowe wyposaienie oscyloskopu. Oscyloskopy z pattiiqciq. Oscyloskopy cyfsowe. Pasametry techniczne oscyloskopbw. Plyta czolowa oscyloskopu - elemeniy regulacji - przeznaczenie, omaczenia, te~rninologia angielska, l'omiaty napiqcia oscyloskopen~. Pomia~y czasu. Pomiaty cz$stotliwoici. Potnia~y przesuniccia fazowego. Pomiaty w teclmice impulsowej. P o ~ n i a ~ y oscyloskopem wielokanalowyn~. Pomia~y z wykorzystaniem sond napiqciowych. C\'obttloskopy. Analizaloty widma.

Mierniki cyfrowe: Cyfrowy po~niar napiqcia, prqdu, rezystat~cji. Sdemat blokowy i ideowy ~n i~ l t i~ne t r~ t cyfrou,ego. Cyfi-owy po~niar czasu. Budowa i dzialanie czqstoiciomierza. Zegar cyfrowy. Budowa i dzialanie cyfiowego ~oiernika pszesu~tiqcia fazowego. Cyfrowy pomiar mocy. Teste~y i analizato~y stan6w logicznycl~.

Systemy pomiarowe: intesfejsy stosowane w systetnach poiniarowycl~ (interfejs RS-232, interfejs IEEE-488). Przyrzqdy pomiarowe wyposaiotle w intesfejsy. K a ~ t y pomia!.owe (zasada dzialania, zastosowanie). Syste~ny konfrolno- noiniarowe.

3. Uwagi o realizacji:

Treici nauczania zawaite w przed~niocie P r y r z q d y pomiarowc dotyczq gi6wnie: budowy i dzialania przyrzqdow i system6w pomiarowych, dobotn odpowied~~iej metody pomiarowej oraz olurilenia bledu potniaru. Uczniowie/sluchacze zapoznajq sic z budow* d~ialaniem i wykorzysfartiem nowoczesnycl~ elektronicutycli pl.~yrzqdOw pomiarowych.

Realizacja tego przedniotu powinna polegat na ombwieniu zasad dzialania i budowy przyrzqdow w oparciu o analizq schemst6w b l o k o y c h oraz zapoznanio z przeznaczeniern i funkcjami poszczeg6lnych blokbw. Nastqpr~ie rta scliematacl~

ideowycli przy~zq(lbw pomiarowycli iialety wyodrqb~iit (adoaleit) oiiiawiatie bloki. Podczas o~ilawiai~ia kaidego przyrzqdu naleiy szczeg6ln;1 uwagq zwrhciC ria umicjqmoit prawidlowego ii i te~~~setowania jego paramehhw oraz eleinenth~v regi~lacyjnycli i oznaczeii (w jqzyko angiclskim) zoajdujqcycli siq iia ptycie czolowej. Nalety tu rhwniei ombwit typowe uszkodzenia przyrz;ldbw poiniarowycli.

Nauczyciele sq zobowiqzani, w hakcie sprawdzania stopnia opatiowaiiia utniqi$tiioSci i iviadornoici, do ustaleilia poziomu wymagali (zadali) dla kaidcj pozytywitej oceriy oddzielnie, czyli oddzielne wyinagatiia na ocetlq iiiiernq (wyinagatiia koniecziie), oddzielne - na ocen? dostatecznq (wyiiiagsnia podstawowe), oddzielne - na dobrq (wymagania mzszerzoite) i bardzo dob1.q (wyrnagania dopel~iiajqce): Wyriiagania ko11icc211e dotyczq zapamiqtania wiado~noici czyli gotowoici ucz~iialslitcliacza do przypo~nnienia sobie: zasad dziala~iia przyrzqdbw pomiarowycli, typowych sclieinat6w blokowych oraz podstawowycli parameh6w, itd: (narysrij scl~errral b l o k o ~ y osc~,loskopi, i o~sdrtf role pos~czcgblnych blokbi~: ild,.

M/yflragania p o d ~ ~ a ~ ~ , o ~ v e d o t y c z ~ zrozuioienia wiadoinoSci co oziiacza, i e uczeii pohafi wyjainit: dzialanie poszczegbltiych blok6w funkcjotial~~ycli przyrzqdhw poiniarowycli (np: tyjai~~lj dzialanie isznmcniacza odchylania piorioil,ego oscyloskopii, i r r~nac r~ iac ;~ (ldci~j~iania poziorllcgo. I~n io~se jpods lm~y czasri, ild).

IVy~~iag(,~~io rozszerzo,ic dotyczq stosowai~ia wiadoitioici w syluacjach typowycli; co oznacza opaiiowaiiic przez ucziiia uiiiiejqntoici prakiycz~iego poshigiwania sic windornoiciarni wedlug poda~iych mu i~przednio wzorcbw (np: odnalci6 na sclio~iacie io 'co~~y~i i p izyklado~~~ego ~ ~ o ~ i ~ o c r c s n e g o oscyloskoi,ii jogo podsirnvoi~~e blnki f i t ~ ~ k c j o r ~ a h e 1 scharak~oyzo~~~aC,fi~nkcje e l e ~ ~ ? o ? l r j i ~ ~ regiiiacy/~~ych s~osoi~~or~j,ch I!, 1jr11 biokacl~, ird).

Wyniagariia dol~clniojqcc dofyczq stosowania wiadoinoici w sytuacjacli problernouycl~ (zonal iz i~~ 11,p1yi1, pa,ornclrd~s przyrlqdbi~, poriiiaro~~ycycli IIO 11y11iki poii~iarrr nopic6 11,

konkmiryra tikla~ilie, zapro/,oniijp~qv,?qdypo,,iiaro~~~e do poniiarii czardls propagacji bra111ek NAh'l3, i14.

4 . Podstawowe Srodki dydaktyczne :

-foliograiny ze sclieinata~iii przyrzqdbw poniiaro&ycli, -przyrzqdy po~niarowc, -sandy i czuji~iki pomiarowe, -koinpuler z kartq pomiarowq i z panelein LCD. -katalogi przyrzqdbw pomiaro~ych,

Brak podlqczllika obej~tii~jil~ego caly program; zastepczo propollttje sic:

llagei R. Mierliictwo elektvyczne (WSiP, 1985) Karkowski 2. Miernictwo elektiycz~ie (WSiP, 1991) Rydzewski J. Oscyloskop elektronicz~~y (WKiL, 1982) Nowahowski W. Systerny iilterfejsu w tniert~icrwie (WKiL, 1987)

Uokuttientacje poszczegblnych pi-zyrzqdbw potniarowycit

7. Ultlady mikroprocesorowe

1. Szczeg6lowe cele ksztalcetlia

\\I ,vyniliu zo~.ganizon,anego procesu naucmnia uczc~ilslt~chacz powinien umiet: -scl~arakteiyzowat role i wyjainit dzialaoie poszczegblnych blokbw systeliiu

~nikroprocesorowcgo, -podlqczyC rbLtte rodzaje paiiiieci pblprzewodnikowycli w systeoiie, -scliarakte~yzowaC role ukladbw wejicidwyjicia, sposbb podlijczenia do systetiilt

ukladbw izolowanych i wspbladresowalnych z pamiecig -wyjaSiiiC zasadq dzialania i wspblprace blok6w mikroprocesora, -scl~araklelyzowaC role poszczeg6lnych rcjcstrbw oi-az s]1osbb tworzcilia adresi~

fizycziicgo tin podstawie adresu efektywiiego, -wy,jaSniC pojqcia operacji wcjScid\y.iicia, icli podzial oraz sposbb realizacji

(plzerwiutia, bezpoirediti dostqp do paiiiieci - DMA), pojqcie prioiyfetu i poziomu przewali,

-scharakteiyzowaC organizacjq systeino ilrze~wati w procesorze 8086188, -zintetprelowaC ztiaczertie poszczegblrtycli sygnal6w rnagistrali sterujqce~8086/88. -wyjaSiiit 1)ojecie nineniotiika rozkazu, -scl~arakteiyzowaC forinaty rozkazbw, podzial listy rozkazbw oraz wybi-ane proste

rozkazy, -wyjai i i i t pojqcie iiierarcliiczncj budowy pa~nieci, painieci wii-tual~tej, -scl~arakteiyzowat dodatkowc cecliy pojawiajqce siq w iiowszycli inikro~~rocesoracl~

l~itela.(arcliitektiira procesorbw: 786, tiyby pracy rzecqwisty i wi~ l~ ia l i iy , ocliiona zasobow, 386, 486, Peritioin, itd),

-wyjainiC zasadq dzialaiia i zaprograiiiowat polt rbwnolegly i szeregowy, -wy.jaitiiC zasade dzialania koiiooicra przeiwali i stcrownika DMA, -wyjaSitiat role podstawo~~ycb podzespolbw wchodzqcycll w sklad koinpotera (ptyta

gl6woa, karty rozszcrzen, tiapedy dyskowe, pa~niqt), -scliaraktelyzowaC role podstawowycli eleinentow plyty glbwiiej -rozroiniC rodzaje podstawowycl~ ka11 rozszerzajqcycli i scltaiakteiyzowat icli role, -rozldiit it zlijcza plyty glbwncj oraz scliaraktetyzowaC icll role, -rozroiii it ~~odstawowc standardy ina~ishal i rozszerzaiqcycli. . . . ~

- i v > ~ a i ~ i ~ c S.~J,LI> ~ ~ O ~ ! I ~ ~ . , . C I I ~ ~ i i i \ sq , I ~ , i k a ~ k , ;~l.>i:: 1, jk,i~!c.a s i a : ~ : : i t k o t o l c I C S 5 1 , -scl~arakte~;zowat podstahowe zasoby inikrokoiihoieia rodziny 51: poiiy, liczniki,

UART, system przenvaii, paoiiet progratnu, pa~niqC danych i SFR oraz sposoby sterowaiiia pobore~n mocy,

-podl;jcq,t zewnqtrznij patnieC dariycli i pamipi program do rnikrokonb-oiera, - y j a i n i t zaleiiioSci czasowe (cykl inaszynow, stan, faza) oraz inteipretowaC

wykresy czasowe obrazujqce realizacje wybranycli typbw rozkazbw dla MCS 51, -prograinowat EPROM-y dla mikrokoiih-olerbw wyposaionych w wewneh-ziiq painiet

progratnu tego typu, -korzystat z listy rozkazbw MCS 5 1.

2. Mate r i a l nauczan ia

I 'odstauy ssystmow mikroprocesorowych. Sche~nat blokowy systemu. Ma~isbnle: adresowa, danych, stei~ljqca. Arcl~itekh~ra procesora - czyiC wykonawcza, ster~ijqca, podstawowe rejestiy i icli rola. Scl~elnar podlqczenia rozliycli rodzajow i~arnieci do svsterntl. ZaleinoiL poiernnoici i orcanizacii pa~nieci od iloici Iinii w . . . . . . . inagisn.alacll:- adresowej i danyclr. ~ c i l e r n a l ~ podlqczenia itklad6w ws~'oladreso!t~aI~~yclr z pamigciq operacyjnij i ukladSw izolowanycl~, rozkazy dla obydwu rodzajow podlqczen

B u d o w a wybranego ~ n i k r o p r o c e s o r a . Blok wykonawczy EU, blok sterowat~ia ~nagistrala~ni BIU, jednostka ayhnetyczno logicu~a, kolejka rozkazbw, iejesc~y seglneiifolve, rejestly mbocze, zawarroiC rejesfrbw roboczych po restarcie, spos6b twolzenia adresu fizycznego, szeroko.66 magistali daoych i tnagistrali

i adresowej. Podziat operacji wejicialwyjicia (bezwamnkowe, z tes towanie~~~ stanu ohladu welwy, z przetwaniein prograrnu, bezpoiredni dostep do pamieci), przecliowywanie srai~u mikoprocesora, arbitrai, priotytety, tablica wektorow pnein,an. Podzial nodel przerwai~ (wewnetrzne, zewnet~zne), spos6b zglaszania pneruaii , opis realizacji cyklu przerwat~ia, tablica wektorow prze~wan i prioiytety ~tklado 8086. Podstawowe sygnaly sterujqce i i c l~ rola. Sposob przedstawiania it~for~nacji o rozkazie (tnnen~onik, kod rozkazu, z~nieriiane ffagi, czas w y h o ~ ~ a ~ ~ i a ) , zz1wa11oiC (infor~nacja) kodu rozkazit, pojecie fonnam rozkazu, flyby adresowania, podzial listy rozkazow). Schelnaty przykladowycl~ konfigoracji ~iklad~t z tnikrol~rocesorem 8086 praci~jqcytn w tlybie ~ninimalny~n i i ~ i a k s ) ~ ~ ~ i a l ~ ~ y ~ ~ ~ . Arcliitekturn procesora 286, byby pracy rzeczywisty i wizt~~alny, ochrolia zasobow; cliarakte~ystyha piocesoldw 386, 4.86, Pentiurn, itd.

