45

ĐỀ TÀI KHOA HỌC

SỐ: 2.1.3-TC05-06

NGHIÊN CỨU, XÂY DỰNG NỘI DUNG, CẤU TRÚC CƠ SỞ DỮ LIỆU

THỐNG KÊ KINH TẾ - XÃ HỘI TỔNG HỢP QUỐC GIA

1. Cấp đề tài : Tổng cục

2. Thời gian nghiên cứu : 2005-2006

3. Đơn vị chủ trì : Vụ thống kê Tổng hợp

4. Đơn vị quản lý : Viện Khoa học Thống kê

5. Chủ nhiệm đề tài : CN. Nguyễn Thị Ngọc Vân

6. Những ngƣời phối hợp nghiên cứu:

KS. Phạm Thị Thanh

TS. Trần Kim Đồng

CN. Phạm Huy Tú

TS. Thiều Văn Tiến

CN. Nguyễn Thị Chiến

7. Điểm đánh giá nghiệm thu đề tài: 8,75 / Xếp loại: Khá

46

PHẦN I

MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CSDL TỔNG HỢP

I. Một số khái niệm

1. Dữ liệu

Trong máy tính, thuật ngữ dữ liệu đƣợc xem nhƣ là các sự kiện đƣợc

biết đến mà có thể ghi lại và lƣu trữ trên các thiết bị ghi nhớ của máy tính. Dữ

liệu tạo nên nội dung của cơ sở dữ liệu, tuy nhiên nó không quyết định tính

hiệu quả của cơ sở dữ liệu vì tính hiệu quả đƣợc thể hiện qua việc thiết kế và

khai thác cơ sở dữ liệu.

2. Cơ sở dữ liệu

Có thể định nghĩa cơ sở dữ liệu nhƣ là một bộ sƣu tập có tổ chức của các

dữ liệu liên quan logic với nhau và đƣợc các hệ ứng dụng của một tổ chức cụ

thể nào đó sử dụng.

3. Cơ sở dữ liệu thống kê kinh tế - xã hội

Cơ sở dữ liệu thống kê kinh tế - xã hội là tập hợp có tổ chức các dữ liệu

về kinh tế và xã hội có liên quan với nhau, đƣợc cập nhật và lƣu trữ một cách

hợp lý trong c¸c ph­¬ng tiÖn mang tin ®iÖn tö vµ m¹ng tin häc sao cho c¸c

ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh cã thÓ trî gióp ngƣời sử dụng khai th¸c c¸c th«ng tin

tõ c¬ së d÷ liÖu nµy mét c¸ch dÔ dàng.

Cơ sở dữ liệu thống kê kinh tế - xã hội gồm cơ sở dữ liệu thống kê kinh

tế - xã hội vi mô và cơ sở dữ liệu thống kê kinh tế - xã hội vĩ mô.

4. Cơ sở dữ liệu thống kê kinh tế - xã hội tổng hợp

Cơ sở dữ liệu thống kê kinh tế - xã hội tổng hợp là tập hợp những thông

tin kinh tế - xã hội theo thời gian, đơn vị hành chính đã đƣợc tổng hợp từ kết

quả các cuộc điều tra thống kê mẫu, điều tra thống kê toàn bộ, tổng điều tra

thống kê; các báo cáo thống kê và c¸c nguån thu thập khác. Những thông tin

này đƣợc nhập, lƣu trữ và đƣợc tổ chức một cách hợp lý trong các phƣơng

tiện mang tin điện tử, mạng tin học.

5. Cơ sở dữ liệu thống kê kinh tế - xã hội tổng hợp quốc gia

Cơ sở dữ liệu thống kờ kinh tế - xã hội tổng hợp quốc gia là tập hợp

những dữ liệu thống kê kinh tế - xã hội tổng hợp trên phạm vi cả nƣớc do

ngành Thống kê xây dựng. Những dữ liệu này đƣợc chuẩn hoá, cập nhật và

lƣu trữ một cách hợp lý trong các phƣơng tiện mang tin điện tử, mạng tin học

47

sao cho các chƣơng trình máy tính có thể trợ giúp ngƣời sử dụng đã đƣợc

phân quyền truy nhập khai thác một cách dễ dàng, thuận tiện các thông tin

theo yêu cầu, mục đích riêng.

6. Các bảng danh mục

+ Bảng danh mục đơn vị hành chính

+ Bảng phân ngành kinh tế quốc dân

+ Bảng danh mục sản phẩm

+ Bảng danh mục nghề nghiệp

+ Bảng danh mục giáo dục, đào tạo

+ Bảng danh mục dân tộc Việt Nam.

PHẦN II

ĐỀ XUẤT NỘI DUNG VÀ CẤU TRÚC CSDL TỔNG HỢP

I. Một số nguyên tắc xây dựng CSDL tổng hợp

Vì CSDL tổng hợp là sản phẩm cuối cùng của ngành Thống kê đƣợc

ứng dụng công nghệ tin học tuyệt đối ở tất cả các bƣớc: Nhập dữ liệu, kiểm

tra dữ liệu, quản lý dữ liệu, khai thác dữ liệu, ngƣời dùng tin sẽ sử dụng

những dữ liệu khai thác đƣợc từ CSDL tổng hợp để phục vụ mục đích nghiên

cứu riêng của mỗi đối tƣợng nên quá trình xây dựng CSDL tổng hợp phải

đảm bảo một số nguyên tắc sau đây:

1. CSDL tổng hợp phải đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người sử dụng thông

tin thống kê

Nhu cầu thông tin của các đối tƣợng cũng đa dạng và phong phú hơn,

điều này đòi hỏi ngƣời phổ biến thông tin phải nhanh chóng tiếp cận và ứng

dụng tiến bộ của công nghệ thông tin vào công tác phổ biến thông tin để

ngƣời sử dụng có thể tiếp cận đƣợc với thông tin một cách nhanh nhất và tiện

lợi nhất.

Một số loại thông tin thống kê chủ yếu sau đây đƣợc ngƣời dùng tin

quan tâm:

+ Thông tin tổng hợp vĩ mô

+ Thông tin tháng, quý, năm

+ Thông tin chuyên ngành

+ Thông tin khác.

48

2. CSDL phải mang tính đồng bộ và toàn diện

Tính toàn diện thể hiện ở chỗ CSDL tổng hợp phải bao gồm những chỉ

tiêu liên quan đến các hoạt động kinh tế - xã hội chủ yếu đang diễn ra trong

nền kinh tế.

Tính đồng bộ của CSDL tổng hợp chính là mối liên hệ, sự kết nối giữa

số liệu các chỉ tiêu với những dữ liệu có liên quan đến chỉ tiêu để làm rõ hơn

về chỉ tiêu và số liệu của chỉ tiêu nhƣ: khái niệm/định nghĩa, nguồn số liệu…,

này đƣợc để trong các metadata của CSDL tổng hợp.

3. CSDL phải mang tính kịp thời

Dữ liệu trong CSDL tổng hợp phải đƣợc cập nhật thƣờng xuyên, liên

tục, tránh sự trậm trễ làm cho dữ liệu bị lạc hậu. Tính kịp thời còn đòi hỏi

mọi sự thay đổi, điều chỉnh có liên quan đến dữ liệu phải đƣợc thể hiện ngay

trong CSDL tổng hợp.

