Shkup, 5 nëntor - Në sheshin "Skenderbeu"në Shkup, qindra protestues kanë shpre-hur indinjatën e tyre kundër aktgjykimevetë shqiptuara ditë më parë ndaj tëakuzuarve në rastin "Lagjja e Trimave".Pjesëmarrësit, familjarë, organizata joqever-itare, personalitete të njohura të shoqërisë

shqiptare në Maqedonisë, përsëritënkërkesën për hetim ndërkombëtar dherishikim të rastit, i cili sipas tyre, ështëedhe një padrejtësi ndaj shqiptarëve tëMaqedonisë. Kryetarja e Këshillit familjarëtë grupit të Kumanovës, Dashurie Sefa, thase dënimet arbitrare me 20, 40 dhe burg të

përjetshëm, për familjarët dhe gjithë botëndemokratike janë të papranueshme.“Kërkojmë që e gjithë ngjarja e 9 dhe 10 ma-jit të hetohet e procedohet nga ndërkombë-tarët, sepse strukturat e larta shtetërore tëMaqedonisë kanë qenë direkt të përfshirë simanipulues dhe nxitës...

Urgjentisht të ndërhyjnë ndërkombëtarët

Faqe 5

ww

w.k

oh

a.m

k

E p ë r d i t s h m e i n f o r m a t i v e

Koha15 DENViti XI • Numri 3214 • E hënë 6 nëntor 2017

� FAQE 12-13

U vodhën miliona dollarë në luftënkundërEbolës

Misteret evdekjes sëAstrit Deharit

Një vit pas vdekjes së As-trit Deharit vazhdojnë tëmbeten dilema dhepaqartësi, hetimi ështëpara përfundimit dhe njësuper-ekspertizë pritet tënisë. Pikërisht në ditënkur Qeveria e Kosovëskishte çuar në Kuvendmarrëveshjen për de-markacionin me Malin eZi, objekti...

Shqiptari më i vuajturnë botë

Bandatshqiptare, më të pamë-shirshmet

FAQE

18

FAQE 8

Vendimi i fundit i Qeverisë që, me fillimin e janarit të vitit të ardhshëm të rrit akcizën e naftës për 3 denarë, sipas ekspertëve

ekonomik, do të sjellë efekti negativ e që mund të kenë implikime mbi standardit jetësor të qytetarëve

Sërish të varfrit goditen

Qeveria ta anulojë rritjen e akcizës së naftës

� FAQE 4

Shkup, 5 nëntor - Me 23 orëmësimi në javë dhe tetë lëndë tëndryshme prej në klasë të parë,fëmijët e moshës pesë vjet egjysmë apo gjashtë, e kanë tëvështirë ta konceptojnë shkollënsi një vend tërheqës dhe komod.Ngarkesa e madhe me lëndë, de-tyra, libra dhe çanta që rëndojnëmbi kurriz, bëjnë që një numër

i madh i filloristëve të humbinbesimin në aftësitë e veta. Përkëtë arsye jo të gjithë shkojnë nëshkollë me gëzimin që mund tëofrojë një vend, tek i cili fëmijëtduhet para së gjithash të ndejnëngrohtësinë e “shtëpisë” së dytëtë tyre. Përkundrazi, shkollaështë kthyer në një ambient kuata shkojnë pa dëshirë, madje

shpesh herë edhe të frikësuar.Përveç kësaj, jo të gjitha shkol-la ofrojë kushte dhe standardetë mira për mësim, duke e bërëatë gjithnjë e më tepër refuzuesepër nxënësit edhe atë që nëklasë të parë.Njohës të çësht-jeve arsimore, konsiderojnë sengërçi profesional që është kri-juar në raportin...

Shkolla, refuzuese që në klasë të parë

� FAQE 2

I lumtur përtransferiminte Shkëndija

Migrimi nukbllokohet

lehtëRikthehet

ajri i ndotur

FAQE

5

FAQE

7

Ngrohja dhuratë

nga prindi

FAQE

3

FAQE

2

Koxias do tazgjidhë emrin

në 2018

� NË FOKUS

RAJON�

FAQE 16

FAQE 17

GLOBI�

PROFILE�

2KohaE HËNË6 NËNTOR |2017|

Është detyrë e mësimdhënësve që të krijojnë atmosferë pozitive në klasë dhe në shkol-lë, me qëllim që ky institucion të jetë tërheqës për ta dhe jo të krijojë agresivitet dheqëndrim negativ tek nxënësit Aktuale

Shkup, 5 nëntor - Funk-sionimi i trekëndëshitnxënës-prindër-shkollëdhe bashkëpunimi i sin-qertë i të tirja këtyre ele-menteve në sistemin arsi-mor, çdo here sjellinrezultate në dobi të gjithapalëve. Si për çështje ped-agogjike, apo të organizim-it të shkollës, ashtu edhepër çështje të përmirësim-

it të standardeve dhekushteve për mësim, roli iprindërve është tepër irëndësishëm. E këtillëështë edhe historia e suk-sesshme e shkollës per-iferike “7 Marsi” në fshatinMiletinë të Komunës sëBërvenicës, ku jo shumëkohë më parë, prindi Jet-mir Mustafi, dhuroi nxe-hjen e re të shkollës. Tanie tutje, rreth 110 nxënëstë shkollës periferike tëatij fshati, nuk do të kenë

problemin e nxehjes, pasikoftori i ri me kapacitetnga 100 deri 130 Xhaul(J), është duke i shërbyershkollës në mënyrën mëtë mirë të mundshme sa itakon ndemjes së hapësir-ave.

“Me vendosjen e ngro-hjes qendrore në shkollësigurisht që do të përmirë-sohet dukshëm niveli ikushtet për mësim, por dotë jetë edhe për neveshumë më e lehtë të

menaxhojmë nxehjen eatij objekti” , pohon Xhe-vahir Abduli, drejtor i SHF“7 Marsi”. Për lëndëdjegëse, do të përdoretpërsëri druri, por tani melidhjen e re, përveçefiçencës më të madhepritet të jenë edhe mëekonomike harxhimet nëkëtë drejtim, plotësondrejtori. Ai, tregongjithashtu se për realiz-imin e këtij donacioni janërespektuar të gjitha rreg-

ullat e parapara me ligj.Është formuar në kuadërtë shkollës një komision, icili ka mbikëqyrë të gjithaprocedurat dhe punët derinë lëshimin në përdorimtë ngrohjes, të gjitha sh-penzimet të cilat u mbulu-an nga prindi Mustafai,kapin vlerën e rreth 9 mijëeurove. Mustafai, me punëtë përkohshme në Norveg-ji, është prind i dy fëmijëveqë janë nxënës mjaft kre-narë me donacionin e tëatit për shkollën periferike“7 Marsi” në fshatin Milet-inë. Këtu janë shënuaredhe më herë donacionetë tjetra, si ai i një prinditjetër për sigurimin eveshjeve të personelitteknik të shkollës apo i njëprindi tjetër që pajisishkollën me dy makinadhe mjetet të tjera përmirëmbajtjen e pastërtisënë shkollë. Kohë pas koheka pasur donacione tëndryshme, pohon drejtori,ndërsa vëren se gjithë kjoështë falë bashkëpunimitdhe raportit të sinqertë qëështë ndërtuar mes shkol-lës dhe prindërve.

Shkolla e fshatit Milet-

inë është relativisht objekti ri, me pesë klasë, kabi-netin e arsimtarëve dhehapësirat shoqëruese tëvendosura në katin përd-hes dhe në katin e parë.Mësimi zhvillohet nëgjuhën shqipe dhe gjuhënmaqedonase, nga klasa Ideri V. Janë gjithsej 7paralele të ndara në dyturne, të cilat realizojnëarsimin në dy ciklet e paratë arsimit nëntë vjeçar.Përveç se në Miletinë, SHF“7 Marsi”, ka edhe dyshkolla të tjera periferikenë fshatrat Çollopek i ridhe Bllacë. Kjo e fundit kaedhe shkollën më të vogël,ku mësimi organizohet nëdy paralele të kombin-uara. Në Çollopek të ri,sikurse shpjegon drejtori,kushtet për mësim janëgjithashtu në niveleshumë të kënaqshme,pasi objekti u lëshua nëpërdorim në janar të vitit2017 dhe sistemi i nxehjesështë gjithashtu i ri. Nëtre shkollat periferike dhenë shkollën qendrore, ecila gjendet në fshatin Çel-lopek, gjithsej mësojnë678 nxënës. (L.P)

Laura PAPRANIKU

Shkup, 5 nëntor - Me 23orë mësimi në javë dhetetë lëndë të ndryshmeprej në klasë të parë, fëmi-jët e moshës pesë vjet egjysmë apo gjashtë, e kanëtë vështirë ta konceptojnëshkollën si një vend tërhe-qës dhe komod. Ngarkesae madhe me lëndë, detyra,libra dhe çanta që rëndo-jnë mbi kurriz, bëjnë qënjë numër i madh i fil-loristëve të humbin bes-imin në aftësitë e veta. Përkëtë arsye jo të gjithëshkojnë në shkollë megëzimin që mund të ofrojënjë vend, tek i cili fëmijëtduhet para së gjithash tëndejnë ngrohtësinë e“shtëpisë” së dytë të tyre.Përkundrazi, shkolla ështëkthyer në një ambient ku

ata shkojnë pa dëshirë,madje shpesh herë edhetë frikësuar. Përveç kësaj,jo të gjitha shkolla ofrojëkushte dhe standarde tëmira për mësim, duke ebërë atë gjithnjë e mëtepër refuzuese përnxënësit edhe atë që nëklasë të parë.

Njohës të çështjeve ar-simore, konsiderojnë sengërçi profesional që ështëkrijuar në raportin shkol-lë-nxënës, është pasojë enjë sërë reformave tëdështuara në sistemin ar-simor, ose thënë ndryshe,rezultat i eksperimen-timeve të shpeshta qëkanë ndodhur nëpërgjithësi në sferën e ar-simit, pa përjashtuar këtuprogramet mësimore apokurrikulën e shkollimit.Kur jemi te nxënësit e

klasës së parë, bie në synumri i lartë i orëve tëmësimit si dhe i lëndëvemësimore. Për pesë ditëmësimi brenda një jave,ata duhet të realizojnë ngagjashtë orë mësimi ngalëndën e gjuhës amtare,pesë orë matematikë, dyorë gjuhë angleze, nga dyorë në javë mësimi nëartin figurativ, artinmuzikor dhe shkencatnatyrore, nga një orëmësimi nga shkencashoqërore, si dhe tre orëedukatë fizike dhe shën-detësore. Pra, janë gjith-sej 23 orë mësimi të de-tyrueshme në javë, përtetë lëndë mësimore tëcilat duhet t’i realizojnëfëmijët, të cilët në klasë tëparë regjistrohen nëmoshën pesë vjet e gjys-mim ose gjashtë.

Prof. Dr. Xheladin Mu-rati, thotë se si numri iorëve, ashtu edhe numri ilëndëve tejkalojnëmundësitë reale që kamosha e këtyre fëmijëve,konkretisht nuk korre-spondojnë me aftësitëpsikomotorike të fëmijëve.Murati, që 12 vite më parëishte pjesë e ekspertëvepër përpilimin e Koncep-cionit të arsimit nëntëv-jeçar, tregon se propozimii ekspertëve ishte qënxënësit e ciklit të ulët(nga klasa e parë deri tëtretën) të mos kenë mëtepër se 20 orë mësimi nëjavë. Mirëpo, pas kësajnisi të përzihet politika.Secili ministër i Arsimitvinte me propozimin përshtimin e ndonjë lëndë tëreja, ndonjë orë të re apoaktiviteti mësimor dhe

tani jemi në situatë kurshkolla dhe nxënësit janëngarkuar së tepërmi.

“Kjo mbingarkesë, nëmënyrë automatike krijonqëndrim negativ përshkollat, krijon ndjenjat emosrespektimit, mohimit,pakënaqësisë dhe josh-presës. Te këta fëmijë kri-johet percepcioni se shkol-la është një vend imundimeve dhe jo njëvend i ngrohtë, ku atamund ta gjejnë veten tëdobishëm dhe të kenëdëshirë të shkojnë nëshkollë”, sqaron profesori.

Shkolla fillore, sido-mos ajo e ciklit të ulët,sipas tij, është mjaft irëndësishëm në formimine nxënësve. Prandaj ështëdetyrë e mësimdhënësveqë të krijojnë atmosferëpozitive në klasë dhe në

shkollë, me qëllim që kyinstitucion të jetë tërhe-qës për ta dhe jo të krijojëagresivitet dhe qëndrimnegativ tek nxënësit. Pro-fesor Murati, vëren seështë diskutuar meshumë të drejtë ngarkesae kurrikulës me lëndëmësimore, me numër tëmadh të orëve dhe me ak-tivitete të tjera, të cilatështë e pamundur të real-izohen vetëm në klasë.“Për këtë arsye ngarkesapërcillet te nxënësit edhepas përfundimit të mësim-it, në shtëpi me sasi tëmadhe të detyrave që ujepen nga ana e mësimd-hënësve. Kjo sjell më vonëreagimin me të drejtë tëprindërve, por edhemësimdhënësit janë në tëdrejtën e tyre pasi u duhettë veprojnë sipas koncep-tit arsimor. Problemi ështëse në aspektin funksionalky koncepcion has nëprobleme të shumta, dukenisur nga cilësia emësimdhënies, teksteveshkollore apo edhe zgjed-hjes së aktivisteve që dotë realizohen në klasë”,shpjegon ai. Të gjitha këtakomponentë, plotësonMurati, duhet të jenë nëfavor të zhvillimit intelek-tual të nxënësve, të af-tësimit të tyre për të më-suar dhe për të ditur, pornë asnjë rast që shkolla tëjetë vetëm vend argëtimi.Prandaj, thotë më tej ai,sistemit arsimor nëpërgjithësi, e në rastinkonkret arsimit fillor iduhet një revidim i tërë-sishëm si në kurrikulë, nëtekste dhe në koncepcion.

XHELADIN MURATI

Kjo mbingarkesë,në mënyrë

automatike krijon qëndrimnegativ për shkollat, krijonndjenjat e mosrespektimit,mohimit, pakënaqësisëdhe joshpresës. Te këtafëmijë krijohet percepcionise shkolla është një vend imundimeve dhe jo një vendi ngrohtë, ku ata mund tagjejnë veten të dobishëmdhe të kenë dëshirë tëshkojnë në shkollë

Shembujt pozitiv të bashkëpunimit në shkollë

Shkolla e Miletinës me ngrohje dhuratë nga prindi Jetmir Mustafai, me punëtë përkohshme në Norvegji,është prind i dy fëmijëve qëjanë nxënës mjaft krenarëme donacionin e të atit përshkollën periferike “7Marsi” në fshatin Miletinë.Drejtori Xhevahir Abdulitregon se për realizimin ekëtij donacioni, që kapvlerën e rreth 9 mijëeurove, janë respektuar të gjitha rregullat eparapara me ligj

Për shkak të ngarkesës me lëndë dhe orë mësimi

Shkolla, refuzuese që në klasë të parëNjohës të çështjevearsimore, konsiderojnë sengërçi profesional që ështëkrijuar në raportin shkollë-nxënës, është pasojë e njësërë reformave tëdështuara në sisteminarsimor, ose thënë ndryshe,rezultat ieksperimentimeve tëshpeshta që kanë ndodhurnë përgjithësi në sferën earsimit, pa përjashtuarkëtu programet mësimoreapo kurrikulën e shkollimit

Koha

KohaE HËNË

6 NËNTOR |2017| 3"Koxias sipas të gjitha gjasave është mirë i informuar përmes kontakteve të tijme Qeverinë e re në Shkup dhe çka është më me rëndësi pas vizitës së kryemi-nistrit (grek) Aleksis Cipras të SHBA-së", thekson "Katimerini"Aktuale

Shkup, 5 nëntor - Mossuk-sesin e Bashkimit Evropi-an në Ballkan e shfrytë-

zojnë Kina dhe Rusia,vlerëson presidenti GjorgeIvanov në intervistën përgazetën britanike"Telegraf". "BashkimiEvropian e lë derën hapurpër ndikimin kinez dherus në Ballkan, për shkaktë mossuksesit të saj ab-solut të angazhohen dhetë investojnë në rajon.Deri para ca kohësh, nukpamë investim rus nëMaqedoni. Por, siç tërhiqetEvropa, gjegjësisht nuk uqëndron mbrapa prem-timeve të saja se Ballkanido të bëhet pjesë eBashkimit Evropian, kjoështë si thirrje e BE-sëderi te të tjerët të vijnë dheta plotësojnë këtëhapësirë", thotë Ivanov.Presidenti i Maqedonisë,siç transmeton gazeta, ka

deklaruar se BE është engujuar në mënyrën e tëmenduarit prej shekullit20 dhe pengesat e brend-shme të vogla, me ç'rastnuk ka mundësi të bal-lafaqohet me sfidat editëve të sotme, duke ipërfshirë migrimet maso-vike dhe krimin digjitaltransnacional. Ivanov ethekson edhe mossuk-sesin e Evropës që inves-timet t'i rikahëzojë në in-vestime në korridorininfrastrukturor lindje-perëndim i cili i lidh detinAdriatik dhe Detin e Zi sishembull për shkurt-pamësinë e BE-së, siç ufokusua në korridorinveri-jug i cili i lidh Greqinëdhe Serbinë. "Tani jemi nësituatë në të cilën i shfry-tëzojmë paratë kineze dhe

kreditë për ndërtimin ekorridorit evropian i cilikalon përmes territorit tëMaqedonisë. Ky ështëparadoksi. Kjo është ajonë të cilën mendoj kur flasse Evropa po tërhiqet. Kjoështë si thirrje për Kinën",vlerëson Ivanov. Gazeta eanalizon edhe gjendjen nëMaqedoni përmes prizmëssë integrimeve të sajevropiane dhe euroat-lantike, kontestin me em-rin dhe marrëdhëniet eBE-së dhe Kinës dhe Ru-sisë. "Qëllimi i Maqedonisët'i bashkohet BE-së dheNATO-s për momentinështë i bllokuar nga Gre-qia, e cila ju vendosi vetobisedimeve për anëtarësimpër shkak të kontestitshumëvjeçar rreth tëdrejtës së Ish-Republikës

Jugosllave të emrit që emban edhe rajoni në Gre-qinë Veriore", konstatongazeta. Ivanov, siç trans-meton "Telegrafi" britanik,theksoi se bllokimi i vazh-dueshëm i Greqisë përhyrjen e Maqedonisë në

NATO, ose fillimin e nego-ciatave për inkuadrimndaj BE-së, e la vendin nëpasiguri gjeopolitike, që ekarakterizon qasjen eizoluar të Evropës ndaj sfi-dave me të cilat ballafaqo-het kontinenti.

Shkup, 4 nëntor - Bisedate përgjuara në rastet"TNT" për rrëzimin ekompleksit Kosmos dhe"Toplik" për ndërtimin eQytetit të Diellit po bëhenpjesë e dëshmive që do tëshfrytëzohen në këto pro-cese gjyqësore, vendosi tështunën Gjykata e Apelitnë Shkup. Gjykata endryshoi vendimin eGjykatës Penale dhe ipranoi ankesat eProkurorisë Speciale

Publike me të cilatProkuroria kërkoi qëbisedat e përgjuara nëlëndët "Toplik" dhe "TNT"të jenë dëshmi në proce-durë gjyqësore.Prokurorët nga PSP në dymbledhjet publikedeklaruan se të akuzuar-it në këto lëndë, ish-kryeminstri NikollaGruevski dhe ish-ministrii Transportit dhe Lid-hjeve, Mile Janakievskinuk janë viktima të

përgjimit, por ata kanëqenë pjesë e pushtetit qëka përgjuar në mënyrëjoligjore. Prokurorët po-huan se xhirimet kanëvlerë dëshmuese dhe meto nuk shkelet privatësiae të akuzuarve. Avokatëte të akuzuarve, ndërkaq,pohuan se bisedat epërgjuara janë përfituarnë mënyrë joligjore dhese shkelet privatësia e tëakuzuarve. Xhirimet ngabisedat e përgjuara deri

më tani janë pranuar sidëshmi edhe në lëndën"Treqind" në të cilën iakuzuar është ish-ndih-mësministri në MPB,Gjoko Popovski dhe për"Dhunën në Qendër", nëtë cilën i akuzuar ështëish-kryeministri NikollaGruevski dhe rastin "Ten-derët" në të cilin eakuzuar është ish-min-istrja e Kulturës, Eliza-beta Kançevska - Milevs-ka.

Athinë, 5 nëntor - Ministrigrek i Punëve të Jashtme,Nikos Koxias dëshiron tazgjidhë kontestin me em-rin e Maqedonisë në gjys-mën e parë të vitit 2018,por shpresat e tij do tëmund të tregohen si tejetambicioze, vlerëson gazetaathinase "Katimerini".Koxias gjatë prezantimit tëplaneve të Qeverisë grekepër zgjidhje të kontestit,deklaroi se negociatat përkëtë çështje duhet të për-fundojnë në gjysmën eparë të vitit 2018. "Në tëkundërtën, do të kemivështirësi të mëdha. Pamarrëveshjes do të ketë trederi katër muaj burokracinë Kombet e Bashkuara",tha Koxias. Sipas tij,gjithçka duhet të përfun-dohet deri në fund të vitit2018, sepse deri në vitin2019 do të duhet të mba-

hen zgjedhje presidencialenë Maqedoni dhe zgjedhjeparlamentare në Greqi."Ky nuk do të jetë vit i mirëpër zgjidhjen e çështjevetë natyrës së tillë, sepse dotë jemi në mes tëfushatave zgjedhore,ndërkaq probleme të tilladuhet të zgjidhen në at-mosferë relaksuese",deklaroi Koxias. "Katimeri-ni" vlerëson se asnjë min-istër grek i punëve tëjashtme apo Qeveria qëmerret me atë çështje "tëkomplikuar dhe delikate",deri më tani nuk e ndërlid-hën me politikën e brend-shme, as ndërkaq nukpërcaktuan kornizë kohore

për zgjidhjen e saj."Koxias sipas të gjitha

gjasave është mirë i infor-muar përmes kontaktevetë tij me Qeverinë e re nëShkup dhe çka është mëme rëndësi pas vizitës sëkryeministrit (grek) Alek-sis Cipras të SHBA-së",thekson "Katimerini".Gazeta vlerëson se ështëfakt se për momentin kakushte më të volitshmepër zgjidhjen e problemit,sepse "ish-kryeministri iMaqedonisë NikollaGruevski, nacionalist dhepopulist, tashmë nukështë figurë kyçe, ndërsakryeministri i ri ZoranZaev duket më pragmatik

dhe fleksibil". "Në Maqe-doni po rritet edhe presionii shqiptarëve etnik, , ndër-sa NATO dhe BE insistojnëta vendosin Shkupin nënombrellën e tyre në kushtetë ndikimit në rritje të Ru-sisë në Ballkan", thekson"Katimerini". "Mundësitë ejashtme janë vendosur,por Greqia nuk është e sig-urt se ekzistojnë kushte tëpjekura për kompromis, icili do të mund të shkak-tonte dëme në të dyjaanët", vlerëson gazeta,duke shtuar se mu përkëtë arsye druan që"dëshirat e Koxiasit mundtë tregohen si tejet ambi-cioze".

Shkup, 5 nëntor - NëGjykatën Administrativejanë mbajtur të gjithaseancat për ankesat edorëzuara për raundin edytë të zgjedhjeve lokale.Nga gjykata për MIA-n,deklaruan se në vijimështë përgatitja evendimeve të cilat sapotë jenë gati do të publiko-hen në ueb faqe. Tash-më është publikuarvendimi për padinë eLëvizjes Popullore tëMaqedonisë e cila hidhet

si e pabazë. Në GjykatënAdministrative janëparashtruar 16 padi.Njëmbëdhjetë prej tyreishin të parashtruaranga Aleanca për Shqip-tarët, katër nga lëvizja"Besa" dhe një nga Lëviz-ja popullore për Maqe-doninë. Paraprakisht,Komisioni Shtetëror i Zg-jedhjeve në mbledhje ihodhi poshtë të gjithaankesat e parashtruarapër rrethin e dytë të zg-jedhjeve lokale.

Shkup, 5 nëntor - Qeveriaas nuk i konfirmoi, po asnuk i përgënjeshtroi in-formacionet jozyrtare seKëshilli i ProkurorëvePublik ka dorëzuarmendim pozitiv vetëmpër dy nga 23 kandidatëte paraqitur përprokurorë të ri. Përgjig-jen e vetme që e morëmnga ky institucion ishtese propozimet e Këshillitdo të shqyrtohen nëseancë, por pa saktësuarse kur do të ndodhë kjo,raporton Alsat-M. Jo-zyrtarisht përmendenemrat e profesoreshësElena Andreevska dheanëtarit aktual tëKëshillit, LubomirJovevski, për të cilin nëqarqet e Prokurorisëkonsiderohet si kandi-dati më serioz për këtëpost. As kryetari iKëshillit, Kole Shterievnuk zbuloi emrat për tëcilët këshilli ka dhënëvlerësim pozitiv. Në njëbisedë për Alsat M,Shteriev u shpreh se çdoinformatë jashtë njoftim-it të tyre është spekulim,pa i komentuar emrat ekandidatëve që për-menden në opinion dhepër të cilët është dhënëmendim pozitiv. Mbetet

e paqartë pse vetëm dykandidatë kanë hyrë nërrethin më të ngushtëpër prokuror, përkatë-sisht nëse kandidatët etjerë nuk i plotësojnëkushtet e konkursit osenuk kanë marrë mendimpozitiv për shkak tëdokumentacionit tëpaplotësuar. Para treditëve, Këshilli njoftoi sepër kandidaturat eshqyrtuara janëdorëzuar vlerësime meshkrim në “Ilindenskanumër 2”. Tashmë njëkohë të gjatë në opinionsi favorit për prokurorpublik përmendetLubomir Jovevski, i ciliështë edhe anëtar iKëshillit të Prokurorëve.Tani mbetet që Qeverianë seancë t’i shqyrtojëkandidaturat dhemendimet e Këshillit dhetë merr vendim përnjërin nga kandidatët.Më pas, vendimi dorëzo-het në Kuvend si propoz-im- vendim, ndërsanjëkohësisht dorëzohetedhe mendimi i Këshillittë Prokurorëve Publik.Për emërimin eProkurorit Publik, Ku-vendi vendos me shu-micë të thjeshtë prej 61votave.

Ivanov për Telegrafin britanik

Mossuksesin e BE-së në Ballkan e shfrytëzon Rusia dhe KinaIvanov, siç transmeton"Telegrafi" britanik, theksoise bllokimi i vazhdueshëm iGreqisë për hyrjen eMaqedonisë në NATO, osefillimin e negociatave përinkuadrim ndaj BE-së, e lavendin në pasigurigjeopolitike, që ekarakterizon qasjen eizoluar të Evropës ndajsfidave me të cilatballafaqohet kontinenti

Gjykata Administrative pritet t'i refuzojë paditë për zgjedhje

Jovevski, kandidati mëserioz për prokuror

"Bombat" të jenë dëshmi në "TNT" dhe "Toplik"

Athinë zyrtare për emrin e Maqedonisë

Koxias dëshiron të zgjidhetkontesti në vitin 2018

Koxias thotë se gjithçka duhettë përfundohet deri në fund tëvitit 2018, sepse deri në vitin2019 do të duhet të mbahenzgjedhje presidenciale nëMaqedoni dhe zgjedhjeparlamentare në Greqi

4KohaE HËNË6 NËNTOR |2017|

Komponenti social në Buxhetin e vitit 2018 aspak nuk dallon nga buxhetet e më-parshme e që tashmë është përgatitur nga Qeveria e re Aktuale

Vetëvritet 34-vjeçari

Shkup, 5 nëntor - Në një au-tomjet në parking, është gjeturtrupi i një 34-vjeçari me plagënga armë zjarri në kokë, i cilisipas policisë, sipas të gjithagjasave, ka kryer vetëvrasje.Nga MPB kumtuan se dje rrethorës 7 në drejtimin rrugorResnjë - Manastir, nëparkingun në afërsi të kontrol-lit teknik në dalje të qytetit, nëautomjetin "Pollo" është gjeturi vdekur M.P. (34) nga Resnja,me plagë nga armë zjarri nëkokë. Në brendësinë e autom-jetit është gjetur pistoleta e llo-jit "HC" të kalibirt 9mm. Vdek-ja është konstatuar ngaNdihma e shpejtë mjekësoredhe është kryer ekspertizë ngaekipi i Sektorit për punë tëbrendshme Manastir, ndërkaqme urdhër të prokurorit pub-lik, trupi i të vdekurit ështëdorëzuar për obduksion.