Z a s a d y wspo lp racy n i ik ro l~ rocesora z ukladalni z e w t i ~ t r z n y ~ i i i , . . ~wukiernnhowy b;ifor trbjstanowy - schernat blokowy ukladu, podlijczenie do sys;e~nu il~ikioarocesoroweco. Prorrainowalnv uklad welwv Wansmisii rowrroletlei - scl~etnat - 2

blokowy ohladt~ i zasada pracy w rd i~~yc l t irybach, scheinat ilosu-~tjqcy podlqczet~ie ilklndu do systenni mikrol~rocesorowego, slowa sterujqce, inicjalizacja itkladu (przyklad). Zasada wanstnisji szeregowej, barlslnisja syncl~ronic~na i ;~syt~clironiczna ontz fonnat danych w tycl~ hatlstnisiac~l, poiecia: znak synchronizacii, ra~nka: zasada . .. ~po(lwbjnego buforowat~ia. Programowalny uklad welwy transrnisji szeregowej - scl~enlat blokowv uklad~r. scl~etnat ilustruiacv oodlaczeaie ohlado do svste~llu. slowa

d., . . rozknzowe, inicjalizacja "kladu (przyklad). Kontroler przenvati - sc11kmat biokowy okladu, schetnat ilustrujqcy podlqczenie uktadu do systemti i zasade wsp0lpracy z mikroproceso~.em, t ~ y b y pracy, polqczenie kaskadowe oklad6w. Sterownik IIMA - sclielnat blokowy ukladu, rejeshy kanalow, schernaf ilostrujqcy podlqczenie ukladu do systerna, przebiegi czasowe cyklu DI\4A, zasady programowania, slowo stenjqce, clyby psacy, slowo statusowe.

Urzqdzen ia t echn ik i kompute rowej : Modulowa budowa kotnpotera (plyta gI6wna, harty rozszerzeri), podstawowe urzadzenia peiyfetyjne i ich rola: standardowe eietiiet~ly plyty gl6wnej koinputera typu JBM-PC: mikoprocesor, gn,eralol

systeiiiowy, sterowtiik magistral, iiioditl patnieci, sterowliiki przeimari i DMA, zegar czasi! rzeczywistego, sterownik klawiatuiy, gtiiazda rozszerzajqce; karta graficztia, katta 110, katla sterowtiikbw napqdbw dyskow),cli, kal-ty modemowe i faxowe, karty sicciowe, karty iniiltitnedialtte; zlqcza plyty glbwtiej; standardy: ISA, EISA, VESA- 1,B, PC1 (sposbb podlaczeiiia do procesora, szerokoiC inagish.ali daiiych, szybkoiC tratisinis.ji); drukarki, ploteiy, skatieiy, tnysz - biidowa, zasada dzialaiiia, sposbb podlqczetiia.

Mikroko~~trolery. Glbwne cecliy rodziiiy mikrokotit~olel6w MCS-51, podzial ze wzglqdii tia roziiiiar i roclzaj wewii$trziiej paiiiieci programu. Sclieinat blokowy tnikrokolitrolera, krhtka charakteiystyka poszczegblnycii blokhw i uyprowadzc~i. Scliernat podlqczctiia do tnikrokontrolcra zewneb-ziiej parni~ci datiycli i progranill. Zegar systcinouy, pojecia: cykl maszytiouy, stan, faza, zaletiioSci tniqdzy tiimi. Aitaliza wykreshw czasowych obrazirj~cycli pobranie i wykonaiiie rozkazbw MOV i MOVX. Lista rozkazbw MCS-51 - ogbltia cliarakteiysiyka poszczeghinycli grlip rozkazbw. Zasady prograinowatiia i weiylikacji zapisit painieci EPROM w kotiholeracli o wewn$hziiej painieci programu tego typii.

3. Uwagi o realizac-ji

Przedmiot r~klady ~~rikroyr.ocesoro~~'c s l i~ iy pozoailiu ukladbw prograiiiowalnycli, kthre coraz iinielei wypierajq h-adycyjiie uklady cyfiowe (o statycli iiieztnieimycli r~trikciacti) we wszystkiclt urzqdzer~iaclt elektrotticz~t~~cli.

Cabinet przediiiiotouy powinieii by6 !vyposaioliy w koiiipliter z paiieleiii LCD i ekratiein, z zainstalowanyrn oprogramowaiiietn syinuluj~cytii dzialaoie ohladbw ~nikroprocesomwyclt. Dzieki teintt nauczycicl bedzie tn6gl demonsh-owaC progi-amowanie tycli ukladbw i pokazy\\'aC zawartoici podstawowycli rejesh-bw procesora oraz kombrek parnieci operacyjiiej. Podczas omawiatiia tnikrokontroler0w natrczyciel musi p o s l o j t si? dydaklyczrtyin systcrneri~ mikroprocesorou~ym, sprzetonyin z kotiipiiteretii PC (z paneletn LCD), zapewniaiqcytn pracq krokowq.

Wszystkie omawiane uklady inikroprocesorowe powitiiiy byc prezeiitowaiie przez nailczyciela ria ~~larrszacli litb foliogiattiach. Ucziiiowic n' trakcic z a j ~ t nie powinni traciC czasu iia przeiysowywatiie skomplikou'aiiycli sclieniat6w. Katdy uczeli musi otrzymaC koniplet dokuiiietitacji (sclicinaty blokowe, opisy, listy rozkaz0w poszczeghiiiycii ukladnw iiiikivprocesorouyclt) tiiezbedriej do pracy rta zajeciacli lekcyjnych i w domu.

~ z i a l tematyczny Podclmry syslotrd~c~ r i~ikro[~r.ocesor.o~~~'~ch poiwiqcoiiy jcst otiibwieniu w spos6b bardzo ogbilty, bez odwoi)wariia siq do konki.ehiycli rozwia,zali, systetnit tnikroprocesorowego, arcliitektuty typowego procesora 8-bitowego, podstawouych rejesh6w wystepitjqcycli w procesorach, typowych magistral procesol-(iw. W dziale tym tiale@ rdwniei om6wiC wsp6lpracq pariii~ci i uklad6w wejicialwyjicia z procesorem.

W dziale tematycznym Bedoisa i~ybrartcgo niikroi,roce.ror.o iiale j o1o6wib gibwtiie budowe, dzialanie i progratnowaxie ukladu 8086 oraz scliaraktetyzowaC dodatkowe cecliy pojawiajqce sie w iiowszych ii~ikroprocesoracli Iuteia serii 80x86.

Dzial relttatyczny h~i',bukuri~role?y poiwiecorry jest popolan~yin procesoroln jednoukladowy~n stosowatiycl~ w sterowarlilt i autotnatyce. Moie to by6 rodzula procesorow serii MCS-5 1 (5151535, itd).

W pracy dydaktycznej nauczycieli, istohie znacze~iie ma sprawdzanie osi;LStiieC ucznibw. Przy kilkustopniowej skali ocen (od ~ l i i e~ue j do bardzo dobrej) nauczycieie powioiii ustali6 zbiory uyrnagdn (zadari) dla kaldej pozytywrrej ocelty oddzielnie, czyii oddzielne wytnagania na ocene miemq (wy~nagania koniecz~ie), oddzieltie - na ocetiq dostaiecznq (wytnagania podstawowe), oddzieine - na dobrq (wymagania rozrzerzone) i bardzo dobrq (wyiiiagania dopelniaj@ce): IJrzyklad: ~iczcrj/sliichacz [~olrnjj 113$aSnii. z n s n d ~ dziaiaiiia i mqrogmrnu~~oi ' purr I'U,I'IIU/C~~J, 8255: M ~ n ~ n g n i ~ i a koniccmc: natysuj schema1 blokowy oraz o~t iow role poszczeg6lrtyclt

blokeiw ukladu 8255 i W ~ m i a g n n i n p o d s ~ a ~ ~ ~ o ~ ~ ' c : scharakte~yzuj hyby pracy ukladu 8255,

W),n'agania ro:.szo_oiic: zainicjilj [)race porlu w okreilonyzn bybie i korifigl~racji ( t~p. ttyb I , wyjbcie).

M9ii?agonia du/~elniajqcc: napisz program wysylajqcy ci;LS znak6w z okreilonego obszam painicci RAA4 do itrzqdzeilia zewn$tlzsego dolqczonego do point A itkladu 8255 prac~tjqcego w hybie I

4. Podstawowe Srodki dydaktyczne

-staiiowisko kompi~terowe z patleletn LCD z zainstalowany~ti oprogramo\~a~tiei~i symi~!l~,iqcyni dzialanie ukladow ~nikroprocesorowycll,

-dydaktyczny system ~i~ikroprocesorowy o]iarty na nowoczesnylti ~procesol-ze jcdiioi~kladowyti~, zawieraj;lcy~n dodatkowe ilklady takie jak: klawii~tltra, wybwi~~tlilcz LCD, przetwomik alc oraz cla, itp,

-karalo$i i~kladbw ini~oprocesoro\~ycI i , -foliogra~ny ze sclteinatatni ukladow tnikroprocesorowyclt.

Blah podrqcznika obej tni~j~cego ccaly progratti; zastepczo propotii~je sic:

Corslitte G. Mikrokompitrety 16-bitowe. Rodzina l~ltel 8086 (WNT, 1990) Badi~nirowski K. ... Uklady i systemy miboprocosorowe (WNT, 1990) I'raca zbiorowa Modulowe systeiny rnikrokoniputerowe (WNT, 1990) Mjrobel E. Aselnbler ( k~ , j 990) Stenieh. Janiczek Mikrokontroletv 80C51 (EZN. 1995) .. . Stpieti, Janiczek ~ i b o k o n t r o l e j 515153i (EZN, 1945) Kolan Z Urzqdzenia tecllniki komputeroufej (CNrK, 1996)

Literature oalety aklualizowa6 w miare ukazywania sic nowycil pozycji

8. Ultlady autornatylti

I . S z c z e g o l o w e cele ksztalcenia:

W wyniku zorganizo\r,anego procesu nauczania ucze~ilslucliacz po,viiiien umieC:

- wyjaii~iC podstau,owe pojecia stosowane w automatyce: uklad zamkniqty, otwarty, traiismitancjs ukladu,

- rozrbiniC inetody przetwarzatiia sygnalow nieclektlyczl~ycl~ tia elcktryczoc, - wyjaini6 zasady dzialania i zastosowanie przetwoi'nikbw pomiarowych, - wyjaiiiiC zasady dziaiariia i zastosowanie styczrtik6w i pl-zekainikl.~, - scl1arahteiyzowa6 sposoby regulacji kielunku i prqdkoici obrotowej silnikdw, - wyiainiC zasady dzialania i zastosowai~ie elementbw wykonawczych stosowanycii

w automatyce, - uyjaitiiC zastosowania pazctwori~ikhw stosowanycli w aotoinatyce, - zanalizowat place ukladbw z regulatorami P, PI, PID, - zanalizowa6 prace i zasadq dzialaiiia regulator6w dwu- i h.6jstanowych - zatializowad prace sferownik6w przemysiowycli, - zailalizownC sposoby dzialania poszczegbliiycli uklad6w zabezpieczcii w

aoio~natyce, - dobra6 mbczpieczenia do oi'zqdzeii elekhycznych, chrooiqce przed

przeciqtcniein, - dobra6 sposoby oclirol~y pvzeciw~)orateniowej,

2. Material ~nauczal i ia

Wiadoinoici wst$pne: Pojgcia: steiuwanie, veguiacjs, uklad ohuaily, zail&iii~ty, podslawowe sygnaly wystepuj$ce w ukladacli autoinatyki, podstawowe bioki fi~nkcyjiie - w ukladacli automatyki.

