1

Nghiên c�u tính kháng thu�c c�a r�y nâu Nilaparvata lugens Stal. � m�t s� t�nh � �ng bng sông hng và vùng �ông b�c b� Study on pesticide resistance of Brown Plant Hopper (BPH) in some provinces of the Red river Delta and northeast region Lê Th� Kim Oanh và các c�ng s�

(Tào Minh Tu�n, Nguy�n Th� Ng�c, Nguy�n Th� H�nh, Nguy�n Th� Thu H�ng,

Lê Th Anh, Nguy�n Ph�m Hùng, Trn Phan H�u, Phan Th D�ng,

Nguy�n Thanh H i, Hà Minh Thành)

C�c B o v� th�c v�t

M� �U Ry nâu (Nilaparvata lugens Stal.) là m�t trong các ��i t��ng d�ch h�i nguy

hi�m � các vùng tr�ng lúa trên Th gi�i trong �ó có Vi�t Nam. Loài d�ch h�i này không

ch� tr�c tip gây h�i mà còn là môi gi�i truy�n virus gây b�nh vàng lùn và lùn xo�n lá

cho cây lúa. �� phòng tr� chúng hi�n nay bi�n pháp chính v�n là s� d�ng thu�c tr� sâu

hóa h�c. Th�c t bi�n pháp này �ã mang l�i hi�u qu phòng tr� cao, gi i quyt nhanh

nhi�u tr�n d�ch l�n. Tuy nhiên quá l�m d�ng vào thu�c hóa h�c �ã mang l�i nh�ng h�u

qu không mong mu�n nh�: Gây ô nhi�m môi tr� ng, tiêu di�t các loài thiên ��ch và

�!c bi�t gây hi�n t��ng kháng thu�c c"a ry nâu khin vi�c phòng tr� chúng �ã khó

kh#n càng tr� nên khó kh#n h$n n�a.

�� có d�n li�u ph�c v� cho công tác qu n lý và h��ng d�n s� d�ng thu�c hóa

h�c phòng tr� rây nâu an toàn và hi�u qu , chúng tôi �ã tin hành nghiên c%u “ Tính

kháng thu�c tr� sâu c"a ry nâu Nilaparvata lugens Stal. � m�t s� t�nh ��ng b�ng sông

H�ng và vùng �ông b�c b�”.

V�T LI�U VÀ PH��NG PHÁP NGHIÊN C�U 1.V�t li�u ��a �i�m nghiên c�u: các thí nghi�m ���c tin hành t�i Trung tâm Ki�m ��nh và Kh o

nghi�m thu�c BVTV phía B�c, C�c B o v� th�c v�t (�i�u ki�n c$ s� v�t ch�t, trang thit b� ��ng b� chuyên dùng �áp %ng yêu cu

nghiên c%u t�i phòng thí nghi�m )

Côn trùng thí nghi�m:

Các qun th� ry nâu Nilarpavata lugens Stal. thu th�p t� các t�nh thu�c ��ng

b�ng sông H�ng là: Hà N�i, Nam ��nh, Thái Bình, V&nh Phúc, H�ng Yên và các t�nh

thu�c vùng �ông B�c b� là: Phú Th�, B�c Giang.

Dòng ry nâu Nilarpavata lugens Stal. m�n c m t� Nh�t B n ���c nhân nuôi

cách ly trong phòng thí nghi�m t� 1989.

Các ho�t ch�t tr sâu th nghi�m:

Fenobucarb d�ng k' thu�t 98%. Thu�c tác d�ng %c ch enzym Acetyl

Choliesterase trong h� thn kinh côn trùng. Thu�c th�$ng ph(m dùng trong thí nghi�m