Lehtësohetprocedura

doganore përkompanitë

Shkup, 5 nëntor - Më pakdokumente dhe përfundim mëtë shpejtë të proceduravedoganore, paralajmëron drej-tori i Drejtorisë së Doganave,Gjoko Tanasoski në intervistëpër MIA-n. "Një nga prioritetetstrategjike për ne dhe Min-istrinë e Financave është për-mirësimi dhe thjeshtësimi ilegjislaturës doganore, me qël-lim të lehtësimit të punës sëndërmarrjeve të vogla dhe tëmesme të konkurrencës dheeksportit. Pjesë më e madhe elegjislaturës së re doganore dotë jetë Ligji i ri doganor që dotë harmonizohet me Ligjin e ridoganor të Unionit që filloi tëzbatohet prej vitit 2016", thek-son Tanasoski. Ai thekson senjë pjesë e ndryshimeve do tëçojnë drejt thjeshtësimit tëprocedurave doganore, që dota lehtësojë punën e kom-panive të vogla dhe të mesme,do ta përmirësojë konkur-rencën e tyre dhe do t'u ndih-mojë në mënyrë efikase tëkyçen në zinxhirët global tëtregtisë. Rregullativa e redoganore, përveç që do tëthjeshtësohet, do t'i përmbajëedhe tre shtyllat e domos-doshme për integrim më tëmirë të ekonomisë së Maqe-donisë në rrjedhat globale - dotë jetë transparente, e harmo-nizuar dhe standardizuar. Ajoqë tani, në fillim, mund të par-alajmërohet është numri më ivogël i dokumenteve dhe për-fundim më i shpejtë i procedu-rave doganore, thotë në inter-vistë drejtori i Drejtorisë sëDoganave duke cekur se prejvitit 2018 do të vendoset soft-uer i ri për përpunim tëdeklaracioneve doganore qëduhet të kontribuojë drejt për-mirësimit të dukshëm dhelehtësimit të punës doganoredhe vendosjes së ambientitdoganor pa letra që duhet t'iintegrojë në vete edhe sisteminpër editim elektronik të lejevepër import dhe eksport.

Zejnulla VESELI

Shkup, 5 nëntor - Komponentisocial në Buxhetin e vitit 2018aspak nuk dallon nga buxhetete mëparshme e që tashmë ështëpërgatitur nga Qeveria e re.Përveç që dominojnë transfertatsociale, siç janë rritja e rrogavepothuajse në të gjithë institu-cionet shtetërore, me buxhetine vitit 2018 parashihet edherritje e tatimeve, por jo e tatim-it progresiv siç paralajmëronteLSDM-ja gjatë fushatës në zg-jedhjet e parakohshme parla-mentare, por rritje të akcizës sënaftës, e cila nga janari i vitit tëardhshëm - dukshëm do të ketëimplikime serioze në standard-in jetësor të qytetarëve. Edhepse për ekspertët ekonomikkonsolidimi fiskal i buxhetitduhet të vazhdojë dhe nukduhet të përjashtohet rritja etatimeve, mirëpo kur bëhet fjalëpër rritje të akcizës së naftëspër 3 denarë, atëherë nuk për-jashtohet efekti negativ qëmund të ketë implikime mbistandardit jetësor të qytetarëve.“Një gjë e këtillë shumë pakpritej nga Qeveria e re. Në këtëdrejtim, rritja e akcizës sënaftës për 3 denarë nuk ështëbefasuese vetëm për qytetarët,por edhe për ekspertëtekonomik. Cilat do të jenë efek-tet negative nga rritja e akcizësnë rritjen e çmimeve tjera dhe sikjo do të ndikojë për kategorinëe njerëzve të varfër, personal-isht mendoj se rritja e akcizësdo të mund të lëviz spiralen einflacionit edhe pse kjo nukmund të jetë dhe aq e rrezik-shme”, thotë Marjan Petreski,ekspert ekonomik. Prandaj, kurkemi parasysh se çfarë ishinpremtimet e LSDM-së para se tëmarrë pushtetin, Petreski thotëse kjo masë nuk e arsyeton qëvendime të këtillë të sillen bren-da natës. “Sa i përket vendosjessë tatimit progresiv nga vitit2019, kjo është për shkak sepërllogaritjet e Qeverisë janë senga ky tatim, edhe sikur tërritet në 18 për qind nga 10 saështë tani - nuk mund të mblid-hen të hyra në buxhet në nivelvjetor më shumë se 35-40 mil-ionë euro, sepse këtë kategori tënjerëzve të pasur e përbejnëvetëm 1 për qind dhe bëhet fjalëpër njerëz individual, ndërsamasën më të madhe të njerëzveqë për shkak të kushteve tërënda financiare përdorin mak-ina me motor disel dhe ngakëtu të hyrat nga shitja e diselitmund të jenë disa herë më tëlarta se nga tatimi progresiv”,thotë Petreski. Nga këtu, thotëPetreski, pres që Qeveria ta an-ulojë këtë vendim për rritje tëakcizës së naftës prej 3 denarëdhe t'u jepet hapësirëekspertëve që, gjatë debatit

publik, të japin argumentet etyre se çdo masë që sillet bren-da natës, nuk është e mirë dhese mund të këtë pasoja negativejo vetëm për qytetarët, por edhepër ekonominë e vendit nëpërgjithësi. “Nëse edhe pas de-batit Qeveria qëndron pas këtijvendimi se duhet të rritët akcizae naftës, atëherë s’na mbetetgjë tjetër neve ekspertëve dheopinionit në përgjithësi ta pra-nojmë këtë masë”, thotë Petres-ki. Rritja e akcizës së naftës për3 denarë, sipas ekspertitekonomik, Arben Halili, mundtë jetë një arsye shtesë për tërritur çmimet nga ana e prod-huesve që përdorin naftë gjatëprocesit të prodhimit dhe kjomund të shfaq dyshimin se kjomë tepër do të keqpërdoret ngaana e tregtarëve për ti rriturçmimet. “Si masë mund të kon-siderohet e arsyeshme, por nëfakt - kjo më tepër është bërë sapër të treguar se Qeveria

ndërmerr hapa konkret për tëmbushur buxhetin, por nuk be-soj se ka bërë një analizë realecost-benefit, se sa janë të ard-hurat reale që do siguroheshinpërmes saj? Cila është shtresae popullsisë që më tepër do tëpësojë nga kjo masë dhe sa nëtë vërtetë do jenë efektet bux-hetore?”, thotë Halili. Fatkeqë-sisht, ai shprehet se si edheçdoherë tjetër, me këtë vendimgoditet shtresa që më pakmund të durojë shpenzime sht-esë. “Kjo dëshmon edhe njëherëfaktin që në Maqedoni, prem-timet parazgjedhore nuk për-puthen me masat konkrete tëQeverisë pas zgjedhjeve. Doza epopulizmit ende është adutikryesor për të qeverisur me këtëvend. Megjithatë, besoj që paspresionit të publikut - do të ketënjë rishqyrtim të kësaj masedhe do të duhet të dalë memasa më të qëndrueshme dhemë afatgjata”, thotë Halili. Edhe

profesori universitar, Nasir Se-limi, vlerëson se është normaleqë shume aktivitete ekonomikevaren nga nafta, andaj ai pretrritje të çmimeve edhe përshumë mallra dhe shërbime.“Rritja e akcizës së naftës kaefekt domino-zinxhiror. Akcizatjanë tatime për produktet luk-soze siç janë nafta, duhani,alkooli, kozmetika..., andajështë e zakonshme që qeveritë efillojnë nga këto produkte. Zba-timi kësaj mase të cilën Qeveriae parashikon ta fillojë nga ja-nari i vitit të ardhëm, në radhëtë parë do të varfërojë edhe mëshumë qytetarët të cilët tanimëjanë skajshmërish të varfër. Dotë kenë më tepër nevojë përpara për nevojat elementare siushqim, transport... kështu qënuk do të ju mbeten para përnevojat tjera”, shprehet i bindurprofesor Nasir Selimi.

Shitja e derivateve të naftës në tregun e brendshëm në vitin 2016 është889.024 ton, që paraqet rritje prej 5.27% krahasuar me shitjen e derivatevetë naftës në vitin 2015 (844.506 ton), tregojnë të dhënat e KomisionitRregullator të Energjisë. Në konsumin e derivateve të naftës në Republikën eMaqedonisë në vitin 2016, karburantet me naftë dominojnë me 64.31%,benzinë pa plumb me një përqindje prej 11.67%, gazi i lëngët i naftës me8.52% dhe nafta bruto me 8.19%. Pastaj, Extra Light Oil (EL-1) ndiqet nga6.44%, bitumi me 0.49% dhe karburantet e avionit me 0.06%.

NAFTA DOMINON KONSUMIN E DERIVATEVE TË NAFTËS

MARJAN PETRESKI

Një gjë e këtillë shumë pak pritej ngaQeveria e re. Në këtë drejtim, rritja e

akcizës së naftës për 3 denarë nuk është befasuesevetëm për qytetarët, por edhe për ekspertëtekonomik. Cilat do të jenë efektet negative ngarritja e akcizës në rritjen e çmimeve tjera dhe si kjo do të ndikojëpër kategorinë e njerëzve të varfër, personalisht mendoj se rritja eakcizës do të mund të lëviz spiralen e inflacionit edhe pse kjo nukmund të jetë dhe aq e rrezikshme

ARBEN HALILI

Si masë mund të konsiderohet earsyeshme, por në fakt - kjo më tepër

është bërë sa për të treguar se Qeveria ndërmerrhapa konkret për të mbushur buxhetin, por nukbesoj se ka bërë një analizë reale cost-benefit, sesa janë të ardhurat reale që do siguroheshin përmes saj? Cila ështështresa e popullsisë që më tepër do të pësojë nga kjo masë dhe sanë të vërtetë do jenë efektet buxhetore

NASIR SELIMI

Akcizat janë tatime përproduktet luksoze siç

janë nafta, duhani, alkooli,kozmetika..., andaj është ezakonshme që qeveritë e fillojnënga këto produkte. Zbatimikësaj mase tëcilën Qeveria eparashikon tafillojë nga janari ivitit të ardhëm,në radhë të parëdo të varfërojë edhe më shumëqytetarët të cilët tanimë janëskajshmërish të varfër. Do tëkenë më tepër nevojë për parapër nevojat elementare siushqim, transport... kështu qënuk do të ju mbeten para përnevojat tjera

Qeveria ta anulojë rritjen e akcizës së naftës

Sërish të varfrit goditenVendimi i fundit i Qeverisë që,me fillimin e janarit të vitit tëardhshëm të rrit akcizën enaftës për 3 denarë, sipasekspertëve ekonomik, do tësjellë efekti negativ e që mund tëkenë implikime mbi standarditjetësor të qytetarëve

Koha

KohaE HËNË

6 NËNTOR |2017|

Protestuesve i është drejtuar edhe ish-deputeti Hysni Shaqiri, sipas të cilit, dën-imi i fundit është ngjarja më e dhimbshme dhe se nuk ka mbizotëruar drejtësia 5Aktuale

Shkup, 5 nëntor - Që ngafillimi i vitit, në përpjekjepër të kaluar ilegalisht ku-firin e Republikës sëMaqedonisë, janë penguartë paktën 2854 persona,raporton Anadolu Agency(AA). Përkundër mbylljessë “Rrugës Ballkanike” tëemigrantëve, e cila nëmars të vitit të kaluar umbyll zyrtarisht, përpjek-jet e paligjshme për tëkaluar kufijtë e Ballkanitkanë vazhduar gjë e cilashfaqet edhe përmes sta-tistikave të institucionevekompetente. "Në periud-

hën janar-shtator 2017,në përpjekje për të kaluarilegalisht kufirin shtetëror,janë parandaluar gjithsej2831 persona", thonë përAA nga Ministria e Punëvetë Brendshme (MPB). Nëkëtë shifër nuk janë tëpërfshirë 23 emigrantët tëcilët policia i ka kapur nëmuajin tetor, në dy rastetë ndara në vendkaliminkufitar "Bogorodica”. Gjatëkontrollit të një automjetime targa të Bullgarisë, u

zbulua një grup prej 13emigrantëve të paligjshëmnga Iraku, ndërsa një ditëmë vonë, gjatë kontrollittë një automjeti tëregjistruar në Maqedoni,u gjetën 10 emigrantë, ngatë cilët shtatë pakistanezëdhe tre sirianë. Nëse shto-hen këto shifra, atëherënga fillimi i vitit e deri mësot janë kapur 2854 emi-grantë. Pas mbylljes së“Rrugës Ballkanike”, qen-drat për pranim dhe

tranzit mbetën pothuajsetë zbrazëta. Nga zyra eUNHCR-së në Shkup, përAA thonë se në territorin eMaqedonisë aktualishtndodhen 38 refugjatë, ngatë cilët 15 në qendrën përpranim në Tabanoc, nëafërsi të kufirit verior meSerbinë, tre personandodhen në qendrën nëGjevgjeli, 11 persona tëtjerë në objektin për stre-him të kategorive tëprekura (Shtëpia e Sigurt)

në Shkup, ndërsa nëntëtë tjerë në akomodim indi-vidual. Pas mbylljeszyrtare të së kësaj rruge,UNHCR dhe organizatathumanitare të cilat ishinpërfshirë aktivisht në për-balljen me krizën me emi-grantë, vazhdimishtapelonin te institucionetkompetente se me mbyll-jen e rrugës nuk do tëzgjidhet problemi i emi-grantëve të cilët do tëshndërrohen në preh tëtrafikantëve. Përveç kësaj,UNHCR dhe organizatathumanitare në disa rastengritën shqetësimin përkushtet në të cilat qëndro-jnë refugjatët në qendratpër pranim dhe të cilatsipas tyre nuk plotësojnënevojat për qëndrim më tëgjatë, por vetëm afat-shkurtër për personat tëcilët vijnë nga shtetet eLindjes së Mesme, të cilëtpërmes Maqedonisë udhë-tonin në Evropën Perëndi-more.

36vjeçarigjendet i vdekur në rrugë

Shkup, 5 nëntor - Njëtrup i pajetë mëngjesine së shtunë është gje-tur në rrugën "FrenklinRuzvelt" në Shkup. Siçinformojnë nga MPB,trupi i vdekur i M.J. (36)nga Shkupi, i cili ështëgjetur në orën 1 e 35minuta në sipërfaqenme barë pranë rrugës,ka lëndime me siguri tëmarra nga rrëzimi prejnë lartësi prej katit tështatë të ndërtesës nëafërsi. Me urdhrin eprokurorit publik trupido të dorëzohet në ob-duksion.

Omer XHAFERI

Shkup, 5 nëntor - Nësheshin "Skenderbeu" nëShkup, qindra protestueskanë shprehur indinjatëne tyre kundër akt-gjykimeve të shqiptuaraditë më parë ndaj tëakuzuarve në rastin "Lagj-ja e Trimave". Pjesëmar-rësit, familjarë, organizatajoqeveritare, personalitetetë njohura të shoqërisëshqiptare në Maqedonisë,përsëritën kërkesën përhetim ndërkombëtar dherishikim të rastit, i cilisipas tyre, është edhe njëpadrejtësi ndaj shqip-tarëve të Maqedonisë.Kryetarja e Këshillit famil-jarë të grupit të Ku-manovës, Dashurie Sefa,tha se dënimet arbitrareme 20, 40 dhe burg të për-jetshëm, për familjarëtdhe gjithë botëndemokratike janë të pa-pranueshme. “Kërkojmëqë e gjithë ngjarja e 9 dhe10 majit të hetohet e pro-cedohet nga ndërkombë-tarët, sepse strukturat elarta shtetërore të Maqe-donisë kanë qenë direkt tëpërfshirë si manipuluesdhe nxitës në sajimin eskenarit të 9 majit. MPB,shefi i shërbimit maqe-

donas, janë ideologët dhezbatuesit e skenarit të 9majit në Kumanovë”, kathënë Sefaj.

Në ndërkohë, DaimHiseni në emër të SHVL-UÇK-së tha se Gjykata kadhënë dënime të padrejtadhe politike ndaj tëakuzuarve të Kumanovës.“Mbi 700 vite burg dhe 7dënime me burg të përjet-shëm, tregojnë fytyrën evërtetë të drejtësisë maqe-donase. Ndal persekutim-it të shqiptarëve, dënimevedrakonike, ndal dhunës,ndal drejtësisë selektivedhe skenarëve të montu-ara ndaj shqiptarëve.Kërkojmë rasti të hetohetnga faktori ndërkombëtar,drejtësi dhe liri për grupine Kumanovës”, ka thënëHiseni. Protestuesve iështë drejtuar edhe ish-deputeti Hysni Shaqiri,sipas të cilit, dënimi i fun-dit është ngjarja më edhimbshme dhe se nuk kambizotëruar drejtësia.

“Nuk pajtohemi meakuzën ndaj grupit të Ku-

manovës. Reagimi duhettë jetë gjithëkombëtarë.Politika e Maqedonisë meçka mbërrin po dënonshqiptarët. Procesi duhettë hetohet që drejtësia tëvihet në vend. Kjo çështjeu hesht nga shumë qen-dra shqiptare, pse mosthem nga Prishtina eTirana, sepse njollosjadrakonike shqetësoi gjithëbotën shqiptare. Protestatduhet të vazhdojnë, sepse

ka të bëjë me një çështjeserioze. Maqedonia mekëtë po hyn në krizë të re,pres nga faktori ndërkom-bëtar të ndërhyjë dhe tëmerr masat adekuate. Njëhetim ndërkombëtar ështëmë se i nevojshëm”, kathënë Shaqiri.

Kryetari i Shoqatës tëtë Përndjekurve dhe tëBurgosurve Politik Shqip-tarë, Shpëtim Pollozhani,tha se pret që faktori

ndërkombëtar të aktivizo-het dhe të kërkojë zbard-hjen e vërtetë të ngjarjes.“Ky është dënim politik…Kërkojmë nga faktorindërkombëtarë që të in-tervenojnë si që kanë in-tervenuar edhe tjetër-herë, të përsëritet ky rastdhe pala shqiptare emaqedonase ta dinë tëvërtetën. Ky do të jetë filli-mi i protestave dhe në dotë protestojmë derisa ato

të lirohen nga burgjet”,tha Pollozhani paraprotestuesve protestuesve.Krahas për të dënuarit nërastin "Lagjja e trimave",protestuesit kërkuan liriedhe për të dënuarit etjerë në rastet "Monstra","Brodeci" dhe të tjera. Nëprotestë është vërejturprani e madhe e policisë,ndërsa për shkak tëprotestës - komunikacioninë rajonin qendror tëqytetit në Shkup ishterikëahëzuar. Ndryshe,Gjykata Penale tëakuzuarve për ngjarjet në"Lagjen e Trimave" në Ku-manovë në maj të vitit2015, në të cilat jetën ehumbën tetë pjesëtarë tëforcave të sigurisë sëMaqedonisë dhe 10 pjesë-tarë të Grupit të Armato-sur, u shqiptoi tetë dën-ime me burg tëpërjetshëm, 13 me nga 40vjet, gjashtë me nga 20vjet, një me 18 vjet dhe dyme nga 14, dy me 13 dhedy nga 12 vjet dhe katëraktgjykime për lirim.

Tek ne 26 vite problem më i madh është ndikimi politik, apo varësiapolitike e gjyqit nga pushteti ekzekutiv. Nevojiten reforma, të cilat nuk dojenë të lehta, njerëz dhe vendosmëri, të fillohet t’i jepet fund kësaj. Kështuthotë Dane Iliev, ish kryetar i Gjykatës Supreme në intervistën për RadionEvropa e Lirë, ndërkohë që është shprehur se aktualisht, jemi pa pushtetgjyqësor. “Tek ne 26 vite problem më i madh është ndikimi politik, apovarësia politike e gjyqit nga pushteti ekzekutiv. Nevojiten reforma, të cilatnuk do jenë të lehta, njerëz dhe vendosmëri, të fillohet t’i jepet fund kësaj. Që të shmangetkonstatimi i një shteti peng, që të mos zëvendësohet me tjetër, nevojiten po këto reformadhe ajo duhet të kuptohet se pushteti ekzekutiv është një nga më kryesorët, pa ta këto dypushtete, ligjvënës dhe ekzekutiv sjellin këtë situatë, gjendje ku pothuajse nuk kemipushtet gjyqësor…”, ka thënë Iliev.

NDIKIMI POLITIK NË GJYQËSI ËSHTË 26 VITE I VJETËR

Nga fillimi i vitit janë parandaluar 2854 refugjatë

Migrimi ilegal nuk bllokohet lehtë"Në periudhën janar-shtator2017, në përpjekje për tëkaluar ilegalisht kufirinshtetëror, janë parandaluargjithsej 2831 persona", thonënga Ministria e Punëve tëBrendshme. Në këtë shifërnuk janë të përfshirë 23emigrantët të cilët policia i kakapur në muajin tetor, në dyraste të ndara në vendkaliminkufitar "Bogorodica”

Protestë kundër dënimit të të akuzuarve në rastin "Lagja e Trimave"

Urgjentisht të ndërhyjnëndërkombëtarët

“Kërkojmë që e gjithëngjarja e 9 dhe 10 majit tëhetohet e procedohet ngandërkombëtarët, sepsestrukturat e lartashtetërore të Maqedonisëkanë qenë direkt tëpërfshirë si manipulues dhenxitës në sajimin e skenarittë 9 majit. MPB, shefi ishërbimit maqedonas, janëideologët dhe zbatuesit eskenarit të 9 majit nëKumanovë”, ka thënëKryetarja e Këshillitfamiljarë të grupit tëKumanovës, Dashurie Sefaj

Koha

6KohaE HËNË6 NËNTOR |2017| Marketing

KohaE HËNË

6 NËNTOR |2017| 7Ajri i ndotur, sipas shumë studimeve, dukshëm ndikon edhe në rritjen e numrit tësulmeve te pacientët, sidomos në tru, shtypjen e gjakut, kurse te disa pacientëshkakton edhe karcinomAktuale

Urim HASIPI

Tetovë, 5 nëntor - Në Tetovëpër çdo ditë rritet numri i fëmi-jëve të sëmurë nga sëmundjete frymëmarrjes, të cilat shpeshparaqiten si pasojë e ajrit tëndotur, thonë nga Qendra përshëndet publik në Tetovë.

Ajri i ndotur, sipas shumëstudimeve, dukshëm ndikonedhe në rritjen e numrit të sul-meve te pacientët, sidomos nëtru, shtypjen e gjakut, kurse tedisa pacientë shkakton edhekarcinom.

“Ka një numër të madh tëpacientëve, të cilët vdesin sipasojë e sëmundjeve që shkak-tohen nga ajri i ndotur. NgaInstituti për shëndet publik,para dy ditëve, dolën me infor-macione se në Shkup çdo vitnga ajri i ndotur vdesin derimë 5000 persona, ndërsa nëTetovë dhe Manastir kanëvdekur rreth 200 njerëz ngagrimcat e dëmshme PM10 qëjanë në ajër. Kjo është statisti-

ka e parë, e cila me numra tre-gon vdekshmërinë e popullsisënga ajri i ndotur. Por, me këtostatistika nuk mund që tëndërtojmë strategji paran-daluese me të cilën do të pen-gonim vdekshmërinë e popull-sisë në Maqedoni nga ajri indotur”, thonë nga Qendra përShëndet Publik në Tetovë.

Në Tetovë, në këto dhjetëditët e fundit, ajri ka qenëshumë më i ndotur, duke ikapërcyer edhe kufijtë e lejuar.Në prag të sezonit të ajrit tëndotur, e cila fillon me ard-hjen e dimrit, autoritetet lokalederi më tani nuk kanë pub-likuar kurrfarë masash, asnuk kanë dhënë rekomandimepër zvogëlimin e grimcave tëdëmshme PM10 në ajër.

“Më të rrezikuar janë të së-murët kronik, pleqtë dhe fëmi-jët, të cilët jetojnë afër vendit

ku ka ndodhur ndotja më emadhe për shkak të kon-centrimit të madh të grimcave,të cilat janë të dëmshme përsistemin e frymëmarrjes”,thotë Gëzim Nuredini,kryeshef i Repartit të ndihmëssë parë në Tetovë.

Ekspozimi ndaj ndotjes sëajrit, është i lidhur me efektetë shumta ndaj shëndetit tënjeriut, përfshirë këtu çrreg-ullime të tipit më të lehtë, si ir-ritim i syve e deri të dëmtimi imushkërive të bardha, astmëdhe bronkit, pastaj dëmtimenë zemër, enët e gjakut dhesistemin nervorë dhe në rastetmë të këqija, edhe kancer.

Në ndërkohë, ndryshimete temperaturave po ashtukanë shtuar radhët në mjekës-inë e përgjithshme. “Sigurishtse jemi dëshmitarë të asaj sekemi oscilime të mëdha të

temperaturave, edhe atë jo qëi kemi brenda një dite apo dyditëve, por edhe brenda ditësndodh që para dite të kemidiell, pas dite të kemi shi apoe kundërta, para dite shi dhepas dite diell ose tre apo katërherë ndryshojnë temperaturatbrenda ditës dhe gjithsesi kjonë përgjithësi ndikon në shën-detin e krejt popullatës. Këtunuk është i kursyer askush,por më së shumti i prek apo itangon ata pacientë, të cilëtjanë meteropat, të cilët direktjanë të prekur nga ndryshimete mëdha të temperaturave,pastaj atë që përmendët edheju, të sëmurët kronik dhe nor-malisht më të vegjlit, pasi qëata nuk dinë të mbrohen përveten e tyre”, thonë mjekët nëMjekësinë e Përgjithshme nëTetovë.

Çdo vit, sipas OrganizatësBotërore të Shëndetësisë, nëbotë vdesin rreth 3.7 milionënjerëz nga ajri i ndotur. Nga kyfenomen është prekur popull-sia e shëndetshme, por më sëshumti nga ajri i ndotur janëtë prekur të sëmurët kronik,njerëzit me sëmundje të zem-rës, ata që kanë shtypjen elartë të gjakut, shtatzënat, tësapolindurit dhe të sëmurëtme diabet. Mjekët rekomando-jnë që personat e sëmurë rreg-ullisht të marrin terapinë ecaktuar nga mjeku amë, tëkonsumojnë sa më shumë ujëlëngje, pemë dhe perime, sidhe të vishen në mënyrëadekuate varësisht temperatu-rave.

Tetovë, 5 nëntor - MjekjaMargarita Dalipi Mustafaime prejardhje nga Struga,e cila së bashku me ba-shkëshortin e saj, mjekunArdian Mustafai nga Teto-va, vite me radhë profesio-nin e tyre e ushtrojnë nëGjermani. Së fundmi Mar-garita ka arritur që paspërfundimit të specializi-mit 5 vjeçar në fushën eMjekësisë Interne në Kli-nikën në Frankfurt(ODER)-të Gjermanisë, sëfundi është emëruar ngaana e Klinikës sikryemjeke. Ajo është emë-

ruar kryeinfermiere ne re-partin e Mjekimit IntensivIMC. Me këtë ajo është epara a femër shqiptare nëGjermani me këtë post. Qëtë dy një kohë të gjatë je-tojnë dhe punojnë nëGjermani. Si edhe shumëkuadro të tjerë, edhe këtady mjek u larguan ngavendi për arsye ekonomikedhe financiare dhe mospasja e mundësisë sëgjetjes një vend pune paspërfundimit të shkollimit.