Uk lady pomia rowe: Pomialy: przesuiiiqcia liiiiowego, przesoniqcia kqtowego, sily i naprqtcii, temperatuiy, ciii~ienia, poziolnu cieczy, przeptyuu, prqdkoSci i przyspieszenia, pr~dkoici obrotowej.

Uk lady f o r ~ n u j q c e i przetworniki pomia rowe: Przetwori~ik UII i lIU. Dekodery: waiioici iredniej i wai?oSci maksymalnej. Filtry aktywne. Ograliiczniki napiqcia i prqdu. Prostowiiiki aktywi~e. Wziriacniacze o ~egulowanym wzrnocnieniu. Uklady czasowe. P r z e s y l a ~ e sygnalhw analogowych na odlegloSC. Przesyiaiiie sygnalhw cyfrowycl~.

Ele tnenty wykonawcze: Styczniki. Przekainiki. Budowa i zasada dzialania silnikbw: prqdu stalego, ziniennego, krokowycl~, l in iowch. Tyiystol-owe regulatoi), iiiocy. Przelnienniki czqstotliwoici. Silowriiki i elekh.ozawoiy.

Regulacja c ie la : Uhlady automatycznej regulacji (UAR) z reguiaforami: P, PI, I'1D. Budowa regulatorbw PID. Klyreria jakoici regulacji. StabilrtoiC w ukladaclt regolacji. Dobo~.nasta\v.

Regulacja nieliniowa: Praca ukladu regulacji z regulatorem dwustartowynt. Budowa regulatora dwustanowego bezpoiredmiego dzialania. Hrldowa regulatora dwustanowego z blokiem PID. Regulacja tl.bjstanowa. Budowa regillatora trbjstanowego. StabilnoiC w ukladach regulacji nieliniowej. Mikroprocesorowe sterowniki przemyslowe. Programowanie sterownik6w przemyslowycl~.

Ukiady zabezpieczeri w automatyce: Zabezpieczetria przed zanikienr ciiitienia w ukladaclr pneurnatyki i hydrauliki. Zabezpieczenia urzqdzefi elekt~yczttych przed przeciqkeniem. Zabezpieczenia urzqdzeA elekhycznych przed zanikicln napiecia. ' Ocluona przeciwporaieniowa.

3. Uwagi o realizacji

W dzialach ternatycznych dotyczqcych rtkladdl~~ i przen~~ori l ikd~~' ponliar(~11ych oraz elcnrcntd~r, ~rykona~c~czych zwldciC n a l e g szczegblnq u\vag$ na o~nowienie ~~arameh-ow i synrboli typowycll produktbw ishiejqcych na ly~rku. Przy omawianio \V/W (Izialbw naleiy nawiqzaC do wiadornoici i omiejeh~oici opanowanyclt tta lel<cjach o a elekrrorechniki i elekr~~oniki, P,zjirzq~/d~r, p o n ? i a r o ~ ~ y h . Ukladh~r, ona logo~~ych i Uklaiidtv cyJPo~~ych. Gabirtet przedtniotowy powiriien byC wyposaiorry w: zestaw czujnikow stosowanych w automatyce, zestaw element6w wyko~rawczyclt orsz katalogi w/w produkt6w. Ucmiowie/s~ucl~acze w zalezooici od zastosowari dobieraj;~ na podstawie danych katalogowych, odpowiedtrie czuj~riki i elementy wykonawcze.

\ Przy omawiatritl mikroprocesorowyclt sterowr~ikdw prze~nyslowycl~ rtaleiy

szczegoloq uwagq zwrbciC na: -budow$ sterownika przemyslowego, -sposoby programowania sterownika (fu~rkcje logiczlie, czlony czasowe, licz~rikij, -wizualizacje pracy sterownika -wykorzysranie sterownihow przemyslowych w kon!uetnyclr zastosowaniaclt.

W gabinecie przedmiotowym powinien by6 zai~tstalowany sterownik psze~nyslowy sprzeiony z komputerern, sluiqcy do demonstracji dzialania i programowania.

Sprawdzanie osiqgniqi: ucznibw/sluchaczy powinno byC poprzedzone ttstaleniern zbio16w wymagati (zadait) dla kaidej pozytywnej oceny oddzielnie, czyli oddzielne wymagania na ocene mietnq (wymagania konieczre), oddzielne - na ocene dostatecvrq (wymagartia podstawowe), oddziel~te - na dobrq (wymagania rozszerzooe) i bardzo dobrg (wy~nagania dopelniajqce): Wyriiagania kunicczne dotyczq ?apami$~ania wiadornoici czyli gotowoici uczrria do przypomnnienia sobie: zasad dzialania ukladbw automafyki, typowyclr scl~eniatbw blokowyclt tyclt okladow oraz podstawo\vych parameh.0~. itd.

M/l'iuago'fia /~ods/ai,~otr~e dotyczq zrozumienia iviadomoici co oolacza, t e ilczeil polrafi wyjai~iit: dzialaliie pos~czeg6l1iych blokbw fimkcjoiialnych ukladow automatyki (np: i ~ ~ ~ a i i i i j dz ia l an icp~e t~~~or .n ika i'lD, iid).

Wy17iapuia ro2,cenoiie dotyczq stosowania wiadomoici w syhlacjacll tyl)owych; co oznacza opanowanie przez ucznia umiejenioici praktycznego postugiwania siq wiadoinoiciami wcdiug podanych mu uprzednio wzorbw (np: odrialcfC 1 7 0 schol?acic i d e u i ~ y ~ ~ i przykladoii~cgo noieoczesiicgo iiiikroproccsoroi~~cgo sicvowiiika j ~ r ~ c n y i o l ~ ~ e g o jego podslm~~oivc blokijrrnkcjonalnc i scharaii~ojnoii~aC ichJit,ikcje).

Wy~~iagai~ia dupclniajqcc dotyczq stosowania wiado~iioSci w syn~acjacli problemowycli (iip, dob,uC rabezpicczenia do rtnqdzoi elekoycriiych, chroniqce p,-edp,?cciqie~iie~,r, i14.

4. Podstawowe Srodki dydaklyczne

-foliogramy ze scliematarni uklad6w autoniatycz~iej regulacji, -zcsiawy Cwiczeiiiowe urnoiiiwiajqce demonstracjq dzialania UAR, -kon~puIer z pancleni LCD, -oprogramowanie symulacyjoc do prezentacji dzialai~ia ukladbw auto~natycziiej regolacji, -zestaw cn~jnikbw stosowa~iycli w automatyce, -zeslaw ele~ne~ithw wykoiiawczych, -kalalogi, -slcrownik przemyslowy z tablicq symulacyjnq welwy oraz z ~iiodelaiiii ~iklad6w

sterowiiiczycli,

5. Literatura

Rrak l~odrqcznika obejmujqcego caly program; zastepczo proponuje si$:

Kosbo J. Llcinenty, urzqdzenia i oklady automatyki (WSil', 1987) Kostro J. Pracowliia autolnatyki (WSiP, 1996) Jastrzqbska M. Podstawy automatyki dla elekh.onikbw (WSiP, 1986) Misiurewicz P. Uklady autoinatyki cyfrowej (WSiP, 1987) Niederliiiski A. Roboty przemyslowe (WSiP, 1987) Niederliiiski A. Mikroprocesory, mikrokornpute~y, niikrosystemy (WSiP, 1987)

Liieraturp naie;2y akiualizowat w mix? ukazywania sie nowycli pozycji.

9. Urzqdzenia elektroniczne

I . Szczegdiowe cele ksztalcenia:

W wgniku zorganizownnego procesu nauczania uczerilslucl~acz powi~~ien ornieC: - wyjainiC zasadq dzialania i budowe wzmacniaczy elektroakustycznycli, - wyjaS11iC zasady nagloSniania pornieszczeil. - wyjainiC dzialaliie odbiomika radiowego i telewizyj~~ego 11a podstawie s c l ~ e r r ~ a l ~ ~

blokowego, - wyjaSniC zasady dzialania typowych blok6w funkcjonalnych odbiornikow

radiowycl~ i telewizyjnych, - odnaleiC na scl~eniatch i d e o y c l ~ i sc11araktelyzowaC poszczeg6lne bloki

> fi~nkcjonalne odbionlik6w t'adiowych i telewizyjnych, - wyjainiC dzialanie l a ~ ~ i p obrazowych, - wyjaSt~iC budowq i dzialanie odbiornika telewizji satelitamej, - scharakte~yzowaC fudc je elernentow regulacyjnych stosowanycl~ w odbion~i-

kach RTV, - wyjainiC dzialanie i zastosowanie anten RTV, - u,yjaitiiC dzialili~ie i zastosowanie osprzqtu antenowego i urzqclzeli inrtalacji

kablowych, - wyjaSniC budowe i dzialanie gran1ofot16w, 1nagnetofo116w, odtwarzaczy plyt CD, hatner i magnetowidow,

- rozl6iniC nil scl~emacie ideo\\yrn poszczeg6lne bloki funkcjonalne wlw ulzqdzei~, - scliaraktet-yzowa6 pararnet~y poszczegoll~ycl~ standardow zapisu i odtwarza~~ia

diwiqku i obrazu. - scl~arakreiyzowaC ft~nhcje elenientow regolacyjnycl~ stosowa~iych w orzqdzet~iacl~

zapisu i odrwareania d.hyieku i obrazu, - wyjainit zasade dzialania i budowe doqowycl~ 11rz;ldzeh powszec l~~~ego ozytku, - wyjainik dzialanie cetiwal abonenckich, aparatow telefonicznycl~ i faksow, - MyjaSniC dziaianie telefonbw kom6rkowycli, - s c l ~ a r a k t e ~ y z o ~ ~ a t paranretry urzqdzen teletechniki,

2. Material nauczania

Urzildzenia elektroakuslyczne. Wzmacniacze elektroal;ustyczne - budowa, palarnehy. Equalizeiy Urzqdzenia do wytwarzania dodatkowycll efektow akurtycznych. Milaofony. Zestawy naglainiajqce.

Urzqdzenia radiowe. Propagacja fa1 radiowych. Anteny. Obwody wejSciowe (adbionlik6w AM i FM). Wzrnacniaize w . n . Slopien przetniany. Wunacniacz poSredniej cz$stotliwoici. Detektoly. Wztnacniacze tnocy m, cz. Uklady regulacji. Przyklady odbiomikbw mdiowych.