ngoài ��ng ru�ng là BASSA 50 EC

Fipronil d�ng k' thu�t 95%. Thu�c %c ch s� d�n truy�n và kích thích thn kinh

côn trùng. Thu�c th�$ng ph(m dùng trong thí nghi�m ngoài ��ng ru�ng là REGENT

800 WG

Imidacloprid d�ng k' thu�t 97%. Thu�c tác d�ng nh� m�t ch�t ��i kháng g�n

v�i th� quan nAcheR trong t bào thn kinh côn trùng. Thu�c th�$ng ph(m dùng trong

thí nghi�m ngoài ��ng ru�ng là CONFIDOR 700 WG

Các thu�c k' thu�t ���c hoà tan trong acetone ��$c dùng làm dung d�ch m) và

t� �ó ���c hoà loãng thành các n�ng �� cn dùng cho t�ng thí nghi�m. Trong quá trình

th� nghi�m tính toán h� s� CF sao cho thu�c s� d�ng ��t 100% ho�t ch�t.

M�t s� thu�c h*n h�p 2 ho�t ch�t ���c l�a ch�n �� kh o nghi�m hi�u l�c ngoài

��ng ru�ng g�m: Javipas 450 EC (Fenobucarb 415 + Imidacloprid 35); Henri 750 WG

(Fipronil 30 + Imidaloprid 720)

Th�i gian nghiên c�u: 3 n#m t� 2008 – 2010

2

2.Ph��ng pháp 2.1. i�u tra tình hình s� d�ng thu�c trên lúa c�a nông dân m�t s� t�nh �ng bng sông Hng Tin hành t�i các ��a �i�m nghiên c%u thông qua phiu �i�u tra v�i n�i dung:

Ch"ng lo�i thu�c, s� ln phun/v� và kho ng cách gi�a các ln phun.

2.2.Xác ��nh m�c �� kháng thu�c c�a các qu�n th� r�y nâu ��i v�i m�t s� ho�t ch�t s� d�ng ph bi!n Thu th�p và nhân nuôi r�y nâu

Ry nâu thu th�p t� các vùng khác nhau ���c nhân nuôi riêng r+ trong các l�ng

�� �ánh giá tính kháng thu�c. Khi ry v� hóa r� t� 5 – 7 ngày, chuy�n ry vào l�ng v�i

ngu�n m� m�i �� cho ry �, tr%ng. Ngày hôm sau l�y khay m� ra ngoài. Thay liên t�c

t� 3 – 5 ngày nh� v�y �� có ���c nh�ng l%a ry ��ng ��u (m*i l%a ���c xác ��nh l�y ra

cùng th i �i�m). Dùng các l%a ry này th� thu�c. �� cho tr%ng n� và phát tri�n.

Hình 1,2: Thu th�p và nhân nuôi ry �� tin hành thí nghi�m

Ti�n hành thí nghi�m

Ch�n r y �� làm th nghi�m

Hình 3,4: Ch�n ry và làm b�t ��ng ry b�ng khí CO2

Pha thu�c: Dùng thu�c d�ng k' thu�t (Technical grade) pha ch dung d�ch quy

v� CF �� tính ra l��ng thu�c cn pha theo li�u l��ng 1, 2, 4, 8….. l�y tin theo logarit.

Dùng máy nh- gi�t Mycrosyrine nh- lên m nh l�ng ng�c tr��c c"a con ry v�i

th� tích thu�c ��ng ��u lên m*i con ry là 0,2 .l. Dùng 10 – 20 con ry cho m*i ln l!p

l�i và v�i 3 ln l!p l�i cho m*i nghi�m th%c.

Khi ry ph�c h�i tin hành th ry vào l�ng m� �ã chu(n b� tr��c b�ng cách c�m

ph�u vào �� ng r�ch trên thân l�ng và �* ry vào trong l�ng. Sau vài giây ry s+ ph�c

h�i ch� l�i và bám lên cây m� �� s�ng.

Hình 5,6: X� lý thu�c b�ng thit b� Mycrosyrine

3

Ph��ng pháp xác ��nh LD50

Giá tr� LD50 c"a t�ng lo�i thu�c ��i v�i các qun th� ry nâu ���c tính toán theo

ch�$ng trình c"a vi�n lúa IRRI trên máy vi tính. T/ l� cht c"a ry th� nghi�m v�i

thu�c tr� sâu có t�$ng quan d�$ng v�i �� ng th0ng y = ax + b. Các li�u l��ng c"a

thu�c ���c Logarit và t/ l� cht t�$ng %ng v�i t�ng li�u th� ���c chuy�n thành Probit.

