Ngµy so¹n:i.vietnamdoc.net/data/file/2015/Thang07/08/giao-an-phu... · Web view_ Trong ng«n ng÷ ViÖt do hoµn c nh lÞch sö nªn tõ H¸n ViÖt chiÕm tØ lÖ kh¸ lín trong

Chuyên đề 1:

tõ vµ cÊu t¹o tõ tiÕng viÖtA. Môc tiªu bµi häc:- Cñng cè vµ më réng cho HS nh÷ng kiÕn thøc vÒ tõ vµ cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt.- LuyÖn gi¶i mét sè bµi tËp vÒ tõ vµ cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt.B . CHUẨN BI - GV:Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, SGK,tµi liÖu tham kh¶o: …- HS : SGK, ®å dïng häc tËpC . TIẾN TRÌNH LÊN LỚP1. Ổn định lớp: 2. Bài cũ3. Bài mới

_ Tõ lµ g×?* GV nhÊn m¹nh: §Þnh nghÜa trªn nªu lªn 2 ®Æc ®iÓm cña tõ:+ §Æc ®iÓm vÒ chøc n¨ng: Tõ lµ ®¬n vÞ dïng ®Ó ®Æt c©u.+ §Æc ®iÓm vÒ cÊu tróc: Tõ lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt._ §¬n vÞ cÊu t¹o tõ lµ g×?_ VÏ m« h×nh cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt?_ Ph©n biÖt tõ ®¬n víi tõ phøc? Cho VD minh ho¹?

_ Dùa vµo ®©u ®Ó ph©n lo¹i nh vËy?_ Ph©n biÖt tõ ghÐp víi tõ l¸y? Cho VD minh ho¹?

I. Lý thuyÕt:_ Tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ó ®Æt c©u.

_ §¬n vÞ cÊu t¹o tõ lµ tiÕng._ M« h×nh: (HS tù vÏ)._ Tõ ®¬n lµ tõ chØ gåm mét tiÕng.VÝ dô: «ng , bµ, hoa, bót, s¸ch,_ Tõ phøc lµ tõ gåm hai hoÆc nhiÒu tiÕng.VÝ dô:+ «ng bµ (2 tiÕng)+ hîp t¸c x· (3 tiÕng)+ khÊp kha khÊp khÓnh (4 tiÕng)_ Dùa vµo sè lîng çc tiÕng trong tõ._ Tõ ghÐp: Lµ kiÓu tõ phøc trong ®ã gi÷a çc tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa.VÝ dô: hoa hång, «ng néi, hîp t¸c x·,_ Tõ l¸y: Lµ kiÓu tõ phøc trong ®ã gi÷a çc tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ ©m.VÝ dô: ®o ®á, s¹ch sµnh sanh, khÊp kha khÊp khÓnh,II. Bµi tËp:

1. §¬n vÞ cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt lµ g×? A. TiÕng B. Tõ C. Ng÷ D. C©u2. Tõ phøc gåm cã bao nhiªu tiÕng? A. Mét B. Hai C. NhiÒu h¬n hai D. Hai hoÆc nhiÒu h¬n hai.3. Trong bèn çch chia lo¹i tõ phøc sau ®©y, çch nµo ®óng? A. Tõ ghÐp vµ tõ l¸y. B. Tõ phøc vµ tõ ghÐp. C. Tõ phøc vµ tõ l¸y. D. Tõ phøc vµ tõ ®¬n.4. Trong çc tõ sau, tõ nµo lµ tõ ®¬n? A. ¨n B. nhµ cöa C. «ng bµ D. ®i ®øng5. Tõ nµo díi ®©y lµ tõ ghÐp? A. t¬i t¾n B. lÊp l¸nh C. chim chÝch D. xinh x¾n6. Tõ nµo díi ®©y kh«ng ph¶i lµ tõ ghÐp ph©n lo¹i? A. ¨n c¬m B. ¨n uèng C. ¨n quýt D. ¨n cam

Bµi tËp 1: H·y x¸c ®Þnh sè lîng tiÕng cña mçi tõ vµ sè lîng tõ trong c©u sau: Em ®i xem v« tuyÕn truyÒn h×nh

PhÇn BT tr¾c nghiÖm:1. A

2. D

3. A

4. A

5. C

6. B.

PhÇn BT tù luËn:Bµi tËp 1: C©u trªn gåm 8 tõ, trong ®ã:_ Tõ chØ cã 1 tiÕng: Em, ®i, xem, t¹i, giÊy._ Tõ gåm 2 tiÕng: Nhµ m¸y._ Tõ gåm 3 tiÕng: C©u l¹c bé._ Tõ gåm 4 tiÕng : V« tuyÕn truyÒn h×nh.

t¹i c©u l¹c bé nhµ m¸y giÊy.* GV híng dÉn HS:_ X¸c ®Þnh sè lîng tõ tríc._ Sau ®ã míi x¸c ®Þnh sè lîng tiÕng cña mçi tõ.Bµi tËp 2: G¹ch ch©n díi nh÷ng tõ l¸y trong çc c©u sau:a. Xanh xanh b·i mÝa bê d©u Ng« khoai biªng biÕc §øng bªn nµy s«ng sao nhí tiÕc Sao xãt xa nh rông bµn tay ( Hoµng CÇm)b. Lom khom díi nói tiÒu vµi chó L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ ( Bµ HuyÖn Thanh Quan)c. Bay vót tËn trêi xanh ChiÒn chiÖn cao tiÕng hãt TiÕng chim nghe th¸nh thãt V¨ng v¼ng kh¾p çnh ®ång ( TrÇn H÷u Thung)Bµi tËp 3: Tõ l¸y ®îc in ®Ëm trong c©u sau miªu t¶ çi g×? NghÜ tñi th©n, c«ng chóa ót ngåi khãc thót thÝt. ( Nµng ót lµm b¸nh ãt) H·y t×m nh÷ng tõ l¸y cã cïng t¸c dông Êy.Bµi tËp 4: Thi t×m nhanh tõ l¸y:a. T¶ tiÕng cêi.b. T¶ tiÕng nãi.c. T¶ d¸ng ®iÖu.

Bµi tËp 2: G¹ch ch©n çc tõ l¸y:

a. Xanh xanh b·i mÝa bê d©u Ng« khoai biªng biÕc §øng bªn nµy s«ng sao nhí tiÕc Sao xãt xa nh rông bµn tay ( Hoµng CÇm)b. Lom khom díi nói tiÒu vµi chó L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ ( Bµ HuyÖn Thanh Quan)c. Bay vót tËn trêi xanh ChiÒn chiÖn cao tiÕng hãt TiÕng chim nghe th¸nh thãt V¨ng v¼ng kh¾p çnh ®ång ( TrÇn H÷u Thung)Bµi tËp 3:_ Tõ l¸y ®îc in ®Ëm trong c©u sau miªu t¶ tiÕng khãc._ Nh÷ng tõ l¸y cã cïng t¸c dông Êy lµ: nøc në, nghÑn ngµo, ti tØ, rng røc, tøc tëi, nØ non, n·o nïng,

Bµi tËp 4: Çc tõ l¸y:a. T¶ tiÕng cêi: Ha h¶, khanh kh¸ch, hi hÝ, h« h«, nh¨n nhë, toe toÐt, khóc khÝch, s»ng sÆc,b. T¶ tiÕng nãi: Khµn khµn, «ng æng, lÌ nhÌ, lÐo nhÐo, oang oang, sang s¶ng, trong trÎo, thá thÎ, trÇm trÇm,c. T¶ d¸ng ®iÖu: Lõ ®õ, l¶ lít, nghªng ngang, khÖnh kh¹ng, ngËt ngìng, ®ñng ®Ønh, vªnh v¸o,Bµi tËp 5:

Bµi tËp 5: Cho çc tõ sau: Th«ng minh, nhanh nhÑn, ch¨m chØ, cÇn cï, ch¨m häc, kiªn nhÉn, s¸ng l¸ng, g¬ng mÉu.a. H·y chØ ra nh÷ng tõ nµo lµ tõ ghÐp, nh÷ng tõ nµo lµ tõ l¸y?b. Nh÷ng tõ ghÐp vµ tõ l¸y ®ã nãi lªn ®iÒu g× ë ngêi häc sinh?Bµi tËp 6: H·y kÓ ra:_ 2 tõ l¸y ba t¶ tÝnh chÊt cña sù vËt._ 2 tõ l¸y t t¶ thÊi ®é, hµnh ®éng cña ng-êi._ 2 tõ l¸y t t¶ c¶nh thiªn nhiªn.

Bµi tËp 7: §iÒn thªm çc tiÕng vµo chç trèng trong ®o¹n v¨n sau ®Ó t¹o çc tõ phøc, lµm cho c©u v¨n ®îc râ nghÜa: Trªn c©y cao, kiÕn suèt ngµy cÆm (1) lµm tæ, tha måi. KiÕn kiÕm måi ¨n h»ng ngµy, l¹i lo cÊt gi÷ phßng khi mïa ®«ng th¸ng gi¸ kh«ng t×m ®îc thøc (2). Cßn (3) sÇu thÊy kiÕn (4) chØ, (5) v¶ nh vËy th× tá vÎ (6) h¹i vµ coi thêng gièng kiÕn ch¼ng biÕt ®Õn thó vui ë ®êi. Ve sÇu cø nhën (7), ca h¸t vÐo (8) suèt c¶ mïa hÌ.Bµi tËp 8: Kh¸ch ®Õn nhµ, hái em bÐ:_ Anh em cã ë nhµ kh«ng? (víi nghÜa lµ anh cña em). Em bÐ tr¶ lêi:_ Anh em ®i v¾ng råi ¹. “Anh em” trong 2 c©u nµy lµ hai tõ ®¬n hay lµ mét tõ phøc? Trong c©u “Chóng t«i coi nhau nh

a. - Nh÷ng tõ l¸y lµ: nhanh nhÑn , ch¨m chØ, cÇn cï, s¸ng l¸ng.- Nh÷ng tõ ghÐp lµ: th«ng minh, ch¨m häc, kiªn nhÉn, g¬ng mÉu.b. Nh÷ng tõ ®ã nãi lªn sù ch¨m häc vµ chÞu khã cña ngêi häc sinh.Bµi tËp 6:

_ 2 tõ l¸y ba t¶ tÝnh chÊt cña sù vËt: xèp xåm xép, s¹ch sµnh sanh._ 2 tõ l¸y t t¶ thÊi ®é, hµnh ®éng cña ngêi: hít ha hít h¶i, khÊp kha khÊp khÓnh._ 2 tõ l¸y t t¶ c¶nh thiªn nhiªn: vi va vi vu, trïng trïng ®iÖp ®iÖp.Bµi tËp 7: LÇn lît ®iÒn çc tõ sau:

(1)côi(2)¨n(3)ve(4)ch¨m(5)vÊt(6)th¬ng(7)nh¬(8)von

Bµi tËp 8:_ “Anh em” víi nghÜa lµ “anh cña em” trong 2 c©u ®Çu kh«ng ph¶i lµ tõ phøc mµ lµ mét tæ hîp tõ gåm cã 2 tõ ®¬n._ “ Anh em” trong c©u “Chóng t«i coi nhau nh anh em” lµ tõ phøc.

anh em” th× “anh em” lµ hai tõ ®¬n hay lµ mét tõ phøc?

4 . C ủng c ố : * GV củng cố , khái quát cho HS n ội dung cơ bản HS khắc sâu kiến thức đã học .

5 . Hướng dẫn HS về nhà : * HS hệ thống lại kiến thức đã học chu ẩn bị cho chuyên đề sau “Tõ mîn Tiếng Việt” .

Chuyên đề 2 :

tõ mîn TIẾNG VIỆT A. Môc tiªu bµi häc:_ Cñng cè vµ më réng cho HS nh÷ng kiÕn thøc vÒ tõ mîn._ LuyÖn gi¶i mét sè bµi tËp vÒ tõ mîn.B . Chuẩn bị * - GV:Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, SGK,tµi liÖu tham kh¶o: - HS : SGK , ®å dïng häc tËp.C . Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số2. Bài cũ3. Bài mới

* GV gîi më: XÐt vÒ nguån gèc, tiÕng ViÖt cã 2 líp tõ: tõ thuÇn ViÖt vµ tõ mîn.* GV hái:_ ThÕ nµo lµ tõ thuÇn ViÖt?

I. Lý thuyÕt:

* HS tr¶ lêi:_ Tõ thuÇn ViÖt lµ tõ do cha «ng ta s¸ng t¹o ra._ Tõ mîn lµ tõ cña ng«n ng÷ kh¸c nhËp vµo níc ta.

_ ThÕ nµo lµ tõ mîn?

_ LÊy vÝ dô vÒ tõ mîn?

_ TiÕng ViÖt chñ yÕu mîn cña ng«n ng÷ nµo? V× sao?

_ Cã mÊy çch mîn? KÓ tªn?

_ Nªu çch viÕt tõ mîn?

_ Cã nªn l¹m dông tõ mîn kh«ng?

1. LÝ do quan träng nhÊt cña viÖc vay mîn tõ trong tiÕng ViÖt?A. TiÕng ViÖt cha cã tõ biÓu thÞ, hoÆc biÓu thÞ kh«ng chÝnh x¸c.

VÝ dô: ®éc lËp, tù do, h¹nh phóc (H¸n) ti vi, ra- ®i- « (Anh) ghi ®«ng, pª- ®an (Ph¸p)_ Trong ng«n ng÷ ViÖt do hoµn c¶nh lÞch sö nªn tõ H¸n ViÖt chiÕm tØ lÖ kh¸ lín trong hÖ thèng tõ mîn ._ Cã 2 çch thøc vay mîn:+ Mîn hoµn toµn: Lµ mîn c¶ ý nghÜa lÉn d¹ng ©m thanh cña tõ níc ngoµi (cã thÓ thay ®æi ©m thanh chót Ýt cho phï hîp víi ©m thanh cña tiÕng ViÖt).VÝ dô: xµ phßng, mÝt tinh, b«n- sª- vÝch,+ DÞch ý: Lµ dïng çc h×nh vÞ thuÇn ViÖt hay H¸n ViÖt ®Ó dÞch nghÜa cho çc h×nh vÞ trong çc tõ Ên ¢u.VÝ dô: star (tiÕng Anh) dÞch ý thµnh “ng«i sao” (chØ ngêi ®Ñp, diÔn viªn xuÊt s¾c, cÇu thñ xuÊt s¾c). “ch¾n bïn” ®îc dÞch ý tõ garde- boue trong tiÕng Ph¸p._ Çch viÕt tõ mîn:+ Tõ mîn ®îc ViÖt ho¸ cao: ViÕt nh tõ thuÇn ViÖt.VÝ dô: mÝt tinh, x« viÕt,+ Tõ mîn cha ®îc ViÖt ho¸ hoµn toµn: Khi viÕt dïng g¹ch ngang ®Ó nèi çc tiÕng víi nhau.VÝ dô: ra- ®i- «, in- t¬- nÐt,_ Kh«ng nªn l¹m dông tõ mîn.

II. Bµi tËp:PhÇn bµi tËp tr¾c nghiÖm:1. A

B. Do cã mét thêi gian dµi bÞ níc ngoµi ®« hé, ¸p bøc.C. TiÕng ViÖt cÇn cã sù vay mîn ®Ó ®æi míi vµ ph¸t triÓn.D. Nh»m lµm phong phó vèn tõ tiÕng ViÖt2. Bé phËn tõ mîn nµo sau ®©y tiÕng ViÖt Ýt vay mîn nhÊt?A. Tõ mîn tiÕng H¸n.B. Tõ mîn tiÕng Anh.C. Tõ mîn tiÕng NhËt.D. Tõ mîn tiÕng Ph¸p.3. Bé phËn tõ mîn quan träng nhÊt trong tiÕng ViÖt lµ g×?A. TiÕng H¸n.B. TiÕng Ph¸p.C. TiÕng Anh.D. TiÕng Nga.4. Trong çc tõ sau, tõ nµo lµ tõ mîn?A. D«ng b·o.B. Thuû Tinh.C. Cuån cuén.D. BiÓn níc.5. Trong çc tõ sau, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ tõ H¸n ViÖt?A. S¬n hµ.B. Tæ quèc.C. Phô huynh.D. Pa- ra- b«n.

Bµi tËp 1: KÓ 10 tõ H¸n ViÖt mµ em biÕt. Thö gi¶i nghÜa nh÷ng tõ ®ã?

2. C

3. B

4. B

5. D

PhÇn bµi tËp tù luËn:Bµi tËp 1:_ giang s¬n: s«ng nói._ phi c¬: m¸y bay._ cøu ho¶: ch÷a ch¸y._ mïi soa: kh¨n tay._ h¶i cÈu: chã biÓn._ bÊt tö: kh«ng chÕt._ quèc k×: cê cña níc._ cêng quèc: níc m¹nh._ ng nghiÖp: nghÒ ®¸nh ç.

Bµi tËp 2:§äc kÜ c©u sau ®©y: ViÖn Khoa häc ViÖt Nam ®· xóc tiÕn ch¬ng tr×nh ®iÒu tra, nghiªn cøu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vïng T©y Nguyªn, mµ träng t©m lµ tµi nguyªn níc, khÝ hËu, ®Êt, sinh vËt vµ kho¸ng s¶n.a. G¹ch díi nh÷ng tõ cßn râ lµ tõ H¸n ViÖt?b. Em cã nhËn xÐt g× vÒ tÇm quan träng cña tõ H¸n ViÖt trong tiÕng nãi cña chóng ta?Bµi tËp 3: S¾p xÕp çc cÆp tõ sau ®©y thµnh cÆp tõ ®ång nghÜa vµ g¹ch díi çc tõ m-în: m× chÝnh, tr¸i ®Êt, hi väng, cattut, pian«, g¾ng søc, hoµng ®Õ, ®a sè, xi r«, chuyªn cÇn, bét ngät, nç lùc, ®Þa cÇu, vua, mong muèn, sè ®«ng, vá ®¹n, níc ngät, d¬ng cÇm, siªng n¨ng.

Bµi tËp 4: KÓ tªn mét sè tõ mîn lµm tªn gäi çc bé phËn cña xe ®¹p.

Bµi tËp 5:a. Trong çc cÆp tõ ®ång nghÜa sau ®©y, tõ nµo lµ tõ mîn, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ tõ mîn? phô n÷ - ®µn bµ, nhi ®ång trÎ em, phu nh©n vî.b. T¹i sao “ Héi liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam” kh«ng thÓ ®æi thµnh “Héi liªn hiÖp ®µn bµ ViÖt Nam”; “B¸o Nhi ®ång” kh«ng thÓ ®æi thµnh “ B¸o trÎ

_ nh©n lo¹i: loµi ngêi.Bµi tËp 2:

a. Nh÷ng tõ H¸n ViÖt trong c©u ®ã lµ: ViÖn, Khoa häc, ViÖt Nam, xóc tiÕn, ch¬ng tr×nh, ®iÒu tra, nghiªn cøu, ®iÒu kiÖn, tù nhiªn, tµi nguyªn, thiªn nhiªn, T©y Nguyªn, träng t©m, tµi nguyªn, khÝ hËu, sinh vËt, kho¸ng s¶n.b. Tõ H¸n ViÖt chiÕm sè lîng lín trong kho tõ tiÕng ViÖt.

Bµi tËp 3: Çc cÆp tõ ®ång nghÜa lµ:m× chÝnh - bét ngät®Þa cÇu - tr¸i ®Êthi väng - mong muèncattut - vá ®¹npian« - d¬ng cÇmnç lùc - cè g¾nghoµng ®Õ – vua®a sè – sè ®«ngxi r« - níc ngätchuyªn cÇn – siªng n¨ngBµi tËp 4: Mét sè tõ mîn lµm tªn gäi çc bé phËn cña xe ®¹p: ghi ®«ng, phanh, lèp, pª ®an, g¸c- ®ê- bu,Bµi tËp 5: Çc tõ “phô n÷”, “nhi ®ång”, “phu nh©n” ®Òu lµ tõ mîn, mang s¾c th¸i trang träng. V× vËy, trong çc tæ hîp tõ ®· nªu kh«ng thÓ thay chóng b»ng tõ ®ång nghÜa.

em”; “Thñ tíng vµ phu nh©n” kh«ng thÓ ®æi thµnh “Thñ tíng vµ vî”?Bµi tËp 6: H·y kÓ tªn mét sè tõ mîn:a. Lµ tªn çc ®¬n vÞ ®o lêng.VÝ dô: mÐtb. Lµ tªn mét sè ®å vËt.VÝ dô: ra- ®i- «

Bµi tËp 6: Tõ mîn:a. Lµ tªn çc ®¬n vÞ ®o lêng:mÐt, lÝt, ki- l«- mÐt, ki- l«- gam, b. Lµ tªn mét sè ®å vËt:ra- ®i- «, vi- «- l«ng,

4 . C ủng c ố : * GV củng cố , khái quát cho HS n ội dung cơ b ản HS khắc sâu kiến thức đã học .

5 . Hướng dẫn HS về nhà : * HS hệ thống lại kiến thức đã học chu ẩn bị cho chuyên đề sau “NghÜa cña tõ”.

Chuyên đề 3 :

nghÜa cña tõ A. Môc tiªu bµi häc:_ Cñng cè vµ më réng kiÕn thøc vÒ nghÜa cña tõ._ LuyÖn gi¶i mét sè bµi tËp vÒ nghÜa cña tõ.

B . Chuẩn bị * - GV:Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y , SGK,tµi liÖu tham kh¶o: - HS : SGK , ®å dïng häc tËpC . Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số2. Bài cũ3. Bài mới

? Tõ lµ g×

? MÆt h×nh thøc lµ g×.

? ThÕ nµo lµ mÆt néi dung.

? Vai trß cña tõ trong ho¹t ®éng giao tiÕp nh thÕ nµo ?

? ThÕ nµo lµ quan hÖ lùa chän

? ThÕ nµo lµ quan hÖ có ®o¹n

? NghÜa cña tõ gåm cã nh÷ng çch hiÓu nµo

I. LÝ thuyÕt:1/ Kh¸i niÖm vÒ tõ

Tõ lµ ®¬n vÞ hai mÆt trong ng«n ng÷

- MÆt h×nh thøc : mang tÝnh vËt chÊt lµ mét tËp hîp gåm 3 thµnh phÇn

+ H×nh thøc ng÷ ©m+ H×nh thøc cÊu t¹o + H×nh thøc ng÷ ph¸p

- MÆt néi dung : ( cßn gäi mÆt nghÜa ) mang tÝnh tinh thÇn vµ lµ mét tËp hîp gåm çc thµnh phÇn .

+ NghÜa biÓu vËt + NghÜa biÓu niÖm + NghÜa biÓu th¸i.

V× néi dung cña tõ lµ mét tËp hîp nhiÒu nÐt nghÜa vµ mang tÝnh tinh thÇn nªn viÖc n¾m b¾t nghÜa cña tõ kh«ng dÔ dµng. - Trong ho¹t ®éng giao tiÕp tõ kh«ng tån t¹i mét çch biÖt lËp mµ thêng n»m trong nhiÒu mèi quan hÖ kh¸c nhau.

+ Quan hÖ lùa chän (quan hÖ däcTõ cã quan hÖ víi tõ kh¸c trong cïng mét trêng quan hÖ víi çc tõ ®ång nghÜa, gÇn nghÜa, tr¸i nghÜa

+ mèi quan hÖ có ®o¹n ( quan hÖ ngang ) : -Tõ g¾n chÆt víi çc tõ kh¸c trong sù kÕt hîp theo qui t¾c ng÷ ph¸p t¹o thµnh côm tõ , t¹o thµnh c©u .

- NghÜa cña tõ lµ kh¸i niÖm vÒ sù vËt kh¸ch quan ®îc ph¶n ¸nh vµo tron ng«n ng÷ , lµ tËp hîp nh÷ng nÐt nghÜa khu

? ThÕ nµo lµ nghÜa cña tõ? Cã nh÷ng çch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ nµo?

1. ChØ ra çch hiÓu ®Çy ®ñ nhÊt vÒ nghÜa cña tõ?A. NghÜa cña tõ lµ sù vËt mµ tõ biÓu thÞ.B. NghÜa cña tõ lµ sù vËt, tÝnh chÊt mµ tõ biÓu thÞ.C. NghÜa cña tõ lµ sù vËt, tÝnh chÊt, ho¹t ®éng mµ tõ biÓu thÞ.D. NghÜa cña tõ lµ néi dung mµ tõ biÓu thÞ.2. Çch gi¶i thÝch nµo vÒ nghÜa cña tõ kh«ng ®óng?A. §äc nhiÒu lÇn tõ cÇn ®îc gi¶i thÝch.B. Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ.C. Dïng tõ ®ång nghÜa víi tõ cÇn ®îc

biÖt .2/Çch hiÓu vÒ nghÜa cña tõ 1. Cho s½n mét sè tõ vµ nÐt nghÜa phï hîp víi tõng tõ nhng s¾p xÕp kh«ng theo tr×nh tù . VÝ dô : §iÒn tõ :§Ò b¹t , ®Ò cö ,®Ò xuÊt ,®Ò bµo vµo chç trèng .+……….Tr×nh bÇy ý kiÕn hay nguyÖn väng lªn cÊp trªn .+………..Cö ai ®ã gi÷ chøc vô cao h¬n.+ ……….Giíi thiÖu ra ®Ó chän hoÆc bÇu cö .+ §a vÊn ®Ò ra ®Ó xem xÐt gi¶i quyÕt 2 .Chän tõ ®iÒn ,kiÓm tra viÖc hiÓu nghÜa VÝ dô : Chóng ta thµ …………hi sinh tÊt c¶ chø kh«ng chÞu mÊt níc , kh«ng chÞu lµm n« lÖ .3/ Kh¸i niÖm nghÜa cña tõ: Lµ néi dung mµ tõ biÓu thÞ.

- Cã 2 çch gi¶i nghÜa tõ: +/ Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ +/ §a ra nh÷ng tõ ®ång nghÜa hoÆc tr¸i nghÜa víi tõ cÇn gi¶i thÝch -VD:LÉm liÖt : Hïng dòng,oai nghiªm.(gi¶i nghÜa theo çch ®a ra tõ tr¸i nghÜa víi nã)II. Bµi tËp:PhÇn bµi tËp tr¾c nghiÖm:1. D

2. A

gi¶i thÝch.D. Dïng tõ tr¸i nghÜa víi tõ cÇn ®îc gi¶i thÝch.3. S¸ch Ng÷ v¨n 6, tËp mét gi¶i thÝch S¬n Tinh: thÇn nói; Thuû Tinh: thÇn níc lµ ®· gi¶i thÝch nghÜa cña tõ theo çch nµo?A. Dïng tõ ®ång nghÜa víi tõ cÇn ®îc gi¶i thÝch.B. Dïng tõ tr¸i nghÜa víi tõ cÇn ®îc gi¶i thÝch.C. Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ.D. Kh«ng theo 3 çch trªn.4. Khi gi¶i thÝch lÒnh bÒnh lµ: chØ sù vËt ë tr¹ng th¸i næi h¼n lªn mÆt níc vµ tr«i nhÑ theo lµn sãng lµ ®· gi¶i thÝch nghÜa cña tõ theo çch nµo?A. Dïng tõ tr¸i nghÜa víi tõ cÇn ®îc gi¶i thÝch.B. Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ.C. Dïng tõ ®ång nghÜa víi tõ cÇn ®îc gi¶i thÝch.D. C¶ 3 çch trªn ®Òu sai.

Bµi tËp 1: Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ in nghiªng trong ®o¹n v¨n sau: Ma ®· ngít. Trêi r¹ng dÇn. MÊy con chim chµo mµo tõ hèc c©y nµo ®ã bay ra hãt r©m ran. Ma t¹nh. PhÝa ®«ng, mét m¶ng trêi trong v¾t. MÆt trêi lã ra, chãi läi trªn nh÷ng chïm l¸ bëi lÊp l¸nh. ( T« Hoµi)

Bµi tËp 2: H·y söa l¹i cho ®óng chÝnh t¶ çc tõ in nghiªng trong nh÷ng c©u sau:_ TÝnh anh Êy rÊt ngang tµn._ Nã ®i phÊp ph¬ ngoµi phè.

3. A

4. B

PhÇn bµi tËp tù luËn:Bµi tËp 1: Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ:_ Ngít: gi¶m ®i mét phÇn ®¸ng kÓ._ R¹ng: trêi chuyÓn dÇn tõ tèi sang s¸ng._ Chµo mµo: chim nhá, ®Çu cã tóm l«ng nhän, ®Ýt cã tóm l«ng nhá, ¨n çc qu¶ mÒm._ R©m ran: rén r· liªn tiÕp thµnh tõng ®ît khi to khi nhá._ T¹nh: (ma) ngõng hoÆc døt h¼n._ Lã: ®Ó mét bé phËn nh« ra khái vËt che khuÊt.Bµi tËp 2:CÇn söa l¹i lµ:_ TÝnh anh Êy rÊt ngang tµng._ Nã ®i phÊt ph¬ ngoµi phè.

Bµi tËp 3: Ph©n biÖt nghÜa cña çc cÆp tõ sau:a. “ViÕt” vµ “vÏ”.b. “T¸t” vµ ®Êm”.c. “GiËn” vµ “c¨m”.d. “H¬” (quÇn ¸o) vµ “ph¬i” (quÇn ¸o).

Bµi tËp 4: Em h·y gi¶i thÝch nghÜa cña 2 tõ “côc t¸c” vµ “ñn Øn” trong bµi th¬ sau: Con gµ côc t¸c l¸ chanhCon lîn ñn Øn mua hµnh cho t«i Con chã khãc ®øng khãc ngåiMÑ ¬i ®i chî mua t«i ®ång riÒng.Bµi tËp 5: §iÒn çc tõ ®Ò b¹t, ®Ò cö, ®Ò xuÊt, ®Ò ®¹t vµo chç trèng cho phï hîp víi néi dung:_ …..: tr×nh bµy ý kiÕn hoÆc nguyÖn väng lªn cÊp trªn._.....: cö ai ®ã gi÷ chøc vô cao h¬n._.....: giíi thiÖu ra ®Ó lùa chän vµ bÇu cö._.....: ®a vÊn ®Ò ra ®Ó xem xÐt, gi¶i quyÕt.

? Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ chÝn trong çc c©u sau : a) Vên cam chÝn ®á .b) Tríc khi quyÕt ®Þnh ph¶i suy nghÜ cho chÝn ch¾n .c) Ngîng chÝn c¶ mÆt .

Bµi tËp 3:a. “ViÕt” vµ “vÏ” ®Òu dïng dông cô gièng nhau, nhng “viÕt” lµ t¹o ra ch÷, cßn “vÏ” lµ t¹o ra h×nh ¶nh sù vËt.b. “T¸t” vµ ®Êm”®Òu lµ ho¹t ®éng ®¸nh cña tay. Nhng “t¸t” lµ ®¸nh vµo mÆt b»ng bµn tay xoÌ, cßn “®Êm” lµ ®¸nh b»ng n¾m tay.c. “GiËn” vµ “c¨m”kh¸c nhau ë møc ®é. “C¨m” cã møc ®é cao h¬n “giËn”.d. “H¬” (quÇn ¸o) vµ “ph¬i” (quÇn ¸o) ®Òu lµ ho¹t ®éng lµm kh« (quÇn ¸o). Nhng “h¬” lµ ®a vµo gÇn n¬i to¶ nhiÖt, cßn “ph¬i” lµ tr¶i hoÆc gi¨ng ra chç n¾ng, chç tho¸ng cho kh«.Bµi tËp 4:_ Côc t¸c: (gµ m¸i) kªu to sau khi ®Î hoÆc khi ho¶ng sî._ ñn Øn: (lîn) kªu nhá (khi ®ßi ¨n).