Urzqdzen ia teiewizyjne. Lanlpy obrazowe (budowa i dzialanie iampy obrazowei, wytwarzanie sbuiniellia elekti.o116w, odcliylaiiie shullliellia elekiron6w, . . ztiiekszlalcenia obrazu, ekrany i i c i~ wlaiciwoici, kineskopy kolorowe, roz(lzielczoSC ekraitu). Scllcrnatv blokowe odbioniikba, lelewizviiivcll. Glowice w. cz. Wzinncniacze

2 " , p, cz. Detekto~y i wz~nacniacze sygnalu wizji. Uklad ARW. Tor sygnalu foliii. Selekcja i separacja sygnalbw synclironizacji. Uklady synclironizacji pionowej i pozio~nej. Uklady odcliylania. Uklad wysokiego napiecia. Zasilacz OTV. Przeglqd syste1n6w telewizji kolorowej. Uklady dekodujqce. Kineskop kolorowy. Uklady regulacji i zdalnego sterowailia OTV. Uklad telegazeiy. Telewizja sateli(arna: ~adiodyfuzja, zasada dzialania odb, satelitamego, anteny, hlnely, zalece~iia montaiowe i eksploat;lcyjne. Telewizja kablowa.

Urzqdzetiia zapisu oraz od twarzan ia d z w i q k u i obrazu. Zapis i odczyt diwipku: Budowa i dzialanie gramofonu. Budowa i dzialanie n~agoetoronu. Magl~etofony cyfiowe. Budowa i dzialanie odiwarzacza pkyl CD. Zapis i odczyt obrazu: Karnera - budowa, zasada dzialania. Magnetowid - budowa, zasada dzialania.

Doinowe urzqdzenia powszecl1nego uzytku. Reguiato~y oiwietienia - budowa, zasada dzialania. Elektroniczne urzqdzenia alaimowe. Kuchnie mikrofalowe. Ai~ to~na iy pralrlicze. Zegarki elektroi~iczne. Elektroilika samochodowa.

U r z d z e n i a teletechniki. Centrale abonci~ckie, telefony, telefony koin6rkowe, telcfaksy - zasada dzialania, budowa, parametiy, progran~owaiiie i uiytkowanie.

3. uwzigi o real izacj i

Wszyslkie dzialy teinatyczne w i ~ y bye realizowane w nastepujqcy spos6b: na wslqpie nalety om6wit scliemat blokowy i wyjainit zasade dzia ta~~ia danego urzqdzeoia; naslqpl~ie dokonat analizy scllernatu ideowego i rozpuzriaC na ty111 sclleioacie poszczeghlne bloki fuilkcjo~ial~ie urzq&zenia; kolejoy krok - to prezc~ltacja glbwnych parametrbw i ornbwienie obsli~gi, a na zakoliczellie - analiza lypowycli uszkodze~i i sposoby lokalizowania i usuwania tych uszkodzen.

Scl~ematy blokowe poszczegblnycli urzqdzen winny by6 prezentowane na planszach l r~b foliogramacll. Nauczyciel ~nusi zaopahzyt kaidego ucznia w scher~~aty ideowe oiiiawianycli urqdzeh. Dobrze jest w tyrn momencie wykorzystat zainteresowania ucznibw i zobowiqzai icll do odszukania w czasopismacll specjalislycznycll (Radioelekhonik, Audio-Video, Elektionika praktyczna) schematbw ideowych typowycli urqdzeh. Uczniowie powinni rbwniei zapoznat si? z dokurnentacjq seiwisow;i opisujqc;l szczeg6lowo typowe uszkodzenia i sposoby ich lokalizacji.

Podczas o~nawia~iia poszczeg6lnycli blokbw fuilkcjonalnycll urzqdzen, ~iczniowie nluszq wykorzystat wiedze nabytq :la zajqciach z przedmiot6w: Podsiany elcklrolechniki i elekrroniki, Uklady ana logo~~~e . Uklady cyJroii~e. Na le j i wipc w takiej

sytuacji systernatycznie odwolywai s i t do treici ksztalcenia realizowanych w rami~cf~ tych przedmiot6w - nauczyciel powinien, przed rozpoczecie~n realizacji nowego dzialu tematycznego, zobowiqzaC uczni6w do powt6rzelria niezbednego materialu, nato~niast na zakoliczenie dzialu pi-zeprowadzii sprawdzian.

Sprawdzanie osiqgiii~i i~cznibwlslucl~aczy powillno by6 poprzedzone ustalenieln zbiol6w wynlagah (zadah) dla kaidej pozycyw~~ej oceny oddziel~iie, czyli oddzielne wymagania na ocene mieinq (wymagania konieczne), oddziellle - na ocene dostatecznq (uflyrnagania podstawowe), oddzielne - na dobrq (wymagania rozszerzooe) i bardzo dobrq (wymagania dol~elniajqce): Wyn~agania konieczne dotycz;( zal~an~ietania wiadomoici czyli gotowoici ucznia do pszypomnienia sobie: zasad dzialania urzqdzeii elektronicn~ycl~, typowycl~ schemat6w blokowych tych urzqdzen oraz podstawowycl~ parametrow, itd: (narysvsl,l sclfenral blokot~y odbiornika ielc~~~iqj~ljlexo nionochron~arycmcgo i unld~v role poszczegdlnych blokd~~,, id) .

Wyniagania p o d s r a ~ ~ ~ o i ~ ~ e dofyczq zrozun~ienia wiadolnoici co oulacza, i e uczen pohafi wyjainib: dzialanie poszc~.eg0lnycl~ 61ok6w fut~kcjonalrrycl~ ui-zqdzed eIekh.onicznycll (np: ~y jaSn i j d:ialanie przyk1ado11,cj g l o ~ ~ ~ i c y I,,. cz, liyjabiij dziaianie i przcznaczenie przyk1ado11,ego 11,;ntacniocza p. cz, llyjaSn,l dzialanie i pneznaczenie uklad~t ~~ysokiego napi~cia , ird).

Wynlogania rozszarzone dotycz;( stosowania wiadomoici w syluacjach typowych; co oznacza opanowa~~ie przez ucznia ualiejqhloici )~raktycznego poslugiwania sic wiadomoiciami wedlug podanych mu uprzedoio wzorow (op: odnalel? no schenlacie idc.ot(yli p,ryk/odot~ego nu~r~occs~ljlego odbiornika iclc~i~izji kuloro~vej jego podsra\votve bloki jii~ikcjonolne i scharnkrer j~:o~~~aC/r~~ikcja elen~enrdti' regr,lacyjnych siosoivanych IV iych blokactr).

Wyn~agania dopelniajqce dotycz?, stosowania wiadolnoici w sytuacjach psoblernowycli (zapropon~rj algo,ytar Iokalizncji i~szkodzunia I odbiornikrr ~ a l ~ ' t v i ~ y j ~ l y i > ~ no p o d s r a ~ ~ i e ~ n o b s a r ~ ~ ~ o ~ ~ ~ n ~ ~ y c h objaivh~, ~wdl iwej prncy (ego ~trrqdzeniu, zanuliz~rj ~c'piytv elenienrdi~' reg!,lacjjnych no procc poszczegdlnych blokd~v odbiornika, ild).

4. Podstawo\ve Srodki dydakiyczne

-p la~~sze i foliogramny scl~e~natbw blokowycll i ideowycll poszczegblnycil urzqdzei~, -komplet sche~natdw ideowych dla kaidego ucznia/slucliacza, -dokumentacje serwisowe orzqdzen elehtro~licmych, -eksponaty w postaci modulow, pakietow, zintegrowanych blokaw f u ~ c j o n a l n y c l ~ , -katalogi,

Brak podrecznika obejmujqcego caly program; zastepczo proponuje sic:

Bogdan T. lbralrim K. Karkowski Z. Pieniak J . Klilnasaia W. Urbahski B. Urbahski B. Rusin M. Zagajcwski I. Janeczek A. Czasopistna o

Urzazenia radiowe (WSiP, 1989) Odbiomiki telewizyjne (WNT, 1994) Uizqdzenia elektroiticzne powszecluego uiytku (U'SiP, 1986) h t e n y telewizyjne i radiowe (WKiL, 1995) Wybieram magiletowid i kainere (WSiP, 1991) Magnetowid w pytaliiaclt i odpowiedziacli (WNT, 1995) Elektroakuslyka w pytaniach i odpowiedziacli (WNT, 1984) Systelny transmisji (WKit, 1990) Elcklroilika przelnyslowa (WKit, 1990) CB radio (WKiL, 1995)

telnalyce elekh.oniczocj

10. Za j~c i a praktyczne

1. Szczeg6lowe cele ksztalcenia:

W wyniku zorganizosanego procesu nauczania ucze~i/slucl~scz powin ie~~ un~ieE:

- stosowaC przepisy BI-IF, - posiuiyb sic przyrzqdani pomiaiowymi wielkoici mechanicznych, - wykonai proste operacje obldbki recznej takie jak: lrasowal~ie ria plaszczyir~ie,

pilowanie, ciccie, giecie i prostowanie, wiercenie otworbw w rbitlyclt materiaiach, gwintowanie otworhw i powierzcl~ni zewn~nznyc l~ , nitowanie,

- zamoiltowaC walki, diwignie, spse iy~~y , obudowy i inne elen~enl), ~ ~ ~ e c l ~ a o i c z n e w '\ orzqdzeniaci~ elekhycznych i elektroniczoycl~

- zamocowaC: ti.ansfo~matory, radiato~y, zlqcza, wylqczniki, potencjo~netry, gniazda, bezpieczniki, sfyczniki i przekatniki,

- za~no~~towaC zl;lcza zaciskowe, - skleiC metale i torzywa sztuczne. - zdjqi. powloki eleklroizolacyjne z przewodinv, - przygotowac kohcowki przewodow do lulowatlia (oczyszczetlie ~~~echaniczne.

odtluszczenie, cynowanie przed lutowanie~n), - ps~ lu rowaC zl$cza do kabli wieloiylo~vycl~. - zapiojektowac prostq plytke drukowaiiq, - wykonywat plytki drukowane r6in)'mi tecl~nikami, - zanlontowaC i przylutowaC elementy elektsol~iczne i iklady scaioiie na 11lyrce

drukowanej, - zamontowac podstawki pod uklady scalone, - urucborniC proste uklady eiekt~yczne i elekh-ol~icz~~e. - posluiyC sic dokumenfacjq teclmicznq, inslrukcjan~i, schematalni tnontaiowymi i

ideowymi,

2. Material nauczania

Obr6bka reczna metali i tworzyw sztucznych. Ponliary wielkoici mechanicznych. Trasowanie na plaszczyirlie. Pilowatlie metali i ich stop6w oraz t w o r q w sztocmych. Ciccie, g i~c ie , prostowanie prqtow, plaskownikow, blacl~. Wiercenie otworow w rhinycl~ materialach. Gwintowanie otworow i powierzcllni zewnqtrznych. Nitowanie - rodzaje nitbw, teciulika nitowalia.

Montat mechaniczny. Moutai i de~non ta i walkbw, pl-zeklodni zebatych, diwigni. Wy~niana sprciyn, loiysk, Srub. Montai mechanicztiy ti.a11sfolmt1tor6w, radiatosbw, zlqczy, gniazd, wylqcznikbw, potencjo~netrow, styczt~ikbw i przekaioikow. Montai z l q c ~ zaciskowych.

Tccli~iika lutowania przewod6w. Ciecie i zdejmowaiiie powlok elektroizolacyjnycli z przewod6w. Przygotowywanie koiichwck przewodhw do lutowania. Wykotiywatlie wiqek i kabli. Lutowanie zlqczy do kabli wieloiylowycli.

'Technika wykonywailia modui6w elektronicznycl~. Projektowanie plyrki drukowanej. Wykonatiie plytki dlukowanej. Montai eiementhw eiekbotiicziiycl~ i ~~k ladhw scalonycli na plytce drukowancj. Montai podsfawek pod uklady scalone. Lutowanie. Urucliarnianie i regulacja ukladu. Montai powiei-zcluiiowy.

