8
Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam Review of the Year - 1914 1914 - Adolygiad o’r Flwyddyn The Begging Nuisance in Wrexham A sentence of 3 months imprisonment was passed at Wrexham Borough Police Court on 23 January on Thomas Bowker of Holt charged with being a beggar and being an incorrigible rogue. The police witnesses said that they saw Bowker enter Gregson’s shop and Mr Gregson ordering him out. When he came out he made use of most disgusting language and when questioned said ‘I am only begging and that --- won’t give me anything’. The police said there were 67 previous convictions against Bowker and it was believed he went to the shop the same night he came out of gaol. The chairman said it was a pity Bowker did not stay in Holt. They could not allow him to come to Wrexham (Bowker called ‘I will clear out’) The Chairman continued ‘We are going to send you to Shrewsbury for 3 calendar months hard labour. The next time you come here you will be sent to quarter sessions for being a rogue and a vagabond.’ (Wrexham Advertiser, 24.1.1914) Cardotyn yn Niwsans Wrecsam Cafodd Thomas Bowker o Holt ei ddedfrydu i 3 mis o garchar yn Llys Heddlu Bwrdeistref Wrecsam ar 23 Ionawr ar ôl ei gyhuddo o fod yn gardotyn ac yn ddihiryn twyllodrus. Roedd tystion wedi dweud wrth yr heddlu eu bod wedi gweld Bowker yn mynd i mewn i siop Gregson a fod Mr Gregson wedi gofyn iddo adael. Pan ddaeth allan o’r siop fe ddefnyddiodd yr iaith fwyaf ffiaidd a dywedodd wrth ei holi ‘Dim ond cardota oeddwn i, a neith y --- ddim rhoi dim byd i mi’. Dywedodd yr heddlu fod 67 euogfarn blaenorol yn erbyn Bowker a chredir ei fod wedi mynd i’r siop yr un noson a ddaeth allan o’r carchar. Dywedodd y cadeirydd ei fod yn drueni nad oedd Bowker wedi aros yn Holt. Ni allent ganiatáu iddo ddod i Wrecsam (gwaeddodd Bowker ‘Byddaf yn clirio allan’). Dyma’r Cadeirydd yn parhau ‘Rydym yn mynd i’ch anfon i’r Amwythig am 3 mis calendr o lafur caled. Y tro nesaf y byddwch yn dod yma byddwch yn cael eich anfon i sesiynau bob chwarter am fod yn ddihiryn ac yn grwydryn.’ (Wrexham Advertiser, 24.1.1914) Children’s Court Two Wrexham boys aged 11 and 14 years were charged in custody with stealing a purse containing 9d, the property of Florrie Roberts aged 9, who had been sent out on an errand by her parents. The father of the younger boy said that he had endeavoured to keep his boy under control but when he was absent he was easily led into mischief being of a weak mind. The younger boy was remanded in the workhouse for a week while arrangements were made to send him to the Clio Training Ship (for Orphans and Delinquents) for 12 months. The father of the elder boy said that he could not do any good with his son who was a good boy in many respects but was full of artfulness. The boy was bound over to keep the peace and sent away to work on a farm 11 miles away for 12 months. (North Wales Guardian, 6.2.1914) Llys Plant Cafodd dau fachgen o Wrecsam rhwng 11 a 14 oed eu cyhuddo yn y ddalfa o ddwyn pwrs gyda 9d ynddo a oedd yn berchen i Florrie Roberts 9 oed, a oedd wedi mynd allan i nol rhywbeth ar ran ei rhieni. Dywedodd tad y bachgen ifanc ei fod wedi ymdrechu i gadw ei fachgen dan reolaeth pan oedd yn gallu cadw llygad arno, ond ei fod yn cael ei arwain i ddrygioni yn hawddam ei fod yn gymeriad gwan. Cafodd y bachgen ieuengaf ei gadw yn y tloty am wythnos tra bod trefniadau’n cael eu gwneud i’w anfon i Long Hyfforddi Clio (ar gyfer plant Amddifad a Thramgwyddwyr) am 12 mis. Dywedodd tad y bachgen hynaf na allai wneud unrhyw dda gyda’i fab a oedd yn fachgen da mewn sawl ffordd, ond yn llawn cyfrwyster. Cafodd y bachgen ei rwymo i gadw’r heddwch a’i anfon i weithio ar fferm 11 milltir i ffwrdd am 12 mis. (North Wales Guardian 6.2.1914) Johnny Basham, Wrexham Sports Personality of the Year, Champion boxer and Royal Welch Fusilier Johnny Basham, Personaliaeth Chwaraeon Wrecsam y Flwyddyn, Pencampwr o Focsiwr a Ffiwsilwr Brenhinol Cymreig WREXHAM INFIRMARY Annual Meeting The annual meeting of the Wrexham Infirmary was held at the Imperial Hotel on Wednesday afternoon. The annual report was read by the secretary as follows: 1911 1912 1913 In-Patients treated 422 466 538 Daily average no. of beds occupied 34.51 38.7 37.87 Surgical operations 211 470 506 Attendances at X-Ray Dept. 36 281 170 Out-Patients treated 1986 1859 1503 Out-Patient attendances 8593 8542 6768 Out-patient dressings 2160 2601 2341 Attendances for massage 1161 1137 1354 In the report for 1912 the committee made the following statement: “The financial position is naturally a cause of anxiety to the committee, but whilst there is such an urgent need for the continuance of the full benefits of the hospital, they feel they would not be justified in discontinuing, or even in curtailing any of them.” “From the expenditure during the last two years, it may be assumed that a sum of not less than £2,759 will be required annually to meet the needs of the increasing population for treatment at the institution. Gratitude is expressed for the following contributions (which for lack of space are limited to those of £10 and upwards): £ s d Workpeople’s collections 789 5 11 Subscriptions 420 2 0 Proceeds of Dick Whittington pantomime (per Walter Roberts) 235 0 0 Ladies League of Help (per Miss Ella Owen, hon.sec.) 91 7 2 Wrexham Infirmary Ball 77 18 10 Mayor’s Wednesday Attendance at parish church (per S.G Jarman, Mayor) 74 11 6 Lady Palmer (Cefn Park) 10 10 0 Soames’ Charity Football Cup 10 0 0 (Wrexham Advertiser, 28.2.1914) YSBYTY WRECSAM Cyfarfod Blynyddol Cafodd Thomas Bowker o Holt ei ddedfrydu i 3 Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol Ysbyty Wrecsam yng Ngwesty’r Imperial ar brynhawn dydd Mercher. Darllenwyd yr adroddiad blynyddol gan yr ysgrifennydd fel a ganlyn: 1911 1912 1913 Nifer y cleifion mewnol a gafodd eu trin 422 466 538 Nifer ar gyfartaledd o welyau llawn y ddyddiol 34.51 38.7 37.87 Llawdriniaethau 211 470 506 Presenoldeb mewn Adran Pelydr X 36 281 170 Nifer y Cleifion Allanol a gafodd eu trin 1986 1859 1503 Presenoldeb Cleifion Allanol 8593 8542 6768 Dresin ar gleifion allanol 2160 2601 2341 Presenoldeb ar gyfer tylino’r corff 1161 1137 1354 Yn yr adroddiad ar gyfer 1912 dyma’r pwyllgor yn gwneud y datganiad canlynol: “Yn amlwg mae’r sefyllfa ariannol yn peri gofid i’r pwyllgor, ond tra bod galw mawr ar hyn o bryd i barhau â holl fanteision yr ysbyty, maent o’r farn na fyddai modd cyfiawnhau i gau neu gwtogi unrhyw un ohonynt.” “O’r gwariant yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf, gellir tybio y bydd angen swm o ddim llai na £2,759 y flwyddyn i gwrdd ag anghenion y boblogaeth gynyddol am driniaeth yn y sefydliad. Dangoswyd werthfawrogiad am y cyfraniadau canlynol (o ganlyniad i ddiffyg gofod dim ond lle gyfraniadau £10 i fyny sydd): £ s d Casgliadau Gweithwyr 789 5 11 Tanysgrifiadau 420 2 0 Elw o bantomeim Dick Whittington (fesul Walter Roberts) 235 0 0 Merched Cynghrair Cymorth (fesul Miss Ella Owen, ysg anrh.) 91 7 2 Dawns Ysbyty Wrecsam 77 18 10 Presenoldeb y Maer yn yr eglwys blwyf ar ddydd Mercher (S.G. Jarman, Maer) 74 11 6 Lady Palmer (Cefn Park) 10 10 0 Cwpan Pêl-droed Elusen Soames 10 0 0 (Wrexham Advertiser, 28.2.1914) Wrexham Infirmary, Regent Street Clafdy Wrecsam, Stryt y Rhaglaw RESCUE WORK IN MINES WREXHAM RESCUE STATION SUCCESSFUL DEMONSTRATION Although the brigades trained at the Central Rescue Station of the North Wales Coal Owners’ Association, at Maesgwyn Road, Wrexham, have only been under instruction for a comparatively short time, the men have already attained a high degree of efficiency. This was evidenced at a demonstration given at the station on Thursday afternoon before a large gathering of colliery officials. Considerable interest was manifested in the proceedings. Before the demonstration, Sergeant Major Herbert, R.E., conducted the visitors through the premises. The station could not be better equipped. It is in telephonic communication with all the collieries in North Wales, and in the garage is a motor car, fitted up with all the necessary apparatus, ready for emergency. A large number of men are trained there every week. A demonstration was given by the Wrexham and Acton ‘A’ team and the Wynnstay ‘B’ team. The large training room represents a section of a coal mine, the men with their apparatus fixed, worked in the model galleries, propping, bratticing, and bricking, and they demonstrated working amid noxious gases — the life saving methods — a dummy being used. The demonstration was closely followed closely throughout by the visitors. (Wrexham Advertiser, 7.3.1014) Gresford Colliery Rescue Team, 1914, outside the Mines Rescue Station (93.112) Tîm Achub Pwll Glo Gresffordd, 1914, tu allan i Orsaf Achub y Mwyngloddiau (93.112) PLEASE DO NOT REMOVE THIS NEWSPAPER FROM THE GALLERY. PEIDIWCH Â SYMUD Y PAPUR NEWYDD YMA O’R ORIEL. DIOLCH.

News from the Borough of Wrexham 1914 – …...Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: News from the Borough of Wrexham 1914 – …...Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham

Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, WrecsamReview of the Year - 19141914 - Adolygiad o’r Flwyddyn

The Begging Nuisance in Wrexham

A sentence of 3 months imprisonment was passed at Wrexham Borough Police Court on 23 January on Thomas Bowker of Holt charged with being a beggar and being an incorrigible rogue. The police witnesses said that they saw Bowker enter Gregson’s shop and Mr Gregson ordering him out. When he came out he made use of most disgusting language and when questioned said ‘I am only begging and that --- won’t give me anything’. The police said there were 67 previous convictions against Bowker and it was believed he went to the shop the same night he came out of gaol. The chairman said it was a pity Bowker did not stay in Holt. They could not allow him to come to Wrexham (Bowker called ‘I will clear out’) The Chairman continued ‘We are going to send you to Shrewsbury for 3 calendar months hard labour. The next time you come here you will be sent to quarter sessions for being a rogue and a vagabond.’ (Wrexham Advertiser, 24.1.1914)

Cardotyn yn Niwsans Wrecsam

Cafodd Thomas Bowker o Holt ei ddedfrydu i 3 mis o garchar yn Llys Heddlu Bwrdeistref Wrecsam ar 23 Ionawr ar ôl ei gyhuddo o fod yn gardotyn ac yn ddihiryn twyllodrus. Roedd tystion wedi dweud wrth yr heddlu eu bod wedi gweld Bowker yn mynd i mewn i siop Gregson a fod Mr Gregson wedi gofyn iddo adael. Pan ddaeth allan o’r siop fe ddefnyddiodd yr iaith fwyaf ffiaidd a dywedodd wrth ei holi ‘Dim ond cardota oeddwn i, a neith y --- ddim rhoi dim byd i mi’. Dywedodd yr heddlu fod 67 euogfarn blaenorol yn erbyn Bowker a chredir ei fod wedi mynd i’r siop yr un noson a ddaeth allan o’r carchar. Dywedodd y cadeirydd ei fod yn drueni nad oedd Bowker wedi aros yn Holt. Ni allent ganiatáu iddo ddod i Wrecsam (gwaeddodd Bowker ‘Byddaf yn clirio allan’). Dyma’r Cadeirydd yn parhau ‘Rydym yn mynd i’ch anfon i’r Amwythig am 3 mis calendr o lafur caled. Y tro nesaf y byddwch yn dod yma byddwch yn cael eich anfon i sesiynau bob chwarter am fod yn ddihiryn ac yn grwydryn.’ (Wrexham Advertiser, 24.1.1914)

Children’s Court

Two Wrexham boys aged 11 and 14 years were charged in custody with stealing a purse containing 9d, the property of Florrie Roberts aged 9, who had been sent out on an errand by her parents.The father of the younger boy said that he had endeavoured to keep his boy under control but when he was absent he was easily led into mischief being of a weak mind. The younger boy was remanded in the workhouse for a week while arrangements were made to send him to the Clio Training Ship (for Orphans and Delinquents) for 12 months.

