Nezir Ay-TEİAŞ

7/31/2019 Nezir Ay-TEİAŞ

http://slidepdf.com/reader/full/nezir-ay-teias 1/13

DENGELEME ve UZLAŞTIRMA

YÖNETMELİĞİ UYGULAMALARI

Nezir Ay,

Elektrik Piyasaları İşletme Dairesi BaşkanıTEİAŞ

İstanbul, 27 Mart 2012



Dengeleme ve Uzlaştırma Mekanizması

2

• 1 Aralık 2009’da işletilmeye başlanan ikinci aşamada;

• Dengeleme piyasası, gün öncesi planlama ve dengeleme güç piyasası olarak ikiye ayrılmıştır.

• Gün öncesi planlama gün öncesi dengeleme ve ticaret aktiviteleri için kullanılmaya başlanmıştır

• DGP gerçek zamanlı dengeleme amacıyla kullanılmaktadır.

• Dengesizlikler saatlik bazda uzlaştırılmaya başlanmıştır.

• 1 Aralık 2011’de işletilmeye başlanan üçüncü aşamada;

• Gün öncesi planlama yerini gün öncesi piyasasına bırakmıştır.

• DGP gerçek zamanlı dengeleme faaliyetleri için kullanılmaktadır.

• Dengesizlikler saatlik bazda uzlaştırılmaktadır. • Teminat ve mekanizması yürürlüğe girmiştir.

• Son aşamada ise gün içi piyasasının ve türev piyasaların işletilmeye başlanmasıhedeflenmektedir.

Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği 1 Ağustos 2006’da nakdi olarak uygulanmaya başlamıştır. Budönemde, saatlik dengeleme ve 3 zamanlı uzlaştırma mekanizmaları işlerlik kazanmıştır.



Elektrik toptan satış piyasalarının hacmi

3

• Aralık 2009 – Şubat 2012 arası dönemde,

• Dengelemepiyasası hacmi %28,5

• İkili anlaşmalar piyasası hacmi ise %71,5

olarak gerçekleşmiştir .

• Saatlik uzlaştırmanın devreye

girmesiyle birlikte gün öncesi dengeleme hacmi yaklaşık %61 olarak

gerçekleşmiştir .

• Kalan hacmin %39’luk kısmı ise

dengeleme güç piyasasında ve enerji

dengesizlik miktarı olarak

gerçekleşmiştir .

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

A r a - 0

9

Ş u b - 1

0

N i s - 1

0

H a z - 1

0

A

u - 1

0

E k i - 1

0

A r a - 1

0

Ş u b - 1

1

N i s - 1

1

H a z - 1

1

A ğ u - 1

1

E k i - 1

1

A r a - 1

1

Ş u b - 1

2

İkili Anlaşmalar (%) Dengeleme Piyasası (%)

30%

9%

61%

EDM Oran(%) DGP Oran(%) GÖP Oran(%)



Dengeleme mekanizmasına ilişkin yaşanan gelişmeler

1 Aralık 2011 tarihi itibariyle gün öncesi piyasasına ek olarak teminatlar ve günlük avans

ödemeleri mekanizmalarıuygulanmaya başlanmıştır .

Mekanizma kapsamında piyasa katılımcılarından minimum teminatın yanı sıra, gün öncesi vedengesizliklerine ilişkin teminat talep edilmektedir.

Serbest tüketici sayısındaki artış sonucu piyasadaki ödeme riskinin artmasının tespit edilmesi ilebirlikte;

bir piyasa katılımcısının bir fatura dönemi içerisindeki dengesizliklerine ilişkin nihai uzlaştırma bildirimi

yayınlanmamış olmasına rağmen; ilgili piyasa izleme faaliyetleri neticesinde, dengesizlik riskinin arttığının tespit edilmesi halinde, katılımcıya Teminat Artırım Oranı uygulanarak, teminat artırım çağrısı yapılmasına ilişkin Risk

Prosedürü yayınlanmıştır .

4

MinimumTeminat

Gün ÖncesiDengelemede

TeminatDengesizlik

UzlaştırılmasındaTeminat

Teminatlar



Mevcut Piyasa Yapısı Kapsamında Serbest Tüketici Kayıt Süreci Portföye Yeni Serbest Tüketici Ekleme Talepleri

Yeni Tedarikçi:

Uzlaştırmaya esasveriş-çekiş birimive sayaçlara ilişkinbilgi girişlerini PYS

üzerinden yapar. İlgili serbest tüketiciile Enerji Alım-

Satım BildirimFormu nu

imzalamışolduğunu PYSüzerinden beyan

eder.

Dağıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kişi veya TEİAŞ:

Sayaç bilgilerini vemevzuata

uygunluklarını PYSaracılığıyla onaylar veya gerekçeleri ilereddeder.

Piyasa katılımcısı ve TEİAŞ ve/veyadağıtım lisansı sahibi tüzel kişi

İlk endeks tespit

protokollerinidüzenler.