4. CSDL phải đáp ứng khả năng truy cập

Nguyên tắc này đòi hỏi hệ quản trị CSDL phải đảm bảo hệ thống hoạt

động thƣờng xuyên, tránh tình trạng ngƣời sử dụng không truy cập đƣợc vào

bất kỳ một bảng nào của CSDL

5. CSDL phải khả thi

CSDL tổng hợp mang tính khả thi thể hiện ở những yếu tố sau đây có

khả thi hay không:

- Yếu tố cơ sở vật chất kỹ thuật;

- Yếu tố con ngƣời;

- Kinh phí cũng là một nhân tố quan trọng quyết định CSDL tổng hợp

đƣợc triển khai nhanh hay chậm và có đảm bảo chất lƣợng tối ƣu hay không.

II. Nội dung và đối tƣợng sử dụng CSDL tổng hợp

1. Nội dung

1.1 Hệ thống các chỉ tiêu

Nội dung chính của CSDL tổng hợp là những thông tin liên quan đến

hệ thống các chỉ tiêu thống kê, vì vậy các chỉ tiêu này phải đƣợc lựa chọn sao

cho đảm bảo các nguyên tắc đã đƣợc đề cập trên đây. Hiện nay, Hệ thống chỉ

tiêu thống kê quốc gia đƣợc Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt và ban hành

49

theo Quyết định số 305/2005/QĐ-TTg ngày 24 tháng 11 năm 2005 là hệ

thống chỉ tiêu thống kê đầy đủ nhất mang tính pháp lý có thể đáp ứng tốt nhất

nhu cầu của ngƣời sử dụng thông tin thống kê. Hệ thống chỉ tiêu thống kê

quốc gia gồm 24 nhóm với 381 chỉ tiêu: (1) Nhóm chỉ tiêu về đất đai, khí

hậu, hành chính 8 chỉ tiêu; (2) Nhóm chỉ tiêu về dân số 15 chỉ tiêu; (3) Nhóm

chỉ tiêu về lao động, việc làm 15 chỉ tiêu; (4) Nhóm chỉ tiêu về cơ sở kinh tế,

hành chính, sự nghiệp 15 chỉ tiêu; (5) Nhóm chỉ tiêu về đầu tƣ 12 chỉ tiêu; (6)

Nhóm chỉ tiêu về tài khoản quốc gia 14 chỉ tiêu; (7) Nhóm chỉ tiêu về tài

chính công 7 chỉ tiêu; (8) Nhóm chỉ tiêu về tiền tệ, chứng khoán 13 chỉ tiêu;

(9) Nhóm chỉ tiêu về bảo hiểm 8 chỉ tiêu; (10) Nhóm chỉ tiêu về nông, lâm

nghiệp và thủy sản 22 chỉ tiêu; (11) Nhóm chỉ tiêu về công nghiệp và xây

dựng 10 chỉ tiêu; (12) Nhóm chỉ tiêu về thƣơng mại 16 chỉ tiêu; (13) Nhóm

chỉ tiêu về giá cả 8 chỉ tiêu; (14) Nhóm chỉ tiêu về du lịch 7 chỉ tiêu; (15)

Nhóm chỉ tiêu về giao thông, vận tải 20 chỉ tiêu; (16) Nhóm chỉ tiêu về bƣu

chính viễn thông 8 chỉ tiêu; (17) Nhóm chỉ tiêu về khoa học công nghệ 10 chỉ

tiêu; (18) Nhóm chỉ tiêu về giáo dục và đào tạo 57 chỉ tiêu; (19) Nhóm chỉ

tiêu về y tế và chăm sóc sức khoẻ 26 chỉ tiêu; (20) Nhóm chỉ tiêu về văn hoá,

thông tin, thể thao 36 chỉ tiêu; (21) Nhóm chỉ tiêu về mức sống dân cƣ 14 chỉ

tiêu; (22) Nhóm chỉ tiêu về trật tự, an toàn xã hội và tƣ pháp 13 chỉ tiêu; (23)

Nhóm chỉ tiêu về bảo vệ môi trƣờng 20 chỉ tiêu; (24) Nhóm chỉ tiêu về tiến

bộ phụ nữ 7 chỉ tiêu.

Trong CSDL tổng hợp, mỗi chỉ tiêu đều có những phân tổ, kỳ công bố

cũng nhƣ nguồn thu thập phù hợp với nội dung của từng chỉ tiêu (chi tiết xem

trong báo cáo kết quả đề tài).

1.2. Hệ thống các bảng danh mục, bảng phân loại

Bất kỳ một hệ thống tin học hóa nào cũng bao gồm một loạt các danh

mục có liên quan để mọi dữ liệu trong CSDL của hệ thống trở nên có ý nghĩa.

CSDL các bảng danh mục, bảng phân loại gồm toàn bộ các bảng danh mục

có liên quan đến phân tổ của các chỉ tiêu nhƣ: Bảng danh mục các đơn vị

hành chính; bảng danh mục dân tộc; bảng danh mục hàng hoá xuất, nhập

khẩu; bảng danh mục sản phẩm; bảng phân ngành kinh tế quốc dân...

Hệ thống các bảng danh mục, bảng phân loại đƣợc mã hóa có vai trò rất

quan trọng trong việc thu thập thông tin, xử lý thông tin, liên kết và chia sẻ

thông tin.

50

1.3. Hệ thống các metadata (Thông tin siêu dữ liệu)

CSDL metadata lƣu trữ những thông tin rất cần thiết cho ngƣời khai thác

CSDL tổng hợp, nội dung CSDL này gồm những khái niệm; định nghĩa;

phƣơng pháp tính từng chỉ tiêu thống kê; nguồn thu thập dữ liệu; thực trạng

dữ liệu (Chính thức hay sơ bộ/ƣớc tính); thời điểm thay đổi đơn vị hành

chính, trong đó có sự xác định những thay đổi địa giới các tỉnh theo thời gian.

Từ CSDL này, ngƣời sử dụng có thể xác định đƣợc thời gian tồn tại, thời

điểm tách/nhập của các tỉnh; thời điểm thay đổi các bảng danh mục, bảng

phân loại; nguyên nhân điều chỉnh số liệu… Những thông tin này giúp ngƣời

dùng tin hiểu đầy đủ và chính xác hơn về nội dung, phạm vi cũng nhƣ

phƣơng pháp tính của mỗi chỉ tiêu.

2. Đối tượng sử dụng CSDL tổng hợp

2.1. Nhóm người khai thác dữ liệu trong CSDL

2.2. Nhóm người quản trị và cập nhật dữ liệu cho CSDL tổng hợp.

III. Cấu trúc, chức năng của CSDL tổng hợp

1. Cấu trúc

1.1. Yêu cầu của cấu trúc

a. Xây dựng hệ thống mở

Xây dựng hệ thống mở cho CSDL tổng hợp là một yêu cầu cần thiết và

gồm những nội dung sau:

- Mở về số lƣợng các chỉ tiêu

- Mở về các bảng danh mục, bảng phân ngành kinh tế.

b. Kết nối với các bảng danh mục, bảng phân loại và CSDL siêu dữ liệu - metadata

c. Đảm bảo các nhu cầu của ngƣời sử dụng

- Ngƣời sử dụng CSDL tổng hợp trích xuất đƣợc dữ liệu một cách linh

hoạt, mềm dẻo trên những dữ liệu đã có trong CSDL tổng hợp.