The father of the elder boy said that he could not do any good with his son who was a good boy in many respects but was full of artfulness. The boy was bound over to keep the peace and sent away to work on a farm 11 miles away for 12 months.(North Wales Guardian, 6.2.1914)

Llys PlantCafodd dau fachgen o Wrecsam rhwng 11 a 14 oed eu cyhuddo yn y ddalfa o ddwyn pwrs gyda 9d ynddo a oedd yn berchen i Florrie Roberts 9 oed, a oedd wedi mynd allan i nol rhywbeth ar ran ei rhieni.

Dywedodd tad y bachgen ifanc ei fod wedi ymdrechu i gadw ei fachgen dan reolaeth pan oedd yn gallu cadw llygad arno, ond ei fod yn cael ei arwain i ddrygioni yn hawddam ei fod yn gymeriad gwan. Cafodd y bachgen ieuengaf ei gadw yn y tloty am wythnos tra bod trefniadau’n cael eu gwneud i’w anfon i Long Hyfforddi Clio (ar gyfer plant Amddifad a Thramgwyddwyr) am 12 mis.Dywedodd tad y bachgen hynaf na allai wneud unrhyw dda gyda’i fab a oedd yn fachgen da mewn sawl ffordd, ond yn llawn cyfrwyster. Cafodd y bachgen ei rwymo i gadw’r heddwch a’i anfon i weithio ar fferm 11 milltir i ffwrdd am 12 mis.(North Wales Guardian 6.2.1914)

Johnny Basham, Wrexham Sports Personality of the Year, Champion boxer and Royal Welch Fusilier

Johnny Basham, Personaliaeth Chwaraeon Wrecsam y Flwyddyn, Pencampwr o Focsiwr a Ffiwsilwr Brenhinol Cymreig

WREXHAM INFIRMARY

Annual MeetingThe annual meeting of the Wrexham Infirmary was held at the Imperial Hotel on Wednesday afternoon. The annual report was read by the secretary as follows: 1911 1912 1913In-Patients treated 422 466 538Daily average no. of beds occupied 34.51 38.7 37.87Surgical operations 211 470 506Attendances at X-Ray Dept. 36 281 170Out-Patients treated 1986 1859 1503Out-Patient attendances 8593 8542 6768Out-patient dressings 2160 2601 2341Attendances for massage 1161 1137 1354

In the report for 1912 the committee made the following statement: “The financial position is naturally a cause of anxiety to the committee, but whilst there is such an urgent need for the continuance of the full benefits of the hospital, they feel they would not be justified in discontinuing, or even in curtailing any of them.”

“From the expenditure during the last two years, it may be assumed that a sum of not less than £2,759 will be required annually to meet the needs of the increasing population for treatment at the institution. Gratitude is expressed for the following contributions (which for lack of space are limited to those of £10 and upwards): £ s dWorkpeople’s collections 789 5 11Subscriptions 420 2 0Proceeds of Dick Whittington pantomime (per Walter Roberts) 235 0 0Ladies League of Help (per Miss Ella Owen, hon.sec.) 91 7 2Wrexham Infirmary Ball 77 18 10Mayor’s Wednesday Attendance at parish church (per S.G Jarman, Mayor) 74 11 6Lady Palmer (Cefn Park) 10 10 0Soames’ Charity Football Cup 10 0 0

(Wrexham Advertiser, 28.2.1914)

YSBYTY WRECSAM

Cyfarfod BlynyddolCafodd Thomas Bowker o Holt ei ddedfrydu i 3 Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol Ysbyty Wrecsam yng Ngwesty’r Imperial ar brynhawn dydd Mercher. Darllenwyd yr adroddiad blynyddol gan yr ysgrifennydd fel a ganlyn: 1911 1912 1913Nifer y cleifion mewnol a gafodd eu trin 422 466 538Nifer ar gyfartaledd o welyau llawn y ddyddiol 34.51 38.7 37.87Llawdriniaethau 211 470 506Presenoldeb mewn Adran Pelydr X 36 281 170Nifer y Cleifion Allanol a gafodd eu trin 1986 1859 1503Presenoldeb Cleifion Allanol 8593 8542 6768Dresin ar gleifion allanol 2160 2601 2341Presenoldeb ar gyfer tylino’r corff 1161 1137 1354

Yn yr adroddiad ar gyfer 1912 dyma’r pwyllgor yn gwneud y datganiad canlynol: “Yn amlwg mae’r sefyllfa ariannol yn peri gofid i’r pwyllgor, ond tra bod galw mawr ar hyn o bryd i barhau â holl fanteision yr ysbyty, maent o’r farn na fyddai modd cyfiawnhau i gau neu gwtogi unrhyw un ohonynt.”

“O’r gwariant yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf, gellir tybio y bydd angen swm o ddim llai na £2,759 y flwyddyn i gwrdd ag anghenion y boblogaeth gynyddol am driniaeth yn y sefydliad. Dangoswyd werthfawrogiad am y cyfraniadau canlynol (o ganlyniad i ddiffyg gofod dim ond lle gyfraniadau £10 i fyny sydd): £ s dCasgliadau Gweithwyr 789 5 11Tanysgrifiadau 420 2 0Elw o bantomeim Dick Whittington (fesul Walter Roberts) 235 0 0Merched Cynghrair Cymorth(fesul Miss Ella Owen, ysg anrh.) 91 7 2Dawns Ysbyty Wrecsam 77 18 10Presenoldeb y Maer yn yr eglwys blwyf ar ddydd Mercher (S.G. Jarman, Maer) 74 11 6Lady Palmer (Cefn Park) 10 10 0Cwpan Pêl-droed Elusen Soames 10 0 0 (Wrexham Advertiser, 28.2.1914)

Wrexham Infirmary, Regent Street

Clafdy Wrecsam, Stryt y Rhaglaw

RESCUE WORK IN MINES

WREXHAM RESCUE STATION

SUCCESSFUL DEMONSTRATION

Although the brigades trained at the Central Rescue Station of the North Wales Coal Owners’ Association, at Maesgwyn Road, Wrexham, have only been under instruction for a comparatively short time, the men have already attained a high degree of efficiency. This was evidenced at a demonstration given at the station on Thursday afternoon before a large gathering of colliery officials. Considerable interest was manifested in the proceedings.

Before the demonstration, Sergeant Major Herbert, R.E., conducted the visitors through the premises. The station could not be better equipped. It is in telephonic communication with all the collieries in North Wales, and in the garage is a motor car, fitted up with all the necessary apparatus, ready for emergency. A large number of men are trained there every week.

A demonstration was given by the Wrexham and Acton ‘A’ team and the Wynnstay ‘B’ team. The large training room represents a section of a coal mine, the men with their apparatus fixed, worked in the model galleries, propping, bratticing, and bricking, and they demonstrated working amid noxious gases — the life saving methods — a dummy being used. The demonstration was closely followed closely throughout by the visitors.(Wrexham Advertiser, 7.3.1014)

Gresford Colliery Rescue Team, 1914, outside the Mines Rescue Station (93.112)

Tîm Achub Pwll Glo Gresffordd, 1914, tu allan i Orsaf Achub y Mwyngloddiau (93.112)

PLEASE DO NOT REMOVE THIS NEWSPAPER FROM THE GALLERY. PEIDIWCH Â SYMUD Y PAPUR NEWYDD YMA O’R ORIEL. DIOLCH.

Page 2: News from the Borough of Wrexham 1914 – …...Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

GWAITH ACHUB YN Y PYLLAU

GORSAF ACHUB WRECSAM

ARDDANGOSIAD LLWYDDIANNUS

Er bod y brigadau a hyfforddwyd yng Ngorsaf Achub Ganolog ar gyfer Cymdeithas Perchnogion Glo Gogledd Cymru yn Ffordd Maesgwyn, Wrecsam, ond wedi bod o dan gyfarwyddyd am gyfnod cymharol fyr, mae’r dynion eisoes wedi cyrraedd lefel uchel o effeithlonrwydd. Gwelwyd tystiolaeth o hyn mewn arddangosiad a roddwyd yn yr orsaf ar brynhawn Iau o flaen criw mawr o swyddogion y pwll glo. Dangoswyd diddordeb sylweddol yn yr achos.

Cyn yr arddangosiad, fe arweiniodd yr Uwch-ringyll Herbert R.E. yr ymwelwyr drwy’r safle. Ni allai’r orsaf fod â gwell darpariaeth o offer. Mae dull cyfathrebu dros y ffôn gyda’r holl lofeydd yng Ngogledd Cymru, ac yn y garej mae car modur, gyda’r holl daclau angenrheidiol, yn barod am argyfwng. Mae nifer fawr o ddynion yn derbyn hyfforddiant bob wythnos.

Cafwyd arddangosiad gan dîm ‘A’ Wrecsam ac Acton a thîm ‘B’ Wynnstay. Mae’r ystafell hyfforddi fawr yn cynrychioli rhan o bwll glo, gyda dynion yn eu cyfarpar yn gweithio yn yr orielau model, yn cynnal, rhannu a bricio, ac yn eu dangos yn gweithio yng nghanol nwyon gwenwynig - dulliau achub bywyd – dymi’n cael ei ddefnyddio. Roedd yr ymwelwyr yn gwylio’r arddangosiad yn fanwl.(Wrexham Advertiser, 3.7.1914)

SCHOLASTICMISS STAINTONWill resume DANCING CLASSES at theIMPERIAL HOTEL, WREXHAMON FRIDAY, JANUARY 23rd 1914.For Terms and particulars of Classes and Private lessons, apply27, BERSHAM ROAD, WREXHAM

PROFESSORS DAHL’S LANGUAGE SCHOOLAT THE STUDIOS OF J.B.CRAMER & CO.FRENCH, GERMAN, ITALIAN and SPANISHCONVERSATIONAL by NATIVE MASTERSASK FOR PROSPECTUS

MRS S.J.SMITH10, BRIDGE STREET, WREXHAMIs prepared to give the Utmost Value forLadies’, Gentlemen’s and Children’s LEFT-OFF CLOTHING. All letters and parcels willReceive prompt attention; distance no object; Money order for country parcels by return of post.(Wrexham Advertiser, 15.3.1914)

YSGOLHAIDDMISS STAINTONBydd y DOSBARTHIADAU DAWNSIO yn ailddechrau yngNGWESTY IMPERIAL, WRECSAMAR DDYDD GWENER, 23 IONAWR 1914.Aam amodau a manylion y Dosbarthiadau a Gwersi Preifat, gwnewch gais i27, FFORDD Y BERS, WRECSAM

YSGOL IEITHOEDD PROFESSOR DAHLYN STIWDIOS J.B.CRAMER & COFFRANGEG, ALMAENEG, EIDALEG A SBAENEGLLAFAR gyda’r MEISTRI BRODOROLGOFYNNWCH AM BROSBECTWS

MRS S.J.SMITH10, STRYT Y BONT, WRECSAMYn barod i roi’r Gwerth Gorau am HEN DDILLAD Merched, Dynion aPhlant. Bydd pob llythyr a pharsel ynderbyn sylw ar frys; pellter ddim yn broblem; Archeb arian ar gyfer parseli gwlad i’w dychwelyd yn y post.(Wrexham Advertiser, 15.3.1914)

WREXHAMENTERTAINMENT AT THE WORKHOUSEOn Friday the members of the “Babes in the Wood” pantomime company visited the Workhouse and entertained the inmates to one of the most enjoyable evenings they have ever spent. The building resounded with merriment from beginning to end, and in providing a welcome break to the dull monotony of Workhouse life, the artistes are deserving of the heartiest thanks for their kindness.(Wrexham Advertiser, 21.3.1914)

WRECSAMADLONIANT YN Y WYRCWSAr ddydd Gwener bydd aelodau o bantomeim “Babes in the Wood” yn ymweld â’r Wyrcws ac yn diddanu’r carcharorion yn un o’r nosweithiau mwyaf pleserus y maent wedi’i gael erioed. Roedd yr adeilad yn llawn hwyl o’r dechrau i’r diwedd, ac yn rhoi egwyl ar undonedd bywyd diflas y Wyrcws, mae’r artistiaid yn haeddu canmoliaeth gwresog am eu caredigrwydd.(Wrexham Advertiser, 21.3.1914)