Bµi tËp 5:LÇn lît ®iÒn çc tõ:

_ ®Ò ®¹t.

_ ®Ò b¹t._ ®Ò cö._ ®Ò xuÊt.Bài tập 6: a) Vên cam chÝn ®á => Qu¶ ë vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Çy ®ñ nhÊt thêng cã mµu ®á hoÆc vµng , cã h¬ng th¬m vÞ ngät . b) Tríc khi quyÕt ®Þnh ph¶i suy nghÜ cho chÝn ch¾n => Sù suy nghÜ ë møc ®Çy ®ñ ®Ó ®îc hiÖu qu¶ . c)

? §Æt c©u víi çc tõ chÝn theo çc nÐt nghÜa trªn

Ngîng chÝn c¶ mÆt => Mµu da ®á öng lªn . *

§Æt c©u - Trªn c©y, hång xiªm ®· b¾t ®Çu chÝn - Gß m¸ cao chÝn nh qu¶ bå qu©n . - Tµi n¨ng cña anh Êy ®ang chÝn ré.


V . Hướng dẫn HS về nhà : * HS hệ thống lại kiến thức đã học chu ẩn bị cho chuyên đề sau : Rèn luyện chính tả .

Chuyên đề 4 : rÌn luyÖn chÝnh t¶

A. Môc tiªu bµi häc:_ Söa mét sè lçi chÝnh t¶ do ¶nh hëng cña çch ph¸t ©m ®Þa ph¬ng._ LuyÖn gi¶i mét sè BT vÒ lçi chÝnh t¶ do ¶nh hëng cña çch ph¸t ©m ®Þa ph¬ng.B . Chuẩn bị * - GV:Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y , SGK,tµi liÖu tham kh¶o: - HS : SGK , ®å dïng häc tËpC . Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số2. Bài cũ3. Bài mới

Bµi tËp 1:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:H·y t×m:_ 5 tõ l¸y cã phô ©m ®Çu s. VÝ dô: sung síng._ 5 tõ l¸y cã phô ©m ®Çu x. VÝ

I. Ph©n biÖt phô ©m s / x:Bµi tËp 1:* HS lµm:

_ 5 tõ l¸y cã phô ©m ®Çu s: s¾c s¶o, s¸ng sña, sÆc sì, san s¸t, s¹ch sÏ. _ 5 tõ l¸y cã phô ©m ®Çu x: xµo x¹c, xÊp xØ,

dô: x«n xao.

Bµi tËp 2:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:T×m 5 tõ ghÐp cã phô ©m ®Çu s ®i víi phô ©m ®Çu x. VÝ dô: s¶n xuÊt.

Bµi tËp 3:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:§iÒn vµo chç trèng s¬ng hay x-¬ng:_ Mét n¾ng hai ._ Bãc lét ®Õn tËn.tuû._ ®ång da s¾t._ Tãcda måi._ Cuéc ®êi giã._ C©y rång.

Bµi tËp 1:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:Nèi çc tiÕng ë cét bªn tr¸i víi çc tiÕng ë cét bªn ph¶i ®Ó t¹o thµnh nh÷ng tõ ng÷ hîp nghÜa:a. ra h¹n

da hiÖugia bßb.r©y bét

d©y l¸t

gi©y ®µnBµi tËp 2:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:§iÒn vµo chç trèng r / d / gi:_ …©y m¬ Ô m¸._ ..Êy tr¾ng mùc ®en._ …eo giã gÆt b·o.

xa x«i, xao xuyÕn, xanh xanh.Bµi tËp 2:* HS lµm: 5 tõ ghÐp cã phô ©m ®Çu s ®i víi phô ©m ®Çu x: s©u xa, soi xÐt, xuÊt s¾c, xø së, s¾c xu©n.Bµi tËp 3:* HS lµm: §iÒn vµo chç trèng:

_ Mét n¾ng hai s¬ng_ Bãc lét ®Õn tËn x¬ng tuû._ X¬ng ®ång da s¾t._ Tãc s¬ng da måi._ Cuéc ®êi s¬ng giã._ C©y x¬ng rång.II. Ph©n biÖt phô ©m r / d / gi:Bµi tËp 1:* HS lµm:Nèi ra víi hiÖuNèi da víi bßNèi gia víi h¹nNèi r©y víi bétNèi d©y víi ®µnNèi gi©y víi l¸t

Bµi tËp 2:*HS lµm:§iÒn vµo chç trèng :_ D©y m¬ rÔ m¸._ GiÊy tr¾ng mùc ®en._ Gieo giã gÆt b·o._ Rèi rÝt tÝt mï._ Danh lam th¾ng c¶nh.

_ ..èi rÝt tÝt mï._ ..anh lam th¾ng c¶nh._ ..ót d©y ®éng õng._ ..¬ng ®«ng kÝch t©y._ cê ..ong trèng më._ ..·i ..ã ..Çm ma._ ..èt ®Æc c¾n mai.Bµi tËp 3:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:T×m çc tõ ng÷ cã dïng tiÕng ë cét bªn tr¸i ®iÒn vµo çc « trèng:

TiÕng Tõ ng÷

TiÕng Tõ ng÷

dµnh giµnhd¸ng gi¸ngda giad©y gi©y

Bµi tËp 1:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:§iÒn vµo chç trèng trung hay chung:_ K× thi …kh¶o._ Ngêi con…hiÕu._ Vïng nói…du B¾c Bé._ TrËn bãng ®¸ …kÕt._ T«i víi anh cïng ®i…chiÕc xe ®¹p.

_ Rót d©y ®éng rõng._ Gi¬ng ®«ng kÝch t©y._ cê giong trèng më._ D·i giã dÇm ma._ Dèt ®Æc c¾n mai.Bµi tËp 3:* HS lµm:Çc tõ ng÷ cã dïng tiÕng ë cét bªn tr¸i:

TiÕng Tõ ng÷

TiÕng Tõ ng÷

dµnh dµnh dôm,dµnh riªng

giµnh giµnh giËt, giµnh ®Êt

d¸ng bãng d¸ng, d¸ng ®iÖu

gi¸ng gi¸ng tr¶, gi¸ng chøc

da da dÎ, da diÕt

gia gia c«ng, gia ®×nh

d©y d©y chun, d©y mùc

gi©y gi©y phót, gi©y l¸t

III. Ph©n biÖt phô ©m tr / ch:Bµi tËp 1:* HS lµm:

_ K× thi chung kh¶o._ Ngêi con trung hiÕu._ Vïng nói trungdu B¾c Bé._ TrËn bãng ®¸ chung kÕt._ T«i víi anh cïng ®i chung chiÕc xe ®¹p.Bµi tËp 2:* HS lµm:§iÒn nh sau:trèng tr¶i, chËp ch÷ng, cháng ch¬, tr¬ träi, che chë, trßng trµnh, trßn trÜnh, chãi chang, tr«ng

Bµi tËp 2:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:§iÒn vµo chç trèng ch hay tr:..èng ..¶i, ..Ëp ..÷ng, .áng ..¬, ..¬..>äi, …e…ë, …ßng …µnh, …ßn…Ünh, …ãi…ang, …«ng…ê, …¹m…æ.

Bµi tËp:* GV ®äc cho HS nghe – ghi: Mïa xu©n, phîng ra l¸. L¸ cßn xanh um m¸t rîi, ngon lµnh nh l¸ me non. L¸ ban ®Çu cßn xÕp l¹i, cßn e; dÇn dÇn xoÌ ra cho giã ®a ®Èy lßng cËu häc trß ph¬i phíi lµm sao! CËu ch¨m lo häc hµnh, råi l©u còng v« t©m quªn mµu l¸ phîng. Mét h«m, bçng ®©u trªn nh÷ng cµnh c©y b¸o ra mét tin th¾m: mïa hoa phîng b¾t ®Çu. §Õn giê ch¬i, häc trß ng¹c nhiªn nh×n b«ng hoa në lóc nµo mµ bÊt ngê d÷ vËy?

chê, ch¹m træ.IV. Ph©n biÖt phô ©m l / n:Bµi tËp:* HS nghe – ghi.


5 . Hướng dẫn HS về nhà : * HS hệ thống lại kiến thức đã học chu ẩn bị cho chuyên đề sau: “Truyền thuyết dân gian Việt Nam”

Chuyên đề 4

truyÒn thuyÕt DÂN GIAN VI ỆT NAMA. Môc tiªu bµi häc:_ ¤n tËp l¹i kh¸i niÖm vÒ truyÒn thuyÕt vµ ý nghÜa cña çc truyÒn thuyÕt ®· häc.

_ T×m hiÓu c¬ së lÞch sö vµ nh÷ng yÕu tè tëng tîng, k× ¶o trong çc truyÒn thuyÕt ®· häc.B . Chuẩn bị * - GV:Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y , SGK,tµi liÖu tham kh¶o: - HS : SGK , ®å dïng häc tËpC . Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số2. Bài cũ3. Bài mới

_ ThÕ nµo lµ truyÒn thuyÕt?

_ KÓ tªn çc truyÒn thuyÕt ®· häc trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 6?

* GV nhÊn m¹nh:+ 4 truyÒn thuyÕt ®Çu lµ truyÒn thuyÕt vÒ thêi ®¹i Hïng V¬ng.+ TruyÒn thuyÕt cuèi lµ truyÒn thuyÕt vÒ thêi HËu Lª.

_ Nh÷ng v¨n b¶n trªn thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? Trong nh÷ng VB Êy ®· sö dông PTB§ nµo?

_ Nªu ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt “Con Rång, ch¸u Tiªn”?

I. Kh¸i niÖm truyÒn thuyÕt:_ KÓ vÒ çc nh©n vËt vµ sù kiÖn lÞch sö thêi qu¸ khø._ Cã nhiÒu yÕu tè tëng tîng, k× ¶o._ Cã c¬ së lÞch sö, cèt lâi sù thËt lÞch sö._ Ngêi kÓ vµ ngêi nghe tin c©u chuyÖn lµ cã thùc dï truyÖn cã nh÷ng chi tiÕt t-ëng tîng, k× ¶o._ ThÓ hiÖn th¸i ®é vµ çch ®¸nh gi¸ cña nh©n d©n ®èi víi çc nh©n vËt vµ sù kiÖn lÞch sö.II. Çc truyÒn thuyÕt ®· häc:_ Con Rång, ch¸u Tiªn._ B¸nh chng, b¸nh giÇy._ Th¸nh Giãng._ S¬n Tinh, Thuû Tinh._ Sù tÝch Hå G¬m.

III. KiÓu v¨n b¶n vµ PTB§ cña çc truyÒn thuyÕt ®· häc:_ KiÓu v¨n b¶n: Tù sù._ PTB§: KÓ.IV. ý nghÜa cña çc truyÒn thuyÕt :1. TruyÒn thuyÕt Con Rång, ch¸u Tiªn:_ Gi¶i thÝch, suy t«n nguån gèc gièng nßi._ ThÓ hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt, thèng

_ Nªu ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt “B¸nh chng, b¸nh giÇy”?

_ Nªu ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt “Th¸nh Giãng”?

_ Nªu ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt “S¬n Tinh, Thuû Tinh”?

_ Nªu ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt “Sù tÝch Hå G¬m”?

_ Nh÷ng sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö nµo liªn quan ®Õn truyÒn thuyÕt “Con Rång, ch¸u Tiªn”?

_ Nh÷ng sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö nµo liªn quan ®Õn truyÒn thuyÕt “B¸nh chng, b¸nh giÇy”?

_ Nh÷ng sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö nµo liªn quan ®Õn truyÒn thuyÕt

nhÊt cña céng ®ång ngêi ViÖt.2. TruyÒn thuyÕt B¸nh ch ng, b¸nh giÇy:_ Gi¶i thÝch nguån gèc b¸nh chng, b¸nh giÇy vµ tôc lµm 2 thø b¸nh trong ngµy TÕt._ §Ò cao lao ®éng; ®Ò cao nghÒ n«ng; ®Ò cao sù thê kÝnh Trêi, §Êt, Tæ tiªn cña nh©n d©n ta.3. TruyÒn thuyÕt Th¸nh Giãng:_ ThÓ hiÖn søc m¹nh vµ ý thøc b¶o vÒ ®Êt níc._ ThÓ hiÖn quan niÖm vµ íc m¬ cña nh©n d©n ta vÒ ngêi anh hïng cøu níc chèng ngo¹i x©m.4. TruyÒn thuyÕt S¬n Tinh, Thuû Tinh:_ Gi¶i thÝch hiÖn tîng lò lôt hµng n¨m ._ ThÓ hiÖn søc m¹nh, mong íc chÕ ngù thiªn tai._ Suy t«n, ca ngîi c«ng lao dùng níc cña çc vua Hïng.5. TruyÒn thuyÕt Sù tÝch Hå G ¬m: _ Gi¶i thÝch tªn gäi Hå G¬m._ Ca ngîi tÝnh chÊt chÝnh nghÜa, tÝnh chÊt nh©n d©n cña cuéc khëi nghÜa Lam S¬n._ ThÓ hiÖn kh¸t väng hoµ b×nh cña d©n téc.V. Cèt lâi sù thùc lÞch sö cña çc truyÒn thuyÕt:1. TruyÒn thuyÕt Con Rång, ch¸u Tiªn:_ Sù kÕt hîp gi÷a çc bé l¹c L¹c ViÖt víi ¢u L¹c vµ nguån gèc chung cña çc c d©n B¸ch ViÖt._ §Òn thê ¢u C¬._ §Òn Hïng V¬ng._ Vïng ®Êt Phong Ch©u.2. TruyÒn thuyÕt B¸nh ch ng, b¸nh giÇy:

“Th¸nh Giãng”?

_ Nh÷ng sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö nµo liªn quan ®Õn truyÒn thuyÕt “S¬n Tinh, Thuû Tinh”?

_ Nh÷ng sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö nµo liªn quan ®Õn truyÒn thuyÕt “ Sù tÝch Hå G¬m”?

_ KÓ tªn çc chi tiÕt tëng tîng k× ¶o trong truyÖn “Con Rång, ch¸u Tiªn”?

_ Çc chi tiÕt Êy cã vai trß g× trong truyÖn?

_ ChØ ra çc chi tiÕt tëng tëng, k× ¶o trong truyÖn “B¸nh chng, b¸nh giÇy”?

_ ChØ ra çc chi tiÕt tëng tîng k× ¶o trong truyÖn “Th¸nh Giãng”?

_ Nh©n vËt Hïng V¬ng._ Tôc lµm b¸nh chng, b¸nh giÇy.

3. TruyÒn thuyÕt Th¸nh Giãng :_ §Òn thê Th¸nh Giãng ( ë Sãc S¬n)._ Tre ®»ng ngµ; ao hå liªn tiÕp._ Lµng Ch¸y.4. TruyÒn thuyÕt S¬n Tinh, Thuû Tinh:_ Nói T¶n Viªn ( Ba V×, Hµ T©y)._ HiÖn tîng lò lôt vÉn x¶y ra hµng n¨m.

5. TruyÒn thuyÕt Sù tÝch Hå G ¬m :_ Tªn ngêi thËt: Lª lîi, Lª ThËn._ Tªn ®Þa danh thËt: Lam S¬n, Hå T¶ Väng, Hå G¬m._ Thêi k× lÞch sö cã thËt: Khëi nghÜa chèng qu©n Minh ®Çu thÕ kØ XV.VI. Nh÷ng chi tiÕt t ëng t îng, k× ¶o trong çc truyÒn thuyÕt:1. TruyÒn thuyÕt Con Rång, ch¸u Tiªn:_ L¹c Long Qu©n nßi Rång cã phÐp l¹ diÖt trõ yªu qu¸i._ ¢u C¬ ®Î ra bäc tr¨m trøng, në thµnh tr¨m ngêi con khoÎ ®Ñp.* Vai trß:_ T« ®Ëm tÝnh chÊt lín lao, ®Ñp ®Ï cña nh©n vËt vµ sù kiÖn._ Thiªng liªng ho¸ nguån gèc gièng nßi, gîi niÒm tù hµo d©n téc._ Lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña truyÖn.2. TruyÒn thuyÕt B¸nh ch ng, b¸nh giÇy: Lang Liªu n»m méng thÊy thÇn ®Õn b¶o: “ Trong trêi ®Êt, kh«ng g× quý b»ng h¹t g¹o lµm b¸nh mµ lÔ Tiªn v-¬ng”.3. TruyÒn thuyÕt Th¸nh Giãng :_ Bµ mÑ mang thai 12 th¸ng míi sinh ra Giãng.

_ ChØ ra çc chi tiÕt tëng tîng k× ¶o trong truyÖn “S¬n Tinh, Thuû Tinh”?

_ KÓ tªn çc chi tiÕt tëng tîng k× ¶o trong truyÖn “Con Rång, ch¸u Tiªn”?

_ Çc chi tiÕt Êy cã vai trß g× trong truyÖn?

1. TruyÒn thuyÕt lµ g×? A. Nh÷ng c©u chuyÖn hoang ®êng. B. C©u chuyÖn víi nh÷ng yÕu tè hoang ®êng nhng cã liªn quan ®Õn çc sù kiÖn, nh©n vËt lÞch sö cña mét d©n téc. C. LÞch sö d©n téc, ®Êt níc ®îc ph¶n ¸nh ch©n thùc trong çc c©u chuyÖn vÒ mét hay nhiÒu nh©n vËt lÞch sö. D. Cuéc sèng hiÖn thùc ®îc kÓ l¹i mét çch nghÖ thuËt.2. ý nghÜa næi bËt cña h×nh tîng çi bäc tr¨m trøng trong truyÒn thuyÕt Con Rång, ch¸u Tiªn lµ g×? A. Gi¶i thÝch sù ra ®êi cña çc d©n téc ViÖt Nam. B. Ca ngîi sù h×nh thµnh nhµ níc V¨n Lang. C. T×nh yªu ®Êt níc vµ lßng tù hµo d©n téc. D. Mäi ngêi, mäi d©n téc ViÖt Nam ph¶i th¬ng yªu nhau nh anh em mét nhµ.3. Nh©n vËt Lang Liªu trong truyÖn

_ Lªn ba vÉn kh«ng biÕt nãi, biÕt cêi, biÕt ®i, cø ®Æt ®©u n»m ®Êy._ C¬m ¨n mÊy còng kh«ng no, ¸o võa mÆc xong ®· c¨ng ®øt chØ._ Giãng v¬n vai biÕn thµnh tr¸ng sÜ._ Giãng nhæ tre quËt giÆc._ Giãng vµ ngùa bay vÒ trêi.4. TruyÒn thuyÕt S¬n Tinh, Thuû Tinh:_ PhÐp l¹ cña S¬n Tinh: vÉy tay vÒ phÝa §«ng, phÝa §«ng næi cån b·i; vÉy tay vÒ phÝa T©y, phÝa T©y næi lªn tõng d·y nói ®åi._ PhÐp l¹ cña Thuû Tinh: gäi giã, giã ®Õn; h« ma, ma vÒ._ Mãn sÝnh lÔ: voi chÝnngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao.5. TruyÒn thuyÕt Sù tÝch Hå G ¬m :_ Ba lÇn th¶ líi ®Òu vít ®îc duy nhÊt mét lìi g¬m cã ch÷ “ThuËn Thiªn”. Lìi g¬m s¸ng rùc mét gãc nhµ; chu«i g¬m n»m ë ngän ®a, ph¸t s¸ng._ Lìi g¬m tù nhiªn ®éng ®Ëy._ Rïa vµng xuÊt hiÖn ®ßi g¬m.* Vai trß:_ Lµm t¨ng chÊt th¬ méng vèn cã cña çc truyÒn thuyÕt d©n gian._ Thiªng liªng ho¸ sù thËt lÞch sö.

Bµi tËp vËn dông:I. PhÇn bµi tËp tr¾c nghiÖm:1. B

B¸nh chng, b¸nh giÇy g¾n víi lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo cña ngêi L¹c ViÖt thêi k× vua Hïng dùng níc? A. Chèng giÆc ngo¹i x©m. B. §Êu tranh, chinh phôc thiªn nhiªn. C. Lao ®éng s¶n xuÊt vµ s¸ng t¹o v¨n ho¸. D. Gi÷ g×n ng«i vua.4. T¹i sao lÔ vËt cña Lang Liªu d©ng lªn vua cha lµ nh÷ng lÔ vËt kh«ng g× quÝ b»ng? A. LÔ vËt thiÕt yÕu cïng víi t×nh c¶m ch©n thµnh. B. LÔ vËt b×nh dÞ. C. LÔ vËt quý hiÕm, ®¾t tiÒn. D. LÔ vËt rÊt k× l¹.5. Sù thùc lÞch sö nµo ®îc ph¶n ¸nh trong truyÒn thuyÕt Th¸nh Giãng? A. §øa bÐ lªn ba kh«ng biÕt nãi, biÕt cêi, còng ch¼ng biÕt ®i bçng trë thµnh tr¸ng sÜ diÖt giÆc ¢n. B. Tr¸ng sÜ Th¸nh Giãng hi sinh sau khi dÑp tan giÆc ¢n x©m lîc. C. Roi s¾t g·y, Giãng nhæ tre giÕt giÆc. D. Ngay tõ buæi ®Çu dùng níc, cha «ng ta ®· ph¶i liªn tiÕp chèng giÆc ngo¹i x©m ®Ó b¶o vÖ non s«ng ®Êt níc.6. TruyÒn thuyÕt Th¸nh Giãng ph¶n ¸nh râ nhÊt quan niÖm vµ íc m¬ g× cña nh©n d©n ta? A. Vò khÝ hiÖn ®¹i ®Ó giÕt giÆc. B. Ngêi anh hïng ®¸nh giÆc cøu níc. C. Tinh thÇn ®oµn kÕt chèng x©m l¨ng? D. T×nh lµng nghÜa xãm.7. Néi dung næi bËt nhÊt cña truyÖn S¬n Tinh, Thuû Tinh lµ g×? A. HiÖn thùc ®Êu tranh chinh phôc thiªn nhiªn cña tæ tiªn ta. B. Çc cuéc chiÕn tranh chÊp nguån níc, ®Êt ®ai gi÷a çc bé l¹c.

2. D

3. C

4. A

5. D

6. B

C. Sù tranh chÊp quyÒn lùc gi÷a çc thñ lÜnh. D. Sù ngìng mé S¬n Tinh vµ lßng c¨m ghÐt Thuû Tinh.8. TruyÖn S¬n Tinh, Thuû Tinh ph¶n ¸nh nÐt t©m lÝ chñ yÕu nµo cña nh©n d©n lao ®éng? A. Sî h·i tríc sù bÝ hiÓm vµ søc m¹nh cña thiªn nhiªn. B. C¨m thï sù tµn ph¸ cña thiªn nhiªn. C. ThÇn th¸nh ho¸ thiªn nhiªn ®Ó bít sî h·i.D. Võa sïng b¸i, võa mong íc chiÕn th¾ng thiªn nhiªn.9. Sù tÝch Hå G¬m g¾n víi sù kiÖn lÞch sö nµo? A. Lª ThËn b¾t ®îc lìi g¬m. B. Lª Lîi b¾t ®îc chu«i g¬m n¹m ngäc. C. Lª Lîi cã b¸u vËt lµ g¬m thÇn. D. Cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n Minh gian khæ nhng th¾ng lîi vÎ vang cña nghÜa qu©n Lam S¬n.10. G¬m thÇn Long Qu©n cho Lª Lîi mîn tîng trng cho ®iÒu g×? A. Søc m¹nh cña thÇn linh. B. Søc m¹nh cña Lª Lîi vµ nghÜa qu©n Lam S¬n. C. Søc m¹nh cña vò khÝ hiÖu nghiÖm. D. Søc m¹nh cña sù ®oµn kÕt nh©n d©n.

C©u 1: Em hiÓu thÕ nµo lµ chi tiÕt tëng t-îng, k× ¶o? H·y nãi râ vai trß cña çc chi tiÕt nµy trong truyÖn “Con Rång, ch¸u Tiªn”?

7. A

8. D

9. D

10. D

II. PhÇn bµi tËp tù luËn:

C©u 2: ý nghÜa cña çc chi tiÕt trong truyÖn “ Th¸nh Giãng”:a. TiÕng nãi ®Çu tiªn cña Giãng lµ tiÕng nãi ®ßi ®i ®¸nh giÆc.

b. §¸nh giÆc xong, Giãng cëi ¸o gi¸p s¾t ®Ó l¹i vµ bay th¼ng vÒ trêi.

C©u 1:* Chi tiÕt tëng tîng, k× ¶o ®îc hiÓu nh sau:_ Lµ chi tiÕt kh«ng cã thËt, ®îc t¸c gi¶ d©n gian s¸ng t¹o nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh._ Chi tiÕt tëng tîng, k× ¶o trong truyÖn cæ d©n gian g¾n víi quan niÖm mäi vËt ®Òu cã linh hån, thÕ giíi xen lÉn thÇn vµ ngêi.* Vai trß cña çc chi tiÕt tëng tîng, k× ¶o trong truyÖn “Con Rång, ch¸u Tiªn”:_ T« ®Ëm tÝnh chÊt k× l¹, lín lao, ®Ñp ®Ï cña nh©n vËt vµ sù kiÖn._ ThÇn k× ho¸, thiªng liªng ho¸ nguån gèc gièng nßi, d©n téc, ®Ó chóng ta thªm tù hµo, tin yªu, t«n kÝnh tæ tiªn, d©n téc m×nh._ Lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña t¸c phÈm.C©u 2: ý nghÜa cña çc chi tiÕt trong truyÖn “ Th¸nh Giãng”:a. TiÕng nãi ®Çu tiªn cña Giãng lµ tiÕng nãi ®ßi ®i ®¸nh giÆc._ Ca ngîi ý thøc ®¸nh giÆc, cøu níc trong h×nh tîng Giãng. “Kh«ng nãi lµ ®Ó b¾t ®Çu nãi th× nãi ®iÒu quan träng, nãi lêi yªu níc, lêi cøu níc”. ý thøc ®èi víi ®Êt níc ®îc ®Æt lªn ®Çu tiªn víi ngêi anh hïng._ ý thøc ®¸nh giÆc, cøu níc t¹o cho ngêi anh hïng nh÷ng kh¶ n¨ng, hµnh ®éng kh¸c thêng, thÇn k×._ Giãng lµ h×nh ¶nh nh©n d©n. Nh©n d©n, lóc b×nh thêng th× ©m thÇm, lÆng lÏ còng nh Giãng ba n¨m kh«ng nãi, ch¼ng cêi. Nhng khi níc nhµ gÆp c¬n nguy biÕn, th× hä rÊt mÉn c¶m, ®øng ra cøu níc ®Çu tiªn, còng nh Giãng, vua võa kªu gäi, ®· ®¸p lêi cøu níc, kh«ng chê ®Õn lêi kªu gäi thø hai.

C©u 3: Nªu ý nghÜa tîng trng cña çc nh©n vËt S¬n Tinh, Thuû Tinh trong truyÖn “ S¬n Tinh, Thuû Tinh”?

b. §¸nh giÆc xong, Giãng cëi ¸o gi¸p s¾t ®Ó l¹i vµ bay th¼ng vÒ trêi._ Giãng ra ®êi ®· phi thêng th× ra ®i còng phi thêng. Nh©n d©n yªu mÕn, tr©n träng, muèn gi÷ m·i h×nh ¶nh ngêi anh hïng, nªn ®· ®Ó Giãng trë vÒ víi câi v« biªn bÊt tö. H×nh tîng Giãng ®îc bÊt tö b»ng çch Êy. Bay vÒ trêi, Giãng lµ non níc, ®Êt trêi, lµ biÓu tîng cña ngêi d©n V¨n Lang. Giãng sèng m·i._ §¸nh giÆc xong, Giãng kh«ng trë vÒ nhËn phÇn thëng, kh«ng hÒ ®ßi hái c«ng danh. DÊu tÝch cña chiÕn c«ng, Giãng ®Ó l¹i cho quª h¬ng, xø së.C©u 3:_ Thuû Tinh lµ hiÖn tîng ma to, b·o lôt ghª gím hµng n¨m ®îc h×nh tîng ho¸. T duy thÇn tho¹i ®· h×nh tîng ho¸ søc níc vµ hiÖn tîng b·o lôt thµnh kÎ thï hung d÷, truyÒn kiÕp cña S¬n Tinh._ S¬n Tinh lµ lùc lîng c d©n ViÖt cæ ®¾p ®ª chèng lò lôt, lµ íc m¬ chiÕn th¾ng thiªn tai cña ngêi xa ®îc h×nh t-îng ho¸. TÇm vãc vò trô, tµi n¨ng vµ khÝ ph¸ch cña S¬n Tinh lµ biÓu tîng sinh ®éng cho chiÕn c«ng cña ngêi ViÖt cæ trong cuéc ®Êu tranh chèng b·o lôt ë vïng lu vùc s«ng §µ vµ s«ng Hång. §©y còng lµ k× tÝch dùng níc cña thêi ®¹i çc vua Hïng vµ k× tÝch Êy tiÕp tôc ®îc ph¸t huy m¹nh mÏ vÒ sau.

4 . Củng c ố : * GV củng cố , khái quát cho HS n ội dung cơ b ản HS khắc sâu kiến thức đã học .

5. Hướng dẫn HS về nhà : * HS hệ thống lại kiến thức đã học chu ẩn bị cho chuyên đề sau : “Văn tự sự và các vấn đề có liên quan

đến văn tự sự”.

Chuyên đề 6 Văn tự sự và các vấn đề có liên quan đến văn tự sự

A. Môc tiªu bµi häc: Gióp HS:_Cñng cè, kh¾c s©u kiÐn thøc vÒ vai trß vµ ý nghÜa cña çc yÕu tè nh©n vËt vµ sù viÖc trong v¨n tù sù._ Thªm mét lÇn n÷a hiÓu ®îc thÕ nµo lµ chñ ®Ò cña bµi v¨n tù sù._ LuyÖn gi¶i mét sè BT cã liªn quan.B . Chuẩn bị * - GV:Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y , SGK,tµi liÖu tham kh¶o: - HS : SGK , ®å dïng häc tËpC . Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số2. Bài cũ3. Bài mớiPh ầ n I : Sù viÖc và nh©n vËt trong v¨n tù sù

A. Lý thuyÕt:1. Sù viÖc trong v¨n tù sù:

_ Sù viÖc trong v¨n tù sù ®îc tr×nh bµy nh thÕ nµo?

_ Nh©n vËt trong v¨n tù sù cã vai trß g×?

_ Vai trß cña nh©n vËt chÝnh vµ nh©n vËt phô trong v¨n tù sù?

_ Nh©n vËt trong v¨n tù sù ®îc thÓ hiÖn qua çc mÆt nµo?

_ ThÕ nµo lµ chñ ®Ò v¨n b¶n?

