Nguoi Thong Minh Hoc Tap Nhu Th - Ronald Gross

8/17/2019 Nguoi Thong Minh Hoc Tap Nhu Th - Ronald Gross

1/847


2/847

RONALD GROSS

Người thôngminh học tập như

thế nào? Bản quyền tiếng Việt © Công ty

Sách Alpha


3/847

Lời tựa

Các bạn độc giả thân mến!

“Sách bỏ túi” – một trong những dòngsản phẩm mới của Alpha Books – xuấthiện trên thị trƣờng sách Việt Nam năm2011 đã mang đến cho bạn trẻ cơ hộiiếp cận những cuốn sách hay và hữu ích

với mức giá vừa phải. Nỗ lực của chúngôi đã đƣợc các bạn hào hứng đón nhậnvới các cuốn sách nhƣ: Cú đánh thứcỉnh trí sáng tạo, Bạn có thể đàm phán

bất cứ điều gì, Kinh tế học hài hước, Bímật của một trí nhớ siêu phàm, v.v…

Tiếp tục nỗ lực đó, cùng với sự hƣởng


4/847

ứng nhiệt tình của độc giả, chúng tôi xingửi tới các bạn ấn phẩm Peak learning –cuốn sách mà chúng tôi chọn tên là

Người thông minh học tập như thế nàoĐây là cẩm nang hữu ích cho tất cảnhững ai muốn tìm kiếm phƣơng pháphọc tập mới, hiệu quả hơn, phát triểnoàn diện hơn và học tập suốt đời. Trong

bối cảnh đổi mới việc học tập đang diễnra trên cả nƣớc, cuốn Người thông minh

học tập như thế nào? sẽ hữu ích đối vớcác độc giả, đặc biệt là những ngƣờiđang mong muốn có cách học sáng tạo,đạt kết quả cao.

Alpha Books xin trọng giới thiệu với độgiả!


5/847

Tháng 3/2012

CÔNG TY SÁCH ALPHA


6/847

Lời nói đầu

Cuốn sách này đƣợc viết nhằm mục đíchrất đơn giản: Tôi mong muốn thay đổinhững quan niệm của các bạn về phƣơng

pháp học tập. Tôi muốn chỉ cho bạn cáchạo cho mình một phong cách học tậpnhanh, hiệu quả, toàn diện, có năng suấtcao, và thú vị hơn nhiều những gì bạn đã

biết. Tôi muốn chỉ cho các bạn thấy cáchhọc tập suốt đời.

Hệ thống các phƣơng pháp học tập đỉnh

cao đƣợc miêu tả ở đây là tập hợp cáchhức bạn có thể sử dụng để đạt đƣợc

những kỹ năng học tập rộng, sâu và phù

hợp với cá nhân hơn bất cứ phƣơng pháp


7/847

nào bạn từng thử nghiệm trong quá trìnhhọc tập trƣớc đây. Mỗi ngày qua đi đềucó thể trở thành một cuộc hành trình đầy

ắp khám phá, với những cơ hội thu nạphêm kinh nghiệm và kiến thức, tạo dựnghêm nhiều mối quan hệ mới và thấy

đƣợc những khuôn mặt mới của bản thâncũng nhƣ thế giới quanh bạn. Thay vìphải nỗ lực để theo đuổi những cách họchông thƣờng, bạn có thể biến mỗi tháng

qua đi trở thành một cột mốc đánh dấuquá trình thám hiểm, tìm tòi và phát triểniên tục không ngừng của bạn.

Phƣơng pháp học tập đỉnh cao là cáchhức học tập mới mẻ ngày càng đƣợc cácnhà giáo dục công nhận là cần thiết chomọi cá nhân. Đây là một chƣơng trình tự


8/847

định hƣớng sự phát triển của mỗi cánhân. Điều đó nghĩa là nắm bắt những kỹnăng mới để hiểu bản thân mình và thế

giới – thứ tài sản đích thực mà có thểbạn chƣa bao giờ đánh mất. Đó là sự đầuƣ vào chính bản thân mình để tận dụngốt hơn cơ hội phát huy hết năng lực của

mình.

Ban đầu, rất nhiều ngƣời gặp rắc rối với

ý tƣởng tự định hƣớng việc học tập, bởivì họ đƣợc đào tạo trong một xã hội màkiến thức thu đƣợc chỉ ngang bằng vớinhững điều đƣợc dạy trong trƣờng học.

Họ tin rằng cách học đúng nhất là ngồirong lớp học nghe thầy cô giảng bài,xem sách giáo khoa, nghe lời nhữngchuyên gia uy tín, đọc phần tài liệu đƣợc


9/847

giao, ghi nhớ những thông tin nhàm cháncũ rích cần cho những bài kiểm tra và thên lớp.

Nhƣng trong phƣơng pháp học tập đỉnhcao không tồn tại cách học có chủ ý bắtbuộc hay phải ghi nhớ những điều ngƣời

khác nói với bạn, hay theo đuổi một hệhống môn học cố định mà một số trƣờng

cho là quan trọng. Thay vào đó là một

phƣơng pháp học tập độc lập, không rànbuộc, không bị thể chế hoá và đó chính lcách giáo dục đúng đắn nhất hiện có.Từ những quan điểm và kỹ thuật đƣợc

miêu tả trong những chƣơng sau đây, cácbạn có thể tự mình đạt đƣợc những điềusau:


10/847

Sự tự tin mới mẻ về bản thân bạn nhƣ làmột ngƣời có khả năng tự học. Bạn sẽ từbỏ đƣợc những quan điểm sai lệch và

cách học tự hạn chế bản thân đã đeo bámbạn từ ngày còn ngồi trên ghế nhà trƣờngBạn đƣợc thử nghiệm phƣơng pháp họcập mới – một con đƣờng rộng mở hƣớn

bạn trở thành mẫu ngƣời bạn mongmuốn.

Những kỹ năng học tập đầy hiệu quả dựarên khám phá mới về cách thức hoạtđộng của não bộ và các phƣơng phápbạn áp dụng khám phá đó cho phong

cách học tập của riêng mình. Để phátriển phong cách học tập của riêng bạn,bạn cần phải tìm hiểu xem làm thế nào đmình có thể học tốt nhất và làm sao có


11/847

hể sắp xếp việc học tập của mình đạthiệu quả cao, dễ dàng và hứng thúnhất.

Những cách thức để tìm nguồn tài liệuhọc tập từ khắp nơi trên hành tinh luônsẵn sàng khi bạn cần đến chúng. Bạn sẽkhám phá ra cách sử dụng kiến thức

rong “trƣờng đại học vô hình”, nơi tậphợp vô số nguồn thông tin, những lờikhuyên và sự trợ giúp cho bạn trong học

ập. Những hƣớng dẫn chi tiết sẽ cho phépbạn ứng dụng những kỹ năng học tập đó

rong chính cuộc sống của mình. Khi đọccuốn sách này, bạn sẽ tìm thấy những bàiập giúp bạn biến kỹ năng học tập trởhành một phần trong hoạt động hàng


12/847

ngày của bạn. Tự mình ứng dụng chúngsẽ giúp bạn thấu hiểu và cảm thấy thíchhú hơn tất cả những chỉ dẫn trừu tƣợng

mang nặng tính lý luận.

Tôi có cảm hứng viết cuốn sách này từmột loạt trải nghiệm phƣơng pháp học

ập đỉnh cao trong cuộc đời mình. Đó lànhững lúc tôi thu đƣợc kiến thức, hiểubiết hay tri thức có tác dụng làm thayđổ

sâu sắc con ngƣời tôi.Những trải nghiệm đầu tiên là với chaôi, ông Michael Gross, một ngƣời tự

học theo phong cách riêng, tự đào tạomình có đƣợc trình độ kiến thức cao nhấở bậc đại học (sau khi bỏ học ở trƣờngừ năm lớp 6). Cha đã cho tôi thấy chúng


13/847

a có thể học đƣợc bao nhiêu điều trên xđiện ngầm từ nhà tới công sở và từ côngsở về nhà, hay trong phòng đọc sách của

hƣ viện công cộng lớn nằm trên phố 42ở đại lộ 5.

Trải nghiệm thứ hai về phƣơng pháp học

ập đỉnh cao đến với tôi khi tôi đang làmviệc tại Ban giáo dục của quỹ Ford vàviết một số sách về cải cách trƣờng học

vào các buổi tối. Chính vào thời điểm đóôi đi đến kết luận rằng nâng cấp trƣờnghọc và cao đẳng, thậm chí với nguồn trợcấp đáng kể, cũng không phải là lời giải

cho các vấn đề giáo dục. Thay vào đó,giáo dục cần phải trở thành hoạt độngkéo dài suốt đời trong toàn thể xã hội. Con ngƣời ở mọi lứa tuổi và trong mọi


14/847

hoàn cảnh sống đều cần đƣợc trợ giúpđcó khả năng học tập, thay đổi và phátriển.

Tôi đã thành lập một khoá học thửnghiệm tại Đại học New York – khoáhọc đại học đầu tiên không có giáo trình

cụ thể, không có sách giáo khoa, khôngcó những bài giảng đƣợc soạn sẵn cũngnhƣ không có các kỳ kiểm tra và không

phân chia thứ hạng. Thay vì cho sinhviên học những gì giáo viên muốn dạy,chúng tôi giúp họ học những gì họ muốn.Thử nghiệm học tập, theo nghĩa nào đó,

à khoá học cho những ngƣời tốt nghiệpchỉ bằng việc tham gia vào khoá học màkhông cần qua các kỳ thi.