FORTHCOMING VISIT OF MR R.H.HAWKINS

A large number of our readers will be interested to know that Mr R.H. Hawkins is to visit Wrexham, on Wednesday, 25th inst., and to speak at the Chester Street Congregational Church on his recent tour through South and Central Africa and Madagascar. Mr Hawkins has followed the routes of the early explorers, and met many famous native chiefs and he has obtained fresh and accurate information on the new civilization that is penetrating to those distant peoples. His adventures have been many and thrilling, and he will give an account of them at first hand to his former townsmen and townswomen.(Wrexham Advertiser, 21.3.1914)

YMWELIAD GAN MR R.H.HAWKINS

Bydd gan nifer fawr o’n darllenwyr ddiddordeb clywed fod bod Mr R.H. Hawkins yn bwriadu ymweld â Wrecsam, ar ddydd Mercher, 25, a bydd yn siarad yn Eglwys Gynulleidfaol Stryt Caer ar ei daith ddiweddar drwy De a Chanolbarth Affrica a Madagascar. Mae Mr Hawkins wedi dilyn llwybrau’r fforwyr o’i flaen, a chyfarfod â sawl pennaeth brodorol enwog ac mae wedi cael gwybodaeth newydd a chywir am y gwareiddiad newydd sy’n treiddio i’r bobl hynny’n bell i ffwrdd. Mae ei anturiaethau wedi bod yn niferus ac yn gyffrous, a bydd yn datgelu’r hanes yn uniongyrchol i gyn-drefwyr y dref, yn ddynion ac yn ferched.(Wrexham Advertiser, 21.3.1914)

Mrs Ross Wallis (playing the part of Joy Blossom) and Mr Albert Davies (in the role of Lieutenant Davies), in the final rehearsal of My Darling, The Hippodrome, January 1914 (DWL 936/3)

Mrs Ross Wallis (yn chwarae rhan Joy Blossom) a Mr Albert Davies (yn rôl yr Is-Gapten Davies), yn ymarfer olaf My Darling, Yr Hippodrome, Ionawr 1914 (DWL93/3)

THE HIPPODROME

We invite the attention of our readers to the announcement that the Hippodrome, which at present exhibits moving pictures, will in future provide also the variety turns of the best kind. Next week Leoni Clarke, with 200 cats, rabbits, canaries &c. will perform. The artiste has had the distinguished honour of appearing before the King. Popular prices are charged and there are two houses generally, 6.40 and 8.40, with a matinee on the Saturdays only at 2.30.(Wrexham Advertiser, 21.3.1914)

YR HIPPODROME

Rydym eisiau tynnu sylw ein darllenwyr at y cyhoeddiad y bydd yr Hippodrome, sydd ar hyn o bryd yn arddangos lluniau symudol, yn cyflwyno sioeau adloniant o’r math gorau yn y dyfodol. Yn perfformio yr wythnos nesaf fydd Leoni Clarke, gyda 200 o gathod, cwningod, caneris ac ati. Mae’r artist wedi cael yr anrhydedd o ymddangos gerbron y Brenin. Codir prisiau poblogaidd, ac mae dau berfformiad fel arfer, 6.40 a 8.40, gyda matinée ar y dydd Sadwrn yn unig am 2.30.(Wrexham Advertiser, 21.3.1914)

Wrexham Bring Back the Cup

Wrexham are to be heartily congratulated on being the means of returning the Welsh Challenge Cup to North Wales and although the Llanelly team put up a plucky and determined fight, everyone who saw the game must readily admit that Wrexham thoroughly deserved their triumph. Despite the glorious weather the attendance at Oswestry was disappointing with a crowd of 3,639 spectators.The game as a whole was not an exhilarating one and the football never reached the standard attained in the Swansea game, but Wrexham played sufficiently well to gain an easy victory and they were never really extended. The first goal came after 5 minutes play from the foot of Hughes, after capital work by Cook, and the latter augmented shortly afterwards, so that Wrexham had the match well in hand from the start. The strength of Wrexham lay in the defence and middle line for the forwards were somewhat disappointing. (Wrexham Advertiser, 2.5.1914)

Wrecsam yn Dod â’r Gwpan Adref

Rhaid llongyfarch Wrecsam yn galonnog am ddod â Chwpan Her Cymru yn ôl i Ogledd Cymru, ac er bod tîm Llanelli wedi rhoi brwydr ddewr a phenderfynol, rhaid i bawb fu’n gwylio’r gêm gyfaddef mai Wrecsam oedd yn haeddu’r fuddugoliaeth. Er gwaethaf y tywydd gogoneddus roedd y presenoldeb yng Nghroesoswallt yn siomedig gyda thorf o 3639. Ar y cyfan roedd y gêm yn un gyffrous ond tydi’r pêl-droed erioed wedi cyrraedd y safon a gyrhaeddwyd yn y gêm gyda Abertawe, ond fe chwaraeodd Wrecsam yn ddigon da i ennill buddugoliaeth hawdd ac mewn gwirionedd ni chawsant eu gwthio. Daeth y gôl gyntaf ar ôl 5 munud o chwarae o droed Hughes, ar ôl gwaith arbennig gan Cook, a daeth yr ail yn fuan wedyn, fel bod gan Wrecsam y gêm yn eu dwylo o’r cychwyn cyntaf. Roedd cryfder Wrecsam yn amlwg yn yr amddiffyniad ond roedd llinell ganol y blaenwyr braidd yn siomedig. (Wrexham Advertiser, 02.05.1914)

SPORTSATURDAY’S RESULTSENGLISH CUP FINALBurnley 1 Liverpool 0

MONDAY’S RESULTBirmingham 2 Wrexham 0

WEDNESDAY’S RESULTDudley 4 Wrexham 0

THE LEAGUE – DIVISION 1Record up to Saturday P W. L. D. F. A. Pt.Blackburn Rovers 38 20 7 11 78 42 51Aston Villa 38 19 13 6 65 50 44Middlesborough 38 19 14 5 77 60 43Oldham Athletic 38 17 12 9 55 45 43West Brom. Albion 38 15 10 13 46 42 43Bolton Wanderers 38 16 12 10 65 52 42Sunderland 38 17 15 6 63 52 40Chelsea 38 16 15 7 46 55 39Sheffield United 37 16 16 5 62 58 37Bradford City 37 12 12 13 38 38 37Newcastle United 38 13 14 11 39 48 37Manchester City 38 14 16 8 51 53 36Manchester United 38 15 17 6 52 62 36Burnley 37 12 14 11 59 51 35Everton 38 12 15 11 46 55 35Tottenham 38 12 16 10 50 62 34Sheffield Wednesday 38 13 17 8 53 70 34Liverpool 37 13 17 7 44 61 33Preston North End 38 12 20 6 52 69 30Derby County 28 8 19 11 55 71 27

BIRMINGHAM & DISTRICT LEAGUEThe Final Table P W. L. D. F. A. Pt.Worcester City 34 20 6 8 93 33 48Shewsbury Town 34 21 8 5 76 48 47Aston Villa Reserves 34 20 9 5 71 44 45Stoke Reserves 34 17 10 7 73 46 41Birmingham 34 18 13 3 79 51 39Wolverhampton W. 34 16 12 6 64 56 38Wrexham 34 15 11 8 46 47 38Dudley 34 15 14 5 66 70 35Stourbridge 34 12 12 10 59 48 34Walsall 34 13 13 8 48 61 34West Brom Alb. Res. 34 11 12 11 67 46 33

Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, WrexhamArgraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Review of the Year - 19141914 - Adolygiad o’r Flwyddyn

Goals

Goals

Page 3: News from the Borough of Wrexham 1914 – …...Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Kidder. Harriers 34 11 15 11 61 85 30Brierley Hill All. 34 12 17 5 43 76 29Wednesbury O.A. 34 11 18 11 43 56 27Darlaston 34 9 17 8 47 64 26Coventry City Reserves 34 9 18 7 56 83 25Willenhall Swifts 34 10 20 4 51 80 24Wellington Town 34 7 22 5 48 97 19

WELSH CUPFINAL TIEWrexham 3 Llanelly 0

(Wrexham Advertiser, 02.05.1914)

CHWARAEONCANLYNIADAU DYDD SADWRNROWND DERFYNOL CWPAN LLOEGRBurnley 1 Lerpwl 0

CANLYNIAD DYDD LLUNBirmingham 2 Wrecsam 0

CANLYNIAD DYDD MERCHERDudley 4 Wrecsam 0

Y GYNGHRAIR - ADRAN 1Cofnod hyd at ddydd Sadwrn

P W. L. D. F. A. Pt.Blackburn Rovers 38 20 7 11 78 42 51Aston Villa 38 19 13 6 65 50 44Middlesborough 38 19 14 5 77 60 43Oldham Athletic 38 17 12 9 55 45 43West Brom. Albion 38 15 10 13 46 42 43Bolton Wanderers 38 16 12 10 65 52 42Sunderland 38 17 15 6 63 52 40Chelsea 38 16 15 7 46 55 39Sheffield United 37 16 16 5 62 58 37Bradford City 37 12 12 13 38 38 37Newcastle United 38 13 14 11 39 48 37Manchester City 38 14 16 8 51 53 36Manchester United 38 15 17 6 52 62 36Burnley 37 12 14 11 59 51 35Everton 38 12 15 11 46 55 35Tottenham 38 12 16 10 50 62 34Sheffield Wednesday 38 13 17 8 53 70 34Liverpool 37 13 17 7 44 61 33Preston North End 38 12 20 6 52 69 30Derby County 28 8 19 11 55 71 27

CYNGHRAIR BIRMINGHAM A’R CYLCHY Tabl Terfynol

P W. L. D. F. A. Pt.Worcester City 34 20 6 8 93 33 48Shewsbury Town 34 21 8 5 76 48 47Aston Villa Reserves 34 20 9 5 71 44 45Stoke Reserves 34 17 10 7 73 46 41Birmingham 34 18 13 3 79 51 39Wolverhampton W. 34 16 12 6 64 56 38Wrexham 34 15 11 8 46 47 38Dudley 34 15 14 5 66 70 35Stourbridge 34 12 12 10 59 48 34Walsall 34 13 13 8 48 61 34West Brom Alb. Res. 34 11 12 11 67 46 33Kidder. Harriers 34 11 15 11 61 85 30Brierley Hill All. 34 12 17 5 43 76 29Wednesbury O.A. 34 11 18 11 43 56 27Darlaston 34 9 17 8 47 64 26Coventry City Reserves 34 9 18 7 56 83 25Willenhall Swifts 34 10 20 4 51 80 24Wellington Town 34 7 22 5 48 97 19

CWPAN CYMRUGÊM DERFYNOLWrecsam 3 Llanelli 0

(Wrexham Advertiser, 2.5.1914)

FASHION AND THINGS FEMININE

USEFUL HINTSA nice paste for the hands that keeps them soft and delicate looking is made with equal quantities of fresh lard, honey, the yolk of an egg, and some of the fine dust of oatmeal. A drop or two of essence of lemon will give it a nice perfume.

Treat linen that is stained with mildew as follows: Rub soap on the stained part, scrape fine chalk over it, and bleach the linen in the sun for a day or two. To prevent milk from turning sour, add a piece of loaf sugar. This is a method pursued in the country.

(Wrexham Advertiser, 16.05.1914)

FFASIWN A PHETHAU BENYWAIDD

AWGRYMIADAU DEFNYDDIOL

Past neis i’r dwylo i’w cadw’n feddal ac i edrych yn ddel wedi’i wneud â symiau cyfartal o lard, mêl a melynwy ffres ac ychydig o lwch mân o flawd ceirch. Diferyn neu ddau o rinflas lemon yn rhoi arogl neis ar y past.

Defnyddio llwydni i drin llieiniau gyda staeniau arnynt fel a ganlyn: Rhwbiwch sebon ar y staen, taenwch sialc mân drosto, a channu’r llieiniau yn yr haul am ddiwrnod neu ddau. Er mwyn atal llaeth rhag suro, gollyngwch ddarn o dorth siwgr i mewn i’r llaeth. Defnyddir y dull hwn yng nghefn gwlad.

(Wrexham Advertiser, 16.5.1914)

POLICE NEWS

CHARGE OF DISOBEYING A

MAINTENANCE ORDERAt the Wrexham County Police Court, yesterday (Friday) before Ald. Williamson (presiding) and his Worship the Mayor (Councillor S.G. Jarman), James Lawrence*, of Doncaster, was charged by his wife, Mary Lawrence*, of Brynteg, with disobeying a maintenance order of 15s per week made against him for the keep of his wife and three children.