1. Trong v¨n tù sù, nh©n vËt cã liªn quan nh thÕ nµo víi sù viÖc? A. Liªn quan nhiÒu. B. Liªn quan Ýt. C. Liªn quan nhiÒu hoÆc Ýt. D. Kh«ng cã liªn quan g×.2. Dßng nµo díi ®©y nªu nhËn xÐt ®óng vÒ vai trß cña nh©n vËt phô trong t¸c phÈm tù sù? A. Cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc thÓ hiÖn t tëng cña t¸c phÈm. B. Kh«ng cã vai trß g× trong t¸c phÈm. C. Tuy cã vai trß thø yÕu nhng vÉn rÊt cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn cña c©u chuyÖn. D. Cã quan hÖ ®Õn tÊt c¶ çc nh©n vËt

_ Sù viÖc trong v¨n tù sù ®îc tr×nh bµy mét çch cô thÓ: Sù viÖc x¶y ra trong thêi gian, ®Þa ®iÓm cô thÓ, do nh©n vËt cô thÓ thùc hiÖn, cã nguyªn nh©n, diÔn biÕn, kÕt qu¶_ Sù viÖc trong v¨n tù sù ®îc s¾p xÕp theo mét trËt tù , diÔn biÕn sao cho thÓ hiÖn ®îc t tëng mµ ngêi kÓ muèn biÓu ®¹t.2. Nh©n vËt trong v¨n tù sù:_ Nh©n vËt trong v¨n tù sù thùc hiÖn çc sù viÖc vµ ®îc thÓ hiÖn trong v¨n b¶n._ Nh©n vËt trong v¨n tù sù gåm: nh©n vËt chÝnh vµ nh©n vËt phô.+ Nh©n vËt chÝnh ®ãng vai trß chñ yÕu trong viÖc thÓ hiÖn t tëng cña v¨n b¶n.+ Nh©n vËt phô gióp cho nh©n vËt chÝnh ho¹t ®éng._ Nh©n vËt ®îc thÓ hiÖn qua çc mÆt: tªn gäi, lai lÞch, tÝnh nÕt, h×nh d¸ng, viÖc lµm,3. Chñ ®Ò trong v¨n tù sù: Chñ ®Ò lµ vÊn ®Ò chñ yÕu mµ ngêi viÕt ®Æt ra trong v¨n b¶n.B. Bµi tËp:I. PhÇn BT tr¾c nghiÖm:1. C

2. C

kh¸c trong t¸c phÈm.3. Ai kh«ng ph¶i lµ nh©n vËt phô trong truyÖn B¸nh chng, b¸nh giÇy? A. Hïng V¬ng. B. Lang Liªu. C. Tiªn v¬ng. D. Trêi, §Êt, çc lang.4. §©u lµ yÕu tè cã thÓ lîc bá khi kÓ vÒ nh©n vËt tù sù? A. Gäi tªn, ®Æt tªn. B. Giíi thiÖu lai lÞch, tµi n¨ng. C. KÓ viÖc lµm. D. Miªu t¶ h×nh d¸ng, ch©n dung.5. §©u lµ sù viÖc khëi ®Çu trong truyÖn S¬n Tinh, Thuû Tinh? A. S¬n Tinh, Thuû Tinh cïng ®Õn cÇu h«n. B. Vua Hïng muèn kÐn cho con g¸i mét ngêi chång. C. Vua Hïng ra ®iÒu kiÖn chän rÓ. D. Vua Hïng cho S¬n Tinh ®ãn con g¸i.6. Chñ ®Ò cña mét v¨n b¶n lµ g×? A. Lµ ®o¹n v¨n quan träng nhÊt cña v¨n b¶n. B. Lµ t tëng, quan ®iÓm cña t¸c gi¶ thÓ hiÖn trong v¨n b¶n. C. Lµ néi dung cÇn ®îc lµm s¸ng tá trong v¨n b¶n. D. Lµ vÊn ®Ò chñ yÕu mµ ngêi viÕt muèn ®Æt ra trong v¨n b¶n.7. Trong khi nªu chñ ®Ò cña truyÒn thuyÕt Sù tÝch Hå G¬m, çc b¹n ë mét líp häc ®· nªu ra bèn ý kiÕn kh¸c nhau. Theo em, nhËn ®Þnh nµo trong bèn ý kiÕn sau ®©y lµ ®óng nhÊt: A. Ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn lùc lîng nghÜa qu©n vµ lÝ gi¶i nguyªn nh©n th¾ng lîi cña cuéc kh¸ng chiÕn. B. Ph¶n ¸nh, gi¶i thÝch vÒ nh÷ng sù kiÖn, nh÷ng di tÝch lÞch sö liªn quan ®Õn

3. B

4. D

5. B

6. D

7. D

cuéc khëi nghÜa do Lª Lîi l·nh ®¹o. C. ThÓ hiÖn lßng tù hµo vÒ trang sö hµo hïng cña d©n téc trong c«ng cuéc gi÷ níc ®Çu thÕ kØ XV. D. Ph¶n ¸nh, gi¶i thÝch vÒ nh÷ng sù kiÖn, nh÷ng di tÝch lÞch sö liªn quan ®Õn cuéc khëi nghÜa do Lª Lîi l·nh ®¹o, ®ång thêi thÓ hiÖn lßng tù hµo vÒ trang sö hµo hïng cña d©n téc trong c«ng cuéc gi÷ níc ®Çu thÕ kØ XV.

Bµi tËp 1: Tãm t¾t truyÖn “ S¬n Tinh, Thuû Tinh” theo sù viÖc g¾n víi çc nh©n vËt chÝnh.

Bµi tËp 2: H·y s¾p xÕp l¹i çc sù viÖc sau theo ®óng tr×nh tù truyÖn “Th¸nh Giãng”:_ Th¸nh Giãng lªn ba mµ ch¼ng biÕt nãi, biÕt cêi._ Th¸nh Giãng yªu cÇu vua cho lµm ngùa s¾t, ¸o gi¸p s¾t, roi s¾t._ §êi Hïng V¬ng thø s¸u cã hai vî chång «ng l·o ®· giµ mµ vÉn cha cã con._ Th¸nh Giãng v¬n vai biÕn thµnh tr¸ng sÜ._ Th¸nh Giãng cìi ngùa s¾t ra trËn, giÕt giÆc._ D©n nhí c«ng ¬n lËp ®Òn thê ngêi anh hïng cøu níc.

II. PhÇn BT tù luËn:Bµi tËp 1:_ Vua Hïng kÐn rÓ._ Hai thÇn ®Õn cÇu h«n._ Vua Hïng ra ®iÒu kiÖn, cè ý thiªn lÖch cho S¬n Tinh._ S¬n Tinh ®Õn tríc, ®îc vî. Thuû Tinh ®Õn sau, mÊt MÞ N¬ng, ®uæi theo ®Þnh cíp nµng._ TrËn ®¸nh d÷ déi gi÷a hai thÇn. KÕt qu¶: S¬n Tinh th¾ng, Thuû Tinh thua, ®µnh rót qu©n._ H»ng n¨m, hai thÇn vÉn kÞch chiÕn mÊy th¸ng trêi, nhng lÇn nµo Thuû Tinh còng ®Òu thÊt b¹i, rót lui.Bµi tËp 2: S¾p xÕp l¹i nh sau:

_ §êi Hïng V¬ng thø s¸u cã hai vî chång «ng l·o ®· giµ mµ vÉn cha cã con._ Th¸nh Giãng lªn ba mµ ch¼ng biÕt nãi, biÕt cêi._ Th¸nh Giãng yªu cÇu vua cho lµm ngùa s¾t, ¸o gi¸p s¾t, roi s¾t._ Th¸nh Giãng v¬n vai biÕn thµnh tr¸ng sÜ._ Th¸nh Giãng cìi ngùa s¾t ra trËn, giÕt giÆc._ Th¾ng giÆc, Th¸nh Giãng cìi ngùa bay vÒ trêi._ D©n nhí c«ng ¬n lËp ®Òn thê ngêi anh hïng cøu níc.

_ Th¾ng giÆc, Th¸nh Giãng cìi ngùa bay vÒ trêi.

Bµi tËp 3: Cho ®o¹n v¨n sau: “…Tho¾t çi DiÒu GiÊy ®· r¬i gÇn s¸t ngän tre. Cuèng quýt, nã kªu lªn:_ B¹n Giã ¬i, thæi l¹i ®i nµo, t«i chÕt mÊt th«i. Qu¶ b¹n nãi ®óng, kh«ng cã b¹n, t«i kh«ng thÓ nµo bay ®îc. Cøu t«i víi, nhanh lªn, cøu t«i… Giã còng nhËn thÊy ®iÒu nguy hiÓm ®· gÇn kÒ DiÒu GiÊy. Th¬ng h¹i, Giã dïng hÕt søc thæi m¹nh. Nhng muén mÊt råi! Hai çi ®u«i xinh ®Ñp cña DiÒu GiÊy ®· bÞ quÊn chÆt vµo bôi tre. Giã kÞp n©ng DiÒu GiÊy lªn, nhng hai çi ®u«i ®· gi÷ nã l¹i. DiÒu GiÊy cè vïng vÉy.” ( TrÝch b¸o Nhi ®ång ch¨m häc)a. ChØ ra çc nh©n vËt trong ®o¹n v¨n trªn? Ngêi kÓ chuyÖn ®· khÐo sö dông nghÖ thuËt tu tõ nµo ®Ó x©y dùng nh©n vËt?b. KÓ ra çc sù viÖc trong ®o¹n v¨n? Chuçi sù viÖc Êy cã ý nghÜa nh thÕ nµo?c. VËy, ®o¹n v¨n trªn cã néi dung tù sù kh«ng?Bµi tËp 4: Nªu chñ ®Ò cña truyÖn “Con Rång, ch¸u Tiªn”?

Bµi tËp 3:a. _ Çc nh©n vËt: DiÒu GiÊy, Giã._ NghÖ thuËt: Nh©n ho¸.b. * Çc sù viÖc:_ DiÒu GiÊy bÞ víng vµo ngän tre, DiÒu kªu Giã cøu._ Giã thæi m¹nh ®Ó cøu DiÒu._ DiÒu GiÊy vïng vÉy nhng kh«ng tho¸t ra ®îc.* Chuçi sù viÖc ®ã cã ý nghÜa: Kh«ng nªn kiªu c¨ng, tù phô, nÕu kh«ng cã sù hç trî cña céng ®ång vµ bÌ b¹n, sÏ thÊt b¹i ®au ®ín.c. §o¹n v¨n trªn cã néi dung tù sù.

Bµi tËp 4: TruyÖn nh»m gi¶i thÝch, suy t«n nguån gèc gièng nßi vµ thÓ hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt, thèng nhÊt cña céng ®ång ngêi ViÖt.

Phần 2 : Chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự .

(?)Chủ đề là gì ?

(?) Phần mở bài của bài văn tự sự viết gì ?

A . Lý thuyết 1 . Khái niệm chủ đ ề : - Chủ đề là vấn đề chủ yếu mà người viết muốn đặt ra trong văn bản ( tác phẩm ).2 . Dàn bài của bài v ă n tự sự : a) Mở bài - Có thể thể giới thiệu nhân vật và tình huống xảy ra câu chuyện …cũng có lúc người ta bắt đầu từ một sự cố nào đó , hoặc kết cục câu chuyện , số phận câu

(?) Thân bài ?

(?) Kết bài ?

1 . Nhận định nào không đúng về chủ đề của bài văn tự sự ?A . Chủ đề là vấn đề mà người kể thể hiện trong câu chuyện , còn gọi là ý chính .B . Chủ đề là điều mà câu chuyện tập trung đề cao , ngợi ca , khẳng định .C . Chủ đề là yếu tố liên kết các phần của bài văn tự sự lại với nhau , thấm nhuần trong các sự việc , trong mâu thuẫn và cách giải quyết mâu thuẫn của truyện .D . Chủ đề có thể không được làm nổi bật qua các sự việc được kể .2 .Chủ đề của văn bản là gì ?A . Câu chuyện và ý nghĩa của câu chuyện nói đến .B . Là diễn biến và kết cục của câu chuyện .C . Là những suy nghĩ , tư tưởng , tình cảm của tác giả .D . Là vấn đề chủ yếu được tác giả nêu lên trong văn bản .Bài tập 1 :Đọc kĩ văn bản về Tuệ Tĩnh ( Ngữ văn 6 Tập I trang 44 ) và trả lời các câu hỏi sau :a) Chủ đề của văn bản là gì ? Chủ đề đó được thể hiện như thế nào trong văn bản ?b) Trong các nhan đề sau , nhan đề nào phù hợp nhất với chủ đề của văn bản ? Vì sao /A . Danh y Tuệ Tĩnh .B . Y đức của Tuệ Tĩnh .C . Tình cảm của Tuệ Tĩnh với người bệnh .D . Tuệ Tĩnh và hai người bệnh .

chuyện rồi ngược lên kể lại từ đầu .b) Thân bài - Kể các tình tiết làm nên câu chuyện . Nếu tác phẩm chuyện có nhiều nhân vật thì các tình tiết lồng vào nhau , đan xen nhautheo diễn biến câu chuyện .c) Kết bài - Câu chuyện kể đi vào kết cục . Sự việc kết thúc , tình trạng và số phận nhân vật được nhận diện khá rõ .B . Bài tập I . Bài tập phần trắc nghiệm .

B .

D .

II . Bài tập tự luận

a) Chủ đề của văn bản Tuệ Tĩnh là : Y đức của Tuệ Tĩnh .- Chủ đề đó được câu chuyện tập trung đề cao , ngợi ca , khẳng định , thấm nhuần trong các sự việc , trong mâu thuẫn và cách giải quyết mâu thuẫn của truyện thể hiện qua các sự việc được kể trong văn bản .b) D .

Phần 3 : T×m hiÓu ®Ò vµ lËp dµn ý mét sè ®Ò v¨n tù sù

§Ò 1: KÓ buæi lÔ chµo cê ®Çu n¨m (hoÆc ®Çu tuÇn ) ë trêng em.Yªu cÇu: H·y t×m hiÓu ®Ò vµ lËp bµi ý cho ®Ò v¨n trªn.* GV gîi ý çc c©u hái ®Ó HS t×m hiÓu ®Ò:_ §Ò v¨n trªn thuéc kiÓu bµi nµo?_ Néi dung tù sù lµ g×?

* GV cho HS th¶o luËn nhãm ®Ó lËp dµn ý cho ®Ò bµi trªn.

A. Lý thuyÕt:1 . Đề , tìm hiểu đề - Mỗi đề văn đều mang sắc thái riêng , có yêu cầu riêng rất cụ thể > Ta phải đọc kĩ đầu đề , tìm hiểu kĩ lời văn , trên cơ sở đó tìm ra yêu cầu của đề ( Luận đề )- Cần tránh vội vã hấp tấp khi đọc đề văn .2 . Cách làm bài văn tự sự .a) Lập ý- Là suy nghĩ , định hướng , xác định nội dung sẽ viết theo yêu cầu của đề , cụ thể là : xác định nhân vật , sự việc , tình tiết , diễn biến , kết quả và ý nghĩa của truyện. Nếu là truyện sáng tạo , ta còn nghĩ về đặt tên truyện .b) Lập dàn ý - Là sắp xếp các tình tiết , diễn biến câu chuyện , việc gì kể trước , việc gì kể sau …hình thành cốt truyện để người đọc có thể nắm bắt được câu chuyện , hiểu được , cảm nhận được ý nghĩa truyện . c) Viết thành bài văn theo bố cục ba phần : Mở bài – thân bài - kết bài .B. Bµi tËp vËn dông:§Ò 1:

1. T×m hiÓu ®Ò:

_ KiÓu bµi: Tù sù._ Néi dung: Buæi lÔ chµo cê ®Çu n¨m (hoÆc ®Çu tuÇn ) ë trêng em.2. LËp dµn ý:a. Më bµi:_ Giíi thiÖu ®èi tîng kÓ: buæi lÔ chµo cê ®Çu tuÇn ë trêng em._ Thêi gian, ®Þa ®iÓm cña buæi chµo cê._ Ên tîng chung vÒ buæi chµo cê: rÊt nghiªm trang.

§Ò 2: H·y kÓ chuyÖn vÒ mét ngêi b¹n tèt.a. T×m hiÓu ®Ò bµi trªn.b. T×m ý cÇn thiÕt phôc vô ®Ò bµi.c. LËp dµn ý cho ®Ò bµi.d. TËp viÕt mét ®o¹n v¨n.e. ViÕt thµnh bµi tù sù hoµn chØnh.

b. Th©n bµi:_ C«ng viÖc chuÈn bÞ tríc khi chµo cê:+ ChuÈn bÞ cê.+ Bµn ghÕ.+ Çc líp xÕp hµng._ Néi dung cña buæi chµo cê:+ Chµo cê, h¸t quèc ca.+ Nh÷ng sù viÖc diÔn ra trong buæi chµo cê.c. KÕt bµi:_ KÕt thóc buæi chµo cê._ T¸c dông, ý nghÜa cña buæi lÔ chµo cê.§Ò 2:

a. T×m hiÓu ®Ò:_ Bíc 1: §äc kÜ ®Ò, g¹ch díi çc tõ quan träng . H·y kÓ chuyÖn vÒ mét ng êi b¹n tèt._ Bíc 2: X¸c ®Þnh:+ ThÓ lo¹i: KÓ chuyÖn ( Tù sù).+ Näi dung: Mét b¹n tèt ( néi dung vÒ ®êi thêng).b. T×m ý: ( Dùa vµo t×nh huèng ®· chän ®Ó t×m ý).c. LËp dµn ý:* Më bµi: Giíi thiÖu hoµn c¶nh diÔn ra c©u chuyÖn vµ xuÊt hiÖn nh©n vËt.* Th©n bµi: KÓ diÔn biÕn truyÖn (gåm çc sù viÖc ®· lùa chän).* KÕt bµi: KÕt qu¶ cña sù viÖc. T×nh b¹n bÒn v÷ng m·i m·i.d. ViÕt mét ®o¹n v¨n tù sù dùa vµo dµn bµi ®· lËp.e. ViÕt toµn bµi v¨n.

Phần 4: H íng dÉn hs viÕt mét sè ®o¹n v¨n tù sù

_ Em hiÓu thÕ nµo lµ ®o¹n v¨n?

_ §o¹n v¨n cã c©u chñ ®Ò kh«ng?_ C©u chñ ®Ò thêng ®øng ë vÞ trÝ nµo trong ®o¹n v¨n?* GV híng dÉn HS çch viÕt ®o¹n v¨n theo kiÓu:_ DiÔn dÞch._ Quy n¹p._ Mãc xÝch._ Song hµnh( GV minh ho¹ b»ng mét sè ®o¹n v¨n )

Bµi tËp 1: ViÕt ®o¹n nhËt kÝ ngµy ( kho¶ng 6 – 8 c©u).Bµi tËp 2: Thö tËp viÕt mét ®o¹n v¨n tù sù. Néi dung tuú chän. ®o¹n v¨n dïng ng«i kÓ thø ba, thØnh tho¶ng xen ng«i kÓ thø nhÊt ®Ó diÔn t¶ néi t©m (6- 8 c©u).Bµi tËp 3: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n tõ 6 ®Õn 8 c©u, ngêi viÕt ®ãng vai c« ót kÓ l¹i lÇn mang c¬m cho Sä Dõa vµ ph¸t hiÖn Sä Dõa kh«ng ph¶i ngêi phµm trÇn.

A. Lý thuyÕt:_ §o¹n v¨n lµ phÇn v¨n b¶n tÝnh tõ chç viÕt hoa lïi ®Çu dßng ®Õn chç chÊm xuèng dßng._ §o¹n v¨n thêng cã c©u chñ ®Ò.+ §øng ®Çu ®o¹n.+ HoÆc cuèi ®o¹n.

B. Bµi tËp thùc hµnh:

Phần 5: Ngôi kể và lời kể trong v ă n tự sự

(?) Thế nào là ngôi kể ?

(?) Nêu đặc điểm của ngôi kể thứ 3 ?

A . Lý thuyết 1 . Ngôi kể và lời kể trong v ă n tự sự - Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng để kể chuyện .2 . Các ngôi kể th ư ờng gặp trong v ă n tự sự a) Ngôi kể thứ 3 :- Khi gọi nhân vật bằng tên gọi của chúng , người kể tự dấu mình đi , tức là kể theo ngôi thứ 3 ; nhừ thế mà người kể có thể kể linh hoạt kể tự do ,kể những gì diễn ra với nhân vật .- Các truyện cổ dân gian , truyện văn xuôi trung đại trong SGK ngữ văn 6 đều được kể theo ngôi thứ 3 .* VÝ dô minh ho¹- TruyÒn truyÕt "con Rång, ch¸u Tiªn":

(?) Nêu đặc điểm của ngôi kể thứ 1 ?

(?) Em hiểu gì về lời kể trong văn tự sự ?

1 . Khi dùng ngôi kể thứ nhất , người kể không có được lợi thế nào ?A . Trực tiếp thể hiện tình cảm cá nhân .

§îc kÓ theo ng«i thø ba.b) Ngôi kể thứ nhất .- Khi xưng “ tôi ” là kể theo ngôi thứ nhất , người kể có thể trực tiếp những gì mình nghe , mình thấy , mình trải qua , có thể trực tiếp nói lên suy nghĩ , tình cảm của mình .- Ví dụ : " Bëi t«i ¨n uèng ®iÒu ®é vµ lµm viÖc cã chõng mùc nªn t«i chãng lín l¾m. Ch¼ng bao l©u, t«i ®· trë thµnh mét chµng dÕ thanh niªn cêng tr¸ng. §«i cµng t«i mÉm bãng. Nh÷ng çi vuèt ë ch©n, ë khoeo cø cøng dÇn vµ nhän ho¾t. ThØnh tho¶ng, muèn thö sù lîi h¹i cña nh÷ng chiÕc vuèt, t«i co c¼ng lªn, ®¹p phanh ph¸ch vµ çc ngän cá.Nh÷ng ngän cá g·y r¹p, y nh cã nh¸t dao võa lia qua. §«i çnh t«i, tríc kia ng¾n hñn ho¼n, b©y giê thµnh çi ¸o dµi kÝn xuèng tËn chÊm ®u«i. Mçi khi t«i vò lªn, ®· nghe tiÕng phµnh ph¹ch gißn gi·."

( T« Hoµi, DÕ MÌn phiªu lu kÝ)§o¹n v¨n trªn ®îc kÓ theo ng«i kÓ thø nhÊt. C¨n cø vµo tõ "t«i"- ®¹i tõ xng h«.3 . Lời kể trong v ă n tự sự . - Ngôi kể thể hiện diễn biến cốt truyện .- Ngôn ngữ tả : tả nhân vật , tả khung cảnh – làm nền , làm phông cho câu chuyện .- Ngôn ngữ nhân vật : lời đối thoại , độc thoại .- - Lêi v¨n giíi thiÖu nh©n vËt: giíi thiÖu tªn, hä, lai lÞch, tinh t×nh, tµi n¨ng,h×nh d¹ng, quan hÖ, ý nghÜa cña nh©n vËt.

- Khi kÓ viÖc th× kÓ çc hµnh ®éng, viÖc lµm, kÕt qu¶ vµ sù thay ®æi do çc hµnh ®éng Êy ®em l¹i.B . Bài tập vật dụng I . Trắc nghiệm Hãy khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng .

B . Có thể nói ra những gì mình biết , mình thấy .C . Có thể kể linh hoạt , tự do hơn .D .Lời kể có sắc thái tình cảm hơn .2 . Dòng nào không nói đúng về cách kể theo ngôi thứ ba ?A . Là cách kể mà người kể giấu mình .B . Là cách kể kín đáo , gọi sự vật bằng tên của chúng .C . Người kể chuyện có thể kể linh hoạt , tự do .D . Kể theo ngôi thứ ba , người kể dễ dàng bộc lộ nhận xét cá nhân .

1. Kể lại chuyện “ Thạch Sanh ” bằng các ngôi kể sau :- Đoạn 1 : Ngôi thứ 3 .- Đoạn 2 : Ngôi thứ 1 - Thạch Sanh .- Đoạn 3 : Ngôi thứ 1 - L ý Th ông .2 . Mượn lời “ Bút thần ” kể lại chuyện “ Cây bút thần ” theo ngôi thứ nhất ? Nhận xét hai ngôi kể trên ?

1 . C

2 . D

II . Tự luận

Phần 6 : Một số bài tập về v ă n tự sự

(?) H·y kÓ l¹i truyÒn thuyÕt “ Con Rång ,ch¸u tiªn”b»ng lêi v¨n cña em

(?) GV cho HS ®äc l¹i ®Ò ,x¸c ®Þnh néi dung yªu cÇu cña ®Ò sau ®ã ®äc v¨n b¶n .Cho h/s th¶o luËn nhãm .

- T×m ý chÝnh cña v¨n b¶n .- §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy .- Gv chèt l¹i çc ý c¬ b¶n sau:

Bài tập 1 :

* LËp dµn ý :

1 -Më bµi :Giíi thiÖu nguån gèc L¹c Long Qu©n vµ ©u C¬ .2-Th©n bµi :-L¹c Long Qu©n vµ ¢u c¬ kÕt thµnh vî chång ,sèng ë cung ®iÖn Long Trang .- ¢u C¬ sinh ra çi bäc tr¨m trøng sau në thµnh tr¨m con trai ,lín nhanh ,kháe m¹nh nh thÇn .-L¹c Long Qu©n kh«ng ë l©u trªn c¹n ®-îc ,hä bÌn chia ®«i sè con :Ngêi xuèng biÓn ,ngêi lªn rõng chia nhau cai qu¶n çc ph¬ng .-Ngêi con trëng cña ¢u C¬ lªn lµm vua lÊy

( ? ) Dùa vµo ý 1 phÇn th©n bµi em h·y viÕt thµnh thµnh ®o¹n v¨n hoµn chØnh.- Gv híng dÉn Hs viÕtYªu cÇu ph¶i kÓ b»ng lêi v¨n cña em, kh«ng ®îc kÓ nguyªn vÑn nh v¨n b¶n v× vËy bµi lµm ph¶i cã sù s¸ng t¹o.- Chó ý çch dïng tõ, ®Æt c©u chÝnh x¸c, cã c¶m xóc, lêi v¨n ph¶i trong s¸ng cã søc thuyÕt phôc.- Hs viÕt bµi, Gv theo dâi.- Gv gäi Hs tr×nh bµy bµi viÕt. Hs c¶ líp nhËn xÐt u khuyÕt ®iÓm.Gv ®äc mét ®o¹n mÉu: “L¹c Long Qu©n thêng lªn c¹n gióp d©n diÖt trõ yªu quai, cßn nµng ¢u C¬ xinh ®Ñp nghe nãi miÒn ®Êt l¹c ViÖt cã nhiÒu hoa th¬m cá l¹ bÌn t×m ®Õn th¨m. ë ®ã nµng gÆp L¹c Long Qu©n, hä ®em lßng yªu nhau råi 2 ngêi kÕt duyªn thµnh vî chång hä sèng víi nhau h¹nh phóc trong cung ®iÖn Long Trang.

H·y kÓ l¹i truyÖn “ S¬n Tinh Thñy Tinh” b»ng lêi v¨n cña em.*Gv híng dÉn Hs ®äc l¹i ®Ò, t×m hiÓu ®Ò- ThÓ lo¹i: tù sù- Néi dung: TruyÒn thuyÕt “S¬n Tinh Thñy Tinh”* Gv híng dÉn Hs t×m ý, lËp dµn ý? TruyÖn “ S¬n Tinh Thñy Tinh” cã bè côc mÊy phÇn?? PhÇn më bµi giíi thiÖu çi g×?

hiÖu Hïng V¬ng ,®Æt tªn níc lµ V¨n Lang .3-KÕt bµi .-Ngêi ViÖt Nam tù xng lµ Con Rång ,ch¸u Tiªn.Bài tập 2 :

Bài tập 3

1) LËp dµn ý

a. Më bµi: Giíi thiÖu nh©n vËt vµ sù viÖc.b. Th©n bµi:- 2 thÇn ®Õn cÇu h«n- Vua Hïng yªu cÇu sÝnh lÔ- S¬n Tinh mang sÝnh lÔ ®Õn tríc lÊy ®îc vî, Thñy Tinh ®Õn sau kh«ng lÊy ®îc vî, ®uæi theo ®¸nh nhau víi S¬n Tinh ®Ó c-íp l¹i MÞ N¬ng.- Cuéc giao tranh gi÷a 2 thÇn diÔn ra quyÕt liÖt. Cuèi cïng, Thñy Tinh thua ph¶i

? PhÇn th©n bµi cã nh÷ng néi dung nµo?

? PhÇn kÕt bµi kÕt thóc vÊn ®Ò g×?

- Hs viÕt bµi hoµn chØnh – Gv theo dâi.- Gäi ®¹i diÖn Hs lªn tr×nh bµy – Gv híng dÉn Hs trong líp nhËn xÐt, bæ sung.

(?) KÓ l¹i c©u chuyÖn mµ em biÕt trong cuéc sèng h»ng ngµy Híng dÉn Hs t×m hiÓu ®Ò- ThÓ lo¹i tù sù:Néi dung truyÖn Th¹ch Sanh.H×nh thøc b»ng lêi kÓ cña em.- Gv híng dÉn Hs t×m ý, lËp dµn ý.Yªu cÇu: Më bµi giíi thiÖu nh©n vËt vµ sù viÖc

- Th©n bµi kÓ diÔn biÕn truyÖn?TruyÖn cã diÔn biÕn nh thÕ nµo?? DiÔn biÕn truyÖn ®îc s¾p xÕp theo thø tù nµo? Tr×nh bµy diÔn biÕn truyÖn theo thø tù cña truyÖn.? TruyÖn cã kÕt thóc nh thÕ nµo?- KÕt bµi: KÕt thóc c©u chuyÖn

Hs viÕt, Gv theo dâi .

(?) KÓ vÒ 1 kØ niÖm thêi th¬ Êu kh«ng phai mê cña em.- GV Híng dÉn Hs t×m hiÓu ®Ò? §Ò bµi y/c nh÷ng g×?? ThÓ lo¹i: Tù sù? N«i dung: KÓ vÒ 1 kØ niÖm ®¸ng nhí.Híng dÉn Hs t×m ý,lËp dµn ý,

rót qu©n vÒ.c. KÕt bµi: HiÖn tîng lò lôt hµng n¨m x¶y ra2 ) ViÕt bµi:

Bài t ậ p 4

1 . T×m hiÓu ®Ò:

2 . LËp dµn ý:a) Më bµi:.-giíi thiÖu vÒ c©u chuyÖn vµ nh©n vËt , hoÆc sù viÖc mµ em biÕt .

b). Th©n bµi:.nªu diÔn biÕn c©u chuyÖn

c). KÕt bµi:.- nªu kÕt thóc c©u chuyÖn vµ ý nghÜa .

3 Bµi viÕt: Hs viÕt bµi

Bài tập 5

1 . T×m hiÓu ®Ò:

2 . LËp dµn ý:a) Më bµi: - Giíi thiÖu kØ niÖm tuæi th¬ cña em (Gîi ý: 1 lÇn ®i ch¬i, 1 lÇn ®îc ®iÓm tèt, 1

? PhÇn më bµi nªu ®îc yªu cÇu gi?

? Th©n bµi:diÔn biÕn c©u chuyÖn x¶y ra nh thÕ nµo?? KØ niÖm Êy x¶y ra vµo thêi gian nµo?? Nguyªn nh©n x¶y ra c©u truyÖn ®ã lµ g×?- T©m tr¹ng cña em: Tríc, trong vµ sau khi x¶y ra c©u chuyÖn ®ã? DiÔn biÕn c©u truyÖn- T¸c ®éng cña c©u chuyÖn ®ã ®èi víi em

Hs viÕt, Gv theo dâi.