- Thực hiện một số tính toán thông dụng trên dữ liệu có trong CSDL

tổng hợp nhƣ tính tổng, tính hiệu, tính cơ cấu, tính tốc độ phát triển, tính số

trung bình, v.v...

- Đƣa những dữ liệu đã trích xuất và tính toán từ CSDL tổng hợp vào

môi trƣờng làm việc mà họ đang sử dụng, ví dụ nhƣ bảng tính MS Excel trên

cơ sở định dạng của dữ liệu đƣa ra đảm bảo đƣợc yêu cầu cho việc nhập vào

trong các môi trƣờng khác.

51

- Ngƣời sử dụng có đƣợc thông tin về nguyên nhân của sự thay đổi dữ

liệu của chỉ tiêu.

- Minh họa số liệu thống kê bằng các loại đồ thị thông dụng.

- Truy nhập đƣợc thông tin về khái niệm, định nghĩa, phƣơng pháp tính

các chỉ tiêu, phạm vi số liệu, chu kỳ số liệu.

- Ngƣời sử dụng có thể khai thác CSDL tổng hợp thông qua ngôn ngữ

tiếng Việt và tiếng Anh.

1.2. Cấu trúc của CSDL tổng hợp

Để thoả mãn những yêu cầu trên đây, cấu trúc của CSDL tổng hợp phải

đƣợc thiết kế sao cho phù hợp nhất, đảm bảo tính ổn định và linh hoạt, không

bị thay đổi khi có sự điều chỉnh bất cứ một dữ liệu nào trong hệ thống chỉ tiêu

cũng nhƣ trong các bảng danh mục, các bảng phân loại của CSDL, tạo điều

kiện thuận lợi cho ngƣời sử dụng.

Trong thực tế, ngƣời ta thƣờng chia các CSDL thành 03 loại: CSDL vĩ

mô, CSDL vi mô và CSDL các chỉ tiêu. Trong đó, cấu trúc của CSDL vi mô

và CSDL vĩ mô đều không thoả mãn những yêu cầu đƣợc đề cập trên đây.

Sau đây chúng ta sẽ nghiên cứu 02 cấu trúc chủ yếu nhất để trên cơ sở đó

chọn lựa 01 cấu trúc tối ƣu nhất:

Cấu trúc 1: Số liệu các chỉ tiêu được tổ chức thành các bảng ba chiều:

+ Một chiều là các chỉ tiêu;

+ Một chiều là các đơn vị hành chính;

+ Một chiều là thời gian.

Với các hệ thống ứng dụng khác nhau, cấu trúc trên có thể xoay quanh

trục ba chiều trên. Tuy nhiên, cách tổ chức này có một số bất cập sau:

Một là, hệ thống các chỉ tiêu thống kê tổng hợp có định kỳ cung cấp khác

nhau cho mỗi chỉ tiêu (tháng, quý, năm, 2 năm….); nhiều chỉ tiêu trƣớc mắt

chƣa thu thập đƣợc số liệu và do vậy trong bảng số liệu trên sẽ có nhiều ô trống.

Hai là, trong CSDL tổng hợp, số liệu đƣợc thu thập từ rất nhiều nguồn,

ví dụ chỉ tiêu dân số có năm đƣợc thu thập từ tổng điều tra dân số, có năm

đƣợc thu thập từ điều tra mẫu hay số dự báo, ƣớc tính. Thông tin về nguồn

thu thập từ đâu là rất quan trọng đối với ngƣời sử dụng dữ liệu. Vì vậy, với

cấu trúc trên, nếu mỗi nguồn dữ liệu ứng với mỗi bảng, mỗi dòng hay mỗi chỉ

tiêu thì có thể giải quyết đƣợc, nhƣng trong thực tế thì có trƣờng hợp một số

ô trong các bảng trên có thể ứng với các nguồn thu thập khác nhau và nhƣ

52

vậy khó có thể đƣa ra cách tổ chức hợp lý nào cho việc lƣu thông tin về

nguồn dữ liệu cho mỗi ô của bảng.

Ba là, vì mỗi phân tổ của chỉ tiêu chỉ có thể đƣa về thành các chỉ tiêu nên

cách tổ chức dữ liệu theo bảng này không đáp ứng đƣợc yêu cầu hệ thống mở.

Cấu trúc 2: Với cấu trúc này thì bảng dữ liệu là bảng chính trong CSDL

tổng hợp sẽ gồm các cột sau:

+ Mã chỉ tiêu

+ Mã đơn vị hành chính

+ Mã thời gian

+ Mã bảng danh mục phân tổ + mã số trong danh mục

+ Mã nguồn

+ Dữ liệu

CSDL tổng hợp này chỉ gồm một bảng dữ liệu, hoặc cũng có thể chia

thành nhiều bảng cho từng năm, từng loại thời kỳ… Bảng dữ liệu này đƣợc liên

kết với các bảng thuộc nhóm siêu dữ liệu nhƣ: Các bảng danh mục; bảng phân

ngành; định nghĩa, giải thích, cách tính toán chỉ tiêu, thay đổi địa giới các tỉnh…

Nhƣ vậy, số liệu trong CSDL tổng hợp quốc gia là các chỉ số kinh tế - xã

hội từ nhiều nguồn số liệu khác nhau, là số liệu của các chỉ tiêu mà không

phải là số liệu của bảng biểu. Ở đây, các chỉ tiêu đƣợc phân chia thành các

phân tổ nhỏ theo từng cấp để dễ dàng cho việc lựa chọn chỉ tiêu mong muốn,

có thể sử dụng chính cách phân loại các chỉ tiêu trong hệ thống chỉ tiêu thống

kê quốc gia để tổ chức phân loại chỉ tiêu trong hệ thống này.

Trong hệ thống này, những giải thích về từng chỉ tiêu (Khái niệm, định

nghĩa và phƣơng pháp tính) là rất cần thiết cho ngƣời sử dụng số liệu. Các

thông tin giải thích này đƣợc để riêng trong một bảng của CSDL và chức

năng khai thác dữ liệu cho phép ngƣời sử dụng lấy thông tin siêu dữ liệu này

đồng thời với việc chiết xuất dữ liệu của các chỉ tiêu.

Cấu trúc các bảng trong CSDL tổng hợp cụ thể nhƣ sau:

Bảng số liệu

Đây là bảng chính, bảng trung tâm của CSDL tổng hợp gồm những số

liệu của các chỉ tiêu, toàn bộ dữ liệu của các chỉ tiêu kinh tế - xã hội đƣợc lƣu

trữ trong một bảng vật lý của cơ sở dữ liệu có tên là Solieu. Bảng dữ liệu này

đƣợc liên kết với các bảng thuộc nhóm siêu dữ liệu: Các bảng phân loại, bảng

danh mục, bảng phân tổ…

53

Bảng danh mục chỉ tiêu

Bảng này chứa danh sách (Mã và tên) của các chỉ tiêu, bao gồm cả các

phân nhóm của chỉ tiêu. Các mã nhóm, lớp dùng để phân loại các chỉ tiêu trong

hệ thống theo các nhóm. Các chỉ tiêu con thực chất cũng là một chỉ tiêu, đƣợc

lƣu trữ hoàn toàn giống với một chỉ tiêu nhƣng là một phân tổ nhỏ của chỉ tiêu.