M%c �� tin c�y c"a giá tr� LD50 ���c ki�m ��nh b�ng ph�$ng pháp 12

LD50 ���c xác ��nh theo công th%c:

N�ng �� thu�c (.g/.l) x 0,2

LD50 = ------------------------------------

Tr�ng l��ng con ry (g)

Ch� s� kháng Ri ���c xác ��nh theo quy ��nh c"a FAO (1980):

LD50 c"a thu�c ��i v�i sâu h�i kh o sát

Ri = --------------------------------------------------

LD50 c"a thu�c ��i v�i sâu h�i m�n c m

Nu Ri < 10: Dòng sâu h�i ch�a xu�t hi�n tính kháng thu�c.

Nu Ri ( 10: Dòng sâu h�i �ã kháng thu�c

Ri càng l�n m%c �� kháng thu�c càng cao.

Ph�$ng pháp �ánh giá hi�u l�c c"a thu�c ��i v�i ry nâu trên ��ng ru�ng:

Theo Quy chu(n k' thu�t Qu�c gia v� kh o nghi�m trên ��ng ru�ng hi�u l�c

phòng tr� rày nâu c"a các thu�c tr� sâu. Hi�u l�c thu�c ���c hi�u �ính hi�u �ính b�ng

công th%c Henderson – Tilton

Ph�$ng pháp x� lý s� li�u:

� Các s� li�u v� t/ l� cht c"a ry nâu trong các thí nghi�m trong phòng ���c

dùng �� tính toán các giá tr� LD50 b�ng ch�$ng trình POLO PLUS c"a Vi�n nghiên c%u

lúa Qu�c t (IRRI)

Tính toán �� tin c�y c"a các s� li�u thu ���c b�ng b�ng ch�$ng trình IRISTAT

2000 c"a Vi�n nghiên c%u lúa Qu�c t (IRRI) theo ph�$ng pháp �a biên �� c"a Duncan

v�i �� tin c�y 95%.

K"T QU# VÀ TH#O LU�N 1.Tình hình s� d�ng thu�c tr$ sâu c�a nông dân t�i các ��a �i�m nghiên c�u B%ng 1. Tình hình s� d�ng thu�c tr� sâu trên lúa � các ��a �i�m nghiên c%u n#m 2009 và 2010

T/ l� s� h� nông dân s� d�ng (%)

2009 2010

STT

Nhóm thu�c

Hà

Tây

V&nh

Phúc

Nam

��nh

Thái

Bình

B�c

Giang

Thái

Bình

B�c

Giang

H�ng

Yên

Phú

Th�

1 Pyrethroid 46,67 66,67 30,00 13,33 3,33 23,33 20,00 63,33 76,67

2 Carbamate 26,67 - 50,00 16,67 23,67 3,33 66,67 6,67 80,00

3 Lân h�u c$ 3,33 10,00 - 6,67 10,00 - 6,67 46,67 70,00

4 Phenylpyrazol 43,33 56,67 100 20,00 23,33 86,67 70,00 73,33 76,67

5 Nereistoxin 10,00 26,67 26,67 - 3,33 16,67 13,33 - 13,33

6 Neonicotinoid 3,33 50,00 43,33 30,00 30,00 100,00 23,33 80,00 100,0

7 �i�u hoà sinh

tr��ng côn trùng

6,67 - 6,67 6,67 3,33 60,00 - 40,00 -

8 Nhóm thu�c 3,33 - - 10,00 10,00 53,33 3,33 - -

4

khác

Kt qu �i�u tra cho th�y có 8 nhóm thu�c tr� sâu ���c s� d�ng trên lúa, trong

�ó có 3 nhóm s� d�ng v�i t/ l� cao là: Phenylpyrazol (cao nh�t 76,67%), Carbamate

(cao nh�t 80%), Neo-nicotionid (cao nh�t 100%). �ây là c$ s� �� chúng tôi tin hành

nghiên c%u m%c �� kháng thu�c c"a ry nâu ��i v�i các ho�t ch�t thu�c các nhóm này.