The wife stated the amount owing up to Tuesday was £8 5s. Defendant admitted the offence, but disputed the amount of the arrears.

Defendant said he had been working in Yorkshire, but there had been a strike there and he had also been ill. He had paid what he could, but it was impossible for him to pay 15s a week.

Mr Owen Clark to D.C.C. Tippett said they wished to draw attention to the fact that this was the second time that the defendant had been brought from Doncaster at the expense of the public.

The wife said the husband had stated that he did not intend living with her or paying the money. She and the children had been in the Union for 5 weeks, and she did not consider it right.

The Magistrates decided to commit the defendant to prison for two months.

(Wrexham Advertiser, 06.06.1914)

*Names have been changed to ensure anonymity

NEWYDDION YR HEDDLU

DIRWY AM ANUFUDDHAU I ORCHYMYN

CYNHALIAETHYn Llys Sirol Heddlu Wrecsam ddoe (dydd Gwener) o flaen Ald. Williamson (llywyddu) a’i Deilyngdod y Maer (Cynghorydd S.G. Jarman), cafodd James Lawrence*, o Doncaster, ei gyhuddo gan ei wraig, Mary Lawrence*, o Frynteg, o anufuddhau gorchymyn cynhaliaeth o 15s yr wythnos a wnaed yn ei erbyn er mwyn cynnal ei wraig a’i dri o blant.

Dywedodd y wraig mai’r swm sy’n ddyledus hyd at ddydd Mawrth oedd £8 5s. Roedd y diffynnydd y cyfaddef i’r drosedd, ond yn dadlau swm yr ôl-ddyledion.

Dywedodd y Diffynnydd ei fod wedi bod yn gweithio yn Swydd Efrog, ond bod streic yno ac mae o hefyd wedi bod yn sâl. Roedd wedi talu gymaint ag y gallai, ond roedd hi’n amhosibl iddo dalu 15s yr wythnos.

Dywedodd Mr Owen, Clerc i D.C.C. Tippett eu bod yn dymuno tynnu sylw at y ffaith mai dyma’r ail dro i’r diffynnydd gael ei ddwyn o Doncaster ar draul y cyhoedd.

Dywedodd y wraig fod y gŵr wedi dweud nad oedd yn bwriadu byw gyda hi na thalu’r arian. Roedd hi a’r plant wedi bod yn yr Undeb am 5 wythnos, ac nid oedd hi’n credu fod hynny’n deg.

Penderfynodd yr Ynadon i ymrwymo’r diffynnydd i’r carchar am ddau fis.

(Wrexham Advertiser, 6.6.1914)* Enwau wedi’u newid er mwyn sicrhau anhysbysrwydd

County Buildings, Regent Street – the location of Wrexham County Police Court (© Denbighshire Archives, DD/G/2457)

Adeiladau’r Sir, Stryt y Rhaglaw - lleoliad Llys yr Heddlu Sir Wrecsam (© Archifau Sir Ddinbych, DD/G/2457)

Scene in Wrexham Workhouse

Hard Labour for offenderFor using obscene language and creating a disturbance in the Wrexham Workhouse on Wednesday night, Elizabeth Stevens* was sent to prison for 14 days with hard labour by Dr. F. D. Evans and H. Croom Johnson esq., at a special County Police Court at Wrexham on Thursday morning.

The defendant denied having created a disturbance, but admitted that she used a wrong word to the workhouse master. Mr. T. J. Thomas, the Master, stated that the defendant, her husband and their children were discharged from the workhouse on Wednesday morning but later the same day the defendant returned with her children aged 9, 6 and 3. She had an order for admission and was taken into the receiving ward where she was heard using indecent language. The Master tried to persuade her to keep quiet, but she said that she would do as she liked and continued to shout for about half an hour. She was not sober and when Margaret Morris the porteress tried to persuade her to go to bed she refused and continued to disturb the other inmates of the ward. After flinging her coat to one side she stormed to the Matron’s quarters which were private, and the porter Richard Morris, had to drag her back along the floor. The language that she used in front of a lot of children was now dreadful. She raised her fists to the porter and fearing she was about to become violent he was ordered to catch hold of her at which point she shouted ‘murder’. She continued to be abusive and the police were called.

(Wrexham Advertiser, 06.06.1914)*Name has been changed to ensure anonymity

Golygfa yn Wyrcws Wrecsam

Llafur Caled i droseddwrMewn Llys Heddlu Sirol arbennig yn Wrecsam ar fore Iau fe gafodd Elizabeth Stevens* ei hanfon i’r carchar am 14 diwrnod a llafur caled gan Dr F.D Evans a H.Croom Johnson ysw am ddefnyddio iaith anweddus a chreu aflonyddwch yn Wyrcws Wrecsam ar nos Fercher.

Gwadodd y diffynnydd ei bod wedi creu aflonyddwch, ond cyfaddefodd ei bod wedi defnyddio gair anghywir wrth feistr y tloty.Dywedodd Mr T.J. Thomas, y Meistr, fod y diffynnydd, ei gŵr a’u plant wedi eu rhyddhau o’r tloty ar fore Mercher ond yn ddiweddarach ar yr un diwrnod fe ddychwelodd y diffynnydd â’i phlant 9, 6 a 3 oed. Roedd ganddi orchymyn ar gyfer mynediad a chafodd ei chymryd i mewn i’r ward lle defnyddiodd yr iaith anweddus. Fe geisiodd y Meistr ei pherswadio hi i gadw’n dawel, ond dywedodd y byddai’n gwneud fel y mynnai dan barhau i weiddi am tua hanner awr. Roedd hi wedi bod yn yfed a phan fu Margaret Morris y porthor yn ceisio’i pherswadio hi i fynd i’r gwely fe wrthododd dan barhau i aflonyddu’r bobl eraill ar y ward. Ar ôl taflu ei chôt i un ochr, fe ruthrodd i adran y Metron, a oedd yn adran breifat, a bu’n rhaid i Richard Morris y porthor, ei llusgo yn ei hôl ar hyd y llawr. Mae’r iaith a ddefnyddiodd o flaen llawer o blant yn ofnadwy. Fe gododd ei dyrnau ar y porthor ac yn ofni ei bod ar fin dod yn dreisgar gorchmynwyd ef i ddal ei afael arni ac ar y pwynt hynny fe waeddodd ‘llofruddiaeth’. Roedd hi’n parhau i fod yn dreisgar a bu’n rhaid galw’r heddlu.(Wrexham Advertiser, 6.6.1914)

* Enw wedi’i newid er mwyn sicrhau anhysbysrwydd

Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, WrexhamArgraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Review of the Year - 19141914 - Adolygiad o’r Flwyddyn

Goliau

Goliau

Page 4: News from the Borough of Wrexham 1914 – …...Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

ENTERTAINMENTS AND MEETINGS

THE BIGGEST TENTED EXHIBITION ON EARTH

WILD AUSTRALIAWILL VISIT

RACECOURSE, WREXHAMOne Day Only, Monday, July 13

A THRILLING, AMAZING, REALISTIC EXHIBITION associated with the Existence on the GREAT ISLAND DOMINION: Life on the Cattle Plains; Extraordinary Feats of Sensational Daring on REAL AUSTRALIAN BUCK-JUMPING HORSES; MARVELLOUS RIFLE SHOOTING BY GIRLS FROM THE PLAIN; AN EXCITING KANGAROO CHASE; WILD ABORIGINAL BOOMERANG THROWER. THE BOXING KANGAROO “Ballarat Bob”, a Remarkable encounter between Kangaroo and Bushman; THE CROCODILE HUNTER, Illustrating the Methods of handling these Ferocious Monsters; and much more.

TWICE DAILY AT 3 AND 8ADMISSION: Reserved seats 5s., 4s., 3s.,2s.

Other Parts: 1s and 6d.Children Under 12: Half-price except 6d parts.

In Aid of Wrexham InfirmaryGARDEN FETE

AT ROSENEATH, WREXHAMWEDNESDAY 15th JULY

PEDLAR’S PAGEANTVAUDEVILLE ENTERTAINMENTS BY

MR WALTER ROBERTS ANDMR TED DAVIES AND PARTY and

MR ROSS WALLIS AND PARTYMORRIS DANCING, Etc

PALMISTRY, AUNT SALLIES, HOUP LA,ELECTRIC FISHPOND, AND OTHER

ATTRACTIONS

SPECIAL ILLUMINATIONSArranged by Mr W.G. Pickering, Borough

Electrical Engineer.

SPECIAL ARRANGEMENTS FOR TEAS AND REFRESHMENTS

By the Mayoress (Mrs Jarman), Mrs H. Croom-Johnson, and a Committee of Ladies

Admission: From 2.30pm, ONE SHILLING, from

4.30pm, SIXPENCECHILDREN ADMITTED AT HALF-PRICE

(Wrexham Advertiser, 11.07.1914)

ADLONIANT A CHYFARFODYDD

YR ARDDANGOSFA FWYAF MEWN PABELL

AR Y DDAEARAWSTRALIA GWYLLT

YN YMWELD Â’RCAE RAS, WRECSAM

Un diwrnod yn unig, Dydd Llun 13 Gorffennaf

ARDDANGOSFA GWEFREIDDIOL, ANHYGOEL A REALISTIG yn gysylltiedig â Bodolaeth y BRIF YNYS DOMINION:............. Bywyd ar y Gwastatir Gwartheg; Campau anhygoel ar GEFFYLAU YN LLAMU WRTH NEIDIO; MERCHED Y GWASTATIROEDD YN ARDDANGOS SAETHU GWYCH GYDA REIFFL; DIGWYDDIAD CYFFOROUS O FYND

AR ÔL CANGARŴ, TAFLWR BWMERANG BRODOROL. Y CANGARŴ YN BOCSIO “Ballarat Bob”, cyfarfod rhyfeddol rhwng y Cangarŵ a Ffermwr y Gwylltir; YR HELIWR crocodeil, gan ddangos dulliau o drin yr Angenfilod Ffyrnig; a llawer mwy.

DWYWAITH Y DYDD AM 3 A 8MYNEDIAD: Seddi wedi Cadw 5s., 4s., 3s., 2s.

Rhannau Eraill: 1s a 6d.Plant dan 12: Hanner pris ac eithrio rhannau 6d.

Er budd Ysbyty WrecsamFFAIR GARDD

YN ROSENEATH, WRECSAMDYDD MERCHER 15 GORFFENNAF

PASIANT Y PEDLERADLONIANT VAUDEVILLE GAN

MR WALTER ROBERTS AMR TED DAVIES A’I BARTI aMR ROSS WALLIS A’I BARTI

DAWNSIO MORRIS ac atiDARLLEN DWYLO, GÊM PEN MODRYB

SALLY, HWP-LA,PWLL PYSGOD TRYDANOL AC ATYNIADAU

ERAILL

GOLEUADAU ARBENNIGTrefnwyd gan Mr W.G. Pickering,

Peiriannydd Trydanol y Fwrdeistref.

TREFNIADAU ARBENNIG AR GYFER TE A LLUNIAETH

Gan y Faeres (Mrs Jarman), Mrs H. Croom-Johnsson, a Phwyllgor Menywod

Mynediad: O 2.30pm, UN SWLLT,

O 4.30pm, CHWE CHEINIOGMYNEDIAD I BLANT YN HANNER PRIS

(Wrexham Advertiser, 11.7.1914)

Roseneath – the attractive venue for the charitable fete in aid of Wrexham Infirmary (90.28.639)

Roseneath - lleoliad deniadol ar gyfer ffair elusennol ar gyfer Clafdy Wrecsam (90.28.639)

MISCELLANEOUSRHOSDDU & ACTON SUBSCRIPTION BANDConductor: Mr Sam Lloyd

The above band is open to receive ENGAGEMENTS to play at Sunday School Treats, Garden Parties, Club Fêtes etc. Choice selection of Music, Sacred and Secular. Also Dance Music. Terms moderate – Apply, E.G.Roberts, Band Secretary, 36 Park-street, Rhosddu, Wrexham.