15/847

Năm đầu tiên tôi làm việc với 20 ngƣờiừ những tiến sĩ khoa học đến những học

sinh trung học bỏ học nửa chừng, trong

số đó có vài ngƣời là bạn thân nhất củaôi. Kinh nghiệm này dạy cho tôi rằng bấ

cứ lĩnh vực nào mà chúng ta quan tâm,với cùng những khái niệm cơ bản vàcách thức áp dụng cho tất cả mọi ngƣời –chúng ta đều cần phải có mục đích, kếhoạch học tập cho phù hợp với phong

cách học tập của từng ngƣời, thiết lập vàruy cập nguồn dữ liệu và kiểm tra cáchhức chúng ta đang tiến hành những điều

đó. Tôi cũng nhận thức đƣợc rằng việc

học tập suốt đời là điều hoàn toàn có thểvà cực kỳ thoải mái, nhƣng nó đòi hỏi đikèm những kỹ năng mới cùng những sángkiến mới. Những học viên xuất sắc cần


16/847

có kỹ năng đặc biệt để kiểm soát sự tiếnbộ của bản thân suốt đời

Cuối cùng, tôi cũng trở thành Tổng biênập của tờ Adult and ContinuingEducation Today (Học tập suốt đời dànhcho ngƣời đã trƣởng thành). Tôi đã có

cơ hội đƣợc gặp, đƣợc giúp đỡ và họchỏi từ nhiều học viên xuất sắc nhất trênkhắp nƣớc Mỹ và ở nƣớc ngoài. Bất cứ

khi nào và ở đâu, tôi đều thấy nhữngngƣời đàn ông và phụ nữ sử dụng kiếnhức để trở nên giàu có hơn, khoẻ mạnh

hơn, thành công hơn, và sống có ích hơn

Một số những hiểu biết sâu sắc của tôiđƣợc lấy từ trong cuốn sách tôi viết năm1977 với nhan đề The Lifelong LearnerHọc tập suốt đời), đƣợc giới thiệu lần


17/847

này để giúp truyền bá những ứng dụngcủa nó.

Đƣợc khuyến khích bởi những khám phánày, tôi bắt đầu mở các cuộc hội thảo,ớp học và các khoá đào tạo giáo viên.

Năm 1980, tôi đƣợc Liên bang tài trợ

khoản đầu tiên để điều tra về những họcviên vƣợt trội và nhận dạng những kỹnăng và năng khiếu giúp họ học tập tốt

đến nhƣ vậy. Hơn hai trăm cuộc phỏngvấn đã cho tôi câu trả lời.

Trong suốt mƣời năm gần đây, tôi đã áp

dụng rất thành công những phƣơng phápnày cho các học viên ở đủ mọi thànhphần khác nhau, từ ngƣời đứng đầu cácổ chức, hiệp hội, ngƣời điều hành các


18/847


19/847

rong sách đã trở thành sản phẩm bánchạy nhất trong nƣớc nhƣ là minh chứngcho tính hữu dụng của những phƣơng

pháp trên. Mỗi ngày có hàng nghìn ngƣờđang tìm hiểu về những phƣơng pháp nàyvà sử dụng chúng để có đƣợc những gìhọ muốn biết và cần phải biết.

Thêm vào đó, tôi có một vài phƣơngpháp học tập đỉnh cao phát triển khoảng

chục năm gần đây trong một số lĩnh vựcnhƣ phát triển con ngƣời, đào tạo trongcác tổ chức kinh doanh, chính phủ, quânđội, và các liên hiệp.

Tới thời điểm này, có thể bạn sẽ thắcmắc có gì mới mẻ và khác lạ đến vậyrong cách tiếp cận phƣơng pháp học tập


20/847

đỉnh cao tôi trình bày ở đây so với hệhống những phƣơng pháp học tập đỉnh

cao và các học thuyết khác. Từ kinh

nghiệm phát triển và ứng dụng, tôi xinđƣa ra bốn lý do tại sao phƣơng pháphọc tập đỉnh cao đã chứng minh đƣợcsức mạnh và làm cho những học viên củaôi cảm thấy hứng thúnhất.

Đầu tiên, hệ thống này đƣợc thiết kế

dành cho nhu cầu học tập của ngƣờirƣởng thành. Bạn sẽ đƣợc lựa chọnnhững phƣơng pháp và tƣ liệu phù hợpvới dạng môn học mà bạn muốn theo

đuổi. Phần lớn các hệ thống học tập khácđƣa ra một biện pháp nhƣ chiếc chìakhoá dẫn đến thành công. Ví dụ nhƣ nhàgiáo dục nổi tiếng Mortimer Adler sẽ nó


21/847

cho bạn rằng có một môn học đáng đểhọc hơn cả (những tác phẩm nghệ thuậtkinh điển theo trƣờng phái tự do) và

cách để học môn này (thông qua đọcsách và thảo luận). Tôi tin rằng, chínhbạn là ngƣời đƣa ra quyết định cái gìđáng để học nhất. Theo đó, nhữngphƣơng pháp của tôi khuyến khích cácbạn quyết định và lên kế hoạch dự địnhhọc tập của mình, cả những phƣơng pháp

và tƣ liệu cần thiết kèm theo. Phƣơngpháp học tập đỉnh cao đƣa ra cho bạn hệhống công cụ để bạn quyết định cái gì

giúp ích nhiều nhất cho phong cách học

ập của bạn và môn học bạn muốn nghiêncứu.

Thứ hai, không giống nhƣ các hệ thống


22/847

khác, phƣơng pháp học tập đỉnh cao đềcập đến cả kỹ năng tâm lý nhằm cải thiệnviệc học tập và lên danh sách những

nguồn tƣ liệu sẵn có ngày nay để khơinguồn cảm hứng và làm giàu thêm trihức của bạn. Việc học tập có thành công

hay không phụ thuộc nhiều vào khả năngìm kiếm thông minh tƣ liệu học tập tốt

nhất cũng nhƣ phụ thuộc vào những kỹnăng tâm lý. Hệ thống của tôi chỉ ra cách

sử dụng thế giới nhƣ một kho tƣ liệu họcập.

Thứ ba, phƣơng pháp học tập đỉnh cao

giúp bạn khám phá phong cách học tậpcá nhân của mình. Một vài hệ thống nóiđến ở trên có cân nhắc đến vấn đề này.Đối với tôi, hiểu chính bản thân mình là


23/847

một lời dạy bảo cơ bản. Bởi mỗi chúnga đều khác nhau, nên không có một

phƣơng pháp toàn năng nào khả thi nhất

cho việc học tập. Phƣơng pháp học tậphiệu quả, năng suất và thoải mái đến trựciếp từ việc lựa chọn những phƣơng pháp

phù hợp với bạn cũng nhƣ cho môn họcmà bạn muốn học.

Cuối cùng , một vài phƣơng pháp học tập

phụ thuộc chủ yếu vào chuyên gia nhƣgiáo viên hay vào trang thiết bị đắt tiền,hoặc đôi khi cả hai. Thƣờng thì các nhàcải cách kèm theo trong hệ thống của họ

một vài yếu tố phát triển từ kinh nghiệmvà phong cách riêng của bản thân mìnhhay vì từ những bằng chứng thực nghiệm

hay học thuyết đúng đắn. Những nhân tố


24/847

này có thể vô dụng, hoặc chỉ có tác dụngkhi các giáo viên diễn đạt chúng.

Bằng cách tổng hợp từ nhiều nguồn tốtnhất khác nhau, cuốn Người thông minhhọc tập như thế nào? tách biệt cácphƣơng pháp khỏi những ngƣời tạo nên

chúng. Trong khi tôi miêu tả nhiều loại tƣiệu nguồn, bạn có thể lựa chọn để sử

dụng, những điều cần thiết nhất trong

phƣơng pháp học tập đỉnh cao không yêucầu đến các trang thiết bị đặc biệt. Bấtcứ công cụ nào bạn cần đều dễ dàng tìmđƣợc ở khắp mọi nơi.

RONALD GROSS


25/847

1. Học tập đỉnh

cao - kỹ năng cầnthiết cho hiện tại

và tương lai Thế nào là học viên xuất sắc nhất? Đó là

ngƣời có phƣơng pháp học tập đỉnh cao– mức độ cao nhất của việc học tập. Dùkhái niệm “học tập đỉnh cao” có lẽ vẫn

còn lạ lẫm, nhƣng bạn đã có cơ hội quenbiết với những học viên xuất sắc. Cũngcó thể bạn chính là một ngƣời trong sốhọ. Ví dụ, những thời điểm mà trí não

bạn có khả năng nhanh chóng tiếp nhận


26/847

ƣợng thông tin thú vị về chủ đề mới – cho dù đó là những công thức mới hoặcính trung bình cộng trong nháy mắt mà

không cần phải nỗ lực. Đó chính làkhoảnh khắc bạn có phƣơng pháp học tậpđỉnh cao.

Có thể bạn còn nhớ ngƣời đã kể với bạnhông tin mới nhất họ vừa có đƣợc về

những gì thích thú mà họ tham gia hay

biết đƣợc. Khi kể lại mọi thứ trong tâmrạng phấn khích đó, sự thích thú và niềmvui sƣớng mà những khám phá mới đemại cho họ dƣờng nhƣ có thể lan toả ra

khắp mọi ngƣời xung quanh. Họ là nhữnghọc viên xuất sắc nhất.

Học tập đem tới cho những học viên


27/847

xuất sắc nhất một cảm giác khác biệt. Ởđây vấn đề không đơn thuần là việc quayrở lại trƣờng học, ngồi trong phòng học

nghe thầy cô giáo giảng bài, và càngchẳng liên quan mấy tới bài kiểm tra vàđiểm số. Thay vào đó, nhu cầu tiếp thurỗi dậy từ trong bản thân con ngƣời họ

đã dẫn đến việc tự học. Cho dù xuất pháừ cảm hứng hay bị bắt buộc, tự học vẫn

chứng tỏ mong muốn trở thành một nhân

vật nào đó, những việc họ làm đƣợc đểngƣời khác biết về họ.

Những học viên xuất sắc nhất có vài đặc

điểm nổi bật. Thứ nhất, họ cảm nhậnđƣợc khả năng của bản thân rõ ràng nhấtkhi họ tiếp thu kiến thức mới. Họ sẵnsàng tiếp thu và hứng thú một cách kỳ lạ


28/847

với những kinh nghiệm, ý tƣởng và thôngin mới mẻ cho dù là họ thử nghiệm cáchhức nấu ăn mới, nghe một nhà khoa học

miêu tả công việc của cô ta hay đọc bàibáo về những vụ sáp nhập công ty. Đốivới họ học tập trở thành một thói quenrong cuộc sống thƣờng ngày chứ không

phải một công việc đặc biệt. Họ thấyhãnh diện khi đối đầu với những thửhách, dù đó là một trò chơi ô chữ hay

việc sử dụng thành thạo một chƣơng trìnmáy tính mới.