(?) KÓ vÒ mét tÊm g¬ng tèt hay gióp ®ì b¹n bÌ mµ em biÕt.* GV cho Hs ®äc l¹i ®Ò.(?) §Ò bµi y/c lµm g×?(?) ThÓ lo¹i: Tù sù(?) Néi dung: G¬ng ngêi tètGv h/d Hs lËp dµn ýHs lËp dµn ý – Tr×nh bµy.Dµn ý cña Hs yªu cÇu(?) Më bµi(?) Th©n bµi ph¶i ®¹t ®îc nh÷ng néi dung nµo?

(?) KÕt bµi: t×nh c¶m, suy nghÜ cña emHs viÕt bµi, Gv theo dâi- Bµi viÕt cña Hs yªu cÇu ®¶m b¶o ®ñ çc ý chÝnh ®· nªu trong 3 phÇn më, th©n, kÕt cña dµn ý

lÇn g©y truyÖn hiÓu lÇm, .....)b) Th©n bµi: - KÓ diÔn biÕn kØ niÖm

c) KÕt bµi: - C¶m xóc cña em khi nghÜ vÒ kØ niÖm ®ã3. Bµi viÕt:Hs viÕt bµi hoµn chØnh .Bài t ậ p 6 1 . T×m hiÓu ®Ò

2 . LËp dµn ý:

a) Më bµi: - Giíi thiÖu tªn ngêi, viÖc tèt.b) Th©n bµi: * Giíi thiÖu chung kh¸i qu¸t vÒ b¹n (hoµn c¶nh, h×nh d¸ng, tÝnh nÕt, trang phôc,...)- KÓ vÒ viÖc lµm cña b¹n + Gióp b¹n häc ë líp, ë nhµ + Gióp b¹n cã hoµn c¶nh khã kh¨n. + Th¸i ®é cña b¹n khi gióp b¹n....- T×nh c¶m cña em víi b¹n.c ) KÕt bµi: - C¶m nghÜ cña m×nh vÒ ngêi b¹n Êy3 . Bµi viÕt:

- Trong qu¸ tr×nh Hs lµm bµi, cã thÓ cho 1 vµi em lªn b¶ng tr×nh bµy tõng phÇn VÝ dô:+ PhÇn më bµi 1 hs+ PhÇn th©n bµi: PhÇn giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ hoµn c¶nh, h×nh d¸ng, tÝnh t×nh (1 Hs)PhÇn kÓ vÒ viÖc lµm cña b¹n (1 Hs) + PhÇn kÕt bµi: 1Hs Gv híng dÉn hs nhËn xÐt tõng phÇn.

(?) Kể về một người bạn m à em quen ?

(GV: Híng dÉn cho HS lµm bài tập )

Bài t ậ p 7 :

a, Më bµi:Trong mét lÇn ®i häc muén, ph¶i ®øng ngoµi cæng trêng trong khi çc

b¹n ®ang chµo cê, t«i ®· quen Hoa - mét c« b¹n còng ®i muén, ph¶i ®øng chê ngoµi cæng nhm×nh.b/ Th©n bµi- Lý do: V× ®au bông nªn em ®Õn trêng muén...- T×nh huèng: xin b¸c b¶o vÖ víi lý do chÝnh ®¸ng nhng còng kh«ng ®îc, tøc qu¸ ®¸ hßn sái, kh«ng may vµo ch©n mét b¹n còng ®i muén nh em....+ Lêi xin lçi cña em víi b¹n ®ã- KÕt b¹n th©n víi b¹n ®ã: giíi thiÖu tªn m×nh, qua ®ã hái tªn b¹n ®Ó kÕt th©n.+ Ngêi b¹n ®ã tªn Lan, ë xãm 2, ®ang häc líp 6C...+ Lan rÊt dÞu dµng, giäng nãi nghe rÊt Êm...+ §«i m«i lóc nµo còng në nô cêi....- Lan nhanh nhÑn trong mäi lÜnh vùc...nhÊt lµ trong häc tËp: Bµi khã hái Lan, b¹n Êy gi¶ng nhanh mµ l¹i dÔ hiÓu...chÝnh v× thÕ mµ t×nh b¹n gi÷a em vµ Lan cµng g¾n bã h¬n...c, KÕt bµi.

T«i rÊt vui khi ®îc lµm b¹n víi Lan. Lµm b¹n víi Lan, t«i häc tõ b¹n Êy bao nhiªu ®iÒu. T«i vµ Lan m·i m·i lµ b¹n th©n cña nhau.Bài t ậ p 8:

a, Më bµi" Ngêi thÇy nh mét con ®ß

Em h·y kÓ vÒ thÇy gi¸o(c« gi¸o) cña em ?GV: Yªu cÇu cña ®Ò lµ g×?HS: KÓ vÒ thÇy gi¸o( c« gi¸o) mµ em kÝnh mÕn.GV: Theo em më bµi nªn nãi nh÷ng g×?HS: Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ ngêi thÇy gi¸o(c« gi¸o) mµ em kÝnh mÕn hoÆc yªu quý.

GV:Th©n bµi em nãi vÒ ®iÒu g×?HS:- Ph¸c qua vµi nÐt vÒ h×nh d¸ng bªn ngoµi cña thÇy gi¸o(c« gi¸o): gi¶n dÞ, nhanh nhÑn...- kÓ chi tiÕt nh÷ng kû niÖm th©n thiÕt g¾n bã víi thÇy gi¸o(c« gi¸o): trong häc t©p, trong ®êi sèng...

GV: PhÇn kÕt bµi em thÓ hiÖn ®iÒu g×?HS: Mong gi÷ m·i h×nh ¶nh cña thÇy gi¸o(c« gi¸o) kÝnh mÕn.

H·y kÓ c©u chuyÖn kho¶ng 10 dßng gi¶i thÝch v× sao ngêi ViÖt Nam ta tù xng lµ con rång ch¸u tiªn

§a kh¸ch sang s«ng råi mét m×nh quay trë l¹i"®ã lµ h×nh ¶nh thÇy gi¸o mµ t«i kh«ng bao giê quªn - thÇy Hïngb, Th©n bµi- H×nh d¸ng: ThÇy kho¶ng 40 tuæi, vÉn cßn nhanh nhÑn...+ Lµ mét «ng gi¸o lµng, cã kho¶ng 15 n¨m trong nghÒ...+ ¡n mÆc gi¶n dÞ...- KØ niÖm:+ b¶n th©n t«i lµ mét HS dèt...+ §îc thÇy ®Ó ý vµ quan t©m nhiÒu h¬n: ngoµi giê lªn líp, nh÷ng lóc ë nhµ thÇy ®Õn nhµ kÌm ...+ KÕt qu¶:n¨m Êy t«i tõ mét HS dèt v¬n lªn lµ HS giái cña líp...+Trong cuéc sèng thêng ngµy: thÇy sèng rÊt ®¹m b¹c, yªu c©y c¶nh, lu«n ch¨m sãc th¬ng yªu nh÷ng ngêi trong g®...c, KÕt bµiT«i tÊt biÕt ¬n thÇy. Nhê thÇy mµ t«i häc giái h¬n rÊt nhiÒu.NÕu mai ®©y thµnh c«ng trong c«ng viÖc th× em sÏ m·i m·i nhí ¬n ngthÇy mµ em yªu quý.Bài t ậ p 9 Tæ tiªn ngêi ViÖt xa lµ Hïng V¬ng lËp níc V¨n Lang ®ãng ®« ë Phong Ch©u . Vua Hïng lµ con trai cña Long Qu©n vµ ¢u C¬ L¹c Long Qu©n ngêi L¹c ViÖt m×nh rång , thêng sang ch¬i ë thuû phñ . ¢n C¬ lµ con g¸i thÇn n«ng gièng tiªn ë trªn nói ph-¬ng b¾c . Hä lÊy nhau . ¢n C¬ ®Î ra mét çi bäc tr¨m trøng në ra 100 con . Ngêi con trëng đîc gäi lµ vua Hïng ,®êi ®êi nèi tiÕp lµm vua .§Ó tëng nhí tæ tiªn m×nh ngêi ViÖt Nam tù xng lµ con rång ch¸u tiªn .


5. Hướng dẫn HS về nhà : * HS hệ thống lại kiến thức đã học chu ẩn bị cho chuyên đề sau : “ Truyện cổ tích ”

Chuyên đề 7 : TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM

A. Môc tiªu bµi häc:_ ¤n tËp vµ cñng cè kiÕn thøc vÒ truyÖn cæ tÝch._ LuyÖn gi¶i mét sè c©u hái vÒ mét sè truyÖn cæ tÝch ®· häc.B . Chuẩn bị * - GV:Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y , SGK,tµi liÖu tham kh¶o:

- HS : SGK , ®å dïng häc tËpC . Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số2. Bài cũ3. Bài mới

(?) Cæ tÝch lµ g×?

(?) §Æc ®iÓm tiªu biÓu cña cæ tÝch?

TruyÖn cæ tÝch gåm mÊy lo¹i?

So s¸nh truyÒn thuyÕt vµ truyÖn cæ tÝch?

(?) KÓ tªn çc truyÖn cæ tÝch mµ em ®·

A. Lý thuyết1. §Þnh nghÜa: - TruyÖn cæ tÝch lµ lo¹i truyÖn d©n gian kÓ vÒ cuéc ®êi cña mét sè kiÓu nh©n vËt quen thuéc: nh©n vËt bÊt h¹nh, nh©n vËt dòng sÜ, nh©n vËt cã tµi n¨ng k× l¹, nh©n vËt th«ng minh, nh©n vËt ngèc nghÕch, nh©n vËt lµ ®éng vËt. - TruyÖn cæ tÝch thêng cã yÕu tè hoang ®êng thÓ hiÖn íc m¬, niÒm tin cña nh©n d©n vÒ chiÕn th¾ng cuèi cïng cña çi thiÖn ®èi víi çi ¸c, çi tèt ®èi víi çi xÊu, sù c«ng b»ng ®èi víi sù bÊt c«ng.2. Ph©n lo¹i:- TruyÖn cæ tÝch vÒ loµi vËt- TruyÖn cæ tÝch thÇn k×- TruyÖn cæ tÝch sinh ho¹t.3. So s¸nh truyÒn thuyÕt vµ truyÖn cæ tÝch:- Gièng nhau:+ §Òu cã yÕu tè tëng tîng, k× ¶o;+ Cã nhiÒu chi tiÕt( m« tÝp) gièng nhau: sù ra ®êi thÇn k×, nh©n vËt cã nh÷ng tµi n¨ng phi thêng…- Kh¸c nhau:+ TruyÒn thuyÕt kÓ vÒ çc nh©n vËt, sù kiÖn lÞch sö vµ thÓ hiÖn çch ®¸nh gi¸ cña nh©n d©n… cßn cæ tÝch kÓ vÒ cuéc ®êi cña mét sè lo¹i nh©n vËt nhÊt ®Þnh vµ thÓ hiÖn quan niÖm, íc m¬ cña nh©n d©n.+ TruyÒn thuyÕt ®îc c¶ ngêi kÓ lÉn ngêi nghe tin lµ nh÷ng c©u chuyÖn cã thËt; cßn truyÖn cæ tÝchC¶ ngêi kÓ lÉn ngêi nghe coi lµ nh÷ng

häc?

_ Nh÷ng v¨n b¶n trªn thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? Trong nh÷ng VB Êy ®· sö dông PTB§ nµo?

_ Nh©n vËt Th¹ch Sanh thuéc kiÓu nh©n vËt nµo?_ Nh©n vËt em bÐ ( truyÖn Em bÐ th«ng minh) thuéc kiÓu nh©n vËt nµo?_ Nh©n vËt M· L¬ng thuéc kiÓu nh©n vËt nµo?_ Nh©n vËt «ng l·o ®¸nh ç thuéc kiÓu nh©n vËt nµo?

(?) H·y nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ nôi dung vµ nt cña mét sè truyÖn cæ tÝch VN vµ níc ngoµi mµ em ®· häc vµ ®äc thªm?

c©u chuyÖn kh«ng cã thËt. 4. Nh÷ng truyÖn cæ tÝch ®· häc:_ Th¹ch Sanh._ Em bÐ th«ng minh._ C©y bót thÇn._ ¤ng l·o ®¸nh ç vµ con ç vµng.5. KiÓu v¨n b¶n vµ PTB§ cña çc truyÒn thuyÕt ®· häc:_ KiÓu v¨n b¶n: Tù sù._ PTB§: KÓ.6. X¸c ®Þnh kiÓu nh©n vËt trong çc truyÖn cæ tÝch ®· häc:_ Nh©n vËt Th¹ch Sanh: KiÓu nh©n vËt dòng sÜ._ Nh©n vËt em bÐ ( truyÖn Em bÐ th«ng minh): KiÓu nh©n vËt th«ng minh._ Nh©n vËt M· L¬ng: KiÓu nh©n vËt cã tµi n¨ng k× l¹._ Nh©n vËt «ng l·o ®¸nh ç: KiÓu nh©n vËt ngèc nghÕch.II. Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña mét sè truyÖn cæ tÝch ViÖt Nam vµ n íc ngoµi: 1) Th¹ch Sanh:* NghÖ thuËt:- TruyÖn cã nhiÒu chi tiÕt tëng tîng thÇn k× ®éc ®¸o vµ giµu ý nghÜa.- KÕt cÊu, cèt truyÖn m¹ch l¹c, s¾p xÕp t×nh tiÕt khÐo lÐo, hoµn chØnh. * Néi dung ý nghÜa: - Ngîi ca nh÷ng chiÕn c«ng rùc rì vµ phÈm chÊt cao ®Ñp cña ngêi anh hïng- dòng sÜ d©n gian b¸ch chiÕn b¸ch th¾ng Th¹ch Sanh.- ThÓ hiÖn íc m¬, niÒm tin vÒ ®¹o ®øc, c«ng lÝ x· héi vµ lÝ tëng nh©n ®¹o, yªu hßa b×nh cña nh©n d©n ta.2. Em bÐ th«ng minh:* NghÖ thuËt:- H×nh thøc c©u ®è hay, b¸t ngê, lÝ thó.

- T¹o t×nh huèng bÊt ngê vµ x©u chuçi sù kiÖn.* Néi dung ý nghÜa: - TruyÖn ®Ò cao sù th«ng minh vµ trÝ kh«n d©n gian.- T¹o nªn tiÕng cêi vui vÎ, hån nhiªn.3) C©y bót thÇn:* NghÖ thuËt:- Chi tiÕt tëng tîng thÇn k×, ®Æc s¾c.- Cèt truyÖn li k×.- Giäng kÓ khi trang nghiªm,khi hµi híc, dÝ dám.* Néi dung ý nghÜa: - ThÓ hiÖn quan niÖm cña nh©n d©n ta vÒ c«ng lÝ x· héi.- Kh¼ng ®Þnh tµi n¨ng ph¶i phôc vô nh©n d©n, phôc vô chÝnh nghÜa, chèng l¹i çi ¸c; nghÖ thuËt ch©n chÝnh thuéc vÒ nh©n d©n.- ThÓ hiÖn íc m¬, niÒm tin cña nh©n d©n vÒ kh¶ n¨ng k× diÖu cña con ngêi.4. ¤ng l·o ®¸nh ç vµ con ç vµng:* NghÖ thuËt:- T¬ng ph¶n, ®èi lËp; trïng lÆp, t¨ng cÊp- Sö dông yÕu tè tëng tîng, k× ¶o.* Néi dung ý nghÜa: Ca ngîi lßng biÕt ¬n ngêi nh©n hËu vµ nªu ra bµi häc ®Ých ®¸ng cho kÎ tham lam, béi b¹c.III. C¶m nhËn mét sè nh©n vËt cæ tÝch:1. Th¹ch Sanh:- KiÓu nh©n vËt dòng sÜ cã tµi n¨ng k× l¹.- Ra ®êi vµ lín lªn rÊt k× l¹.- Tr¶i qua nhiÒu thö th¸ch, khã kh¨n:+ Sù hung b¹o cña thiªn nhiªn+ Sù th©m ®éc cña kÎ xÊu+ Sù x©m lîc cña kÎ thï. - Cã nhiÒu phÈm chÊt quÝ b¸u:+ ThËt thµ, chÊt ph¸c.

+ V« t, hÕt lßng gióp ®ì ngêi kh¸c.+ Dòng c¶m, tµi n¨ng, cã søc kháe phi thêng.+ Yªu chuéng hßa b×nh, c«ng lÝ.- Lµ chµng dòng sÜ d©n gian b¸ch chiÕn b¸ch th¾ng, ®¹i diÖn cho çi thiÖn.- Lµ nh©n vËt lÝ tëng mµ nh©n d©n íc ao vµ ngìng mé.2. Em bÐ th«ng minh:- KiÓu nh©n vËt th«ng minh, tµi giái.- Con ngêi thî cµy nhng th«ng minh, mu trÝ.- Gi¶i ®è hay, ®éc ®¸o, bÊt ngê.- Nhanh nhÑn, cøng cái.- §øa trÎ ®Çy b¶n lÜnh, øng xö nhanh, khÐo lÐo, hån nhiªn vµ ng©y th¬.3. M· L ¬ng :- KiÓu nh©n vËt cã tµi n¨ng k× l¹.- CËu bÐ må c«i, th«ng minh, say mª häc vÏ.- Khæ luyÖn thµnh tµi.- §îc thÇn linh gióp ®ì.- Nh©n hËu, yªu th¬ng ngêi nghÌo.- Dòng c¶m, mu trÝ, th«ng minh, c¨m ghÐt cêng quyÒn vµ b¹o lùc.- Lµ ngêi nghÖ sÜ ch©n chÝnh ®îc nh©n d©n yªu mÕn vµ ngìng mé.IV. ý nghÜa cña çc truyÖn cæ tÝch ®· häc:1. TruyÖn Th¹ch Sanh :_ ThÓ hiÖn íc m¬, niÒm tin vÒ ®¹o ®øc vµ c«ng lÝ x· héi._ ThÓ hiÖn t tëng nh©n ®¹o, yªu hoµ b×nh cña nh©n d©n ta.2. TruyÖn Em bÐ th«ng minh :_ §Ò cao trÝ kh«n d©n gian._ T¹o tiÕng cêi vui vÎ.3. TruyÖn C©y bót thÇn :_ ThÓ hiÖn quan niÖm cña nh©n d©n vÒ c«ng lÝ x· héi, vÒ môc ®Ých cña tµi n¨ng nghÖ thuËt.

_ ThÓ hiÖn íc m¬ vÒ kh¶ n¨ng k× diÖu cña con ngêi.4. TruyÖn ¤ng l·o ®¸nh ç vµ con ç vµng:_ Ca ngîi lßng biÕt ¬n ®èi víi nh÷ng con ngêi nh©n hËu._ §a ra bµi häc ®Ých ®¸ng cho nh÷ng kÎ tham lam béi b¹c.

1. NhËn xÐt nµo nªu chÝnh x¸c vÒ nguån gèc xuÊt th©n cña Th¹ch Sanh?A. Tõ thÕ giíi thÇn linh.B. Tõ nh÷ng ngêi chÞu nhiÒu ®au khæ.C. Tõ chó bÐ må c«i.D. Tõ nh÷ng ngêi ®Êu tranh quËt khëi.2. Th¸i ®é vµ t×nh c¶m nµo cña nh©n d©n lao ®éng kh«ng ®îc thÓ hiÖn qua h×nh tîng Th¹ch Sanh?A. Yªu mÕn, tù hµo vÒ con ngêi cã phÈm chÊt nh Th¹ch Sanh.B. íc m¬ h¹nh phóc, íc m¬ cã nh÷ng ®iÒu k× diÖu lµm thay ®æi cuéc ®êi.C. Ca ngîi søc m¹nh thÓ lùc vµ trÝ tuÖ cña ngêi n«ng d©n.D. LÝ tëng ho¸ nh©n vËt theo tiªu chuÈn, nguyÖn väng cña m×nh.3. TruyÖn Th¹ch Sanh thÓ hiÖn íc m¬ g× cña nh©n d©n lao ®éng?A. Søc m¹nh cña nh©n d©n.B. C«ng b»ng x· héi.C. Çi thiÖn chiÕn th¾ng çi ¸c.D. C¶ 3 íc m¬ trªn.4. Nh©n vËt chÝnh trong truyÖn Em bÐ th«ng minh” lµ ai?A. Hai cha con em bÐ.B. Em bÐ.C. Viªn quan.D. Nhµ vua.

Bµi tËp vËn dông:I. PhÇn bµi tËp tr¾c nghiÖm:1. B

2. C

3. C

4. B

5. Môc ®Ých chÝnh cña truyÖn Em bÐ th«ng minh lµ g×?A. G©y cêi.B. Phª ph¸n nh÷ng kÎ ngu dèt.C. Kh¼ng ®Þnh søc m¹nh cña con ngêi.D. Ca ngîi, kh¼ng ®Þnh trÝ tuÖ, tµi n¨ng cña con ngêi.6. Søc hÊp dÉn cña truyÖn Em bÐ th«ng minh chñ yÕu ®îc t¹o ra tõ ®©u?A. Hµnh ®éng nh©n vËt.B. Ng«n ng÷ nh©n vËt.C. T×nh huèng truyÖn.D. Lêi kÓ cña truyÖn.7. Cuéc ®Êu tranh trong truyÖn C©y bót thÇn lµ cuéc ®Êu tranh nµo?A. Chèng bän ®Þa chñ.B. Chèng bän vua chóa.C. Chèng ¸p bøc bãc lét.D. Chèng l¹i nh÷ng kÎ tham lam, ®éc ¸c.8. íc m¬ næi bËt cña nh©n d©n lao ®éng trong truyÖn C©y bót thÇn lµ g×?A. VÒ kh¶ n¨ng k× diÖu cña con ngêi.B. Thay ®æi hiÖn thùc.C. Sèng yªn lµnh.D. Tho¸t khái ¸p bøc bãc lét.9. Yªó tè c¬ b¶n nµo ®· t¹o ra sù hÊp dÉn cña truyÖn ¤ng l·o ®¸nh ç vµ con ç vµng?A. Nh©n ho¸.B. Cêng ®iÖu.C. LÆp.D. KÞch tÝnh.10. T¸c dông lín nhÊt cña bót ph¸p miªu t¶ rong truyÖn cæ tÝch ¤ng l·o ®¸nh ç vµ con ç vµng lµ g×?A. Lµm cho kh«ng khÝ truyÖn thay ®æi.B. TruyÖn cã thªm nhiÒu t×nh tiÕt.C. TruyÖn ng¾n gän h¬n., lêi Ýt ý nhiÒu.D. TruyÖn cã nhiÒu ph¬ng thøc diÔn ®¹t

5. D

6. C

7. D

8. A

9. D

10.A

II. PhÇn bµi tËp tù luËn:

hay h¬n.

C©u 1: Trong truyÖn “Th¹ch Sanh”, hai nh©n vËt Th¹ch Sanh vµ LÝ Th«ng lu«n ®èi lËp nhau vÒ tÝnh çch vµ hµnh ®éng. H·y chØ ra nh÷ng ®èi lËp ®ã?

C©u 2: Trong truyÖn “C©y bót thÇn”, v× sao M· L¬ng chØ vÏ cho ngêi nghÌo dông cô lao ®éng mµ kh«ng vÏ cho hä s¶n phÈm lao ®éng? Qua ®©y, em cã nhËn xÐt g× vÒ môc ®Ých cña tµi n¨ng nghÖ thuËt ®èi víi cuéc sèng con ngêi?

C©u 3: TruyÖn “Em bÐ th«ng minh” hÊp dÉn em v× nh÷ng lÝ do nµo?

C©u 1:Sù ®èi lËp vÒ tÝnh çch vµ hµnh ®éng cña hai nh©n vËt Th¹ch Sanh vµ LÝ Th«ng:_ Th¹ch Sanh: l¬ng thiÖn, tèt bông.( DÉn chøng )_ LÝ Th«ng: ®éc ¸c, mu mÑo.( DÉn chøng ).C©u 2:_ Trong truyÖn “C©y bót thÇn”, M· L-¬ng chØ vÏ cho ngêi nghÌo dông cô lao ®éng mµ kh«ng vÏ cho hä s¶n phÈm lao ®éng. V×: M· L¬ng lµ ngêi lao ®éng nªn coi träng lao ®éng, tin ë lao ®éng sÏ lµm ra cña c¶i._ Qua ®©y, ta cã thÓ nhËn xÐt vÒ môc ®Ých cña tµi n¨ng nghÖ thuËt ®èi víi cuéc sèng con ngêi:+ NghÖ thuËt ph¶i ®îc nu«i dìng tõ thùc tÕ.+ NghÖ thuËt ph¶i cã Ých cho nh©n d©n, ph¶i phôc vô nh©n d©n.+ NghÖ thuËt ph¶i chiÕn ®Êu tiªu diÖt çi ¸c.C©u 3:_ V× truyÖn ca ngîi trÝ th«ng minh h¬n ngêi cña mét em bÐ n«ng d©n._ V× truyÖn kÓ rÊt vui, g©y cêi._ V× çc lêi gi¶i ®è tù nhiªn, hãm hØnh.


5. Hướng dẫn HS về nhà : * HS hệ thống lại kiến thức đã học chu ẩn bị cho chuyên đề sau : “Từ và cụm từ Tiếng Việt”

Chuyên đê 8:TỪ VÀ CỤM TỪ TIẾNG VIỆT

A. Mục tiêu bài học:- Gióp häc sinh hiÓu ®îc ®Æc ®iÓm danh tõ vµ çc lo¹i danh tõ. Danh tõ chØ ®¬n vÞ,

danh tõ chØ sù vËt.- NhËn diÖn ®îc danh tõ vµ ph©n tÝch ®îc çc lo¹i danh tõ.- Gióp HS cñng cè vµ n©ng cao kiÕn thøc vÒ ®éng tõ, kh¸i niÖm vµ cÊu t¹o cña C§T.-BiÕt ph¸t hiÖn vµ vËn dông ®éng tõ vµo bµi lµm v¨n cña m×nh.-BiÕt çch sö dông ®éng tõ, C§T khi nãi, viÕt.- §éc lËp, tÝch cùc t×m hiÓu.B . Chuẩn bị * - GV:Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y , SGK,tµi liÖu tham kh¶o: - HS : SGK , ®å dïng häc tËpC . Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số2. Bài cũ3. Bài mới

(?) Danh tõ lµ g× ?

(?) Danh từ có đặc điểm gì ?

( ? ) Danh tõ chØ ®¬n vÞ lµ g×?

Phần I: Danh từ - Cụm danh từI. Lý thuyết1. Đặc điểm của danh từ - Danh tõ lµ tõ chØ ngêi, chØ vËt, hiÖn tîng, kh¸i niÖm danh tõ gåm 2 loại: + Danh tõ riªng dïng lµm tªn riªng: Ví dụ: TrÇn Hng §¹o, Hµ Néi...+ Danh tõ chung chØ ngêi, chØ vËt nãi chungVí dụ: núi, sông, bàn , ghế…- Danh tõ cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi nh÷ng tõ chØ sè lîng ë phÝa tríc, çc tõ:nµy, kia, Êy, ®ã ... ë phÝa sau vµ mét sè tõ ng÷ kh¸c ®Ó lËp thµnh côm danh tõ- Danh tõ thêng lµm chñ ng÷ ë trong c©u. Khi lµm vÞ ng÷ danh tõ thêng cã tõ lµ ®øng tríc.2. Danh tõ chØ ®¬n vÞ vµ danh tõ sù vËt . a. Danh tõ chØ ®¬n vÞ.

(?)ThÕ nµo lµ danh tõ chØ sù vËt ?

(?) ThÕ nµo lµ côm danh tõ ? Cho vÝ dô ?

(?) Em h·y so s¸nh nghÜa cña côm danh tõ vµ nghÜa cña danh tõ?

(?)Theo em côm danh tõ cã cÊu tróc ntn?

1. Dßng nµo díi ®©y nªu ®óng m« h×nh cÊu tróc cña côm danh tõ?A. Côm danh tõ lµ tæ hîp tõ cß m« h×nh cÊu tróc phøc t¹p h¬n danh tõ .B. Côm danh tõ lµ tæ hîp danh tõ cã m« h×nh cÊu tróc gåm 2 phÇn: PhÇn tríc vµ phÇn trung t©m.C. Côm danh tõ lµ lo¹i tæ hîp danh tõ cã m« h×nh cÊu tróc gåm 2 phÇn: PhÇn trung t©m vµ phÇn sau.D. Côm danh tõ lµ lo¹i tæ hîp danh tõ cã m« h×nh cÊu tróc gåm 3 phÇn: PhÇn tríc, phÇn trung t©m vµ phÇn sau.2. Trong çc côm danh tõ sau, côm nµo cã ®ñ cÊu tróc 3 phÇn?A. Mét lìi bóa.B. Chµng trai kh«i ng« tuÊn tó Êy.C. TÊt c¶ çc b¹n HS líp 6.D. ChiÕc thuyÒn c¾m cê ®u«i nheo.3. Trong çc côm danh tõ sau côm nµo chØ cã mét thµnh tè trong phÇn trung

- Nªu tªn ®¬n vÞ dïng ®Ó tÝnh, ®Õm, ®o lêng sù vËt. - Danh tõ chØ ®¬n vÞ ®îc chia lµm hai nhãm: + Danh tõ chØ ®¬n vÞ tù nhiªn + Danh tõ chØ ®¬n vÞ quy íc: chÝnh x¸c, íc chõng. b. Danh tõ chØ sù vËt.Nªu tªn tõng lo¹i hoÆc tõng ç thÓ ngêi, vËt, hiÖn tîng, kh¸i niÖm. 3. Cụm danh từ- Lµ lo¹i tæ hîp tõ do danh tõ víi 1 sè tõ ng÷ phô thuéc nã t¹o thµnh.VD: Mét tóp lÒu n¸t bªn bê biÓn.- NghÜa cña côm danh tõ ®Çy ®ñ h¬n nghÜa cña danh tõ.- Ho¹t ®éng nh mét danh tõ.

Phần trước

Phần trung tâm

Phần sau

t1 t2 T1 T2 s1 s2Ba làng ấy

II. B à i t ập Bài tập 1:

Khoanh vµo c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt?

1.D

t©m?A. Mét chµng trai kh«i ng« tuÊn tó.B. Tóp lÒu.C. Nh÷ng em HS.D. ChiÕc thuyÒn c¾m cê ®u«i nheo.

* G¹ch díi nh÷ng danh tõ trong c©u sau?" C©y bót thÇn lµ truyÖn cæ tÝch vÒ nh©n vËt cã tµi n¨ng kú l¹"

* LiÖt kª mét sè danh tõ chØ sù vËt mµ em biÕt. §Æt c©u víi mét trong nh÷ng danh tõ Êy?

* H·y liÖt kª nh÷ng tõ lo¹i chuyªn ®øng tríc Dt chØ ngêi, ®å vËt?

* H·y liÖt kª çc DT chØ ®¬n vÞ quy íc chÝnh x¸c, íc chõng?

(?) §éng tõ lµ g×?