Rowland’s Marshmallows

Cures all the CHEST TROUBLES of Children, Whooping Cough, Colds Coughs and Croup quickly yield to it. PREVENTS as well as CURES. — Manufactured only by L.ROWLAND & CO., Pharmacists and Chemists, Wrexham.(Wrexham Advertiser, 11.7.1914)

AMRYWIOLBAND RHOSDDU AC ACTON YN DERBYN CEISIADAUArweinydd: Mr Sam Lloyd

Mae’r band uchod yn fodlon derbyn ceisiadau i chwarae mewn Ysgolion Sul, Partïon Gardd, Ffeiriau Clwb ac ati. Dewis o Gerddoriaeth, Sanctaidd a Seciwlar. Hefyd Cerddoriaeth Ddawns. Telerau cymedrol – Yn berthnasol, E.G.Roberts, Ysgrifennydd Band, 36 Stryd y Parc, Rhosddu, Wrecsam.

Malws Melys Rowland’s

Yn helpu gyda PHROBLEMAU AR Y FREST mewn Plant, Y Pâs, Annwyd, Tagiadau a Chrŵp. YN ATAL yn ogystal â GWELLA. - Gweithgynhyrchir yn unig gan L.ROWLAND & CO, Fferyllwyr, Wrecsam.(Wrexham Advertiser, 11.7.1914)

Rowland’s Chemists, High Street – A name you can trust since 1810

Fferyllydd Rowlands, Stryd Fawr – Enw y gellir ymddiried ynddo ers 1810

BRITAIN’S DECLARATION

The terms of the declaration by Great Britain are as follows:

“owing to the summary rejection by the German Government of the request made by His Majesty’s Government for assurances that the neutrality of Belgium will be respected, His Majesty’s Ambassador at Berlin has received his passports, and His Majesty’s Government has declared to the German Government that a state of war exists between Britain and Germany as from 11 p.m. on August 4th.”

(Wrexham Advertiser, 8.8.1914)

DATGANIAD PRYDAIN

Mae telerau’r datganiad gan Brydain Fawr fel a ganlyn:

“owing to the summary rejection by the German Government of the request made by His Majesty’s Government for assurances that the neutrality of Belgium will be respected, His Majesty’s Ambassador at Berlin has received his passports, and His Majesty’s Government has declared to the German Government that a state of war exists between Britain and Germany as from 11 p.m. on August 4th.”

(Wrexham Advertiser, 8.8.1914)

First Send Off From Wrexham

Busy Scenes at BarracksEarly on Wednesday, it became known that the first batch of Army Reservists were to leave Wrexham for duty at Portland, where they will be attached to the 2nd Battalion R.W.F. Following the announcement, a state of enthusiasm and excitement began to spread amongst the people, until in the evening just before the departure of the reservists, one could feel the wave of enthusiasm passing over the large number of people like an electric shock.From the Barracks to the railway station the streets traversed were lined with people, and everywhere along the route ringing cheers were accorded the military men, who were headed and played to the station by the band of the R.W.F. The departure was accompanied by several pathetic incidents. At the station, as the reservists entered the building, women and children who were bidding farewell to husbands and fathers and young ladies to their sweethearts, gave shrieks that were piercing which brought tears to the eyes of many of the more manly.The 359 men were given a civic send off with the mayor making a formal address. As the train steamed out ringing cheers went up from the large crowd and in these cheers we venture to say, those left behind with aching hearts, said a silent prayer ‘that no harm might befall them’. The reservists called out ‘for God and Country’ as the train steamed away. And so there passed on Wrexham’s first quota to a fighting strength which every Briton today is proud of.(North Wales Guardian, 7.8.1914)

Rhoi Ffarwel Gyntaf Dda o Wrecsam

Golygfeydd Prysur yn y Barics

Yn gynnar ar ddydd Mercher, daeth yn hysbys bod y criw cyntaf o’r Fyddin Wrth Gefn yn gadael Wrecsam i gyflawni dyletswydd yn Portland, lle y byddant ynghlwm ag 2il Fataliwn R.W.F. Yn dilyn y cyhoeddiad, bu ymdeimlad o frwdfrydedd a chyffro ymhlith y bobl cyn ymadawiad y milwyr wrth gefn – erbyn hynny roedd yr ymdeimlad o frwdfrydedd yn pasio dros y nifer fawr o bobl fel gwefr drydanol.O’r Barics i’r orsaf reilffordd, roedd pobl yn sefyll ar y hyd y strydoedd, ac ym mhob man ar hyd y ffordd roedd pobl yn bloeddio cefnogaeth i’r dynion milwrol a oedd yn mynd am yr orsaf gyda band y Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig yn eu harwain. Bu sawl digwyddiad truenus yn ystod yr ymadawiad. Yn yr orsaf, ac wrth i’r milwyr wrth gefn fynd i mewn i’r adeilad, dyma merched a phlant a oedd yn ffarwelio â’u gwŷr a’u tadau a merched ifanc a oedd yn ffarwelio â’u cariadon, yn sgrechian a oedd yn ddigon i ddod â dagrau i’r llygaid yn yr unigolion mwyaf caled.Rhoddwyd hwyl fawr dinesig i’r 359 o ddynion gyda’r maer yn gwneud cyfeiriad ffurfiol. Wrth i’r trên stêm gychwyn ar ei thaith dyma’r dorf fawr yn bloeddio a gellir mentro dweud fod y rhai a adawyd ar ôl gyda chalonnau trwm yn gweddio’n ddistaw ‘na fyddai unrhyw niwed yn dod i’w rhan’. Roedd y milwyr wrth gefn yn gweiddi ‘i Dduw a Gwlad’ wrth i’r trên adael yr orsaf. Ac felly trosglwyddwyd cwota cyntaf Wrecsam i’r fyddin y mae pob Prydeinwr yn falch ohono heddiw.(North Wales Guardian, 7.8.1914)

Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, WrexhamArgraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Review of the Year - 19141914 - Adolygiad o’r Flwyddyn

Page 5: News from the Borough of Wrexham 1914 – …...Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Royal Welch Fusiliers’ training camp, 1913 (84.90.18)

Gwersyll hyfforddi Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig, 1913 (84.90.18)

Food Prices in WrexhamLocal Grocers’ Position

ExplainedCo-operation of Public

SoughtFollowing the announcement that Germany had declared war on England there was a great rush on provision shops, with the result that prices of some provisions, especially sugar and bacon, advanced from 75% to 100%.The effect of the rush on provisions made an unprecedented demand on shop assistants, many of whom were working at full pressure until a late hour on Wednesday evening. Mr. Bevis, of (Messrs. Dutton and Co), representing the Local Grocers’ Association, strongly advised the public not to panic and to cooperate with them, otherwise they could not control prices if the public insisted on foolish and extravagant buying which must force up the price of food to the consumers.There has been an impression by the public that the traders from selfish motives have advanced their prices unduly, but, he said, that the Association’s only course has been to follow the markets daily and arrange prices so as to ensure their members against actual loss. (North Wales Guardian, 7.8.1914)

Prisiau bwyd yn WrecsamEgluro Sefyllfa’r Groseriaid Lleol

Gwneud Cais am Gyd-weithrediad Cyhoeddus

Yn dilyn y cyhoeddiad bod yr Almaen wedi datgan rhyfel ar Loegr roedd na frys mawr ar gael darpariaeth mewn siopau, ac o ganlyniad mae prisiau rhai nwyddau, yn enwedig siwgr a chig moch, wedi cynyddu o 75% i 100%.Roedd effaith y galw ar nwyddau wedi rhoi pwysau digynsail ar gynorthwywyr siop, llawer ohonynt yn gweithio i’r eithaf tan yr hwyr ar nos Fercher. Mr Bevis, o (Messrs. Dutton and Co), yn cynrychioli Cymdeithas y Groser Lleol, yn cynghori’r cyhoedd yn gryf i beidio â chynhyrfu ac i gydweithio â nhw, fel arall ni allent reoli prisiau os yw’r cyhoedd yn mynnu prynu mewn modd ffôl ac afradlon sy’n golygu gorfod gwthio pris bwyd i fyny i’r defnyddiwr.Yr argraff ymysg y cyhoedd yw bod gan fasnachwyr gymhellion hunanol ar gyfer codi eu prisiau’n ormodol, ond, meddai, mai’r unig ffordd y mae Cymdeithasau yn gallu ymdrin â’r sefyllfa yw dilyn y marchnadoedd bob dydd a threfnu prisiau er mwyn diogelu eu haelodau yn erbyn colled gwirioneddol. (North Wales Guardian, 7.8.1914)

Hope Street, Wrexham – Messrs. Dutton & Co. are the proprietors of the Sig-ar-ro grocery stores in Chester & Wrexham (90.28)

Stryt yr Hôb, Wrecsam - Meistri. Dutton & Co. ydi perchnogion y siopau groser Sig-ar-ro yng Nghaer a Wrecsam (90.28)

The WAR

THRILLING SCENESIN WREXHAM

RESERVISTS RETURN TO THE COLOURS

DEPARTURE OF DETACHMENTS

Widespread Support & EnthusiasmWREXHAM MAYOR’S APPEAL

The Mayor of Wrexham on Thursday afternoon issued the following appeal:WAR CRISIS“FOR THE HONOUR OF WALES”

Welsh horse-trained men who have served in the mounted branches of His Majesty’s Forces and are not liable to serve in any existing organisation, are offered a chance of Active Service. Enrol Now. Hesitators not wanted, but men for the honour of Wales.

Persons can enrol at the Town Clerk’s Office, Wrexham, on any weekday between the hours of 9 a.m. and 8 p.m. S.G. Jarman, Mayor of WrexhamGuildhall, Wrexham6th August, 1914

(Wrexham Advertiser, 8.8.1914)

Call to Arms poster, Wrexham, 1914 (DWL1049/33)

Poster Galwad Rhyfel, Wrecsam, 1914(DWL1049/33)

Y RHYFEL

GOLYGFEYDD GWEFREIDDIOL

YN WRECSAM

MILWYR WRTH GEFN YN DYCHWELYD I’R

LLIWIAU

DIDOLIADAU’N YMADAEL

Cefnogaeth a Brwdfrydedd EangAPÊL MAER WRECSAMCyhoeddodd Maer Wrecsam ar brynhawn Iau yr apêl ganlynol:ARGYFWNG Y RHYFEL“AR GYFER ANRHYDEDD CYMRU”

Dynion wedi eu hyfforddi i farchogaeth ceffylau o Gymru sydd wedi gwasanaethu yn y canghennau marchogaeth o Luoedd Ei Mawrhydi ac sydd ddim yn atebol i wasanaethu mewn unrhyw sefydliad sy’n bodoli eisoes, yn cael y cyfle i wneud Gwasanaeth Gweithredol. Cofrestrwch Nawr. Dim croeso i betruswyr, dim ond dynion sy’n anrhydeddu Cymru.

Gall personau gofrestru yn Swyddfa Clerc y Dref, Wrecsam, ar unrhyw ddiwrnod o’r wythnos rhwng 9 a.m. a 8 p.m. S.G. Jarman, Maer WrecsamNeuadd y Dref, Wrecsam6ed Awst, 1914(Wrexham Advertiser, 8.8.1914)

Commandeering Vehicles and

Horses in WrexhamWrexham on Thursday realised more than ever that there was a war in progress, for vehicles and horses were commandeered in the streets.

We understand that the fine motor-lorry belonging to Messrs F.W. Soames & Co., brewers, was called for by the War Office. It left Wrexham on Wednesday morning bound for Avonmouth Docks.

Great excitement prevailed in Wrexham throughout yesterday. Tradesmen’s horses have been commandeered in the streets. Horses were also taken from the Corporation Depot, while several of the local farmers have been compelled to part with their animals. We also understand that two of Squire Yorke’s carriage horses have been taken.

To the dismay of its passengers, a charabanc, which had stopped by one of the Wrexham hotels was commandeered. The trippers entered the hotel to procure refreshments. When they returned to charabanc to resume their journey, it was in the possession of the Government’s officers. (Wrexham Advertiser, 08.08.1914)

Cerbydau Milwrol a Cheffylau yn Wrecsam

Dyma Wrecsam yn sylweddoli fwy nag erioed ar ddydd Iau fod rhyfel ar y gweill, gan fod cerbydau a cheffylau milwrol ar y strydoedd.Rydym yn deall bod y ddirwy lori-modur yn perthyn i’r bragwyr Messrs F.W.Soames & Co, a galwyd amdano gan y Swyddfa Rhyfel. Fe adawodd Wrecsam ar fore Mercher yn barod am Ddociau Avonmouth.

Roedd cyffro mawr yn bodoli’n Wrecsam ddoe. Roedd ceffylau’r masnach ddynion yn meddiannu’r strydoedd. Aethpwyd â cheffylau hefyd o Ddepo’r Gorfforaeth, tra bod nifer o ffermwyr lleol wedi’u gorfodi i roi eu hanifeiliaid i ffwrdd. Rydym hefyd yn deall fod dau geffyl cerbyd Squire Yorke wedi’u cymryd.