Tuy nhiên � các ��a ph�$ng khác nhau thì s� ch"ng lo�i thu�c s� d�ng, m%c �� s� d�ng

� các nhóm thu�c là khác nhau qua các n#m.

Riêng nhóm thu�c Pyrethroid tuy ���c ng� i dân s� d�ng v�i t/ l� cao (cao

nh�t 76,67%) nh�ng là nhóm thu�c tr� các lo�i sâu mi�ng nhai nên không nghiên c%u

m%c �� kháng ��i v�i ry nâu (là loài chích hút).

2. M�c �� kháng c�a các qu�n th� r�y nâu ��i v�i m�t s� ho�t ch�t tr$ sâu B%ng 2. M%c �� kháng c"a các qun th� ry nâu ��i v�i m�t s� ho�t ch�t tr� sâu n#m 2009

Fenobucarb Fipronil Imidacloprid

Qun th�

Giá tr� LD50

(.g/g) và giá tr� gi�i h�n 95%

Ri

Giá tr� LD50

(.g/g) và giá

tr� gi�i h�n

95%

Ri

Giá tr� LD50

(.g/g) và giá tr� gi�i h�n 95%

Ri

Hà N�i 7,316

(3,485-13,886) 19,35

0,513

(0,226-0,999) 5,40

0,135

(0,011-0,745) 4,00

Nam ��nh 5,09

(0,442-13,705) 13,47

0,106

(0,06-0,17) 1,12

0,263

(0,082-0,823) 7,74

V&nh Phúc 11,078

(5,593-20,194) 29,33

0,212

(0,097-0,511) 2,23

0,071

(0,013-0,08) 2,09

Thái Bình 5,162

(1,509-17,618) 13,66

0,067

(0,035-0,127) 0,71

0,363

(0,134-0,862) 10,68

B�c Giang 0,616

(0,265-1,693) 1,63

0,056

(0,031-0,098) 0,59

0,456

(0,193-0,888) 13,41

Nh�t B n

(M�n c m)

0,378

(0,091-1,255) 1,00

0,095

(0,027-0,418) 1,00

0,034

(0,017-0,075) 1,00

B%ng 3. M%c �� kháng c"a các qun th� ry nâu ��i v�i m�t s� ho�t ch�t tr� sâu n#m 2010

Fenobucarb Fipronil Imidacloprid

Qun th� Giá tr� LD50

(.g/g) và giá tr� gi�i h�n 95%

Ri

Giá tr� LD50

(.g/g) và giá

tr� gi�i h�n

95%

Ri

Giá tr� LD50

(.g/g) và giá

tr� gi�i h�n

95%

Ri

Thái Bình 10,60

(4,24 – 25,49) 28,04

1,12

(0,88 – 1,37)

11,78 0,68

(0,06-2,19) 20,00

B�c Giang 4,19

(2,65 – 6,25) 11,08

0,52

(0,33-0,80)

5,47 1,88

(0,55 – 5,23) 55,29

Phú Th� 7,89

(5,18 – 10,88) 20,87

0,62

(0,34 – 1,01)

6,42 3,35

(0,79 - 9,54) 98,52

H�ng Yên 12,59

(7,91 – 18,96) 33,31

1,76

(0,47 – 3,58)

18,52 1,44

(0,10 – 8,54) 42,35

Nh�t B n

(M�n

c m)

0,378

(0,091-1,255) 1,00

0,095

(0,03-0,42)

1,00 0,034

(0,02-0,08) 1,00

Kt qu b ng 2 và 3 cho th�y có 7/7 qun th� ry nâu nghiên c%u �ã kháng v�i

ho�t ch�t Fenobucarb, trong �ó qun th� ry nâu H�ng Yên bi�u hi�n kháng cao nh�t

(Ri 33,31), tip theo �n Thái Bình, Phú Th�, B�c Giang (Ri: 28,04; 20,87 và 11,08).