(?) Gi÷a DT vµ §T cã sù kh¸c biÖt nh thÕ nµo?(DT:+ Kh«ng kÕt hîp víi ®·, sÏ. ®ang, còng, vÉn, chí, ®õng...+ Thêng lµm chñ ng÷ trong c©u.+ Khi lµm VN ph¶i cã tõ lµ ®øng tríc.- §T: + Cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi ®·, sÏ, ®ang, còng, vÉn, h·y, chí, ®õng...+Thêng lµm VN trong c©u.+ Khi lµm chñ ng÷, mÊt kh¶ n¨ng kÕt hîp víi

2. C

3. B

Bài tập 2:

" C©y bót thÇn lµ truyÖn cæ tÝch vÒ nh©n vËt cã tµi n¨ng kú l¹"Bài tập 3:- Nhµ, ca, bµn, ghÕ, chai, lä...- §Æt c©u: + Nhµ cöa cña anh sao bÈn thÕ.+Çi bµn nµy cã bèn ch©n. Bài tập 4:Tõ lo¹i chuyªn ®øng tríc DT chØ ng-êi: anh, chÞ, «ng, ngµi...- Tõ lo¹i chuyªn ®øng tríc DT chØ ®å v©t: hoa, qu¶, tê, chiÕc...Bµi tËp 5.- DT chØ ®¬n vÞ quy íc chÝnh x¸c: Ki- l«- gam, t¹, tÊn, met...- DT chØ ®¬n vÞ quy íc íc chõng: vµi, ®µn, mí...Phần II: Động từ - Cụm động từI. Lý thuyết1. §Æc ®iÓm cña ®éng tõ- Lµ nh÷ng tõ chØ hµnh ®éng, tr¹ng th¸i cña sù vËt.- Ví dụ: - Chạy, làm, ném…

-Cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi ®·, sÏ, ®ang, còng, vÉn, h·y, chí, ®õng...+Thêng lµm VN trong c©u.+ Khi lµm chñ ng÷, mÊt kh¶ n¨ng kÕt hîp víi ®·, sÏ, ®ang, còng, vÉn,

®·, sÏ, ®ang, còng, vÉn, h·y, chí, ®õng... )(?) Có nh÷ng lo¹i động từ nµo?

(?)ThÕ nµo lµ cụm động từ ?

(?) Em h·y nªu cÊu t¹o cña C§T?

(?) Phô ng÷ tríc bæ sung cho §T çc ý nghÜa g×?

(?)Phô ng÷ sau bæ sung cho §T nh÷ng g×?

h·y, chí, ®õng... )

2. Çc lo¹i động từ : - §T t×nh th¸i( thêng ®ßi hái çc §T kh¸c ®i kÌm).- §T chØ hµnh ®éng, tr¹ng th¸i(Kh«ng ®ßi hái çc §T kh¸c ®i kÌm). Bao gåm 2 lo¹i nhá:+ §T chØ hµnh ®éng( tr¶ lêi c©u hái Lµm g×?)+ §T chØ tr¹ng th¸i( tr¶ lêi c©u hái Lµm sao?, ThÕ nµo?)3. Côm ®éng tõ - Cụm động từ là tổ hợp từ do động từ kết hợp với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.- Ví dụ: Viªn quan Êy ®· ®i nhiÒu n¬I.

- Cụm động từ cã ý nghÜa ®Çy ®ñ vµ cã cÊu t¹o phøc t¹p h¬n động từ, ho¹t ®éng trong c©u nh mét động từ.- CÊu t¹o: * 3 phÇn: PhÇn tríc PhÇn trung t©m PhÇn sau.

* PN tríc Quan hÖ thêi gian Sù tiÕp diÔn t¬ng tù

Sù khuyÕn khÝch hoÆc ng¨n c¶n hµnh ®éng.

Sù kh¼ng ®Þnh hoÆc phñ ®Þnh hµnh ®éng

*Phụ ngữ sau §èi tîng Híng §Þa ®iÓm Thêi gian Môc ®Ých Nguyªn nh©n Ph¬ng tiÖn vµ çch thøc

1. NhËn ®Þnh nµo sau ®©y kh«ng ®óng vÒ cụm động từ ?A. Ho¹t ®éng trong c©u nh mét ®éng tõ.B. Ho¹t ®éng trong c©u kh«ng nh mét ®éng tõ.C. Do mét ®éng tõ vµ mét sè tµ ng÷ phô thuéc nã t¹o thµnh.D. Cã ý nghÜa ®Çy ®ñ h¬n vµ cÊu tróc phøc tạp h¬n ®éng tõ. 2. Dßng nµo sau ®©y kh«ng cã cụm động từ ?A. Viªn quan Êy ®· ®i nhiÒu n¬i.B. Th»ng bÐ cßn ®ang ®ïa nghÞch ë sau nhµ.C. Ngêi cha cßn ®ang cha biÕt tr¶ lêi ra sao.D. Ngµy h«m Êy, nã buån.3. Trong cụm động từ, çc phô ng÷ ë phÇn phô tríc kh«ng cã t¸c dông bæ sung cho động từ çc ý nghÜa nµo?A. Quan hÖ thêi gian.B. Sù tiÕp diÔn t¬ng tù.C. Sù kh¼ng ®Þnh hoÆc phñ ®Þnh hµnh ®éng.D. ChØ çch thøc hµnh ®éng.4. Cho cụm động từ: “®ang ®i nhiÒu n¬I”, em h·y cho biÕt phÇn phô tríc trong cụm động từ bæ sung ý nghÜa cô thÓ nµo cho động từ?A. Sù kh¼ng ®Þnh hoÆc phñ ®Þnh hµnh ®éngB. Quan hÖ thêi gian.C. Sù khuyÕn khÝch hoÆc ng¨n c¶n hµnh ®éngD. Sù tiÕp diÔn.5. Dßng nµo sau ®©y kh«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña §T?A. Thêng lµm VN trong c©u.

hµnh ®éng

- Mô hình cụm động từ:Phầntrước

Phần trung tâm( Động từ )

Phần sau

t1 t2 T1 T2 s1 s2II. Bài tậpBµi tËp 1Khoanh vµo c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt?

B. Cã kh¶ n¨ng kÕt hîp víi ®·, sÏ, ®ang, còng, vÉn, chí.C. Khi lµm CN mÊt kh¶ n¨ng kÕt hîp víi ®·, sÏ, ®ang, còng, vÉn, chí.D. Thêng lµm thµnh phÇn phô trong c©u.6. §T lµ nh÷ng tõ kh«ng tr¶ lêi cho c©u hái nµo sau ®©y?A. Çi g×? B. Lµm g×?C. ThÕ nµo?D. Lµm sao?

X¸c ®Þnh vµ ph©n lo¹i çc §T trong çc c©u sau:a. Anh d¸m lµm kh«ng? b. Nã toan vÒ quª.c. Nam §Þnh ®i Hµ Néi d. B¾c muèn viÕt th.e. §«ng ph¶i thi l¹i. g. S¬n cÇn häc ngo¹i ng÷.h. Hµ nªn ®äc s¸ch. i. Giang ®õng khãc

1. B

2. D

3. D

4. D

5. D

6. A

Bài tập 2:+ §T t×nh th¸i: d¸m, ®Þnh, muèn, ph¶i, cÇn, nªn, ®õng.+ §T hµnh ®éng: lµm, vÒ, ®i, viªt, thi, häc, ®äc, khãcPhần III. Tính từ - Cụm tính từ.I. Lý thuyết

1. §Æc ®iÓm tÝnh tõ- Tính từ lµ nh÷ng tõ chØ ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt cña sù vËt, hµnh ®éng tr¹ng th¸i.- Ví dụ:+ Xanh ng¾t /nh÷ng hµng me + BÇu trêi/ l¹i trong xanh - TÝnh tõ cã thÓ lµm vÞ ng÷, chñ ng÷ trong c©u.- TÝnh tõ kÕt hîp víi çc tõ: ®·, sÏ, ®ang, còng, vÉn... ®Ó t¹o thµnh côm tÝnh tõ- Có 2 lo¹i tÝnh tõ :+ TÝnh tõ chØ ®Æc ®iÓm t¬ng ®èi(cã thÓ kÕt hîp víi çc tõ chØ møc ®é)+ TÝnh tõ chØ ®Æc ®iÓm tuyÖt ®èi(kh«ng thÓ kÕt hîp víi tõ chØ møc ®é).2. Cụm tính t ừ : - Cụm tính từ: có 3 phÇn : phÇn tríc phÇn trung t©m phÇn sau- Phần trước: BiÓu thÞ vÒ quan hÖ thêi gian, Sù tiÕp diÔn t¬ng tù, møc ®é cña ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, sù khÈng ®Þnh hay phñ ®Þnh...- Phần sau: BiÓu thÞ vÒ vÞ trÝ, sù so s¸nh, møc ®é, ph¹m vi hay nguyªn nh©n cña ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt...II. Bài tậpBµi tËp 1GV: Cho ®o¹n v¨n sau:" Trong çc gièng vËt, tr©u lµ kÎ vÊt v¶ nhÊt. Sím tinh m¬ ®· bÞ goi dËy ®i cµy, ®i bõa, ¸ch kho¸c lªn vai, d©y ch·o x©u ®¨ng mòi.Th«i th× tuú chñ, miÖng qu¸t, tay ®¸nh, tr©u chØ mét lßng ch¨m chØ lµm lông, kh«ng kÓ ruéng c¹n ®ång s©u, ngÇy ma ngµy n¾ng, chØ mong lóa ng« t¬i tèt ®Òn ¬n chñ"

Em h·y cho biÕt ®o¹n v¨n trªn cã mÊy tÝnh tõ?A. ChÝnB. T¸mC. B¶yD. S¸uBµi tËp 2:Díi ®©y lµ n¨m c©u cña n¨m «ng thÇy bãi:- Nã sun sun nh con ®Øa.- Nã chÇn chÉn nh çi ®ßn cµn.- Nã bÌ bÌ nh çi qu¹t thãc.- Nã sõng s÷ng nh çi cét ®×nh.- Nã tun tñn nh çi chæi xÓ cïn.Em h·y nhËn xÐt viÖc dïng çc tÝnh tõ vµ phô ng÷ so s¸nh trong nh÷ng c©u trªn cã t¸c dông phª b×nh vµ g©y cêi nh thÕ nµo?Bài tập 3:T×m côm tÝnh tõ trong çc c©u sau?- Nã sun sun nh con ®Øa.- Nã chÇn chÉn nh çi ®ßn cµn.- Nã bÌ bÌ nh çi qu¹t thãc.- Nã sõng s÷ng nh çi cét ®×nh.- Nã tun tñn nh çi chæi xÓ cïnBài tập 4:GV: Cho ®o¹n v¨n sau:" Trong çc gièng vËt nu«i, tr©u lµ kÎ vÊt v¶ nhÊt. Sím tinh m¬ ®· bÞ gäi dËy ®i cµy, ®i bõa, ¸ch kho¸c lªn vai, d©y ch·o x©u ®»ng mòi.Th«i th× tuú chñ, miÖng quat, tay ®¸nh, tr©u chØ mét lßng ch¨m chØ lµm lông, kh«ng kÓ ruéng c¹n ®ång s©u, ngµy ma ngµy n¨ng, chØ mong lóa ng« t¬i tèt ®Ó ®Òn ¬n chñ"Em h·y cho biªt ®o¹n v¨n trªn cã mÊy cum tÝnh tõ?A. HaiB. Bèn

C. N¨m D. S¸uBài tập 5:Dßng nµo sau ®©y cha ph¶i lµ mét côm tÝnh tõ cã ®Çy ®ñ cÊu tróc 3 phÇn?A. VÉn cßn khoÎ m¹nh l¸mB. RÊt ch¨m chØ lµm lôngC. Cßn trÎD. §ang sung søc nh thanh niªn.


5. Hướng dẫn HS về nhà : * HS hệ thống lại kiến thức đã học chu ẩn bị cho chuyên đề sau : “Phong cách ngôn ngữ và các biện pháp

tu từ Tiếng Việt.”

Chuyên đ ề 9:

PHONG CÁCH NGÔN NGỮ VÀ BIỆN PHÁP TU TỪ TIẾNG VIỆT

A. Mục tiêu bài học:- Cñng cè kiÕn thøc vÒ phÐp tu tõ so s¸nh ®· häc - Më réng, n©ng cao kiÕn thøc: cÊu t¹o cña phÐp so s¸nh.- BÝªt sö dông phÐp so s¸nh hîp lý, cã hiÖu qu¶.

- Gi¸o dôc ý thøc sö dông tõng÷, h×nh ¶nh so s¸nh khi t¹o lËp v¨n b¶n B . Chuẩn bị * - GV:Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y , SGK,tµi liÖu tham kh¶o: - HS : SGK , ®å dïng häc tËpC . Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số2. Bài cũ3. Bài mới

_ ThÕ nµo lµ so s¸nh?

_ LÊy vÝ dô minh ho¹?

_ Nªu cÊu t¹o cña phÐp so s¸nh?

_ Ph©n tÝch cÊu t¹o cña phÐp so s¸nh trong vÝ dô trªn?

_ KÓ tªn çc kiÓu so s¸nh? Nh÷ng tõ ng÷ so s¸nh thuéc çc kiÓu ®ã?

I. So sánhA. Lý thuyÕt:1. §Þnh nghÜa: So s¸nh lµ ®èi chiÕu sù vËt , sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.VÝ dô: CÇu Thª Hóc cong cong nh con t«m dÉn vµo ®Òn Ngäc S¬n.2. CÊu t¹o cña phÐp so s¸nh: 4 phÇn_ VÕ A ( sù vËt, sù viÖc ®îc so s¸nh)._ Ph¬ng diÖn so s¸nh._ Tõ ng÷ so s¸nh._ VÕ B ( sù vËt, sù viÖc dïng ®Ó so s¸nh).VÝ dô:

Vế A(Sù vËt ®îc so s¸nh )

Ph¬ng diÖn so

s¸nh

Tõ ng÷ so s¸nh

Vế B( Sù vËt dïng ®Ó so s¸nh)

CÇu Thª Hóc

cong cong

nh con t«m

3. Çc kiÓu so s¸nh: 2 kiÓu_ So s¸nh ngang b»ng: lµ, nh, y nh, gièng nh, tùa nh, tùa nh lµ, bao nhiªu bÊy nhiªu,_ So s¸nh kh«ng ngang b»ng: h¬n, h¬n lµ, kh«ng b»ng, cha b»ng, ch¼ng

_ PhÐp so s¸nh cã nh÷ng t¸c dông nµo?

Bµi tËp 1: Ph©n tÝch cÊu t¹o cña phÐp so s¸nh trong nh÷ng c©u díi ®©y:a. An D¬ng thua trËn ch¹y ra,TriÖu qu©n b»ng çt h»ng hµ ®uæi theo. ( Thiªn Nam ng÷ lôc )b. ¸o chµng ®á tùa r¸ng pha,Ngùa chµng s¾c tr¾ng nh lµ tuyÕt in. ( Chinh phô ng©m )

c. Th©n em nh ít trªn c©yCµng t¬i ngoµi vá cµng cay trong lßng. ( Ca dao )

Bµi tËp 2: T×m tõ ng÷ so s¸nh trong nh÷ng c©u díi ®©y vµ cho biÕt chóng thuéc kiÓu so s¸nh nµo?a. Giã thæi lµ chæi trêi Níc ma lµ ca trêi ( Tôc ng÷ )b. Th©n em nh cñ Êu gaiRuét trong th× tr¾ng, vá ngoµi th× ®en. ( Ca dao )c. Qua ®×nh ng¶ nãn tr«ng ®×nh,§×nh bao nhiªu ngãi th¬ng m×nh bÊy nhiªu. ( Ca dao )d. N¬i B¸c n»m, réng mªnh m«ng,Chõng nh n¨m th¸ng, non s«ng tô

b»ng,4. T¸c dông cña phÐp so s¸nh:_ T¸c dông gîi h×nh, gióp cho viÖc miªu t¶ sù vËt, sù viÖc ®îc cô thÓ, sinh ®éng._ T¸c dông biÓu hiÖn t tëng, t×nh c¶m s©u s¾c.

B. Bµi tËp:Bµi tËp 1:a. _ VÕ A: TriÖu qu©n_ VÕ B: çt_ T: b»ngb. _ VÕ A: ¸o chµng, ngùa chµng_ VÕ B: r¸ng pha, tuyÕt in_ T: tùa, nh lµ_ PD: ®á, s¾c tr¾ngc. _ VÕ A: Th©n em_ VÕ B: ít trªn c©y_ T: nh_ PD: Èn ( sè phËn trí trªu, ®Çy nghÞch lÝ )Bµi tËp 2:a._ Tõ ng÷ so s¸nh: lµ_ So s¸nh ngang b»ng.b. _ Tõ ng÷ so s¸nh: nh_ So s¸nh ngang b»ng.c._ Tõ ng÷ so s¸nh: bao nhiªu bÊy nhiªu_ So s¸nh ngang b»ng.d. _ Tõ ng÷ so s¸nh: chõng nh_ So s¸nh ngang b»ng.e._ Tõ ng÷ so s¸nh: cßn h¬n_ So s¸nh kh«ng ngang b»ng.

vµo. ( Giang Qu©n )e. Thµ r»ng ¨n b¸t c¬m rauCßn h¬n ç thÞt nãi nhau nÆng lêi. ( Ca dao )

(?) Thế nào là nhân hoá ?

(?) Có mấy kiểu nhân hoá ? Lấy ví dụ minh hoạ ?

(?) Nhân hoá có giá trị và ý nghĩa gì ?

1. Những hình ảnh nào sau đây không phải là

II. Nhân hoáA. Lý thuyết1. Khái niệm- Nhân hoá là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật…bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người, làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật …trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.- Ví dụ: “Vì sương nên núi bạc đầu Biển lay bởi gió hoa sầu vì mưa”

( Ca dao )2. Các kiểu nhân hoáa) Dùng những từ vốn gọi ng ư ời đ ể gọi vật. * “ Chị Điệp nhanh nhảu:- Bồ các là bác chim ri. Chim ri là dì sáo sậu. Sáo sậu là cậu sáo đen. Sáo đen là em tu hú. Tu hú là chú bồ các…”.b) Dùng những từ vốn chỉ hoạt đ ộng tính chất của ng ư ời đ ể chỉ hoạt đ ộng tính chất của vật. - “Tôi đưa tay ôm nước vào lòng Sông mở nước ôm tôi vào dạ.”c) Trò chuyện x ư ng hô với vật nh ư với ng ư ời. - “Đã dậy chưa hả trầu? Tao hái vài lá nhé Cho bà và cho mẹ Đừng lụi đi trầu ơi ! ”3. Giá trị và ý nghĩa- Biện pháp nghệ thuật nhân hoá được sử dụng làm cho thơ văn giàu hình tượng và biểu cảm: cảnh vật được nói đến mang tình người và hồn người, gợi cho người đọc bao liên tưởng thú vị.B. Bài tậpBài tập 1

1. C.

hình ảnh nhân hoá ?A. Cây dừa sải tay bơi.B. Cỏ gà rung tai.C. Bố em đi cày về.D. Kiến hành quân đầy đường.2. Phép nhân hoá trong câu sau được tạo ra bằng cách nào ?“Cứ chốc chốc tôi ( Dế Mèn ) lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu”.A. Dùng những từ vốn chỉ hoạt động tính chất của người để chỉ hoạt động tính chất của vật.B. Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật.C. Trò chuyện xưng hô với vật như với người.D. Dùng từ chỉ tâm tư tình cảm của người để chỉ tâm tư tình cảm của vật.3. Tác giả sử dụng biện pháp gì trong câu thơ sau: “Tôi giơ tay ôm nước vào lòng Sông mở nước ôm tôi vào dạ”.A. Nhân hoá, B. So sánh,C. Ẩn dụ, D. Điệp ngữ.

- HS tự viết, GV theo dõi hướng dẫn gợi ý .

(?) Thế nào là ẩn dụ ?

(?) Có mấy kiểu ẩn dụ ? Lấy ví dụ minh hoạ ?

2. A

3. A

Bài tập 2 Viết một đoạn văn khoảng 10 – 12 câu ( Chủ đề mùa xuân ) trong đó có sử dụng phép nhân hoá ?III. Ẩn dụA. Lý thuyết1.Khái niệm- Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng kháccó nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho lời văn.- Ví dụ:

“Thuyền ơi có nhớ bến chăngBến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền”.

( Ca dao )2. Các kiểu ẩn dụa) Ẩn dụ hình t ư ợng

“Hoa tàn mà lại thêm tươiTrăng tàn mà lại hơn mười rằm xưa”.

b) Ẩn dụ bổ xung ( còn gọi là ẩn dụ chuyển đổi cảm giác )

“Ngoài thềm rơi chiếc lá đaTiếng rơi nghe mỏng như là rơi nghiêng”.

B. Bài tậpBài tập 1

Dòng nào nêu đúng phương thức ẩn dụ của câu thơ: “Đầu tường lửa lựu lập loè đơm bông” ?A. Ẩn dụ hình thức. B. Ẩn dụ cách thức.C. Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. D. Ẩn dụ phẩm chất Chỉ ra phép so sánh và ẩn dụ trong đoạn thơ sau :

“Vân xem trang trọng khác vờiKhuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang

Hoa cười, ngọc thốt đoan trangMây thua nước tóc, tuyết nhường màu ra”.

Chỉ ra phương thức ẩn dụ trong những câu thơ sau:a)

“Ngoài thềm rơi chiếc lá đaTiếng rơi nghe mỏng như là rơi nghiêng”.

b)Người cha mái tóc bạcĐốt lửa cho anh nằm.c)Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăngThấy một Mặt Trời trong lăng rất đỏ


(?) Thế nào là hoán dụ ?

B

Bài tập 2

- Phép so sánh: Khuôn trăng, nét ngài, mây, nước tóc, tuyết, màu ra”.- Phép ẩn dụ: thua, nhường. - Chú ý: Thua, nhường là so sánh và cũng là ẩn dụ.Bài tập 3:

- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác.

- Ẩn dụ phẩm chất.

- Ẩn dụ phẩm chất.Bài tập 4:Viết một đoạn văn khoảng 10 – 12 câu ( Chủ đề mùa thu ) trong đó có sử dụng phép ẩn dụ ?IV. Hoán dụA. Lý thuyết1. Khái niệm- Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có qua hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình gợi cảm cho sự diễn đạt.- Ví dụ: “Núi không đè nổi vai vươn tới Lá ngụy trang gieo với gió đèo”.

( Lên Tây Bắc- Tố Hữu ) 2. Các kiểu hoán dụ:a) Lấy bộ phận để gọi toàn thể.- “Những bàn chân từ than bụi lầy bùnĐã đứng dưới mặt cách mạng.”

(?) Có mấy kiểu hoán dụ ? Lấy ví dụ minh hoạ ?

1. Trong những câu sau, câu nào không sử dụng phép hoán dụ ?A. Áo chàm đưa buổi phân li.B. Người Cha mái tóc bạc.C. Ngày Huế đổ máu.D. Bàn tay ta làm nên tất cả.2. Dòng nào sau đây không nêu đúng tên gọi của những kiểu hoán dụ thường gặp ?A. Lấy bộ phận để gọi toàn thể.B. Lấy vật bị chứa đựng để gọi vật chứa đựngC. Chuyển đổi tên gọi của sự vật trên quan hệ tương đồng.D. Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.

Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ ?

( Ta đi tới – Tố Hữu )b) Lấy vật bị chứa đựng để gọi vật chứa đựng- “Một lá về đâu xa thăm thẳmNghìn nhà trong xuống bé con con”.

( Vịnh núi An Lão – Nguyễn Khuyến )c) Lấy dấu hiệu sự vật để gọi sự vật- “Áo chàm đưa buổi phân liCầm tay nhau biết nói gì hôm nay”

( Việt Bắc – Tố Hữu )d) Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng- “Ờ đã chín năm rồi đấy nhỉKháng chiến ba ngàn ngày không nghỉBắp chân đầu gối vẫn săn gân”.B. Bài tậpBài tập 1

1. B.

2. C.

Bài tập 2Ẩn dụ Hoán dụ

Giống - Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác.

Khác nhau - Dựa vào mối quan hệ tương đồng ( qua so sánh ngầm ) về:+ Hình thức.+ Cách thức.+ Phẩm chất.+ Cảm giác.

- Dựa vào mối quan hệ tương cận ( gần gũi ) đi đôi với nhau:+ Bộ phận – toàn thể.+ Vật chứa – Vật bị chứa.

Xác định và chỉ rõ mối quan hệ của biện pháp hoán dụ trong khổ thơ sau : Em đã sống bởi vì em đã thắng ! Cả nước bên em, bên giường nệm trắng, Hát cho em nghe như tiếng mẹ ngày xưa,Sông Thu Bồn giọng hát đò đưa…

Viết một đoạn văn khoảng 10 – 12 câu ( Chủ đề mùa đông ) trong đó có sử dụng phép hoán dụ ?

+ Dấu hiệu – Sự vật .+ Cụ thể - trừu tượng.

Bài tập 3- Phép hoán dụ: Cả nước.- Quan hệ: Vật chứa ( cả nước ) và vật được chứa ( nhân dân Việt Nam sống trên đất nước Việt Nam ).

Bài tập 4:


4 . Củng c ố : * GV củng cố , khái quát cho HS nội dung cơ b ản HS khắc sâu kiến thức đã học .

5. Hướng dẫn HS về nhà : * HS hệ thống lại kiến thức đã học chuẩn bị cho chuyên đề sau : “Văn miêu tả và các vấn đề có liên quan đến văn miêu tả.”

****************************************************

Chuyên đề 10:VĂN MIÊU TẢ VÀ CÁC VẤN ĐỀ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN VĂN MIÊU TẢ.

Chuyên đề 11:đ

tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ

A. Môc tiªu bµi häc:_ Cñng cè vµ më réng cho HS nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn t -îng chuyÓn nghÜa cña tõ._ LuyÖn gi¶i mét sè BT vÒ tõ nhiÒu nghÜa vµ hiÖn tîng chuyÓn nghÜa cña tõ.B . Chuẩn bị * - GV:Ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y , SGK,tµi liÖu tham kh¶o: - HS : SGK , ®å dïng häc tËpC . Tiến trình lên lớp 1. Ổn định lớp: kiểm tra sĩ số2. Bài cũ3. Bài mới

A. Lý thuyÕt:- Tõ cã thÓ cã 1 hay nhiÒu nghÜa.- ChuyÓn nghÜa lµ hiÖn tîng thay ®æi

Bµi tËp 1: Trong çc nghÜa sau ®©y cña tõ “s¾c”, nghÜa nµo lµ nghÜa chÝnh, nghÜa nµo lµ nghÜa chuyÓn:(1) ( §å dïng ®Ó c¾t, chÆt, th¸i,) cã lìi máng vµ bÐn lµm cho dÔ ®øt çc vËt ®em c¾t, chÆt: Dao s¾c. R×u s¾c.(2) (Con m¾t) rÊt tinh nhanh: ChÞ ta cã ®«i m¾t s¾c.(3) Tinh vµ giái: NhËn ®Þnh s¾c.Bµi tËp 2: Tõ “chÕt” trong c©u §ång hå chÕt” nghÜa lµ g×? NghÜa nµy gièng vµ kh¸c nghÜa chÝnh nh thÕ nµo?

Bµi tËp 3: §Æt 3 c©u cã tõ “chÝn” víi 3 nghÜa sau ®©y:(1) (Qu¶, h¹t) ë vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Çy ®ñ nhÊt, thêng cã mµu ®á hoÆc vµng, cã h¬ng th¬m, vÞ ngon.(2) ( Thøc ¨n) ®îc nÊu níng kÜ ®Õn møc ¨n ®îc, tr¸i víi “sèng”.(3) Sù suy nghÜ ë møc ®Çy ®ñ ®Ó cã ®îc hiÖu qu¶.Bµi tËp 4: Ph©n tÝch nghÜa cña çc tõ nhiÒu nghÜa sau ®©y (qua çc c©u vÝ dô):

nghÜa cña tõ,t¹o ra nh÷ng tõ nhiÒu nghÜa. -Trong tõ nhiÒu nghÜa cã:nghÜa chuyÓn vµ nghÜa gècB. Bµi tËp vËn dông:Bµi tËp 1: Trong çc nghÜa cña tõ “s¾c”, nghÜa (1) lµ nghÜa chÝnh, nghÜa (2),(3) lµ nghÜa chuyÓn.

Bµi tËp 2: Tõ “chÕt” trong c©u §ång hå chÕt” nghÜa lµ: Kh«ng ho¹t ®éng ®îc n÷a, do bÞ h háng hoÆc do quªn kh«ng lªn d©y cãt. NghÜa nµy vµ nghÜa chÝnh cã chç gièng nhau lµ: c¶ 2 nghÜa ®Òu chØ hiÖn tîng mÊt kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña vËt. Kh¸c nhau ë chç: nghÜa chÝnh chØ viÖc kÕt thóc sù sèng cña mét sinh vËt (çc loµi ®éng vËt, kÓ c¶ con ngêi, çc loµi thùc vËt), cßn nghÜa chuyÓn cña “chÕt” trong §ång hå chÕt” biÓu thÞ hiÖn tîng mÊt kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña mét lo¹i m¸y mãc.Bµi tËp 3: Cã thÓ ®Æt 3 c©u sau:_ Chóng ta nªn ¨n qu¶ chÝn, kh«ng nªn ¨n qu¶ xanh._ Em võa nÊu chÝn nåi c¬m th× b¹n Lan sang ch¬i._ Muèn tr¶ lêi tèt c©u hái cña thÇy gi¸o th× ph¶i suy nghÜ thËt chÝn.

a. b¸t:_ Nhµ s¹ch th× m¸t, b¸t s¹ch th× ngon. (1)_ Mçi b÷a nã ¨n ba b¸t c¬m. (2)

b. lßng:_ Lßng lîn ¨n rÊt ngon. (1)_ Ai còng c¶m phôc tÊm lßng nh©n hËu cña bµ cô. (2)

c. ch¹y:_ Anh Nam ch¹y rÊt nhanh. (1)_ B¸c c«ng nh©n ®ang ch¹y m¸y.(2)_ Nhµ nã rÊt nghÌo ph¶i ch¹y ¨n tõng b÷a. (3)

Bµi tËp 5: “XÊu” lµ mét tõ nhiÒu nghÜa. ë nghÜa nµo th× “ xÊu” cã tõ tr¸i nghÜa víi “tèt”?

Bµi tËp 6: H·y t×m thªm cho mçi hiÖn tîng chuyÓn nghÜa sau ®©y 3 vÝ dô minh ho¹:a. ChØ sù vËt chuyÓn thµnh chØ hµnh ®éng : çi ca – ca gç.b. ChØ hµnh ®éng chuyÓn thµnh chØ ®¬n vÞ: g¸nh cñi ®i – mét g¸nh cñi.

? Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ chÝn trong çc c©u sau : a) Vên cam chÝn ®á .b) Tríc khi quyÕt ®Þnh ph¶i suy nghÜ cho chÝn ch¾n .