3. Uwagi o realizacji

Zajecia praktyczne powinny odbywat sie w specjaillie do tego celu przezi~aczonycli pomieszczeniach, wyposaionycli w stoty monterskie, z doprowadzonytn zasilaniem. Insfalacja zasilajqca musi posiadat :~,.~roiz ocltrortj~ ~~rzcciiui~oratotiowcj (zabezpieczenia rhinicowo-prqdowe).

Ucz~~iowielsli~chacze przed rozpoczeciem zajeC inuszq zostat zapoztlani z przepisa~ni BHP - ogblnymi i stanowiskowymi.

Cele ksztalcenia zostaly tak dobrane, by ucu~iowie/slucl~acze uniieli samodzielnie zaprojekfowat i wykotiat plytke dmkowang sa~nodzielnie wykotiat obudowe, zmontowat i uruchotniC pi-oste urzqdzenie elekhyczne.

Celc te nzozno osiqgnqi. II' oparcis o i~~lasnqprod~ikcj~: -ivar.szialy szkoI17e isinny iviqc rnici. rak dobrany asorrjnttenl l~rodirkcji, by 11, .~)os~czcgdl~~ycl t jcjfazach ricz~tio~~~ic/sltrchac:c ~~ykonyi~'a/i ol~cracjc z~i,iqzanc z obrribkq rccznq ntcrali, ntonrazent ~~ tcc l i a i t i cz~ ty~~~, lechnikq iiiloi~~atiia i ntoitloz~l clek~ronicznego:

oraz ,la bazic Cwiczoi: -iicziiio~vie projckmjq i ivykonr,/q dia i~~las~iych porrleb prosre t~rzqdzenic

cleklronicz~tc, poznajqc przy rynt ~~szysikic operacje ~~yriiicnio~ie is ireiciach kszralcenia.

Uczniowielsluchacze w pierwszym semestrze powiniii opanowac w/w utiiiejetnoSci w oparciu o czynnoici manualne i operacjc zwi;lzaoc z produkcjq wykotiywanq przez warsztaty szkolne. W semestrze d~ugim uczniowielsluchacze mogq wykonaC wlasne proste urzqdzenie eiekl~o~liczne: zaprojektowat i wykonaC pfytks drukowng zaprojektoivat i wykonat obudowe, ztnontowaC i utuchamit ui-zqdzenie.

Wskazanq jest tu wsphlpraca nauczycieli zawodu z nauczycielem uifo~~natyki. W ramach zajgt z informalyki, w kiasie drugiej teclInikum 5-lehliego, uczniowie projektujq sci~etnat ideowy swojego urzqdzenia i symulujq dzialanie za pomocq progratnu Pspice oraz projektujq plyike dmkowanq z wyko~zystaniein oprogramowania typu CAD.

W trakcie realizacji materialu nauczania, nauczyciele zawodu zobowiqzani sq do koiitroli stopnia opanowania zaloionych, w celach ksztalcenia, u~niejetr~oici i wiadonio<ci. Powimii wiec ustali6 zbiory wyniagari dla kaidej pozytyi\,nej oceny oddzielnie, czyli oddzielne wylnagania na ocene rniernq (wymagania konieczne), oddzieliie - na ocene dostatecznq (wymagania podstawowe), oddzielne - na dobrq (wymagania rozszerzone) i bardzo dobrq (wymagania dopelniajqce): Wy~llagania ko~?ieczne dotyczq opanowania iuniejetnoici wykonywania prostycli

operacji, pod Scislq kontrolq nauczyciela, zwiqzanycb z obrobkq recviq nletali i hvorzyw sztucznych oraz z technikq montaiu niechaniczrrego i elekhonicznego, na podstawie zadanej dokumentacji lech~iologicz~~ej. Nauczyciel jest zobowiqzany do udzielania c i ~ l e g o insmtktaiu bieiqcego.

IVyniagnnia pods~ni~'oise dotyczq opanowania uniiejqtnoici wykonywania proslycl~ operacji, zwiqzanycl~ z obr6bkq recznq metali i nvorzyw sztocznych oraz z technikq rnontaiu tnecl~anicznego i elektronicznego, na podstawie zadanej dokume!itacji

'? teclmologicznej. Rola nauczyciela ogranicza sic do omowienia procesu tecluiologicuiego w ranlac11 instrukiati~ wslcpnego i sprawdzenia rezulta16w wykonanycll czyruioici oraz udzielenia uczniowi uwag podczas instroktaiu koricowego.

PVyn~agania rozszerzone dotyczq opanowania uniiejelnoici samodzielnego wykonywaliia operacji, nvi,lzanych z obldbkq rcczriq metali i iworzyw sztucznycli oraz z lechnikq lnonraiu ~necl~anicznego i elektronicznego, na podstawie zadaliej dokumentacji teclmologicu~ej. Rola nauczyciela ogranicza sic do sprawdzenia rcrulratow wykonanyclt czynnoici i udzielei~ia uczrliowi uwag w isrnscll inslruhtaiii koricowego.

M/yt??ngania dopelniajqce dotyczq opanowania ulniejet~ioici: zal)laoowania i sa~nodzielriego wykonywania wszystkicl~ operacji zwiqzanych z projektowaniem, montaiem i uroclio~nieniem plostycl~ urzttdzeh eleklroc~icznycl~. Rola t~auczyciela ogranicza sic do sprawdzenia rezultatow wykonanycli czynnoSci.

4 . Podstawowe Srodki dydaklyczne

-zestaw ilarzedzi do obrdbki rccznej metali i tu,orzyw szhrczllych, -zestaw narzedzi do lulowania elekhycznego, -zesraw pr6bek metali i tworzyw sztucznych, -zestaw element6w stosowanych do polqczeh mechanicznych (Sruby, wkrqty, nily), -zesraw elemeatbw stosowanycl~ w montaiii elektrycznyin (przewody, zlitcza,

transfolmatoly, potencjornetry, radiatoly, rezystoly, kondensatoly, elernenty p6lprzewodnikowe, itd.).

-katalogi elementdw eleknycznych i elekhunicmych, -prz).rzqdy porniarowe,

5. Literatura

Brak podrccznika obejtnujqcego c a b program; zastqpczo proponuje sic:

Okoriiewski S . Teclinologia dla elektroii6w (WSiP, 1994) Polyiiski A. Podstany teclmologii i konshukcji mechanicznych (WSiP,

1988) Praca zbioi-owa I'oradnik koilstruktora sp rz~h l elekh-onicmego (WKiL, 1981) Tyinowski I. Materialoznawstwo i podstawy teclu~ologii (WSiP, 1986) Polskie Noimy Urzqdzenia elekhoniczne Praca zbioi.owa Poradiuk iiiiyniera elektronika (WNT, 1988) Czasopisrna o teiiiatyce eleknuniczriej

11. Specjalizacja

Systerny i sieci itomputerowc 1 I . Szczegolowe cele ksztalcenia:

W wyniku zorganizo,vanego procesu naoczania uczei/slucl~acz porvinien un~ief:

- zamonrowaf, i skonfigurowaC piyty glbw~ie komputerbw, pai~iieci dyskowe, k a l ~ y graficzne, urzqdzenia moltimedialne, drukarki, plote~y, skauely, moderny,

- zarnorltowaC i zaiostalowai sieci kornputera~ve, - przetestowaf, o s i ~ i urzqdzei ko~nputerowych za polnocq narzedzi

'1 programowych, - dokana6 korekcji bl$dow struktury logicznej i fizycznej pamiqci dyskowycll, - zamontowai i s k o ~ ~ f i g ~ ~ r o w a i moderny, - skonfigurowaf, urzqdzenia ko~nputeiowe za pornocq prograrnu Setup-BlOS,

2. Material riauczania

i<onfigurownnie plyt glo\vnych: \tymiana procesora, zmiana czqslotliwoici zegara systemowego, rozszerzanie pojenmoici pamigci glownej i palniqci Cache. zerowarlie sprzetowe pamieci CMOS, wymiana programu BIOS. Uri~cholnienie zestawu komputerowego. Badanie wptywu sprzetowej konfiguracji k o ~ ~ ~ p u t e r a na jego pracq: w p l y w ~ pmcesora, ~ ' p l y w ~ palniqci Cache (wlqc7.011a/wyl;lczona), wplywu wielkoici pamieci operacyjnej. Konfigurowanie systemu za pomocq programu Setop- rims

Montili i konfiguro~vanie pamicci dysko~vych: moatai i ko!lfigel-owanie stacji dyskdw elastycznych, rnorltai i konfigurowanie dyskbw twardycll standardti IDE, SCSI, E-IDE. Testowanie szybkoici transmisji dyskbw twardycll rbznycli slandardbw, wsl)olpracujqcych z i6inymi magiswaiami piyt gl6woych. Korekcja bledow slruktury logicznej i fizycznej dysku twardego.

Monta i i konfigurowanie kart graficzoych: ze zlqczami ISA, VESA Local-Bus, PCI. Montai dw6ch k a ~ i graficznych w jednej jednostce cenhainej. Dob6r monitors do parameh6w karty graficznej. Uluchan~ianie. niestandandowych t~ybbw piacy. Testowanie o s i q o w kalr graficznych.

Instalowanie i konfigurowanie urzqdzei zewnptrznych: instalowanie i konfigmownie drukarek: iglowycl~, laserowycl~, atranentowych; instalowanie ploterow; instalowanie i konfigm-owanie skanerbw.

Monta i i uruchomienie urzgdzeh multimedialnych: czytnika plyt kompaktowych (CD-ROM), karty diwiqkowej, gloinikow, kany wideo. Testowanie wlw umqdzej2.

Montai i konfiguro\vanie sieci l<omputerowycli: Instalowanie i konfigurowaiiie kart sieciowycli. lqczenie koinputerbw za poniocq r6inycli inedibw. Instalowanie systeriihw operacyjnych sieciowych. Moiitai i koiifigi~rowanie n1odein6w (montai inodeinhw wolnostojqcycli i k a t modem-fax, instalowaoie prog~ani6w komunikacyjnycli, przesylanie plik6w z korekcjq b l ~ d 6 w i kompresja danycli).

U r z q d z e n i a audio!vizualne ' 7 I . Szczeg6lowe cele ksztalcenia:

W wyniki~ zorganizowanego procesu nauczania oczeii/sluchacz powinien umieC:

- zaiiistalowai i zaprogramowaf, urzqdzenia audiowizualiie, - miierzyC glowlie paramehy techniczne odbioniik6w radiouych, telewizyjnycii i

sprzgtu elekt~~oakustyczoego, - zbadai poszczeg6liie bloki funkcjonalrle urzqdzeii zgodiiie z inshukcjq seiwisowg - zinterpretowat ivyniki porniarhw, - zlokalizou'at i iisunqi proste uslerki.

2. Mater ia l nauczania

Urzqdzenin telewizyjne: Instalowanie odbiomikow telewizyjiiycli. Badariie paratnetrow tecl~~iicznych odbiomikow. Po~iiiaiy poszczegOliiycli blok6w ii~nkcjonalnycii, zgodnie z inshukcjq serwisowq. Lokalizacja ustelek w loracli odcliylaoia pozioiiiego i pionowego: w ukiadzie wysokiego t~apiecia; w torze wizji i fonii. Instalowanie, programowanie i badanie pozycjonerbw i tunerbw saiclitamycli - zalecenia rnontatowe i eksploatacyjne, . Badanie urz;idzeil telewizji kablowej.

Urzgdzenia zapisu i odtwarzania diwi$ku i obrazu: Badailie paramehbw t ~ c h i ~ i c z n ~ c l i oraz regulacja nieclianizmhw: gramofonu, ioagnetofonu, odlwarzacza plyt CD, kairrery, rnagnelowidu. Lokalizacja uszkodzeii.