İçinde bulunulanayın son günü saat24:00’e ilişkinyapılan sayaçokumaları yenitedarikçi için ilk

okuma olarakkabul edilir.

6. günden önceki son

işgünü saat 17:00

23. günden öncekison işgünü saat

17:00

Onay + 2 iş günü Ayın son günü 18. günden önceki

son işgünü saat17:00

Perakende Lisansı Sahibi Tüzel Kişi:

Söz konusutüketicinin, serbesttüketici ni teliği taşıdığı

ve mevcuttedarikçisine karşıyükümlülükleriniyerine getirdiğini PYSaracılığıyla onaylar veya gerekçeleri ilereddeder.

Yayınlanan sayaçlistesine ilişkinitirazlar yapılır.

İtiraz başvurusununardından itirazlarailişkin değerlendirmeiki iş günü içerisindesonuçlandırılır.

Piyasa İşletmecisiyapılan itirazbaşvurusu

sonucundakesinleşen sayaçlistesini PYS

aracılığıyla duyurur.

Piyasa İşletmecisi,

Onayı müteakiben,portföyü değiştirilensayaçlar listesini PYSaracılığıyla TEİAŞ veilgili piyasa

katılımcısına duyurur.



Mevcut Piyasa Yapısı Kapsamında Serbest Tüketici Kayıt Süreci Portföy Değişikliği Talebi

6. günden önceki sonişgünü saat 17:00

MevcutTedarikçi

Söz konusu serbesttüketicinin, kendisinekarşı yükümlülükleriniyerine getirdiğin i PYSaracılığıyla onaylar veya yine PYS

üzerindengerekçelerinibildirerek reddeder.

Piyasa İşletmecisi,

Onayı müteakiben,

portföyü değiştirilensayaçlar listesini PYSaracılığıyla TEİAŞ veilgili piyasa

katılımcısına duyurur.

Piyasa katılımcısı veTEİAŞ ve/veya dağıtımlisansı sahibi tüzel kişi

İlk endeks tespitprotokollerini düzenler.

İçinde bulunulan ayınson günü saat 24:00’eilişkin yapılan sayaçokumaları mevcuttedarikçi için son okuma,yeni tedarikçi için ilkokuma olarak kabul

edilir.

23. günden önceki son


Onay + 2 iş günü Ayın son günü 10. günden önceki son


Yeni Tedarikçi:

Portföy değişikliği talebiniPYS üzerinden yapar.

İlgili serbest tüketici ileEnerji Alım-Satım BildirimFormu nu imzalamışolduğunu PYS üzerindenbeyan eder.

Yayınlanan sayaçlistesine ilişkin itirazlar yapılır.

İtiraz başvurusununardından itirazlarailişkin değerlendirme ikiiş günü içerisindesonuçlandırılır.

Piyasa İşletmecisiyapılan itiraz başvurususonucunda kesinleşen

sayaç listesini PYSaracılığıyla duyurur.



Portföyden Çıkarma İşlemleri

Mevcut Tedarikçi:

Portföyden çıkarma talebiniPYS üzerinden gerçekleştirir.

Piyasa katılımcısı ve TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi

İlk endeks tespit protokollerinidüzenler.

İçinde bulunulan ayın son günüsaat 24:00’e ilişkin yapılan sayaçokumaları mevcut tedarikçi içinson okuma, yeni tedarikçi için ilkokuma olarak kabul edilir.

6. günden önceki son işgünüsaat 17:00

Onay + 2 İş Günü Ayın son günü

• Bir tedarikçinin teminata ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmemesi sebebiyle, portföyünde yer alan serbesttüketicilerin portföyünden çıkarılması durumunda, ilgili serbest tüketicilerin listesi PYS’de yayımlan ır ve ilgiliperakende satış lisansı sahibi tüzel kişiye bilgi verilir.

• Piyasa katılımcısının temerrüde düşmesi nedeni ile portföyünden çıkarılan serbest tüketicinin yeni tedarikçisiolmak isteyen bir piyasa katılımcısının, ilgili serbest tüketiciye enerji tedariği yapacağını, içinde bulunulanayın 23. gününden önceki iş günü saat 17:00 dan önce Piyasa İşletmecisine bildirmesi durumunda, ilgili kayıtgüncelleme işlemleri gerçekleştirilir. Bu şekilde serbest tüketici dağıtım şirketinin portföyüne girmeden yeni bir tedarikçi edinebilir.

Yayınlanan sayaç listesineilişkin itirazlar yapılır.

İtiraz başvurusununardından itirazlara ilişkin

değerlendirme iki iş günüiçerisinde sonuçlandırılır.

Piyasa İşletmecisi yapılanitiraz başvurusu sonucundakesinleşen sayaç listesiniPYS aracılığıyla duyurur.