Bµi tËp 4:

a. b¸t:_ b¸t (1): ®å dïng cã d¹ng b¸n cÇu ®Ó ®ùng c¬m , canh._ b¸t (2): ®¬n vÞ ®o b»ng b¸t.b. lßng:_ lßng (1): nh÷ng bé phËn trong bông cña con vËt giÕt thÞt dïng lµm thøc ¨n._ lßng (2): bông d¹ con ngêi, tøc lµ t×nh c¶m, tinh thÇn cña con ngêi.c. ch¹y:_ ch¹y (1): di chuyÓn th©n thÓ b»ng nh÷ng bíc nhanh._ ch¹y (2): ®iÒu khiÓn cho m¸y ho¹t ®éng._ ch¹y (3): gÊp rót lo liÖu ®Ó mau chãng cã ®îc, ®¹t ®îc çi ®ang rÊt cÇn, rÊt muèn.Bµi tËp 5: “XÊu” víi çc nghÜa sau ®©y th× tr¸i nghÜa víi “tèt”:a. XÊu vÒ gi¸ trÞ, phÈm chÊt, ®¸ng chª ( hµng xÊu, ®Êt xÊu).b. Thuéc lo¹i cã thÓ g©y h¹i, mang l¹i ®iÒu kh«ng hay (b¹n xÊu, thêi tiÕt xÊu, t×nh h×nh xÊu).c. Tr¸i víi ®¹o ®øc (hµnh vi xÊu).Bµi tËp 6:a. ChØ sù vËt chuyÓn thµnh chØ hµnh ®éng : hép s¬n – s¬n cöa; çi bµo – bµo gç; c©n muèi – muèi da.b. ChØ hµnh ®éng chuyÓn thµnh chØ ®¬n vÞ: ®ang bã lóa – g¸nh ba bã lóa; cuén bøc tranh – ba cuén giÊy; ®ang n¾m c¬m – hai n¾m c¬m.Bài tập 7 : a) Vên cam chÝn ®á => Qu¶ ë vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn ®Çy ®ñ nhÊt thêng cã

c) Ngîng chÝn c¶ mÆt .

? §Æt c©u víi çc tõ chÝn theo çc nÐt nghÜa trªn

mµu ®á hoÆc vµng , cã h¬ng th¬m vÞ ngät . b) Tríc khi quyÕt ®Þnh ph¶i suy nghÜ cho chÝn ch¾n => Sù suy nghÜ ë møc ®Çy ®ñ ®Ó ®îc hiÖu qu¶ . c) Ngîng chÝn c¶ mÆt => Mµu da ®á öng lªn . *

§Æt c©u - Trªn c©y, hång xiªm ®· b¾t ®Çu chÝn - Gß m¸ cao chÝn nh qu¶ bå qu©n . - Tµi n¨ng cña anh Êy ®ang chÝn ré.


5. Hướng dẫn HS về nhà : * HS hệ thống lại kiến thức đã học chu ẩn bị cho chuyên đề sau : “Truyện cổ tích Việt Nam”

Buæi 12.«n tËp vÒ sè tõ, lîng tõ, chØ tõ

A. Môc tiªu bµi häc:_ ¤n tËp vµ cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vÒ sè tõ, lîng tõ, chØ tõ._ LuyÖn gi¶i mét sè c©u hái vÒ sè tõ, lîng tõ, chØ tõ.B. Néi dung kiÕn thøc:

Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß

_ ThÕ nµo lµ sè tõ? Cho vÝ dô?

_ Sè tõ chia lµm mÊy lo¹i ( KÓ tªn)? Mçi lo¹i cho mét vÝ dô?

_ ThÕ nµo lµ lîng tõ? Cho VD?

A. Lý thuyÕt:I. Sè tõ:1. §Þnh nghÜa: Sè tõ lµ nh÷ng tõ chØ sè lîng vµ thø tù sù vËt.VÝ dô: T«i lµ con thø hai trong gia ®×nh.

ST2. Ph©n lo¹i: 2 lo¹i._ Sè tõ chØ sè lîng sù vËt: Sè tõ ®øng tríc danh tõ._ Sè tõ chØ thø tù sù vËt: Sè tõ ®øng sau danh tõ.II. L îng tõ :1. §Þnh nghÜa: Lîng tõ lµ nh÷ng tõ chØ lîng Ýt hay nhiÒu cña sù vËt.VÝ dô1:

_ Lîng tõ chia lµm mÊy lo¹i? §ã lµ nh÷ng lo¹i nµo?

_ ChØ tõ lµ g× ? Cho vÝ dô?

Bµi tËp 1: T×m sè tõ trong nh÷ng c©u sau vµ cho biÕt chóng thuéc lo¹i nµo?a. ¢u C¬ ë l¹i mét m×nh nu«i con, th¸ng ngµy chê mong, buån tñi. ( Con Rång, ch¸u Tiªn )b. Nay ta ®a n¨m m¬i con xuèng biÓn, nµng ®a n¨m m¬i con lªn nói, chia nhau cai qu¶n çc ph¬ng. ( Con Rång, ch¸u Tiªn )c. Hïng V¬ng lóc vÒ giµ, muèn truyÒn ng«i, nhng nhµ vua cã nh÷ng hai m¬i ngêi con trai, kh«ng biÕt

Hai ®øa t«i mçi ngêi mét ng¶. LTVÝ dô 2: TÊt c¶ trêng h«m nay ®îc nghØ LThäc.2. Ph©n lo¹i: 2 lo¹i._ Lîng tõ chØ ý nghÜa toµn thÓ: c¶, tÊt c¶, tÊt th¶y,_ Lîng tõ chØ ý nghÜa tËp hîp hay ph©n phèi: nh÷ng, çc, mäi, mçi, tõng,III. ChØ tõ: ChØ tõ lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó trá vµo sù vËt, nh»m x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña sù vËt trong kh«ng gian hoÆc thêi gian.VÝ dô 1:Håi Êy, ë Thanh Ho¸ cã mét ngêi ChØ tõ ( ®Þnh vÞ sù vËt trong t.gian)lµm nghÒ ®¸nh ç tªn lµ Lª ThËn.VÝ dô 2:Ngoµi kia, çc b¹n häc sinh ®ang n« ChØ tõ ( ®Þnh vÞ sù vËt trong k.gian)®ïa.B. Bµi tËp vËn dông:Bµi tËp 1:

a. Sè tõ : mét ( chØ sè lîng sù vËt ).

b. Sè tõ: n¨m m¬i (chØ sè lîng sù vËt ).

c. Sè tõ: hai m¬i (chØ sè lîng sù vËt ).

d.

chän ai cho xøng ®¸ng. ( B¸nh chng, b¸nh giÇy)d. Tôc truyÒn ®êi Hïng V¬ng thø s¸u, ë lµng Giãng cã hai vî chång «ng l·o ch¨m chØ lµm ¨n vµ cã tiÕng lµ phóc ®øc. ( Th¸nh Giãng )Bµi tËp 2: T×m lîng tõ trong nh÷ng c©u sau vµ cho biÕt chóng thuéc lo¹i nµo?a. Nh÷ng hån TrÇn Phó v« danh.

b. T«i cïng mäi ngêi ®ang lµm viÖc trong nhµ m¸y.c. Tra nay, çc em ®îc vÒ nhµ c¬ mµ!d. C¶ hai ngêi cïng mÆc ¸o hoa.

e. LÇn lît tõng ngêi ®ang vµo líp.Bµi tËp 3:Qua hai vÝ dô sau, em thÊy nghÜa cña tõng vµ mçi cã g× kh¸c nhau?a. ThÇn dïng phÐp l¹ bèc tõng qu¶ ®åi, dêi tõng d·y nói… ( S¬n Tinh, Thuû Tinh )b. Mét h«m, bÞ giÆc ®uæi, Lª Lîi vµ çc tíng rót lui mçi ngêi mét ng¶. ( Sù tÝch Hå G¬m )Bµi tËp 4: T×m chØ tõ trong nh÷ng c©u sau. X¸c ®Þnh ý nghÜa vµ chøc vô cña çc chØ tõ Êy.a. Vua cha ngÉm nghÜ rÊt l©u råi chän hai thø b¸nh Êy ®em tÕ Trêi, §Êt cïng Tiªn v¬ng. ( B¸nh chng, b¸nh giÇy)b. Tõ Êy trong t«i bõng n¾ng h¹

_ Sè tõ : s¸u (chØ thø tù sù vËt )._ Sè tõ: hai (chØ sè lîng sù vËt ).

Bµi tËp 2:

a. Lîng tõ: nh÷ng ( chØ ý nghÜa tËp hîp).

b. Lîng tõ: mäi ( chØ ý nghÜa ph©n phèi).

c. Lîng tõ: çc ( chØ ý nghÜa tËp hîp).d. Lîng tõ: c¶ ( chØ ý nghÜa toµn thÓ ).

e. Lîng tõ: tõng ( chØ ý nghÜa ph©n phèi ).Bµi tËp 3: §iÓm kh¸c nhau gi÷a tõng vµ mçi:_ tõng: mang ý nghÜa lÇn lît theo tr×nh tù, hÕt ç thÓ nµy ®Õn ç thÓ kh¸c._ mçi: mang ý nghÜa nhÊn m¹nh, t¸ch riªng tõng ç thÓ, kh«ng mang ý nghÜa lÇn lît.

Bµi tËp 4:ý nghÜa vµ chøc vô cña çc chØ tõ nh sau:

a. Êy:_ §Þnh vÞ sù vËt trong kh«ng gian._ Lµm phô ng÷ sau trong côm danh tõ.

b. Êy:_ §Þnh vÞ sù vËt trong thêi gian._ Lµm tr¹ng ng÷ .c. ®ã:_ §Þnh vÞ sù vËt trong thêi gian._ Lµm tr¹ng ng÷ .

MÆt trêi ch©n lÝ chãi qua tim. ( Tè H÷u )c. Tõ ®ã nhuÖ khÝ cña nghÜa qu©n ngµy mét t¨ng. ( Sù tÝch Hå G¬m )Bµi tËp 5: §iÒn nh÷ng tõ sau vµo chç trèng trong nh÷ng c©u th¬ díi ®©y: mÊy, mét, tõng, hai, ®©y, ®Êy, hai, n¨m, mêi._ ..............duyªn..........nî ©u ®µnh phËn ..............n¾ng ...........ma d¸m qu¶n c«ng._ Råi B¸c ®i dÐm ch¨n ........... ngêi .......... ngêi mét._ Yªu nhau ............. nói còng trÌo .......... s«ng còng léi............®Ìo còng qua._ ............ ®«ng th×...........bªn t©y, ...........cha cã vî, ........ nay cha chång.

Buæi 13.rÌn luyÖn chÝnh t¶

A. Môc tiªu bµi häc:_ Söa mét sè lçi chÝnh t¶ do ¶nh hëng cña çch ph¸t ©m ®Þa ph¬ng._ LuyÖn gi¶i mét sè BT vÒ lçi chÝnh t¶ do ¶nh hëng cña çch ph¸t ©m ®Þa ph¬ng.B. Néi dung kiÕn thøc:


Bµi tËp 1:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:H·y t×m:_ 5 tõ l¸y cã phô ©m ®Çu s. VÝ dô: sung síng._ 5 tõ l¸y cã phô ©m ®Çu x. VÝ dô: x«n xao.

I. Ph©n biÖt phô ©m s / x:Bµi tËp 1:* HS lµm:

_ 5 tõ l¸y cã phô ©m ®Çu s: s¾c s¶o, s¸ng sña, sÆc sì, san s¸t, s¹ch sÏ. _ 5 tõ l¸y cã phô ©m ®Çu x: xµo x¹c, xÊp xØ, xa x«i, xao

Bµi tËp 2:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:T×m 5 tõ ghÐp cã phô ©m ®Çu s ®i víi phô ©m ®Çu x. VÝ dô: s¶n xuÊt.

Bµi tËp 3:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:§iÒn vµo chç trèng s¬ng hay x-¬ng:_ Mét n¾ng hai ._ Bãc lét ®Õn tËn.tuû._ ®ång da s¾t._ Tãcda måi._ Cuéc ®êi giã._ C©y rång.

Bµi tËp 1:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:Nèi çc tiÕng ë cét bªn tr¸i víi çc tiÕng ë cét bªn ph¶i ®Ó t¹o thµnh nh÷ng tõ ng÷ hîp nghÜa:a. ra h¹n

da hiÖugia bßb.r©y bét

d©y l¸t

gi©y ®µnBµi tËp 2:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:§iÒn vµo chç trèng r / d / gi:_ …©y m¬ Ô m¸._ ..Êy tr¾ng mùc ®en._ …eo giã gÆt b·o._ ..èi rÝt tÝt mï._ ..anh lam th¾ng c¶nh.

xuyÕn, xanh xanh.Bµi tËp 2:* HS lµm: 5 tõ ghÐp cã phô ©m ®Çu s ®i víi phô ©m ®Çu x: s©u xa, soi xÐt, xuÊt s¾c, xø së, s¾c xu©n.Bµi tËp 3:* HS lµm: §iÒn vµo chç trèng:

_ Mét n¾ng hai s¬ng_ Bãc lét ®Õn tËn x¬ng tuû._ X¬ng ®ång da s¾t._ Tãc s¬ng da måi._ Cuéc ®êi s¬ng giã._ C©y x¬ng rång.II. Ph©n biÖt phô ©m r / d / gi:Bµi tËp 1:* HS lµm:Nèi ra víi hiÖuNèi da víi bßNèi gia víi h¹nNèi r©y víi bétNèi d©y víi ®µnNèi gi©y víi l¸t

Bµi tËp 2:*HS lµm:§iÒn vµo chç trèng :_ D©y m¬ rÔ m¸._ GiÊy tr¾ng mùc ®en._ Gieo giã gÆt b·o._ Rèi rÝt tÝt mï.

_ ..ót d©y ®éng õng._ ..¬ng ®«ng kÝch t©y._ cê ..ong trèng më._ ..·i ..ã ..Çm ma._ ..èt ®Æc c¾n mai.Bµi tËp 3:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:T×m çc tõ ng÷ cã dïng tiÕng ë cét bªn tr¸i ®iÒn vµo çc « trèng:

TiÕng Tõ ng÷

TiÕng Tõ ng÷

dµnh giµnhd¸ng gi¸ngda giad©y gi©y

Bµi tËp 1:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:§iÒn vµo chç trèng trung hay chung:_ K× thi …kh¶o._ Ngêi con…hiÕu._ Vïng nói…du B¾c Bé._ TrËn bãng ®¸ …kÕt._ T«i víi anh cïng ®i…chiÕc xe ®¹p.Bµi tËp 2:* GV gäi HS lªn b¶ng lµm:

_ Danh lam th¾ng c¶nh._ Rót d©y ®éng rõng._ Gi¬ng ®«ng kÝch t©y._ cê giong trèng më._ D·i giã dÇm ma._ Dèt ®Æc c¾n mai.Bµi tËp 3:* HS lµm:Çc tõ ng÷ cã dïng tiÕng ë cét bªn tr¸i:

TiÕng Tõ ng÷

TiÕng Tõ ng÷

dµnh dµnh dôm,dµnh riªng

giµnh giµnh giËt, giµnh ®Êt

d¸ng bãng d¸ng, d¸ng ®iÖu

gi¸ng gi¸ng tr¶, gi¸ng chøc

da da dÎ, da diÕt

gia gia c«ng, gia ®×nh

d©y d©y chun, d©y mùc

gi©y gi©y phót, gi©y l¸t

III. Ph©n biÖt phô ©m tr / ch:Bµi tËp 1:* HS lµm:

_ K× thi chung kh¶o._ Ngêi con trung hiÕu._ Vïng nói trungdu B¾c Bé._ TrËn bãng ®¸ chung kÕt._ T«i víi anh cïng ®i chung chiÕc xe ®¹p.Bµi tËp 2:

§iÒn vµo chç trèng ch hay tr:..èng ..¶i, ..Ëp ..÷ng, .áng ..¬, ..¬..>äi, …e…ë, …ßng …µnh, …ßn…Ünh, …ãi…ang, …«ng…ê, …¹m…æ.

Bµi tËp:* GV ®äc cho HS nghe – ghi: Mïa xu©n, phîng ra l¸. L¸ cßn xanh um m¸t rîi, ngon lµnh nh l¸ me non. L¸ ban ®Çu cßn xÕp l¹i, cßn e; dÇn dÇn xoÌ ra cho giã ®a ®Èy lßng cËu häc trß ph¬i phíi lµm sao! CËu ch¨m lo häc hµnh, råi l©u còng v« t©m quªn mµu l¸ phîng. Mét h«m, bçng ®©u trªn nh÷ng cµnh c©y b¸o ra mét tin th¾m: mïa hoa phîng b¾t ®Çu. §Õn giê ch¬i, häc trß ng¹c nhiªn nh×n b«ng hoa në lóc nµo mµ bÊt ngê d÷ vËy?

* HS lµm:§iÒn nh sau:trèng tr¶i, chËp ch÷ng, cháng ch¬, tr¬ träi, che chë, trßng trµnh, trßn trÜnh, chãi chang, tr«ng chê, ch¹m træ.IV. Ph©n biÖt phô ©m l / n:Bµi tËp:* HS nghe – ghi.

Buæi 14.«n luyÖn vÒ so s¸nh

A. Môc tiªu bµi häc:_ Cñng cè vµ më réng kiÕn thøc vÒ biÖn ph¸p so s¸nh._ LuyÖn gi¶i mét sè bµi tËp vÒ biÖn ph¸p so s¸nh.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ so s¸nh?

_ LÊy vÝ dô minh ho¹?

I. Lý thuyÕt:1. §Þnh nghÜa: So s¸nh lµ ®èi chiÕu sù vËt , sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.VÝ dô: CÇu Thª Hóc cong cong nh

_ Nªu cÊu t¹o cña phÐp so s¸nh?

_ Ph©n tÝch cÊu t¹o cña phÐp so s¸nh trong vÝ dô trªn?

_ KÓ tªn çc kiÓu so s¸nh? Nh÷ng tõ ng÷ so s¸nh thuéc çc kiÓu ®ã?

_ PhÐp so s¸nh cã nh÷ng t¸c dông nµo?

Bµi tËp 1: Ph©n tÝch cÊu t¹o cña phÐp so s¸nh trong nh÷ng c©u díi ®©y:a. An D¬ng thua trËn ch¹y ra,TriÖu qu©n b»ng çt h»ng hµ ®uæi theo.

con t«m dÉn vµo ®Òn Ngäc S¬n.2. CÊu t¹o cña phÐp so s¸nh: 4 phÇn_ VÕ A ( sù vËt, sù viÖc ®îc so s¸nh)._ Ph¬ng diÖn so s¸nh._ Tõ ng÷ so s¸nh._ VÕ B ( sù vËt, sù viÖc dïng ®Ó so s¸nh).VÝ dô:

VÕ A Ph-¬ng diÖn so

s¸nh

Tõ ng÷ so

s¸nh

VÕ B

CÇu Thª Hóc

cong cong

nh con t«m

3. Çc kiÓu so s¸nh: 2 kiÓu_ So s¸nh ngang b»ng: lµ, nh, y nh, gièng nh, tùa nh, tùa nhlµ, bao nhiªu bÊy nhiªu,_ So s¸nh kh«ng ngang b»ng: h¬n, h¬n lµ, kh«ng b»ng, cha b»ng, ch¼ng b»ng,4. T¸c dông cña phÐp so s¸nh:_ T¸c dông gîi h×nh, gióp cho viÖc miªu t¶ sù vËt, sù viÖc ®îc cô thÓ, sinh ®éng._ T¸c dông biÓu hiÖn t tëng, t×nh c¶m s©u s¾c.

II. Bµi tËp:Bµi tËp 1:

a.

( Thiªn Nam ng÷ lôc )b. ¸o chµng ®á tùa r¸ng pha,Ngùa chµng s¾c tr¾ng nh lµ tuyÕt in. ( Chinh phô ng©m )

c. Th©n em nh ít trªn c©yCµng t¬i ngoµi vá cµng cay trong lßng. ( Ca dao )

Bµi tËp 2: T×m tõ ng÷ so s¸nh trong nh÷ng c©u díi ®©y vµ cho biÕt chóng thuéc kiÓu so s¸nh nµo?a. Giã thæi lµ chæi trêi Níc ma lµ ca trêi ( Tôc ng÷ )b. Th©n em nh cñ Êu gaiRuét trong th× tr¾ng, vá ngoµi th× ®en. ( Ca dao )c. Qua ®×nh ng¶ nãn tr«ng ®×nh,§×nh bao nhiªu ngãi th¬ng m×nh bÊy nhiªu. ( Ca dao )d. N¬i B¸c n»m, réng mªnh m«ng,Chõng nh n¨m th¸ng, non s«ng tô vµo. ( Giang Qu©n )e. Thµ r»ng ¨n b¸t c¬m rauCßn h¬n ç thÞt nãi nhau nÆng lêi. ( Ca dao _ So s¸nh kh«ng ngang b»ng.

_ VÕ A: TriÖu qu©n_ VÕ B: çt_ T: b»ngb. _ VÕ A: ¸o chµng, ngùa chµng_ VÕ B: r¸ng pha, tuyÕt in_ T: tùa, nh lµ_ PD: ®á, s¾c tr¾ngc. _ VÕ A: Th©n em_ VÕ B: ít trªn c©y_ T: nh_ PD: Èn ( sè phËn trí trªu, ®Çy nghÞch lÝ )Bµi tËp 2:

a._ Tõ ng÷ so s¸nh: lµ_ So s¸nh ngang b»ng.b. _ Tõ ng÷ so s¸nh: nh_ So s¸nh ngang b»ng.c._ Tõ ng÷ so s¸nh: bao nhiªu bÊy nhiªu_ So s¸nh ngang b»ng.

d. _ Tõ ng÷ so s¸nh: chõng nh_ So s¸nh ngang b»ng.

e._ Tõ ng÷ so s¸nh: cßn h¬n_ So s¸nh kh«ng ngang b»ng.

Buæi 1.V¨n b¶n nhËt dông

A. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS n¾m ®îc:_ Kh¸i niÖm v¨n b¶n nhËt dông._ Çc vÊn ®Ò nhËt dông ®· häc._ Cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n nhËt dông trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 7._ Lµm mét sè bµi tËp vÒ v¨n b¶n nhËt dông.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ Nh¾c l¹i kh¸i niÖm v¨n b¶n nhËt dông?

_ Líp 6 em ®· ®îc häc nh÷ng vÊn ®Ò nhËt dông nµo? KÓ tªn çc v¨n b¶n t¬ng øng?

_ Líp 7 em ®· ®îc häc nh÷ng v¨n b¶n nhËt dông nµo? Çc v¨n b¶n Êy ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò nµo?

A. Kh¸i niÖm v¨n b¶n nhËt dông. “V¨n b¶n nhËt dông” kh«ng ph¶i lµ mét kh¸i niÖm chØ thÓ lo¹i, hoÆc chØ kiÓu v¨n b¶n. Nãi ®Õn “v¨n b¶n nhËt dông” tríc hÕt lµ nãi ®Õn tÝnh chÊt cña néi dung v¨n b¶n ®ã. §ã lµ nh÷ng bµi viÕt cã néi dung gÇn gòi, bøc thiÕt ®èi víi cuéc sèng tríc m¾t cña con ngêi vµ céng ®ång trong x· héi hiÖn ®¹i nh: thiªn nhiªn, m«i trêng, n¨ng lîng, d©n sè, quyÒn trÎ em, ma tuý, V¨n b¶n nhËt dông cã thÓ ding tÊt c¶ çc thÓ lo¹i còng nh çc kiÓu v¨n b¶n.B. Çc vÊn ®Ò nhËt dông ®· häc.* Líp 6:_ Di tÝch lÞch sö ( V¨n b¶n “ CÇu Long Biªn- chøng nh©n lÞch sö”)._ Danh lam th¾ng c¶nh (V¨n b¶n “§éng Phong Nha”)._ Thiªn nhiªn, m«i trêng (V¨n b¶n “Bøc th cña thñ lÜnh da ®á”).* Líp 7: Néi dung chÝnh lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ quyÒn trÎ em, nhµ trêng, phô n÷, v¨n ho¸- gi¸o dôc._ V¨n b¶n “ Cæng trêng më ra”._ V¨n b¶n “MÑ t«i”.-> Khai th¸c nh÷ng néi dung cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ngêi mÑ vµ nhµ trêng._ V¨n b¶n “ Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”.-> §Ò tµi vÒ quyÒn trÎ em.C. Çc v¨n b¶n nhËt dông ®· häc trong ch ¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 7 .I. V¨n b¶n Cæng tr êng më ra (LÝ Lan) .1. ThÓ lo¹i: Bót kÝ- biÓu c¶m.2. Néi dung: Bµi v¨n ghi l¹i t©m tr¹ng cña mét ngêi mÑ trong ®ªm chuÈn bÞ cho con bíc vµo ngµy khai trêng ®Çu tiªn.

_ V¨n b¶n “Cæng trêng më ra” ®îc viÕt theo thÓ lo¹i nµo?_ Nªu néi dung chÝnh cña v¨n b¶n “Cæng trêng më ra”?

_ V¨n b¶n trªn cã nh©n vËt chÝnh kh«ng? NÕu cã, ®ã lµ nh©n vËt nµo?_ TruyÖn ®îc kÓ ë ng«i thø mÊy?

_ V× sao trong ®ªm tríc ngµy khai gi¶ng ®Ó con vµo häc líp 1, ngêi mÑ ®· kh«ng ngñ ®îc?

_ Trong ®ªm kh«ng ngñ Êy, ng-êi mÑ ®· nghÜ g×, lµm g×?

_ T©m tr¹ng cña ngêi mÑ ®îc diÔn t¶ cô thÓ nh thÕ nµo?

3. Nh©n vËt chÝnh: Ngêi mÑ.

4. Ng«i kÓ: Ng«i thø nhÊt ( ngêi mÑ)5. DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña ng êi mÑ ._ Suèt buæi tèi mÑ ®· håi hép, bån chån suèt ®ªm tr»n träc kh«ng ngñ ®îc. V×:+ MÑ v« cïng th¬ng yªu con.+ MÑ nhí l¹i nh÷ng Ên tîng tuæi thiÕu thêi ®i häc cña mÑ._ Trong ®ªm kh«ng ngñ Êy, ngêi mÑ ®·:+ Gióp con chuÈn bÞ ®å dïng häc tËp, quÇn ¸o, giµy mò,cho ngµy mai.+ MÑ dän dÑp nhµ cöa, mÑ ®· lµm mét vµi viÖc lÆt vÆt cho riªng mÑ.+ MÑ tù nhñ m×nh còng cÇn ®i ngñ sím.-> ThËt ra, tÊt c¶ nh÷ng viÖc lµm ®ã ch¼ng cã khã kh¨n, phøc t¹p g×, chñ yÕu lµ ®Ó thÓ hiÖn nçi lßng cña ngêi mÑ giµu t×nh c¶m._ T©m tr¹ng ngêi mÑ:+ Cã g× ®ã kh¸c thêng: “kh«ng tËp trung vµo viÖc g× c¶kh«ng ®Þnh lµm nh÷ng viÖc Êy tèi nay”. NghÜa lµ ngêi mÑ còng ch¼ng kh¸c bao nhiªu víi ®øa con: ®ang ph©n t©m, ®ang xóc ®éng, ®ang ®¾m ch×m trong håi øc vµ suy tëng tríc mét sù kiÖn lín s¾p ®Õn víi ®øa con yªu dÊu cña m×nh.+ Bao nhiªu suy nghÜ cña mÑ ®Òu híng vµo con, mÑ h×nh dung ra t©m tr¹ng cña con: Håi hép, h¸o høc, nh¹y c¶m, vui síng.+ Tin con, kh«ng lo l¾ng g×, mäi sù chuÈn bÞ ®· chu ®¸o c¶ cho con ngµy khai trêng, nhng mÑ vÉn suy nghÜ triÒn miªn: mÑ nghÜ ®Õn tuæi th¬, ®Õn thêi c¾p s¸ch ®Õn tr-êng, ®Õn ngµy khai gi¶ng mµ mÑ ®· tõng tr¶i qua.+ MÑ nhí ®Õn bµ ngo¹i, còng nh mÊy chôc n¨m sau con sÏ nhí ®Õn mÑ nh ®ªm nay, nh

_ Tãm l¹i, bµ mÑ trong bµi lµ ng-êi mÑ nh thÕ nµo?

_ Nªu ý nghÜa nhan ®Ò v¨n b¶n “Cæng trêng më ra”?

buæi sím ngµy mai. Qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ t¬ng lai ®· hoµ ®ång trong suy tëng cña mÑ b©y giê.+ MÑ nghÜ vµ liªn tëng ®Õn ngµy khai trêng ë NhËt B¶n- ngµy lÔ cña toµn x· héi vµ mong sao ë níc m×nh råi còng ®îc nh vËy. V× ngµy khai trêng lµ biÓu hiÖn cña sù quan t©m, ch¨m sãc cña ngêi lín, cña toµn x· héi ®èi víi trÎ em, ®èi víi t¬ng lai.Tãm l¹i: Bµ mÑ trong bµi lµ ngêi mÑ s©u s¾c, t×nh c¶m, tÕ nhÞ, hiÓu biÕt.6. ý nghÜa nhan ®Ò v¨n b¶n Cæng tr êng më ra. ThÕ giíi k× diÖu cña hiÓu biÕt phong phó, cña nh÷ng t×nh c¶m míi, con ngêi míi, quan hÖ míi sÏ më ra, sÏ ®Õn víi con.II. V¨n b¶n MÑ t«i ( Ð t-m«n-®« ®¬ A-mi- xi).1. ThÓ lo¹i: Th tõ - biÓu c¶m.2. Néi dung: Qua bøc th cña ngêi bè göi cho En-ri-c«, truyÖn ®· kh¾c ho¹ vÎ ®Ñp cao quý vµ thiªng liªng cña h×nh tîng ngêi mÑ, ca ngîi vai trß to lín cña ngêi mÑ ®èi víi con, vµ ®Æc biÖt lµ nh¾c nhë nh÷ng ngêi con ph¶i biÕt yªu th¬ng, kÝnh träng vµ biÕt ¬n cha mÑ.3. Nh©n vËt chÝnh: Ngêi cha.V×: HÇu hÕt lêi nãi trong v¨n b¶n nµy lµ lêi t©m t×nh cña ngêi cha.4. Ng«i kÓ: Ng«i thø nhÊt ( chó bÐ )- “t«i” kÓ chuyÖn díi d¹ng nhËt kÝ.5. T×m hiÓu chi tiÕt bøc th :a. Nguyªn nh©n vµ môc ®Ých viÕt th :_ Nguyªn nh©n: Chó bÐ ®· nãi hçn víi mÑ lóc c« gi¸o ®Õn th¨m.

_ V¨n b¶n “MÑ t«i” ®îc viÕt theo thÓ lo¹i nµo?_ Nªu néi dung chÝnh cña v¨n b¶n “MÑ t«i”?

_ Nh©n vËt chÝnh trong v¨n b¶n nµy lµ ai?_ V× sao cã thÓ x¸c ®Þnh nh thÕ?

_ TruyÖn ®îc kÓ ë ng«i thø mÊy?

_ Nguyªn nh©n nµo khiÕn cho ngêi cha ph¶i viÕt th cho con trai?_ Môc ®Ých viÕt ®Ó lµm g×?

_ T©m tr¹ng cña cha tríc lçi lÇm cña ®øa con nh thÕ nµo?

_ T¹i sao nhµ v¨n viÕt: Sù hçn l¸o cña con nh mét nh¸t dao ®©m vµo tim bè vËy?