Përndryshe, MargaritaDalipi Mustafai u lindStrugë, shkollimin fillore

dhe atë të mesëm i kreunë Strugë, ndërsa Fakul-tetin e Mjekësisë - degamjekësi e përgjithshme nëUniversitetin e Shkupit në

Shkup. Pas diplomimitkam punuar 3 muaj nëcilësinë e mjekut amë nëShkup, si dhe 1 vit simjeke në Shtëpinë e

Shëndetit, Ndihma e Sh-pejtë në Strugë, dhenjëkohësisht si profesore-shë e lëndëve mjekësorenë Shkollën e mesme pro-fesionale në Strugë. Filli-misht ka punuar në kli-nikën Dessau-Rosslau përgati tre vite. Tash punonnë Klinikën Shtetërore nëFrankfurt. Ardian Musta-fai u lind në Tetovë, kuedhe e kreu shkollën emesme në gjimnazin e Te-tovës, ndërsa e ka kryerFakultetin e Mjekësisë -dega Mjekësi e përgjithsh-me në Universitetin e Pri-

shtinës. Pas mbarimit tëstudimeve, gati 2 vite kaqenë i punësuar si mjeknë Shtëpinë e Shëndetit,në Ndihmën e Shpejtë nëTetovë. Specializimin mevetëfinancim e kreu në nëKlinikën Universitare nëShkup. Gati 1 vit ka qenëi punësuar në Repartin eKlinikës Interne në Repu-blikën e Baden Wurtem-berg dhe Republikën eBranderburgut. Tash sëfundmi punon në HE-LIOS-KLINIKUM, rajoni iBerlinit në Repartin e an-giologjise. (U.H.)

Gostivar, 5 nëntor - Qyteti i Gosti-varit për herë të parë do të jetë niko-qir i Festivalit të dramës “Othello” qëorganizohet nga Shoqata KulturoreFishta dhe në bashkëpunim meQendrën për Kulturë, Komunën eGostivarit dhe Ministrinë e Kul-turës, njofton Flaka. “Në valën e ak-tiviteteve politike, të cilat me gjasëna kanë stërlodhur, t’i kthehemi tëpaktën për disa ditë, ndodhive artis-tike, më saktësisht veprimtarisëskenike – teatrit. Do të na bënteshumë mirë për trurin një dozë hu-mori, pse jo dhe një sarkazëm, ironiapo dhe një situatë dramatike. Nukbesoj të ketë gjë më fisnike se sa tëmerresh me krijimtari artistike, dhekrejt kjo kërkon njerëz vullnetmirë,profesionistë, këmbëngulës po edhepërkrahje”, shprehet njeri nga orga-nizatorët, Argjend Hasani.

Berat Saliu thotë që për adhu-ruesit e artit skenik të qytetit, poedhe më gjerë, nga data 09.11 derime 13. 11. 2017, në Gostivar do tëketë festë, ku do të festojmë tëgjithë.

“Do të festojmë të gjithë, sepsedo të na vijnë trupa teatrore ngashumë troje shqiptare; nga Durrësime shfaqjen “Një jetë me ty” në regjitë Erion Kames; Teatri i Ferizajt meshfaqjen “Psikozë n’4:48“ në regji tëFatos Berishës; Teatri Kombëtarnga Shkupi me shfaqjen “Darka ethërrimeve”, në regji të Qëndrim Ri-janit; nga Prishtina – Art Polis, meshfaqjen “Copë copë” në regji tëZana Hoxha Krasniqit; Teatri ngaKumanova me shfaqjen “Mësimi” nëregji të Ilirjan Himajt”, shprehet ai.

Adhuruesit e teatrit, thotë ai,nuk kanë nevojë të shkojnëgjithandej që t’i shohin këto shfaq-je që tashmë kanë bërë emër nëopinion, por këto shfaqje do t’i kemikëtu për ju të nderuar artdashës.

“Ejani në teatër të dëshmojmë see duam të bukurën! Hyrja do të jetëe lirë. Këtu te ne nuk buron vetëmVardari”, përfundon Hasani.

Tetovë, 5 nëntor - Në tetor tëkëtij viti, në rajonin më tëgjerë të Pollogut gjithsej janëregjistruar 67 aksidente ko-munikacioni ose 5 më shumënë krahasim me të njëjtënperiudhë kohore të vitit tëkaluar. Në këto aksidente, fat-mirësisht nuk ka persona tëvdekur, për dallim nga viti ikaluar kur kishte një viktimënjerëzore, në pesë aksidentelëndime të rënda trupore përpasojë kanë marrë pesë per-sona, ndërsa 34 aksidente tëtjera kanë përfunduar me 64persona të lënduar lehtë,përderisa në 28 është shkak-tuar vetëm dëm material, vlerae përgjithshme e të cilit lloga-ritet që të jetë mbi 3 milionë e150 mijë denarë. Numri më imadh i aksidenteve kanëndodhur në rrugët e Tetovës

gjegjësisht 32 prej tyre, në au-tostradën Gostivar-Tetovë-Shkup kanë ndodhur 14 aksi-dente, si dhe në rrugëtrajonale drejt Pirokut dhe Vol-lkovisë. Si shkak më i sh-peshtë për këto aksidente dheveçanërisht atyre me pasojamë të rënda, sërish është mos-përshtatja e shpejtësisë mekushtet në rrugë, gjegjësishtvozitja e shpejtë, duke mospërjashtuar si shkas edhemos respektimin e përparë-sisë, mos-mbajtja e distancësveprimet e pahijshme në ko-munikacion dhe kështu meradhë. Më shumë nga aksi-dentet e muajt të tetorit kanëndodhur të premten, gjegjë-sisht 14 prej tyre, kryesishtnë periudhën kohore nga ora12 deri në orën 14, 16 dhe 20.Në këtë muaj gjithashtu, kanë

ndodhur edhe dalje nga rruga.Në 8 prej aksidenteve pjesë-marrës kanë qenë këmbë-sorët, ndërsa 5 aksidente tëtjera janë shkaktuar nga kaf-shët, shpesh për shkak tërrugës së pambrojtur mirë dhetë pasigurt që mundëson qas-jen, lëvizjen e lirë dhe tëpakontrolluar të kafshëve nërrugë dhe autostradë,veçanërisht në orët e vona tëmbrëmjes. Muajin e kaluarpërndryshe nga komunika-cioni janë larguar 145 autom-jete, me regjistrim të skaduar,7 automjete të cilat teknikishtnuk kanë qenë në gjendje tërregullt, 4 me mbingarkesë,168 vozitës pa leje për vozitje,si dhe 127 vozitës fillestarë,10 vozitës pa leje të kategorisëadekuate, si dhe një prej tyreqë ka pasur ndalesë. Mbi 70

kundërvajtje komunikacionijanë konstatuar vetëm gjatëditës së enjte nga kontrolletdhe aktivitetet e realizuaranga ana e Sektorit për punë tëbrendshme në Tetovë , në ra-jonin e Tetovës dhe Gostivar-it. 11 persona kanë drejtuarautomjetet pa leje për vozitje,po kaq automjete janë zbulu-ar me regjistrim të skaduar,gjithashtu janë konstatuaredhe kundërvajtje të tjera siautomjete në gjendje jot ërregullt teknike, automjete tëcilat në mënyrë të gabuarkanë qenë të parkuara, mosrespektimi i shenjave të ko-munikacionit dhe kështu meradhë. Kundërvajtjet e zbulu-ara në këto kontrolle janësanksionuar me sanksioneadekuate dhe fletëpagesa përgjobë.

Shqiptarja emërohet kryeinfermiere në Frankfurt

Gostivarit përherë të parë

nikoqir iFestivalit“Othello”

Rritet numri i të sëmurëve nga frymëmarrja

Rikthehet ajri i ndoturNë Tetovë, në këto dhjetë ditët efundit, ajri ka qenë shumë më indotur, duke i kapërcyer edhekufijtë e lejuar. Në prag të sezonit tëajrit të ndotur, e cila fillon meardhjen e dimrit, autoritetet lokalederi më tani nuk kanë publikuarkurrfarë masash, as nuk kanë dhënërekomandime për zvogëlimin egrimcave të dëmshme PM10 në ajër

Tetori pa viktima në Pollog

Koha

8KohaE HËNË6 NËNTOR |2017| Në fokus

Hetimet për vdekjen e tij, ndoshta do të zbardhen nga super-ekspertiza e financuarnga Qeveria e Kosovës, por ndoshta dyshimet dhe teoritë e opinionit publik lidhur mekëtë rast nuk do të ndalojnë asnjëherë

Një vit pas vdekjes sëAstrit Deharit vazhdojnë tëmbeten dilema dhepaqartësi, hetimi ështëpara përfundimit dhe njësuper-ekspertizë pritet tënisë. Pikërisht në ditën kurQeveria e Kosovës kishteçuar në Kuvend mar-rëveshjen për demarka-cionin me Malin e Zi, ob-jekti më i rëndësishëm nëRepublikën e Kosovës ugodit me antitank. Lidhurme këtë sulm, pa kaluarnjë muaj, Policia e Kosovësarrestoi si të dyshuar 6 ak-tivistë të Lëvizjes Vetëven-dosje. Saktësisht, një vitmë pas, marrëveshja e de-markacionit nuk ka kaluarende, 1 person është liruarnga dyshimi për kryerjene sulmit, katër të tjerë pogjykohen, ndërsa Astrit De-hari nuk do të dëgjojë kur-rë epilogun e gjykimit përtë cilin u arrestua dhe udërgua në paraburgim ngaku doli i pajetë. Një vit mëpas, rrethanat në të cilatvdiq Astrit Dehari vazhdo-jnë të mbeten të rrethuarame mister, hetimet përvdekjen e tij nuk kanë çuaraskund, edhe pse prokuro-ria nxori versionin sipas tëcilit Astrit Dehari i morijetën vetes. Familja e Astri-tit dhe subjekti që ai i

takonte- Lëvizja Vetëven-dosje, ngritën shumëpikëpyetje për hetimin dhedrejtuan gishtin drejtpushtetit, duke e quajturmadje këtë vdekje si vrasje.

Marrëveshja që solli mosmarrëveshjen

Insistimi i vazh-dueshëm i koalicionit tëatëhershëm PDK-LDK qëtë procedojnë në Kuvendine Kosovës marrëveshjenpër demarkacionin e ku-fizimit me Malin e Zi, ushoqërua me kundërsh-timin e ashpër të opozitësqë pretendonte se Kosovahumb një pjesë të kon-siderueshme të territorit nëfavor të Malit të Zi.Kundërshtimi i opozitës ushfaq me bllokimin e sean-cave të Kuvendit tëKosovës përmes rrethimittë foltores, hedhjes së gaz-it lotsjellës, fishkëllimave eprotestave që shpesh rezul-tuan me dëme materiale edeputetë të arrestuar përhedhje të gazit lotsjellës.Mirëpo, sipas ProkurorisëSpeciale të Kosovës, këtonuk ishin metodat e vetme

me të cilat u tentua pengi-mi i marrëveshjes së de-markacionit. Pa kaluar njëmuaj nga mesnata e 4gushtit të vitit të kaluarkur u sulmua me antitankKuvendi i Kosovës,Prokuroria identifikoi si tëdyshuar për këtë sulm, At-dhe Arifin, Frashër Kras-niqin, Astrit Deharin,Egzon Halitin, Adea Ba-tushën dhe Petrit Ademin.Më 31 gusht të 2016-ës tëgjashtë të dyshuarit dolënpara gjyqtarit të proce-durës paraprake për cak-timin e masës së sigurisë.Teksa, Frashër Krasniqi,Adea Batusha dhe PetritAdemi u liruan në arrestshtëpiak, ndaj të tjerëve ucaktua masa eparaburgimit. Përderisaprokurori, kërkesën e tijpër paraburgim embështeti me pretendiminse tre nga të akuzuaritkishin blerë motorin i ciliishte përdorur për sulminnë Kuvend dhe se tëdyshuarit mund të arra-tiseshin nëse nuk u cakto-hej paraburgimi, Astrit De-hari i kishte quajtur“broçkulla” pretendimet e

prokurorit duke e ftuar qëtë merret me “pronton”,“zajednicën” e demarka-cionin, e jo me procese qe-sharake me djem paqë-sorë”.

Vdekja që mbeti enigmë

Ishin orët e mbrëmjessë 5 nëntorit të vitit tëkaluar kur lajmi për Vdek-jen e Astrit Deharit nëQendrën e paraburgimit nëPrizren mori dhenë.Përderisa subjekti që As-triti i takonte e quajtishuarje të hershme dhetragjike vdekjen nëmoshën 26 vjeçare të Astri-tit, deklarimet e para dhekundërthënëse të policisëdhe prokurorisë, qysh nëçastet e para i ngritën hijete dyshimit mbi këtë rast.Në një prononcim përKALLXO.com, komandantii Policisë Rajonale tëPrizrenit Nexhmi Krasniqikishte thënë se shkaktari ivdekjes ishin medika-mentet që kishte marrë As-triti. “Në bazë të infor-matave të para që kemimarrë nga drejtori i Qen-drës së Paraburgimit në

Prizren, viktima ka për-dorur disa medikamentedhe ka ra në gjendje kome.Rrugës për në emergjencëka ndërruar jetë. Nëemergjencë ka shkuar pashenja jete”, kishte thënëKrasniqi për KALLXO.com.Vdekjen e Astritit, tëdyshimtë e pati quajturedhe kryeprokurori iPrizrenit, Sylë Hoxha. Mad-je, Hoxha kishte thënë seka vërejtur edhe diçkatjetër në trupin e pajetë tëAstritit.

“E kam pa trupin e vik-timës, ka gërvishtje në qafëe në duar (por jogjak).Kemi informata se kapërdorë medikamente,mirëpo asgjë në shumënuk mund të themi përmomentin. Jemi në pritjetë ekipeve të mjekësisëligjore për detaje më të sig-urta”, kishte thënë përKALLXO.com krye-prokurori Hoxha. Këto dydeklarata ishin deklaratatfillestare që i paraprinë nis-jes së një hetimi qëndonëse në fund gjeti seAstrit Dehari kishte shkak-tuar vdekjen e tij,megjithatë nuk e shuanasnjëherë dyshimin që rën-don mbi këtë vdekje.Thirrjet për zbardhjen ekësaj vdekjeje sa vinin eshtoheshin, teksa u orga-nizuan protesta e marshenë kujtim të Astritit të nd-jerë e që si thirrje kryesorepatën zbardhjen e rastit.Jo shumë ditë pas vdek-jes, Ministria e Drejtësisëndonëse njoftoi se ka sus-penduar 4 zyrtarë të Qen-drës së Paraburgimit nëPrizren, suspendimin e ar-syetoi me disa neglizhencatë gjetura nga Inspektoratii Ministrisë së Drejtësisë.Krahas suspendimit të zyr-tarëve të Qendrës sëParaburgimit, hetimi për

vdekjen e Astritit nukpushoi me gjithë thirrjetnga Lëvizja Vetëvendosjeqë të ndërrohej përgjegjësii hetimeve.

“Për shkak të informa-cionit të pasaktë të koman-dantit të policisë, përshkak se kryeprokuroriështë emëruar në këtë poz-itë nga klani ‘pronto’ dhepër shkak se prokurori irastit është i varur nga SylëHoxha, familja e Astrit De-harit dhe VV kërkojnëndërprerjen e hetimeve ngaky grup”, ishte kërkesa eVetëvendosjes dhe familjesDehari. Me gjithë kundër-shtimin, pas autopsisë sëtë ndjerit, kryeprokurori iPrizrenit Sylë Hoxha 15ditë pas vdekjes publikishtnjoftoi se sipas rezultatevetë autopsisë të bëra ngamjekësia ligjore e kuprezentë kishin qenë edhemjekët e propozuar ngafamilja Dehari, rezulton sei ndjeri kishte kryervetëvrasje.

“Të gjitha provat dheekzaminimet e kryera gjatëprocesit hetimor demon-strojnë se ky rast ishtevetëvrasje. Vdekja ka ard-hur si pasojë e asfiksisëmekanike, mbyllja e organ-eve të frymëmarrjes si pa-sojë e mbylljes së rrugëvetë sipërme të frymëmarrjesnga një mjet i fortë”, kishtenjoftuar Hoxha. Krye-prokurori i atëhershëm iPrizrenit kishte njoftuargjithashtu se lidhur merastin ishin marrë në pyet-je 17 persona. Konstatimi ishkakut të vdekjes ngamjekësia ligjore nuk e kë-naqi aspak avokatin efamiljes Dehari, TomëGashi.

Gashi në një konfer-encë për media kishteprezantuar të gjeturat dhekonstatimet e ekspertëve

A e dashuroi vërtetFaik Konica Ann Corion,striptisten e famshme 29vjeçare amerikane? Cilaështë e vërteta e një ra-porti intim mes diplomatitshqiptar dhe vajzës më tëpërfolur në mediatamerikane? Ilir Ikonomi equan këtë raport mëshumë thashetheme gaze-tash. “Ndoshta të vërtetënnuk do ta mësojë askushsepse këto janë si tëthuash thashetheme gaze-tash në shtypin e Uash-

ingtonit. Gazetat flisninshumë për marrëdhëniene Faik Konicës, me zonjënAn Corio. Ajo ishte njëstriptiste në Uashingtondhe gazetat rendin shumëpas sensacioneve. Konicanë vitin 1938 bën njëdeklaratë për agjencinë elajmeve Associated Pressku thotë se unë nuk kamasnjë gjë me An Koner dheajo është shumë e martu-ar, në kuptimin që ajoështë e martuar dhe unëskam të bëj fare me të”,

thotë Konomi. Autori i lib-rit “Faik Konica jeta nëWashington” thotë se kagjurmuar gazetat e kohësdhe është përpjekur të gjejçdo gjë ka pasur të bëjëme Faik Konicën në vitetkur ai ishte ambasador imbretit Ahmet Zogut nëUashington. Lidhur mepyetjen në ishte SaraBlloshmi arsyeja e mar-rëdhënieve delikate mesAhmet Zogut dhe FaikKonicës, Konomi thotë se“Unë kam prirjen për të

kërkuar dokumente nëpërarkiva dhe nuk kam gjeturndonjë dokument që tëflasë për këtë gjë.

N.q.s. e gjej atë dhekur ta gjej atëherë do tëkomentojë për këtë, porderi tani nuk kamdëgjuar”. Në fillim të vitit1938 Faiku ishte parë tëtakohej me aktoren efamshme të striptizës, 29-vjeçaren Ann Corio (AnKorio), dhe menjëherë uhap fjala se ai kishte ndër-mend të lidhte kurorë me

të. Corio ishte një nga 12fëmijët e një çifti emi-grantësh italianë dhe ishtebërë e njohur me shfaqjete saj në varietenë e tipitburlesque që përfshinteparodi si dhe një dozë tëmirë striptize. NëAmerikën e kohës, striptiishte pjesa më e rëndë-sishme e kësaj varieteje tëpërshtatur për një audi-encë mashkullore. NëUashington, teatri, në hyr-je të të cilit ndriçonin dyfjalët e shkruara me neon

Burlesque Burlesquendodhej në Rrugën Nën-të. Këtu atmosfera ishtekrejt e ndryshme ngarrugët e tjera aty pranë qëmbizotëroheshin ngadyqanet Garfinkel dheHecht’s. Faiku ishte ndërfrekuentuesit e teatrit, siçkuptojmë nga ky paragrafi marrë nga një gazetë ekohës: “Pak përfaqësuestë huaj ia kalojnë FaikKonicës për nga popullar-iteti në qarqet shoqërore,mes politikanëve dhe

Aktuale

Misteret e vdekjes së Astrit DeharitNjë vit më pas, rrethanat nëtë cilat vdiq Astrit Deharivazhdojnë të mbeten tërrethuara me mister,hetimet për vdekjen e tijnuk kanë çuar askund, edhepse prokuroria nxoriversionin sipas të cilitAstrit Dehari i mori jetënvetes

Në shiritin e kohës

A e dashuroi Faik Konicastriptisten amerikane?

Në netët e dimrit, kur detyra diplomatike e lejon, ai ulet në radhën e parë të teatrit burlesque të kryeqytetit. Njëra nga të preferuarat etij është Ann Corio, kërcimtarja e striptit”. Corio ishte vajzë inteligjente. E kishte mbaruar shkollën e artit me një diplomë Magna CumLaude dhe në rrethet shoqërore përshkruhej si mjaft e edukuar dhe brilante në bisedë

KohaE HËNË

6 NËNTOR |2017| 9Në fokusNë fillim të vitit 1938 Faiku ishte parë të takohej me aktoren e famshme tëstriptizës, 29-vjeçaren Ann Corio (An Korio), dhe menjëherë u hap fjala se ai kishtendërmend të lidhte kurorë me të

të pavarur të angazhuar ngafamilja, e të cilët, sipas Gashit,kishin gjetur se bëhej fjalë përvrasje, e jo vetëvrasje. “Ata[mjekët e pavarur] kanë kon-sideruar se kemi të bëjmë melëndime në krahun e majtë dhenë pjesë të tjera të trupit që kanëqenë si pasojë e lëndimeve ngamjetet mekanike vetëmbrojtëse.Kjo shpie në përfundim se kaqenë vrasje dhe jo vetëvrasje”,kishte thënë Gashi. Me qëllim tëuljes së tensioneve dhe qetësim-it të opinionit publik lidhur meobjektivitetin e hetimeve, Minis-tria e Drejtësisë së Kosovëskërkoi ndihmë edhe nga PoliciaMetropolitane Britanike “Scot-land Yard”, por kjo kërkesë u re-fuzua prej britanikëve. ÇështjaDehari zuri vend edhe në Emi-sionin “Jeta në Kosovë”, ku ushpalosën probleme të thek-suara të sistemit të burgjeve nëKosovë. E gjetur shqetësueseishte se Qendra e Paraburgimitnë Prizren nuk kishte pasur dok-tor për ta trajtuar Astrit Deharin.Megjithëse polemikat rreth vdek-jes së Deharit sikur ishin zbe-hur, një vdekje tjetër nëparaburgim e riktheu në qendërtë vëmendjes vdekjen e Deharit.Po ashtu në paraburgim, kësajhere në Lipjan, vdiq njeri qëkishte ndarë dhomën me AstritDeharin në paraburgim nëPrizren dhe njeriu i parë që ekishte gjetur Astrit Deharin nëqelinë e tij. Naser Makolli, idyshuar për veprën penale tëndihmës në vrasje, ishte trans-feruar në Qendrën eParaburgimit në Lipjan pasikishte ndodhur rasti Dehari.Sipas njoftimit të Shërbimit Ko-rrektues të Kosovës, Makollikishte pasur probleme të vazh-dueshme me shëndetin dheishte duke pranuar trajtimmjekësor. Dyshime për këtë kon-statim kishte ngritur vëllai i tëndjerit i cili ekskluzivisht përKALLXO.com kishte komentuarvdekjen e të vëllait. “Problemeshëndetësore ka pasur ankesëvetëm prej lukthi. Në jetën e tijasnjëherë nuk ka qenë i sëmurë.Këtu diçka është, çka u ba na sedimë. Për 1 muaj 115 kilogramëi ka pasë, tash me këqyr as 50kilogramë nuk i ka”, kishte thënëvëllai i të ndjerit Naser Makolli.Në mes të githë këtyre zhvil-limeve e përplasjeve të ashpralidhur me zbardhjen e këtij rasti,

si duket, duhet të pritet rezultatii një super-ekspertize e cila do tëndodhë së shpejti. Me propozimtë ministrit të Drejtësisë, AbelardTahiri, Qeveria e Kosovës ndau50 mijë euro për mbulimin ekostos së super-ekspertizës qëdo të hiqte çdo dyshim mbi vdek-jen e Astrit Deharit. Në dhjetor tëvitit që shkoi Kuvendi miratoi njërezolutë sipas së cilës familja eAstrit Deharit mund të kërkojëekspertizë nga çdo vend i BE-sëose SHBA dhe qeveria t’i heqë tëgjitha shpenzimet. Prindërit eAstrit Deharit në shkurt të këtijviti thanë se ishin përcaktuar qëekspertizën për Deharin ta krye-jnë ekspertë zviceranë nga Qen-dra Universitare e MjekësisëLigjore në Zvicrën Franceze.

Procesi paralel në gjykatë

Paralelisht me procesinjashtë, përballjet më të ashpra eshpeshherë edhe ofendimet eakuzat e ndërsjella ndodhënedhe në procesin gjyqësor, atyku edhe filloi kjo sagë. Përderisahetimet ndaj të dyshuarit PetritAdemi kishin pushuar dhe ainuk ishte përfshirë në aktakuzëne Prokurorisë Speciale tëKosovës në mungesë të provaveqë e ndërlidhin me sulmin nëKuvendin e Kosovës, hetimetndaj Astrit Deharit u përmbyllënme vdekjen e tij. Ndryshe ngakëta të dy, Atdhe Arifi, FrashërKrasniqi, Adea Batusha dheEgzon Haliti u përfshinë në ak-takuzën që u ngrit ndaj tyre. Pro-cesi gjyqësor filloi në janar tëkëtij viti, ndërsa të akuzuarit qënë seanca paraqiten më veshjeme mbishkrimin “Drejtësi përAstritin”, vazhdimisht proklamo-jnë pafajësinë e tyre duke e qua-jtur të montuar dhe politik pro-cesin ndaj tyre. Në procesin qëtashmë i janë dëgjuar të gjithëdëshmitarët, përplasjet eofendimet mes të akuzuarve dheprokurorit kanë qenë elementkarakterizues i disa seancave.Të gjithë dëshmitarët e prokuror-isë tashmë janë dëgjuar, ndërsatë akuzuarit kanë zgjedhur hes-htjen si mundësi që u jep Kodi iProcedurës Penale në vend që tëdeklaroheshin për të dhënëmbrojtjen e tyre për akuzën qërëndon mbi ta. Edhe pseprokurori i Prokurorisë Specialegjatë gjykimit në seancën e 22gushit kishte thënë në gjykim se

rezultatet e disa fotografive tëdërguara për ekspertim nëShtetet e Bashkuara të Amerikësdo të jenë provë e fuqishme përtë ndërlidhur të akuzuarit mesulmin në Kuvend, në seancën e26 tetorit të këtij viti, ai deklaroise nga rezultatet e ekspertizavetë ardhura nga Byroja Federale eHetimeve në SHBA- FBI, dhegjithashtu edhe nga rezultatet eekspertizave të ADN-së dhe ajo edaktilografisë, nuk ndërlidhen tëakuzuarit me sulmin në Ku-vendin e Kosovës. Megjithatë,prokurori tha se këto janë provashfajësuese dhe e ka obligimligjor t’i prezantojë, teksa për-mendi edhe provat që mbësht-esin aktakuzën e këtu përmendiprocesverbalin e seancës përcaktimin e paraburgimit, me tëcilin sipas prokurorit vërtetohetse i akuzuari Atdhe Arifi kapranuar se motori me të cilin ukrye sulmi ne Kuvend ishte i tij.Të gjitha pretendimet për-fundimtare të prokurorit dhe tëmbrojtjes së të akuzuarve do tëshpalosen në seancën ku do tëthuhet fjala përfundimtare epalëve, seancë kjo e caktuar tëmbahet më 13 nëntor të këtijviti. Pak ditë pas kësaj seance dotë ndodhë edhe shpallja e akt-gjykimit ku gjykata do të për-caktojë nëse të akuzuarit kanësulmuar apo jo Kuvendin eKosovës e Astrit Dehari as-njëherë nuk do të dijë epilogun easaj për çka akuzohej. Në anëntjetër, hetimet për vdekjen e tij,ndoshta do të zbardhen nga su-per-ekspertiza e financuar ngaQeveria e Kosovës, por ndoshtadyshimet dhe teoritë e opinionitpublik lidhur me këtë rast nukdo të ndalojnë asnjëherë. Sa përilustrim, avokatja e Adea Ba-tushës, Florije Drevinja, në njëproces tjetër gjyqësor ku mbronnjë të akuzuar në gjykimin lid-hur me vrasjen e policit ShemsiGashi, kërkoi ekzaminim psikia-trik nga gjykata për të mbroj-turin e saj. “Gjendja psikologjikedhe shpirtërore e të mbrojturittim nga ajo që ka përjetuar gjatëqëndrimit të tij në Qendrën eParaburgimit në Prizren [është erëndë] pasi që dyshohet se dypersonat me të cilët ka ndarëdhomën kanë vdekur nërrethana të dyshimta. Ai ka parëgjak dhe njeriun me shishe nëfyt”, tha Drevinja në seancë. (zëri)

shtypit. Ai është një kombinim irrallë i mikpritësit të shkëlqyer,dijetarit, linguistit dhe playboy-it.