Bảng danh mục loại chỉ tiêu

Bảng này liên quan trực tiếp đến bảng danh mục chỉ tiêu, đƣợc dùng để

xác định mỗi dòng trong bảng danh mục chỉ tiêu là một chỉ tiêu cụ thể, một

chỉ tiêu con hay chỉ là tên cho một nhóm chỉ tiêu.

Bảng giải thích

Những thông tin giải thích cho các chỉ tiêu đƣợc thể hiện trong bảng

này, gồm toàn bộ các giải thích: Khái niệm, định nghĩa, phƣơng pháp tính cho

từng chỉ tiêu.

Bảng danh mục loại số liệu

Trong bảng này, số liệu của chỉ tiêu đƣợc giải thích rõ là số ƣớc tính, sơ

bộ hay chính thức.

Bảng danh mục đơn vị hành chính

Bảng này mô tả tên đơn vị hành chính, năm bắt đầu sử dụng danh mục

đơn vị hành chính, năm kết thúc sử dụng danh mục đơn vị hành chính, trạng

thái của danh mục đơn vị hành chính…

Bảng thay đổi danh mục đơn vị hành chính

Xây dựng bảng này nhằm xác định những thay đổi địa giới các đơn vị hành

chính theo thời gian. Từ bảng này có thể xác định đƣợc một tỉnh đã tồn tại từ

năm nào đến năm nào, trƣớc đó đƣợc thành lập bằng cách tách ra từ tỉnh nào,

nếu hiện không còn tồn tại nữa thì nó đã đƣợc sát nhập vào tỉnh nào và khi nào.

2. Chức năng

CSDL tổng hợp theo kết cấu trên có các chức năng cơ bản sau đây:

2.1. Quản lý danh mục hệ thống chỉ tiêu

2.2. Quản lý thông tin mô tả chỉ tiêu thống kê quốc gia

2.3. Quản lý thông tin về các bảng phân loại

2.4. Quản lý số liệu các chỉ tiêu

2.5. Khai thác dữ liệu

2.6. Quản trị hệ thống

54

IV. Lựa chọn giải pháp phần mềm

1. Yêu cầu

Giải pháp phần mềm xây dựng CSDL tổng hợp phải đảm bảo các yêu cầu sau:

Đảm bảo tính mở của cấu trúc CSDL tổng hợp

Đảm bảo độ tin cậy, tính xác thực của dữ liệu trong CSDL tổng hợp.

Đảm bảo tính an toàn thông qua việc quản lý quyền truy nhập và các

biện pháp đảm bảo an ninh mạng và an ninh CSDL tổng hợp.

Chƣơng trình ứng dụng phải phát triển trên môi trƣờng đơn giản, tiện

lợi cho nhiều ngƣời có thể sử dụng đƣợc.

Các ứng dụng khai thác dữ liệu phải đảm bảo tính mềm dẻo, cho phép

ngƣời sử dụng lựa chọn dữ liệu theo mục đích của họ.

2. Lựa chọn phần mềm nhập dữ liệu

Dữ liệu đầu vào của CSDL tổng hợp là dữ liệu của rất nhiều chuyên

ngành/lĩnh vực khác nhau, vì vậy chúng là đầu ra của rất nhiều phần mềm khác

nhau, hoặc cũng có thể đó là các thông tin đƣợc trình bầy trên các báo cáo

bằng giấy nhƣ báo cáo vốn đầu tƣ thực hiện của các doanh nghiệp Nhà nƣớc;

báo cáo văn hoá, y tế, giáo dục; báo cáo của các địa phƣơng…với những cách

tổ chức và khuôn mẫu hoàn toàn không giống nhau. Do đó phải tìm một giải

pháp chung phù hợp để cập nhật các loại thông tin khác nhau cho hệ CSDL

này. Sau đây chúng ta sẽ phân tích những ƣu điểm của 03 giải pháp chủ yếu và

những khó khăn khi áp dụng để từ đó lựa chọn giải pháp tối ƣu nhất:

Giải pháp thứ nhất: Khi các thông tin tổng hợp đƣợc tính toán trong các

hệ thống xử lý/các phần mềm khác thì các chỉ tiêu cần thiết sẽ tự động đƣợc

chọn lọc và chuyển thẳng vào CSDL tổng hợp. Cách thức cập nhật dữ liệu

này là giải pháp tốt nhất nhƣng bị phụ thuộc vào các hệ thống xử lý khác đã

đƣợc tin học hóa đến mức độ nào, có chức năng chuyển đổi, cập nhật dữ liệu

vào CSDL tổng hợp hay chƣa. Chính vì vậy, giải pháp này không phù hợp để

cập nhật dữ liệu cho CSDL tổng hợp trong điều kiện dữ liệu hiện nay của

ngành Thống kê.

Giải pháp thứ hai: Hệ thống CSDL tổng hợp có chức năng đọc dữ liệu từ

một tệp dữ liệu có cấu trúc chuẩn và cập nhật dữ liệu cần thiết vào CSDL tổng

hợp. Ở cách cập nhật này, mức độ tự động thấp hơn so với cách thứ nhất,

nhƣng nó có thể đáp ứng cho cả những chỉ tiêu chƣa đƣợc tin học hóa việc xử

lý mà đƣợc tính toán bằng phần mềm nhƣ EXCEL hay một số phần mềm tính

55

toán khác. Việc thiết kế và lập chƣơng trình để đọc dữ liệu từ một tệp chuẩn và

chuyển vào CSDL tổng hợp không khó nhƣng tệp dữ liệu lại phải rất chuẩn

xác. Khó khăn ở đây chính là dữ liệu cần thu thập cho CSDL tổng hợp rất đa

dạng nên việc tạo ra các tệp EXCEL chuẩn xác không hề đơn giản, tốn kém

công sức. Đây chính là nguyên nhân làm cho giải pháp cập nhật này không

hiệu quả và không đƣợc chọn để ứng dụng cho CSDL tổng hợp.

Giải pháp thứ ba: là giải pháp đƣợc coi là khả thi nhất hiện nay, theo

giải pháp này thì dữ liệu đƣợc cập nhật từ bàn phím, đây là cách nhập truyền

thống, một thuận lợi cơ bản khi thực hiện giải pháp này là hiện nay phần lớn

các thông tin thống kê tổng hợp đều đã nằm ở dạng các tệp dữ liệu văn

bản/bảng tính điện tử, vì vậy modun nhập dữ liệu từ bàn phím chỉ cần đƣợc

thiết kế sao cho đảm bảo tính linh hoạt, giúp ngƣời nhập dữ liệu có thể tạo ra

các form bảng/biểu xoay đƣợc nhiều chiều và thứ tự các dòng/cột không

cứng nhắc đúng nhƣ trong danh mục các phân loại mà nguợc lại, ngƣời nhập

dữ liệu có thể thay đổi thứ tự này hoặc chỉ lựa chọn một phần các dòng/cột

cần thiết, nhờ vậy họ có thể “copy” dữ liệu từ môi trƣờng bên ngoài và dán

vào “form” nhập liệu thay vì phải gõ lại vừa tốn kém công sức vừa dễ sai sót.