Serbest tüketici sayısının gelişimi

8

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000

Serbest Tüketici Sayısının Gelişimi

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

160.000

180.000

Serbest Tüketici Sayaç Sayısının Gelişimi

• Halihazırda teorik piyasa açıklığı%78 civarındadır. Strateji Belgesinegöre bu oranın 2013’ten itibaren

mesken harici tüketiciler için %100olması beklenmektedir

• 2012 yılı için serbest tüketici limiti25.000 kWh’dır .

• Şubat itibariyle serbest tüketicisayısı 37.302’ye, serbest tüketicisayaç sayısı 155.292’yeyükselmiştir.



Abone grubu bazında serbest tüketicilerin tüketim miktarları

9

Abone Grubu Tüketim (%)

Sanayi 34.5

Ticarethane 64.6

Mesken 0.9

Tarımsal Sulama 0

Aydınlatma 0

Toplam 100

• Ticarethane abone grubununçekiş miktarı toplam çekişin yaklaşık %64.6’üne denk gelmektedir.

• Serbest Tüketicilerin UEÇM’lerinin toplam Türkiye çekişine oranı yaklaşık %16 olarak gerçekleşmiştir .



Serbest tüketicilerin yarattığı risk doğrultusunda uygulanan teminat artırımoranının hesaplanması

İlgili tedarikçinin portföyüne dahil olan her bir serbest tüketiciye ilişkin olarak günlük bazda tahmini

tüketim değerleri, ilgili serbest tüketicinin geçmişteki tüketim değerleri veya ilgili prosedürde yer alan ve dağıtım/iletim bölgesi, abone/profil tipi, sayaç kullanım tipi bazında belirlenen ve bir önceki yıla ait ortalama tüketim değerleri kullanılarak belirlenir .

10

Bu tüketim değerleri kullanılarak hesaplanan teminat artırım oranının tedarikçi tarafından 3işgünü içerisinde yerine getirilmemesi durumunda, ilgili katılımcının portföyünde yer alan serbesttüketiciler, ilgili ayın ilk gününden itibaren katılımcı portföyünden çıkarılır ve taraflara bilgi verilir.

Perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketinin portföyüne düşen serbest tüketicilerin yapmışolduğu çekişler sebebiyle, perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketinin dengesizlik olarakalmış olduğu enerji miktarı, ilgili ayın başlangıcından PMUM tarafından ilgili dağıtım şirketineyapılan bildirimi takip eden ikinci iş günü dahil olmak üzere belirlenen uzlaştırma dönemleri içinsistem gün öncesi fiyatı üzerinden değerlendirilir



YEK Destekleme Mekanizması kapsamında lisanssız üretimler

• Mikro kojenerasyonveya kurulu gücü azami 500 kWe olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalıüretim tesislerinde üretim yapacak gerçek veya tüzel kişiler lisans alma ve şirket kurma

yükümlülüğünden muaftır .

• LÜY kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi yapan kişilerin bölgesindebulundukları perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketi aracılığıyla faydalanacakları miktara,YEK Kanununa ekli I ve II sayılı Cetveller uyarınca belirlenen fiyatlar uygulanır.

11

Yerli elektromekanik ekipman

kullanımı teşviği ile elde edilebilecekmaksimum fiyat

Hidroelektrik 7.3 7.3+2.3 = 9.6

Rüzgar Enerjisi 7.3 7.3+3.7=11.0

Jeotermal Enerji 10.5 10.5+2.7=13.2

Biyokütle (çöp gazı dahil) 13.3 13.3+5.6=18.9

Güneş enerjisi (fotovoltaik) 13.3 13.3+6.7=20.0

Güneş enerjisi (yoğunlaştırılmış) 13.3 13.3+9.2=22.5

Yenilenebilir Enerji Kaynağı

Sabit Fiyat

( Dolarsent/kWh)



12

YEK Destekleme Mekanizması kapsamında lisanssız üretimler

YEK Destekleme Mekanizması kapsamında enerji satması öngörülen ve lisanssız üretim yapan

gerçek/tüzel kişilere ilişkin uzlaştırma işlemleri PMUM tarafından gerçekleştirilir.

LUY KapsamındaÜretim Yapan

TesisDağıtım Şirketi TEİAŞ

YEKDEM kapsamındalisanssız üretim yapan

kişiler için üretimtahmininin gönderilmesi

YEK kapsamındaödemenin yapılması(LÜYTOB)

Sayaç Değeri

YEK kapsamındaödemenin yapılması(LÜYTOB)



Liberalleşen piyasa yapısının sanayicilere olan etkisi

Daha şeffaf piyasa yapısı

LÜY kapsamında

enerji üretim/satış imkanı

Referans fiyat

oluşumu ile etkinyatırım ortamı

Rekabetçi piyasaortamı ile dahakaliteli hizmet

Talep tarafının

piyasaya katılımı

ST’lerin tedarikçilerini

seçebilme hakkı

Documents

Nezir Ay-TEİAŞ