Một đặc trƣng khác của những học viên

xuất sắc là họ luôn nhận thức rõ ràngrằng còn rất nhiều điều mà bản thân chƣbiết, nhƣng điều đó không làm họ bănkhoăn lo lắng. Họ biết luôn có nhiều điề


29/847

mới lạ cần học hỏi, nghiên cứu sâu hơnhay học cách thực hiện nó. Những họcviên xuất sắc không hề sợ hãi trƣớc sự

kém cỏi của bản thân, họ không ngần ngạđƣa ra những câu hỏi “ngốc nghếch” hayhừa nhận rằng họ chƣa hiểu điều gì đó

khi đƣợc giảng giải lần đầu tiên.

Những học viên xuất sắc nhất thu đƣợckhối lƣợng kiến thức khổng lồ từ kinh

nghiệm sống và bằng phƣơng thức mới.Họ tìm kiếm tƣ liệu cần thiết cho việchọc tập trong một phạm vi rộng lớn thayvì từ bỏ nếu những nguồn thông tin thông

hƣờng không thể đáp ứng đề tài cụ thể.

Tự tin vào khả năng tiếp thu và học hỏicủa bản thân chính là đức tính quan trọng


30/847

của những học viên xuất sắc. Họ hiểurằng một khi đã có ngƣời nắm bắt đƣợcmột kiến thức nào đó thì các cá nhân

khác cũng hoàn toàn có thể lĩnh hội đƣợckiến thức đó nếu sẵn sàng học hỏi. Họbiết cách xét đoán nguồn thông tin khéoéo hay thu hẹp sơ hở khi giải thích.

Những học viên này tuy sử dụng nhữngchi tiết đơn giản, nhƣng nó lại là nhữngcông cụ hữu hiệu giúp họ trong quá trình

xử lý và lựa chọn những thông tin mà họcần để lƣu giữ vào bộ nhớ và sử dụngnó.

Cuối cùng, học viên xuất sắc nhất tinrằng đầu tƣ thời gian vào sự tiến bộ củachính họ là cách đầu tƣ tốt nhất choƣơng lai dù xét theo khía cạnh nghề


31/847

nghiệp hay cá nhân. Họ bắt đầu học kiếnhức mới ngay ngày hôm nay để chuẩn bị

cho cuộc sống họ muốn đạt đến trong

năm đó hay những năm tới.

Cuộc sống hiện đại thúc đẩy mỗi ngƣờichúng ta trở thành một học viên xuất sắc

nhất. Khi bạn nghĩ về những ngƣời màbạn khâm phục hay về chính những khảnăng cao nhất mà bạn có thể đạt đến, dễ

hấy phƣơng pháp học tập này là yếu tốquyết định dẫn đến một cuộc sống tốtđẹp.

TẠI SAO PHẢI TRỞ THÀNH MỘTHỌC VIÊN XUẤT SẮC?

Chúng ta là thế hệ đầu tiên của nhân loại

đƣợc sinh ra và sẽ sống cả cuộc đời


32/847

rong một thế giới đang thay đổi mạnhmẽ. Một vài điều có thể thay đổi nhƣngkết cấu cơ bản và chất lƣợng của cuộc

sống sẽ vẫn duy trì nhƣ vậy trong suốtkhoảng thời gian họ sống. Đơn giản là dovào thời đó mọi thứ thay đổi chậm hơnhiện nay.

Năm 1970, Alvin Toffler đã đƣa ra thuậngữ “cú sốc tƣơng lai” để miêu tả phản

ứng toàn diện mà ông nhận thấy đangphát triển: con ngƣời dƣờng nhƣ bị chônvùi dƣới những thay đổi ngày càngnhanh. Trên mọi lĩnh vực, lƣợng kiến

hức tăng lên gấp đôi trong khoảng mộthập kỷ hoặc ít hơn. Các bác sỹ, kỹ sƣđều nhận thấy một nửa lƣợng kiến thứcchuyên môn mà họ đã phải nỗ lực để tích


33/847

uỹ trong khoảng 15 năm bỗng không cònhích hợp. Dƣờng nhƣ tuần nào cũng có

hàng loạt phát hiện mới dẫn đến mỗi

ngày lại có nhiều phƣơng pháp làm việccũng nhƣ loại dụng cụ mới đƣợc tạo ra.

Ngày nay, tốc độ thay đổi vẫn không hề

giảm. Tại chính thời điểm này, ngôn từvề bùng nổ thông tin đã trở nên lỗi thờikhi mà máy tính đã mạnh mẽ hơn bao giờ

hết, tạo ra lƣợng lớn thông tin mới, conngƣời hiện nay ngày càng chịu nhiềuhách thức để có thể tiếp tục học tập và

giữ cho tri thức liên tục đƣợc cập nhật.

Sự tiến bộ không ngừng đã trở thành mộtphần thiết yếu trong cuộc sống hiện đại,ừ đó đòi hỏi chúng ta phải có khả năngàm chủ hiện thực và những kỹ năng mới


34/847

hậm chí cả quan điểm lẫn đức tin mới.

Tƣơng tự đối với những vấn đề của cá

nhân, sự biến đổi nhanh chóng và bấthƣờng của đời sống xã hội khiến chúnga dễ dàng thích nghi hơn, tiếp thu những

cái mới nhanh hơn. Hãy thử xem xét

rong năm qua bạn đã phải tìm hiểu baonhiêu vấn đề trong những lĩnh vực sau đểđáp ứng nhu cầu của bản thân, gia đình,

bạn bè và công việc: Những tiến bộ trong y tế, bao gồm cả

những kiến thức mới về ăn kiêng, các bà

ập thể dục, stress hay phƣơng pháp chữarị mới cho các căn bệnh cụ thể.

Sự phát triển kinh tế với các chính sách

huế mới, cơ hội đầu tƣ hay các rủi ro và


35/847

đổi mới tài chính có thể ảnh hƣởng đếnnghề nghiệp và công việc kinh doanh củabạn.

Công nghệ phát triển dẫn đến sự ra đờicủa máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu vàphƣơng thức truyền thông mới tác động

đáng kể đến bạn trong cả cuộc sống vàsự nghiệp.

Những phát triển của xã hội nhƣ xuhƣớng về nhà ở, chính sách về việc làmhay kiến nghị về luật pháp tại đất nƣớchay trong cộng đồng nơi bạn đang sinh

sống cũng ảnh hƣởng lớn tới phong cáchsống của bạn.

Sự thay đổi trong các mối quan hệ công

việc hay cá nhân đòi hỏi bạn phải tìm


36/847

hiểu nhiều hơn về những hành vi xử sựcủa bản thân và của những ngƣời khác.

Tóm lại, học tập đã trở thành yêucầubức thiết trong thời đại này.

TRUYỀN THỐNG HỌC TẬP

Một trong những cội nguồn sớm nhất củnền văn hoá phƣơng Tây là thành phốAthens của Hy Lạp, quê hƣơng của Platovà Socrates và là khởi nguồn của hìnhhức học tập năng động vƣợt xa trƣờngớp hay bằng cấp. Thay vào đó, các côn

dân thành phố thảo luận những vấn đềquan trọng ở các khu chợ ngoài trời, còngọi là agora, tại bể bơi hay phòng tập thểdục, hoặc tại những bữa ăn tối muộn

đƣợc phục vụ trƣớc các vở kịch. Học tập


37/847

gắn bó chặt chẽ với cuộc sống, công việcvà nghỉ ngơi; từ đó dẫn tới mọi nguồnực của cộng đồng: nghệ thuật, nghề thủ

công, giới chức, lịch sử và luật pháp.Socrates đã tuyên bố: “Không phải tôi,mà chính thành phố này dạy các bạn”.

Niềm tin vào hình thức học tập tƣơng tựchính là điểm then chốt trong tƣ tƣởngcủa những ngƣời khai sinh ra Hợp chủng

quốc Hoa Kỳ. Nền cộng hoà của họ chỉcó thể thực hiện đƣợc nếu mọi ngƣời biếự đánh giá về nhu cầu và nguyện vọng

của bản thân.

Mỗi ngƣời trong chúng ta, dù ở mức độkhiêm tốn nhất, đều tin rằng hệ thốngchính trị của quốc gia chúng ta giống nhƣ


38/847

rung tâm trí tuệ, phán quyết và hànhđộng độc lập, tự do suy nghĩ. Chúng tađã và đang khuyến khích tự do ngôn luận

và tự do báo chí bởi chúng ta biết cáchốt nhất tìm ra sự thật chính là để dân

chúng đƣợc tự do tranh luận.

Ngày nay, truyền thống đó đang đối mặtvới một thời kỳ khó khăn. Trong khi chỉmột khối lƣợng nhỏ thông tin cũng vƣợt

rên khả năng đọc hiểu của nhiều ngƣời,chúng ta nhận ra rằng niềm tin của bảnhân vào việc suy nghĩ độc lập và tự học

đã bị đe doạ bởi áp lực phải tuân theo

những phƣơng tiện truyền thông đạichúng luôn luôn hiện hữu, luôn luôn làma sao nhãng – Neil Postman, ngƣời hay

chỉ trích truyền hình đã nói nhƣ vậy. Sự


39/847

cân nhắc của chúng ta về những vấn đềxã hội sống còn giờ đây giảm xuống cònhai phút bản tin trên truyền hình.

Một mối đe doạ khác phát triển từ niềmin sai lệch của chúng ta rằng bằng cấp,

chứng chỉ là đủ đảm bảo cho năng lực.

Ngày càng có nhiều ngành nghề cố gắngbảo vệ danh tiếng của những ngƣời đanghành nghề bằng cách đòi hỏi chứng chỉ.

Và do đó, họ không thể tránh khỏi việcạo ra ngày càng nhiều những ngƣời hànhnghề mà năng lực duy nhất họ có là khảnăng vƣợt qua kỳ thi sát hạch lấy chứng

chỉ.

Nhà phê bình, tiểu thuyết gia PhilipWylie đã nói không lâu trƣớc khi mất:


40/847

“Nếu có ngƣời Mỹ nào đủ học vấn đểcho ta những lời phê bình có ích và lờikhuyên có tính xây dựng, ta có thể chắc

chắn một điều rằng: Họ là ngƣời có khảnăng tự học... Họ là những ngƣời họcđƣợc cách học tập và muốn học tập – những ngƣời đã không ngừng học tậpngay cả khi họ đã nhận đƣợc bằng cấphay rất nhiều bằng cấp – những ngƣời đãphát triển phƣơng tiện đánh giá kiến thứ

nhằm xác định điều gì họ phải biết đểđƣa ra ý kiến hữu dụng, những ngƣời biếđƣợc điều mà họ chƣa biết và học nhữnggì là cần thiết”.