3. Lựa chọn phần mềm khai thác dữ liệu

Việc khai thác CSDL tổng hợp của ngƣời sử dụng thông tin thống kê

trong và ngoài nƣớc sẽ đƣợc thực hiện qua mạng Internet thông qua chƣơng

trình ứng dụng trên Web, đây là giải pháp đơn giản và hiệu quả nhất hiện

nay. Trong chƣơng trình ứng dụng này, dựa trên những giao diện đơn giản,

ngƣời sử dụng có thể trích xuất dữ liệu mà họ cần từ CSDL tổng hợp.

Chƣơng trình ứng dụng trong môi trƣờng Web này cho phép ngƣời sử dụng

thực hiện đƣợc những mục đích sau đây:

3.1. Tra cứu thông tin theo từng chỉ tiêu

3.2. Tra cứu thông tin theo chiều phân tổ

3.3. Tính toán trên số liệu đã chọn

3.4. Xoay chiều biểu số liệu

3.5. Chuyển biểu số liệu ra các định dạng khác

3.6. Lập biểu đồ từ số liệu đã trích xuất

3.7. Kết nối với các bảng danh mục và các metadata liên quan đến các

dữ liệu về giải thích, định nghĩa, khái niệm và cách tính các chỉ tiêu, nguồn

dữ liệu và những thay đổi của dữ liệu.

56

V. Giải pháp bảo mật an toàn

1. Giải pháp bảo mật kho dữ liệu

Đối với một hệ thống, kho dữ liệu cần đƣợc bảo vệ gồm: Hệ thống phần

cứng (Máy chủ kho dữ liệu); hệ thống mạng (Hệ thống mạng LAN tại TCTK

và mạng WAN ngành Thống kê); CSDL của các kho dữ liệu. Việc xây dựng

hệ thống an toàn bảo mật dữ liệu cho các kho dữ liệu cần đảm bảo những

nguyên tắc sau đây:

- Đảm bảo bí mật của thông tin: Hệ thống bảo mật phải bảo đảm thông

tin trong hệ thống không đƣợc phổ biến khi không đƣợc phép.

- Đảm bảo sự thống nhất, toàn vẹn của thông tin: Tránh đƣợc việc sửa

đổi trái phép thông tin.

- Đảm bảo khả năng hiệu lực: Có thể khởi động khi hệ thống cần.

- Khả năng xác nhận tính hợp lệ: Có khả năng xác định tính hợp lệ của

ngƣời sử dụng, của hệ thống....

- Đảm bảo khả năng thừa nhận: Đảm bảo rằng thông tin đã đƣợc gửi đi

và thông tin đã đƣợc đọc

- Có khả năng kiểm soát truy nhập: Đảm bảo chỉ những ngƣời đƣợc

phép mới có quyền truy nhập thông tin.

2. Giải pháp an toàn bảo mật

Để đảm bảo sự an toàn bảo mật cho hệ thống kho dữ liệu của CSDL

tổng hợp, một hệ thống các giải pháp sau đây sẽ đƣợc xây dựng:

- Giải pháp chống truy nhập bất hợp pháp

- Giải pháp bảo vệ hệ thống phần cứng

- Giải pháp bảo mật hệ điều hành

- Giải pháp bảo mật phần mềm ứng dụng

- Giải pháp bảo mật CSDL tổng hợp

- Giải pháp kiểm soát nội dung thông tin trên mạng

- Giải pháp phân quyền ngƣời sử dụng

- Giải pháp mã hoá dữ liệu.

57

3. Giải pháp bảo mật CSDL tổng hợp

- Bảo mật CSDL tổng hợp nhằm chống việc sao chép hoặc sửa đổi dữ

liệu một cách bất hợp pháp của ngƣời sử dụng hệ thống.

- Giải pháp phân quyền ngƣời sử dụng: Phân quyền ngƣời sử dụng theo

nhiều mức.

4. An toàn bảo mật trong các hệ thống ứng dụng

Để ngăn cản sự mất mát, điều chỉnh hoặc lạm dụng dữ liệu ngƣời dùng

trong hệ thống ứng dụng, cần phải thiết kế xây dựng các biện pháp kiểm soát và

lƣu dấu vết hoặc ghi nhật ký các hoạt động vào trong các hệ thống ứng dụng,

bao gồm những ứng dụng do chính ngƣời dùng viết, điều này đòi hỏi phải xác

thực dữ liệu đầu vào, quá trình xử lý bên trong và dữ liệu đầu ra, đây là vấn đề

cần đƣợc xác định rõ ràng dựa trên yêu cầu bảo mật và phân tích các rủi ro.

5. An toàn bảo mật các file hệ thống

Mục đích của an toàn bảo mật các file hệ thống là duy trì tính toàn vẹn

của hệ thống, đây là trách nhiệm của từng ngƣời dùng hoặc từng nhóm phát

triển đối với hệ thống ứng dụng hoặc phần mềm mà họ quản lý, gồm:

- Kiểm soát các phần mềm điều hành

- Kiểm soát truy nhập tới thư viện mã nguồn của chương trình.

6. An toàn bảo mật trong quá trình phát triển và hỗ trợ

Nhằm duy trì an toàn bảo mật của phần mềm hệ thống ứng dụng và

thông tin, mọi thay đổi hệ thống có mục đích đều phải đƣợc xem xét nhằm

kiểm tra xem có có sự vi phạm nào trong vấn đề bảo mật đối với hệ thống

hoặc môi trƣờng vận hành.

- Thay đổi các thủ tục kiểm soát

- Kiểm tra kỹ thuật các thay đổi của hệ điều hành.

PHẦN III

VẬN DỤNG PHẦN MỀM ỨNG DỤNG CỦA CSDL TỔNG HỢP ĐỀ XUẤT

1. Chiết xuất dữ liệu

Nhƣ phần trên đã đề cập, các ứng dụng đƣợc phát triển để khai thác dữ liệu

sẽ đƣợc áp dụng để chiết xuất dữ liệu từ cơ sở dữ liệu tổng hợp. Với cách tổ

chức cơ sở dữ liệu nhƣ trên, cách thức chọn lọc các tiêu chí theo các chỉ tiêu,

58

thời gian và đơn vị hành chính để chiết xuất dữ liệu sẽ trở nên đơn giản, các chỉ

tiêu đã đƣợc phân thành các cấp nên việc lựa chọn chỉ tiêu cần thiết dễ dàng

hơn. Dƣới đây là hình minh hoạ lựa chọn chỉ tiêu cần lấy từ dữ liệu dân số:

Tƣơng tự nhƣ vậy, có thể chọn các thông tin về thời gian cũng nhƣ đơn

vị hành chính cần thiết để chiết xuất dữ liệu:

59

Nhƣ vậy, số liệu cần lấy ra từ CSDL tổng hợp đã đƣợc xác định với các

thông tin về chỉ tiêu, thời gian và đơn vị hành chính. Tuy nhiên, số liệu lấy ra

cần phải đƣợc trình bày rõ ràng, hợp lý để ngƣời dùng tin có thể tận dụng

ngay kết quả chiết xuất để thực hiện những mục đích riêng của mình mà

không cần phải bỏ thêm công sức trình bày lại, ở đây chƣơng trình cho phép

ta có thể xoay bảng kết quả theo ba chiều của số liệu:

60

Ngoài ra, ta cũng có thể đặt tên cho bảng kết quả đầu ra cũng nhƣ xác định

phông chữ cho tên/nội dung bảng biểu đó, ứng dụng này đƣợc minh hoạ nhƣ sau:

Cuối cùng, những dữ liệu đã đƣợc chọn có thể đƣợc đƣa vào trong môi

trƣờng của MS Excel, là môi trƣờng quen thuộc với hầu hết những ngƣời

dùng tin. Trong bảng kết quả, tuỳ theo các chỉ tiêu đƣợc đặt ở chiều nào mà

đơn vị hành chính đƣợc ghép thêm vào dòng hay cột của biểu.