_ Môc ®Ých: §Ó c¶nh ço, phª ph¸n mét çch nghiªm kh¾c th¸i ®é sai tr¸i cña chó bÐ.b. T©m tr¹ng cña cha tr íc lçi lÇm cña con:_ Tríc sai lÇm cña con, ngêi cha rÊt ®au ®ín vµ bùc béi.¤ng nghiªm kh¾c phª b×nh th¸i ®é v« lÔ cña ®øa con mµ «ng v« cïng yªu quý. ¤ng nãi døt kho¸t nh mÖnh lÖnh: ViÖc nh thÕ kh«ng bao giê ®îc t¸i ph¹m n÷a._ T¸c gi¶ so s¸nh sù hçn l¸o cña ®øa con nh mét nh¸t dao ®©m vµo tim ngêi bè lµ muèn thÓ hiÖn t©m tr¹ng ®au xãt vµ bÊt ngê cña ngêi bè do hËu qu¶ téi lçi cña ®øa con ®èi víi mÑ vµ ®èi víi chÝnh «ng. §ã lµ sù xóc ph¹m s©u s¾c._ Trong lßng ngêi cha ®· bïng lªn c¬n tøc giËn thËt khã k×m nÐn khi nghÜ ®Õn t×nh th¬ng yªu, hi sinh v« bê cña ngêi mÑ ®èi víi ®øa con lÇn ®Çu tiªn tá ra v« ¬n, béi b¹c ®èi víi chÝnh ngêi ®· sinh ra m×nh._ Ngêi cha ®· chØ cho con thÊy ®îc:+ Nçi buån th¶m nhÊt cña mçi con ngêi. §ã lµ khi mÊt mÑ.+ T×nh yªu th¬ng, kÝnh träng cha mÑ lµ t×nh c¶m thiªng liªng h¬n c¶._ Ngêi cha ®· h×nh dung trong suèt cuéc ®êi ngêi con, ngêi mÑ ®ãng vai trß to lín:+ Thêi th¬ Êu, lóc con èm ®au, ngêi mÑ cã thÓ hi sinh tÊt c¶, cã thÓ chÞu ®ùng ®Ó nu«i con, cøu con.+ Khi con kh«n lín vµ trëng thµnh, mÑ vÉn lµ ngêi che chë, lµ cç dùa tinh thÇn, lµ nguån an ñi cña con.

_ Trong bøc th, ngêi cha yªu cÇu ®øa con:

_ Tõ sai lÇm cña ®øa con, ngêi cha ®· chØ cho con thÊy ®îc nh÷ng ®iÒu g×?

_ Ngêi cha ®· h×nh dung trong suèt cuéc ®êi ngêi con, ngêi mÑ ®ãng vai trß nh thÕ nµo?

* GV më réng vÒ 2 c©u th¬ cña ChÕ Lan Viªn trong bµi th¬ “Con cß”: Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ§i suèt ®êi, lßng mÑ vÉn theo con.

_ Trong bøc th, ngêi cha b¾t ®øa con lËp tøc ph¶i lµm g× ®Ó nhËn lçi, ®Ó ®îc mÑ tha

+ Tõ nay kh«ng ®îc nãi nÆng lêi víi mÑ, dï chØ mét lêi, mét lÇn.+ Thµnh khÈn xin lçi mÑ.+ CÇu xin mÑ h«n con.

_ Chi tiÕt “chiÕc h«n cña mÑ sÏ xo¸ ®i dÊu vÕt vong ©n béi nghÜa trªn tr¸n con” mang ý nghÜa tîng trng. Bëi ®ã lµ çi h«n tha thø, çi h«n cña lßng mÑ bao dung, çi h«n xo¸ ®i nçi ©n hËn cña ®øa con vµ lµm dÞu ®i nçi ®au cña ngêi mÑ, çi h«n trong níc m¾t cña c¶ hai mÑ con._ ý kiÕn trªn ®óng mét phÇn, nÕu theo m¹ch t×nh c¶m vµ t©m tr¹ng cña ngêi cha trong bøc th._ Nhng ý kiÕn Êy còng cã phÇn cùc ®oan, cøng r¾n qu¸ nÕu chØ c¨n cø vµo khuyÕt ®iÓm hiÖn t¹i cña chó bÐ._ §ã lµ mét çch gi¸o dôc con c¬ng quyÕt, ®ßi hái con ph¶i suy nghÜ tíi hËu qu¶ nghiªm träng cña khuyÕt ®iÓm nÕu cø tiÕp tôc t¸i ph¹m vµ ph¸t triÓn trong t¬ng lai._ Ngêi cha thÓ hiÖn sù quyÕt liÖt trong t×nh c¶m dï víi ®øa con mµ «ng yªu th¬ng nhÊt.

thø?

* GV gi¶i thÝch: §©y lµ çch biÓu hiÖn c«ng khai vµ nång nhiÖt cña ngêi ch©u ¢u. Ngêi ch©u ¸ th× kÝn ®¸o, tÕ nhÞ h¬n._ Chi tiÕt “chiÕc h«n cña mÑ sÏ xo¸ ®i dÊu vÕt vong ©n béi nghÜa trªn tr¸n con” cã ý nghÜa g×?

_ Cã ý kiÕn cho r»ng: Ngêi bè thµ r»ng kh«ng cã con, cßn h¬n lµ they con béi b¹c víi mÑ. ®ã lµ th¸i ®é qu¸ cøng r¾n, cùc ®oan, thiªn lÖch. Em cã ®ång ý víi ý kiÕn ®ã kh«ng? V× sao?

* GV chèt:1. H×nh ¶nh ngêi cha:_ HÕt lßng th¬ng yªu vî con._ Nghiªm kh¾c, c«ng b»ng, ®é lîng vµ tÕ nhÞ trong viÖc gi¸o dôc con.2. H×nh ¶nh ngêi mÑ qua th¸i

Bµi tËp thùc hµnh:* BT trªn líp:I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:1. D

2. C

3. D

®é vµ t©m t×nh cña ngêi cha:_ HÕt lßng th¬ng yªu, hi sinh v× con._ §au ®ín, xãt xa v× khuyÕt ®iÓm cña con._ S½n sµng tha thø khi con thËt sù ¨n n¨n, söa ch÷a.3. H×nh ¶nh ngêi con – chó bÐ ph¹m khuyÕt ®iÓm víi mÑ:_ Xóc ®éng ch©n thµnh khi ®äc th cña bè._ QuyÕt t©m söa lçi.Bµi tËp thùc hµnh:* BT trªn líp:I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:1. V¨n b¶n “Cæng trêng më ra” viÕt vÒ néi dung g×?A. Miªu t¶ quang c¶nh ngµy khai trêng.B. Bµn vÒ vai trß cña nhµ trêng trong viÖc gi¸o dôc thÕ hÖ trÎ.C. KÓ vÒ t©m tr¹ng cña mét chó bÐ trong ngµy ®Çu tiªn ®Õn trêng.D. T¸i hiÖn l¹i nh÷ng t©m t t×nh c¶m cña ngêi mÑ trong ®ªm tríc ngµy khai trêng vµo líp Mét cña con.2. §ªm tríc ngµy khai trêng, t©m tr¹ng cña ngêi con nh thÕ nµo?A. PhÊp pháng, lo l¾ng.B. Thao thøc, ®îi chê.C. V« t, thanh th¶n.D. C¨ng th¼ng, håi hép.3. C©u v¨n nµo sau ®©y thÓ hiÖn râ nhÊt tÇm quan träng to lín cña nhµ trêng ®èi víi thÕ hÖ trÎ?A. MÑ nghe nãi ë NhËt, ngµy khai trêng lµ ngµy lÔ cña toµn

4. B

5. C

6. C

7. C

x· héi. Ngêi lín nghØ viÖc ®Ó ®a trÎ con ®Õn trêng, ®êng phè ®îc dän quang ®·ng vµ trang trÝ t¬i vui.B. TÊt c¶ quan chøc nhµ níc vµo buæi s¸ng ngµy khai trêng ®Òu chia nhau ®Õn dù lÔ khai gi¶ng ë kh¾p çc trêng häc lín nhá.C. Çc quan chøc kh«ng chØ ngåi trªn hµng ghÕ danh dù mµ nh©n dÞp nµy cßn xem xÐt ng«i trêng, gÆp gì víi Ban gi¸m hiÖu, thÇy, c« gi¸o vµ phô huynh häc sinhD. ThÕ giíi nµy lµ cña con, bíc qua çnh cæng trêng lµ mét thÕ giíi k× diÖu sÏ më ra.4. Ðt-m«n-®« ®¬ A-mi-xi lµ ngêi níc nµo?A. NgaB. ýC. Ph¸pD. Anh5. Cha cña En-ri-c« lµ ngêi nh thÕ nµo?A. RÊt yªu th¬ng vµ nu«ng chiÒu con.B. Lu«n nghiªm kh¾c vµ kh«ng tha thø cho lçi lÇm cña con.C. Yªu th¬ng, nghiªm kh¾c vµ tÕ nhÞ trong viÖc gi¸o dôc con.D. Lu«n lu«n thay mÑ En-ri-c« gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò trong gia ®×nh.6. C©u v¨n nµo trùc tiÕp bµy tá th¸i ®é cña ngêi cha ®èi víi En-ri-c«?A. Sù hçn l¸o cña con nh mét nh¸t dao ®©m vµo tim bè vËy!B. ThËt ®¸ng xÊu hæ vµ nhôc nh· cho kÎ nµo chµ ®¹p lªn t×nh

II. PhÇn BT Tù luËn:1. V¨n b¶n “ Cæng trêng më ra” kh«ng cã cèt truyÖn mµ chñ yÕu lµ nãi vÒ t©m tr¹ng ngêi mÑ. Trong v¨n b¶n cã 2 nh©n vËt lµ ng-êi mÑ vµ ®øa con. Nhng ngêi nãi lµ ngêi mÑ. Bµ mÑ kh«ng trùc tiÕp nãi víi con ( v× lóc ®ã ®øa con ®· ngñ) mµ thùc chÊt ®ang nãi víi chÝnh m×nh, ®ang «n l¹i kØ niÖm mµ m×nh ®· tr¶i qua. Çch viÕt nµy cã 2 t¸c dông:_ T¹o nªn chÊt giäng t©m t×nh cã t¸c dông truyÒn c¶m cao._ Lµm næi bËt t©m tr¹ng vµ nh÷ng kØ niÖm s©u kÝn, thiÕt tha mµ b×nh thêng khã cã thÓ nãi trùc tiÕp b»ng giäng ®iÖu Êy.2. C©u v¨n thÓ hiÖn vai trß to lín cña gi¸o dôc trong nhµ trêng. Gäi ®ã lµ “ ThÕ giíi k× diÖu”v× nhµ trêng lµ:_ N¬i cung cÊp cho ta nh÷ng tri thøc vÒ thÕ giíi vµ con ngêi._ N¬i gióp ta hoµn thiÖn nh©n çch: vÒ lÏ sèng, t×nh th¬ng, quan hÖ xö thÕ,_ N¬i ta ®îc sèng trong mèi quan hÖ trong s¸ng vµ mÉu mùc: t×nh thÇy trß.3. Trong v¨n b¶n “MÑ t«i”, ngêi bè gãp ý vµ nãi víi con ph¶i lÔ ®é vµ biÕt ¬n mÑ. ¤ng kh«ng chän çch nãi trùc tiÕp mµ l¹i viÕt th. V×:_ Ngêi bè ®Ó cho con trai cã ®iÒu kiÖn b×nh tÜnh l¾ng nghe ý kiÕn vµ biÕt ®îc th¸i ®é cña bè._ B¶o ®¶m sù kÝn ®¸o, tÕ nhÞ, chØ ngêi nãi vµ ngêi nghe biÕt víi nhau ; ngêi nghe kh«ng bÞ mÊt lßng tù träng, kh«ng r¬i vµo t×nh tr¹ng tù ¸i khi bÞ gãp ý._ Ngêi con, sau khi ®äc th, cã th× giê suy ngÉm vÒ hµnh vi cña m×nh ®Ó söa ch÷a.4. Nh©n vËt “t«i” xóc ®éng v« cïng khi ®äc

yªu th¬ng ®ã.C. Nhí l¹i ®iÒu Êy, bè kh«ng thÓ nÐn ®îc c¬n tøc giËn ®èi víi con.D. Bè sÏ kh«ng thÓ vui lßng ®¸p l¹i çi h«n cña con ®îc.7. MÑ cña En-ri-c« lµ ngêi nh thÕ nµo?A. RÊt chiÒu con.B. RÊt nghiªm kh¾c víi con.C. Yªu th¬ng vµ hi sinh tÊt c¶ v× con.D. Kh«ng tha thø cho lçi lÇm cña con.II. PhÇn BT Tù luËn:1. V¨n b¶n “ Cæng trêng më ra” cã cèt truyÖn kh«ng? Ngêi nãi trong v¨n b¶n nµy lµ ai vµ ®ang nãi víi ai? Nªu t¸c dông cña çch viÕt nµy?

2. H·y b×nh luËn c©u nãi: §i ®i con, h·y can ®¶m lªn, thÕ giíi nµy lµ cña con, bíc qua çnh cæng trêng lµ mét thÕ giíi k× diÖu sÏ më ra”.

th bè, v×:_ Bè nh¾c ®Õn nhiÒu kØ niÖm vÒ mÑ._ Bè yªu cÇu rÊt nghiªm, rÊt ®óng._ Nh÷ng lêi ch©n t×nh vµ s©u s¾c cña bè._ Cµng th¬ng mÑ, th¬ng bè cµng giËn m×nh ch¼ng ra g×!* BT ë nhµ:1. HS tù viÕt ®o¹n v¨n.

2. §óng lµ trong v¨n b¶n nµy, ngêi viÕt th lµ ngêi bè nhng mäi lêi kÓ l¹i híng vÒ ngêi mÑ. Ngêi bè kh«ng nãi vÒ m×nh, kh«ng nãi nhiÒu vÒ con trai mµ chñ yÕu nãi vÒ t×nh yªu th-¬ng vµ ®øc hi sinh v« bê cña ngêi mÑ dµnh cho con. V× thÕ, nÕu ®Æt tªn lµ “ Bè t«i” th× sÏ kh«ng nªu lªn ®îc tinh thÇn cña v¨n b¶n. ViÖc ®Æt tªn “Mét lçi lÇm kh«ng thÓ tha thø cña t«i” cã phÇn hîp lÝ v× v¨n b¶n nãi vÒ chuyÖn cËu bÐ En-ri-c« thiÕu lÔ ®é víi mÑ khi c« gi¸o ®Õn th¨m. Nhng nhan ®Ò nµy còng chØ nãi ®îc mét phÇn néi dung trong khi néi dung quan träng nhÊt lµ nãi vÒ sù cao ®Ñp cña ngêi mÑ. Bëi vËy, nhan ®Ò “ MÑ t«i” lµ hîp lÝ nhÊt.3. §o¹n v¨n cÇn nªu ®îc çc ý chÝnh:_ Ngêi mÑ lµ ngêi hÕt lßng th¬ng yªu, lo l¾ng, hi sinh cho con, bao dung, ®é lîng, s½n sµng tha thø khi con nhËn ra khuyÕt ®iÓm vµ quyÕt t©m söa ch÷a._ Lßng kÝnh yªu vµ biÕt ¬n cha mÑ lµ t×nh c¶m tù nhiªn, gÇn gòi vµ thiªng liªng cÇn rÌn luyÖn suèt ®êi.

3. Trong v¨n b¶n “MÑ t«i”, ngêi bè gãp ý vµ nãi víi con ph¶i lÔ ®é vµ biÕt ¬n mÑ. Em h·y cho biÕt: T¹i sao «ng kh«ng chän çch nãi trùc tiÕp mµ l¹i viÕt th?

4. Theo em, v× sao nh©n vËt “t«i” xóc ®éng v« cïng khi ®äc th bè?

* BT ë nhµ:1. H·y nhí l¹i vµ viÕt thµnh ®o¹n v¨n vÒ mét kØ niÖm ®¸ng nhí nhÊt trong ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña m×nh.2. VÒ çch ®Æt tªn cho v¨n b¶n “MÑ t«i”, cã 2 ý kiÕn sau:a. Nªn ®Æt tªn lµ “Bè t«i” v× «ng lµ ngêi viÕt th cho En-ri-c«.b. Nªn ®Æt tªn lµ “Mét lçi lÇm kh«ng thÓ tha thø cña t«i” th× hîp lÝ h¬n.

H·y nªu ý kiÕn cña em.

3. ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n (kho¶ng 5-6 c©u) tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ h×nh ¶nh vµ vai trß cña ngêi mÑ qua 2 v¨n b¶n nhËt dông “ Cæng tr-êng më ra” vµ “MÑ t«i”?

Buæi 2.V¨n b¶n nhËt dông

A. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ TiÕp tôc cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n b¶n nhËt dông trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 7._ Lµm mét sè bµi tËp vÒ v¨n b¶n nhËt dông.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ V¨n b¶n “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” ®îc viÕt theo thÓ lo¹i nµo?

_ Nªu néi dung chÝnh cña v¨n b¶n “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”?

III. V¨n b¶n Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” (Kh¸nh Hoµi).1. ThÓ lo¹i: TruyÖn ng¾n.

2. Néi dung: Cuéc chia tay cña 2 anh em Thµnh vµ Thuû khi h¹nh phóc gia ®×nh tan vì.

_ Nh thÕ, nh©n vËt chÝnh trong cuéc chia tay nµy lµ ngêi anh, ngêi em hay c¶ hai anh em?

_ TruyÖn ®îc kÓ ë ng«i thø mÊy?

_ Thµnh vµ Thuû cã th¸i ®é, t©m tr¹ng nh thÕ nµo khi nghe mÑ giôc chia ®å ch¬i?

_ T¹i sao çc em l¹i cã th¸i ®é vµ t©m tr¹ng nh thÕ?

_ ViÖc t¸c gi¶ miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn, sinh ho¹t buæi s¸ng t¬i vui, rÝu ran nh thÕ nh»m môc ®Ých g×?

_ T×m nh÷ng chi tiÕt chøng tá hai anh em Thµnh vµ Thuû rÊt

3. Nh©n vËt chÝnh: 2 anh em Thµnh vµ Thuû.

4. Ng«i kÓ: Ng«i thø nhÊt ( ngêi anh xng “t«i”)5. Hai anh em vµ nh÷ng cuéc chia tay._ Khi nghe mÑ giôc chia ®å ch¬i:+ Thuû: kinh hoµng, sî h·i, ®au ®ín, run lªn bÇn bËt, nøc në suet ®ªm.+ Thµnh: cè nÐn m×nh nhng níc m¾t vÉn tu«n trµo nh suèi, -ít ®Çm c¶ gèi vµ tay ¸o.-> V×: Chia ®å ch¬i lµ giê chia tay hai anh em ®· ®Õn. Chóng rÊt th¬ng yªu nhau, kh«ng hÒ muèn ph¶i xa nhau nhng kh«ng thÓ sèng cïng nhau n÷a. Chóng kh«ng sao hiÓu næi bè mÑ chóng l¹i bá nhau nh vËy? §èi víi chóng, nhÊt lµ ®èi víi ®øa em g¸i, ®iÒu nµy thËt khñng khiÕp!_ Anh em Thµnh, Thuû cµng nhá, cµng ngoan ngo·n, th¬ng yªu nhau, ch¨m sãc nhau trong bÊt h¹nh cµng gîi lªn trong ngêi ®äc lßng tr¾c Èn, th¬ng xãt, cµng bùc, tr¸ch sù v« tr¸ch nhiÖm vµ Ých kØ cña cha mÑ chóng._ ViÖc t¸c gi¶ miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn, sinh ho¹t buæi s¸ng t¬i vui, rÝu ran nh thÕ nh»m môc ®Ých kh¾c s©u thªm hoµn c¶nh bÊt thêng, trí trªu, ®¸ng th¬ng c¶m cña hai ®øa trÎ.

th¬ng yªu nhau?

_ Trong truyÖn cã mÊy cuéc chia tay? Cuéc chia tay nµo lµm em c¶m ®éng nhÊt, v× sao?

_ Hai anh em Thµnh vµ Thuû rÊt th¬ng yªu nhau:+ Em mang kim chØ ra tËn s©n vËn ®éng ®Ó v¸ ¸o cho anh.+ ChiÒu nµo anh còng ®i ®ãn em. Hai anh em n¾m tay nhau võa ®i võa trß chuyÖn.+ Nhêng nhau kh«ng chia bóp bª.+ Anh dÉn em ®Õn trêng chµo c« gi¸o vµ çc b¹n.+ §au ®ín, khãc lÆng ngêi khi ph¶i chia xa.+ Anh nh×n theo m·i bãng em nhá liªu xiªu trÌo lªn xe t¶i vÒ quª víi bµ ngo¹i._ Thùc chÊt trong truyÖn cã nhiÒu cuéc chia tay:+ Cuéc chia tay gi÷a bè vµ mÑ. §©y lµ cuéc chia tay kh«ng ®îc miªu t¶ trùc tiÕp nhng l¹i ®ãng vai trß ®Çu mèi dÉn ®Õn tÊt c¶ çc cuéc chia tay kh¸c.+ Cuéc chia tay gi÷a çc ®å ch¬i cña hai anh em.+ Cuéc chia tay gi÷a c« gi¸o, çc b¹n vµ bÐ Thuû.+ Cuéc chia tay gi÷a hai anh em. Ba cuéc chia tay sau ®Òu rÊt c¶m ®éng, ®Çy lu luyÕn, ®Çm ®×a níc m¾t, ®au ®ín vµ rÊt ®¸ng th¬ng. Trong ®ã, cuéc chia tay thø t gi÷a hai anh em lµ ®Æc biÖt c¶m ®éng. Cuéc chia tay gi÷a c« gi¸o, çc b¹n vµ bÐ Thuû cã t¸c dông lµm t¨ng thªm sù c¶m ®éng ®ã. Cßn cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª ( thùc chÊt hai con VÖ SÜ vµ Em Nhá kh«ng ph¶i chia

_ Theo em, tõ c©u chuyÖn ®au xãt vµ c¶m ®éng trªn cã thÓ rót ra nh÷ng bµi häc g×?

_ Nªu ý nghÜa nhan ®Ò v¨n b¶n “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”?

Bµi tËp thùc hµnh:* BT trªn líp:I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:1. Nh©n vËt chÝnh trong truyÖn “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” lµ ai?A. Ngêi mÑB. C« gi¸oC. Hai anh emD. Nh÷ng con bóp bª2. TruyÖn “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” ®îc kÓ theo ng«i nµo?A. Ngêi emB. Ngêi anhC. Ngêi mÑD. Ngêi kÓ chuyÖn v¾ng mÆt3. T¹i sao l¹i cã cuéc chia tay gi÷a hai anh em?A. V× cha mÑ chóng ®i c«ng

tay) lµ mét çch t¹o t×nh huèng bÊt ngê, hÊp dÉn l¹i phï hîp víi t©m lÝ trÎ em rÊt thÝch ch¬i bóp bª.6. Bµi häc rót ra tõ c©u chuyÖn:_ Vai trß quan träng cña gia ®×nh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña tuæi th¬._ Vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña cha mÑ ®èi víi con çi._ §¶m b¶o quyÒn sèng h¹nh phóc cña trÎ em.7. ý nghÜa nhan ®Ò v¨n b¶n Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª. Bóp bª vèn lµ ®å ch¬i th©n thiÕt cña tuæi nhá, thêng gîi lªn sù ngé nghÜnh, trong s¸ng, ng©y th¬, v« téi. Nh÷ng con bóp bª trong truyÖn còng nh hai anh em Thµnh, Thuû trong s¸ng, v« t, kh«ng cã téi lçi g× thÕ mµ ®µnh ph¶i chia tay. Tªn truyÖn ®· gîi ra mét t×nh huèng buéc ngêi ®äc ph¶i theo dâi vµ gãp phÇn thÓ hiÖn ®îc ý ®Þnh mµ ngêi viÕt muèn thÓ hiÖn.Bµi tËp thùc hµnh:* BT trªn líp:I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:1. C

2. B

t¸c xaB. V× cha mÑ chóng kh«ng th-¬ng yªu nhau.C. V× chóng ®îc nghØ häc.D. V× cha mÑ chóng chia tay nhau.4. KÕt thóc truyÖn, cuéc chia tay nµo ®· kh«ng x¶y ra?A. Cuéc chia tay gi÷a hai anh em.B. Cuéc chia tay gi÷a ngêi cha vµ ngêi mÑ.C. Cuéc chia tay gi÷a hai con bóp bª.D. Cuéc chia tay gi÷a bÐ Thuû víi c« gi¸o vµ b¹n bÌ.5. Nçi bÊt h¹nh cña bÐ Thuû trong c©u chuyÖn lµ g×?A. Xa ngêi anh trai th©n thiÕt.B. Xa ng«i nhµ tuæi th¬.C. Kh«ng ®îc tiÕp tôc ®Õn tr-êng.D. Gåm c¶ A,B,C.6. Th«ng ®iÖp nµo ®îc göi g¾m qua c©u chuyÖn?A. H·y t«n träng nh÷ng ý thÝch cña trÎ em.B. H·y ®Ó trÎ em ®îc sèng trong m¸i Êm gia ®×nh.C. H·y hµnh ®éng v× trÎ em.D. H·y t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó trÎ em ph¸t triÓn nh÷ng tµi n¨ng s½n cã.7. T¹i sao nh©n vËt t«i l¹i “kinh ng¹c thÊy mäi ngêi vÉn ®i l¹i b×nh thêng vµ n¾ng vÉn vµng ¬m trïm lªn c¶nh vËt”?A. V× lÇn ®Çu tiªn em nh×n thÊy mäi ngêi vµ c¶nh vËt trªn ®êng phè.

3. D

4. C

5. D

6. B

7. C

B. V× em c¶m nhËn thÊy s¾p cã b·o trªn ®êng phè.C. V× d«ng b·o ®ang d©ng trµo trong t©m hån em trong khi cuéc sèng vÉn diÔn ra thêng nhËt.D. V× em thÊy xa l¹ víi mäi ngêi xung quanh.II. PhÇn BT Tù luËn:1. V¨n b¶n “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” lµ c©u chuyÖn vÒ nh÷ng cuéc chia tay (chia tay bóp bª, chia tay líp häc, chia tay anh em). Theo em, ®ã cã ph¶i lµ nh÷ng cuéc chia tay b×nh th-êng kh«ng? V× sao?

2. C©u chuyÖn chia tay buån b· nhng vÉn Êm ¸p t×nh anh em ruét thÞt. §iÒu ®ã gîi cho em nghÜ g× vÒ t×nh c¶m ruét thÞt cña con ngêi?

3. Em häc tËp ®îc g× tõ çch kÓ chuyÖn cña t¸c gi¶ trong v¨n b¶n “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”?

* BT ë nhµ:1. Tãm t¾t truyÖn “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” b»ng mét ®o¹n v¨n ng¾n ( kho¶ng 7-10 c©u).

II. PhÇn BT Tù luËn:1.

_ §ã lµ nh÷ng cuéc chia tay kh«ng b×nh thêng._ V×: Nh÷ng ngêi tham gia vµo cuéc chia tay nµy ®Òu kh«ng cã lçi. §ã lµ nh÷ng cuéc chia tay kh«ng ®¸ng cã.2.

_ T×nh c¶m ruét thÞt cña con ngêi sÏ kh«ng bao giê mÊt, c¶ trong buån khæ._ T×nh anh em m·i trong s¸ng.3._ Çch kÓ chuyÖn tõ ng«i thø nhÊt ch©n thËt vµ c¶m ®éng._ Çc sù viÖc ®îc kÓ theo tr×nh tù thêi gian vµ phï hîp víi t©m lÝ trÎ em.* BT ë nhµ:1. Tãm t¾t truyÖn “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”: Hai anh em Thµnh vµ Thuû cïng sinh ra, lín lªn trong mét gia ®×nh kh¸ gi¶. C¶ hai rÊt th-¬ng yªu nhau. Nhng råi bè mÑ li

2. Chia tay mÑ vµ em, Thµnh ®· quay vµo nhµ vµ ghi l¹i c¶m xóc cña m×nh trong mét trang nhËt kÝ. Em h·y tëng tîng vµ ghi l¹i trang nhËt kÝ Êy?

3. T×m çc tõ H¸n ViÖt cã yÕu tè: kinh (sî), thiÕt (s¾t), ®ét (bÊt ngê).

dÞ, Thµnh vµ Thuû ph¶i chÞu c¶nh xa l×a. MÑ b¾t Thµnh vµ Thuû ph¶i chia nhau ®å ch¬i. Kh«ng thÓ chÞu næi nçi ®au ®ín, hai anh em ®· khãc vµ nh-êng nhau tõng thø ®å ch¬i, ®Æc biÖt lµ hai con bóp bªVÖ SÜ vµ Em Nhá. Th¬ng em, Thµnh ®· dµnh c¶ haicon bóp bª cho Thuû. Thµnh cßn dÉn em ®Õn trêng ®Ó chia tay c« gi¸o, b¹n bÌ. Khi trë vÒ nhµ, chuÈn bÞ lªn xe theo mÑ, Thuû bçng quyÕt ®Þnh ®Ó hai con bóp bª l¹i cho anh. Thµnh ®· khãc vµ høa víi Ôm kh«ng bao giê ®Ó hai con bóp bª ngåi çch xa nhau.2. Trang nhËt kÝ ph¶i diÔn t¶ ®îc:_ §au ®ín ®Õn tét cïng khi biÕt r»ng ®· ph¶i xa mÑ, xa em m·i m·i._ Th¬ng em, nhí em vµ tr¸ch giËn bè mÑ ®· g©y ra c¶nh chia li nµy._ Høa víi em ( còng chÝnh lµ tù høa víi lßng m×nh).3._ kinh (sî): kinh hoµng, kinh ®éng,_ thiÕt (s¾t): thiÕt gi¸p, thiÕt xa,_ ®ét (bÊt ngê): ®ét nhiªn, ®ét biÕn,

Buæi 3.Tõ ghÐp

A. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vÒ tõ ghÐp._ LuyÖn gi¶i nh÷ng bµi tËp cã liªn quan ®Õn tõ ghÐp.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ tõ ghÐp?

_ LÊy vÝ dô vÒ tõ ghÐp?

_ Cã mÊy lo¹i tõ ghÐp? KÓ tªn?

_ ThÕ nµo lµ tõ ghÐp chÝnh phô?

_ LÊy VD vÒ tõ ghÐp chÝnh phô?

_ Cho biÕt vÞ trÝ çc tiÕng trong tõ ghÐp chÝnh phô?

_ ThÕ nµo lµ tõ ghÐp ®¼ng lËp?

_ LÊy VD vÒ tõ ghÐp ®¼ng lËp?

I. Kh¸i niÖm tõ ghÐp: Tõ ghÐp lµ mét kiÓu tõ phøc trong ®ã gi÷a çc tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ mÆt nghÜa.VÝ dô: Nhµ cöa, hoa hång, ¨n uèng, xe ®¹p,…II. Çc lo¹i tõ ghÐp: 2 lo¹i_ Tõ ghÐp chÝnh phô._ Tõ ghÐp ®¼ng lËp.1. Tõ ghÐp chÝnh phô:_ Tõ ghÐp chÝnh phô lµ tõ ghÐp gåm tiÕng chÝnh vµ tiÕng phô; tiÕng chÝnh lµm chç dùa cho tiÕng phô vµ tiÕng phô bæ sung nghÜa cho tiÕng chÝnh.VÝ dô:Xe ®¹p -> xe: chÝnh, ®¹p: phô.Rau muèng -> rau: chÝnh, muèng: phô._ VÞ trÝ çc tiÕng trong tõ ghÐp chÝnh phô:+ Trong tõ ghÐp chÝnh phô thuÇn ViÖt: tiÕng chÝnh ®øng tríc, tiÕng phô ®øng sau.VÝ dô: M¸y bay, xe bß,…+ Trong tõ ghÐp chÝnh phô H¸n ViÖt: trËt tù çc tiÕng phøc t¹p h¬n (sÏ häc ë bµi Tõ H¸n ViÖt).2. Tõ ghÐp ®¼ng lËp:_ Tõ ghÐp ®¼ng lËp lµ tõ ghÐp trong ®ã çc tiÕng cã vai trß ngang hµng nhau, b×nh ®¼ng vÒ mÆt ng÷ ph¸p.VÝ dô: Nhµ cöa, quÇn ¸o, «ng bµ, tèt t¬i,…

_ Cho biÕt vÞ trÝ çc tiÕng trong tõ ghÐp ®¼ng lËp?