Urzgdze~iia radiowe: Badanie parametrow teclmicziiycli odbiornikbw. Poiiiiaty poszczeg6inych blokbw funkcjonalnycli. Shojenie odbioniik6w radiouych. Lokalizacja usterek w odbioinikach. Ogblne zasady iiapraw.

IJrzqdzenia elektroaLustyczne: Instalowanie sprzetu elekh-oakus(yczncgo. Badanie paramelrdw tecl~~~icznych sprzetu elekhoakustycznego. Badanie ukladow redr~kcji szumow. Teclinika lokalizacji usterek w urzqdzeiiiach elekh.oakustycznycli.

1. Szczeg6lowe cele ksztalcenia:

W wyniku zorganizo,vanego procesu naucznnia uczelilslucl~ncz poivinien umieC:

- zmierzyC wielkoici riieelekhyczne za pon1ocqprzetwomik6w pomiarowych, - zbadaC regulatory, - dobraC lrastawy regulatora, - zaprogramowaC mikroprocesorowe sterownihi przemyslowe, - zbadaC urzqdzenia wykoliawcze.

2. Material nauczania

Czujnilti i przctivorniki: Porniary fernperator. Badanie czujnikow pozioltiu. Czujniki systemow ala~mowych. Czujuiki zbliieniowe. Czujniki para~netrow cltemicznych. P~zetworniki przemyslowe. Czujniki poloienia.

Uklady regulacji automatycmcj: Badanie segulatora PID. Badatlie regltlatora '1 wielofunkcyjnego. Badanie regulatorow dwu- i trojstanowych. Dobor nastaw

regulatora. Badanie ukladu regolacji z reguiatoreln o ufyjici~t c iulym. Badanie ukladu regttlacji z regulatorem o wyjiciu krokowytn. Badanie rozproszotlego ltkladu regulacji. Wizualizacja procesow przemyslowycl~.

Stel-ovvnilii rnikroprograrnownIne: Badanie podstawowyci~ fu~kc j i sterownika swobodnie prograrnowalnego I'LC. Programowaoie flrnkcji logicznyci~ w jezyku li teral~~yin. Programowanie hnkcji logiczttyclt w jezyku graficzltyrn stykowyln. Praca sterowt~ika w syt~lacjacli nietypowyclt. Progralnowanie wejit analogowycl~ sterowrlika. Praca sterownika w sieci. Programowa realizacja regulatorow 1'1D w srerowrrikacl~.

Urzqdzenin wyl;onawcze: Badanie przekainik6w, styczriikow, elementow slerowlticzyclr i sterowoikow mocy. Silrriki elekhyczne. Silowniki elehtiyczite. Falowi~iki.

W klasielsemesh2e progran~owo-najwyiszym rnoie byC realizowana specjalizacja. Szl(ols zobowi+znna jest dostosoivaC luvtalcenie specjalislyczne do potrzeb ryaliu pracy.

Po rozeznaruu lokalnycli potrzeb kadrowych, wybrane sl~ecjalizacje mog3 by6 realizowane:

-\v funkcjonujqcym w mieicielrejonie centrum laztalcenia praktycznego, - w szl;olnym laboratorium (jeili szkola dysponuje takimi warorrkami), -w zakl;ldzie pracy (w takirn przypadku zaklad jest zobou~iqzany u-ealizowaC

program ustalony dla danej specjalizacji i zapewniC uczniorilislucbaczorn odpowiednio przygotowane stanowiska dydaktyczne).

Uczniowieisluchacze mogq uzyskat specjalizacje z zakesu:

sysremdw i sieci kon?puleroi<ych, rlrzqdzeri aiidioi~~i:~raI~iy~'tr,

- a~troi~iai)~kip,zoriyslo~~~ej, - i>,b iisiych dzicdzin elckwoniki, i~yiiikajqcych z klasjflkacji zaivoddiv i

specjalnoici (MPiPS 1995 r), rozsrozajqcych i~iaierial riairczaiiia przcdiiiiord~e za~vocloi~ych, po ir:godi~iei~ie r zaii~ro.c,so~~~anyii~i rakladaiiiipracy i opraco~r,a,rir( ~roprai i i i r naitczaiiia.

~zko'la &na uzgodnik z zairitresowanymi zakladalni pracy: -miejsce specjalizacji (stanowiska w zakladzie pracy, w szkoli~yln laboratorioin lub w

cellhllrn ksztalcenia praktycznego), -wykaz umiejqtnoSci, ktbre l~owinien opatiowak uczeil/slncl~acz w czasie odbywaiiia

specjalizacji, -spos6b zaliczenia specjalizacji (jeil i specjalizacja odbywa sic w zakladzie pracy).

Specjalizacja sysrcrlry i sicci konipeteroii~e jest rozszerzei~iein n~atesiaiu ilauczaiiia nszedmiot6w: skladl, iliikronroccsnro~t,c oraz n,ucoln?ia eleklivczna i elek~roniczna. W raii~acli zajeC specjalistyczllycl~ sj~sicriiy i sieci koiiip~treroir~c ocz~iiou~ieislocliacze wykoiiujq Cwiczenia z zakiesu montaiu, instalowania, konfigurowania i testowania uizqdzeri teclmiki komputerowej. Laboratarium powinno byc wyposaiorie w kilka zestawirw kompoterowych umoiliwiajqcych wymiatie procesorirw, rozszerzanie pamieci glowliej i pamipci Cache, instalowanie patniqci dyskowych rbinych staiidardhw, instalowanie kart graficznych o rbit1ycli rozdzieiczoiciaci~, ir~stalowallie urzqdzeri multiinedialnych, lnontai modemhw i lokaliiycli sieci koinputerowycli. Uczi~iowielslucliacze w hakcie zajqq ollanowujq umiejetnoici montaiu, koiifiguiowania i testowat~ia urzqdzeh. Cwiczenia dotyczqce sieci wymagajq co tiajmniej dw6cli kait sieciowych rnontowanych w komputeracb iqczonych kableni koncenhycznyni, skretkq lub Swiatlowodetn. W tak zaiinprowizowanej sieci moilla zaiiistaiowad sieciowy system operacyjiiy.

Specjalizacja rrrrqdzo7ia aedioii~izealnc jest rozszerzeniern materialu nauczai~ia przedmiotirw: ii/-qdze/~ia elckironicznc oiaz/>racoll'nin clekirycma i eiekironiczna. W ramacli zajqC specjaiistycztiycl~ linqdzoiia airdio~~~izlraIi?e uczniowie/slucliacze wykoliujq Cwiczeiiia z zakresu instalowania, badania i lakaliz,acji uszkodzeli urzqdzeri audiowizualt~ycl~.

Specjalizacja arrlo~itaiyka przcniysloi~~a jest rozszerzeniern materialu inai~czaiiia przedtniotbw: eklady aiilontaryki oraz pracoi~via elckiryczna i cickironiczna. W ralnacli zajeC specjalistycmych airioriiaryka przcniyslo11'a uczniowielslucl~acze wykotiujq Cwiczeienia z zakresu badania przetwomikdw potniarowych, badarlia uklad6w legulacji automahycznej, badania stcrownikirw swobodnie progamowalnych, badania uklad6w wykor~awczyclt. Laboiatohium powinno by6 wyposaiorle w kilka statrowisk uinoiliwiajqcycl~ badanie i programowanie wiw urzqdzen.

4. Podstawowe Srodki dydaktyczne

Zajpcia specjalizacyjne winny odbywa6 sic w specjalnie do tego celu pszygotowat~ycli pomieszczeniach, wyposaionycli w stofy laboratoiyjr~e z doprowadzonym zasilaniem. Instalacja zasilajqca musi posiadak .sysleii~ ochroi~y ~~rzeciw~,oroieniuwejoraeiiowj (zabezpieczenia ririnicowo-prqdowe).

Laboratorium systern6w i sieci I~ompt~terowyeh powillno byc wyposaione w kilka zestawow koinputerowych umoiliu~iaj;lcyclt wymiane procesor6w, rozszerzanie painieci giownej i paniieci Cache, instalowartie pamieci dyskowych r o h ~ y c l ~ sta~ldardo\v, instalowanie kart graficuiycl~ o r6inych rozdzielczoiciacl~, ir~stalo\~ariie wztdzen multiinedialnych, inontai modemow i lokalnych sieci komputerowyclt. Przede wszystkim kompute~y wiittiy by6 wyposaione w plyty glowlle zawierzljqce rOine smndardy magistnl, gniazda procesorbw lypu ZIF, Fiaslt BIOS oraz zintegrowane stei-owniki dyskow twardych. Stanowiska winny byC wyposaione w dyski twarde i kal-ty graficzne roinych standard6w. Kaide stanowisko t i~ i~s i zawierat komplet oprogramowania diagnosfycurego i narz~dziowego. W laborntoriolii powirlny by6 conajtnniej dwa mode~ny zainstalowat~e w dw6ch ko~nputeracil i polaczone zlqczem trwalym oraz dwie kaity sieciowe montowane w dw6ch sqsiedrticl~ komputeraclt l i~czo~iycl~ kablern koncenuycznyin, sk~$tk$ lub Swiatlowoden~.

\ Laboratoriuni l~rzqdzeli a~rdiowizualnych powitmo by6 wyposazone w kilka stanowisk omoiliwiajqcych badanie odbio11tik6w telewizyjt~ych, osprz~lu telewizji satelitainej i kablowej, odbiornikdw radiowych, urzqdzefi zapisu i odtwarzania diwieku i obrazu, urzqdzei~ elekt~oakustycznycli. Zestawy powinny stwarzaC moiiiwoiC sy~nulacji typouych uszkodzeli w poszczegblnych blokach funkcjonalnych orzadzen. Niezbqdne przyzylzqdy pomiamwe: oscyloskol~y dwukar~alowe, generator w.cz, telewizyjnych sygnal6w kontl.olnych, wobuloskop, generator sygilalow siriusoidalnyclt 506Iz-SMNz, fransfotmator sepa~uj;lcy, autotransformator, rnien~ik uniwelralr~y (fypu V640), sorida wysokiego napiccia.

L.aboralorion~ automntyl;i p~.zernyslowej powin110 by6 wyposaione w kilka stilnowisk zawierajqcycl~ sterowniki mikroprogratnowalne sprzeione z komputesa~ni PC j~olqczonymi w sieC, wspolpracujqce z przetwomikaini pomiarowy~ni oraz urzqdzeniami wykonawczymi. Laboratolium powinno umoiliwiaC realizacje czterech serii Cwiczen: badanie czujnikow i przetwomikbw, badanie ukladow regulacji airrornatycznej, badatlie sterownik6rv mik~oprogramowal~iyclt, badanie urzqdzen wyko~~awczyclt.

5 . Literatura

Rrak podrecznika obejmi~jqccego caly program specjalizacji; zastepczo proponuje sic liremrnirq podanq w progralnach naucza~ia przedmiotow: uklrldy niiluoprocesoi-owe, urzqdzenia elektroniczne, uklady automalyki, pracownia eleknyczna i eleknonicma.

12. I'raldylta zawodowa

Praca przy m0ntai.u i uruchainianiu ( w zakladach p roduku jqcych urzqdzenia elektroniczne)

1. Szczeg6lowe ce le ksztalcenia:

W \r,ynilai zorganizo\r,anego procesu ksztnlcenia uczeii powinien umief: - puzygotowat eleineiity i uklady elektroniczne do montaiu, - zarnonton,aC eleinei~ty i uklady elektroiiiczne. zgodiiie ze sclie~iiate~ii

niontaiohym, - uunchamit i dostioif, uklady i urzqdzenia elektronicziie, - zinierzyf, parametiy okladbw i urzqdzeii elektlniiiczi~yc!i oraz przetestowat ic!~

place.

2. Mater ia l nauczania

Zapoznai~ie ocziii6w z organizacjq zakladu pracy Przeszkole~~ie ocz11i01v z zakresu zasad BHP. Zapozi~aoie iicziiibw z zarzqdzei~iarni obowiqzi~.iqcyrni w zakladzie.