Në netët e dimrit, kur detyradiplomatike e lejon, ai ulet nëradhën e parë të teatrit bur-lesque të kryeqytetit. Njëra ngatë preferuarat e tij është AnnCorio, kërcimtarja e striptit”.Corio ishte vajzë inteligjente. Ekishte mbaruar shkollën e artitme një diplomë Magna CumLaude dhe në rrethet shoqërorepërshkruhej si mjaft e edukuardhe brilante në bisedë. Ishtendër artistet më të paguara tëkëtij zanati dhe fitonte deri nënjë mijë dollarë në javë. Corioishte martuar me Emmet Calla-han, pronar i disa teatrove.Faiku nuk e mohonte se e kishteftuar Ann Corion disa herë përçaj. Shtytja mund të ketë qenëkurioziteti për bukuroshen estriptit dhe përgjithësisht tërhe-qja e Faikut drejt çdo lloj arti.Corio mund të ketë qenë po aq etërhequr nga erudicioni i këtijnjeriu që nuk ngjante measkënd tjetër në trupin diplo-matik.

Por, meqenëse zërat kishinmarrë dhënë, ai u detyrua tëbënte këtë përgënjeshtrim pub-lik mbrëmjen e 11 janarit 1938:“Ministrin e Shqipërisë e argëton

së tepërmi cektësia e disa gaze-tarëve amerikanë, të cilët kanëarritur në përfundimin se ai karënë në dashuri dhe ka ndër-mend të martohet me sharman-ten Ann Corio, megjithëse ajoështë mjaft e martuar. Përveçkonsideratave të tjera, është faktshumë i njohur se ligji i venditua ndalon diplomatëve shqip-tarë të martohen me shtetase tëhuaja”. Gazetat aq prisnin.Washington Post-i e botoi men-jëherë deklaratën e Faikutbashkë me foton e tij dhe të AnnCorios përbri.

Shumë të tjera reaguan meqesëndi. John O’Rehn i gazetësThe Sun, shkruante: “Askushnuk i përdor më me dinjitetdeklaratat formale se sa FaikKonica, ministri shqiptar nëShtetet e Bashkuara… Por nukbesoj se ministrin e argëtuankëto zëra, prandaj mendoj sedeklarata e tij na zbuloi një Faikmjaft diplomatik.” Corio shihejnga disa si gruaja më e bukur ebotës, prandaj çdo burrë qëshoqërohej me të nuk i shpë-tonte dot syrit vigjilent të re-porterëve. Pak kohë pasdeklaratës së Faikut ajo u ndanga burri pastaj u bashkuan.Gazetat e njoftuan lajmin paharruar të shtonin “atë historinëme diplomatin shqiptar”. Lajmin

e botoi edhe Dielli i Gurrazezitdhe në përkthim ndihej një nën-tekst i qartë qesëndie. Për njëfarë kohe, emri i Faikut do tështohej si bisht në çdo histori qëkishte lidhje me mbretëreshënamerikane të striptit, pa çka see gjithë kjo mund të ishte njësajesë e shtypit të etur për sen-sacione. Pyetjet se përse shqip-tarët e duan ende Konicën,Konomi i përgjigjet: ”Është in-teresante, shqiptarët janë kaqtë tërhequr pas Faik Konicësdhe duhet të ketë diçka që i bënata kuriozë për Faik Konicën.Unë mendoj se njëra nga arsyetështë se Faik Konica vinte nëpah të metat e shqiptarëve. Ju edini shqiptarët shpesh kur flasinme njëri-tjetrin shajnë veten etyre. Për shembull ne jemi kësh-tu ne jemi ashtu ose mallkojnëveten që janë kështu ose janëashtu dhe Faik Konica këtëkishte. Ai gjente të metat eshqiptarëve që ishin të spikatu-ra dhe ua thoshte hapur atyre,por kjo si të thuash si ajo dëshi-ra e babait ose nënës për fëmijënqë kane ndrojtje t’ia thonë tëvërtetat ne sy fëmijës për ta për-mirësuar atë dhe sigurisht qënatyra e Faik Konicës ishte esertë, por në fund të fundit qël-limi i tij ishte që shqiptaret tëpërmirësoheshin”. (shqip)

Në kuadër të 105-vjetorit tëshpalljes së Pavarësisë së Sh-qipërisë, në Hollin Kryesor tëMuzeut Historik Kombëtar ha-pur ekspozita “Armë të mje-shtërve shqiptarë”. Në këtë ek-spozitë janë ekspozuar 47objekte: 21 kobure, 8 pushkë,10 vezme, 2 harbi dhe 6 jata-ganë. Armët ilustrohen edheme gravura, me anën e të cila-ve pasqyrohet puna artistike earmëtarëve shqiptarë.

Zbukurimet e armëve janëbërë me teknikën e filigranit.Ekspozita është kuruar ngastafi i Muzeut Historik Kombë-tar. Bukuria dhe teknika e pu-nimit të armëve shqiptarëve katërhequr vëmendjen e udhë-tarëve të huaj por dhe figuravetë rëndësishme të kulturëskombëtare.

Eruditi dhe studiuesi injohur i kulturës shqiptare,Faik Konica kur përshkruanzejtaritë e shqiptarëve ka thënë:“Dy kanë qenë mjeshtëritë mëtë mira të shqiptarëve – argjen-daria dhe qëndistaria. Armët etyre ishin të punuara meargjend, por edhe të lara mear”. Në fund të shek. XVIII dhenë fillim të shek. XIX pati njëzhvillim të gjithanshëm të zejta-risë, përfshirë edhe zejtarinë eprodhimit të armëve. Disa ngaqendrat më të rëndësishme tëprodhimit të armëve ishin nëShkodër, Prizren,Dibër, Berat, Elbasandhe Janinë. Në Elba-san janë prodhuararmë zjarri që prej vi-tit 1670. Shqiptarët eShkodrës, Gjakovësdhe të Prizrenit qenëmjeshtër në punimine armëve dhe tëobjekteve të tjera prejmetali. Por, duket sefama e armëve tëprodhuara prej sh-qiptarëve ka shkuarshumë larg. NëKonkursin e Londrësnë vitin 1866, atoarmë morën tituj

nderi. Në Ekspozitën Universa-le të Parisit në vitin 1867 patiarmë dhe disa punime filigrani,të prodhuara në punishtet ePrizrenit, të cilat nuk qëndro-nin më poshtë se ato të armë-

punuesve më të kua-lifikuar të Evropës.Ndërsa në Ekspo-zitën Universale tëÇikagos, të vitit1894, qe vendosuredhe një martinë, epunuar me mjeshtë-ri të hollë nga dora enjë armëtari të talen-tuar nga Tetova. Ek-spozita “Armë të mje-shtërve shqiptarë” dotë jetë e hapur nëhollin kryesor të Mu-zeut Historik Kombë-tar nga data 3 nëntorderi më 13 nëntor2017.

Armët e shqiptarëve,ekspozohen pushkët

dhe koburet

10KohaE HËNË6 NËNTOR |2017|

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

E përditshme informative

www.koha.mk

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Adria Media Ballkan” - rr. 852 nr.62, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e diel 5 tetor | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktorë: Shkëlzen HALIMI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Forum

Mr. Festim POLLOZHANI

Është evidente se poli-tika dhe raportet nëskenën politike në Maqe-doni kanë evoluar, kraha-suar me politikën në vitet e90’. Te „Libri i fluturave“,Surroi bën një përshkrimtë pozitave politike, gjegjë-sisht në një moment për-shkruan takimin e përfa-qësuesit politik shqiptar(kryetarin) e të vetmes par-ti shqiptare në atë kohë,me presidentin maqedo-nas. Në këtë takim, mëshumë se naiviteti politik ishqiptarëve del në pah di-nakëria politike maqedo-nase, thënë kushtimisht,sa i takon vullnetit politikpër të bërë marrëveshjelidhur me barazimin e po-zitave në skenën politike,dhe rrjedhimisht në atë so-ciale, ekonomike, kulturo-re dhe kështu me radhë.Përshkrimi i liderit politikshqiptar, i veshur me pan-tallona të zeza dhe këmi-shë të bardhë duke ekrahasuar atë më një ve-shje kamarieri (ironi paksae tepruar), me një tufëfletësh në duar, ku ishinartikuluar kërkesat e sh-qiptarëve, për barazi dheprogres të pozitave shqip-tare si një popull me statusnë Maqedoni do të ballafa-

qoheshin me një mikpritjegati të tepruar vëllazëroretë presidentit maqedonas– dhe pas kësaj mikpritjefshihej një tendencë që nëmomentin e parë të takimittë impononte një temëtjetër fare diskutimi,krejtësisht dytësore, nëkëtë rast ndërtimin e njëhidrocentrali afër vend-lindjes së përfaqësuesit (li-derit) politik shqiptar tëasaj kohe, dhe në fund tëtakimit duket se ishte arri-tur qëllimi, ishin lënë nëplan të dytë kërkesat poli-tike shqiptare, të anashka-luar për dy arsye: nga nai-viteti politik shqiptar që umashtrua nga pritja vël-lazërore, dhe nga dinakëriapolitike maqedonase e ma-skuar me mikpritje vëllazë-rore.

Afër mendsh, sot kon-stelacionet politike kanëndryshuar, edhe faktori

ndërkombëtar është i in-teresuar për ruajtjen e njëstabiliteti politik në Ballka-nin Perëndimor, dukepraktikuar politikën efqinjësisë së mirë, dhe ra-portet e mira ndëretnike,element i spikatur ky përMaqedoninë. Shqiptarëtduhet të jenë faktor stabi-liteti, të gatshëm për ba-shkëjetesë në Maqedoni, jovetëm me maqedonasit (sikategori e njohur si sh-tetformues nga Kushtetu-ta), por edhe me turqit,serbët, vllahët dhe pakicattjera. Pra, raportet shoqë-rore brenda një shteti irregullon Kushtetuta si aktmë i lartë juridik, shprehjekjo e përsëritur me mijëraherë. Pyetja është se, a itrajton Kushtetuta të gjithëpopujt në mënyrë të bara-bartë?! Shqiptarët si etnishtetformuese (bazuar mbitë dhënat mbi regjistrimine popullsisë, por edhe ten-dencën për evitimin e regji-strimit të ri), a janë të ba-rabartë me maqedonasit?!Prezenca shqiptare vërehetme një varg komunash meshumicë shqiptare, ngaStruga në Kumanovë,atëherë, cila është logjika etrajtimit të tyre si qytetarëtë rendit të dytë?!

Nuk janë të barabartëme kushtetutë, të paktënjo në mënyrë shprehimore.Për ta zbutur këtë para-doks (në mungesë të

ndonjë termi të ngjashëmmë të butë) kohëve të fun-dit po promovohet teoria ekonceptit qytetar. Në faktkjo teori filloi të promo-vohet para zgjedhjeve tëfundit parlamentare, meç’rast shumë vota të qyte-tarëve shqiptar shkuan përparti maqedonase, por psekjo nuk ndodhi edhe ana-sjelltas!? E njëjta teori upromovua me gjasë edhenë zgjedhjet lokale, ku sirezultat një komunë meshumicë shqiptare, u fituanga një parti maqedonase,me kandidat shqiptar.Disa e cilësuan këtë ve-prim „marrje të kalasë ngabrenda“.

Nuk dua të bëj kraha-sime hipotetike, se çkanëse kjo tendencë zgje-rohet në të ardhmen, sepsebesoj se gjendja faktike meshumicë shqiptare nëpërkomuna nuk do të lejojëqë marrja e kalasë ngabrenda të përsëritet. Unëkam frikë nga dinakëria e„mikpritjes vëllazërore“ sishembulli në fillim të këtijshkrimi, sepse nuk besojnë marrëveshjet e pa shk-ruara. Përtej kësaj, pro-movohet që koncepti qyte-tar të jetë teori më e gjerë eintegrimit (që ka për qëllimedhe integrimin në struk-turat euro - atlantike) e cilado ti trajtojë të gjithë qyte-tarët njëlloj, pa marrë pa-rasysh përkatësinë etnike,

fetare, racore e kështu meradhë. Shumë mirë derikëtu, por non-sensi para-qitet kur vjen në shprehjefakti se shqiptarët si etnimë e madhe në këtë shtetkanë status, janë shqip-tarë, element të cilin ten-ton ta zbehë edhe Kushte-tuta. Dakord, teoria ekonceptit qytetar është mëe gjerë dhe më largpamësese kaq, por së këndejmi,në rast të çfarëdo tenden-ce për manipulim, efektetmund të jenë shumëdi-mensionale. Nëse shqip-tarët do trajtohen si „qyte-tarë“, apriori lindin disapyetje:Të drejtat e „qyte-tarëve“ a do garantohenme Kushtetutë?! A do zyr-tarizohet gjuha “qytetare”?!Po komunat me shumicë“qytetare”, a do ju mbesin“qytetarëve” shumicë?! Ado zyrtarizohet gjuha “qy-tetare” në nivel qendror?Me çfarë flamuri do përfa-qësohen “qytetarët”?! Mëfalni, cili shtet multietnik ibotës ua garanton qyte-tarëve të vetë të drejtat dheobligimet duke i trajtuarvetëm si “qytetarë”? Aështë Zvicra si model, Luk-semburgu, Holanda,Belgjika ose si shtet më i rinë rajon Kosova?!

Me gjasë ky konceptështë pak konfuz, për mëtepër brenda këtij konfu-zioni kam përshtypjen setentohet të arrihet edhe

efekt tjetër, nxjerrja nëplan të dytë e partive poli-tike shqiptare të cilat me tëgjitha defektet që mund tëkenë, pengesat, bile edheinfiltrimet ( e elementevedhe strukturave të dy-shimta që nuk shohin për-tej interesit personal, dukeveshur ndonjëherë edhepetkun e analistit) janëmunduar për avancimin estatusit të shqiptarëve sietni e dytë shtetformuesemë e madhe në vend. Përmë tepër në një mënyrë,ose një tjetër, i të njëjtësparti që e promovon kon-ceptin qytetar ka qenëedhe ish presidenti në fil-lim të tekstit, me mikpritjevëllazërore, por jo edhe merezultate për arritjen emarrëveshjeve që njëmenddo të sillnin progres dhebarazi në Maqedoni, nëgjithë këto vite tranzicion.Në fund, kjo teori e kon-ceptit qytetar në konsumtë brendshëm mund të ar-rijë implementim deri nënjëfarë mase, përtej kësajedhe mund të manipulojënë periudhë afatshkurtër,duke tentuar bile ta bindëfaktorin ndërkombëtar sebëhen përpjekje për realizi-min e reformave që nevoji-ten për integrim në struk-turat euro – atlantike. Nëkëtë rast, nëse konceptiqytetar është rrenë dovazhdojë avazi dukegënjyer BE-në se i marrimseriozisht reformat, dheata do na gënjejnë se ekanë seriozisht anëtarësi-min. Një gjë është e sigurt,rrena i ka këmbët e shkur-tra.

Guy VERHOFSTADT

Kam qenë gjithmonënjë admirues i madh i de-mokracisë spanjolle, porsidomos që prej 23 shkur-tit 1981. Në atë ditë dra-matike, koloneli AntonioTejero tentoi një grushtshteti kundër regjimit tëri demokratik. Në librin etij “Anatomia de un in-stante” (Anatomia e njëçasti), Javier Cercas për-shkruan se si, nën kërcë-nimin e pistoletës së Teje-ros, tre liderë politikëspanjollë u ulën në ven-det e tyre, duke refuzuartë fshiheshin poshtë stola-ve të tyre. Asnjërit prejtyre – lideri i Partisë Ko-muniste Santiago Carril-lo, Adolfo Suárez, kryemi-nistri i parë i periudhëspost-Franko, Spanja de-mokratike, dhe zëvendësi iSuarezit, gjenerali Gutier-rez Mellado – nuk iudrodh syri. Ishte një aktkuraje dhe vendosmërieqë skaliti demokracinëpërgjithmonë në shpirtine Spanjës. Nën pistoletëne Tejeros, lindi demokra-

cia Spanjolle.Sot, 36 vjet më vonë,

demokracia spanjolleduhet të forcohet edhe njëherë nëse do të kapërcejëndasitë e thella të krijuaranga kërkesa antikushte-tuese e qeverisë rajonalekatalanese për t’u ndarënga Republika Spanjolle.Demokratët e ditëve tësotme do të duhet të tre-gojnë të njëjtën vendosmë-ri të disiplinuar si Carillo,Suarez dhe Mellado për tëzgjidhur krizën më tërëndë politike të Spanjësqë nga grushti i shtetit qëu përpoq të organizonteTejero.

Demokratët e Spanjësnuk duhet të besojnë se

ligji dhe sistemi gjyqësormund të zgjidhë të gjithëproblemet me Katalunjën.Sigurisht që autoritetetspanjolle nuk do ta kapër-cejnë krizën me dhunë po-licore, edhe pse përpjekjete qeverisë kombëtare përtë ndaluar referenduminpër pavarësi të katalana-sve u bazua në një ven-dim gjyqësor. Tani nevoji-tet një vizion politik ipërtërirë, një dialoggjithëpërfshirës. Realisht,ky vizion mund të jetëvetëm ai i një shteti mul-tikulturor, multilingual,federal, i ngulitur në njëEuropë multikulturore,multilinguale dhe federale.

Separatistët katalanasu gabuan që thirrën njëreferendum të paligjshëm.Askush s’mund të qeveri-së në mënyrë demokratikepa sundimin e ligjit. Porështë gjithashtu e vërtetëqë kuadri ligjor ekzistuesnuk është i aftë të shërojënjë ndarje kaq të thellë po-litike. Dialogu i qëndrue-shëm – forca e vërtetë epolitikanëve efikas dheburrave të shtetit – midisliderëve të Spanjës dhe se-paratistëve të Katalunjësështë e vetmja mënyrë përtë gjetur zgjidhje.

Nuk mendoj se ështënë interesat e popullit tëKatalunjës të ndjekë se-paratizmin me çdo kusht.Fakti që referendumi qar-tazi shkeli KushtetutënSpanjolle nuk është ar-syeja kryesore pse unënuk mund ta mbështesatë. Thelbi për mua ështëse referendumit i mungon-te legjitimiteti demokratik.Ishte e qartë që më parë seshumica e katalanasve,duke e njohur natyrën epaligjshme të kësaj, nukdo të merrnin pjesë. Nëfakt, nga të gjitha provatqë kanë dalë, duket seshumica e katalanasve,përfshirë edhe ata qëndenjën në shtëpi, janëkundër ndarjes.

Duke refuzuar krijimine një pragu minimal pjesë-marrjeje që votim përndarje të quhej i vlefshëm,liderët pro-pavarësisë tëqeverisë rajonale të Kata-lunjës zbuluan se si do taportretizonin rezultatinpara se dikush të hidhtenjë fletë votimi. Taktika etyre mashtruese tregontenjë vullnet shqetësues përtë manipuluar shtetasit etyre. Për të shpallur pa-varësinë bazuar në një re-ferendum me të paplotë

ishte një akt politikisht ipapërgjegjshëm përbuzjejepër normat demokratike.

Një papërgjegjshmëri etillë është një kërcënim jovetëm për Spanjën dhe jovetëm për Europën, porgjithashtu për vetë Kata-lunjën. Njësoj si meshumë referendume, kyvotim i rremë për pavarë-si ka shkaktuar një frak-turë të thellë në shoqërinëkatalanase. Familje dhefqinjë tani rrinë të ndarënë shumë raste. Të vetmitnjerëz që do të përfitojnënga kjo maskaradë ligjore,siç e dimë ne, janë ata qëduan të shkatërrojnë BE-në dhe që kanë filluar ta-shmë të shfrytëzojnëkauzën e Katalunjës përpavarësi për qëllimet etyre.

Prandaj është tepër erëndësishme që të gjithënjerëzit e Spanjës të ve-projnë për të ndalur çdopërshkallëzim të mëtej-shëm dhe në vend të kësajtë fillojnë negociatat. Eardhmja e Katalunjës dhee ardhmja e komunitetittim flamand në Belgjikë,ku disa po shqetësohenpër pavarësi, nuk ndodhetnë ndarjen e dhunshme,por në bashkëpunimin

brenda strukturave fede-rale, në një Europë federa-le.

Eksperienca e venditbask është ilustruese nëkëtë aspekt. Nën demok-racinë e Spanjës, baskëtkanë zhvilluar rajonin etyre për të mirën e banorë-ve të tyre, jo vetëm duke emposhtur terrorizmin, porgjithashtu duke e rizbu-luar veten si krenarë dheautonomë. Në politikë,nuk ka turp në kompro-mis. Krejtësisht e kundër-ta. Kur duhet të zgjedhëshmidis një marrëveshjejekonstruktive dhe pastër-tisë ideologjike, ështëgjithmonë më mirë tëzgjidhet rruga e unitetit,sado të vegjël mund tëjenë hapat.

Në librin e saj të fam-shëm “The March of Fol-ly”, historiania amerikaneBarbara Tuchman para-lajmëroi kundër thirrjes“për të hedhur tej më tëmadhen për më pak” dhe“të ndjekësh të joprak-tiken duke sakrifikuar tëmundurën”. Liderët në tëdyja anët e krizës sëndarjes së Spanjës do tëishin të zgjuar t’ia vininveshin fjalëve të saj.

(reporter.al)

Koncepti qytetar, një rrenë?!Sot konstelacionet politikekanë ndryshuar, edhe faktorindërkombëtar është iinteresuar për ruajtjen e njëstabiliteti politik në BallkaninPerëndimor, duke praktikuarpolitikën e fqinjësisë së mirë,dhe raportet e mirandëretnike, element i spikaturky për Maqedoninë

Një Spanjë federale në një Europë federaleNë politikë, nuk ka turp nëkompromis. Krejtësisht ekundërta. Kur duhet tëzgjedhësh midis njëmarrëveshjeje konstruktivedhe pastërtisë ideologjike,është gjithmonë më mirë tëzgjidhet rruga e unitetit, sadotë vegjël mund të jenë hapat

Koha Erdhi te Interi në fundin e verës së kaluar dhe u prezantua në një ceremoni të denjë për kampionëtë vërtetë, por sulmuesi brazilian Gabigol nuk justifikoi aspak investimin e bërë për të. Pas

një sezoni te zikaltrit, ku nuk gjeti hapësira të mjaftueshme me asnjë prej 4 trajnerëve tëndërruar, braziliani pranoi një huazim te portugezët e Benfikës, me qëllim që të luajë mëshumë dhe të fitojë formën sportive. Por vetëm pas 2 muajsh, Gabigol ka gjetur sërishshumë pak hapësira edhe te Benfika dhe së fundi po e shikon veten tërësisht jashtëplaneve të trajnerit të portugezëve. Kjo situatë ka shqetësuar jo vetëm futbollistin, poredhe vetë klubin zikaltër, që i ka kërkuar Benfikës t’i japë hapësira, ose të prishetmarrëveshja e huazimit.

për sportE HËNË • 6 NËNTOR |2017|

Gabigol nuk gjen qetësi as te Benfika Pajtim Kasami i bën të gjithaIsh-ndihmës trajneri i kombëtares shqiptare u shkarkua nga pozita etrajnerit të Sionit. Por edhe pas largimit të Paolo Tramezzanit, Sioni nukka arritur të rrëmbej tre pikët e para të plota. Sion ka barazuar parashikuesve të vetë kundër Cyrihut me rezultat 1-1, ku protagonistsërish është bërë një shqiptar. Pajtim Kasami, mesfushori me origjinënga Gostivari, realizoi në minutën e 81-të, duke barazuar rezultatinpas golit të Rodriguezit. Në minutën e 94-t të takimit ndodhi edhenjë incident mes shqiptarit dhe trajnerit të ekipit kundërshtar, UliFortes. Theksojmë se Ermir Lenjani u aktivizua si titullar ndërsaBurim Kukeli ishte në stol, pasi sapo është rikthyer nga lëndimi.

Bujar KURTAJ

Shkup, 5 nëntor – FerhanHasani me golin nga pika ebardhë nuk lejoi të ndodh be-fasi në stadiumin e qytetit nëTetovë, në përballjen qëShkëndija e zhvilloi kundërRabotniçkit. Ndryshe, kuqez-injtë fituan me përmbysje,pasi të parët në epërsi kaluanmysafirët me golin e Çarls, porRadeski fillimisht dhe kapiteniHasani, shënuan dy gola dheerdhën deri te fitorja e madhe.Ndërkaq për djemtë e trajner-it Qatip Osmani kjo ishte fitor-

ja e dytë me radhë, por meshumë vlerë në luftën për tit-ullin e kampionit. Tani kuqez-injtë kanë 11 pikë më shumëse Vardari që mban pozitën edytë dhe 12 më shumë se“Akademija Pandev”. Derisa,kjo e fundit u befasua nëfushën e saj duke u mundurme rezultatin minimal 0-1 ngaskuadra e Pobedës. Ndërko-hë, në fushën e saj u befasuaedhe Shkupi, e cila pësoi dis-fatë të papritur nga Sileksi merezultatin 0-1, me autogolinqë e shënoi Krivanjeva. Njërezultat që askush se kishepritur, por ja që edhe një herëu dëshmua se jo gjithmonë fi-

ton favoriti, epitet të cilin ekishte skuadra bardhekaltër.Pas kësaj humbje Shkupi rranë pozitën e 9-të me 15-tëpikë, aq sa ka edhe Pobedadhe Pelisteri. Nga skuadratshqiptare ka pësuar edheRenova, e cila me rezultatin2-1 u mund nga Pelisteri nëManastir. Për Pelisterin kjoishte disfata e parë pas tredisfatave me radhë. Llukasshënoi golin e parë për Pelis-terin, ndërsa për 2-0 shënoiTriufunovski nga pika e bard-hë. Golin e nderit për Renovëne shënoi Nafiu gjithashtu ngapika e bardhë. Pas kësaj dis-fate, Renova mban pozitën e

pestë me 17-të pië të grum-bulluara. Fitore të thellë kaarritur kampioni aktual Var-dari, përballë rivalit të sajlokal “Skopje”. Njëherit,kuqezinjtë arritën më në fundtë ndërprenë serinë e keqe.Autor të golave për Vardarinishin Xhigauri, Maksimov dheFelipe.

Ferit Keta fitoi titullinkampion gjerman, nëpeshën “Cruiser”. Boksierishqiptar sfidoi 31-vjeçaringjerman Toni Thes, nëndeshen e 9, të karrierëssë tij, duke fituar menokaut teknik. Boksieringa Bulqiza e fitoi duelinbrenda 4 raundeve, dukehedhur në tokë kundër-shtarin dhe dalë triumfa-tor nga ringu. Vetëm dymuaj pas titullit gjermantë fituar në kikboks, Ferit

Keta bëhet gjithashtukampion i vendit teutonedhe në boks, në peshën“Cruiser”, pra peshën deri90.7 kg. Ky ishte vetëmtakimi i 9 në boks për 29-vjeçarin dhe natyrisht qëkonsiderohet një arritje emadhe, duke paturparasysh që sportistishqiptar ka filluar ndesh-jet në boksin profesionistvetëm 20 muaj më parë.Ndeshja u zhvillua nëGjermani dhe ky ishte

takimi i 8 që Ferit Ketazhvillon në këtë shtet, pasduelit të debutimit meserbin Haris Calakoviç nëmuajin shkurt të vitit tëkaluar, në Tiranë në Pal-latin e Sportit ‘AsllanRusi’. Vetëm katër muajmë parë 29-vjeçari fitoi tit-ullin evropian në ISKA, nëkikboks ndaj holandezitRoshel Gumuljo dhe gjer-danin e artë në atë takimia dha i madhi Luan Kras-niqi. Vlen të përmendet

fakti që në sportin e boksitFerit Keta nuk njeh asnjëhumbje, duke fituar 9 nga9 ndeshjet e zhvilluara,madje pjesën më të mad-he, me nokaut. Titulli nëkategorinë “Cruiser” ishtevakant dhe dueli i funditpër brezin e kësaj peshenë boksin gjerman, ështëfituar nga Adam Deines,pasi mposhti në ‘ErdgassArena’, në Sachsen-An-halt, boksierin tjetër Bjo-ern Blashke.