Những học viên xuất sắc nhất là nhữngngƣời nhƣ vậy. Khả năng biến học tậphành một hoạt động liên tục trongcuộc


41/847

sống của họ đã mang đến cho chúng ta cơhội thích nghi tốt nhất nhƣ một nền vănhoá, một hành tinh.

VƢƠN TỚI PHƢƠNG PHÁP HỌC TẬTỐI ƢU

Tới thời điểm này, tôi hy vọng đã đƣa tớcho các bạn một ý tƣởng đầy đủ về nộidung của phƣơng pháp học tập đỉnh cao,vì sao nó quan trọng, và bằng cách nàonó đã khôi phục đƣợc một phần truyềnhống văn hoá phƣơng Tây mà chúng ta

đã thờ ơ. Tôi đoán rằng, đến đây các bạn

đã dần thích thú với ý tƣởng trở thànhhọc viên xuất sắc hơn – nhƣng bạn vẫncòn một vài e dè đối với quá trình trởhành một học viên xuất sắc.


42/847

Toàn bộ quá trình này là tự nhiên. Trongcác hội thảo do tôi tổ chức, khoảng 85%ngƣời tham dự có cảm giác nhƣ vậy. Đó

à lý do tại sao chúng ta thƣờng khởi đầuvới việc rũ bỏ mọi ám ảnh. Chúng tađánh tan những nỗi sợ hãi và lo lắng, chủyếu trong học tập, vẫn ngấm ngầm ámảnh hầu hết chúng ta khi còn trên ghế nhàrƣờng. Chúng ta sẽ giải quyết những vấn

đề này chi tiết, nhƣng cho phép tôi điểm

mặt chúng ở đây để đảm bảo với các bạnrằng chúng sẽ không gây trở ngại tới việhọc tập khi các bạn sử dụng phƣơngpháp học tập đỉnh cao.

Nỗi lo về học tập. Trải qua những ngàyháng trong trƣờng phổ thông và đại học

chúng ta liên tục đƣợc nhắc nhở phải họ


43/847

nhiều thứ – nhƣng không bao giờ đƣợcnói cho biết bằng cách nào. Ví dụ: “Họccác từ vựng trong chƣơng này cho buổi

hi vấn đáp ngày thứ sáu” là một nhiệmvụ điển hình. Còn sau đó? Hoặc chúng tngồi xuống và cố gắng nhìn chằm chằmvào danh sách từ vựng cho đến khi bằngcách nào đó chúng ta tìm ra một phƣơngpháp để nhồi nhét chúng vào đầu cho tớingày thi, hoặc nếu không tìm ra cách nào

chúng ta sẽ trở nên sợ hãi và nản chí, bởchúng ta không biết sẽ phải làm gì khingồi vào lớp học. Nhƣng một khi các bạnhực sự học đƣợc phƣơng pháp học, nỗi

o lắng đó sẽ biến mất. Phƣơng pháp họcập đỉnh cao vô cùng thoải mái và thú vị

bởi nó sẽ cho bạn nhiều chiến lƣợc cụhể để nắm vững các cơ sở lập luận, khá


44/847

niệm, và các nguyên tắc.

Nỗi lo về thời gian. Chủ yếu những

ngƣời đến hội thảo của tôi đã có kếhoạch làm việc kín đặc, cả cá nhân lẫncông việc. Họ thực sự không thể dànhhêm thời gian cho việc học tập. Nhƣng

phƣơng pháp học tập đỉnh cao diễn rađồng thời với những hoạt động khác củacác bạn. Việc học tập của bạn là một

phần quá trình lên kế hoạch và đƣa raquyết định của bản thân, một phần của sựhiểu biết nghề nghiệp và cá nhân, mộtphần của sự giao tiếp xã hội và thời gian

rảnh rỗi, một phần công việc và thời giadành cho gia đình.

Những quan niệm tiêu cực về việc học


45/847

ập: Quá trình trải nghiệm trong trƣờnghọc đã để lại trong chúng ta một quanniệm tiêu cực về học tập, một cảm giác

đeo đẳng chúng ta rằng học tập thật buồnẻ, nhạt nhẽo, cô độc hoặc không liên

quan gì đến lợi ích thật sự của chúng ta.Điều đó dễ dẫn đến ý nghĩ rằng học tậpphải thụ động, gồm cả việc ngồi nghehầy giáo giảng bài hay cố gắng thu nhậnhông tin từ một cuốn sách. Không có

điều gì ở trên là đúng với phƣơng phá phọc tập đỉnh cao, phƣơng pháp học tậpđầu tiên và tiến bộ nhất sẽ khiến bạnhứng thú và quan tâm. Hơn nữa, phƣơng

pháp học tập đỉnh cao về cơ bản mangính thiết thực. Bạn không chỉ lựa chọn

mình sẽ học cái gì, mà còn chọn lựa xemmình sẽ học nhƣ thế nào từ một loạt các


46/847

cách thức phù hợp nhất với phong cáchhọc tập của bản thân bạn.

Bây giờ các bạn có thể tin chắc rằngphƣơng pháp học tập đỉnh cao không chỉà điều đáng ao ƣớc, một cách để phátriển sự đánh giá hoàn thiện hơn về cuộc

sống, mà còn là điều nằm trong tầm tayđối với bất kỳ ai muốn thử nó.

CÁC NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦAPHƢƠNG PHÁP HỌC TẬP ĐỈNH CAO

Các nguyên tắc của phƣơng pháp học tập

đỉnh cao dựa trên một số chân lý cơ bảnvề học tập và phát triển – nhiều nguyênắc vẫn còn bị các nhà giáo dục cho là d

giáo – có thể giải phóng bạn khỏi sự lệ

huộc quá vào trƣờng học và thúc đẩy


47/847

bạn vào con đƣờng tự phát triển bảnhân. Một số chân lý trong số đó là:

Những ngƣời trƣởng thành nắm quyềnchủ động trong việc học tập của bản thânhƣờng tinh thông nhiều thứ hơn và nắm

vững những điều đó tốt hơn những ngƣờ

rông chờ vào sự dạy dỗ. Họ có xuhƣớng hứng thú với việc học tập, ghi nhớốt hơn những thứ họ đã học và ứng dụng

chúng tốt hơn trong đời sống. Ngƣời trƣởng thành có nhiều cách để

học hơn trẻ em. Chúng ta có một ý thức

riêng khác về bản thân, về thời đại củachúng ta và về điều gì đáng để học và tạsao.

Không ai có thể học thay cho bạn, cũng


48/847

nhƣ không ai có thể ăn thay cho bạn.

Không có cách học cụ thể nào vƣợt trộ

hẳn so với các cách học khác. Thànhcông trong học tập không phụ thuộc vàobản thân môn học hay điều kiện học tậpnhƣ thế nào, ở đâu và khi nào), mà chủ

yếu phụ thuộc vào cảm hứng của họcviên đối với môn học.

Hệ thống các phƣơng pháp học tập đỉnhcao đƣợc định nghĩa bởi sáu nguyên tắccơ bản:

1.

Bạn có khả năng học được phươngpháp học. Nhƣ bạn sẽ thấy trong Chƣơn2, phƣơng pháp học tập đỉnh cao khôngdựa trên những suy nghĩ mong muốn hay

hy vọng hão huyền mà dựa trên khám phá


49/847

có căn cứ khoa học. Hai cuộc cách mạngsong hành trong nghiên cứu bộ não conngƣời và tâm lý học tập đã đảo lộn

những câu chuyện hoang đƣờng lâu đờirằng học tập là khả năng bẩm sinh vàngƣời già không thể học tập. Ngày nay,chúng ta nhận thấy rằng bộ não đƣợc tổchức bằng nhiều cách phức tạp, và nãobộ là cơ quan xử lý chủ động, chịu ảnhhƣởng bởi chính cơ thể cũng nhƣ cảm

xúc của chúng ta, và bộ não với sự kíchhích hợp lý sẽ liên tục phát triển trongsuốt cuộc đời mỗi con ngƣời!

2.

Bản thân bạn đôi lúc đã là một họcviên xuất sắc, và bạn có thể dựa trênkhả năng tự nhiên đó để biến toàn bộviệc học tập trở nên dễ dàng, hứng thú


50/847

và hữu ích. Chƣơng 3 bàn về những trởngại trong việc học tập mà chúng ta thừahƣởng từ ngày còn ngồi trên ghế nhà

rƣờng và chỉ ra phƣơng pháp loại bỏchúng. Bạn sẽ nhận thấy rằng trong mộtrạng thái gọi là “học tập trôi chảy” việc

học hành đến với chúng ta thật thú vịngay từ những thời khắc học tập đầu tiênrƣớc khi tiềm năng của chúng ta bị chặnại. Chƣơng 4 sẽ dựa vào trạng thái học

ập này đƣa ra thêm hai chiến lƣợc họcập khác để tăng cƣờng sự tin tƣởngrong học tập của bạn.

3.

Bạn có phong cách học tập của riêngmình, và bạn có thể xác định, tận dụng,và củng cố nó để trở thành một họcviên hoàn hảo hơn nữa. Ngày nay,


51/847

chúng ta nhận thức đƣợc rằng mỗi ngƣờicó một sự kết hợp riêng các kỹ xảo, tàinăng và sở thích để nắm bắt và sử dụng

hông tin. Chƣơng 5 trình bày một sốcách để bạn có thể xác định sự tiếp cậnốt nhất. Bạn sẽ học cách để tìm ra sự

pha trộn chuẩn xác giữa thực tế, cảmgiác, chỉ dẫn, sự độc lập, và các sángkiến giúp bạn sử dụng phƣơng pháp họcập tự nhiên nhất đối với mình.

4. Bạn học tốt nhất khi bạn chủ độngnhất về mặt tinh thần (và đôi khi cả thểxác), đưa ra quyết định của mình về

việc học cái gì, như thế nào, ở đâu vàkhi nào và sử dụng các chiến lược đểhúc đẩy trí tuệ hoạt động. Chƣơng 6 và

7 bao gồm các chiến lƣợc và cách thức


52/847

ốt nhất cho việc học tập chủ động.Những cách tiếp cận cụ thể và thực tếnày giúp bạn học cách kiểm soát bản

hân, mang đến cho bạn nguồn tài liệudồi dào để định hƣớng phƣơng pháp họcập theo cách bạn thấy thoả mãn nhất và

giúp bạn thành công trên con đƣờng củamình.