61

Ngoài cách trình bày số liệu theo bảng biểu, chƣơng trình còn cho phép

ngƣời sử dụng trình bày các dữ liệu khai thác đƣợc dƣới dạng các biểu đồ,

nhƣ hình minh họa dƣới đây:

62

2. Khai thác CSDL các bảng danh mục

Chƣơng trình ứng dụng đƣợc phát triển với các giao diện WEB cung cấp

chức năng khai thác các thông tin liên quan đến các chỉ tiêu từ các bảng danh

mục, cho phép download danh mục về để sử dụng theo cấp hoặc toàn bộ, từ

đó cho phép tìm kiếm thông tin theo mã danh mục, theo nội dung danh mục.

Dƣới đây là ví dụ các giao diện truy cập danh mục:

Ngƣời sử dụng có thể chọn bất kỳ danh mục nào để xem nội dung và

trích xuất dữ liệu từ danh mục đó, ở đây chúng ta chọn danh mục các đơn vị

hành chính Việt Nam:

Ngƣời sử dụng cũng có thể tìm kiếm nội dung danh mục theo từ khoá

bất kỳ hoặc theo cấp bằng chức năng tìm kiếm đối với danh mục ngành kinh

tế quốc dân, trong ví dụ này ta khai thác cấp 2 và mã ngành „01‟, kết quả hiển

thị nhƣ sau:

63

3. Khai thác metadata

Chúng ta sẽ lựa chọn giao diện là trang WEB để có thể dễ dàng tìm

kiếm, truy cập thông tin liên quan đến các chỉ tiêu theo các đƣờng link đến

chỉ tiêu mà mình quan tâm.

Ví dụ: Để khai thác thông tin về một chỉ tiêu, ngƣời sử dụng có thể chọn

nhóm chỉ tiêu bao gồm các chỉ tiêu. Ví dụ nhóm chỉ tiêu phát triển kinh tế có

những chỉ tiêu sau:

64

Để có đƣợc dữ liệu về khái niệm/định nghĩa và cách tính của chỉ tiêu

tổng sản phẩm trong nƣớc (GDP), ngƣời sử dụng có thể dùng đƣờng link, và

thông tin chi tiết về chỉ tiêu này sẽ đƣợc hiển thị nhƣ sau:

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

Thông tin thống kê kinh tế - xã hội của hệ thống thống kê Nhà nƣớc là

nguồn thông tin quan trọng và cần thiết cho cho các nhà lãnh đạo, quản lý

trong việc đánh giá tình hình thực hiện, xây dựng chính sách và hoạch định

chiến lƣợc phát triển kinh tế - xã hội của cả nƣớc nói chung và của từng địa

phƣơng, từng ngành/lĩnh vực nói riêng. Đặc biệt trong xu thế hội nhập, toàn

cầu hoá hiện nay, Việt Nam đang từng bƣớc đẩy nhanh quá trình này thì thông

tin thống kê là nguồn thông tin không thể thiếu đối với các nhà kinh tế và đầu

tƣ nƣớc ngoài muốn nghiên cứu về Việt Nam, đồng thời việc cung cấp thông

tin thống kê cho một số tổ chức quốc tế là quyền lợi và nghĩa vụ của Việt Nam

trong quan hệ quốc tế trên lĩnh vực ngoại giao, chính trị, kinh tế, văn hoá...

Mặt khác, thông tin thống kê là nguồn tài liệu quan trọng giúp các nhà nghiên

cứu khoa học, học sinh, sinh viên... thực hiện những công trình/đề tài nghiên

cứu riêng của mình. Vì vậy, phổ biến thông tin thống kê là khâu quan trọng

trong hoạt động thống kê, thực hiện truyền tải những con số biết nói tới ngƣời

dùng tin. Nhiệm vụ nâng cao chất lƣợng phổ biến thông tin thống kê nằm trong

chƣơng trình nâng cao năng lực của ngành Thống kê, đây là nhiệm vụ quan

trọng, thƣờng xuyên của toàn Ngành nhằm đáp ứng tốt hơn yêu cầu ngày càng

cao về số lƣợng, chất lƣợng cũng nhƣ về hình thức phổ biến thông tin thống kê

của mọi đối tƣợng sử dụng. Điều này đòi hỏi ngƣời làm công tác thống kê phải

nắm đƣợc nhu cầu của ngƣời dùng tin, đồng thời phải biết tiếp thu, ứng dụng

những công nghệ tiên tiến vào hoạt động phổ biến thông tin thống kê để thông

tin đến với ngƣời dùng nhanh và tiện lợi nhất.

Trên ý nghĩa đó, việc nghiên cứu xây dựng nội dung, cấu trúc CSDL tổng

hợp là cần thiết nhằm khắc phục tình trạng số liệu hiện đang nằm rải rác tại

nhiều đơn vị trong Tổng cục gây khó khăn cho ngƣời sử dụng khi có nhu cầu.

65

Mặt khác, hệ thống số liệu này còn nhiều bất cập, thể hiện ở sự không thống

nhất của một số chỉ tiêu về phạm vi tính toán, về phƣơng pháp tính giữa các

năm, giữa trung ƣơng và địa phƣơng, giữa các địa phƣơng với nhau...