Nga Kosova në Australi,

Berisha në fokusin e FIFA-s

Sulmuesi i përfaqësueses sëKosovës, Besart Berisha ishte këtëfundjavë në fokusin e FIFA-s. Qev-eria e futbollit botëror i kushtoinjë reportazh special rrugëtimit tëtij dhe hapave të parë në karrierë,që nga lufta në Kosovë, emigriminë Berlin e deri te shkëlqimi nëkampionatin australian. Futbolli iofroi Besartit një shpëtim përjetën, dhe tani në rangjet më tëlarta, sulmuesi që ka luajtur mëparë dhe me kombëtarenshqiptare ripërshkroi trajektoren etij që në nivelet më të ulëta. “Jamndoshta humbësi më i keq dhekjo sepse dua të arrij dhe të fitojdiçka. U gëzuam shumë kur për-funduam në Berlin pasi gjetëmnjë fat më të mirë, me punë dhegjithçka. Gjetëm jetën tonë. Idedikohem gjithçka futbollit pasimë ndryshoi dhe më dha atë qëëndërroja”, thotë sulmuesi. Dëm-timet e kushtëzuan disi paraqitjene Besart Berishës në Gjermani,Danimarkë dhe Angli, por sul-muesi po përjeton momentet mëtë mira në Australi. “Jam i lumturqë tifozët më duan. kam thyerrekorde të vendosura më parë megolat e mi dhe shpresoj të vazhdojkështu. Tifozët më motivojnë tëpërmirësohem çdo ndeshje”,deklaroi ai.

Keta mposht me nokaut rivalin dhe shpallet kampion

Ambasada e SHBA-ve i refuzon vizën

Godelli humb botërorinDaniel Godelli ka mbetur

përfundimisht jashtëbotërorit të peshëngritjes, qëdo të zhvillohet në fundin ekëtij muaji, në Shtetet eBashkuara të Amerikës.Ditën e premte sportisti kamarrë refuzimin e dytë bren-da pak ditësh nga Ambasadaamerikane, ku i shpjegohet

edhe arsyeja e mospajisjesme vizë. Në këtë mënyrëDaniel Godelli, ish-kampioni botës për të rritur, ka hum-bur shansin e tij për të riku-peruar imazhin e humburnga botërori i shkuar, kupasi u shpall kampion bote,medaljet ju hoqën pasi rezul-toi pozitiv.

Liga e parë, java e 14

Shkëndija sipas planit,shokohet Shkupi

Java e katërmbëdhjetë e cila uzhvillua të dielën ka kaluar nëshenjë të humbjeve të paprituratë favoritëve si Shkupi dhe“Akademija Pandev”. Të dyjakëto skuadra u mundën parashikuesve të tyre nga Sileksi,respektivisht Pobeda merezultatin identik 0-1. TeShkëndija asgjë e re. Edhe pseme vështirësi, kuqezinjtë fituanRabotniçkin me 2-1, ndërsafitore ka arritur edhe Vardaripërballë Skopjes

Rezultatet: Shkëndija – Rabotnicki 2-1Shkupi – Sileksi 0-1Vardari – Skopje 3-0Pelisteri – Renova 2-1A.Pandev – Pobeda 0-1

Koha

12KohaE HËNË6 NËNTOR |2017| KOHA për sport

Bujar KURTAJ

Shkup, 5 nëntor – Ka lindur nëZagreb, pasi më herët familja etij nga Gradeci kishin migruarnë Kroaci. Pasioni për futbollintek ai kishte lindur qysh nëmoshën e fëmijërisë, ndërsahapat e parë i ka bërë për tërinjtë e skuadrës “Zelengaj” ngaZarebi që më pas në vitin 2004të vazhdon te klubi i njohur“Zagreb”. Pasi e vërejtën talen-tin e tij, drejtuesit e këtij klubinë vitin 2008 e angazhuan nëradhët e tyre, derisa këtë ai eshpagoi me paraqitjet fanta-stike, ku nga 121 paraqitjet sa ikishte për gjashtë sezone, shë-noi 24 gola. Derisa, si rezultat ikësaj ai u bë i njohur edhe nëMaqedoni, ku drejtuesit eFederatës i dërguan ftesë që timbroj ngjyrat e shtetit nga ekishin prejardhjen prindërit etij. Edhe pse kishte luajtur përtë gjitha grupomoshat eKroacisë, ai vendosi të pranojë

ftesën e seleksionuesit BoshkoGjurovski. Fjala është për sul-muesin e djathtë BesartAbdurahimi, futbollistin aktualtë KF Shkëndija, i cili në inter-vistën për gazetën KOHA, rrëfenhapat e parë të karrierës futbol-listike, klubet ku ka luajtur dhepërshtypjet e tija.

KOHA: Besart ke lindur nëKroaci, ndërsa familja joteështë nga Gradeci. A mund tëna tregosh se prej kur familjajote ka migruar në Zagreb?

ABDURAHIMI: Po mendoj sediku në vitin 1980 prindërit emi janë vendosur në Zagreb dheprej atëherë jetojnë atje ku janëpërshtatur me jetën dhe kanëkrijuar gjithë kushtet për jetë.

KOHA: Karrierën futbolli-stike e fillove pikërisht nëqytetin e lindjes Zagreb,respektivisht për të rinjtë eKF “Zelengaj Zagreb” dhe KF“Lokomotiva” dhe KF

“Zagreb”. A mund të na trego-sh për fillimet e karrierës dheçka të shtyri që të merreshme këtë sport?

ABDURAHIMI: Duke llogari-tur futbollin si sportin numër njënë botë dhe faktin se shumica etë rinjve merren me këtë sportedhe unë kam nisur që në moshëshumë të vogël. Kam pasur fat tëkem mbështetje nga familja qëmë kanë dërguar në vendin eduhur ku talenti im ka mundurtë shihet nga njerëz profesionistëdhe kjo ka ndikuar më masë nëmënyrën si rrodhën gjërat.

KOHA: Për të rinjtë e KF“Zagreb” luajte katër vite qëmë pas të nënshkruar kon-tratë profesionale me këtëekip ku luajte plot 6-të vite.Si erdhi deri te ajo që të nën-shkruash me KF “Zagreb”.

ABDURAHIMI: Ishte norma-le që të mos mendoj shumëpara se të firmos kontratë profe-sionale me Zagrebin, dukemarrë parasysh faktin se kalovashkollën e futbollit në një klubtë tillë serioz, duke u dëshmuarnë secilën prej kategorive tëreja. Firma me ekipin e parëishte shpërblim i punës dheunë tani më kisha mundësinëtë provoj veten me seniorët dhenë elitën e futbollit korat.

KOHA: Dhe doli që nukgabuan që drejtuesit e klubittë angazhuan profesionalishtpasi në 121 paraqitjet për KF“Zagreb” arrite të shënosh 24gola. Cilat janë arritjet tujagjatë gjithë kësaj kohe teskuadra nga Zagrebi?

ABDURAHIMI: Kam luajtur4 sezone me Zagrebin dhe nëkëto 4 vite tre herë jam zgjedhurlojtari më i mirë i klubit.Domethënë kisha suksesshumë të mirë individual, mirë-po mungonte disi suksesi më ishënuar ekipor. Jemi ndalur dyherë në vend të katërt, njëpozitë larg Kupave të Evropësdhe kjo ndikoi të mos ecin gjë-rat ashtu si doja, megjithësepersonalisht ecja shumë mirë.

KOHA: Në shkurt të vitit2014 mediat në Shqipëri tëshihnin si alternativë në sul-min e Kombëtares sëShqipërisë. A është kjo e vër-tetë dhe pse nuk u realizuakjo?

ABDURAHIMI: Nuk është evërtetë, të paktën nga ajo që diunë! Asnjëherë askush nuk mëka kontaktuar nga Federata eFutbollit të Shqipërisë për tëfolur për diçka të tillë. Kjo ështëe vërteta e vetme!

KOHA: Mirëpo, në tënjëjtën kohë të kërkuan edhenga përfaqësuesja eMaqedonisë , me çka pranoveftesën e tyre ndërsa më 14maj iu përgjigje ftesës dhedebutove në ndeshjen kundërKamerunit dhe Katarit. Çkaishte vendimtare që pranovetë luash për Maqedoninë dhejo për Shqipërinë.

ABDURAHIMI: E thash seShqipëria nuk më ka kontak-tuar asnjëherë dhe ky nukmund të ishte opsion. Ndërkohënë atë periudhë morra ftesë ngaMaqedonia, konkretisht direktseleksionuesi i atëhershëmBoshko Gjurovski. Kam anali-zuar situatën dhe në fund ven-dosa të luaj për vendin e lindjessë prindërve te mi.

KOHA: A je penduar që kezgjedhur Maqedoninë dhe joShqipërinë?

ABDURAHIMI: Nuk kampasur asnjëherë mundësinë tëzgjedh ndërmjet këtyre dyjavedhe rrjedhimisht nuk ka hapë-sirë për keqardhje.

I LUMTUR PËRTRANSFERIMIN TE SHKËNDIJA“Pasi unë doja të kthehem në Evropë dhe ndërkohë mes disa ofertave morra ftesë nga Shkëndija, ishte shumë normale të pranoj të vij në një skuadërnga vendi për të cilin unë luaj. Mund të them se isha shumë i lumtur kur gjithë kjo u realizua dhe mund të them se kisha pritje të mëdha dhe isha shumëi motivuar për tu dëshmuar dhe për të ndihmuar klubin të arrijë nivelet që dëshiron dhe meriton”, shprehet Abdurahimi

BESART ABDURAHIMI, FUTBOLLIST

Koha

KohaE HËNË

6 NËNTOR |2017| 13

KOHA: Po çfarë u bë meKroacinë. Ata nuk kërkuannga ti që tu bashkohesh atyre,duke marr parasysh se kishekaluar të gjitha gjeneratat siU16, U17, U18, U19, U20 dheU21.

ABDURAHIMI: Mendoj sepak fat më ka munguar për tërrjedhur gjërat ndryshe. Unëkam luajtur për Kroacinë prejgjeneratës U16 deri në U21 dhekur duhej të bëj atë hapin emadh në karrierë mungoi kali-mi në një klub më të madh qëdo më mundësonte të jemkonkurrent për përfaqësuesenmë të mirë kroate. Luaja nëklub ku kishim president tëvështirë për tu kuptuar tathemi, kishte oferta të mira përmua por ai kërkonte shumëpara dhe kjo bëri që unë të mosrealizoja kalimin në ndonjë ekipmë të madh edhe pse nuk mun-gonte interesimi. Kjo bëri qëshanset e mia të luaj përKroacinë të zvogëlohen pasi nëformacion luanin lojtarë të kla-sit botëror që vinin nga klube tëmëdha evropiane. Ishte e qartëse pa qenë pjesë e ndonjë klubitë njohur dhe të madh nukmund të shpresoja të jemkonkurrent te Kroacia. Kur gjë-rat shkuan kështu dihej se nukmund të ushqeja shumë ambi-cie për të pasur hapësira teKroacia dhe duke llogaritur sete Maqedonia do të kem shan-sin të luaj vendosa të marrhapin që morra.

KOHA: Sigurisht se e mbanmend ndeshjen meLuksemburgun në tetor tëvitit 2014, kur në minutën e92 shënove golin e fitores për3-2. A mund të na përshkrua-sh edhe njëherë atë moment?

ABDURAHIMI: Patjetër sekujtoj, është moment i veçantëpër mua. Ishte ndeshja e parë

kualifikuese si vendas, unë mënë fund kisha rastin të luajpara familjes sime, para njerëz-ve të mi dhe në momentin qëkam shënuar golin për fitore 3:2në fund të ndeshjes askush nukka qenë më i lumtur se unë nëatë moment.

KOHA: Ti kthehemi kar-rierës internacionale. Në vitin2014 nga KF “Zagreb” u tran-sferove në Izrael në formë tëhuazimit te skuadra e HapoelTel Aviv ku qëndrove njësezon, ndërsa më pas luajtepër Llokerenin ku luajte dysezone, pra deri në vitin2016. Sa ke mbetur i kënaqurme paraqitjet tuaja në këtoklube?

ABDURAHIMI: Ndjeja seishte koha për tu larguar ngaZagrebi për të provuar ndonjësfidë të re, të bëj hapin e radhësnë karrierën time. Por vërtetkisha pengesa nga klubi pasipresidenti refuzoi shumë ofertanga klube në Evropë, dukekërkuar shuma të mëdha përdëmshpërblim. Ishte shumë irëndë në bisedime dhe qasja etij bëri të humb raste shumë tëmira për transferim. Kështu umbyll afati kalimtar dhe siopsion i fundit mbeti Izraeli përtë shkuar si huazim për një vit.E pranova këtë dhe kalova njësezon në Hapoel Tel Aviv tëIzraelit ku mendoj se ishte vit isuksesshëm. Si pasojë erdhiedhe ftesa nga përfaqësuesja eMaqedonisë dhe gjërat ecënmirë. Pas gjithë kësaj ndodhitransferimi në Belgjikë teLokereni. Më në fund nuk ishtehuazim, por transferim i plotëpasi Lokereni bleu kartonin timnga Zagrebi. Atje gjërat shkuanshumë mirë, lidheshin para-qitjet pozitive në seri edhe përklubin edhe për Maqedoninë.Shumë skaut filluan të më

ndjekin dhe mendoj se më mamunguar shumë pak fat për tëpërfunduar në ndonjë klub mëtë madh nga ndonjë kampionatmë i fortë se ai i Belgjikës. Nëmoment të keq kam pësuar lën-dim dhe fatkeqësisht nuk u rea-lizua asgjë nga ajo që shihej siopsion për të ndodhur.

KOHA: Më pas pësuat njërrënje pas nuk kishit hapësirëte Lokereni, ku drejtuesit juhuazuan në dy herë, fillimishtte Astana dhe më pas te Çere-zo Osaka.

ABDURAHIMI: Ndërkohë qëpo kaloja problemet me lëndi-min në Lokeren ndryshuanshumë gjëra, trajneri dhe filozo-fia dhe projekti i ri në klub ishtendryshe nga ajo që doja unë dhemeqenëse kjo situatë nuk mëpëlqente kam kërkuar vetë tëlargohem nga klubi. Kjo ishtearsyeja që fillimisht u huazovate Astana në Kazakistan, më paste Osaka në Japoni. Këto ishindy stacionet e radhës në kar-rierën time. Në Japoni munde-sha dhe duhej të vazhdoj pasirealisht kisha kushte shumë tëmira, mirëpo ndërkohë më lindidjalë dhe për mua dukej e vësh-tirë të qëndroj larg familjes nënjë tjetër kontinent dhe mosshoh gruan dhe djalin minimumnga 2-3 muaj. Kjo bëri që unë tëmendoj për tu kthyer diku mëafër familjes dhe prandaj vendo-sa të qëndroj në Evropë.

KOHA: Pasi edhe këtu nukgjetët hapësirë, pranuatkërkesën e KF Shkëndija, ecila bëri goditje të madhekëtë vit dhe nga janari jenipjesë e këtij klubi. Sa jeni ikënaqur me realizimin e këtijtransferimi si dhe paraqitjettuaja të deritanishme?

ABDURAHIMI: Pasi unëdoja të kthehem në Evropë dhendërkohë mes disa ofertavemorra ftesë nga Shkëndija,ishte shumë normale të pranojtë vij në një skuadër nga vendipër të cilin unë luaj. Mund tëthem se isha shumë i lumturkur gjithë kjo u realizua dhemund të them se kisha pritje tëmëdha dhe isha shumë i moti-vuar për tu dëshmuar dhe përtë ndihmuar klubin të arrijënivelet që dëshiron dhe meriton.

KOHA: Këtë vit jeni nërrugë të mirë që klubit t’ia sil-lni titullin e dytë të kampio-nit, ndërsa jeni në garë edhepër trofeun e Kupës sëMaqedonisë. A mendoni sekeni kualitet dhe forcë që nëTetovë ti sillni këto dy trofe?

ABDURAHIMI: Jo që men-doj, por besoj fuqishëm semund ta bëjmë këtë. Me respektpër gjithë skuadrat tjera, men-doj se Shkëndija ka ekipin më

cilësorë në Ligë. E tani për titujndonjëherë duhet të plotësohetkomplet mozaiku, pasi janëshumë gjëra në pyetje. Këtë vitduket se ecim në rrugën eduhur dhe e vetmja që keminevojë tani është të ruajmëvazhdimësinë. Megjithëse per-sonalisht kam bindjen se kjoskuadër mund të rritet ende nëçdo aspekt. E jona është tëpunojmë dhe besoj në fund tëkemi arsye të festojmë titujt qëpadyshim i meritojnë tifozëttanë, Tetova por edhe pronarëte klubit.

KOHA: Me Shkëndijën keninënshkruar kontratë 1.5vjeçare. Ku e sheh veten në tëardhmen?

ABDURAHIMI: Po kam kon-tratë deri në fund të këtij sezo-ni. Te shohim, asnjëherë nuk idihet pasi në jetë mund tëndodh gjithçka. Unë koncen-trohem në punën time, tjetrënt'ia lëmë kohës.

KOHA: Cili është momen-ti më i mirë që të ka ndodhurnë karrierën e deritanishmesi dhe momenti më i keq?

ABDURAHIMI: Si momentmë të mirë do e ndaja debuti-min me Lokerenin në Belgjikëku shënova që në ndeshjen eparë për një fillim që do tadëshironte çdo futbollist.Ndërkohë e shtoj këtu edhegolin me Maqedoninë kundërLuksemburgut për fitore 3:2,për më shumë që i njëjti erdhidisa sekonda nga fundi, nëminutën e 93-të. Momenti më ikeq mendoj ishte lëndimi nëBelgjikë që erdhi në momentinmë të keq të mundshëm. Dymuaj mbeta jashtë terrenevepikërisht në periudhën kur ishapranë për të realizuar lëvizje tëmadhe, transferimin e karrierës

sime. Ky ishte moment delikatqë më ndali disi hovin.

KOHA: Kush ka qenë mbë-shtetësi më i madh i Besartitnë karrierën e deritanishme?

ABDURAHIMI: Mbështetjenmë të madhe gjithmonë e kampasur nga bashkëshortja. Edhekur isha në Izrael, Belgjikë,Kazakistan apo Japoni,gjithkund ishte me mua dhe mëka mbështetur pa rezervë.Normal edhe familja që më kanëmbështetur prej fëmijë dhegjithmonë kanë qëndruar pasmeje, për çka jam shumë falën-derues.

KOHA: Duke marr parasy-sh se ke luajtur në Zagreb,Izrael, Belgjik, Kazakistandhe Japoni si dhe tani jeni nëMaqedoni (Tetovë), cilin ngakëto shtete do ta kisheveçuar dhe për çka?

ABDURAHIMI: Secili ngakëto vende ka qenë i bukur nëmënyrën e vet. Kam përjetuarpërvoja të bukura, por edhe tëkeqja. Do t'i kujtoj vetëm përje-timet e bukura, ndërsa tëkëqijat do të mundohem ti har-roj. Normal nëse duhet të veçojnjë prej gjithë këto vendeatëherë Japonia është diçka qëduhet përmendur pasi vërtetkam kaluar bukur në gjithaaspektet dhe nëse nuk do ishtelindja e djalit mendoj se ende dotë isha atje.

KOHA: Kush është në jetënprivate Besarti?

ABDURAHIMI: Njeri familjarqë kohën e lirë dua ta kaloj metë afërmit e mi, bashkëshortendhe djalin. Mundohem tërespektoj fenë, falem, më pëlqentë gatuaj, të shëtis në natyrë.S'di, këto janë gjërat që mendojse më karakterizojnë.

14KohaE HËNË6 NËNTOR |2017| KOHA për sport

Boksieri amerikan De-ontaj Uilder mbron titullinkampion bote në peshat erënda në kategorinë WBCpas fitores me “KO” nëraundin e parë ndajkanadezit BermaneStiverne, përballje e zhvil-luar në Nju Jork. Ky ështësuksesi i 39-të në ring për

amerikanin, i pamposhturnë të gjitha sfidat e tij,duke mposhtu me “KO” tëvetmin rival që dy vite mëparë kishte rezistuar derinë raundin e 12-të. Porkëtë herë sfida nuk patihistori, pasi amerikanit32-vjeçar i mjaftuan pakminuta për të mposhtur

kanadezin 39-vjeçar, qëpësoi humbjen e tretë nëkarrierë (dy prej tyre i kandaj Uilder). Uilder ishtesi një bishë në ring, nuk etoleroi rivalin për asnjësekondë, duke e hedhurnë tapet në fundin e raun-dit të parë, të cilin e domi-noi totalisht, duke lëshuar

15 grushte karshikanadezit dhe mos pësuarasnjë. “Tani dua Joshua. Egjithë bota kërkon një për-ballje mes Joshua dheUilder. Xhoshua, eja dhemë tako vogëlush. Mjaftmë fjalë, s’ka më justi-fikime. Cakto datën dheeja të përballesh me mua”,ka thënë Uilder pas duelit,i karikuar në maksimumdhe mezi pret të unifikojëtitujt kampionë bote nëpeshat e rënda.

Uilder mund Stiverne më nokaut në raundin e parë

Tani sfidon Xhoshuan“Tani dua Joshua. E gjithëbota kërkon një përballjemes Joshua dhe Uilder.Xhoshua, eja dhe më takovogëlush. Mjaft më fjalë,s’ka më justifikime. Caktodatën dhe eja të përballeshme mua”, ka thënë Uilderpas duelit

Rose Namajunas ështëkampionia e re e botës nëpeshën “gjel”, pas fitoresme “KO”në raundin e parëndaj ish-kampiones Joan-na Jedrzejcyk, sfidë e vlef-shme për UFC-217, zhvil-luar në Nju Jork. Ndonësekampionia polake ishte fa-vorite për ta fituar këtëduel, teksa synonte tambronte për të 6-n herëtitullin kampion bote, për-ballë Namajunas ajo ishtenë hije. Kampioniaamerikane i dha njëgrusht të majtë tëfuqishëm në fytyrë nëmesin e raundit hapës,duke e hedhur në tapet ri-valen polake dhe më pas egoditi vazhdimisht në fy-tyrë, duke detyruar gjyq-tarin të ndalë sfidën. “Ndi-hem sikur po shoh vetentime në një film, më dukete pabesueshme që ia dolambanë. Kam qenë e qetëgjithë këtë periudhë, jampërgatitur fort dhe ia dolambanë”, tha kampioniaamerikane pas duelit.Askush nuk e priste njëfitore kaq të shpejtë të Na-majunas, që në vitin 2014e pat fituar këtë titull nëinaugurimin e tij në artetmarciale mikse. Por pakbesonin se ajo do të tri-umfonte ndaj Joanna Je-

drzejcyk, që gjithnjëkishte treguar se ishte njëkampione e ftohtë nëkafaz. Për Jedrzejcyk kjoështë humbja e parë nëkafaz pas 14 fitoresh, njëhumbje që i kushtoishumë, pasi humbi tit-ullin kampion. Mdwrko-hw, rikthimi në kafaz iGeorges St-Pierre pas 4vitesh pushim ka qenëmahnitës, i jashtëzakon-shëm, duke treguar seedhe pse kanë kaluarvitet ai mbetet një kampi-on. Sportisti kanadez iarteve marciale miksemposhti me “submissionteknik” Michael Bispingnë raundin e tretë, dukei rrëmbyer titullin kampi-on bote të peshës sëmesme. Sfida e vlefshmepër UFC-217 u zhvilluanë “Madison Square Gar-den” të Nju Jorkut, kufansat e shumtë shijuanedhe një herë madhësht-inë e St-Pierre, që bëhetsportisti i katërt në his-torinë e UFC-së që shpal-let kampion bote në dykategori të ndryshme.Për kanadezin ky ishtetriumfi i 26-të në kafaz(ka edhe dy humbje),ndërsa për Bisping hum-bja e tetë (ka edhe 30 fi-tore).

Golden Stejt rikthehette fitorja në kampionat,duke korrur suksesin eshtatë sezonal, pas trium-fit 127-108 ndaj Denver,ndeshje e luajtur nëfushën e këtij të fundit.Një sfidë ku për vendasitzhgënjyen të gjithë tit-ullarët, me Barton që real-izoi 21 pikë (e nisi ndesh-jen nga stoli). Përkampionët ishte një fitoree lehtë, me Durant që re-

alizoi 25 pikë e Karry 22pikë e 11 asist, duke bërëdiferencën në parket.Vazhdon të zhgënjejëskuadra e Dallas, mevetëm një fitore këtë se-zon në NBA. Teksanët umundën edhe sot, 112-99nga Minnesota, ndeshje edominuar nga vendasit, qëkorrën suksesin e gjashtë.Një ndeshje e mirë eTowns, që realizoi 31 pikëe 12 kërcime, mbështetur

edhe ngau Uiggins me 23pikë, ndërsa për Dallasmungoi një lider në par-ket. Koha shtesë ka qenëfatale për Çikago, që umund 96-90 në fushën etij nga Nju Orleans.Skuadra e Bulls është njënga zhgënjimet e këtij se-zoni, me vetëm dy fitorederi më tani në kampi-onat, shumë larg pre-tendimeve që kishte dhejashtë zonës së plej off-itedhe pse është ende herët.Holidaj me 18 pikë ishteshënuesi më i mirë përÇikagon në këtë sfidë,ndërsa për Nju Orleans udalluan Davis me 27 pikëe 16 kërcime si dheKousins me 25 pikë e 11kërcime. Zhgënjejnë Klip-pers, që në fushën e tyre umundën 113-104 ngaMemfis, duke bërë njëndeshje të dobët. 30 pikëte Griffin mbetën për sta-tistikë për kalifornianët,ndërsa për miqtë u dallu-an Konley (22), Gasol (21)e Evans (20). Fiton edheDetroit, që mundi 108-99Sakramento falë 24 pikëvetë Bradley.

Golden Stejt rikthehet te fitorja

Tenistja rumune Si-mona Halep e ka mbyllurvitin 2017 në krye të ren-ditjes botërore, pavarë-sisht se në turneun efundit të zhvilluar në Sin-gapor u eliminua shpejt.Renditja botërore përfemra është shumë e ng-jeshur dhe në turnetë eparë të 2018-ës gjithçkamund të ndodhë. Madjegrand slemi i “AustralianOpen” mund ta përmbysërenditjen, teksa rikthehetedhe një pretendente mëshumë, si Serena Uil-liams. Pavarësisht kësaj,Halep ka objektiva të

qartë për të ardhmen:“Tani po çlodhem, pasi kaqenë një sezon i gjatë dhei vështirë për mua. Kamende shumë ëndrra përtë realizuar, siç është ai ifitimit të një grand sle-

mi”, tha Halep për medi-at. Duke bërë një përm-bledhje të asaj që ndodhigjatë vitit 2017, tenistjarumune shton: “Sezoninuk nisi mirë, pasi kamqenë e dëmtuar 3 muaj.

mezi luaja në fillim, porgradualisht mora forcë ebesim dhe u riktheva mëe fortë. Më vjen keq vetëmqë humba në finalen e“Roland Garros”. Porgradualisht loja ime erd-hi në rritje dhe në fundkapa kreun, një nga ob-jektivat e mi”, tha Halep,që më tej shton: “Unënuk vendos limite dheshpresoj që 2018-ta tëjetë edhe më i mirë. Nukndiej aspak presion, porvetëm synoj të shkoj samë larg të jetë e munduredhe pse e di që do të jetëmë e vështirë”.

Halep e mbyll vitin si “Numri 1”

Publicitet

Namajunas e Georges,kampione të botës

KohaE HËNË

6 NËNTOR |2017| 15Forum

Ardian VEHBIU

Konfuzion i madh kapërcjellë, në mediat dhenë rrjetet sociale, aven-turën e Katalonjës drejtpavarësisë. Veçanërisht tëngazëllyer më janë dukurtë gjithë ata që kanë hequrparalele me pavarësinë eKosovës, madje që i kanëpërshëndetur indipenden-tistët ngaqë e kanë ndiersi detyrë patriotike. Muanuk më duket se nga kra-hasimi mes këtyre dyshkëputjeve – njëra tash-më e realizuar, tjetra nëtentativë dhe gjithsesi epagjasë – mund të nxirretndonjë përfundim mevlerë. Në vija të trasha,Katalonja si realitet politikdhe kulturor njihet farepak mes shqiptarëve(përtej vizitave turistike nëBarcelonë) dhe kjo e kom-prometon edhe më gatish-mërinë tonë për tëmbështetur përpjekjet etanishme për pavarësi.Edhe pse, le ta themi,askujt nuk i bëhet vonë seç’mendojnë shqiptarët, tëditur e të paditur, për këtëpunë. Përveç ndoshtaneve vetë, që nuk njohimshumëçka nga Europa,dasitë e saj dhe prirjetedhe njësuese edheqendërikëse dhe motivethistorike dhe kulturore të

lëvizjeve politike. Prandaju habita kur lexova njëshënim për këtë çështje tëautorit Luan Rama(shkrimtarit jo politikanit,po të gjykosh nga fo-tografia), të cilinpërndryshe e ndjek prejkohësh dhe ia vlerësojkontributet me vlerë nëlëmin kulturor. Sepse, mesa lexoj sot, Luan Ramapaska shkruar që “Histo-ria e Katalonjës nuk ështësi historia e Kosovës. Kat-alonjasit janë si spanjol-lët e tjerë të Spanjës, injëjti popull me të njëjtëngjuhë, histori, fe, kulture”.