I siom ei deithwyr, meddianwyd siarabáng, a oedd wedi stopio wrth un o westai Wrecsam. Dyma’r ymwelwyr yn mynd i mewn i’r gwesty i gael lluniaeth. Ar ôl dychwelyd i’r siarabáng i ailddechrau eu taith roedd bellach ym meddiant swyddogion y Llywodraeth.

(Wrexham Advertiser, 8.8.1914)

WREXHAMSupposed German Spy in

WrexhamA story was circulated in Wrexham on Saturday that there was a German spy in the town. We understand that the police received a description of the supposed spy, and later in the day, a man answering to the description was detained for a few minutes. The news spread like wild fire and no little commotion was caused.

(Wrexham Advertiser, 15.8.1914)

WRECSAMYsbïwr Almaeneg

Arfaethedig yn WrecsamDosbarthwyd stori o amgylch Wrecsam ar ddydd Sadwrn bod yna ysbïwr o’r Almaen yn y dref. Rydym yn deall bod yr heddlu wedi derbyn disgrifiad o’r ysbïwr tybiedig, ac yn ddiweddarach yn y dydd, cafodd ddyn a oedd yn cyfateb i’r disgrifiad hwn ei gadw am ychydig funudau. Mae’r newyddion wedi lledaenu fel tân gwyllt ond bychan oedd y cynnwrf a achoswyd.

(Wrexham Advertiser, 15.8.1914)

Wrexham Town Council

Houses for the Working Class

Plans to build 44 houses on Holt Rd., for the working class were discussed. Each house would cost £250 or rented at 6/- weekly. However, though the committee felt the necessity to provide houses to relieve the congestion in some of the poorer areas of the town, the houses should be within the reach of workingmen who only earned between £1 and 23 shillings weekly. A rent of 3/6 or 4/6 would be much more appropriate.

(Wrexham Advertiser, 26.8.1914)

Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, WrexhamArgraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Review of the Year - 19141914 - Adolygiad o’r Flwyddyn

Page 6: News from the Borough of Wrexham 1914 – …...Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Cyngor Tref Wrecsam

Tai ar gyfer y Dosbarth Gweithio

Mae trafodaethau ynglŷn â chynlluniau i adeiladu 44 o dai ar Ffordd Holt, i’r dosbarth gweithio. Byddai pob tŷ yn costio £250 neu’n cael eu rhentu am 6/- yr wythnos. Fodd bynnag, er bod y pwyllgor yn teimlo’r angen i ddarparu tai i leddfu’r tagfeydd mewn rhai o ardaloedd tlotaf y dref, fe ddylai’r tai fod o fewn cyrraedd y Gweithwyr sy’n ennill rhwng £1 a 23 swllt yr wythnos yn unig. Byddai rhent o 3/6 neu 4/6 yn llawer mwy priodol.

(Wrexham Advertiser, 26.8.1914)

Busy Scenes at Recruiting Headquarters

A very promising response is being made for Lord Esher’s appeal for 30,000 Territorials to fill the gaps made by those who have volunteered for service abroad. Many well-known footballers have enlisted. Mr Edward Mobb, the Northampton rugby player, has obtained permission to raise a corps of 250 men for Lord Kitchener’s army with the guarantee that they shall be in the same detachment.An excellent suggestion is made by Mr J.T. Fripp who writes “I am told that a large number of otherwise acceptable young men are rejected on account of bad teeth. Some of these are hopeless but could be made fit by a few judicious extractions and the treatment and filling-in of remaining teeth to make them useful. I therefore appeal to every man of serviceable age to go at once to a dental surgeon. Let him take this letter and ask him to put him right and give him a certificate of fitness without fee or charge.”Mr Gibbins, a steel manufacturer of Neath, travelled to Cardiff with recruits comprising the whole of his unmarried male employees. After dining with the men, Mrs Gibbins presented each with cigarettes and a case.Lady Glenconner has taken up the role of recruiter by visiting farmers in the neighbourhood of her residence at Wilsford and inducing carters and agricultural labourers to join Lord Kitchener’s Army.Many firms are urging their employees between the ages of 18 and 30 to offer themselves as recruits. They promise them employment at the conclusion of the war. In the meantime arrangements are made for the adequate support of dependants. (Wrexham Advertiser, 5.9.1914)

Golygfeydd Prysur yn y Pencadlys Recriwtio

Cafwyd ymateb addawol iawn i apêl yr Arglwydd Esher ar gyfer 30,000 o Diriogaethwyr lenwi’r bylchau a wnaed gan y rhai sydd wedi gwirfoddoli i wasanaethu dramor. Mae llawer o bêl-droedwyr enwog wedi ymrestru. Mr Edward Mobb, chwaraewr rygbi Northampton, wedi cael caniatâd i godi corfflu o 250 o ddynion ar gyfer byddin yr Arglwydd Kitchener gyda’r sicrwydd y byddant yn yn yr un datodiad.Gwneir awgrym ardderchog gan Mr J.T. Fripp sy’n ysgrifennu “Rwy’n gwybod bod nifer fawr o ddynion ifanc sy’n dderbyniol fel arall yn cael eu gwrthod oherwydd dannedd drwg. Mae rhai o’r rhain yn anobeithiol, ond gellid eu gwneud yn addas trwy dynnu a thrin a llenwi’r dannedd sydd ar ôl er mwyn eu gwneud nhw’n ddefnyddiol. Felly, rwy’n apelio at bob dyn o oedran defnyddiol i fynd ar unwaith at lawfeddyg deintyddol. Gadewch iddo fynd â’r llythyr hwn gydag ef yn gofyn iddo gael sortio ei ddannedd ac yna rhoi tystysgrif o ffitrwydd iddo heb ffi neu dâl.”Roedd Mr Gibbins, gweithgynhyrchydd dur o Gastell-nedd, wedi teithio i Gaerdydd gyda

recriwtiaid sy’n cynnwys yr holl weithwyr gwrywaidd sy’n ddi-briod. Ar ôl bwyta gyda’r dynion, fe gyflwynodd Mrs Gibbins â sigaréts a châs i bob un.Mae Lady Glenconner wedi ymgymryd â rôl y recriwtiwr drwy ymweld â ffermwyr yn ei chymdogaeth preswyl yn Wilsford ac ysgogi certmyn a llafurwyr amaethyddol i ymuno â Byddin yr Arglwydd Kitchener.Mae llawer o gwmnïau yn annog eu gweithwyr rhwng 18 a 30 oed i gynnig eu hunain fel recriwtiaid. Maent yn addo cyflogaeth iddynt ar ddiwedd y rhyfel. Yn y cyfamser, gwneir trefniadau ar gyfer cymorth digonol i’r dibynyddion. (Wrexham Advertiser, 5.9.1914)

Denbighshire Hussars – our local part time soldiers have been among the first in the queue to volunteer. (87.49.25)

Marchfilwyr Sir Ddinbych –- ein milwyr rhan amser lleol o’r rhai o’r cyntaf yn y ciw i wirfoddoli. (87.49.25)

Mothers and the WarA Wrexham gentleman has received a letter from his daughter which is worth quoting: “I also have had a bit of worry over Eric (her son who is attached to a company of territorials). He is wanted to offer himself for foreign service. He has written most sensibly about it and is quite willing to abide by our decision. I have said ‘No’ and got his father to write to the major saying I could not say Yes but today I had a fine letter from the major pointing out the duty to the country and I really felt a bit ashamed of myself for standing in Eric’s way and being a bit selfish and cowardly. Thousands of other mothers are telling their sons to go, so why should I be the exception? I have consented and wrote and told the major so last night. It gave me a bit of a pang, but I feel happier because I know I have done the right thing.” (Wrexham Advertiser, 5.9.1914)

Mamau a’r Rhyfel

Mae gŵr bonheddig o Wrecsam wedi derbyn llythyr oddi wrth ei ferch sy’n werth ei ddyfynnu: “Rwyf wedi bod yn reit bryderus am Eric (ei mab sydd ynghlwm i gwmni o diriogaethwyr). Mae’n cynnig ei hun ar gyfer gwasanaeth dramor. Mae wedi ysgrifennu’n hynod o synhwyrol am y peth ac yn eithaf parod i gadw at ei benderfyniad. Rwyf wedi dweud ‘Na’ ac wedi cael ei dad i ysgrifennu ato yn dweud fy mod i’n dweud ‘na’ ond heddiw cefais lythyr dirwy gan y prif swyddog yn pwysleisio ei ddyletswydd i’r wlad rwyf wir yn teimlo cywilydd o fy hun am geisio rhwystro Eric ac am fod yn hunanol a llwfr. Mae miloedd o famau eraill yn dweud wrth eu meibion i fynd, felly pam ddylwn i fod yn eithriad? Rwyf wedi cydsynio ac wedi ysgrifennu ato ac wedi dweud wrth yr uwchgapten nithiwr. Mae wedi bod yn dipyn o sioc i mi, ond rwy’n teimlo’n hapusach gan fy mod i’n gwybod fy mod i wedi gwneud y peth iawn.” (Wrexham Advertiser, 5.9.1914)

Patriotic postcard – show your support for the Royal Welch Fusiliers, one of several designs available (1049/67)

Cerdyn post gwladgarol – dangoswch eich cefnogaeth i’r Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig, un o nifer o ddyluniadau sydd ar gael (1049/67)

The WAR

FORMATION OF “PALS” BATTALION

GALLANT RESPONSE IN WREXHAM

More Men for Kitchener’s Army:Wrexham’s Splendid Record:Two Battalions Completed.

THE “PALS” BATTALION

ENTHUSIASTIC MEETING IN WREXHAM

The Church House was crowded to its utmost capacity last Friday evening on the occasion of a meeting to further the movement to form a “Pals” Battalion for North Wales. It was obvious from the tone of the meeting that Wrexham will provide its quota in an exceptionally short time. It was announced during the meeting that 75 had already joined, and a large number of names were taken at the close.

(Wrexham Advertiser, 12.9.1914)

Y RHYFEL

SEFYDLU BATALIWN “PALS”

YMATEB DEWR YN WRECSAM

Mwy o Ddynion ar gyfer Byddin Kitchener:Cofnod Campus Wrecsam:Wedi Cwblhau Dau Fataliwn.BATALIWN “PALS”

CYFARFOD BRWDFRYDIG YN WRECSAM

Roedd Neuadd yr Eglwys yn orlawn nos Wener ddiwethaf ar gyfer y cyfarfod i hyrwyddo symudiad i sefydlu Bataliwn “Pals” yng Ngogledd Cymru. Roedd yn amlwg o naws y cyfarfod y bydd Wrecsam yn darparu ei gwota mewn amser eithriadol o fyr. Cyhoeddwyd yn ystod y cyfarfod fod 75 eisoes wedi ymuno, a nifer fawr o enwau yn cael eu cymryd ar y diwedd.