5. Bạn có thể thiết kế môi trường học

ập tối ưu cho bản thân để việc học tậphoải mái hơn và do đó trở nên hiệuquả hơn. Thật dễ dàng khi làm cho mọingƣời tin rằng việc tiếp thu kiến thức chỉ

xảy ra khi bạn phải ngồi không thoải máirong lớp học, phòng thuyết trình hay thƣ

viện. Sự thật lại là điều ngƣợc lại.Chƣơng 8 chỉ cho bạn cách tạo ra môi


53/847

rƣờng học tập lý tƣởng và những kết quích cực mà nó mang lại. Sau đó, Chƣơn

9 đƣa ra cái nhìn tổng quát về những cơ

hội lạ thƣờng trong quá trình học tập trênmạng Internet.

6. Bạn sẽ cảm thấy thú vị nhất khi được

học tập bằng cách lựa chọn từ mộtnguồn phong phú các phương tiệnhông tin, phương pháp và kinh nghiệm

Chƣơng 10 mời bạn tự thành lập bộ phậnnghiên cứu và phát triển riêng để thựchiện một số dự án học tập cùng một lúc.Ngày nay, điều này thực sự dễ dàng khi

chúng ta có thể sử dụng toàn bộ kho báurí tuệ và tinh thần con ngƣời bằng những

biện pháp chƣa từng xảy ra trƣớc đây.


54/847

Nói tóm lại, công nghệ hiện đại đã tạo racách thức mới làm cho việc học tập trởnên thích hợp với tất cả mọi ngƣời, mọi

nơi, và vào bất cứ thời điểm nào trongcuộc đời. Cách truy cập vào Trƣờng đạihọc vô hình chứa đựng những nguồn tàiiệu học tập phong phú đƣợc bật mí

ở Chƣơng 12.

7. Bạn có thể tiến xa trong nghề nghiệp

bằng cách: “Học từ cuộc sống” – nắmbắt những kỹ năng và tri thức mới mỗingày ngay từ trong công việc. Chƣơng11 sẽ giới thiệu cho bạn một cách thú vị

và hữu ích để khởi động “Guồng quayhọc tập” trong nghề nghiệp hay công việccủa bạn. Bạn có thể tạo ra các cơ hộiphát triển và làm tốt nhiệm vụ đƣợc giao


55/847


56/847

Những kỹ năng tách biệt này chỉ có tácdụng rất hạn chế. Ví dụ, liệu có ích lợi gkhi tập trung vào một cuốn sách không

hích hợp hay bỏ ra bốn giờ học tập tronkhi bạn có thể rút ra nhiều thông tin hơnhẳn chỉ trong vòng hai giờ? Nếu chúng tkhông có kỹ năng để sử dụng những gìchúng ta học đƣợc có hiệu quả, chƣơngrình đào tạo tuyệt vời nhất trên thế giới

cũng chẳng đem lại cho bạn mấy giá trị

âu dài.Đó là điều mà cuốn sách này sẽ giúp bạncó khả năng thực hiện. Bằng các phƣơng

pháp học tập có trong cuộc sống, nắmđƣợc toàn bộ sẽ tốt hơn là cộng lại từngphần của nó. Phƣơng pháp học tập đỉnhcao sẽ giúp bạn thành công nhờ khai thác


57/847

những kỹ năng tốt nhất bạn đã có, bổsung và kết hợp chúng với những kỹ nănbạn sẽ học trong cuốn sách này để biến

ất cả thành khả năng của bạn.

NHẬT KÝ HỌC TẬP

Trước hết , cuốn nhật ký sẽ là nơi để bạnàm những bài tập xuất hiện xuyên suốt

các trang sách. Ví dụ, bạn sẽ phải tạo ranhững bản đồ tƣ duy, kiểm soát sự lập lạức thời các kinh nghiệm có ý nghĩa, nuô

dƣỡng ý tƣởng để tạo ra những họchuyết mới của riêng bạn, đặt ra các câu

hỏi xuyên suốt dẫn đƣờng cho yêu cầucủa bạn trong những lĩnh vực mới, và sửdụng hàng chục các kỹ năng khác.

Thứ hai, việc ghi chép sẽ mang tới


58/847

những lợi ích to lớn cho việc học tập củabạn. Một cuốn nhật ký học tập là tối cầnhiết bởi bản thân ghi chép đã là một

rong những quá trình học tập có tác dụnnhất.

ch lợi quan trọng nhất mà nhật ký học

ập của bạn mang lại chính là hình ảnhbản thân bạn đƣợc xây dựng nhƣ một họcviên xuất sắc. Cuốn nhật ký sẽ hiển thị rõ

ràng những phƣơng pháp và kỹ năng màbạn thấy tâm đắc nhất. Nó sẽ tiết lộ, đặcbiệt có cân nhắc, loại hình hoạt động họcập bạn thích thú và có thể sử dụng để

đạt đƣợc lợi thế lớn nhất trong mục tiêuhọc tập của cá nhân bạn.

Nói tóm lại, nhật ký học tập của bạn trở


59/847

hành một hồ sơ bằng hình ảnh của cáchoạt động trí não của bạn trong học tập.Những lợi ích đặc biệt của nó (khác với

những lợi ích từ những cuốn nhật kýhông thƣờng hay cá nhân) là:

Bạn sẽ tạo ra cho bản thân mình bức

ranh sống động về những ý tƣởng trongcác lĩnh vực có ý nghĩa với bạn.

Bạn sẽ phát triển một sân chơi linh hoạcho việc thoả mãn phong cách học tập cánhân của mình bằng cách dịch chuyển vàchuyển đổi những môn học này sang môi

rƣờng trung gian mà bạn có cảm hứnghơn. Bạn có thể viết, vẽ hoặc nguệchngoạc trong cuốn nhật ký của mình đểgiúp bản thân ghi nhớ và khám phá nhữn


60/847

ý tƣởng mới.

Bạn sẽ phát triển sáng tạo những điều

bạn đang học dựa trên sự hiểu biết củabản thân và khám phá mối liên hệ giữachúng mà có lẽ bạn không thể phát hiệnra bằng các

cách khác.

Bạn sẽ có thể dễ dàng truy cập nhữngài liệu quan trọng nhất đã thu thập cho

công việc hiện tại hoặc để dành phátriển về sau.

Bạn sẽ hài lòng với một hồ sơ về khốiƣợng kiến thức đã học và cách thức pháriển các kỹ năng học tập của bạn, điều

có lẽ chứng tỏ sự hữu dụng nhất là khi


61/847

cần có thể chỉ cho những ngƣời khác thấybạn đã học cái gì và nhƣ thế nào.

Bạn sẽ thoả mãn với một hồ sơ ghichép có tác dụng ôn tập lại bởi nó đƣợchình thành từ sở thích của cá nhân bạn.

Phía sau thành công của những học viênxuất sắc luôn là những cuốn nhật ký họcập nhƣ vậy.

Tuy nhiên, hầu hết chúng ta không nhậnhức đƣợc vai trò cần thiết của những

cuốn nhật ký trong quá trình học tập. Kh

chúng ta thấy những sản phẩm hoàn thiệncủa một học viên hoàn hảo, dù họ là nghsĩ, doanh nhân hay chính trị gia, chúng tdễ dàng quên mất những năm tháng học

hành trƣớc đó của họ.


62/847

Sự sáng tạo thƣờng đƣợc miêu tả nhƣnhững tia chớp loé lên một cách bí ẩn,nhƣng không biết từ đâu ra. Tuy nhiên, c

hể mô tả bằng một mô hình tổ ong, tuy ítấn tƣợng nhƣng hữu dụng hơn nhiều. Những con ong mật không mệt mỏi vo vexung quanh, thăm những bông hoa và thửừng bông một. Hàng nghìn cuộc thăm

viếng cuối cùng tạo ra kết quả là mộtkhối lƣợng lớn mật ngọt, kết tinh từ mật

của không biết bao nhiêu bông hoa.THIẾT LẬP NHẬT KÝ HỌC TẬP

Mua một vài cuốn sổ ghi nhớ mà bạn cóhể mang theo bất cứ đâu. Bạn phải phátriển thói quen ghi chép lại các suy nghĩ

khi nó xuất hiện trong đầu. Hãy quênđi


63/847

việc “ghi nhớ trong đầu” – thay vào đóhãy viết nó ra. Nói một cách đơn giản, trnhớ của chúng ta không đƣợc tạo ra để

chuyển những ý nghĩ tự phát thành ký ứcâu dài. Bạn sẽ mất 90% những ý tƣởng

hay nhất của mình nếu bạn không lƣu lạimột vài trong số chúng vào đúng thờiđiểm chúng xuất hiện. Nếu bạn muốnkhởi đầu một cách đơn giản, bạn có thểmang theo một mảnh giấy có kích thƣớc

8½ x 11 gấp làm tƣ hoặc một tập giấy ghnhớ có kích thƣớc 5½ x 3¼, nhƣ vậy làđủ chỗ trống cho các ý tƣởng tức thờicủa bạn có khả năng xuất hiện trong suốt

một ngày.

Bất cứ khi nào bạn viết tờ giấy ghi nhớ,bạn hãy nhớ truyền tải những ý tƣởng này


64/847

vào nhật ký của bạn cùng ngày hôm đóhoặc chỉ trong một thời gian ngắn sau đóĐiều này cho bạn một cơ hội để ghi nhớ

những suy nghĩ của bạn trên nhật ký vàđể xem xét lại những ý tƣởng banđầu.

Chúng ta liên tục ghi nhớ những chi tiết

nhƣ vậy trên giấy. Tuy nhiên, chúng chỉcó tác dụng rất nhỏ nếu chúng ta khôngghi lại vào nhật ký, xem lại hay ngẫm

nghĩ về chúng. Cuốn nhật ký của bạnchính là trung gian. Nó chính là cái nôinuôi dƣỡng những hạt giống “cảm hứng”nếu không thì chúng sẽ bị những sự kiện

sắp tới thổi bay.