Çfarë nuk më duket esaktë. Sepse katalanët(unë do t’i quaja kështu, jo“katalonjas”) mund tëndajnë shumë gjëra meqytetarët e tjerë të Span-jës, por me siguri jogjuhën, dhe historinëvetëm pjesërisht. Sa përgjuhën katalane – kata-lanishten – kjo jo vetëmështë gjuhë e ndryshmenga spanjishtja (castel-lano), por edhe nuk ka“rrjedhur” prej saj;

përkundrazi, vijon pandërprerje latinishten vul-gare të lashtësisë njëlloj sisimotrat gjuhë romanedhe, nga pikëpamja kra-hasimtare, afëritë më tëmëdha i ka me oksitan-ishten, që flitet në Francëne jugut dhe njihet edhe meemrin Languedoc. Sotkatalanishtja flitet eshkruhet jo vetëm në Kat-alonjë, por edhe në zonatpërreth, si në Valencia dhenë ishujt Baleare. Edhepse është dokumentuarshumë herët me shkrim,ajo e ka vuajtur trysninë ekastilianishtes (spanjisht-es) dhe vetëm relativishtvonë i ka fituar të drejtat eplota, si gjuhë zyrtare eKatalonjës. Për shkaqepolitike, ekonomike dhedemografike, ata që identi-fikohen si katalanë janëzakonisht dy-gjuhësh, dheflasin e shkruajnë lirishtedhe spanjishten eMadridit (kastilianishten).

Ky argument nukështë vendimtar, sepsenuk mjafton të flasësh njëgjuhë tjetër nga ajo zyr-tarja e shtetit “mëmë”, përtë pretenduar pavarësinë:pa u larguar nga Spanja,mjaft të kujtojmë galician-ishten (galego), e cila flitetnga rreth 4 milion frymënë komunitetin autonomtë Galicisë dhe që historik-isht e ka nisur jetën si di-alekt i portugalishtes;përndryshe, edhe oksitan-ishten në Francë, osegjuhën sarde, në Sarden-jë; madje kjo e fundit,gjithë duke qenë gjuhë ro-mane e pavarur, mendo-het se ka mbetur më e

afërt me latinishten“mëmë” se të tjerat motra.Në çdo rast, kastilianëtdhe katalanët nuk e mar-rin vesh njëri-tjetrin, nëseflasin (ose shkruajnë) se-cila palë në gjuhën e vetamtare; kjo të paktënteorikisht, sepsepërndryshe çdo katalanështë i detyruar deri edheme kushtetutë që ta njohëspanjishten e Madridit –por jo e kundërta.

Shkruan Rama:“Atëherë, si gjysma e kat-alonjasve dhe shumëkrahina mund të shpall-nin “Republikat” e tyrenga gjysma e bretonëve ederi tek gjysma e mirdi-tasve me përvojë në këtoshpallje republikash, dheatëherë, ne europianët etjerë, do të humbnim nëlabirinthet e kësaj Europetë përçarë me një moriemblemash e flamujsh”.Në fakt, problemi ndoshtaduhet shtruar ndryshe: aështë Spanja doemos“shtet komb”, apo jo?[1] Aduhet identifikuar iden-titeti i nënshtetasit tëSpanjës me identitetin et-nik kastilian? Fakti qëedhe Katalonja edhe Gali-cia janë njohur si entiteteautonome, nga Madridi,tregon se është normaleqë të jesh edhe qytetar iSpanjës edhe katalan (ose,gjithsesi, jo kastilian),edhe pse një katalan nukmund të pretendojë që tapërdorë lirisht dhe aq mëpak ekskluzivisht gjuhën evet jashtë Katalonjës.Përndryshe, Katalonjaështë ndoshta krahina eSpanjës ku jetohet më

mirë, në çdo pikëpamje(edhe pse rajoni i Madrid-it ka të ardhura më të lar-ta për frymë); çfarë do tashfuqizonte menjëherëçdo krahasim me gjendjene Kosovës në Jugosllavi(ose si krahinë të Serbisë).Siç e kanë vërejtur të tjerëtashmë, ngjashmëritë mëshumë duhen kërkuar melëvizjet autonomiste nëItalinë e Veriut – meqë nëtë dy herët bëhet fjalë përnjë revoltë “taksapague-sish”. Edhe katalanët,edhe shumë italianë nëLombardi, në Veneto dhegjetiu në veri, nuk eshohin me vend që të ard-hurat e përftuara prej tyretë përdoren, nga qeveritëqendrore, për të kompen-suar prapambetjen ose“parazitizmin” e zonavemë të prapambetura.Sikurse e provon shem-bulli i Italisë, gjuha nëkëtë rast as që vjen nëvështrim si argument.

Sërish Luan Rama:Korifejtë e hershëm tëSpanjës së El Grekos dheGojas, do të ngriheshinnga varret prej zhurmëssë këtyre thirrjeve “fitim-tarësh”. Pak e çuditshmeqë të përmendet, në këtëkontekst, El Greco-ja, njëartist me prejardhje greke(Doménikos Theotokópou-los, nga Kreta, e që shpeshi nënshkruante pikturat eveta duke e shkruar emrine vet greqisht), që patstudiuar në Venezia meTicianin, para se të ven-dosej në Spanjë; ose njëprovë – do të thojaelokuente – që arti i madhgjithnjë përfiton nga kon-

taktet ndërkulturore. Nëbibliotekën e tij gjejeveprat e autorëve më tëmëdhenj të Greqisëklasike dhe të Romës,përveç poezive të Pe-trarkës, epikës së Arios-tos dhe traktate tëarkitekturës nga autorëtkryesorë të Rilindjes. Nukmë rezulton të ketë pasurgjësendi mirëfilli “kombë-tariste” spanjolle, nëveprën e tij; sikurse nukmë rezulton që të ketëqenë uniteti kombëtar iSpanjës, që t’ia ketëmundësuar El Greco-skrijimtarinë. Thjesht, ekam vështirë ta besoj qëky shkrim të ketë ardhurnga ai Luan Rama qënjoh.

Përndryshe, them segjithkush ka të drejtë tëketë një opinion për çfarëndodh në botë; por përçështje të ndërlikuara, sikjo e Katalonjës, opinion-it duhet t’i paraprijë njoh-ja me problemin,rrethanat historike dhepolitike dhe aspektetthjesht konstitucionale tëtij; çfarë nuk mund tëkompensohet nga zelli pa-triotik dhe efektet anësoretë pavarësisë së Kosovës.Në parim, çdo komunitetka të drejtë të kërkojëvetëvendosje; por krijimi ishteteve të reja kam frikëse nuk mund të redukto-het në një çështje të sëdrejtave të njeriut. Dhegjithsesi, që mos harrojtani në fund, katalanisht-ja është gjuhë e ndryshmenga kastilianishtja (ose ajoqë e quajmë spanjishte).

(shekulli)

Mentor TAHIRI

Të gjitha ideologjitëgjejnë një taban të përso-sur për lindjen e tyre nëkriza. Këto kriza mund tëjenë jo thjeshtë politikeapo ekonomike, porgjithashtu mund të jenëkriza të boshllëkut tëvlerave të përgjithshme tënjë shoqërie. Ideologjia ekomunizmit lindi si kri-tikë ndaj industrializmittë hovshëm në botënperëndimore, si dhe uparaqit si një gërshetimjo vetëm i mendimeve filo-zofike të gjysmës sëshekullit 19-të, porgjithashtu edhe të filo-zofëve si Platoni dheThomas More, gjithnjëduke i interpretuarmendimet e këtyre filo-zofëve sipas një procesiselektiv në përputhje me

nevojat e ideologjisë së re.Në kuadër të filtrave tëkëtij procesi selektiv hyriedhe “Utopia” e More.

Qysh me botimin e“Manifestit të Partisë Ko-muniste” me 1848 ngaKarl Marx dhe FriedrichEngels, filluan të vepro-jnë edhe celulat e parakomuniste, kurse 70 vitepas “Manifestit”, Rusia dotë jetë shteti i parë ku ko-munistët do të marrinpushtetin dhe do të ven-dosin diktaturën njëparti-ake. Por ajo që duhetthënë nga këndvështrimi

politologjik, është se ko-munizmi që nga atëherënuk arriti të shtrihet sinjë rend shoqëror, porkëtë e arriti vetëm social-izmi si një fazë kalimtaree ideologjisë së konceptu-ar nga Marx dhe Engels.Komunizmi gjithashtumorri edhe forma të tjera;ai në njëfarë mënyre u ru-sizua apo u sllavizua,duke u bërë kështu edhebartës i politikavepansllaviste. Mu për këtënë pjesën më të madhe tëEvropës, rrëzimi i komu-nizmit u kuptua edhe siçlirimi i vendit ngaBashkimi Sovjetik. Ko-munizmi, që nga fillimiapriori ka përjashtuarfunksionimin politik nëkudër të një shoqërie plu-raliste. Por ky trajtim mo-hues ndaj pluralizmitkishte dalë që moti ngabinaret e politikes dhenuk kishte të bënte vetëmme të. Ai manifestohejkundër çdo mendimindryshe, kurse nukkishte asnjë tolerancëkarshi ushtrimit të re-ligjionit si në rastin eKinës apo edhe tëShqipërisë e cila madje

zyrtarisht e ndaloi fenë.Komunizmi luftonte edheliritë artistike dhe kush-timisht ta quajmë kishte“specialitet” të tij terrorinndaj shkrimtarëve.

Me këto elemente sidhe me ngritjen e kultit tëindividit, pushtetet ko-muniste jo vetëm që ubënë represive, porushtruan terror ndaj pop-ullsisë siç mund tëthuhet në rastin EvropësLindore, apo edhe deri tegjenocidi për të cilinmund të thuhet në rastine pushtetit të Kmerëve tëkuq në Kamboxha. Nërelacion me komunizmin,bota shqiptare përjetoimbase tragjedinë mëmoderne historike, dukeu përfshirë në të pa ven-dosur për këtë vetë shqip-tarët andej apo këndejkufiri. Vetë Partia Komu-niste Shqiptare (më vonëPartia e Punës) funksion-alisht i bëri ditët e saj tëpara si një degë e PartisëKomuniste Jugosllave.Jugosllavët kështu im-portuan një ideologji ecila për gjysmë shekullido të shndërrohet në dik-taturën e cila do t’u zë

frymën shqiptarëve. Mad-je ky komunizëm do tëpretendojë se është kom-bëtar, por kjo do të ndod-hë vetëm pasi nomen-klaturës së diktaturës nëShqipëri nuk i mbetet mëasnjë derë hapur, dukeprishur për motive të“pastërtisë ideologjike”një nga një të gjithaaleancat me pjesën tjetërtë botës komuniste.

Paradoksale, por visetshqiptare të cilat u përf-shinë në kuadër të Shtetittë pavarur shqiptar, do tënjohin një nga format mëtë egra të ushtrimit tëdhunës dhe terroritshtetëror në emër të ko-munizmit. Rasti iShqipërisë është shumëeklatant në këtë drejtim,ngase duke qenë i izoluarnga bota, pushteti komu-nist që po ndjehej irrezikuar, u kaplua nganjë lloj paranoje e cilamerrte përpara jo vetëmçdo njeri që mendontendryshe, por edhe nëmënyrë preventive seg-mente të tëra tëshoqërisë, gjë që shfaqetme internime të familjevetë tëra. Në krijimin e këtij

ambienti mjaft të ashpërpër njeriun, fatale ishtekultivimi i kultit të Stalin-it. Për shumë familjeshqiptare kampet e in-ternimit ishin ekuivalentii gulagëve sovjetikë nëpërSiberi. Intelektualët më tëmirë shqiptarë të kohës,takonin njëri-tjetrin nëpërburgje dhe atje shfrytëzo-heshin sipas modelit mëherët të aplikuar të Stal-init, si robër pune. Tëjesh komunist u bë njësimatëse për patriotizmin,andaj, ai që nuk ishte ko-munist, ishte më pakshqiptar dhe njeri. Stalin-izmi shqiptar u bë kështuveç tjerash edhe sinonimi një lloj skllavërie të le-galizuar dhe të mbrojturme ligjet e pushtetit tëasaj kohe. Pasojat janëevidente edhe sot. Dukemos njohur një “Nurem-berg”, komunizmi shqip-tar jo që u dënua ndon-jëherë, por qarqe që ingrejnë dolli Enver Hox-hës, sot kanë dalë ngagjysmë-ilegaliteti politikdhe ndjehen plotësisht tër e h a b i l i t u -ar.(tesheshi.com)

Katalonja, e parë nga dritarjaSot katalanishtja flitet eshkruhet jo vetëm nëKatalonjë, por edhe nëzonat përreth, si nëValencia dhe në ishujtBaleare. Edhe pse ështëdokumentuar shumë herëtme shkrim, ajo e ka vuajturtrysninë e kastilianishtes

Mbi komunizmin si rrugëtim utopikViset shqiptare të cilat upërfshinë në kuadër tëShtetit të pavarur shqiptar,do të njohin një nga formatmë të egra të ushtrimit tëdhunës dhe terroritshtetëror në emër tëkomunizmit. Rasti iShqipërisë është shumëeklatant në këtë drejtim

16KohaE HËNË6 NËNTOR |2017| Rajon

“Ata kidnapojnë të afërmit e moshuar të bandave rivale dhe i shfrytëzojnë ata për tëzhvatur para, drogë apo territor. Kjo po i shkakton një kokëdhembje të madhe policisëbritanike”, ka thënë Holloway

Katër shqiptarë tëKosovës, tre prej tyre menënshtetësi zvicerane dhenjë me nënshtetësi koso-vare po gjykohen ngaGjykata Penale e OltenGösgen. Ata akuzohen sei kanë vënë zjarrin qëllim-isht dhe me marrëveshjebanesës së kosovares meemrin e koduar “RilindaO”. Sipas Fondit të Sig-urimit të banesave të Solo-turnit, dëmi i shkaktuarnga djegia kishte qenë nëmes të 50 dhe 100 mijëfrangave, shkruan aar-

gauerzeitung.ch. Në pro-cesin e filluar të enjten,synohet të zbulohet sekush ka qenë porositësi izjarrvënies dhe kush e kavënë zjarrin. Të katër tëpërmendurit akuzohenpër të dyja, transmeton al-binfo.ch. Veç kësaj dy ngaburrat dhe gruajadyshohen edhe për vepratë tjera si mashtrim, ten-tim mashtrimi, shkelje tërregullave në komunika-cion dhe shkelje të ligjitmbi të huajt. Rrjedha engjarjes sipas prokurorisë

është dukur kështu: Rilin-da banonte në banesën tëcilës “duhej” t`i vihej zjar-ri. Partneri i saj i atëher-shëm, Indrit G. bashkë metë njohurin tjetër Murat A.po kërkonin dikë që do tëishte i gatshëm të ndiztebanesën e gruas. Ata sëbashku e kanë pyeturBesim H. nëse ai njihtedikë që mund ta bëntekëtë veprim. Pastaj Indri-ti ia jep Besimit një çelëstë banesës, me të cilinBesimi hyn më 4 mars nëbanesë dhe i vë zjarrin

asaj. Për këtë “punë”, aido të ketë marrë 6000franga nga Indriti. Rilindapastaj i ka deklaruar sig-urimit se në banesën edjegur ka pasur stoli ariqë vlenin 11 mijë frangabashkë me 6000 franganë bankënota, përcjell al-binfo.ch.

Por ndërkohë ishtekonstatuar se kjo nukqëndronte kështu që sig-urimi nuk ka paguar as-gjë. Ajo që ka bërë për-shtypje gjatë gjykimitështë se 3 nga 4 të

akuzuarit përveç që nukkanë pranuar veprën, nukkanë pranuar të përgjig-jen për asgjë që janëpyetur. Vetëm Besim H.është treguar më i vull-netshëm për të folur, poredhe ai e ka hedhurposhtë akuzën. Sipas tij,ai, propozimin e Indrititdhe Muratit për zjarrvëniee kishte refuzuar.

Prokurori kërkon për In-dritin 7, për Muratin 4.5,për Rilindën, 6 dhe përBesimin, 8 vjet heqje lirie,gjithsej 25 vjet e 6 muaj.Nga ana tjetër, mbrojtësite tyre kanë kërkuar lirimsi të pafajshëm, përmungesë provash, trans-meton albinfo.ch. Vendimigjyqësor do të shpallet pasdy javësh.

Mashtrimet me sigurimet, kapen shqiptarëtqë i vënin zjarrin shtëpive të tyre në Zvicër

Ministri i Jashtëm iSerbisë Ivica Daçiçkërkon një konferencëndërkombëtare, për tëzgjidhur problemin e Ko-sovës. Pas përpjekjeve tëKatalonjës për pavarësi,Serbia po kërkon njëzgjidhje të re për ish-krahinën e saj, Kosovën."Nëse Spanja mund tëluftojë për konceptin esaj për Katalonjën,atëherë edhe ne serbëtmund të luftojmë përvendin tonë", citon gazetaqeveritare "Novosti" nënumrin e së shtunës nëBeograd, ministrin e Ja-shtëm Ivica Daçiç. Sikur-se njofton më tej agjenciagjermane e lajmeve, DPA,duke iu referuar kësaj ga-

zete, Daçiç kërkon njëkonferencë ndërkombëta-re, në të cilën të zgjidhetproblemi i Kosovës qëvazhdon prej dekadash.Kosova e banuar ngashumicë shqiptare paragati dhjetë vetash shpallipavarësinë nga Serbia.Deri tani pavarësia e Ko-sovës është njohur nga110 shtete në bazë të sëdrejtës ndërkombëtare.Serbia nuk do ta pranojëkëtë dhe kërkon ta spra-psë këtë pavarësi. Sido-qoftë mes Beogradit e Pri-shtinës prej viteshzhvillohet dialogu mendërmjetësimin e BE-sëpër normalizimin emarrëdhënieve midis dyvendeve.

Prostitutat nga Serbiae Kroacia po rrëzojnëçmimet e shërbimeveseksuale në lagjet e kuqetë Liverpoolit , sepse atojanë të gatshme të puno-jnë për më pak para përç’shkak vajzat vendorepo kanë gjithnjë e mëpak punë, shkruan “Liv-erpool ech”. Gazetarët eBBC3 kanë filluar të hu-lumtojnë për ç’arsyeprostitutat kanë ulurçmimin për shërbiminseksual , madje në 4funte, që është në

mënyrë drastike shumëmë pak. Jack,bashkëbanues i njërësnga punëtoret seksualeme të cilin kanë bised-uar gazetarët, thotë serënia e çmimit ka ndod-hur për shkak të vajzavenga Serbia e Kroacia.“Këto vajza janë më tëbukura, vijnë nga EvropaJuglindore, Serbia eKroacia...Ofrojnë sekspër më pak para sepsejeta në vendet e tyreështë më e lirë se sakëtu”, sqaron Jack.

E frymëzuar prejKatalonjës, Serbiakërkon konferencë

për Kosovën

Revoltohen prostitutatnë Britani: Serbet po

na e marrin punën

Kriminelë të pashpirtshqiptarë që operojnë nëBritani po kidnapojnë tëafërm të moshuar të ri-valëve gangsterë, taktikëkjo që po quhet “haraç metë moshuar”. Policia nëishull ka zbuluar se ban-dat i targetojnë prindërit emadhe edhe gjyshërit tëfamiljeve tjera të krimit tëorganizuar, i mbajnë pengdhe kërkojnë para, drogëapo territor në këmbim tëlirimit të tyre të sigurt.“The Mail On Sunday” ra-porton se lordët e krimitnga Shqipëria janë shumëtë dhunshëm dhe tëpamëshirshëm sa që kanëuzurpuar bandat që tradi-cionalisht janë marrë medrogë në pjesën më tëmadhe të Anglisë, dhetani po dërgojnë shuma tëmëdha parash në shtëpitë fshehura nëpër vetura.Sipas të dhënave të funditdel se në Britani jetojnë32 mijë shqiptarë të Sh-qipërisë por një numër imadh i tyre, 572, janë nëburg - pothuajse një në50. Detajet e këtyre ban-dave u janë zbuluar she-fave të policisë gjatë njëkonference në Londër

javën e kaluar. KathrynHolloway, komisionere ePolicisë dhe Krimit nëBedfordshire, ka thënëpër “”The Mail on Sunday”se s’mund ta merrni memend se sa të pamëshir-shëm janë.

"Disa prej bandavetradicionale janë shkrirë,janë përballur me brutali-tetin e fortë të shqiptarë-ve. Këto janë pa dyshimbandat më të pamëshir-shme që Britania ka parëndonjëherë. Janë të për-gatitur të kidnapojnë ri-valët për borxhe prejvetëm 200 funtesh”. “Atakidnapojnë të afërmit emoshuar të bandave riva-le dhe i shfrytëzojnë atapër të zhvatur para, drogëapo territor. Kjo po i

shkakton njëkokëdhembje të madhepolicisë britanike”, kathënë ajo. Ajo theksoi sekjo praktikë po njihet si“haraç me të moshuar”.Holloway po ashtu tregoise si policia ka zbuluar segangsterët shqiptarë polëvizin ‘shuma të mëdhaparash’ jashtë Britanisënë vetura të përshtaturaenkas për këtë punë.Gjatë këtij viti, VladimirCahani dhe bashkë-shortja e tij janë kapurduke kontrabanduar130,000 euro përmes Tu-nelit të Kanalit në veturëne tyre. Kur qentë Kufitarëtë trajnuar për nuhatjekontrolluan veturën e tyreAudi në terminalin nëFolkestone, ata gjetën pa-

ratë të fshehura brendatabelës së instrumenteve.E Agjencia Kombëtarekundër Krimit (NCA) këtëvit paralajmëroi: “Grupetshqiptare të krimit kanështrirë ndikim të madhbrenda krimit të organi-zuar në Britani”, transme-ton Koha.net. Ata qën-drojnë prapa furnizimitkryesor të kokainës nëvend dhe janë po ashtu tëpërfshirë në trafikim menjerëz dhe prostitucion.NCA ka kryer 400 opera-cione kundër aktivitetevetë tyre vetëm vitin e ka-luar, duke pasur në cakauto-larjet e tyre, sallonete bukurisë dhe shtëpitëpublike ku i detyrojnë ba-shkëqytetaret e tyre pambështetje të punojnë.

Bandat shqiptare, më të pamëshirshmet

në historinë e Britanisë

"Disa prej bandavetradicionale janë shkrirë,janë përballur mebrutalitetin e fortë tëshqiptarëve. Këto janë padyshim bandat më tëpamëshirshme që Britaniaka parë ndonjëherë. Janë tëpërgatitur të kidnapojnërivalët për borxhe prejvetëm 200 funtesh”, kathënë Kathryn Holloway,komisionere e Policisë dheKrimit në Bedfordshire

Një vit pas vdekjes sëAstrit Deharit vazhdojnë tëmbeten dilema dhepaqartësi, hetimi ështëpara përfundimit dhe njësuper-ekspertizë pritet tënisë. Pikërisht në ditën kurQeveria e Kosovës kishteçuar në Kuvend mar-rëveshjen për demarka-cionin me Malin e Zi, ob-jekti më i rëndësishëm në

Republikën e Kosovës ugodit me antitank. Lidhurme këtë sulm, pa kaluarnjë muaj, Policia e Kosovësarrestoi si të dyshuar 6 ak-tivistë të Lëvizjes Vetëven-dosje. Saktësisht, një vitmë pas, marrëveshja e de-markacionit nuk ka kalu-ar ende, 1 person ështëliruar nga dyshimi për kry-erjen e sulmit, katër të

tjerë po gjykohen, ndërsaAstrit Dehari nuk do tëdëgjojë kurrë epilogun egjykimit për të cilin u ar-restua dhe u dërgua nëparaburgim nga ku doli ipajetë. Një vit më pas,rrethanat në të cilat vdiqAstrit Dehari vazhdojnë tëmbeten të rrethuara memister, hetimet për vdek-jen e tij nuk kanë çuar

askund, edhe pseprokuroria nxori versioninsipas të cilit Astrit Deharii mori jetën vetes. Familjae Astritit dhe subjekti që aii takonte - LëvizjaVetëvendosje, ngritënshumë pikëpyetje për het-imin dhe drejtuan gishtindrejt pushtetit, duke equajtur madje këtë vdekjesi vrasje.

Vazhdojnë misteret e vdekjes së Astrit Deharit

KohaE HËNË

6 NËNTOR |2017| 17GlobiSipas dokumenteve gjyqësore të liruara për publik këtë javë, George Papadopoulos, ish-këshilltar për politikë të jashtme i fushatës së presidentit, Donald Trump, tha se ishte nëkontakt me zyrtarë rusë

Skandali i ngacmimeveseksuale ndaj grave, i cilishpërtheu në SHBA pasrastit “Weinstein”, duketse ka vijuar edhe nëFrancë. Pas aktoreve,mjekeve, policeve dhekonsulentëve financiare,tani radhën e kanë pasureksponente të ndryshmetë Frontit Nacional. Sipasgazetës “Le Monde”, “gratë ndryshme akuzojnë senë mënyrë të përsëritur,kanë qenë viktimë e agre-sioneve, ngacmimeve apokërcënimeve nga ana eanëtarëve të partisë së ek-

stremit të djathtë”.Drejtuesit e partisë, qëdrejtohet nga Marine LePen, nuk kanë asnjë reag-im për momentin. Gazetafranceze shkruan për njëngjarje të 29 korrikut2016, kur është gjetur njëplumb 9 mm në kutinëpostare të një zyre të par-tisë në selinë e KëshillitRajonal. Tre ditë më parë,prifti Jacqes Hamel ishtevrarë në një sulm xhi-hadist dhe gjetja e plumbitalarmoi policinë dhe vetëMinistrinë e Brendshme.Asokohe, u zbulua se ajo

që kishte gjetur plumbinishte një bashkëpunëtorehistorike e Frontit Na-cional në ditën e saj tëfundit të punës. Gruaja, ecila kërkoi t’i ruhej anoni-mati, tregoi për “LeMonde” se ishte AlexLoustau, këshilltar rajon-al i partisë dhe mik ingushtë i lideres MarineLe Pen, ai që e kishte dër-guar plumbin si një kër-cënim pas muajsh pre-sione dhe përplasje. Prejdisa kohësh gruaja ekishte fshehur plumbin nësirtarin e zyrës së saj, pa

ditur se çfarë të bënte.Loustau ka përgënjeshtru-ar, ndërsa Wallerand deSaint-Just, kreu i GrupitParlamentar në Parla-ment, ka pranuar se e ku-jton atë ditë të ndërhyrjessë policisë, por se nukkishte dijeni mbi fundin ehistorisë. Loustau ështënjë njeri i besuar i MarineLe Pen. Por nuk ështërasti i fundit që ngjarje tëtilla kanë ndodhur në rad-hët e partisë opozitarefranceze. Një këshilltare eFN, Aurelie Vournet, kadenoncuar ish-të

dashurin, se e kishterrahur pikërisht pas njëmbledhjeje të partisë.Vournet e kishte denon-

cuar episodin edhe te LePen, e cila e kishtekëshilluar t’i drejtohejdrejtësisë.

Ngacmimet seksuale, gratë e Frontit denoncojnë burrat e partisë

U vodhënmiliona

dollarë nëluftën kundër

Ebolës

Kryqi i Kuq konfirmoi se 6milionë dollarë që planifiko-heshin të përdoren në luftënkundër epidemisë së Ebolas nëAfrikën Perëndimore, janëvjedhur me mashtrime dhe ko-rrupsion. Në një deklaratë ngaFederata Ndërkombëtare eKryqit të Kuq (IFRC) thuhet sejanë verifikuar rezultatet e het-imeve të brendshme të pub-likuara më 20 tetor. Sipas het-imeve të brendshme të IFRC-sëlidhur me 124 milionë dollarëttë cilët parashikoheshin të për-doren në luftën sëmundjes sëEbolas e cila shkaktoi vdekjene më shumë se 11 mijë per-sonave në periudhën 2014-2016 në Sierra Leone, Liberidhe Guine, 2.13 milionë dol-larë janë vjedhur memashtrime dhe korrupsion ngapersoneli i Kryqit të Kuq dhenga punonjësit e një banke nëSierra Leone.