Khai thác thông tin thống kê qua CSDL tổng hợp là mô hình phổ biến và

tiên tiến hiện nay trên thế giới. Tại Việt Nam, với những điều kiện về vật chất

kỹ thuật cũng nhƣ trình độ cán bộ thống kê, chúng ta có đủ khả năng để xây

dựng một CSDL tổng hợp. Tuy nhiên, đây là công việc rất phức tạp, tốn nhiều

công sức và thời gian, đòi hỏi phải có lộ trình từng bƣớc và có sự phối hợp

chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan trong quá trình thực hiện, trên giác độ là

những ngƣời nghiên cứu đề tài, chúng tôi khuyến nghị một số điểm sau đây:

11.. CChhuuẩẩnn hhooáá ccáácc bbảảnngg ddaannhh mmụụcc,, bbảảnngg pphhâânn llooạạii

Ngoài những bảng danh mục, bảng phân loại đã đƣợc ban hành có mã

số, những bảng danh mục và bảng phân loại khác cũng cần sớm đƣợc xây

dựng, ban hành theo một chuẩn thống nhất. Bản thân mỗi danh mục phải đảm

bảo giữ cố định các mã khóa trong quá trình cập nhật dữ liệu theo thời gian,

đó là những bảng danh mục sau:

1.1. Danh mục ngành kinh tế

Đây là một bảng phân loại giữ vai trò trung tâm trong các bảng phân loại

kinh tế - xã hội, là bộ phận của hệ thống phân loại mã hoá thông tin kinh tế -

kỹ thuật, là phƣơng tiện cơ bản góp phần nghiên cứu, đánh giá phân công lao

động xã hội, cơ cấu và sự thay đổi cơ cấu kinh tế, phản ánh tình hình thực tế

và nghiên cứu xây dựng chủ trƣơng, chính sách để chuyển đổi cơ cấu kinh tế

trong từng thời kỳ, xác định mối quan hệ kinh tế giữa các ngành, các nhóm

đảm bảo so sánh quốc tế về phát triển kinh tế xã hội giữa các quốc gia với

nhau, cũng nhƣ nghiên cứu đặc thù kinh tế của mỗi nƣớc, thông qua các chỉ

tiêu kinh tế tổng hợp đƣợc phân tổ theo tiêu chuẩn Quốc tế.

Yêu cầu chuẩn hoá của bảng phân ngành này là phải bao quát đƣợc mọi

hoạt động của nền kinh tế quốc dân, không có sự trùng lặp giữa ngành này

với ngành khác, giữa lĩnh vực này với lĩnh vực khác. Phải phản ánh đúng vai

trò của từng ngành và cơ cấu kinh tế trong cơ chế thị trƣờng, phù hợp với chế

độ hạch toán quốc gia.

Để bảng phân ngành kinh tế quốc dân đƣợc áp dụng đầy đủ, thống nhất

trong mọi lĩnh vực từ trung ƣơng tới cơ sở cần phải có văn bản hƣớng dẫn cụ

thể cho các ngành nghề đƣợc sắp xếp vào ngành thích ứng nhất là đối với

những ngành mới xuất hiện trong cơ chế thị trƣờng. Cần qui định cụ thể cho

các Bộ, Ngành, địa phƣơng trong công tác phân ngành đối với phạm vi hoạt

động của mình. Nghiên cứu nguyên tắc chuyển đổi bảng phân ngành kinh tế

66

quốc dân của Việt Nam và phân ngành chuẩn quốc tế để có thể so sánh quốc

tế, hoà nhập với cộng đồng quốc tế.

1.2. Danh mục thành phần kinh tế

Theo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ X, nền kinh tế nƣớc ta có 5 thành

phần kinh tế thay cho 6 thành phần kinh tế trƣớc đây. Điều này đòi hỏi phải

chuẩn hoá lại chi tiết các thành phần kinh tế ngay từ khi thu thập số liệu ban

đầu cho đến khi công bố, lƣu giữ thông tin để có thể đáp ứng đƣợc yêu cầu

quản lý, phân tích kinh tế, xây dựng cơ cấu kinh tế trong tƣơng lai.

1.3. Danh mục sản phẩm (Hệ thống phân loại sản phẩm chủ yếu)

Hệ thống phân loại sản phẩm đƣợc ban hành để quản lý sản xuất, đồng

thời làm cơ sở cho thống kê các ngành sản xuất. Hệ thống phân loại sản phẩm

chủ yếu, ban hành theo Quyết định 582/TCTK-PPCĐ ngày 12-12-1996 của

Tổng cục trƣởng Tổng cục Thống kê đã thay đổi đáng kể so với danh mục

sản phẩm trƣớc đây, theo hƣớng tiếp cận với nền kinh tế thị trƣờng và hoà

nhập với hệ thống bảng phân loại sản phẩm quốc tế.

Tồn tại hiện nay là thiếu qui định cụ thể cho việc phân các sản phẩm vào

các ngành tƣơng ứng nên thông tin về sản phẩm chủ yếu chƣa đầy đủ, độ tin

cậy chƣa cao.

1.4. Danh mục hàng hóa xuất, nhập khẩu

Yêu cầu quản lý vĩ mô cũng nhƣ yêu cầu quản lý kinh doanh hiện nay

đang đòi hỏi phải có bảng danh mục hàng hoá chuẩn quốc gia và quốc tế.

1.5. Danh mục đơn vị hành chính

Bảng danh mục đơn vị hành chính đến nay đó đƣợc chuẩn hóa và đƣợc

đánh mã, đáp ứng đƣợc yêu cầu của CSDL tổng hợp.

1.6. Danh mục nghề nghiệp

Hiện nay, Danh mục nghề nghiệp đang sử dụng đƣợc ban hành theo

Quyết định 114/1998/QĐ-TCTK ngày 29 tháng 3 năm 1999 với mã 4 số.

Danh mục nghề nghiệp rất quan trọng, đây là cơ sở giúp cho việc nghiên cứu

nguồn nhân lực về cơ cấu ngành nghề đào tạo cũng nhƣ chất lƣợng của nguồn

nhân lực, từ đó có chính sách đào tạo, sử dụng hợp lý, đúng ngƣời, đúng chỗ,

theo khả năng chuyên môn, giúp cho việc thống kê nhân lực theo ngành nghề

hay đào tạo nghề nghiệp đạt kết quả cao.

1.7. Danh mục các dân tộc Việt Nam

Danh mục các thành phần dân tộc Việt Nam ban hành năm 1979, với mục

đích sử dụng thống nhất trong cuộc Tổng điều tra dân số năm 1979 và công tác

67

thống kê dân số thƣờng xuyên cũng nhƣ trong công tác nghiên cứu. Số lƣợng

các dân tộc trong toàn quốc, tính đến 31-12-1978 trong bảng danh mục này là

54. Sau thời điểm này, diễn biến, tăng giảm, còn, mất ra sao thì chƣa có cuộc

điều tra nào nói rõ. Để có thông tin mới đầy đủ về các dân tộc Việt Nam, cần

phải tổ chức điều tra nắm lại số lƣợng, địa bàn cƣ trú chủ yếu của từng dân tộc.

1.8. Bảng danh mục và phân loại khác: Tuỳ thuộc vào các phân tổ của mỗi

chỉ tiêu mà có thêm các bảng danh mục và phân loại khác.

Tất cả các bảng danh mục, bảng phân loại và hệ thống chỉ tiêu đều đƣợc

đánh mã sao cho đáp ứng đƣợc yêu cầu mở của cấu trúc CSDL tổng hợp.

Trong trƣờng hợp có sự thay đổi nào đó trong hệ thống các bảng và hệ thống

chỉ tiêu, mã số đã có đều đƣợc giữ nguyên và đƣợc lƣu giữ cùng với các dữ

liệu có liên quan, mã mới sẽ đƣợc bổ sung thêm mà không ảnh hƣởng đến

cấu trúc CSDL.