N#m 2009 qun th� ry nâu B�c Giang ch�a có bi�u hi�n kháng v�i ho�t ch�t

Fenobucarb, nh�ng n#m 2010 �ã kháng v�i ch� s� Ri là 11,08. Có 4/7 qun th� ry nâu

kháng cao ��i v�i ho�t ch�t Imidacloprid (Ri: 20,00 – 98,52). Trong �ó qun th� Phú

5

Th� có m%c �� kháng cao nh�t (Ri là 98,52), sau �ó là B�c Giang (Ri 55,29), tip �n

H�ng Yên (Ri 42,35) và cu�i cùng là Thái Bình (Ri 20,00). Có 2/7 qun th� ry nâu

kháng v�i ho�t ch�t Fipronil là H�ng Yên và Thái Bình. Qua nghiên c%u th�y hai qun

th� này vào n#m 2009 ch�a có bi�u hi�n kháng nh�ng n#m 2010 �ã th� hi�n kháng (Ri

11,78 và 18,52). Có 2/7 qun th� ch�a có bi�u hi�n kháng v�i Fipronil là B�c Giang và

Phú Th�, c hai qun th� có bi�u hi�n tính ch�ng ch�u, tuy nhiên ch� s� kháng �ã tip

c�n ng�2ng kháng.

B%ng 4: So sánh giá tr� LD50 (.g/g) c"a các qun th� ry nâu ��i v�i 3 ho�t ch�t qua 3 n#m nghiên c%u (2008-2010)

Giá tr� LD50 (.g/g)

Qun th�

N#m Fenobucarb Fipronil Imidacloprid

2008 3,73 0,01 0,17

2009 7,32 0,51 0,14 Hà N�i

Giá tr� so sánh 1,96 51,00 0,82

2008 2,62 0,02 0,14

2009 5,09 0,11 0,26 Nam ��nh

Giá tr� so sánh 1,94 5,50 1,86

2008 2,68 0,02 -

2009 11,08 0,21 0,071 V&nh Phúc

Giá tr� so sánh 4,13 10,50 -

2009 5,16 0,07 0,36

2010 10,60 1,12 0,68 Thái Bình

Giá tr� so sánh 2,05 16,0 1,89

2009 0,62 0,06 0,46

2010 4,19 0,52 1,88 B�c Giang

Giá tr� so sánh 6,76 8,67 4,09

Kt qu b ng 4 cho th�y các qun th� ry nâu có bi�u hi�n gia t#ng m%c ��

kháng sau 1 n#m. S� gia t#ng tính kháng v�i ho�t ch�t Fipronil m%c �� r�t cao �i�n hình

� qun th� ry nâu Hà ��i t#ng 51 ln, Thái Bình t#ng 16 ln, B�c Giang t#ng 8,67 ln

và � qun th� ry nâu Nam ��nh t#ng 5,5 ln. V�i ho�t ch�t Fenobucarb m%c �� gia

t#ng gi m h$n so v�i ho�t ch�t Fipronil, cao nh�t � qun th� ry nâu B�c Giang t#ng

6,76 ln, V&nh Phúc t#ng 4,13 ln, Thái Bình 2,05 ln, Hà ��i t#ng 1,96 ln và Nam

��nh t#ng 1,94 ln. V�i ho�t ch�t Imidacloprid có s� gia t#ng gi�a các n#m là th�p nh�t so v�i 2 ho�t ch�t Fenobucarb và Fipronil, cao nh�t � qun th� B�c Giang t#ng 4,09 ln,

Nam ��nh và Thái Bình có m%c t#ng t� 1,94-1,96 ln. Riêng qun th� ry nâu Hà ��i

không có s� gia t#ng.

M!c dù m%c �� kháng c"a ho�t ch�t Fipronil là th�p nh�t nh�ng m%c �� gia t#ng

tính kháng qua các n#m l�i cao nh�t nên cn có bi�n pháp qu n lý �� h�n ch vi�c t#ng

tính kháng ��i v�i ho�t ch�t này..