Mashtrimet e kryera nëpër-mjet “çmimeve të fryera të pro-dukteve të ndihmës, listës sëpagave dhe pagesës së vullne-tarëve” kanë kushtuar 2.7 mil-ionë dollarë kurse në korrup-sionet e kryera në shërbimetdoganore në Guine janë vjed-hur të paktën 1.17 milionë dol-larë. Dy hetime tjera lidhur mekorrupsionet ende janë dukevazhduar. Kryetari i delega-cionit të IFRC-së në SierraLeone, Paul Jenkins tha seIFRC do të vazhdojë mbikëqyr-jen e fondeve të dhëna në këtërajon. Zv/sekretari iPërgjithshëm i Kryqit të Kuq,Dr. Jemilah Mahmood tha senuk duhet të anashkalohenpërpjekjet e mijëra vullnetarëvedhe të punonjësve në luftënkundër Ebolas për shkak tëkëtyre korrupsioneve. Ai tha sedo të bëjnë gjithçka që është emundur për rikthimin e këtyrefondeve.

Sipas dokumenteve gjyqë-sore të liruara për publik këtëjavë, George Papadopoulos, ish-këshilltar për politikë të jasht-me i fushatës së presidentit,Donald Trump, tha se ishte nëkontakt me zyrtarë rusë dhe iishte thënë gjatë fushatës seMoska ka “gjëra të pista” përkandidaten demokrate për pre-sidente, Hillary Clinton, dhe“mijëra imejla të saj”. Këtodokumente të ndërlidhura mepranimin e fajësisë së zotit Pa-padopoulos, që është pranimi iparë i fajësisë i dalur nga heti-mi i këshilltarit special ame-rikan, Robert Mueller, për për-zierjen e dyshuar të Rusisë nëzgjedhjet presidenciale ame-rikane të vitit të kaluar dhe përmarrëveshjen e fshehtë poten-ciale nga ana e ndihmësve tëTrumpit, nuk i paraqesin emrate kontakteve të Papadopoulosit.Por, identiteti i dy individëve tëkëtillë duket se janë konfirmuar– një person i përshkruar nëdokumentet e gjykatës si “pro-fesor” dhe një tjetër si “lidhje”me Ministrinë e Jashtme të Ru-sisë. Emri i një femre, për tëcilën Papadopoulos fillimishtkishte menduar se ishte mbesae presidentit të Rusisë, VladimirPutin, megjithatë mbetet e pa-qartë. Më 5 tetor, George Papa-dopoulos e ka nënshkruar dek-laratën e pranimit të fajësisë. Aiishte arrestuar më 4 korriklidhur me akuza se i ka gënjyeragjentët e FBI-së. Pra kushishin individët kryesorë melidhje me Rusinë?

“PROFESORI”

Sipas dokumenteve gjyqë-sore, Papadopoulos e ka takuarkëtë person së paku tri herëdhe kishte pasur kontakt meimejl me këtë person për disamuaj. Takimi i tyre i parë nëItali, ka ndodhur në mars të vi-tit 2016, pasi Papadopoulos ki-shte mësuar se do t’i bashkohejekipit të fushatës së Trumpit sikëshilltar për politikë të jasht-me. “Profesori ka pretenduar seka lidhje substanciale me zyr-

tarë qeveritarë rusë” dhe se Pa-padopoulos ka besuar se ai“mund ta shtojë rëndësinë e tijsi këshilltar për politikë të ja-shtme në fushatë”, thonë doku-mentet. Papadopoulos ka thënënë pranimin e fajësisë se “pro-fesori” i ka thënë atij në njëtakim në Londër, në fund tëprillit të vitit 2016, se ai aktua-lisht ishte kthyer nga Moskadhe kishte mësuar se Rusia ki-shte “gjëra të pista” për HillaryClintonin në “formë të mijëraimejlave”. Një numër i mediaveperëndimore kanë konkluduarnga këto informacione, se per-soni i përmendur është profesorJoseph Mifsud, shtetas i Maltësdhe “drejtor nderi” i AkademisëDiplomatike në Londër. Zoti Mi-sfud ka konfirmuar për TheDaily Telegraph se ai është pro-fesori me seli në Londër, qëështë përshkruar në dokumen-tet gjyqësore në Shtetet e Ba-shkuara, por i ka hedhur po-shtë pohimet se ka bërë gjëra tëgabueshme. “E kamndërgjegjen e pastër”, e ka ci-tuar atë gazeta britanike.

“MBESA E PUTINIT”

Identiteti i kësaj femre mbe-tet i paqartë. Në dokumentet egjykatës, ajo është identifikuarsi “shtetase ruse”. Papadopou-los tha se ishte paraqitur te kjofemër më 24 mars të vitit 2016,në takimin së bashku me “pro-fesorin” e përmendur. Amerika-ni Papadopoulos, fillimisht ki-shte besuar se ajo ishte “mbesa

e Putinit”, megjithqë kjo doli seishte e rrejshme. Pas këtij taki-mi, Papadopoulos u kishte shk-ruar zyrtarëve të lartë të fu-shatës Trump duke u thënë setemë e diskutimit të tyre kish-te qenë “aranzhimi i takimitndërmjet neve dhe udhëheqjesruse për diskutim të lidhjeveSHBA-Rusi, nën presidentinTrump”. Në dokumentet gjyqë-sore theksohet se Papadopou-los “kishte besuar se shtetasjaruse kishte lidhje me zyrtarët enivelit të lartë të Qeverisë sëRusisë dhe mund të ndihmojënë aranzhimin e një udhëtimipotencial të politikës së jashtmenë Rusi”. Në deklaratën përpranimin e fajësisë, Papado-poulos kishte pohuar se i kagënjyer agjentët e FBI-së lidhurme komunikimin me këtëfemër.

“LIDHJA ME MJ TË RUSISË”

Në dokumentet gjyqësoreamerikane, thuhet se në prilltë vitit 2016, “profesori” i për-mendur e kishte njoftuar Pa-padopoulosin nëpërmjet imej-lit me një “individ në Moskë”, ipërshkruar si “shtetas rus ilidhur me Ministrinë e Jashtmeruse” dhe shkurtimisht ishteshënuar si “Lidhja me MJ tëRusisë”. Derisa emri i këtij indi-vidi nuk është dhënë, detajet ekontakteve të tij me Papado-poulosin duket se sinjalizojnëse ky person ishte Ivan Timo-feyev, drejtor i programeve nëKëshillin për politikë

ndërkombëtare ruse, që ështëinstitut i mbështetur nga Qeve-ria e Rusisë. Se Papadopouloskishte kontakte me këtë per-son është ditur gjerësisht prejgushtit, kur e përditshmja Wa-shington Post, ka raportuar përpërmbajtjen e imejlavendërmjet dy personave, ku ish-te diskutuar për mundësinë evizitës së Trumpit në Moskë.Washington Post e ka cituar njëimejl dërguar Papadopoulositnga Timofeyev, në të cilin kyekspert politik rus kishte thënëse zyrtarët në Ministrinë e Ja-shtme ruse ishin bashkëpu-nues për një vizitë të zotitTrump dhe se fushata e tijduhet ta dërgojë një letër for-male për këtë çështje. Disa ditëmë vonë, në një intervistë përportalin rus të lajmeve, Gaze-ta.ru, Timofeyev tha se korre-spondenca ishte bërë me ini-ciativën e Papadopoulosit dhese ata të dy “kishin folur disaherë me Skype, por kurrë nukkanë hyrë në diçka specifike”.Zëdhënësja e Shtëpisë sëBardhë, Sarah Sanders, në Ua-shington, e ka përshkruar Pa-padopoulosin si figurë të vogëlnë fushatën Trump dhe se aikishte arritur të aranzhojëtakim me kontakte ruse, por“asgjë nuk kishte ndodhur mëtepër”. Në një postim në rrjetinTwitter, presidenti Trump kashkruar: “pak njerëz e kanënjohur vullnetarin e ri të nive-lit të ulët me emrin George, i cilitashmë është dëshmuar se ish-te gënjeshtar”.

Cilët janë kontaktet ruse të Papadopoulosit?

Në dokumentet gjyqësoreamerikane, thuhet se në prill tëvitit 2016, “profesori” ipërmendur e kishte njoftuarPapadopoulosin nëpërmjetimejlit me një “individ nëMoskë”, i përshkruar si“shtetas rus i lidhur meMinistrinë e Jashtme ruse” dheshkurtimisht ishte shënuar si“Lidhja me MJ të Rusisë”

18KohaE HËNË6 NËNTOR |2017| Profi le

Ndoshta suksesi i saj qëndron te shpirti që i jep çdo gjëje. "Çdo ditë e pyes veten çfarë ke bërësot që të ketë vlerë, dhe kur them vlerë, e kam për atë jo monetare por humane dhe shpirtërore"

Nga Bleona METUSHI

Kur shkuam atje ajopo na priste, një femër egjatë, me tipare të errëta, eveshur me shami dhe menjë shikim melankolik naofroi mirë se ardhjen. Endjeva që do më frymë-zonte ajo çfarë do të dëgjo-ja prej saj, sytë më trego-nin shumë. RudinaKrasniqi është nga atofemra që ia ka dal të bëjdisa gjëra në jetë, dhepavarësisht vështirësiveqë ka kaluar. Tashmë ajoështë nëna e tre fëmijëve,besimtare e devotshmedhe një biznesmene e suk-sesshme. Dikur nuk ekishte menduar se si dorridhte jeta e saj, por ishtee sigurt që do ia diltemban në çdo situate. Rud-ina është lindur në Qerrettë Kavajës, me origjinë tëhershme nga Kosova, tanijeton në Babunjë të Div-jakës ku ka ngritur edhebiznesin e saj.

Dhe duket se humbjae një prej njerëzve më tështrenjtë për të, siç ishtebabai, ishte një pikëkthese e cila i vuri pikatmbi "i". Rudina tregon senuk i pëlqen shumë tapërmend këtë fakt, pornëse flet për vete është epamundur të mos e për-mend. "Kjo humbje kandikuar tek unë në tëgjitha format, më ka bërëatë që jam sot, më trondi-ti, më frikësoj por edhe mëlartësoi, pasi më dha forcëtë përballesha me ato qëkisha frikë, më duhet tëthem kam qenë shumë elidhur me të". Babai iRudinës e humbi jetën nëpërpjekje për të shpëtuarnjë person tjetër ngaflakët, dhe për të ai ështëfigura e një heroi.

Dhe pavarësisht kësaj,Rudina duhet të vazh-donte jetën, dhe të ishtekrahu i djathtë për nënëndhe vëllain e saj, për tëcilin më shprehet se ka njëmarrëdhënie shumë tëmirë. "Me vëllain kammarrëdhënie shumë tëmira, kemi kaluar kaqshumë gjëra bashkë tëcilat na kanë bërë shumëtë afërt me njëri-tjetrin".E ndërsa për nënën e sajmë thotë me dhimbje nësy se "i është dashur tëjetë edhe burrë edhe gruapër të na dhënë ne aq satë mundej". Duket sikurRudina e ktheu dhimbjennë forcë dhe urrejtjen që iofroj kjo botë në dashuri,sipas saj të pasurit Zotingjithmonë me vete të jepforcë për të vazhduar,sepse edhe kur i prenë ën-drrat në mes, nuk hoqidorë nga dashuria përjetën. Më thotë se donteshumë të vazhdonte Uni-versitetin, por koha dhementaliteti mashkullornuk ia lejuan. "Kam qenënjë nxënëse e mirë dhedoja shumë të shkoja nëUniversitet, por në vitin

1998 nuk ishte edhe aq ethjesht, duhet të për-balleshe me paragjykimete një shoqëria mashkul-lore dhe financiarisht nukmund të rëndoja nënëntime".

Duket që ka lindur përtë drejtuar, pasi edhe nëgjërat më emocionale, ditë drejtohet nga arsyeja, epranoi që e humbi betejënkëtë herë dhe vazhdoi për-para sepse nuk është nënatyrën e saj të qëndrojme kokën pas.

"Ajo që ikën, ikën, unënuk jetoj në të shkuarën,di ti pranoj gjërat, qoftëkjo edhe humbje, pasi unëjetoj për atë që vjen nesër",më shprehet Rudina kur epyes në lidhje me Univer-sitetin. Dhe duket se jetavendosi ta shpërblenteatë, Zoti, në të cilin Rudi-na beson aq shumë, bëriqë në jetën e saj të hyntepersoni që do ta kishte ud-hëtarin e jetës,bashkëshortin e sajSokolin, i cili ka studiuarpër Teologji, dhe ështëimami i xhamisë sëBabunjës në Divjakë.Ishte kunata e Sokolit ajoqë i bashkoi dhe duket sei ka bërë dhuratën më tëbukur Rudinës. "Sokoliështë nga ata bashkëshortqë di të dëgjojë, të tëmbështes dhe nëse flaspër vete dhe suksesin timnuk mund ta lë atë papërmendur", më thotëRudina, e cila kur flet përgjërat që do dhe e frymëzo-jnë flet shumë shpejtë dhebashkë me fjalët, duketsikur nxjerr edhe shpirtin

e saj aq njerëzor sa po tëarrish ta njohësh të bënta duash më shumë jetën.

E ndërsa biznesin ,pularinë, e nisën sëbashku në vitin 2007, melekët që Rudina kishte sig-

uruar nga shitja e tokëssë saj. Arsyeja se pse men-duan të hapnin një biznestë tillë ishte shumë prak-tike, sipërfaqja e vogël etokës që zotëronin dhefakti që në fillim e mendu-

an si diçka familjare dhetë ishte lehtë e admin-istrueshme. Fillimet kanëqenë të vështira, por ash-tu siç shprehet edhe Rud-ina, vullneti i bën të gjitha."Duke pasur vullnetin,dëshirën dhe forcën përpunë ia dolëm që rritja ezogjve të shkonte mirë".Ata e kanë nisur me 1500krerë zogj si fillim, duke itrajtuar në natyrë, dhe përarsye se zogjtë ishinnatyral, shitjet filluan tështoheshin. "Pasi shitjetfilluan të shtoheshin kalu-am në rritje intensive, tështonim krerët dhe racat ezogjve". Suksesi i rritidëshirën për vazhduar mëtej dhe tani në "Shtëpinë eZogjve", ata mbajnë racatë kryqëzuara të cilët i për-shtaten ambienteve të tyrenë zonat rurale. Sot atatregtojnë 250 mijë zogjfushe dhe 40 mijë zogjdeti.

Rudina i ështëpërkushtuar biznesit tësaj 24 orë, pasi ashtu siçthotë ajo, "kemi të bëjmëme qenie të gjalla, dhekanë nevojë për përku-jdesje në çdo kohë". Atëpothuajse kur do që tëshkosh e gjen aty, dhe kjo,thotë Rudina është njënga avantazhet që nekemi. "Duke qenë se punaështë afër shtëpisë negjithmonë jemi aty dhenuk është se kemi ndonjëorar zyrtar, për këtë klien-tët e dinë dhe ndihenmirë, kjo na jep një avan-tazh në krahasim me pu-laritë e tjera". Sigurisht qënuk është e thjeshtë përRudinën të jetë edhe nënëe tre fëmijëve edhe aq epërkushtuar në punë, porka arritur t’ia dal, dhe kjofal edhe ndihmës sëprindërve të Sokolit. "Ishtee vështirë, dhe veçanërishtnë fillim, unë kisha dy va-jzat e vogla, por nuk kamqenë e vetme dhe prindërite Sokolit më kanë ndih-muar me çdo gjë". E ndër-sa gjithmonë e gjen kohënpër të dalë me fëmijët e sajnjë xhiro, të shkojnë nëplazh apo të hanë një drekjashtë, dhe Rudina nukështë nga ata prindër që ilë në dorë fëmijës telefonindhe bën sikur kanë dalshëtitje. "Kur dal me tajam tërësisht e përkushtu-ar, luaj bashkë me ta dhekalojmë kohë shumë tëbukur , nuk më pëlqen tilë shumë me teknologji nëdorë, në fund të fundit përçfarë dolëm?!".

Rudina nuk ankohet,pasi mendon se të anko-hesh është humbje kohe,ajo ia lë në dorë vullnetittë zotit, por në lidhje mebiznesin ka rezervat eveta. Ajo thotë se nëShqipëri ka nevojë që tijepet një dorë , e sidomosbizneseve që kanë një his-tori dhe një vazhdimësi ."Biznesi në Shqipërikërkon më shumë vë-mendje, dhe sidomos kur

bëhet fjalë për ushqimin icili duhet të ketë një vë-mendje akoma edhe më tëmadhe nga ana e qeverisëduke i dhënë mbështetjemë shumë produktit'Made in Albania' kështuedhe ne kemi mundësi tërritemi më shumë, tëkemi një cilësi më të lartëdhe të punësojmë edhemë shumë njerëz". Një gjëtjetër që e shqetëson Rud-inën, janë edhe subven-cionet. "Një pikë tjetër qëduhet të rishikohet ështëedhe skema e subven-cioneve, që të shkojnë teknjerëzit që kanë një historibiznesi të suksesshmedhe kanë ide konkrete përtë vazhduar me tej". Dheteksa ecim në kapanonete zogjve, më thotë se armae fortë e tyre është cilësiadhe fakti që zogjtë janënatyral, kjo ka bërë që tëkemi klient nga e gjithëShqipëria".

Por planet e saj përbiznesin nuk mbetenvetëm këtu, në tëardhmen jo shumë tëlargët, Rudina më tregonse nuk do ti tregtojnëzogjtë vetëm të gjallë, pordo të bëjnë një mbyllje tëplotë të ciklit, që do tëthotë nxjerrja e një pro-dukti final. "Sigurisht qëkemi plane të tjera, popunojmë që së shpejti tëbëjmë një mbyllje të ciklit,të sjellim në treg një pro-dukt përfundimtar, tëtherur dhe paketuar".Dhe pas kësaj bisede, padyshim që askush nuk earrin diçka nga rastësia,edhe Rudina nuk ështërastësisht kaq e suk-sesshme në këtë fushë,pasi di të jetë emocionale,aq sa edhe gjakftohtë,kërkon shumë nga vetjadhe do të jetë një shem-bull për vajzat e saj, dhepër të gjitha ato femra qëndoshta edhe paragjyko-hen se kanë veshur sha-mi.

"Veshja e shamisëishte një vendimi i imi, endjeva se duhet ta bëjadhe e bëra". Mendimi i tëtjerëve pak e shqetëson,por tregon se ekziston njëparagjykim në lidhje mefemrat e veshura. "Shpeshka një mendim të gabuarpër femrat që kanë ven-dosur të veshin shami, tëtjerët mendojnë se dimëtë jemi vetëm shtëpiake,por jo, ne mund të drejto-jmë një biznes dhe tëkemi një jetë socialeshumë aktive". Dhendoshta suksesi i saj qën-dron te shpirti që i jep çdogjëje.

"Çdo ditë e pyes vetençfarë ke bërë sot që të ketëvlerë, dhe kur them vlerë,e kam për atë jo monetarepor humane dhe sh-pirtërore". Pasi për Rud-inën suksesi nuk ka vlerënëse nuk e "ndan me tëtjerë, dhe nuk e përdor përtë ndihmuar të tjerët".

(shekulli.al)

Rudina, gruaja e "hekurt" me shamiqë drejton biznesin e pularisë

Nga fshati Babunjë iDivjakës, Rudina Krasniqirrëfen gjërat interesantetë jetës së saj. Si krijoibiznesin dhe "amaneti" itë atit që i dha modelinpër të ecur në jetë"

Duket sikur Rudina e ktheu dhimbjen në forcë dheurrejtjen që i ofroj kjo botë në dashuri, sipas saj, tëpasurit Zotin gjithmonë me vete të jep forcë për tëvazhduar, sepse edhe kur i prenë ëndrrat në mes, nuk hoqidorë nga dashuria për jetën

KohaE HËNË

6 NËNTOR |2017|

Me autorësi të David Moin, revista i kushton një hapësirë të gjerë stilit të Kryeministrit tëShqipërisë, Edi Rama dhe e nis me samitin e Triestes dhe atletet e famshme Adidas 19Profi le

Women’s Wear Daily është një revistë që ikushtohet modës dhe trendeve të fundit krye-sisht për femrat, por në një editorial përShqipërinë, revista e njohur bën një përjash-tim. Me autorësi të David Moin, revista i kush-ton një hapësirë të gjerë stilit të Kryeministrittë Shqipërisë, Edi Rama dhe e nis me samitine Triestes dhe atletet e famshme Adidas. Nëkorrik, në Trieste u zhvillua samiti i radhëspër të ashtuquajturin “Procesi i Berlinit”, qësynon t’i japë një tjetër hov rrugës integruesetë Ballkanit Perëndimor në Bashkimin Evropi-an. Në samit merrnin pjesë udhëheqës tëgjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor sidhe përfaqësues të lartë të vendeve tëBashkimit Evropian. Kryeministri i Shqipërisë,Edi Rama u paraqit me një kostum dhe njëpalë atlete Adidas me vija të kuqe. E mes la-jmeve të politikës, pikërisht këto të fundit nukkaluan pa u vënë re. “Praktikisht isha lajmimë i madh i samitit”, deklaronte Rama meshaka.

“Presidenti francez më tha se i pëlqeu,kështu që i bleva edhe atij një palë atlete Adi-das sapo u ktheva në shtëpi. Por, për të izgjodha me shirita blu dhe të kuqe, për të pa-sur një kombinim perfekt me ngjyrat e flamu-rit francez”, vijon ai. Revista thotë se 53-vjeçariRama nuk është një shtetar i tradicional. Aiështë një artist me një shije të veçantë kurflitet për veshjen. Ish-basketbollisti i kom-bëtares shqiptare, ku luajti deri në moshën27-vjeçare rrëfen se shndërrimi në politikan“profesionist” nuk ka qenë prioriteti i tij dhe seende vazhdon pasionin e tij të parë; pik-turën…madje edhe në takime politike.

“Më ndihmon të përqendrohem. Kur ishaministër i Kulturës, detyra ime e parë publike,më duhej që të shkoja në mbledhjet e Këshillittë Ministrave dhe nuk arrija të përqendrohe-sha tek ato që fliteshin aty. Kishte mbledhje qëzgjatnin për orë me radhë dhe unë isha gjithëkohës duke vizatuar tek dekretet që kisha nëtryezë”, tregon Rama për WWD. Revista për-mend edhe zyrën “e pazakontë” të Kryemi-nistrit dhe më pas lidh modën me ekonominëe vendit. “Prodhimi i veshjeve dhe këpucëvepërbëjnë 40 për qind të eksporteve tëShqipërisë, afërsisht 500 mln euro në vit qëeksportohen kryesisht në Itali, Greqi dhe Gjer-mani”, thotë revista. “Prodhojmë për shumështëpi të mëdha mode, përfshi Versace, Dolce& Gabbana, Gucci. Krahu u punës këtu ështëmë i liri në të gjithë Evropën dhe këtu mundtë prodhohet me kosto më të lirë se në Kinë”,thotë Kryeministri Rama. E duke lënë mën-janë modën, Kryeministri flet edhe për inte-grimin. Ai thotë se ky proces kërkon kohë.“Varet nga gjendja psikologjike dhe financia-re e Evropës, por edhe nga reformat në vendintonë”, shton ai.

Në asnjë vend të Lindjes komuniste nukmund të gjesh shembuj të tillë. -shkruantepara pak kohësh në rrjetin e tij social ish-drej-tori i Arkivës në Ministrinë e Brendshme, Ka-triot Dervishi. Dangëllitë, vijnë më origjinë ngaPërmeti, por 300 vjet më parë ata u shpërn-gulën dhe shkuan në fshatin Menkulas të De-vollit.

Një derë e madhe që do të bëhej pre e ko-munizmt për gjatë gjithë viteve të diktaturës.Që në fillimet e regjimit komunist e pikërishtmë 1944, do të prangosej Sami Dangëllia. Ailindi më 1920-ën, fëmijërinë e kaloi në fshat,më vonë shkoi ushtar dhe që andej bashkohetme Ballin Kombëtar. Kur komunistët kthehenfitues, menjëherë fillojnë të ndjekin familjetDangëllia. Pre e kësaj gjuetie u bë edhe Samiu.Kështu më 8 Tetor 1944, arrestohet dhe bur-goset në burgun e Korçës dhe vetëm pas një vitie shpallin “armik të popullit”. Sami Dangëlliau vendos në burgun e Burrelit. Më pas fillon in-terrnimi, por shumë shpejt do të ridënohej dhenë vitin 1960, ridënohet me 25 vjetë burg dhedërgohet përsëri në Burrel, ku do të mirrtedhe nofkën “Gjyshi”. Më pas kalvarin e vuajt-jeve do ta kalojë në Spaç, ku Dangëllia punonteshumë për të nxjerrjen e bukën së gojës shtesë,mbasi nuk kishtë asnjë ndihmë nga të afërmit.Punoi i skllavëruar, por i pamposhtur nga tor-turat… Me 21 Maj 1973, ai ishte një nga orga-nizatorët e Revoltës së Spaçit. Ky njeri ka vua-jtur nga diktatura, mbase më shume seaskush tjetër në botë. Janë plotë 108 milionëviktima nga regjimi komunist në të gjithëbotën, por askush nga të burgosurit nuk kabërë aq burg sa ai.

Edhe Mandela, që është simbol i qëndresës,ka bërë vetëm 28 vite burg, dhe me aq vite burgnë Shqipëri janë me dhjetëra, por simboli iMandelës vlen për t’u vlerësuar, po aq edhesimboli i Dangëllisë. Ai u burgos në kulmin erinisë dhe u dergj burgjeve për dekada me rad-hë derisa dha shpirt po në burg. Jeta e tij,mbase konsiderohet si një nga më të vështiratnë botë. Të burgosesh në moshën 24 vjeçaredhe mos të dalësh më gjallë nga birucat e ko-munizmit.

Shqiptarimë i vuajturnë botë që

bëri dyfishine burgut tëMandelës

Hyri në burg në moshën 24-vjeçare. Vdiq aty nëmoshën 67-vjeçare. Fotoja e parë është bërë pakkohë pas hyrjes në burg, ndërsa e dyta pak vite

para vdekjes. U dënua tri herë për arsyepolitike...

WOMEN’S WEAR DAILY

Stili ipazakontë i kryemi-nistrit

shqiptarRevista thotë se 53-vjeçari Rama nuk është njështetar i tradicional. Ai është një artist me njëshije të veçantë kur flitet për veshjen. Ish-basketbollisti i kombëtares shqiptare, ku luajtideri në moshën 27-vjeçare rrëfen se shndërriminë politikan “profesionist” nuk ka qenë prioritetii tij dhe se ende vazhdon pasionin e tij të parë;pikturën…madje edhe në takime politike

20KohaE HËNË6 NËNTOR |2017| Teknologj i

Prodhuesit kinez tashmë negociojnë me blerësit evropianë dhe amerikanë të cilëtgjeneratën e re të avionëve do ta përdorin për stërvitje të pilotëve, qëllime turis-tike, nevoja të foto-reporterëve dhe gjëra të tjera

Sony Corporation prezan-toi qenin e saj të ri robot,“Aibo”, pasardhësi i robotittejet popullor me të njëjtinemër që doli nga qarkulliminë 2005-shën. Miku më imirë i njeriut, këtë herë prejmetali, është 180mm i gjere,293mm i gjatë, ka diodaemetuese të dritës organiketë vendosura në pjesën esyve, dhe vrapon për dy orëpas një karrikimi të plotë treorësh të baterisë. Është i pa-jisur me dy kamera që endihmojnë në dallimin e ti-pareve të fytyrës për të bërëkështu identifikimin epronarit dhe 22 motorë vepri-mi që i nevojiten për tëlëvizur. “Ishim të bindur se

një robot që i jep hapësirëeksperiencës së lidhjes menjerëzit është saktësisht ajo

çfarë mishëron misioni iSony-t, për këtë arsye dhekërkova përpara një viti e

gjysëm që të niste puna përkrijimin e Aibo-s. Dhe sot nekemi një Aibo të ri, një part-ner që do t`iu gëzojë çdo ditë”,thotë Kazuo Hirai, adminis-tratori i Sony-t. Pronarëtmund ta sinkronizojnëgjithashtu qenin e hekurt menjë aplikacion në smartphonetë quajtur “My Aibo”, i cili ilejon të luajnë me të në dis-tancë. Porosite nisin tëmërkurën pasdite për 1,738dollarë, plus një plan bazikmujor veprimi. dërgesat fillo-jnë në 11 janar të 2018-tës.Njoftimi i Sony-t erdhi njëditë pasi regjistroi fitimerekord, që e çoi çmimin e ak-sioneve të tij në nivelin më tëlartë të 9 viteve të fundit.