Sử dụng hệ thống ghi chú hai mặt: dáncác đoạn mà bạn đọc đƣợc (hay các


65/847

ranh minh hoạ, ký hiệu âm nhạc, ghi nhớcác công việc) trên mặt trái cuốn nhật kýcủa bạn khi mở ra, và trình bày rõ ràng ý

kiến của bạn (dù chỉ là một từ hay mộthình ảnh) vào trang đối diện.

Bắt đầu cuốn nhật ký của bạn ngay từ bâ

giờ cho dù bạn chƣa khởi động bất cứ kếhoạch học tập nào. Thậm chí bạn có thểsử dụng nhật ký để khám phá ra một số

điều bạn muốn học ngay lập tức. Hàngngày, nên chú ý đến những chỉ dẫn nhỏnhất của những kỹ năng hay khả năng đặcbiệt, dù cho chúng dƣờng nhƣ có vẻ ngố

nghếch hay không quan trọng đối với bạnGhi chép những đánh giá của bạn bè vàhọ hàng khi họ nói điều gì đó là “điểnhình của bạn”. Đúng thời điểm, nhật ký


66/847

học tập của bạn sẽ trở thành vật báu cógiá trị, đánh dấu hành trình đến vớiphƣơng pháp học tập đỉnh cao.


67/847

2. Khoa học chứng

minh: bạn là họcviên xuất sắc! Đã có rất nhiều học thuyết về phƣơngpháp học tập, nhƣng chỉ có một vài họchuyết mang tính cách mạng bắt đầu diễn

ra trong vài thập niên gần đây. Phần lớnnhờ vào những thông tin mới gây ngạcnhiên trong hai lĩnh vực nghiên cứu – cách thức hoạt động của bộ não và tâmý học duy lý – từ đó làm thay đổi sâu

sắc các học thuyết của chúng ta về bảnchất của phƣơng pháp học tập và cách

hức ứng dụng của nó. Những câu trả lời


68/847

mới đã đƣợc đƣa ra để giải đáp chonhững câu hỏi tƣơng tự nhƣ:

Chúng ta có thể học tập liên tục cả đờikhông?

Những ngƣời khác nhau có phong cách

học tập khác nhau hay không?

Bằng cách nào chúng ta có thể họcđƣợc mọi thứ?

Tại sao những nghiên cứu về bộ não lạiquan trọng đến nhƣ vậy? Hơn 50 năm

qua, những công nghệ và thiết bị nghiêncứu mới đã mở cánh cửa cho chúng takhám phá bộ não, vƣợt xa những gìchúng ta từng mơ tới. Các công trình

nghiên cứu về não bộ ngày nay thu hútcả


69/847

những học giả và nhà nghiên cứu xuất sắừ hàng loạt các lĩnh vực khác nhau nhƣ

nhân loại học, trí thông minh nhân tạo,

ngôn ngữ học, thần kinh học và tâm lýhọc. Những thiết bị công nghệ cao và dữiệu thực nghiệm đƣợc xử lý trên máyính ngày nay đã cung cấp cho các nhà

khoa học những cách nhìn nhận chƣaừng có trƣớc đây về hoạt động của bộ

não.

Chƣơng này sẽ làm tiêu tan những điềuhoang đƣờng trong tâm lý về học tập,những học thuyết lỗi thời từng nói với

chúng ta rằng việc học tập của chúng tahạn chế hơn rất nhiều so với khả nănghực tế. Nó cũng sẽ cung cấp cái nhìnổng quan về một số cách thức phức tạp,


70/847

đáng ngạc nhiên mà bộ não của chúng tađƣợc tổ chức theo đó. Một cách đơn giảvà trực tiếp, các bạn bắt đầu thấy những

hông tin mới mẻ này sẽ đƣa đến nhữngkết luận mới về cách thức chúng ta suynghĩ và học tập từ những trải nghiệm.

Tiếp theo, chƣơng này sẽ chuyển sangĩnh vực tâm lý học để khảo sát các loại

học thuyết học tập trƣớc đây đã thay đổi

nhƣ thế nào.MÔ HÌNH MỚI CỦA BỘ NÃO

Bộ não là một khối kép màu xám hồngnặng khoảng 1,1 kg. Nó đƣợc tạo nên bởhàng tỷ nơ -ron, những tế bào não chuyênbiệt có chức năng nhƣ những mạch điện

hoá và liên kết với các nơ -ron khác theo


71/847

mọi hƣớng. Nơi phần kéo dài của hai nơ ron gần nhƣ chạm nhau gọi là khớp thầnkinh. Đó là nơi tín hiệu điện tử yếu ớt,

đƣợc tạo nên trong mỗi tế bào não, giảiphóng ra những chất hoá học đặc biệt,vƣợt qua khe hở và truyền sang nơ -ronkhác.

Đừng để những thuật ngữ này quật ngãbạn. Điểm cần chú ý ở đây là đặc trƣng

hiết yếu của một bộ não đang hoạt độngnhƣ những bƣớc nhảy không bao giờngừng của tín hiệu từ nơ -ron này sangnơ -ron khác. Hơn thế nữa, các nơ -ron

rong bộ não của bạn đƣợc kết nối một cách phức tạp trong cả hệ thống rộng lớnchứng tỏ rằng sự hiểu biết và trí nhớphức tạp đáng kinh ngạc.


72/847

Bộ não chia làm hai phần

Hippocrates, ông tổ ngành y ngƣời Hy

Lạp, đã để ý thấy rằng những chiến binhbị gƣơm đâm vào phía bên trái đầu cóhể bị suy giảm khả năng ngôn ngữ, trong

khi những ngƣời bị đâm vào bên phải

đầu thì không. Từ đó, ông kết luận rằnghai bên của bộ não có những chức năngkhác nhau. Các bác sỹ của thế kỷ XIX

cũng đã có những quan sát tƣơng tự, từđó xác định thêm các vùng não có chứcnăng riêng biệt, nhƣ hai vùng ngôn ngữđều nằm trên phần não phía bên trái

đƣợc đặt theo tên Paul Broca và CarlWernicle. Tuy nhiên, trên thực tế chƣa aikhám phá hiện tƣợng này cho đến khiGiáo sƣ Sperry và nhóm của ông nghiên


73/847

cứu bộ não tách rời trênnhững bệnh nhâđộng kinh buộc phải trải qua phẫu thuậtđể chữa bệnh tai biến mạch máu não.

Các bác sỹ phẫu thuật trong nhóm Giáosƣ Sperry đã tách rời hai bán cầu nãocủa họ.

Trong một thí nghiệm điển hình, bệnhnhân đƣa tay phải của anh ta ra đằng sau

ƣng. Sau đó, anh ta đƣợc đƣa cho cầm


74/847

một vật quen thuộc và phải nói ra tên củađồ vật đó. Do nửa cơ thể phía bên phảiđƣợc điều khiển bằng bán cầu não trái,

vùng não chức năng ngôn ngữ, có thểdiễn tả những gì cảm nhận đƣợc bằng lờnói, nên anh ta không gặp bất cứ vấn đềnào khi gọi tên đồ vật đó. Tuy nhiên, khimột đồ vật khác, tƣơng tự giống nhƣ mónđồ trên, đƣợc đặt vào tay trái của bệnhnhân, thì vùng não câm phía bên phải

không thể đƣa ra từ nào để gọi tên nó.Do hai bán cầu não không liên hệ đƣợcvới nhau qua thể chai, nên bán cầu nãophải không nhận đƣợc sự giúp đỡ từ

vùng ngôn ngữ nằm trên bán cầu não tráiBán cầu não phải có thể đƣa ra hình ảnhcủa vật, hoặc liên hệ với một vật thểkhác tƣơng tự, nhƣng về cơ bản không


75/847

hể hiện đƣợc bằng ngônngữ.

Tất nhiên, thí nghiệm của Giáo sƣ Sperry

bao gồm những công đoạn phức tạp hơnnhiều so với ví dụ trên. Nhƣng về tổnghể, họ đã cung cấp một hình ảnh cụ thể

mới lạ về bộ não kép của chúng ta – một

bức tranh mà tầm quan trọng của nó lớnđến mức Giáo sƣ Sperry đã nhận đƣợcmột giải Nobel cho nghiên cứu của ông

vào năm 1981.Từ thời của Giáo sƣ Sperry đến nay,chúng ta đã bắt đầu thấy đƣợc mỗi bán

cầu não có các vùng chức năng riêng biệnhƣ sau:


76/847

Giáo sƣ Sperry cảm thấy vui mừng vớinhững kết quả to lớn và khác biệt từnhững phát hiện của ông. Ông đề cập tới

ầm quan trọng trong những khám phá củmình:

Chủ đề chính ở đây là dƣờng nhƣ có hai

hình thức tƣ duy: ngôn ngữ và phi ngônngữ, nằm riêng rẽ lần lƣợt trên hai báncầu não trái và phải, và hệ thống giáodục của chúng ta, cũng nhƣ khoa học nói


77/847

chung, thƣờng ít quan tâm đến dạng tríuệ phi ngôn ngữ. Điều này đã giải thích

cho việc xã hội hiện đại ngày nay đối xử

phân biệt với nửa bán cầu não phải.

Hãy dành một chút thời gian suy nghĩ vềkết luận của Giáo sƣ Sperry. Chúng ta đã

biết từ hàng ngàn năm nay rằng hầu hếtmọi ngƣời đều thuận một tay hơn là taykia trong xử lý mọi việc, ngoại trừ một

phần thiểu số những ngƣời thuận cả haiay, có nghĩa là họ có thể sử dụng hai taynhƣ nhau. Sự thiên lệch này đƣợc cácnhà khoa học gọi là dominance (Ƣu thế

phát triển vƣợt trội).

Mặc dù có rất nhiều giả thuyết giải thíchại sao trong não chúng ta lại hình thành


78/847

dominance, song điểm quan trọng ở đâyà có những điểm thực sự khác biệt vềhể chất, sự kết nối về giác quan và hệ

hống dây thần kinh trong một khu vựccủa bộ não nơi điều khiển hoạt động củaay thuận. Những điểm khác biệt này cóhể tƣơng tự nhƣ khi chúng ta luyện tập

một số cơ bắp nhất định trong thể thao.Nếu chúng ta đƣơng nhiên sử dụng vàuyện tập một bên của bộ não nhiều hơn

bên còn lại, những chức năng của bênđósẽ phát triển mạnh hơn.