3. Hi�u l&c c�a m�t s� lo�i ho�t ch�t ��i v�i r�y nâu ngoài �ng ru�ng B%ng 5. Hi�u l�c c"a m�t s� lo�i thu�c tr� sâu ��i v�i ry nâu

t�i các ��a �i�m nghiên c%u n#m 2010 Hi�u l�c tr� ry nâu (%) � các ��a ph�$ng nghiên c%u

Phú Th� H�ng Yên B�c Giang Thái Bình

Thu�c tr� sâu

Li�u

l��ng 3NSP 7NSP 3NSP 7NSP 3NSP 7NSP 3NSP 7NSP

Bassa 50 EC

(Fenobucarb)

150

ml/ha 77,31b 70,58d 76,55b 72,75c 78,66a 72,34c 76,09c 69,53c

Regent 800 WG

(Fipronil)

40

g/ha

79,53

b 82,83b 78,60b 79,80b 75,06b 83,35a 75,98c 80,14b

Confidor 700 WG

(Imidacloprid)

60

g/ha 72,84 c 76,77c 77,91b 80,16b 70,47c 77,09b 78,53b 81,33b

Access 180 EC 300 84,,62a 87,17a 85,60a 86,90a 80,36a 82,98a 83,61a 86,33a

6

(Fenobucarb +

Fipronil)

ml/ha

Azora 350 EC

(Fenobucarb +

Imidacloprid)

550

ml/ha 83,43a 86,27a 83,38a 87,22a 79,62a 83,45a 84,25a 85,68a

Ghi chú: NSP: Ngày sau phun; Các ch� cái a, b, c �%ng ��ng sau các ch� s� ch� s� sai

khác �áng tin c�y � m%c 95% theo phép th� c"a Duncan.

Kt qu b ng 5 cho th�y các ho�t ch�t tr� sâu th� nghi�m có hi�u l�c tr� ry

nâu. Tuy nhiên ��i v�i các ho�t ch�t ry nâu bi�u hi�n m%c �� kháng cao có hi�u l�c

th�p h$n so v�i nh�ng ho�t ch�t có bi�u hi�n kháng th�p và so v�i ho�t ch�t ry nâu

ch�a bi�u hi�n kháng. Kt qu c�ng cho th�y nu s� d�ng h*n h�p 2 ho�t ch�t cho hi�u

l�c tr� ry cao h$n dùng �$n ch�t. K� c nh�ng qun th� ry nâu ch�a có bi�u hi�n

kháng ��i (H�ng Yên ch�a kháng v�i ho�t ch�t Fironil), hi�u l�c c"a vi�c s� d�ng �$n

ch�t Confidor 700 WG ��t cao nh�t � 7 ngày sau phun ��t 80,16 %, nh�ng khi s� d�ng

h*n h�p Fipronil v�i Imidacloprid thì hi�u l�c c�ng ��t cao h$n (87,22% � 7 ngày sau

phun).

K"T LU�N - ' NGH( K!t lu�n Kt qu �i�u tra t�i 7 t�nh ��ng b�ng sông H�ng cho th�y có 8 nhóm thu�c tr�

sâu ���c ng� i dân s� d�ng trên lúa, trong �ó 3 nhóm s� d�ng v�i t/ l� cao là:

Phenylpyrazol, Carbamate, Neo-nicotionid. Tuy nhiên, qua các n#m, � các ��a ph�$ng

khác nhau thì s� ch"ng lo�i thu�c s� d�ng, m%c �� s� d�ng các nhóm thu�c là khác

nhau.

Kt qu nghiên c%u cho th�y 7/7 qun th� ry nâu kháng v�i ho�t ch�t

Fenobucarb v�i ch� s� kháng (11.18 – 33.31). Có 4/7 qun th� ry nâu kháng cao v�i

ho�t ch�t Imidacloprid v�i ch� s� kháng (20,00 – 98,52). Có 2/7 qun th� ry nâu kháng

v�i ho�t ch�t Fipronil v�i ch� s� kháng (11.78–18,52) .