Praca ila poszczegblnycii stanowiskacli produkcyjnycli: zapoznaiiie siq z dokiime~~tacjq teclu~ologicz~ig przygotowailie eleinentbw i likladdw elehtvoniczoycli do nioiltaiu, nlontai elekt~o~iiczny i mecl>aniczny ukladhw i urzqdzcri.

Pcaca na stariowiskacl~ urncl~o~nieiiiowyci~: zapoz~~anie sic 7. orgailizacjq sta~iowisk ui-iiclroinic~iiowycli i kooholi. Z.apoananie siq z dokuinentacjq tech~iiczno-i-ucliowq i~i-~~cI>ainianycli wyrobow. Zapoznanie siq z obslugq urzqdzei, i przyrzqdow poiiiiarowycii stosowa~~ycli lie stanowiskal~ ui-uclio~i~ieiriowycI~.

P raca przy obs iudze i konse rwac j i urzqdzeli elektronicznycli ( w zakladach, w kt6rych sa. s t o s o w a n e urzqdzenia elektroiiiczne)

I . Szczeg6 lowe ce le kszta lcenia :

W rvyoiiut zorganizowaiiego procesu lksztalcenia uczeri powinien umief: - zaiiistalowac urzqdzciiia elektroniczne, - uiuclio~nit i~rzq(lzeiiia elektro~liczne, - obsliityt i nadzororvat piacq urzqdzeii elekboniczrlycil, - dokonaf, okvesowych kooserwacji urzqdzen elekh-onicznycli, - lokalizowat i usiiwat drobiie iistei-ki.

2. Material nauczania

Zapw~nanie uczoibw z organizacjq zakladu pracy. Przeszkoleoie oczniow z zakresu zasad BI-IP. Zapoznanie uczniow z zarzqdzeniarni obowiqzujqcymi w zakladzie.

Zapoznaiiie sic z dokun~entacjq tecllnicznq i obslugq urzqdzeli e lekbonicz~~ycl~. Praca przy instalowaniu i uruci~anlianiu urz&zeri elekh-onicznycl~. Praca przy obsludze o~zqdzeli eiektronicznycli. Okresowe konse~wacje urzqdzen elekhonicznych, l'raca przy iokalizowaniu i usuwaniu drobnycll usterek.

L Praca w serwisie urzqdzeri eiektronicznych (w warsztatach naprawczych urzqdzeli elektronicziiych)

1. Szczeg410we ceie ksztaicenia:

\V wyniliu zorganizowanego procesu lisztslcenia uczeti powinien umieC: - poslutyC sie doku~nentacjq serwiowq urzqdzen elekrroniczl~ych.

obsIu%yC przyrzqdy ])omiarowe i testely otywane podczas napraw, zastoso\vaC typowe sposoby i tecluliki lokalizacji uszkodzeli,

- ivytnieni6 oszkodzone eletne~lty i uklady, - urucl~mic urzqdzenia po doko~~aniu wy~niany uszkodzonycl~ eleinentow,

2. Material nauczania

Zapoznanie oczni6w z organizacjq zakladu pracy. Przeszkolenie uczniow z zakresu zasad Dl-IP. Zapoznanie ucz~liow z zarzq(1zeniami obou,iqzujqcynii w zakladzie.

Zapoznanie sic z instrukcja obslugi i dokuinentacjq ser\visowq naprawianych ui-zqdzen. Zapoznanie sic z obslugq przyrzqdow pomiarowych, tester6w i prograrnbw narz$dziowycl~ stosowm~ych przy naprawacl~. Zapoznanie sic z typowymi spasobani i teci~nikami lokaiizacji uszkodzeii. Zapoznarlie siq z tecluiikq wytniariy elementbw i utladbw elekt~onicznycll. Przest~zeganie przepisow BIiP podczas ilapraw sprzqtu

Zapoznanie uczoiow z organizacjq zakladu pracy. Przeszkolenie liczllibw z zakesu zasad RIIP. Zapoznanie ucziiiow z zuzqdzeniarni obowiqzuijqcymi w zakladzie.

I'oznanie zasad rnarketiogu. Uiuchomienie i obstuga prezeilrowanego urzqdzenia elcktxonicziiego. Przedstawienie paranietxow prezentowailego urzqdzenia na tie orzq(lzen firm kor~k~~rencyjrrych. Instalowanie i urticlralnianie orzqdzeh w do~nu klielrta. Plzeszkolerric irnbywcy w obsludze i bezpiecary~n l~iytkowai~iu urzqdzenia. Przedstawienie wariii1k6w gwarancji.

3. Uwagi o realizacji

W klasie czwartej techriikurn 5-letniego, w klasie dru-ie' techniku~n 3-letniego 0'

01.82 w serneslrze trzecirn s'koly policealnej, uczniowleisl~icl~acze odbywajq czterotygo~laiowij pralitylq zawodowg w zahladacl~ pracy, zglaszajqcycl~ polrzeby kadrowe w zawodzie lechrrili rlckfru~rili.

Ucz~~i6wIsliichaczy ilaleiy przede wszysthiin kierowaC ]la praklyki specjalistyczne clo (yc i~ zakladow, ktore zgl;rszajq potrzeby lksdrowe. Uczniuwie w z;1lciilo9ci ad pofrzeb n~icjscowego rynku pracy olog:~ odbgw;~C pniktyke, zgodnie z z;linteresowanisn~i, rv jcdnym z niiej wyarieoionyclr znlklad6w:

- w zakladach produkujqcycl~ orzqdzenia elekll-oniczne. - w zakladach, w ktorych stosowane s;l urzqdzenia elekll-oniczoe. - \rf warszlatach naprawczycli urzqdzeli elektl-o~~icznych, - w placowkach badawczo-rozwojowyclr, w pracowniach i biuracl~ ko~~sl~okcyjno-

tecl~nologiczirych, zajinujqcych sic projekto\uaniern urzqdzen elekl~onicznych, - w placowkach zajnlujqcych sic sprzedaiq i~rzqdzeh elekb-onicz~~ycli.

Uczniowielslucllacze powinni, wykorzyshljqc swoje llilliej~tnoici, nawiqza6 konlakt z kierowlrictwem zakladu, w ktoiym zarnierzajq odbye praktyke, zaprezenlowaC swoje urniejqn~orci zawodowe, ustali6 szczegalowy hannonogra~n praktyki. Rola szkoly, na tyln etapie, powirir~a ograliiczy6 sic do zawiucia umowy, po uzgodnieniu programu praklyki.

Zaliczenie praktyki powinno by& potwierdzone w dzienniczku praktyk. Ocena wiirna owzgIcdniaC nastcpuj;lce Iuyleria:

-dy.scyplina, -saniodzie/r~uSC ~vplucy, y a k o i i i%ykony~vanej pracy, -pr?csuzeganic przcpisd112 hczpieczcfisri~,a i higicriy pmc},.

13. Zarys wiedzy o gospodarce

1. Szczegolowe cele ksztalcenia:

M' wytiiliu zo rgn~i i zo~ ,a~ iego procesu lisztalceoia ucze~ilslucliacz powinien uniieE: - okreilit pojecia: pohzeby, dobra, uslugi, produkcja, obidt towarowy, ko~isutnpcja,

irodki pracy, przedmioty pracy, sila robocza; - scharaktelyzowaC powivania rniedzy ogoi\varni cyklu gospodarczego; - wskazaf, wplyw odpowiedoiej organizacji pracy na efekt dzialania; - okre$liC istotq meclia~iizmu lynkowego; - o k e i l i t pojecia: towar, popyt, podai, cena; - wskazaC relacje lnipdzy popytem, podatq a cenq - wskazaC przyczyny oraz melody walki z innacjq - okreilif, pojecia: podmiot gospodarczy, dzialalnoiC gospodarcza - sklasyfikowai: podmioty gospodarcze wedlug fonny prawnej; - ok~eiliC rhinice miedzy przedsi~biorstwem paristwowym, komunalny~n.

sphldzielniq a spolkami prawa bandlowego: jawna, akcyjna, z ograniczoi~q odpowiedzial~ioici?, oraz 11rawa cjnvil~iego, uwzgled~iiajqc tworzenic, osobowoiC prawnq i zasady dzialania;

- rozr6iniC odl~owiedzialnoii: rnajqtkowq sphldzielni i sphlek oi'az icli wsphlwlnicicieli

- rozrhiiiiaC ceiip akcji i obligacji: iio~iiinalng e~i i isyj i i~ i iy~lkowq; - wyjailiiC sposoby p~ywatyzacji przedsipbiorstw patislwowycli; - wyjaSriiC zasady powszecli~iej p~ywafyzacji; - okreiliC podstawowe zada~iia orgatihw rhioycli pod~iiiothw gospodarczycli; - scl~arakte~yzowaC scl~ernat strukhi~y orgaoizacyjnej przedsipbiorstwa: koiiihrki

za~zqdu, korn6rki produkcyjne i pornocnicze; - wskazaC kolnhrki organizacyjoe, zajniuiqce si? sprawarni pracowniczymi; - zloiyf, ofe~ie pracy i odpowiedzief, na ofei't$ podanq w prasie; - sporzqdzib list intcncyjliy (podanie) i j c i o ~ y s (Coriculum Vitae - C.V); - 11rzeprowadziC roztnowe z potencjal~iy~ii pracodawc?; - okreilif, prawa i obowiqzki pracownika przy zawicraiiu u~iiowy o pracp i uniowy-

zlccenia; - skorzystaf, z kodeksu pracy i przyklado\+ycli r e g i ~ W w wewn$l~znycli,

zwlaszcza w zaluesie bhp; - obliczyC wydajnoii: pracy; - objaiiiiC wplyw wydajiioSci pracy na wynagrodzenie pracownika; - obliczyi: wysokoit wynagrodze~ua; - skorzystaC z ustawy o podatku d o c h o d o ~ i od oshb fizycziiycli; - obliczyf, podatek docliodowy od osbb fizycznycli zahudllionych wg umowy o

psacp, imiowy-zlccenia oraz wypeliiiC deklaracje podalkowq; - rozpoznawaC lokalliy rynek, w celu prowadzenia dzialalnoici gospodarczej;

- zalanvif, formalnoici zwiqzluie z podjeciem dzialalnoici gospodarczej: wypelnit zgloszel~ie w urzqdzie gminy, uzyskat koiicesje, zaloiyt rachilnek bankowy, uzyskat nr REGON, zglosiC obowiqzek podatkowy w erzedzie skarbowym;

- wypelt~if, deklaracjq ilbezpieczeniowq do ZUS; - sklasyfikowaf, ubezpieczenia (spolecme i gospodarcze); - rw~rb7jiiC Srodki n~\,ale i obrotowe; - wyjainit h i n i c e miqdzy leasingiern a kredytem; - sklasyiikowat kredyty; - wypelilit prosty \\,niosek kredytowy; - obliczyt odsetki od kredytu; - sklasyfikowai koszcy \v ukladzie rodzajowym i kalkulacyjnynl; - scllaraktelyzowai koszty zmienne i stale; - przeprowadziC prost4 kalkulacjq kosztbw; - obliczyi cell$ sprzedaiy;

1 - obliczyC wysokoif, podatku akcyzowego; - obliczyC wysdkoit podatku VAT naiiczonego i naleinego; - sporzqdzif, fakhlr? i rachonek; - podat roinice miqdzy platuoiciarni za pomocq czeku, weksla i poleceliia

przelew~t; - ivystawiC weksel, czek i polecenie przelewo; - obliczyi ~vynik fir>aosowy; - obliczyC i zintelyreto\vaC podstawowy wskaili ikrentow~io~ci; - \\,ybrat s1>0sob r o z l i ~ ~ a r ~ i a sic z urzede~n skarbowym; - zarejesnowaC typowe zdarzenia gospodarcze w podatkowej ksiqdzr przychodow i

rozcl1od6w; - prowadzit ewidencj? p~.zycliodow i zakupbw; - rozliczyt sic z urzqdeln skarbowym z tylulu rbinego rodzaju podatko\\'.