Do vậy mà dominance cũng có thể mang

đến cho chúng ta cả cách suy nghĩ thíchhợp hơn, không chỉ đơn thuần là tay nàohuận khi viết hay ném bóng. Kết quả

nghiên cứu của Giáo sƣ Sperry làm sáng


79/847

ỏ việc một số ngƣời có thể thấy thíchhoặc trội hơn ở phƣơng pháp học tập nàyhơn các phƣơng pháp khác.

Đây là bƣớc tiến lớn đầu tiên của chúnga dựa trên nghiên cứu về bộ não: việc

học tập không phải là một quá trình đơn

ẻ. Mọi ngƣời có thể trở thành những họcviên xuất sắc hơn khi họ sử dụng cách tƣduy đƣợc điều khiển bởi bán cầu não

huận của họ. Mô hình bộ não ba ngôi một thể

Theo Giáo sƣ MacLean, khi bộ não conngƣời phát triển, chúng thêm vào nhữnghùy và chức năng mới trên bộ não cơ

bản nguyên thủy tƣơng tự với bộ não đã

đƣợc phát triển ở loài bò sát. Khu vực


80/847

não xƣa nhất này vẫn hiện diện trongđầuchúng ta, bao gồm một số phần nhƣcuống não, hạch cơ sở, mạng lƣới hoạt

hoá phức tạp, và phần não trung tâm,nằm ở vùng thấp nhất của bộ não, gầnvới dây cột sống nhất. Khu vực não gốcnày, nhƣ cách gọi của Giáo sƣ MacLeanà the R-complex, xử lý những hành vi

bản năng, bao gồm bản năng sinh tồn,uyên bố lãnh thổ và vị thế, đánh nhau và

giao phối. Hệ thống thần kinh cảm xúc. Khu vực thứhai mới hơn, tiến hoá sau hàng triệu năm

song hành cùng sự tiến hoá của loài độnvật có vú. Phần này của bộ não, hệ thốnghần kinh cảm xúc, bao bọc hoàn toàn

quanh phần não loài bò sát. Giáo sƣ


81/847

MacLean tin rằng, chức năng của phầnnày có liên hệ rất gần gũi với bản năng,rí nhớ và những hành vi cảm xúc nhƣ

chơi đùa hay nuôi dạy trẻ nhỏ. Khu vựcnày cũng điều khiển hệ thống thần kinh tựrị, phần điều hoà các chức năng của cơhể – bao gồm cả cơ chế tiết mồ hôi, sựƣu thông máu, quá trình tiêu hoá, và sự

giãn nở đồng tử trong mắt – các chứcnăng này liên tục hoạt động nằm ngoài ý

hức của chúng ta.Giáo sƣ MacLean đã đề cập đến vai tròo lớn của hệ thống thần kinh cảm xúc

đối với sự nhận thức, cảm giác và ghinhớ, điều này khiến cho vùng não này trởnên rất quan trọng đối với việc học tập.Nó kiểm soát mọi cảm giác đầu vào,


82/847

chuyển chúng sang dạng thích hợp để tiếục xử lý, và đƣa chúng đến hệ thống lƣurữ ký ức thích hợp. Các chất hoá học

hần kinh trong hệ thống thần kinh cảmxúc cũng có ảnh hƣởng đến khả năng của chúng ta trong việc chuyển đổi nhữnký ức từ dạng lƣu trữ ngắn hạn sang dàihạn. Trừ phi có sự chuyển đổi này, nếukhông chúng ta sẽ hoàn toàn đánh mấtnhững gì chúng ta học đƣợc trong vòng

30 giây – khoảng thời gian những kiếnhức này lƣu lại trong ký ức ngắn hạn.

Bƣớc đột phá lớn thứ hai từ nghiên cứu

mới về bộ não là việc khám phá ra rằngrí nhớ và cảm xúc có liên quan rất chặtchẽ với nhau bên trong bộ não của chúnga. Sự liên kết chặt chẽ này, cho dù khôn


83/847

hể can thiệp nhƣng vẫn có ảnh hƣởngớn tới việc học tập. Trong khi nhữngiên kết bên trong vẫn chƣa đƣợc hiểu

cặn kẽ, hầu hết các chuyên gia trong lĩnhvực học tập đều thống nhất quan điểmrằng cảm xúc đóng vai trò quan trọngrong việc học tập của chúng ta hơn

nhiều so với những cách thức hoàn toàndựa trên lý trí và logic mà chúng ta bịhạn chế ở trƣờng học.

Vùng não thị giác và thính giác: TheoGiáo sƣ MacLean, phần thứ ba của bộnão là vùng thị giác và thính giác có

riêng ở con ngƣời và động vật linhrƣởng. Phần này nằm trên đỉnh bộ nãocủa chúng ta, ở cả hai bên, bao bọc xungquanh hệ thống thần kinh cảm xúc. Nhiều


84/847

nghiên cứu đã chỉ ra rằng phần này củabộ não là nơi hầu hết các hoạt động tinhhần diễn ra. Những tƣ duy về không gian

và Toán học, những giấc mơ và ký ức, vàsự thu thập, giải mã thông tin thuộc vềcảm giác đều đƣợc tổ chức tại vùng này.

Vùng não thị giác và thính giác là nơiđiều khiển nhiều kiểu chức năng chuyênbiệt, nhƣ khả năng hiểu ngôn ngữ và khả

năng tƣởng tƣợng hình ảnh của các sựvật. Rõ ràng, những chức năng này rấthiết yếu cho việc học tập, và do đó

chúng ta có thể thấy đƣợc khi vùng này

bị tổn thƣơng sẽ gây ảnh hƣởng nghiêmrọng nhƣ thế nào. Tuy nhiên, dƣờng nhƣcó phép màu, chúng ta thƣờng thấy, vớiviệc rèn luyện, một phần khác của vùng


85/847

hị giác và thính giác có thể thay thế chophần bị tổn thƣơng, đảm nhận nhữngchức năng của phần này.

Học thuyết về bộ não ba ngôi một thểhàm ý rằng những cảm xúc, trí nhớ, vàrạng thái của cơ thể chúng ta có thể

đƣợc kết nối với nhau thông qua trungkhu thần kinh của bộ não. Hệ thống thầnkinh cảm xúc, theo những cách tác động

mạnh mẽ tới việc học tập. Khả năng ghinhớ thông tin để sử dụng trong tƣơng laicó thể phụ thuộc nhiều vào cảm xúc củachúng ta trong từng thời điểm hơn là

chúng ta nhận thấy. Cũng nhƣ vậy, thay vmột bộ não hoạt động êm, chúng ta thựcsự có một uỷ ban thƣờng xuyên tranh cãivới những thành viên liên tục cố gắng để


86/847

giành quyền chi phối. Sự liên kết giữavùng hình thành muộn nhất của bộ nãovới những ngƣời họ hàng hình thành

rƣớc đó có thể ảnh hƣởng tới việc họcập của chúng ta.

Bộ não luôn luôn phát triển

Chúng ta đã quen với ý nghĩ rằng bộ nãochỉ phát triển đến một độ tuổi nhất địnhvà sau đó dừng lại để rồi bắt đầu chết điĐiều này khiến cho ta thấy dễ hiểu khimọi ngƣời tin rằng việc học tập chỉ thuộcphạm vi của những ngƣời trẻ tuổi và

rằng, khi chúng ta lớn lên, chúng ta bắtđầu đánh mất dần kiến thức. Giáo sƣSperry và Giáo sƣ MacLean đã chỉ rarằng bộ não của chúng ta phức tạp hơn


87/847

nhƣ thế rất nhiều.

Trong chiều dài lịch sử loài ngƣời,

chúng ta đã tƣởng tƣợng ra bộ não nhƣ lnơi tiếp nhận một cách thụ động nhữngcảm xúc từ thế giới bên ngoài. Nhƣng haxu hƣớng nghiên cứu gần đây đã xoá bỏ

hình ảnh đó và thay thế bằng một hìnhảnh mới thú vị hơn nhiều.


88/847

Thứ nhất , ngày nay, bộ não đƣợc miêu tảà phát triển không ngừng. Giáo sƣ

Marion Diamond của Đại học California

ở Berkeley đã phát biểu rằng: “Cấu trúcvà khả năng của phần vỏ não có thể thayđổi trong suốt cuộc đời bằng cách làmphong phú thêm môi trƣờng cảm giác.Kết quả thu đƣợc từ hình ảnh mới mẻ,chính xác hơn này là chúng ta có thể thựsự trở nên thông minh hơn khi chúng ta

nhiều tuổi hơn, nếu chúng ta mang tớicho bộ não sự khuyến khích và môirƣờng thích hợp để bộ não “làm công

việc của mình”.

Giáo sƣ Diamond đã phát hiện ra rằngmôi trƣờng phong phú giúp làm tăngđáng kể khối lƣợng não của chuột –


89/847

khoảng 10% – kể cả ở những con trƣở nghành mà sự phát triển lẽ ra đã phải dừngại! Những khám phá của bà đã gây sửng

sốt cho những nhà sinh vật học đồngnghiệp, đặc biệt là những ngƣời kiênđịnh nhất ban đầu khăng khăng nhữngđiều kiện bên ngoài không thể gây ảnhhƣởng sâu sắc đến hình thức phát triểnbên trong của bộ não chuột ngoại trừrƣờng hợp tổn thƣơng nặng về thể xác.

Trong những năm gần đây, Giáo sƣDiamond và các cộng sự của bà đã đƣợckhuyến khích thử nghiệm trên chuột ở độ

uổi tƣơng đƣơng với ngƣời 60 và 70uổi. Một lần nữa, bộ não mỗi con chuộtgià phát triển thêm 10% khi chúng sốngvới những con chuột ít tuổi hơn trong


90/847

môi trƣờng phong phú.

Giáo sƣ Robert Ornstein, nhà nghiên cứu

bộ não và là đồng nghiệp của Giáo sƣDiamond, đã nhận xét về khám phá củabà: “Những thay đổi rõ ràng của bộ nãodiễn ra ở các tua ngắn (một phần của các

nơ -ron nối liền với nhau ở các khớp thầnkinh) của mỗi tế bào thần kinh, đƣợc làmdày lên bởi những kinh nghiệm có tính

kích thích. Nó cứ nhƣ là một khu rừngnhững tế bào thần kinh phong phú hơn,và mật độ của nhánh tua cũng tăng lên.”