Subaru do t’i thotë lamtumirëmodelit të tij legjendar WRX STi menjë seri të fundit. Modeli i fundit i qua-jtur “Final Edition” i Subari WRX STido të prodhohen vetëm 150 ekzem-plarë, ndërsa do të ketë të gjitha rro-tat aktive e që do kushton 39 mijëeuro, që është rreth 3 mijë euro më

shumë se modeli standard i tij. Mo-torin ky model e ka 2.5 litërsh tur-bocharged i cili prodhon 300 kuaj fuqie që bën që kjo veturë shpejtësinë nga0 në 100 kilometra në orë ta arrijë për5.2 sekonda. Frenat e ri Larger Brem-bo të vënë në ‘Final Edition’ kanë bërë

që vetura të ketë rrota më të mëdha,tani të madhësisë 19 inç, ndërsambrojtësit nga para dhe pas mësportivë të cilët e bëjnë këtë veturë tëduket shumë më agresive.

Subaruprezanton

modelin e fundittë WRX STi

super sportiv

Kur Apple paralajmëroiiPhone X, kompania sëbashku me telefonin prezan-toi edhe funksionin e sigurisëFace ID, i cili do të sjellë mëshumë siguri se sa Touch ID.Apple po ashtu me këtënjofton se ka pak shanse qësistemi i sigurisë në iPhone Xtë mashtrohet, duke iu falën-deruar përpjekjeve të kom-panisë në punën me maskate krijuara, artistët dhe tëtjerë. Nëse është e saktë semënyra artificiale eteknologjisë nuk mund të tre-gohet e sigurt, atëherë çfarë

do të ndodhë me mënyrënnatyrale? Si do t’i njohë Face

ID binjakët? Me këtë temëështë marrë Mashable, e cila

kohë më parë ka publikuarvideon me dy binjakë, të cilëtpërpiqen të mashtrojnë FaceID. Fatkeqësisht, sistemiFace ID aktualisht nuk ështëi sofistikuar sa duhet për tëbërë dallimin ndërmjet bin-jakëve, të paktën në bazë tëkëtij testi. Të dyja tentimetpër mashtrimin e teknologjisëFace ID dolën të jenë të suk-sesshme. Kjo është gjithsesinjëra nga kategoritë në tëcilat Apple duhet të punojënë të ardhmen, në mënyrë qëtë bëjë Face ID më të sigurtdhe shërbim më të mirë.

A mund Face ID t’i njohë binjakët?

30 miliardëeuro

për tekno-logjinë për tri vitet e

ardhshmeFusha e teknologjisë

është një ndër prioritetet eBashkimit Evropian dhedo të mbetet e tillë edhepër të paktën tri vitet eardhshme. KomisioneriCarlos Moedas deklaroi sejanë 30 miliardë eurofonde që do të shkojnë përprojekte dhe studime nëfushën e teknologjisë sëfjalës së fundit. “Inteligjen-ca artificiale, gje

netika dhe siguriakibernetike janë bërthamae inovacionit të ditëve tësotme dhe BE mbetet dhedo të jetë lider në fushën eteknologjisë”, thotë Moad-es.

Paratë do të shkojnëpër financimin e një sërëprojektesh pilote përgjatëtri viteve të ardhshme, mestë cilave edhe ato për prod-himin e energjisë së pastër,reduktimin e ndotjes dhemasivizimin e robotikës.

Sony prezanton Aibo-n

Versioni i avancuar i avionit elektrik kinezRX1E-A me sukses ka kryer fluturimin e parëdy orësh. Bëhet fjalë për versionin e ri tëavionit të parë kinez RX1E i cili është pjesë eekspertëve nga Universiteti në Shenyang. Flu-turimi i parë i versionit të avancuar dy ulëseështë organizuar në aeroportin Ceih nëprovincën veriperëndimore kineze dhe zgjatirekord dy orë. Versioni i mëparshëm i avion-it elektrik kinez arriti të qëndrojë në ajërmaksimum 45 minuta. Fluturakja arriti tëzhvillojë shpejtësi prej 160 kilometrave nëorë, ndërsa është pajisur edhe me parashutë

speciale në rast të problemeve gjatë aterimit.Prodhuesit kinez tashmë negociojnë meblerësit evropianë dhe amerikanë të cilët gjen-eratën e re të avionëve do ta përdorin përstërvitje të pilotëve, qëllime turistike, nevojatë foto-reporterëve dhe gjëra të tjera. Kinezëttashmë kanë lëshuar avionë elektrikë nëprodhimin serik, ndërsa një avion i tillë kush-ton rreth 150 mijë dollarë.

Avioni elektrik kinezfluturoi me sukses dy orë

Bëhet fjalë për versionin e ri të avionit të parëkinez RX1E i cili është pjesë e ekspertëve ngaUniversiteti në Shenyang

KohaE HËNË

6 NËNTOR |2017| 21StudimeSipas Roger, kur një person i nënshtrohet vdekjes së përkohshme, këto informa-cione kuantike lëshohen nga mikrotubulat në univers. Megjithatë, nëse ai personkthehet në jetë, informacioni kuantik i kthehet mikrotubulave

"Katër ose pesë filx-hanë kafeje në ditë, edhedekafeinat, zvogëlojnëvdekshmërinë kardio-vaskulare në vazhdimësiduke filluar nga 10 derinë 18 vjeç. Pirja e kafesëpër një kohë të gjatë kanjë efekt pozitiv”. Efektetë ngjashme pozitive nëshëndetin e zemrës,megjithëse më të buta,lidhen me konsumin eçokollatës së errët në 85-90%. Kështu, SebastianoMarra, drejtor i Departa-mentit Kardiovaskular tëSpitalit Maria Pia në Tori-no, që më 27 dhe 28 tetor

do të organizojë Ditët eXXIX kardiologjike tëTorinos "Përparimet nëAritmitë Kardiake dhe In-ovacionet e Mëdha nëKardiologji”.

Në Qendrën e Konven-tës Bashkimi Industrialdo të jenë të ftuar mbi600 pjesëmarrës dhe 100folës, duke përfshirë edhekardiologët e KlinikësMayo në Rochester (Mi-nesota) dhe ekspertëtkryesorë evropianë ngaGjermania, Franca dheZvicra. Gruri i kafesë -thotë Marra - është sub-stanca me më shumë an-

tioksidantë ekzistues nënatyrë. "Këtë vit, takimifokusohet në parandalim-in. "Sigurisht mund tëthemi se në njëzet vitet efundit ne kemi në dispozi-cion ilaçe të reja, teknikatë reja kirurgjikale, tëcilat padyshim kanë re-duktuar vdekshmërinë,por për tre të katërtatmerita është parandalimi- shpjegon Marra - dheështë kryesisht ky faktor,me të cilët ne mjekëtduhet të angazhohemi ".Por përveç vetëdijes sëfaktorëve të rrezikut, njëpikë tjetër vendimtare

është njohja e asaj qëështë e mirë për shën-detin e zemrës dhe trupittonë në përgjithësi. Nëkëtë kuptim, risia më in-teresante, dhe shumë tëpapritura të tjera, kanë tëbëjnë me kafenë.

"Ka të dhëna - thotëMarra - në mbi 10.000 in-dividë të cilët zbulojnë sekushdo që konsumonkafe, në afat të gjatë, kamë pak ankth, fle mëmirë, nuk ka presion mëtë lartë në krahasim meato që nuk e pinë. Njëstudim francez që analizoimbi 200,000 njerëz gjatë

një periudhe prej 8-10vjetësh, raporton të dhë-na pozitive mbi vdeksh-mërinë. Të dhënat konfir-mojnë se ata që pinë kafe

kanë një humor më tëmirë, më pak ankth,pushojnë më mirë, nukkanë kolesterol ose pre-sion më të lartë".

E thonë kardiologët: Kafja dhe çokollata përmirësojnë shëndetin

Këshilla përevitimin e gripit

kur ulentemperaturat

Vendosja e duarve nëpër sportelet emarketeve apo nëpër dorëzat e auto-busëve, janë hapat e parë që ju tëprekeni nga gripi, sipas farmacistesAngela Chalmer. Ajo është dukekërkuar nga persona të ndryshëm që tëpastrojnë duart me kujdes pasi të kenëpastruar hundën si dhe të përdorinsasi të konsiderueshme të sapunit.Gjithashtu rekomandohet xheli antivi-ral, në qoftë se nuk mund të gjenindonjë vend për të pastruar duartmenjëherë. Përveç kësaj, edhe sprejpër hundët mund të ndihmoj nëluftimin e viruseve në fazat e para tëinfeksionit.

Emocionetkalojnë nga

hunda!Ekziston një lidhje e ngushtë mes

perceptimit të erërave dhe emocion-eve, që vjen për shkak të një mbiven-dosje të pjesshme të pjesëve në tru qëkontrollojnë perceptimin e erërave dheatyre ky përpunohen emocionet, sipasnjë studimi të Shkollës së LartëNdërkombëtare të Studimeve të Avan-cuara në Trieste (SISSA) dhe të pub-likuar në revistën “Scientific Report”.Kjo lidhje mes emocioneve dhe nuhat-jes erdhi pas studimit të një sëmund-je të rrallë që quhet alesitimia, që ebën të vështirë përpunimin e emocion-eve të përjetuara dhe që prek 10 përqind të popullsisë. Një grup studiue-sish nga SISSA analizoi këtë sëmund-je duke përdorur një qasje krejt tëpazakontë nëpërmjet testit të nuhatjes.“Ekziston një mbivendosje e pjesshmenë trurin tonë mes zonave që merrenme përpunimin e erërave dhe atyre kupërpunohen emocionet. Me një test tëtillë është shumë e përshtatshme tëstudiosh këtë gjendje të veçantëpsikologjike”, shpjegon Marilena Aiello,koordinuese e këtij studimi.

Një nga misteret më tëmëdha të ekzistencës sonëështë jeta që vjen pas vdek-jes. Megjithatë, ekspertët nëditët e sotme pohojnë se nukka vdekje të ndërgjegjes, porvetëm vdekje të trupit. Sipasdisa shkencëtarëve tëspikatur, mekanika kuan-tike bën të mundur qëvetëdija të jetojë edhe pasvdekjes së trupit.

Edhe pse shkencëtarëtende nuk mund të përcakto-jnë kuptimin e vërtetë tëvetëdijes, Stuart Hameroffnga Universiteti i Arizonëspohon se është vetëm një llojinformacioni kuantik.Fizikanti britanik Roger Pen-rose beson se ai dhe ekipi itij kanë zbuluar një provë e

cila konfirmon këtë teori.Konkretisht, struktura bazëe mikrotubulave përfshinproteinat të cilat janë për-bërësit strukturorë tëqelizave të njeriut, që mba-jnë informacione kuantikenë nivel nënatomik.

Sipas Roger, kur një per-son i nënshtrohet vdekjes sëpërkohshme, këto informa-cione kuantike lëshohen ngamikrotubulat në univers.Megjithatë, nëse ai personkthehet në jetë, informacionikuantik i kthehet mikro-tubulave. Kjo shkakton nd-jenjën e vdekjes së afërt.Përveç kësaj, Roger thotë senëse personi nuk ringjalletdhe vdes, informacionikuantik ndoshta vazhdon të

ekzistojë jashtë trupit dhembetet përgjithmonë nëunivers. Në fakt besohet tëjetë shpirti. Studiuesit ngaInstituti i njohur i Fizikës“Max Planck” në Mynih, po-hojnë se bota fizike ështëvetëm një perceptim i mend-jeve tona dhe kur trupattanë vdesin, e vetmja gjë qëdo të përjetonim pas vdekjesdo të ishte pafundësia.

Ish-drejtori i këtij institu-ti deklaroi se njerëzit e per-ceptojnë konceptimin e“këtu dhe tani” si pjesë ebotës materiale, gjë e cilaështë e kuptueshme. Botamateriale ka edhe rrënjët esaj, gjë që mund të thotë qëjetët tona në këtë botë tash-më janë përfshirë në jetën

tjetër. Trupi vdes, por infor-macioni shpirtëror kuantikvazhdon të ekzistojë. Kjo dotë thotë që ne jemi tëpavdekshëm. Dr. ChristianHelluig nga Instituti i KimisëBiofizike “Max Planck” shtoise mendimet tona, vullneti,ndërgjegjja dhe ndjenjattona janë pjesë e spiritu-alitetit tonë. Nuk kandërveprim të drejtpërdrejtëme forcat themelore tëshkencës natyrore të cilatmund të zbulohen në bazëshpirtërore. Megjithatë, këtokarakteristika përputhen nëmënyrë të përkryer me atoqë i përkasin dukurisëjashtëzakonisht hutuese dhemahnitëse të botës kuan-tike.

Një studim i ri sugjeronqë në të ardhmen e afërt,skanimet e trurit dhe kom-pjuterit mund të identifiko-jnë njerëzit që mendojnë përvetëvrasje. Njerëzit që men-dojnë për vetëvrasje kanëveprimtari specifike të truritqë tani mund të maten mendihmën e një kompjuteri,thuhet në një studim të ri."Ka një ndryshim të vërtetënë atë se si njerëzitvetëvrasës mendojnë rrethkoncepteve të caktuara", thaMarcel Just nga UniversitetiCarnegie Mellon. Ky

ndryshim i mundësoi kom-pjuterit të dallonte njerëzitqë mendonin për vetëvrasje.

Përveç kësaj, programimundi të dallojë mesnjerëzve që u përpoqën të

vetëvriten nga ata që vetëmkishin menduar përvetëvrasje. Por studimiështë publikuar mbi bazën erezultateve me 34 të rinj dhekëto rezultate duhetpërsëritur në një numër mëtë madh të subjekteve.Është sugjeruar gjithashtuqë skanimet e trurit mundtë parandalojnë vetëvrasjet ereja, transmeton KP. "Nejemi shumë keq në njohjene njerëzve që rrezikojnë dhetë cilët mund të përpiqen tëvrasin", tha autorja estudimit, Lisa Pan.

Skanimet e trurit parandalojnë vetëvrasjet

Shkencëtarë të mëdhenj më në fund e pranojnë

"Një jetë tjetër pas vdekjes"

Bota materiale kaedhe rrënjët e saj,gjë që mund të thotëqë jetët tona nëkëtë botë tashmëjanë përfshirë nëjetën tjetër. Trupivdes, porinformacionishpirtëror kuantikvazhdon tëekzistojë. Kjo do tëthotë që ne jemi tëpavdekshëm

22KohaE HËNË6 NËNTOR |2017| Fotoreportazh

Raqqa,kryeqyteti i ISIS-itshndërrohet nërrënojë gjigandeQë nga viti 2014, i ashtuquajturi KalifatiIslamik shpalli qytetin sirian të Raqqas sikryeqytetin e tij. Para se lufta të niste, nëletë qytet shekullor jetonin mbi 200.000persona. Ndërsa sot, kur 98 për qind e tijështë pastruar nga terroristët e ISIS, ajoçfarë ka mbetur janë vetëm rrënojat. “DailyMail" ka publikuar disa fotografi të gjendjessë qytetit, pasi Forcat Demokratike tëSirisë, të mbështetura nga SHBA, e shpal-lën edhe çlirimin e plotë të Raqqas.

KohaE HËNË

6 NËNTOR |2017| 23Mozaik/përkujt imPËRKUJTIM

ILIRJANA DIKA-BAFTJARI

Në tetë nëntor, sot gjashtë muaj më parë u nda nga jetamë e dashura jonë Ilirjana Dika-Baftjari.Dhembja dhe pikëllimi kaploi shpirtrat tanë për tyyllndritura Ilirjanë. Loti dhe gjama e mortit nga ty nukna ndanë. Peng në zemër dhembshëm llahtaron dhedjeg kujtimi për ty Ilirjanë.Ti bija jonë kryebijë, na le të bukurit fëmijë që ne tëpërkujdesemi sa diell e hënë të ndrijë dhetrashëgimtarët e tu ta ruajnë kujtimin tënd që as vetëkoha mos t’a fshijë.

TË KUJTOJMË ME DHEMBJE E MALL:zemërdjegura Nënë Arzije, durimtari babë Pëllumbi,

shpirtmërdhiri vëlla Arianiti, sylotreturit fëmijë Rina dheGenti, hallemadhi burrë Agniu, Elvadina me Borën,

Ejona dhe Ari si dhe miq të tjerë.

Keni më shumë besim në intuitën tuaj. Ndiqeniatë, sidomos në situata në të cilat nuk do tëposedoni argumente shumë të fuqishme. Do

të keni prirje që përgjigjet në pyetjet e dashurisë t'ikërkoni në vend të gabuar. Drejtojuni partnerit!

Dëshironi të ndikoni në kushtet e vendit tëpunës, veproni ashtu se qysh shefi juaj silletndaj jush. Kështu do t'i zgjidhni problemet nëpunë dhe do të mbani një qëndrim objektiv.

Ikni nga situatat e rrezikshme dhe qëndroni më larg ngapersonat që shikojnë vetëm interesin.

(20/III-20/IV) DASHI

DEMI

Nëse përcaktoheni për aksion, do të bindenis epo gjendeni mirë dhe se padrejtë kenidyshuar në vete. Do të gjendeni për mrekullinë situata me stres si dhe ato që kërkojnë

përshtatje të shpejtë, negociata të kërkueshme dhe taktdiplomatik.

(21/V-20/VI)BINJAKËT

Përqendroni në zgjidhjen e çështjeve finan-ciare. Nëse jeni në rrugë, do të relaksohenidhe do të argëtoheni në shoqërinë e indi-vidëve inteligjentë dhe të suksesshëm. Një

takim i rastësishëm dhe bisedat e përditshme do tërezultojnë me informata dhe këshilla të dobishme.

(21/VI-22/VII)GAFORRJA

Pavarësisht shtimit të obligimeve, e besaedhe një bisede të pakëndshme me njëkoleg, disponim juaj do të jenë në nivel tëkënaqshëm. Do t'iu gëzojë një lajm lidhur me

familjen apo miqtë. Falënderojuni fqinjit për ndihmë apodhuroni diçka.

(23/VII-22/VIII)LUANI

Do të keni prirje për shpenzime të pakontrol-luara andaj mos bëni shoping. Nëse plani-fikoni ndonjë punë investimi, rrethanat nukjanë në anën tuaj: por përvoja do t'iu ndihmo-

jë të ktheni situatën në dobinë tuaj. Punët e shtëpisëkërkojnë organizim më të mirë.

(23/VIII-22/IX)VIRGJËRESHA

Do të bindi një bashkëbisedues që qëndronipas fjalëve tuaja dhe se mund t'iu besojë.Edhe në dashuri iu shkojnë për dore që disakufizime t'i ktheni në përparësi. Rezervoni një

tavolinë në një restorant apo propozojani partnerit njëpiknik.

(23/IX-22/X)PESHORJA

Do të dyshoni në qëllimet e partnerit, por në sul-min e xhelozisë do të përpiqeni t'i verifikoni sin-qeritetin e fjalëve. Nëse dëshironi të zgjidhnikeqkuptimin me bashkëpunëtor zgjidhni

mënyrën dhe kohën. Biseda me personin që keni besim dot'i qartësojë pak dyshimet në dashuri.

(22/X-21/XII)AKREPI

Dita është e përshtatshme për zgjidhjen eçështjeve lidhur me para, kreditë apo sig-urime. Nëse planifikoni rregullimin e shtëpisëapo blerje të mobileve, këshilla e arkitektit iu

ndihmon të kurseni kohë dhe para. Ofrojani vetës dhepartnerit një darkë romantike.

(22/XI-21/XII)SHIGJETARI

Përpiquni më shumë rreth obligimeve tuaja.Nëse nuk i arrini rezultatet e dëshiruara,bashkëpunëtorët s'do të jenë të kënaqur.Informatat që do t'i merrni do të luajnë rol të

rëndësishëm në zgjidhjen e një problemi familjar. Kujdesme ushqim dhe konsumoni më shumë vitamina.

(22/XII-20/I)BRICJAPI

Do të reflektoni me magnetizëm, qetësi dheenergji pozitive. Shikimet e të tjerëve do tëpërqendrohen tek ju. Do të fitoni dikë apo do

të vendosni një njohje të dobishme afariste. Më të ritëdo ta zgjidhin një problem i cili i brengoste.

(20/I-19/II)UJORI

Mos u inatosni me familjen dhe lëshoni pendaj gabimeve. Një pjesë të ditës kushtojanivetës dhe aktivitetet që iu relaksojnë dhegëzojnë. Sporti, një ushtrim i lehtë fizik, e

sidomos hobi do t'ua ndreq disponimin. Do të merrnilajmin që po e prisni.

(20/II-19/III)PESHQIT

(21/IV-20/V)

SUDOKU

24KohaE HËNË6 NËNTOR |2017| Mozaik

ANKETA PËR USHQIMINNë mbarë botën u zhvillua një anketë me të njëjtënpyetje: “Cili është mendimi juaj për mungesën eushqimit në pjesët tjera të botës?" Anketa përfundoime rezultate katastrofë:- Në Afrikë nuk e dinin se çka është ushqimi!- Në Evropën Perëndimore nuk e dinin çka ështëmungesa!- Në Evropën Lindore nuk e dinin çka është mendimipersonal!- Në Amerikë nuk e dinin çka është pjesa tjetër e botës!

BARSOLETA

1528 - Spanjolli Alvar Nunez Cabeza de Vacanjihet si evropiani i parë që ka shkelur nëTeksas.1632 - Beteja e Lucernit: Armata suedezo-saksone mund ushtritë perandorake.1657 - Brandenburgu dhe Polonia nënshkru-ajnë Bashkimin e Brombergut.1813 - Kongresi i Çilpancingos shpall Mek-sikon të pavarur nga Spanja.1844 - Spanja pranon pavarësinë e RepublikësDomenikane.1879 - Kanada feston për herë të parë Ditën eFalënderimit.1903 - SHBA njohin pavarësinë e Panamasë.1917 - Fillon Revolucioni bolshevik.1918 - Shpallet Republika e Polonisë.1922 - Mbreti Xhorxhi V shpallë Irlandën sishtet të lirë.1940 - Franklin D Roosevelt rizgjidhet presi-dent. 1943 - Trupat sovjetike pushtojnëKievin.1949 - Përfundon lufta civile në Greqi.1979 - Ajatollah Homeini merr qeverisjen eIranit.

KALENDARI HISTORIK6 NËNTOR

"Bibla" është libri më i përkthyeri gatshëm në 2,454 gjuhë tëndryshme. Afër "Biblës" është"Pinoku". Ndërsa AgathaChristie është autorja më e

përkthyer në të gjithë botën.

Do mësosh se... në rrugëtimin ejetës tënd, do takosh shumëmaska dhe pak fytyra. (Luigi Pirandello)

THËNIA E DITËS

Sofia është emri më popullor përrethbotës për vajzat gjatë vitit 2017.

Ky emër dominon zakonshëmnë tetë nga 49 vendet e botës.Meksika, Rusia, Italia, Zvicra,Estonia, Kili dhe Sllovakia janë

vendet ku prindërit i pagëzuanmë së shumti vajzat e tyre me

këtë emër gjatë 2017-ës.

108 njerëz vdesin çdo minutënë botë; çdo vit, kryesisht sishkaqe kryesore janë përcak-tuar goditjet në tru dhe ataktë zemrës.

A E DINI SE...Aftësia e oqeaneve përtë zbutur efektet negativetë shpërthimit të vullka-neve është duke u reduk-tuar me shpejtësi. Shkaki kësaj, thonë shkencë-tarët është ngrohja globa-le dhe bashkë me të edhengrohja e temperaturavemesatare të ujërave nëtokë. Qendra Kombëtaree Kërkimeve Atmosferikenë Kolorado thotë semundësitë që njerëzimittë mbetet me vite me tëtëra pa stinën e verës janëtë mëdha. Studiuesitrikthehen pas në kohë përtë argumentuar këtë për-

fundim të tyre. Shpërthi-mi i vullkanit në malinTambora në Indonezi, nëprillin e vitit 1815 ishte

aq i fuqishëm sa pati efek-te në gjithë globin. Sipastyre, në vitin pasaardhës,pra 1816 bota u përball

me një klimë shumë herëmë të ftohtë dhe vera nëshumë zona mungoithuajse krejtësisht. Kjoprishi balancat dheprodhimtarinë në shumëvende, duke shkaktuaredhe një minikrizë sa ipërket ushqimit. Një rast ingjashëm, thonëshkencëtarët mund tëpërsëritet brenda këtijshekulli dhe rreziku nukështë vetëm vullkani nëmalin Tambora, por edheai në Vezuv, në Jellousto-ne apo Krakatoa, të kon-sideruar si supervul-lkanët e Tokës.

Thuhet se fuqia e një pasaportematet me numrin e vendeve në tëcilat mund të udhëtohet me të, paaplikuar për viza. Bazuar në këtë,pasaportat gjermane janë më tëfuqishmet, pasi i lejojnë qytetarët tëshkojnë në 176 vende të botës pavizë. Përderisa miliona njerëz nuk ekanë pasaportën e “Urdhrit SovranUshtarak të Maltës”, është pikër-isht kjo pse e bën atë aq të veçan-të. Vetëm tri të tilla ekzistojnë nëbotë. Një pasaportë të tillë mund takenë vetëm tre zyrtarët më të lartënë ‘Urdhrin Katolik’: mjeshtri imadh, nënkryetari i madh dhekancelari. Por çfarë është ky urdhër

mesjetar? Emri i tij i plotë është“Urdhri Sovran Ushtarak i ShënGjonit të Jerusalemit të Rodes dhe

Maltës”. Ky urdhër ka origjinën ngaviti 1099, raporton Businesss In-sider. Çdo zyrtar tjetër i këtij urdhriduhet të përdorë pasaportat eshteteve të tyre përkatëse.

Edhe më interesant është faktise kjo lloj ushtrie nuk ka asnjë tokëtë veten. Ajo kishte humbur Ishulline Maltës më 1800 dhe që ngaatëherë “toka e tyre” përbëhet ngady prona jashtë-territoriale nëRomë, nga ku i lëshojnë pullat etyre postare, valutën dhe pasapor-tat. Këto ditë, ky urdhër operon sinjë bamirësi mjekësore që ofronndihmë mjekësore nëpër gjithëbotën.

Modelja braziliane Lais Ribeiroështë e përzgjedhura e “Victoria’sSecret” Fashion. Ajo do të mbajënë sfilatën e vitit, të brendshmet“Fantasy”, që kushtojnë 2 milionëdollarë. Ky është momenti emo-cionues kur modelja ka mësuar la-jmin. “Kurrë nuk kam qarë kaqshumë në jetën time. Është kaqemocionuese. Nuk po e besoj dot”.Përzgjedhja e saj është një vlerësimshumë i madh nga shtëpia e mod-ës për 27 -vjeçaren. Bukuroshjathotë se e arriti këtë falë punës që

ka bërë për shumë vite. Modeljashprehet se askush nuk mund tëbesonte që një vajze nga një qytet ivogël i Brazilit do të arrinte derikëtu. Sfilata do të zhvillohet nëShanghai, ku Lais Riberio do tëshfaqet me e bukur se kurrë. Këtëvit ekskluzivitetin e të brendshmeve“Fantasy” për Victoria’s Secret e kaargjendari Mouawad. Gjithçkaështë e mbuluar nga diamantet everdhë dhe blu 18 karat, përmba-jnë 6000 gurë të çmuar dhe janëdashur 350 orë për t’i dizenjuar.

Supervullkanët do të heqin verën

Pasaporta e rrallë, vetëm tri të tilla ekzistojnë në botë

Të brendshme 2 milionë euro