(Wrexham Advertiser, 12.9.1914)

Volunteers for the ‘Pals’ Battalion outside Wrexham Police Station (595/1)

Gwirfoddolwyr ar gyfer Bataliwn ‘Pals’ tu allan i Orsaf Heddlu Wrecsam (595/1)

RECRUITS STILL POURING

INTO WREXHAMRecruits for Kitchener’s Army arrive in Wrexham in greater numbers than ever. The Barracks and the Camp are quite inadequate to accommodate them all, and the Drill Hall and other places have been requisitioned. Quite a number of recruits are quartered in the Drill Hall since Sunday, and Poyser Street has again become a busy thoroughfare. So great is the rush in the Barracks that nearly all the recruits are leaving Wrexham for training without their equipment, which has to be sent on later.(Wrexham Advertiser, 12.9.1914)

RECRIWTIAID YN DAL I DDOD MEWN

I WRECSAMMae recriwtiaid ar gyfer Byddin Kitchener yn cyrraedd Wrecsam mewn niferoedd mwy nag erioed. Tydi’r Barics a’r Gwersyll ddim yn ddigon mawr i gynnal pob un ohonynt, ac mae cais wedi’i wneud am y Neuadd Drill a lleoliadau eraill. Nifer fawr o recriwtiaid yn gwasanaethu yn y Neuadd Drill ers dydd Sul, ac unwaith eto roedd Stryd Poyser yn brysur. Mae’r hast mor eithriadol yn y Barics fel bod bron iawn yr holl recriwtiaid yn gadael Wrecsam am hyfforddiant heb eu hoffer, ac mae’n rhaid eu hanfon ymlaen yn ddiweddarach.(Wrexham Advertiser, 12.9.1914)

WREXHAMBACK FROM THE FRONT — One of Wrexham’s contributions to the fighting line, Private 79 Davies, (R.W.F.), who was wounded by a shell at the Battle of Mons, has returned to his home in Wrexham. He said “I was wounded by a shell in several places at Mons. We proceeded from Rouen into the open country. As soon as we got to the place appointed we set about digging trenches until two o’clock in the morning. We only started on the Saturday night and the next morning we were in action. You talk about South Africa as a fight. This is a fight! South Africa is a tea-party compared to it. The aeroplanes around us were like a nest of bees. The Royal Welsh brought down one of them. It had two passengers, a Maxim gun and 1,000 rounds of

Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, WrexhamArgraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Review of the Year - 19141914 - Adolygiad o’r Flwyddyn

Page 7: News from the Borough of Wrexham 1914 – …...Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

ammunition. I am sorry I could not stay to see the job finished. We shall win all right; but we shall have to fight for it.”(Wrexham Advertiser, 12.9.1914)

WRECSAMYN ÔL O’R BLAEN — Un o gyfraniadau Wrecsam at y llinell flaen yn yr ymladd, Preifat 79 Davies, (R.W.F.), a glwyfwyd gan siel ym Mrwydr Mons, wedi dychwelyd i’w gartref yn Wrecsam. Dywedodd “Cefais fy anafu gan siel mewn sawl lle ym Mons. Dyma ni’n symud ymlaen o Rouen i mewn i gefn gwlad agored. Cyn gynted ag y cyrhaeddon ni’r lle fe aethom ati i gloddio ffosydd tan 2 o gloch y bore. Er mai ar y nos Sadwrn wnaethon ni gychwyn ar y gwaith roeddem ni’n barod i weithredu y bore canlynol. Rydych yn sôn am Dde Affrica fel brwydr. Wel dyma beth yw brwydr! Mae De Affrica yn de-parti i gymharu â hyn. Mae’r awyrennau o’n cwmpas fel nyth cacwn. Dyma’r Cymry Brenhinol yn trechu un ohonynt. Roedd ganddo ddau bartner, gwn Maxim a 1,000 rownd o ffrwydron rhyfel. Rwy’n ymddiheuro na allaf aros i orffen y gwaith. Byddwn yn sicr o ennill wrth gwrs; ond bydd yn rhaid i ni ymladd ar ei gyfer.”(Wrexham Advertiser, 12.9.1914)

1st Volunteer Battalion, The Royal Welch Fusiliers (1049/7)

Bataliwn Cyntaf y Gwirfoddolwyr, Y Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig (1049/7)

LEGAL AND PUBLIC NOTICES

WARNINGIt has come to the knowledge of MRS LOVATT, Tobacconist and Hairdresser, of 31, Regent-street, Wrexham, that it is rumoured that she is of German parentage.

This is quite untrue, as she is the daughter of Welsh and English parents. Her father was a Wrexham tradesman of many years standing, and was well-known to thousands of inhabitants. Mrs Lovatt is native born, and has lived in Wrexham all her life.

As the rumour is calculated to do her much harm in her business and she will be reluctantly compelled to prosecute any person who continues the circulation of this pernicious rumour.

“GOD SAVE THE KING”

(Wrexham Advertiser, 31.10.1914)

HYSBYSIADAU CYFREITHIOL A CHYHOEDDUS

RHYBUDDMae gŵr bonheddig o Wrecsam wedi derbyn Mae wedi dod i’r amlwg i MRS Lovatt, Gwerthwr Tybaco a Dynes Trin Gwallt o 31, Stryt y Rhaglaw, Wrecsam, bod si ei bod o dras Almaenig.

Mae hyn yn anghywir, gan ei bod yn ferch i rieni Cymraeg a Saesneg. Roedd ei thad yn grefftwr yn Wrecsam am nifer o flynyddoedd ac yn adnabyddus i filoedd o drigolion. Mae Mrs Lovatt yn enedigol o’r ardal, ac wedi byw yn Wrecsam ei holl fywyd.

Gan fod y si’n cael llawer o effaith ar ei busnes, bydd yn cael ei gorfodi’n anfodlon i erlyn unrhyw un sy’n parhau i gario clecs amdani.

“DUW ACHUB Y BRENIN”

(Wrexham Advertiser, 31.10.1914)

Regent Street in more peaceful times (294/4-5)

Stryt y Rhaglaw ar adeg heddychlon (294/4-5)

THE BELGIAN RFUGEES INWREXHAM

The 20 Belgian refugees who were given such a cordial reception on their arrival in Wrexham, on Friday, last week, have settled down comfortably in their new home in Chester-street. They appear to be quite happy and contented, and are most profuse in their thanks for the hospitality extended to them. Two houses in Grove Park have been lent by the trustees of the William and John Jones Hospital for temporary use by the refugees. A considerable sum of money will be required each week for the maintenance of our guests, but there need be little fear on this score. Many generous offers of help have been received, including donations of £1 per week from each of two collieries, and a levy of 1d per head — to which the men heartily agree — at two or three other collieries.(Wrexham Advertiser, 31.10.1914)

FFOADURIAID O WLAD BELG YN

WRECSAMMae’r 20 o ffoaduriaid o Wlad Belg a gafodd groeso mor gynnes wrth iddynt gyrraedd Wrecsam, ddydd Gwener yr wythnos diwethaf, wedi ymgartrefu yn gyfforddus yn eu cartref newydd yn Stryd Caer. Maent yn ymddangos yn eithaf hapus a bodlon, ac yn ddiolchgar iawn am y croeso a roddwyd iddynt. Mae dau dŷ ym Mharc y Gelli wedi cael eu rhoi ar fenthyg gan ymddiriedolwyr Ysbyty William a John Jones i’w defnyddio dros dro gan y ffoaduriaid. Bydd angen swm sylweddol o arian bob wythnos i gadw ein gwesteion, ond nid oes angen poeni llawer ynghylch hyn. Mae nifer o gynigion hael o gymorth wedi eu derbyn, gan gynnwys rhoddion o £1 yr wythnos gan y ddau bwll glo, ac ardoll o 1d y pen — y mae’r dynion yn cytuno arni — mewn dau neu dri o byllau glo eraill.(Wrexham Advertiser, 31.10.1914)

Belgian refugees arriving at Wrexham railway station (90.28.632)

Ffoaduriaid o Wlad Belg yn cyrraedd gorsaf rheilffordd Wrecsam (90.28.632)

DEATH OF A BELGIAN SOLDIER

IN WREXHAM

THE FUNERALThe internment of the remains of Joseph Verbeken, the Belgian soldier who died at the Wrexham Military Hospital, Croesnewydd, on Monday, as the result of wounds received in battle, took place at the Borough Cemetery, yesterday (Friday). He was buried with full military honours. The scene along the whole route from the Hospital to the Cemetery was an impressive one, the roadside being lined with thousands of people, who despite the inclement weather, assembled to pay their respects to one who had laid down his life for this country as much as for his own. About 400 troops of the 3rd Battalion R.W.F. took part in the mournful procession, and the Battalion Band played the “Dead March” in “Saul” with much effect. The coffin was covered with a Belgian flag and the Union Jack, and a number of beautiful wreaths, and the deceased soldier’s cap was placed upon it. The grave space, the gift of the Corporation, is in the Catholic portion of the soldiers’ corner. An impressive service, conducted by Rev Father Nightingale, was watched by a huge crowd of people, and at its close a party of the 3rd Battalion fired three volleys, followed by the sounding of the “Last Post” by six buglers.(Wrexham Advertiser, 7.11.1914)

MARWOLAETH MILWR O WLAD BELGYN WRECSAM

YR ANGLADDYm Mynwent y Fwrdeistref, ddoe (dydd Gwener), claddwyd gweddillion Joseph Verbeken, y milwr o Wlad Belg a fu farw yn Ysbyty Milwrol Wrecsam, Croesnewydd, ddydd Llun, o ganlyniad i anafiadau a gafwyd mewn brwydr. Claddwyd ef gydag anrhydedd milwrol llawn. Roedd yr olygfa ar hyd y llwybr cyfan o’r Ysbyty i’r Fynwent yn un trawiadol, roedd miloedd o bobl ar ochr y ffordd, ac roeddent, er gwaethaf y tywydd garw, wedi ymgynnull i dalu teyrnged i un a oedd wedi rhoi ei fywyd ar gyfer y wlad hon cymaint â’i wlad ei hun. Bu tua 400 o filwyr o 3ydd Bataliwn y R.W.F. yn cymryd rhan yn yr orymdaith alarus, a chwaraeodd Band y Bataliwn y “Dead March” yn “Saul” yn effeithiol. Gorchuddiwyd yr arch gyda baner Gwlad Belg a Jac yr Undeb, a nifer o dorchau hardd, a rhoddwyd cap y milwr ar ei ben. Mae’r gofod bedd, rhodd gan y Gorfforaeth, yn y rhan Gatholig o gornel y milwyr. Gwyliwyd y gwasanaeth trawiadol, a gynhaliwyd gan y Parch Tad Nightingale, gan dyrfa enfawr o bobl, ac ar y diwedd taniodd parti o’r 3ydd Bataliwn dri foli, ac yna seiniwyd yr Utgorn Olaf gan chwe biwglwr.(Wrexham Advertiser, 7.11.1914)

Bersham Road cemetery – an unexpected final resting place for our Belgian hero (© Francis Frith)

Mynwent Ffordd y Bers – gorffwysfan annisgwyl ein harwr o Wlad Belg (© Francis Frith)

The Welsh FusiliersFollowing brilliant fighting against enormous odds, comparatively few of the 1st Battalion R.W.F. are left. Descriptions form soldiers show that the battalion was practically surrounded. Private Jack Ellis says the men were eager for the experience of battle and they advanced in artillery formation until they were in rifle range. The Fusiliers first dealt with a party of snipers in a farmhouse. Then, as they advanced, the shrapnel shells from the enemy’s guns soon wrought great havoc, and Lt Chance was killed in leading the men in action. The order was given for a further advance and Capt Skaife called upon a section to follow him and try to capture 2 of the enemy’s guns which were doing most of the mischief. Very successfully were the gallant Welsh making their way and they had got up to within 5 yards of the guns when Capt Skaife was killed by a shell. This section being much in advance of the main line, was ordered to retire when their goal was all but reached. The Germans took full advantage of the retreat and swept the gallant little band with bullets and shrapnel.Private George H Davis, who is now a prisoner of war in Gottingen in a letter to his mother says it was terrible to see the men die and he considers himself very lucky to have escaped death. Another survivor says:- “The battle was terrible to behold. Men were falling thick and fast. They had been caught in a trap and all that remains of the battalion was 40. The rest were all killed and wounded in the frightful carnage.” It is stated the regiment has lost 25 officers killed, wounded and missing. (Wrexham Advertiser, 14.11.1914)

Y Ffiwsilwyr CymreigMae gŵr bonheddig o Wrecsam wedi derbyn Mae Yn dilyn ymladd gwych yn erbyn galluoedd cryfach, ychydig iawn o Fataliwn 1af y Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig sydd ar ôl. Mae disgrifiadau gan filwyr yn dangos bod y bataliwn wedi’u hamgylchynu. Dywed Preifat Jack Ellis bod y dynion yn awyddus am y profiad o frwydr ac aethant rhagddynt mewn rhengoedd magnelau nes eu bod yn yr ystod saethu. I ddechrau aeth y Ffiwsilwyr i’r afael â saethwyr cudd mewn ffermdy. Yna, wrth iddynt fynd rhagddynt, creodd sielau shrapnel o ynnau’r gelyn lanast mawr, a lladdwyd Lt Chance wrth arwain y dynion. Rhoddwyd gorchymyn i symud ymlaen eto a galwodd Capt Skaife ar adran i’w ddilyn ef a cheisio dal 2 o ynnau’r gelyn a oedd yn gwneud y mwyaf o ddifrod. Roedd y Cymry dewr yn llwyddiannus iawn wrth symud yn nes, ond roeddent o fewn 5 llath i’r gynnau pan laddwyd Capt Skaife gan siel. Rhoddwyd gorchymyn i’r adran hon roi’r gorau iddi er mor agos oeddent at gyrraedd eu nod. Cymerodd yr Almaenwyr fantais lawn o’r encil a saethu’r milwyr dewr â bwledi a shrapnel.Dywedodd Preifat George H Davis, sydd bellach yn garcharor rhyfel yn Gottingen, mewn llythyr at ei fam, ei fod yn ofnadwy gweld y dynion yn marw ac mae’n ystyried ei hun yn lwcus iawn ei fod wedi dianc rhag marwolaeth. Dywed goroeswr arall:- “Roedd y frwydr yn ofnadwy i’w gweld. Roedd dynion yn syrthio ymhobman. Roeddent wedi’u dal mewn trap a dim ond 40 oedd ar ôl o’r bataliwn. Cafodd y gweddill eu lladd a’u hanafu yn y lladdfa erchyll.” Nodir bod y gatrawd wedi colli

Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, WrexhamArgraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Review of the Year - 19141914 - Adolygiad o’r Flwyddyn

Page 8: News from the Borough of Wrexham 1914 – …...Wrexham Chronicle Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, Wrexham Argraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

25 o swyddogion sydd wedi’u lladd, eu hanafu ac ar goll. (Wrexham Advertiser, 14.11.1914)

FUSILIER’S LIFE IN A ‘MOLEHOUSE’

Private Moses Jones, of the 2nd Battalion, R.W.F., writing to his mother from the front says: “It’s a dreadful sensation curled up in a trench, two feet, six inches wide, and six feet deep, listening to the shells bursting in all directions. But we make our situation as bright as possible with a puff of Woodbine and cracking jokes, and at the same time having a peep to see if the enemy is advancing under the cover of the artillery. We have had some wet nights, but are none the worse for it: mud up to our necks, the butts of our rifles clogging, and the voice of our commander shouting ‘Keep up the fire!’ It was kept up all the night, with our barrels red-hot... The tin of biscuits you sent is being used in the trench as a writing desk. I will write to all the kind friends when I return to the face of the earth from this mole-house.”(Wrexham Advertiser, 21.11.1914)

BYWYD FFIWSILWR MEWN TWLL ‘TWRCH

DAEAR’Dywed Preifat Moses Jones, o 2il Fataliwn, R.W.F. wrth ysgrifennu at ei fam o’r rheng flaen: “Mae’n deimlad ofnadwy cyrlio i fyny mewn ffos, dwy droedfedd, chwe modfedd o led, a chwe troedfedd o ddyfnder, yn gwrando ar y sielau yn byrstio ym mhob cyfeiriad. Ond rydym yn gwneud ein sefyllfa mor bleserus ag y bo modd gyda phwff o Woodbine a dweud jôcs, ac ar yr un pryd rydym yn sbecian i weld a yw’r gelyn yn symud o dan orchudd y gynnau mawr. Rydym wedi cael rhai nosweithiau gwlyb, ond nid ydym fawr gwaeth ar ei ôl: mwd at ein gyddfau, casgenni ein reifflau yn tagu, a llais ein cadlywydd yn gweiddi ‘Daliwch i danio!’ Parhaodd hyn drwy’r nos ac roedd ein casgenni yn ferwedig o boeth ... Mae’r tun o fisgedi y gwnaethoch ei anfon yn cael ei ddefnyddio yn y ffos fel desg ysgrifennu. Byddaf yn ysgrifennu at fy holl ffrindiau caredig pan fyddaf yn dychwelyd i wyneb y ddaear o twll twrch daear hwn.”(Wrexham Advertiser, 21.11.1914)

WREXHAM’S SOLDIER’S DEATH

Mr J. Heslin, Benjamin-road, has this week received information that his son, Mr James Ernest Heslin, died from wounds at Vilherts-Catterets Hospital, France, on September 14th. The deceased who was 23 years of age, had left the army after 4½ years’ service in the Grenadier Guards, but on the outbreak of war was called up with the reserves. The letter from the hospital announcing his death concluded with the touching passage: “His grave was covered with flowers by his French comrades, and we are all proud of such a man.” Sincere sympathy is felt with the bereaved relatives in their loss.(Wrexham Advertiser, 21.11.1914)

MARWOLAETH MILWR WRECSAM

Yr wythnos hon, mae Mr J. Heslin, Ffordd

Benjamin, wedi cael gwybod bod ei fab, Mr James Ernest Heslin, wedi marw o anaf yn Ysbyty Vilherts-Catterets, Ffrainc, ar 14 Medi. Roedd yr ymadawedig a oedd yn 23 mlwydd oed, wedi gadael y fyddin ar ôl 4½ mlynedd o wasanaeth yn y Gwarchodlu Grenadwyr, ond pan dorrodd y rhyfel cafodd ei alw i ymladd gyda’r milwyr wrth gefn. Roedd y llythyr gan yr ysbyty yn cyhoeddi ei farwolaeth yn cloi gyda’r frawddeg deimladwy: “Gorchuddiwyd ei fedd gyda blodau gan ei gymrodyr Ffrengig, ac rydym i gyd yn falch o ddyn o’r fath.” Cydymdeimlir yn ddiffuant â’r perthnasau mewn profedigaeth yn eu colled.(Wrexham Advertiser, 21.11.1914)

Wrexham Military Hospital

– Arrival of wounded soldiers

The people of Wrexham and district have been anxiously awaiting the arrival of 100 wounded soldiers. They were fully expected on Thursday and it is evident that a change was made in the arrangements as the majority of soldiers who came on Sunday were in the trenches as late as Friday. The Red Cross train was found to contain 102 wounded Belgian soldiers of which a very large proportion, fully 60 or 70, were stretcher cases. The approaches to the station were crowded with onlookers who watched in solemn silence. Three motor buses belonging to the Wrexham Transport Company and 10 motor cars were waiting for the conveyance of the soldiers to the Hospital. The progress of the wounded through the streets to the Hospital was the occasion for repeated outbursts of cheering and those who were able to do so freely waved their acknowledgements. Most of the men were in deplorable condition. They had come straight from the trenches where many of them had been for several weeks without relief and their uniforms were mud be-spattered, torn to shreds in places and stained with blood. (Wrexham Advertiser, 7.11.1914)

Ysbyty Milwrol Wrecsam- milwyr clwyfedig wedi

cyrraeddMae pobl Wrecsam a’r rhanbarth wedi bod yn aros am ddyfodiad 100 o filwyr clwyfedig. Roeddent wedi’u disgwyl ddydd Iau ac mae’n amlwg y newidiwyd y trefniadau gan fod y mwyafrif o’r milwyr a ddaeth ar y dydd Sul yn y ffosydd mor hwyr â dydd Gwener. Roedd trên y Groes Goch yn cynnwys 102 o filwyr clwyfedig o Wlad Belg ac roedd cyfran fawr iawn o’r rhain, 60 neu 70, yn achosion stretsier. Roedd y ffyrdd at yr orsaf yn orlawn gyda phobl oedd yn gwylio mewn tawelwch difrifol. Roedd tri bws modur oedd yn perthyn i Gwmni Trafnidiaeth Wrecsam a 10 car modur yn aros i gludo’r milwyr i’r Ysbyty. Roedd trywydd y clwyfedig trwy’r strydoedd i’r Ysbyty yn achlysur o weiddi a llawenhau a bu’r rhai a oedd yn gallu gwneud hynny yn chwifio eu cydnabyddiaeth. Roedd y rhan fwyaf o’r dynion mewn cyflwr truenus. Roedden nhw wedi dod yn syth o’r ffosydd lle roedd llawer ohonynt wedi bod am nifer o wythnosau heb gysur ac roedd eu gwisgoedd wedi’u gorchuddio gan fwd, wedi’u rhwygo yn ddarnau a’u staenio â gwaed. (Wrexham Advertiser, 7.11.1914)

Wounded veterans convalescing at Roseneath, the new military hospital in Grove Park. (DWL 654)

Cyn-filwyr wedi’u hanafu’n gwella yn Roseneath, ysbyty milwrol newydd ym Mharc y Llwyni. (DWL 654)

The British Welterweight Boxing Championship

Sergeant Basham Brings The Belt To Wrexham

A Notable VictorySergeant Johnny Basham of the Royal Welsh Fusiliers, who resides at Whitegate Rd., Wrexham, set the seal on a brilliant career when at the National Sporting Club, London, on Monday night, he defeated Johnny Summers, the holder of the Welterweight belt, in the ninth round for the British Championship. The contest was witnessed by a large crowd, which included a number of enthusiastic friends from Wrexham, and although there was some disappointment amongst Londoners at the defeat of their favourite, who was thus preventing from becoming the permanent possessor of the belt and lost a life’s pension, there was not the slightest doubt that he was beaten by a better man. In the words of an expert writer in the ‘Sporting Life’ he won in absolutely decisive style. For two rounds he had rather a bad time; for the next six he boxed with real artistry, his method being a happy combination of speed in attack and puzzling defence; then in the final round he did what few even of his own supporters believed him capable of doing, landed a punch that was hard enough and true enough to knock out any welterweight in the world. After being knocked down Summers slowly rose to his feet but Basham sent in another well-judged punch which again sent Summers down to be counted out. That is how Basham won his honours. He is a very worthy holder of the championship title. He is a class boxer and may be better still in the near future. On his return to the town, he was met by a large crowd at the G.W.R. station, who formed in procession, and headed by the band of the R.W.F. marched through the town to the Barracks. The hero of the hour was carried shoulder high through the streets, which were lined by a large cheering crowd.

(Wrexham Advertiser, 19.12.1914))

Pencampwriaeth Bocsio Pwysau Welter Prydain

Y Rhingyll Basham yn dod â’r Gwregys yn ôl i

Wrecsam

Buddugoliaeth NodedigRhoddodd y Sarsiant Johnny Basham o’r Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig, sy’n preswylio yn Whitegate Rd. Wrecsam, sêl ar yrfa ddisglair yn y Clwb Chwaraeon Cenedlaethol, Llundain, nos Lun, pan drechodd Johnny Summers, deiliad y gwregys pwysau welter, yn nawfed rownd Pencampwriaeth Prydain. Daeth tyrfa fawr i weld y gystadleuaeth, a oedd yn cynnwys nifer o gyfeillion brwdfrydig o Wrecsam, ac er bod rhywfaint o siom ymhlith pobl Llundain yn dilyn trechu eu hoff focsiwr, a’i atal rhag dod i feddiant parhaol y gwregys a cholli pensiwn, nid oedd unrhyw amheuaeth ei fod wedi’i guro gan well dyn. Yng ngeiriau awdur arbenigol yn y ‘Sporting Life’ enillodd mewn steil hollol bendant.

Am ddwy rownd cafodd amser drwg; ac am y chwe nesaf, bocsiodd gyda chelfyddyd go iawn, a’i ddull oedd cyfuniad hapus o gyflymder wrth ymosod ac amddiffyn yn syfrdanol; yna yn y rownd derfynol gwnaeth beth oedd ychydig iawn o’i gefnogwyr yn credu y gallai ei wneud sef dyrnu yn ddigon caled a digon cywir i daro unrhyw focsiwr pwysau welter yn y byd yn ddiymadferth. Ar ôl cael ei fwrw i lawr, cododd Summers yn araf ar ei draed, ond anfonodd Basham ddwrn arall a anfonodd Summers i’r llawr eto yn ddiymadferth. Dyna sut enillodd Basham ei anrhydedd. Mae’n ddeiliad teilwng iawn o’r teitl pencampwriaeth. Mae’n focsiwr gwych a gall fod yn well byth yn y dyfodol agos. Ar ôl dychwelyd i’r dref, cafodd ei gyfarfod gan dyrfa fawr yn yr orsaf G.W.R., a ffurfiodd orymdaith, a dan arweiniad band y Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig, gorymdeithiwyd drwy’r dref i’r Barics. Cariwyd arwr y dydd ar lefel ysgwydd drwy’r strydoedd, a oedd yn llawn torfeydd yn bloeddio.(Wrexham Advertiser, 19.12.1914)

Johnny Basham, Champion boxer and Royal Welch Fusilier (1227)

Johnny Basham, Pencampwr o Focsiwr a Ffiwsilwr Brenhinol Cymreig (1227)

The Editor wishes to acknowledge the assistance of Mr Trevor Britton of Marford, Mr Gordon Griffiths of Wrexham and Mr J.K. Plant, the Archivist, in the preparation of this publication.

Mae’r Golygydd yn dymuno cydnabod cymorth Mr Trevor Britton o Marford, Mr Gordon Griffiths o Wrecsam a Mr J.K. Plant, Archifydd, wrth baratoi’r cyhoeddiad hwn.

All images, unless otherwise stated © Wrexham Archives, Wrexham Heritage Service

Ffotograffau © Archifdy Wrecsam, Gwasanaeth Treftadaeth Wrecsam

PLEASE DO NOT REMOVE THIS NEWSPAPER FROM THE GALLERY. PEIDIWCH Â SYMUD Y PAPUR NEWYDD YMA O’R ORIEL. DIOLCH.

Printed at Caxton Buildings, by Hughes & Son, WrexhamArgraffwyd yn Adeiladau Caxton, gan Hughes a’i Fab, Wrecsam

Review of the Year - 19141914 - Adolygiad o’r Flwyddyn