Bài học cốt yếu ở đây là bộ não có thểiếp tục phát triển trong suốt cuộc đờichúng ta thay vì cách nghĩ truyền thống“tre già khó uốn” và nỗi lo sợ lão hoá


91/847

sớm làm cho mọi thứ trƣợt khỏi trí ócchúng ta. Tuy nhiên, để điều đó có thểxảy ra, chúng ta cần tự tạo cho mình một

môi trƣờng phong phú tƣơng ứng với congƣời nhƣ cách Giáo sƣ Diamond từngạo ra cho chuột. Tất nhiên đối với chúnga, cần nhiều hơn là những món đồ chơi

và guồng quay để chạy, môi trƣờng đƣợcàm phong phú thêm của chúng ta phải

bao gồm những kích thích liên tục từ

những ý tƣởng và hiểu biết mới, từ tất cảnhững thách thức và cơ hội, từ những gìốt nhất mà nhân loại đã từng nghĩ đến,

cảm nhận và làmđƣợc.

Cách nhìn mới thứ hai về bộ não luônuôn phát triển là nó liên tục chủ động.

Trong một quá trình phức tạp, liên tục,


92/847

bộ não của chúng ta tổ chức những dữiệu cảm giác thành những kinh nghiệm

và từ những kinh nghiệm thành những

hông tin. Khi chúng ta nhìn thấy điều gìmới mẻ, bộ não của chúng ta sẽ thu nhậnkết quả tác động của ánh sáng lên mắt vàvẽ nên những cạnh của vật thể.

Bằng chứng cho điều này là thế giới củarí thông minh nhân tạo, thƣờng đƣợc gọ

à trí tuệ nhân tạo (AI). Mạng lƣới thầnkinh gần đây trở thành một lĩnh vực trongviệc nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo sửdụng đến máy vi tính để lập mô hình

cách vận hành các liên kết giữa các tếbào não. Trong khi không thực sự cầnhiết phải sa đà vào những chi tiết kỹhuật, vẫn rất quan trọng để hiểu đƣợc


93/847


94/847

kết giữa các nơ -ron đƣợc sử dụnghƣờng xuyên sẽ phát triển mạnh hơn, và

những kích thích mới sẽ có xu hƣớng

đƣợc xử lý bởi những đƣờng truyền đanồn tại. Bộ não nhân tạo bắt đầu xâydựnrật tự riêng của nó.

Học thuyết về mạng lƣới thần kinh đãcho chúng ta hình ảnh mới có tác độngớn về cách thức bộ não làm việc khi

chúng ta học tập. Hình ảnh này khôngphải là của lớp học thông thƣờng hay vịrí của sinh viên, mà trong đó chỉ tậprung thu hút một mảnh thông tinđơn.

Đúng hơn, hình ảnh đó là sự kết hợphông tin nhiều chiều. Các thông tinđầuvào khuấy động hàng nghìn nơ -ron thầnkinh khiến chúng hò hét, thì thầm, lẩm


95/847

bẩm theo nhiều cách mà trong đó nhữngdữ liệu mới ăn khớp vào những mô-típbộ não đã xử lý trƣớc đó.

Quá trình trao đổi thông tin phức tạp,iên tục giữa nhiều nơ -ron thần kinh này

gần đây đã đƣợc Giáo sƣ Marvin

Minsky của M.I.T (Viện Công nghệMassachusetts) miêu tả trong cuốn Tríuệ xã hội. Lý giải ngƣợc lại từ chƣơng

rình trên máy vi tính và bộ não, ông đƣara gợi ý chúng ta là một ủy ban phức tạphơn cả những gì đƣợc gợi ý bởi hai khuvực của Giáo sƣ Sperry hay ba của Giáo

sƣ MacLean. Có một số lƣợng khổng lồcác quy trình nhỏ vận hành bán tự độngại bất kỳ thời điểm nào, với sự tập trung

quanh chúng của chúng ta.


96/847

Bộ não và việc học tập

Những khám phá này dẫn tới điều gì?Bộ

não không chỉ là một khối bị động yên vịrong đầu chúng ta nhƣ một hệ thống tổngđài điện thoại câm lặng. Nó là một cơquan chủ động nhƣ những cơ bắp của

chúng ta. Nó xử lý những thông tin thôgửi tới bằng các giác quan của chúng tavà ngày qua ngày thực sự xây dựng nên

cái thế giới chúng ta cảm nhận. Bởi não là một phần của cơ thể, mỗi bộnão chia sẻ với cơ thể của nó môi trƣờng

hoá học và cảm xúc, những thứ ảnhhƣởng tới việc học tập. Những điều kiệnsinh lý của việc học tập – nhƣ ánh sáng,nhiệt độ, tƣ thế của cơ thể, mức độ tỉnh


97/847

áo, và cảm giác đói bụng – đều ảnhhƣởng tới mức độ hoạt động hiệu quảcủa bộ não. Thậm chí, bộ não của bạn có

hể vƣợt qua những chu trình thời giankhi chăm chú, lúc mệt mỏi, một số trongđó đã hoà vào bạn.

Hệ thống thần kinh cảm xúc đều đặnkiểm tra tình trạng sinh lý của bạn bất cứkhi nào bạn yêu cầu bộ não thực hiện.

Bạn cần ở trong tình trạng khoẻ mạnh vàkhởi động trƣớc cho những hoạt động cócƣờng độ cao của thần kinh cũng nhƣ thểchất.

Bộ não có thể tiếp tục phát triển trongsuốt cuộc đời. Bộ não của bạn có thểiếp tục học tập và phát triển cho đến tận


98/847

cuối đời bạn, ngoại trừ chấn thƣơng tâmý hay những trận ốm nguy kịch. Sự lão

hoá thực chất không huỷ hoại khả năng

học tập mà là thái độ và phong cách sốngmới gây ra điều đó. “Sử dụng nó hoặc sẽmất nó”, điều này đúng với bộ não củabạn cũng nhƣ với những phần khác củacơ thể bạn.

Bộ não là cơ quan chủ động và phát

riển. Bộ não của bạn không ngừng xử lýnhững cảm giác và suy nghĩ theo vô sốcách khác nhau. “Một bộ não bìnhhƣờng đƣợc tạo nên để đƣợc thách

hức”; Giáo sƣ Jerry Levy của trƣờngĐại học Chicago đã phát biểu nhƣ vậy.

Bộ não của bạn phản ứng lại một cách


99/847

chủ động với thách thức do môi trƣờngphong phú đặt ra, và nhƣ Giáo sƣDiamond đã chỉ ra, bộ não thậm chí có

hể tiếp tục phát triển những tế bào vàiên kết mới. Nó hoạt động tốt nhất khi b

kích thích một cách thích đáng bằngnhững tác nhân thú vị, phức tạp, chỉ cầnbộ não có phƣơng thức để xử lý chúnghiệu quả.

Bộ não có một lƣợng lớn các chức năngvà sức mạnh. Không chỉ là một máy viính sinh học vĩ đại, bộ não của bạn cònà nguồn gốc cảm xúc, trực giác, khả

năng sáng tạo, và trí thông minh dồi dào,phức tạp. Bộ não có thể vận hành trongchế độ phân tích/trực tuyến và cả chế độchính thể luận/tạo khuôn mẫu. Nó có thể


100/847

đáp lại các thông tin và tình huống bằngogic hoặc cảm giác, bản năng học vẹt,

những cảm xúc không nhìn thấy đƣợc,

hoặc khả năng sáng tạo – hoặc tất cảnhững điều trên cùng một lúc.

Nhƣng hầu hết chúng ta đều bị giới hạn

rong chỉ một hoặc nhiều nhất là hai cáchsuy nghĩ (ví dụ nhƣ dựa trên lý trí đốiập với dựa trên cảm xúc). Chúng ta làm

việc cật lực theo cách thức quen thuộccủa mình, và năng lực tiềm tàng đã từngcó ngày càng ít cơ hội trở lại. Chỉ cầnchuyển đổi sang một lối suy nghĩ khác,

chúng ta có thể phục hồi lại năng lực vàsự hăng hái của mình. Học tập sẽ đạtđƣợc hiệu quả tối ƣu khi chúng ta sửdụng toàn bộ năng lực chứ không phải


101/847

chỉ sử dụng nhiều nhất một thứ. Bộ nãocủa bạn cũng độc lập nhƣ bản thân bạnvậy. Mỗi bộ não đều đơn độc trong phát

riển sinh lý, và nó có những sở thích đặbiệt trong cách thức hoạt động của mìnhTuy nhiên, hầu hết chúng ta chƣa từng cócơ hội đƣợc sắp xếp việc học tập củamình để có thể điều tiết sở thích cá nhâncủa mỗi chúng ta. Khi chúng ta có khảnăng làm đƣợc điều này, việc học tập sẽ

mang một hứng thú tâm lý hoàn toàn khábiệt. Thay vì trở thành một thứ gánh nặngcho bộ não, ngƣợc lại việc học tập đƣợchực hiện một cách dễ dàng và thoải mái

nhƣ bản chất của nó. Có thể xem phầncứng của việc học tập giống nhƣ cáchhức hoạt động của não bộ. Vậy còn phần

mềm, quá trình của chính việc học tập th


102/847

sao? Học tập là gì? Để trả lời câu hỏinày chúng ta cần nhìn lại bản chất vật lýự nhiên của bộ não ngoài hiểu biết hạn

chế của chúng ta về các chức năng củanó.

HỌC TẬP LÀ GÌ?

Với tất cả những kiến thức về bộ não màchúng ta vừa tiếp nhận, trí tuệ vẫn còn làmột điều bí ẩn. Cái cách mà chúng ta,những con ngƣời, có thể trải nghiệm thếgiới và thay đổi hành động của mình nhƣmột kết quả của những trải nghiệm đó,

còn lâu mới có thể hiểu hết đƣợc. RoberM.Smith đã đƣa ra cái nhìn tổng quanuyệt vời về lĩnh vực học tập trong cuốn

Học phương pháp học: Những lý thuyế


103/847

ứng dụng cho người trưởng thành.

Giờ đây, chúng ta đã có một định nghĩa

hoàn chỉnh hơn về học tập, chúng ta cóhể đặt ra câu hỏi việc học tập diễn ranhƣ thế nào. Malcolm Knowles, t

Documents

Nguoi Thong Minh Hoc Tap Nhu Th - Ronald Gross