2. Material nai~czania

UJiadonioSci n,sl$pne: Potrzeby lodzkie i irodki icli zaspokajaliia. Rola przedsiqbiorstwa w zaspokajaniu potrzeb ludzkiclr. Ogniwa cyklu gospodarczego: produkcja, handel, konsumpcja. Produkcja i jej czymiki. lstota i znac'enie organizacji pracy. Istofa gospodarki rynhowej. Inflacja.

-Klasyfikowanie dbbr i usiug. -Zaliczanie okreilonycll dobr i uslug do irodkow lub przedmiotbw pracy.

I'otlmiot gospodarczy I jego pracownicy: Pohniot gospodarczy, dzialalnoit gospodarcza. Klasyfikacja podiniotow gospodarczych. lstota zasady dziaiai~ia, tworzenie podiniotbw gospodarczych. P~ywatyzacja przedsiebiorstw panstwowycl~. Powszcchna prywatyzacja. Akcje, obligacje jako papie~y waltoiciowe. Gielda papiei .6~ wartoiciowycl~.

Organy podmiow gospodarczego. Stioktura organizacyjna. Zarzqd i kornbrki pi.odukcyjne. Wydzial produkcyjny jako przyszle sta~iowisko pracy absolwenra. KotnOrki zajm~i.jqce siq sprawami pracowniczyrni (w lyn1 bi~p).

Ryi~ek pracy, popyt i podai. Bezrobocie: pizyczyrip i skutki. Poszukiwanie pracy. Agciicje pracy. Rozmowa kwalifikacyji~a. Odpo\\,iednie zaprezentowatiie si$ (ubior, zacl~owanie). Utnowa o prace i umowa-ziecenie. Obowiqzki i prawa pracownika (ubczpieczenie, czas pracy, urlopy, wynagrodzenie). Zwalnianie pracowi~ika. WydajnoSt pracy. Wy~~agrodzenic. Placa realna a noini~ialna. Podatek docl~odowy od osbb fizycznycl~.

~ w i c z e n i a

-Sporzqdaaie: listu iiltencyji~ego. Odpowiedzi na oferte, jc ioiysu. -1'rzcpro~'adzanie scenki sytuacyjnej, zwiqzanej z ubieganiem sic o prace. -Wypell~ia~iic dsukbw: 11111owy o prace, n ~ n o \ ~ - z I e c e i ~ i a . -0bliczanic wskainika uydajooici pracy. -0bliczaliie wysokoici wynagrodzenia wg r6iliycIi syslen~bw plac. -0l1licza11ie podatku docilodowego ad osob fizycznych. -Wypelnianie fortnularza podatkowego.

fodejniowanie dzialalnoSci gospodarczej: Wybor rodzaju i miejsca dzialalnoici gospodarczej. Badanie lyl~ku. Fo~rnainoici zwiqzaoe z podejli~owaniell~ dzialalnoici gospodarczej. Obowirjzek ubezpiccze~~ia spolecznego \vlaiciciela i jcgo pracownik6w. Ubezpieczenia gospodarcze. Pozyskanie rnajqtku tix~alego i obrotowego: leasing i kredyt. Koszty dzialalnoici. Cena sprzedaLy iiiej elemeiity. Podatek akcyzowy, podatek od to\varhw i llsi~ig (VAT). Fonny platilojci za dosta\vy: obrht got6wkowy i bezgothwkowy. Wynik finaiisowy: przycl~ody i koszty. RentownoiC. Rozliczanie sie z urzqdein skarbowym z tytulu rbinych podatkhw. Oplaty i podatki na rzecz grnii~y. Podatki jako podstawowe irodla docl~odbw bodtctu pahstwa i gminy. Prowadzei~ie podatkowej ksiegi przycl~odhw i rozcliodow oraz prowadzei~ie ewidencji przycilodbw i zakupbw w przypadku opodatko\rrania zryczaitowat~ym podatkieln docl~odowyin. Marketing jako zesphl dzialali i insoumenibw zmierzajtcych do najlepszego zaspokojenia pokzeb ludzkiclr. Produkt, dystrybocja, cena. Komuoikowai~ie sic z nabpwcq.

t w i c z e n i a -Sporzqdzanie umo\vy sphlki prawa cyx~ilnego.

-Sporzqdzetiia zawiadomienia o zamiarze podjecia dzialalno9ci gospodarczej. -Wypelnianie wniosku o otwarcie racllunku bankowego. -Wypelnianie wniosko o uzyskanie tntrneru REGON. -Wypelnianie zgloszenia ubezpieczenia w ZUS. -0bliczenia odsetek od kredytu. -0bliczaiue ceny sprzedaiy. -0bliczanie podatku od towar6w i ustug naliczonego i naleinego. -Sporzqdzanie faktuty i raclionku. -Wystawiane czeku, uypelnianie dntku polecenia przelewu. -Wystawianie weksla. -0bliczanie przycliod6w i kosztow, y n i k u finansowego. -0bliczanie wskainika rentownoici. -Rejeshowanie typowycl~ zdwzen gospodarczych w podatkowej ksiqice przychodow i rozchoddw.

! -Prowadzenie ewidencji przychodow i zakupow. -0bliczanie podatko dochodowego od prowadzonej dzialalnoici.

Absolwent recliriikurn lub szkoly policealnej bedzie u, przyszloki psacownikieit~ fitniy (przedsiebiorstwa) albo iiloie pro\\radziC saniodzielnie dzialaliioSC gospodarczq. Zakres creSci progrannt nauc~ania 1w.zedtniotu zarys 11,icdzy o gospodarcc nla ina celu stworzenlie podstaw do peltiienia jed11e.i z tycl~ 1.01 i uksztaltowanie uniiej~tiioici w zakresie: -poslugiwatiia sic podstawowymi pojeciailii ekonomicznynii; -7,rozuinienia istoty mecl~aniztnou~ ~ynkowych; -nawyku korzystania ze irOdel wiedzy ekonomicznej i yrawnej; -nabycia umiejetnoici zwiqanycli z poszukiwaniem pracy; -wlaSciwego prezentowania swojej osoby; -przyslugujqcych praw i obowiqskow, wynikajqcych z kodeksu pracy (zwlaszcza w zakresie blip);

-nabycia iimiejqtiioici zwiqzanycii z podejmowaniem dzialalnoici gospodarczej lub prowadzenia wlasnej finny.

Wylukajqca z planu ~iauczania liczba godzin na realizacje tego przedmiotu, powinna by6 wykorzystana na uksztaltowanie umiej$hioici przewidziaiiycl~ w podstawie progsamou~ej dla zawodu, jak I6wniet na aktualizacje oraz na rozszerzenie ri.e$ci psograrnowycl~ wedlug zapotrzebowania ucmi6w i uznania nauczyciela. Realizujqc ti-eici ksztalcenia, nauczyciel powinien przedstawiaC je w spos6b praktyczny, slosujqc przede wszystkim Cwiczenia i sceriki syhlacyjne. I'owiilien te i uwzgledniaC aktualiie m i a n y w przepisacli oraz roinego rodzaju doniesienia prasowe. Dopuszcza siq inoiliwoSC realizacji (ego przedtniotu w 2-godzimiycl~ jedi~oslkaclt lekcyjnycli.

Uwagi szczegirlowc:

W realizacji liiaterialu nauczaiiia w dziale Wiado~troici ivsiepnc naleiy poslugiwaC sie slownikaini i encyklopediami, pozwoli to na ksztaltowmiie iiawyku korzystaiiia z litcrahliy. Najwaioiejszym celem tcgo dzialu jest zrozomienie przez ~rcztiidw istoty meclianizlnu iyiikowego.

W dziale Pur/ir~iol gospodarczj~ i jego pracoil'nicy nauczyciel powiiiien skoncclitrowaC sic tia objainianiu rbiiiic po~iliqdzy pod~niotami gospodarczyni z p i~~iktu widzcnia wiasnoici. P~.~edstawia.jqc typowe scliematy osganizacyjne, iiauczyciel powinieil wskazat ~~cziiiorn icli przyszle staiiowiska pracy. Dluga czqii: tego dzialu powinna by6 realizowana w sposhb psaklycziie poprzez Cwiczeriia kszlaltiijqce urniejettioici poszukiwania pracy (przykladowe ofctiy z prasy codziennej) oraz korzystaiiia ze swoicli praw i spei~iiaoia swoicli obowiqzk6w w pracy. W tyrii przypadku nauczyciel powinien zapoziiaC ucznidw z podstawowymi przepisaini prawa pracy i ewentilalnie z przykladouylni regulaminami wewnqhznymi przeiisiqbiorstwa.

Material naiiczania dzialu Podcjirroi~'ariic dzialahtoici gos/~odarczcj oiaz czeSC driigq dzinlu poprzed~iicgo, uznat iialeiy za najwainiejszy w prograoiie przcd~niotii. Uczeil (sli~cliacz) powinien zapoznaC s i ~ z fo~-riialrioiciami plzy podejiiiorvaiiin dzialaltioici gospodarczej oraz j~rowadzenia tej dzialaliioici ad stioliy ckoliornicz~iej. Zailaniein nauczyciela jest takie uiwiadomieiiie ucz~iiom, gdzie szukae ewe~itualnycli ztnia~i w przcpisach, aby dzialat zgodnie z piawein.

4. Podstawowe Srodki dydaktyczne

Platisze (Toliogralny) tip.: -klasyfikacja pohzeb, -klasyfikacja dobr i uslug, -wykres krzywej popytu i podaAy, -przykladowe sclieiiiaty struktur 01-ga~iizacyjnycli podriiiot(lw gospodarczycl~ -przykladowy sclleinat s t n ~ k t u ~ y oiganizacyjnej wydzialu produkcyjnego; Przykladowe uinowy i statuty spblek prawa handlowego; ROilie rodzaje dtuk6w wyiiikajqcych z nykazu umiejqtlioici i twiczeh; Przykladowe regi~laniiiiy wewliehzne pszedsiebiorstw; Podatkowa ksiega przyclroddw i iozchodhw; Wz6r ewidc~icji przycliod0w i zakupbw.

5. Litesatusa

Brak podrecznika obejmujqcego caly program; zaslepczo proponuje sic:

1. Bied W.: Rynek papierow wanoiciowych. Stowa].zyszenie Ksiegowycl~ w Polsce, 1992

2. Debski St.: Ekox~onlika i organizacja przedsicbiorstw, cz. I i 11, WSiP 1994. 3. Doinaiiski T.: Tworzeliie i rozwoj malego przedsiqbiorstwa. PWE 1993. 4. Feldell I., Gburek R., Rbiycki M.: Dam prace. Praktyczny pszewodnik dla

szokaj;lcych ]]racy. Wydawnictwo Biblioteka I'racaw~~icza. 5. Kodeks pracy. 6 . Koinosa A,: Szkoll~y siownik ekonomiczny. Ekonolnik 1992. 7. SopoCko A: Gielda papierow wartoSciowycI1. PWE 1992

' 8. Przygotowanie do wejicia na rynek pracy. Polska Fondacja Oirodk6w M'spomagaoia Rozwoju Gospodarczego. OIC Poland, Lublin 1994.

9. Wiiniewski A.W.: Prawo o spolkach, Twiger S.A. 1992. 10. Przepisy regulujqce funkcjonowa~lie podtniotow gospodarczyclr. 11. Czasopisma ekox~omiczno-prawne.

Literatnra powinna bye na biei4co aktualizowana.