Các qun th� ry nâu ��u có bi�u hi�n gia t#ng m%c �� kháng qua các n#m. Ho�t

ch�t Fenobucarb m%c �� gia t#ng tính kháng t#ng 6,67 ln, Imidacloprid 4,12 ln và �!c

bi�t ho�t ch�t Fipronil tuy có ch� s� kháng Ri th�p so v�i các ho�t ch�t khác nh�ng l�i

có m%c �� gia t#ng tính kháng cao t#ng là 9,28 ln (t� n#m 2009 – n#m 2010).

��i v�i các qun th� ry nâu có bi�u hi�n kháng Fenobucarb và Imidacloprid thì

hi�u l�c tr� ry nâu ngoài ��ng ru�ng c"a ho�t ch�t này có hi�u l�c th�p h$n khi s�

d�ng �$n l, chúng. Vi�c h*n h�p Fenobucarb v�i Imidacloprid hay Fipronil v�i

Imidacloprid �� tr� ry nâu cho hi�u qu phòng tr� cao h$n. �ây c�ng là m�t trong các

bi�n pháp h�u hi�u �� kh�c ph�c hi�n t��ng kháng thu�c c"a ry nâu.

� ngh� H�n ch s� d�ng các ho�t ch�t mà qun th� ry nâu �ã có bi�u hi�n kháng thu�c

� các ��a ph�$ng nghiên c%u:Hà N�i, Nam ��nh, Thái Bình, V&nh Phúc, H�ng Yên, Phú

Th�, B�c Giang.

Không s� d�ng �$n l,m�t ho�t ch�t l!p �i l!p l�i nhi�u ln trong m�t v� và liên

t�c trong nhi�u n#m.

T#ng c� ng t�p hu�n cho cán b� qu n lý và ng� i dân � các ��a ph�$ng có ry

nâu có bi�u hi�n kháng thu�c nh�m h�n ch m%c �� kháng và s� d�ng có hi�u qu các

lo�i thu�c tr� ry nâu.

TÀI LI�U THAM KH#O 1. Chiu S., 1979. Biological control of the brown planthopper, International Rice

Research Institute: Brown planthopper: Threat to rice production in Asia, International

Rice Research Institute. Los Banos, Laguna Philippines, pp. 337-342.

2. Heinrichs E. A., 1994. Impact of insecticides on the resistance and resurgence of

rice planthoppers. In: Denno RF, Perfect TJ, eds. Planthoppers: their Ecology and

Management, New York, USA: Chapman and Hall, pp. 571-598.

7

3. L�$ng Minh Châu, 2007. State of insecticide resistance of brown planthopper in

Mekong delta, Viet Nam. Omonrice 15, pp. 185-190.

4. Nagata T., Masuda T. and Moriya S., 1979. Development of insecticide resistance in the

brown planthopper Nilapavarta lugens Stal. Jap. J. appl. Ent. Zool. 14(3), pp. 264-269.

5. Nagata T. et al., 2000. Recent status of insecticide resistance of long-distance

migrating rice planthoppers monitored in Japan, China and Malaysia. Inter-country

forecasting system and managemnet for borwn planthopper in east Asia, Viet Nam,

November 13-15-2001, pp. 169-177

6. Nagata T., 2002. Monitoring on insecticide resistance of the brown planthopper and

the white backed planthopper in Asia. Asia-Pacific entomol, 5 (1), pp. 103-111

7. Nguy�n Th� Me, Nguy�n Th� Nhung, Nguy�n Th� H�ng Vân, Trn Ng�c Hân, 2001.

Kt qu xác ��nh tính kháng thu�c c"a ry nâu h�i lúa c"a m�t s� t�nh ��ng b�ng

sông H�ng. Tuy�n t�p công trình nghiên c�u BVTV 2000 – 2002, NXB Nông

nghi�p, Hà N�i 2002, tr. 86-94.

8. Takai A., 1971. Control of the brown planthopper with several insecticides;

Kontjetsu-no-Noyku 15, pp. 22-24.

Ph n bi�n: GS. TSKH. V� Quang Côn.