2. Chuẩn hoá chỉ tiêu thống kê

Trên cơ sở Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia đã đƣợc Thủ tƣớng

Chính phủ ban hành, các đơn vị liên quan khẩn trƣơng hoàn thiện những

thông tin về khái niệm, định nghĩa, phƣơng pháp tính... của từng chỉ tiêu để

làm căn cứ thu thập số liệu mới và chuẩn hoá lại toàn bộ số liệu các chỉ tiêu

đã có qua các năm để đảm bảo sự thống nhất, việc chuẩn hoá gồm những nội

dung chủ yếu sau đây:

2.1. Khái niệm, định nghĩa chỉ tiêu

Mỗi chỉ tiêu trƣớc hết phải có tên gọi thống nhất rõ ràng không nhầm

lẫn với chỉ tiêu khác. Tên chỉ tiêu phải đƣợc định nghĩa một cách khoa học,

phù hợp với hiện tƣợng và mang ý nghĩa kinh tế của chỉ tiêu đó. Tên tiếng

Việt phải chuẩn xác, dễ hiểu và khi dịch tên chỉ tiêu sang tiếng Anh phải

nghiên cứu cẩn thận để có tính chính xác cao.

2.2. Phạm vi tính chỉ tiêu

Phải có những qui định rõ ràng về phạm vi tính chỉ tiêu, bao gồm cả

phạm vi không gian và thời gian cũng nhƣ phạm vi hoạt động.

2.3. Phương pháp tính và đơn vị tính các chỉ tiêu

Mỗi chỉ tiêu đƣợc xác định bởi phƣơng pháp tính cụ thể, phƣơng pháp

tính các chỉ tiêu phải thể hiện tính chính xác, dễ hiểu và phải đƣợc cải tiến

từng bƣớc cho phù hợp với phƣơng pháp tính của quốc tế nhằm đảm bảo tính

so sánh khi sử dụng.

Đơn vị tính của chỉ tiêu phải theo danh mục các đơn vị đo lƣờng hợp

68

pháp của nƣớc ta. Đối với các chỉ tiêu phục vụ so sánh quốc tế phải chuyển

đổi đảm bảo thống nhất với đơn vị đo lƣờng quốc tế.

2.4. Chuẩn hoá số liệu của chỉ tiêu

Công việc chuẩn hoá số liệu các chỉ tiêu rất quan trọng trong quá trình

thực hiện xây dựng CSDL tổng hợp, số liệu cần đƣợc xem xét cẩn thận giữa

các năm, giữa trung ƣơng và địa phƣơng về phạm vi cũng nhƣ phƣơng pháp

tính để đảm bảo sự thống nhất.

3. Tổ chức triển khai

Để triển khai công tác xây dựng CSDL tổng hợp đạt hiệu quả, các đơn

vị có liên quan cần thực hiện các nội dung chính sau đây:

Một là, Vụ Thống kê tổng hợp phối hợp với Trung tâm tính toán nghiên

cứu, đề xuất nội dung, cấu trúc của CSDL tổng hợp, đây chính là kết quả

nghiên cứu cuối cùng của đề tài khoa học này.

Hai là, trình lãnh đạo Tổng cục kết quả nghiên cứu để xin ý kiến chỉ đạo.

Ba là, lãnh đạo Tổng cục chủ trì các cuộc họp với các đơn vị có liên

quan trong Tổng cục, với đại diện ngƣời dùng tin trong nƣớc để phổ biến

mục đích, yêu cầu và tính cấp thiết của công tác này, đồng thời xin ý kiến

đóng góp của các đơn vị, cá nhân vào nội dung và cấu trúc của CSDL tổng

hợp đã đƣợc đề xuất.

Bốn là, khi CSDL tổng hợp đã đƣợc nhất trí thông qua, lãnh đạo Tổng

cục giao nhiệm vụ cụ thể cho từng đơn vị có liên quan trong Tổng cục:

Các Vụ nghiệp vụ có nhiệm vụ căn cứ nội dung các chỉ tiêu, phân tổ

chỉ tiêu liên quan đến chuyên ngành của đơn vị mình để thực hiện việc rà

soát, chuẩn hoá lại số liệu theo thời gian; chuẩn hoá các khái niệm/định nghĩa

và phƣơng pháp tính các chỉ tiêu; cập nhật những giải thích liên quan đến

từng chỉ tiêu.

Vụ Thống kê Tổng hợp phối hợp với Trung tâm Tin học thực hiện

những nhiệm vụ sau:

- Thành lập nhóm cán bộ nhập dữ liệu

- Phân loại đối tƣợng sử dụng CSDL

- Phân quyền truy nhập CSDL và cấp phát account cho từng loại đối

tƣợng sử dụng

- Phân công nhóm ngƣời bảo mật CSDL.

69

Trung tâm Tin học phối hợp với Vụ Phƣơng pháp Chế độ thống kê

trong việc thực hiện tích hợp các CSDL khác với CSDL tổng hợp.

Năm là, khi CSDL tổng hợp đƣợc xây dựng xong, Tổng cục tổ chức hội

thảo, chạy thử chƣơng trình, lấy ý kiến các đơn vị để tiếp tục hoàn thiện.

Sáu là, tổ chức các buổi hƣớng dẫn cho cán bộ trong Tổng cục cách thức

khai thác dữ liệu từ CSDL.

Bảy là, trong phiên bản đầu chỉ tập trung vào giải pháp cập nhật dữ liệu

bằng keyboard, cập nhật dữ liệu bán thủ công. Giai đoạn tiếp theo sẽ nâng

cấp phần mềm nhập dữ liệu tự động khi dữ liệu đƣợc thu thập và tính toán

trong các hệ thống xử lý đã đƣợc tin học hoá hoàn toàn.

Tám là, các chỉ tiêu trong Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia cũng là cơ

sở để xây dựng hệ thống chỉ tiêu cho Niên giám thống kê, vì vậy hàng năm,

những chỉ tiêu nào đã đƣợc đƣa vào Niên giám sẽ đồng thời đƣợc đƣa vào

CSDL tổng hợp.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Phân tích, thiết kế và xây dựng các hệ thống cơ sở dữ liệu- Viện Công nghệ

thông tin, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam - 2004.

2. Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia (Ban hành theo Quyết định số

305/2005/QĐ-TTg ngày 24 tháng 11 năm 2005 của Thủ tƣớng Chính phủ).

3. Một số thuật ngữ thống kê thông dụng, nhà Xuất bản Thống kê, Hà Nội -2004.

4. An toàn bảo mật hệ thống thông tin, Nguyễn Trí Công, Hà Nội - 2004.

5. Niên giám Thống kê Việt Nam 2003, 2004, 2005.

6. Niên giám thống kê các nƣớc Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc,

Philippine, Indonexia.

7. Dự án khả thi xây dựng hệ cơ sở dữ liệu quốc gia về thống kê kinh tế - xã

hội, Hà Nội -1998.

8. Nghị định số 40/2004/NĐ-CP ngày 13 tháng 02 năm 2004 của Chính phủ

quy định chi tiết và hƣớng dẫn thi hành một số điều của Luật Thống kê.

9. Nghị định 101/2003/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2003 của Chính phủ quy định

chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức bộ máy của Tổng cục Thống kê.

10. Định hƣớng phát triển thống kê Việt Nam đến năm 2010 do Thủ tƣớng

Chính phủ phê duyệt ngày 21 tháng 10 năm 2002.

11. Chỉ thị số 28/1998/CT-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ ngày 19 tháng 8

năm 1998 về tăng cƣờng và hiện đại hoá công tác thống kê.