_ Çc tiÕng trong tõ ghÐp ®¼ng lËp cã cïng ph¹m trï tõ lo¹i kh«ng?

_ NghÜa cña tõ ghÐp chÝnh phô?

_ NghÜa cña tõ ghÐp ®¼ng lËp?

Bµi tËp thùc hµnh:* BT trªn líp:

_ TrËt tù çc tiÕng trong tõ ghÐp ®¼ng lËp cã thÓ ®æi chç cho nhau (VÝ dô: quÇn ¸o, nhµ cöa, lo ©u cã thÓ ®æi thµnh ¸o quÇn, cöa nhµ, ©u lo) nh-ng kh«ng ph¶i lµ phæ biÕn._ Çc tiÕng trong tõ ghÐp ®¼ng lËp ph¶i cïng ph¹m trï tõ lo¹i.VÝ dô:+ Cïng ph¹m trï danh tõ: nhµ cöa, tr©u bß, bµn ghÕ,…+ Cïng ph¹m trï ®éng tõ: ¨n uèng, ®i ®øng, t¾m giÆt,…III. NghÜa cña tõ ghÐp:1. NghÜa cña tõ ghÐp chÝnh phô: Tõ ghÐp chÝnh phô cã tÝnh chÊt ph©n nghÜa. NghÜa cña tõ ghÐp chÝnh phô hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh.VÝ dô:+ Ç thu lµ chØ mét lo¹i ç ( nghÜa hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh ç).+ Rau muèng lµ chØ mét lo¹i rau (nghÜa hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh rau).2. NghÜa cña tõ ghÐp ®¼ng lËp: Tõ ghÐp ®¼ng lËp cã tÝnh chÊt hîp nghÜa. NghÜa cña tõ ghÐp ®¼ng lËp kh¸i qu¸t h¬n nghÜa cña çc tiÕng t¹o nªn nã.VÝ dô: NghÜa cña nhµ cöa kh¸i qu¸t h¬n nghÜa cña çc tiÕng nhµ vµ cöa.Bµi tËp thùc hµnh:* BT trªn líp:I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:

I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:1. Tõ ghÐp chÝnh phô lµ tõ ghÐp gåm tiÕng chÝnh vµ tiÕng phô; tiÕng chÝnh lµm chç dùa cho tiÕng phô vµ tiÕng phô bæ sung nghÜa cho tiÕng chÝnh. A. §óng B. Sai2. Tõ ghÐp ®¼ng lËp lµ tõ ghÐp trong ®ã çc tiÕng kh«ng cã vai trß ngang hµng nhau. A. §óng B. Sai3. Trong çc tõ sau ®©y, tõ nµo lµ tõ ghÐp chÝnh phô? A. s¸ch vë B. bót thíc C. nhµ ¨n D. bµn ghÕ4. Trong çc tõ sau ®©y, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ tõ ghÐp ®¼ng lËp? A. ®i ®øng B. chim chÝch C. häc hái D. mêi chµo5. Nèi cét A víi cét B ®Ó t¹o thµnh tõ ghÐp chÝnh phô hîp nghÜa: A B bót t«i xanh m¾t ma bi v«i gÆt thÝch ng¾t mïa ng©u6. §iÒn thªm çc tiÕng (®øng tríc hoÆc sau ) ®Ó t¹o thµnh tõ ghÐp chÝnh phô vµ tõ ghÐp ®¼ng lËp.VÝ dô: nhµ: cöa nhµ (tõ ghÐp

1. §óng

2. Sai

3. C

4. B

5. Nãi nh sau:_ bót bi_ xanh ng¾t_ ma ng©u_ v«i t«i_ thÝch m¾t_ mïa gÆt

6.

a. ¸o quÇn, ¸o dµi.b. s¸ch vë, vë míi.c. níc nhµ, níc cam.

®¼ng lËp); nhµ ¨n ( tõ ghÐp chÝnh phô)a. ¸o:……………………………b. vë:…………………………….c. níc:…………………………d. cêi:………………………….e. da:…………………………..g. ®en:…………………………..II. PhÇn BT Tù luËn:1. H·y xÕp çc tõ ghÐp díi ®©y vµo b¶ng ph©n lo¹i: Häc hµnh, nhµ cöa, xoµi t-îng, nh·n lång, chim s©u, lµm ¨n, ®Êt çt, xe ®¹p, v«i ve, nhµ kh¸ch, nhµ nghØ.Tõ ghÐp CPTõ ghÐp §L

2. Trong çc tõ ghÐp sau ®©y: tíng t¸, ¨n nãi, ®i ®øng, binh lÝnh, giang s¬n, ¨n uèng, ®Êt níc, quÇn ¸o, vui t¬i, söa ch÷a, chê ®îi, h¸t hß tõ nµo cã thÓ ®æi trËt tù gi÷a çc tiÕng? V× sao?3. V× sao kh«ng thÓ ®æi vÞ trÝ çc tiÕng trong çc tõ: cha con, giµu nghÌo, vua t«i, thëng ph¹t, v÷ng m¹nh?4. So s¸nh nghÜa cña tõng tiÕng trong nhãm çc tõ ghÐp sau ®©y:a. söa ch÷a, ®îi chê, tr«ng nom, t×m kiÕm, gi¶ng d¹y.b. gang thÐp, l¾p ghÐp, t¬i s¸ng.

c. trªn díi, buån vui, ®ªm ngµy, nhá to, sèng chÕt.5. Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ ghÐp in ®Ëm trong çc c©u

d. vui cêi, vui tai.e. rau da, da chuét.g. tr¾ng ®en, ®en nh¸nh.II. PhÇn BT Tù luËn:1. XÕp vµo b¶ng nh sau:Tõ ghÐp CP

xoµi tîng, nh·n lång, chim s©u, xe ®¹p, nhµ kh¸ch, nhµ nghØ.

Tõ ghÐp §L Häc hµnh, nhµ cöa, lµm ¨n, ®Êt çt, v«i ve.

2. s¬n giang, ¸o quÇn, t¬i vui, ®îi chê, hß h¸t.

3. §©y lµ do thãi quen vµ do phong tôc v¨n ho¸ cña ngêi ViÖt (çi lín nãi tríc, çi nhá nãi sau; çi tèt nãi tríc, çi xÊu nãi sau,…)4.

a. Çc tiÕng trong tõ ghÐp cïng nghÜa.b. Çc tiÕng trong tõ ghÐp gÇn nghÜa.c. Çc tiÕng trong tõ ghÐp tr¸i nghÜa.5. Çc tõ ®îc in ®Ëm ®Òu cã nghÜa chuyÓn:a. ChØ sù ®¶m ®¬ng, chÞu tr¸ch nhiÖm.b. ChØ mét quèc gia.

c. ChØ çch c xö.

sau:a. Mäi ngêi ph¶i cïng nhau g¸nh v¸c viÖc chung.b. §Êt níc ta ®ang trªn ®µ thay da ®æi thÞt.c. Bµ con lèi xãm ¨n ë víi nhau rÊt hoµ thuËn.d. ChÞ Vâ ThÞ S¸u cã mét ý chÝ s¾t ®¸ tríc qu©n thï.* BT ë nhµ:1. Em h·y t×m çc tõ ghÐp chÝnh phô vµ tõ ghÐp ®¼ng lËp trong 15 dßng ®Çu cña v¨n b¶n “ Cæng trêng më ra”?2. So s¸nh nghÜa cña çc tõ ghÐp m¸t tay, nãng lßng, gang thÐp (Anh Êy lµ mét chiÕn sÜ gang thÐp), tay ch©n ( mét tay ch©n th©n tÝn) víi nghÜa cña nh÷ng tiÕng t¹o nªn chóng?

d. ChØ sù cøng r¾n.

Ngµy d¹y: 06 /10/2008Buæi 4.

Tõ l¸yA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vÒ tõ l¸y._ LuyÖn gi¶i nh÷ng bµi tËp cã liªn quan ®Õn tõ l¸y.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ tõ l¸y?

_ Cã mÊy lo¹i tõ l¸y? KÓ tªn?

_ Cã mÊy trêng hîp l¸y toµn bé (KÓ tªn)? LÊy VD minh ho¹?

_ Cã mÊy trêng hîp l¸y bé phËn (KÓ tªn)? LÊy VD minh ho¹?

_ NghÜa cña tõ l¸y toµn bé?

I. Kh¸i niÖm tõ l¸y: Tõ l¸y lµ mét kiÓu tõ phøc trong ®ã çc tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ mÆt ©m.II. Çc lo¹i tõ l¸y: 2 lo¹i_ Tõ l¸y toµn bé._ Tõ l¸y bé phËn.1. Tõ l¸y toµn bé:_ L¸y toµn bé gi÷ nguyªn thanh ®iÖu.VÝ dô: xanh xanh, ®ïng ®ïng, µo µo,…_ L¸y toµn bé cã sù biÕn ®æi thanh ®iÖu.VÝ dô: ®o ®á, tim tÝm, khe khÏ,…_ L¸y toµn bé cã biÕn ®æi phô ©m cuèi. VÝ dô: nêm nîp, t«n tèt, khang kh¸c, khanh kh¸ch ,…2. Tõ l¸y bé phËn:_ L¸y bé phËn phô ©m ®Çu.VÝ dô: mï mê, vªnh v¸o, long lanh, rung rinh, nhÝ nh¶nh, chËp chên,…_ L¸y bé phËn vÇn.VÝ dô: l¾t nh¾t, lØnh cØnh, cµu nhµu, co ro,…III. NghÜa cña tõ l¸y:1. NghÜa cña tõ l¸y toµn bé: NghÜa cña tõ l¸y toµn bé cã nh÷ng s¾c th¸i nghÜa sau so víi nghÜa cña tiÕng gèc:_ NghÜa gi¶m nhÑ.VÝ dô:

_ NghÜa cña tõ l¸y bé phËn?

Bµi tËp thùc hµnh:* BT trªn líp:I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:

®o ®á, xanh xanh, khe khÏ,…_ NghÜa nhÊn m¹nh, t¨ng cêng.VÝ dô: m©y mÈy, th¨m th¼m,…_ NghÜa liªn tôc.VÝ dô: l¾c l¾c, gâ gâ, gËt gËt,…2. NghÜa cña tõ l¸y bé phËn: NghÜa cña tõ l¸y bé phËn cã s¾c th¸i riªng so víi nghÜa cña tiÕng gèc._ Cô thÓ ho¸: cô thÓ, gîi t¶, x¸c ®Þnh h¬n so víi tiÕng gèc.VÝ dô:+ khê kh¸c víi khê kh¹o.+ dÔ kh¸c víi dÔ d·i.+ tèi kh¸c víi tèi t¨m.+ lÆng kh¸c víi lÆng lÏ.…_ NghÜa thu hÑp.VÝ dô:+ xanh kh¸c víi xanh xao.+ l¹nh kh¸c víi l¹nh lïng._ Mét sè vÇn vµ ©m ®Çu trong tõ l¸y cã gi¸ trÞ ng÷ nghÜa:+ VÇn um thÓ hiÖn tr¹ng th¸i thu hÑp.VÝ dô: chóm chÝm, tóm tôm,…+ VÇn ©p diÔn t¶ tr¹ng th¸i kh«ng æn ®Þnh.VÝ dô: thËp thß, mÊp m«, gËp ghÒnh,…+ ¢m ®Çu tr diÔn t¶ tr¹ng th¸i kh«ng hµi hoµ ªm dÞu.VÝ dô: tr»n träc, tróc tr¾c, trÖu tr¹o, … Bµi tËp thùc hµnh:

1. Tõ l¸y lµ g×?A. Tõ cã nhiÒu tiÕng cã nghÜa.B. Tõ cã çc tiÕng gièng nhau vÒ phô ©m ®Çu.C. Tõ cã çc tiÕng gièng nhau vÒ phÇn vÇn.D. Tõ cã sù hoµ phèi ©m thanh dùa trªn mét tiÕng cã nghÜa.2. Trong nh÷ng tõ sau, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ tõ l¸y?A. xinh x¾nB. gÇn gòi.C. ®«ng ®ñ.D. dÔ dµng.3. Trong nh÷ng tõ sau, tõ nµo lµ tõ l¸y toµn bé?A. m¹nh mÏ.B. Êm ¸p.C. mong manh.D. th¨m th¼m.4. NghÜa cña tõ l¸y cã vÇn ªnh (trong nh÷ng tõ lªnh khªnh, bÊp bªnh, chªnh vªnh, lªnh ®ªnh) cã ®Æc ®iÓm chung g×?A. ChØ sù vËt cao lín, v÷ng vµng.B. ChØ nh÷ng g× kh«ng v÷ng vµng, kh«ng ch¾c ch¾n.C. ChØ vËt dÔ bÞ ®æ vì.D. ChØ nh÷ng vËt nhá bÐ, yÕu ít.II. PhÇn BT Tù luËn:Bµi tËp 1: S¾p xÕp çc tõ sau ®©y thµnh hai nhãm tõ l¸y vµ tõ ghÐp: xanh xanh, xanh xao, xÊu xa, xÊu xÝ, m¸u me, m¸u mñ, hoµng h«n, t«n tèt, tèt t¬i, häc hái, häc hµnh, ®o ®á, m¬ mµng, m¬ méng.

* BT trªn líp:I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:1. D

2. C

3. D

4. B

II. PhÇn BT Tù luËn:Bµi tËp 1:

Tõ l¸y xanh xanh, xanh xao, xÊu xa, xÊu xÝ, m¸u me, t«n tèt, ®o ®á, m¬ mµng.

Tõ ghÐp

m¸u mñ, hoµng h«n, tèt t¬i, häc hái, häc hµnh,

Bµi tËp 2: H·y xÕp çc tõ l¸y sau ®©y vµo b¶ng ph©n lo¹i: long lanh, khã kh¨n, vi vu, nhá nh¾n, ngêi ngêi, bån chån, hiu hiu, linh tinh, loang lo¸ng, lÊp l¸nh, th¨m th¼m.Tõ l¸y toµn béTõ l¸y bé phËn

Bµi tËp 3: G¹ch ch©n díi tõ l¸y trong ®o¹n th¬ sau vµ cho biÕt ®ã lµ kiÓu tõ l¸y nµo? Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m,ThuyÒn ai thÊp tho¸ng çnh buåm xa xa? Buån tr«ng ngän níc míi sa,Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u? Buån tr«ng néi cá rÇu rÇu,Ch©n m©y mÆt ®Êt mét mµu xanh xanh. Buån tr«ng giã cuèn mÆt duÒnh,Çm Çm tiÕng sang kªu quanh ghÕ ngåi. ( NguyÔn Du)

Bµi tËp 4: §iÒn çc tõ sau vµo chç trèng cho hîp nghÜa:a.dâng d¹c, dong dáng:_ Ngêi nh¶y xuèng ®Êt ®Çu

m¬ méng.Bµi tËp 2:

Tõ l¸y toµn bé

ngêi ngêi,hiu hiu, loang lo¸ng,th¨m th¼m.

Tõ l¸y bé phËn

long lanh, khã kh¨n, vi vu, nhá nh¾n, bån chån, linh tinh, lÊp l¸nh.

Bµi tËp 3:

Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m,ThuyÒn ai thÊp tho¸ng çnh buåm xa xa? Buån tr«ng ngän níc míi sa,Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u? Buån tr«ng néi cá rÇu rÇu,Ch©n m©y mÆt ®Êt mét mµu xanh xanh. Buån tr«ng giã cuèn mÆt duÒnh,Ç m Çm tiÕng sang kªu quanh ghÕ ngåi. ( NguyÔn Du)_ Tõ l¸y toµn bé: xa xa, man m¸c, rÇu rÇu, xanh xanh, Çm Çm._ Tõ l¸y bé phËn: thÊp tho¸ng.Bµi tËp 4: §iÒn vµo chç trèng nh sau:

a.dâng d¹c, dong dáng:_ Ngêi nh¶y xuèng ®Êt ®Çu

tiªn lµ mét ngêi trai trÎ,…cao._ Th kÝ…c¾t nghÜa.b. hïng hôc, hïng hæ, hïng hån:_ LÝ trëng…chÜa bµn tay vµo mÆt chÞ DËu._ Minh cã ®«i m¾t s¸ng, khu«n mÆt c¬ng nghÞ vµ giäng nãi…_ Nã lµm …nh tr©u hóc bê.

Bµi tËp 5: Çc tõ mÆt mòi, tãc tai, r©u ria, khu«n khæ, ngän ngµnh, t¬i tèt, nÊu níng, ngu ngèc, häc hái, mÖt mái, n¶y në lµ tõ l¸y hay tõ ghÐp?Bµi tËp 6: §Æt c©u víi mçi tõ: nhá nh¾n, nhá nhÆt, nhá nhÎ, nhá nhen, nhá nhoi.

Bµi tËp 7: ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n ( tõ 5 – 7 c©u) nãi vÒ t©m tr¹ng cña em khi ®îc ®iÓm cao m«n Ng÷ v¨n, trong ®ã cã sö dông çc tõ l¸y ®Ó chØ t©m tr¹ng.* BT ë nhµ:Bµi tËp 1: Cho çc tõ l¸y chØ mµu s¾c: xanh xanh, ®o ®á, tim tÝm,

tiªn lµ mét ngêi trai trÎ, dong dáng cao._ Th kÝ dâng d¹c c¾t nghÜa.b. hïng hôc, hïng hæ, hïng hån:_ LÝ trëng hïng hæ chÜa bµn tay vµo mÆt chÞ DËu._ Minh cã ®«i m¾t s¸ng, khu«n mÆt c¬ng nghÞ vµ giäng nãi hïng hån._ Nã lµm hïng hôc nh tr©u hóc bê.Bµi tËp 5: Çc tõ mÆt mòi, tãc tai, r©u ria, khu«n khæ, ngän ngµnh, t¬i tèt, nÊu níng, ngu ngèc, häc hái, mÖt mái, n¶y në lµ tõ ghÐp.

Bµi tËp 6: §Æt c©u:_ ChÞ t«i cã d¸ng ngêi nhá nh¾n._ TÝnh t×nh cña cËu Êy kh«ng nhá nhÆt mµ rÊt cëi më._ BÐ Mi nãi nhá nhÎ vµo tai mÑ ®Ó ®îc ®i ch¬i._ T«i ®©u cã nhá nhen nh cËu tëng._ Trªn trêi cao, mét çnh chim nhá nhoi ®ang bay vÒ ph¬ng Nam ®Ó tr¸nh rÐt.Bµi tËp 7:

( HS tù viÕt ®o¹n v¨n)

* BT ë nhµ:Bµi tËp 1:

tr¨ng tr¾ng.a. Çc tõ ®ã thuéc kiÓu tõ l¸y nµo?

b. Çc tõ l¸y ®ã cã s¾c th¸i nghÜa nh thÕ nµo so víi nghÜa cña tiÕng gèc? Bµi tËp 2: T×m 5 tõ l¸y theo mÉu sau: häc hiÕc.

Bµi tËp 3: Çc tiÕng chiÒn (trong chïa chiÒn), nª (trong no nª), rít (trong r¬i rít) cã nghÜa lµ g×? Çc tõ chïa chiÒn, no nª, r¬i rít lµ tõ l¸y hay tõ ghÐp?

a. Çc tõ ®ã thuéc kiÓu tõ l¸y toµn bé.b. Çc tõ l¸y ®ã cã s¾c th¸i nghÜa gi¶m nhÑ so víi nghÜa cña tiÕng gèc. Bµi tËp 2: Çc tõ l¸y: häc hiÕc, ¨n iÕc, lµm liÕc, ch¬i chiÕc, ¸o iÕc.Bµi tËp 3:_ Çc tiÕng nµy ®Òu cã nghÜa:+ chiÒn: toµ nhµ gièng chïa.+ nª: tr¹ng th¸i no ®Õn khã chÞu.+ rít: r¬i bÊt ngê._ Çc tõ nµy v× vËy kh«ng ph¶i tõ l¸y mµ lµ tõ ghÐp.

Ngµy d¹y: 13 /10/2008Buæi 5.

Ca dao- d©n caA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ HiÓu ®îc kh¸i niÖm ca dao – d©n ca._ N¾m ®îc çc chñ ®Ò trong ca dao – d©n ca.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ ca dao, d©n ca?

_ Néi dung chñ yÕu cña ca dao lµ ph¶n ¸nh ®iÒu g×?

_ Th«ng thêng, trong ca dao th-

I. Kh¸i niÖm ca dao – d©n ca:1. Ca dao, d©n ca lµ nh÷ng bµi th¬- bµi h¸t tr÷ t×nh cña quÇn chóng nh©n d©n, do nh©n d©n s¸ng t¸c, tr×nh diÔn vµ lu hµnh truyÒn miÖng trong d©n gian tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c._ Ca dao: Lµ phÇn lêi cña bµi ca, cã thÓ ®äc nh ®äc th¬ tr÷ t×nh._ D©n ca: Lµ phÇn lêi kÕt hîp víi ©m nh¹c d©n gian.2. Néi dung:_ Chñ yÕu ph¶n ¸nh t©m t, t×nh c¶m, kh¸t väng, nçi niÒm cña con ngêi.VÝ dô: Anh ®i anh nhí quª nhµ,Nhí canh rau muèng, nhí cµ dÇm t¬ng, Nhí ai d·i n¾ng dÇm s-¬ng,Nhí ai t¸t níc bªn ®êng h«m nao.-> Nçi nhí quª nhµ - nhí nh÷ng mãn ¨n b×nh dÞ:+ Canh rau muèng.+ Cµ dÇm t¬ng. Nçi nhí quª g¾n liÒn víi nçi nhí ngêi th¬ng:

êng xuÊt hiÖn nh÷ng lo¹i nh©n vËt tr÷ t×nh nµo?

_ Çc bµi ca dao thêng dµi hay ng¾n?

_ Ca dao thêng sö dông thÓ th¬ nµo?

_ Ng«n ng÷ th¬ cã g× ®¸ng chó ý?

+ D·i n¾ng dÇm s¬ng.+ T¸t níc bªn ®êng._ Th«ng thêng, trong ca dao th-êng xuÊt hiÖn nh÷ng lo¹i nh©n vËt tr÷ t×nh sau:+ Trong gia ®×nh: ngêi mÑ, ngêi vî, ngêi chång, ngêi con,…+ Trong quan hÖ t×nh b¹n, t×nh yªu: chµng trai, c« g¸i,…+ Trong quan hÖ x· héi: ngêi d©n thêng, ngêi phô n÷, ngêi thî, quan hÖ chñ – tí,…3. NghÖ thuËt:_ Ng¾n gän nhng çch ph« diÔn t×nh c¶m hÕt søc phong phó: Thêng chØ gåm 2 dßng hoÆc 4 dßng._ Thêng sö dông çc thÓ th¬ lôc b¸t vµ song thÊt lôc b¸t lµ chÝnh: ChiÕm h¬n 90%._ LÆp l¹i lµ nÐt ®Æc ®Æc trng tiªu biÓu: LÆp l¹i kÕt cÊu, lÆp l¹i dßng th¬ më ®Çu, lÆp l¹i h×nh ¶nh truyÒn thèng, ng«n ng÷. VÝ dô:LÆp l¹i h×nh ¶nh: + C©y ®a cò, bÕn ®ß xaBé hµnh cã nghÜa n¾ng ma còng chê. + Tr¨m n¨m ®µnh lçi hÑn hß,C©y ®a bÕn cò, con ®ß kh¸c xa.LÆp l¹i ng«n ng÷: + Ai vÒ HËu Léc, Phó §iÒn,Nhí ®©y Bµ TriÖu trËn tiÒn xung phong. + Ai vÒ Gia §Þnh th× vÒ,Níc trong g¹o tr¾ng, dÔ bÒ lµm ¨n. _ Ng«n ng÷ võa giµu chÊt th¬

_ Çc nh©n vËt tr÷ t×nh thêng xuÊt hiÖn trong ca dao vÒ t×nh c¶m gia ®×nh lµ nh÷ng nh©n vËt nµo?_ Hä trùc tiÕp bµy tá ®iÒu g× trong quan hÖ gia ®×nh?

_ Ca dao vÒ chñ ®Ò nµy thêng sö dông biÖn ph¸p tu tõ nµo?

_ Tõ ng÷ vµ h×nh ¶nh cã g× chó ý?

_ Ca dao chñ ®Ò nµy mîn kh«ng gian, thêi gian ®Ó lµm g×?

_ Nh©n vËt tr÷ t×nh trong ca dao vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, con ngêi trùc tiÕp bµy tá ®iÒu g×?

võa gÇn gòi víi lêi ¨n tiÕng nãi h»ng ngµy cña nh©n d©n.II. Nh÷ng chñ ®Ò chÝnh trong ca dao:1. Chñ ®Ò vÒ t×nh c¶m gia ®×nh:_ Çc nh©n vËt tr÷ t×nh thêng xuÊt hiÖn lµ nh÷ng ngêi con, ngêi ch¸u, ngêi vî, ngêi chång,… Hä trùc tiÕp bµy tá suy nghÜ, t©m t, t×nh c¶m cña m×nh vÒ çc mèi quan hÖ trong gia ®×nh. §ã lµ lßng biÕt ¬n v« h¹n ®èi víi c«ng lao trêi biÓn cña cha mÑ, lµ t×nh c¶m dµnh cho tæ tiªn «ng bµ, lµ t×nh anh em keo s¬n g¾n bã, lµ nçi nhí th-¬ng da diÕt cña ngêi con g¸i lÊy chång xa quª._ NghÖ thuËt:+ Çch dïng h×nh ¶nh so s¸nh phong phó, võa cô thÓ, võa giµu tÝnh gîi h×nh vµ biÓu c¶m.VÝ dô1: C«ng cha nh nói Th¸i S¬nNghÜa mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra.VÝ dô 2: Ngã lªn nuéc l¹t m¸i nhµBao nhiªu nuéc l¹t nhí «ng bµ bÊy nhiªu.+ Çch dïng tõ ng÷ méc m¹c, nh÷ng h×nh ¶nh gÇn gòi, th©n thiÕt ( cï lao, nuéc l¹t, b¸c mÑ,…)+ Çch mîn kh«ng gian, thêi gian ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng con ngêi ( chiÒu chiÒu, ngâ sau)…2. Chñ ®Ò vÒ t×nh yªu quª h ¬ng, ®Êt n íc, con ng êi .

_ NghÖ thuËt næi bËt cña chïm ca dao vÒ t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc, con ngêi lµ g×?

_ Nh©n vËt tr÷ t×nh lµ ai? Hä than vÒ ®iÒu g×?

_ Nh©n vËt tr÷ t×nh trùc tiÕp bµy tá t×nh c¶m ®èi víi quª h-¬ng ®Êt níc. §ã lµ nh÷ng danh lam th¾ng c¶nh, nh÷ng tªn nói, tªn s«ng, nh÷ng vïng ®Þa linh nh©n kiÖt, nh÷ng c«ng tr×nh v¨n ho¸, lÞch sö næi tiÕng,…Èn trong mçi bµi ca dao lµ niÒm tù hµo d©n téc, lµ t×nh yªu tha thiÕt dµnh cho quª h¬ng, xø së, con ngêi.VÝ dô 1: §ång §¨ng cã phè K× Lõa,Cã nµng T« ThÞ, cã chïa Tam Thanh.VÝ dô 2: §ång Th¸p Mêi cß bay th¼ng çnh, Níc Th¸p Mêi lÊp l¸nh ç t«m._ NghÖ thuËt:+ Giäng ®iÖu tha thiÕt, tù hµo.+ H×nh thøc ®èi ®¸p, mêi gäi,…+ Dïng tõ ng÷ ®Þa ph¬ng (v«, ni, tª,…)+ Çc c©u hái tu tõ, çc h×nh ¶nh so s¸nh.…3. Chñ ®Ò than th©n:_ Nh©n vËt tr÷ t×nh thêng lµ ngêi n«ng d©n, ngêi ®i ë, ngêi phô n÷…Hä than cho nçi c¬ cùc v× nghÌo khæ, ®ãi r¸ch; than cho kiÕp ®êi ë ®î, lµm thuª ®au ®ín, tñi nhôc; than cho nh÷ng thiÖt thßi bÊt h¹nh, rñi ro trong cuéc ®êi. §ã lµ nh÷ng lêi than ®Ém níc m¾t, vót lªn tõ nh÷ng sè phËn cay ®¾ng lu«n gÆp nhiÒu khã kh¨n, tr¾c trë,

_ VÒ nghÖ thuËt cã g× ®¸ng chó ý?

_ Néi dung chñ yÕu cña chïm ca dao nµy lµ g×?

bÞ chµ ®¹p, vïi dËp xuèng tËn ®¸y cïng cña x· héi. Cã nh÷ng lóc tëng chõng nh ngêi lao ®éng hoµn toµn tuyÖt väng tríc sè phËn. Thùc ra, hä vèn lµ nh÷ng con ngêi sèng rÊt l¹c quan yªu ®êi. VËy mµ sè phËn ®· buéc hä ph¶i cÊt lªn nh÷ng lêi than ®au ®ín, tñi nhôc, chua ch¸t, xãt xa. §»ng sau lêi than Êy lµ ý nghÜa tè ço, phª ph¸n chÕ ®é XH phong kiÕn bÊt c«ng, v« lÝ._ NghÖ thuËt:+ Dïng kh¸ nhiÒu nghÖ thuËt Èn dô, mîn h×nh ¶nh nh÷ng con vËt quen thuéc, nhá bÐ, yÕu ít, thiÖt thßi (con cß, con kiÕn, con t»m, con rïa,…) ®Ó gîi liªn tëng tíi th©n phËn, cuéc ®êi cña con ngêi.VÝ dô1: Con kiÕn mµ leo cµnh ®aLeo ph¶i cµnh céc leo ra leo vµo. Con kiÕn mµ leo cµnh ®µoLeo ph¶i cµnh céc leo vµo leo ra.VÝ dô 2: Th¬ng thay th©n phËn con rïaë ®×nh ®éi h¹c, lªn chïa ®éi bia. + Ng«n ng÷ méc m¹c, gi¶n dÞ, dïng nhiÒu h×nh ¶nh gîi c¶m (lËn ®Ën, lªn th¸c xuèng ghÒnh, bÓ ®Çy ao c¹n, giã dËp sãng dåi,…).+ Sö dông m« tÝp quen thuéc: Th¬ng thay, Th©n em,…

_ Çc nh©n vËt nµo thêng xuÊt hiÖn trong ca dao vÒ chñ ®Ò ch©m biÕm?

_ Nh÷ng nÐt næi bËt vÒ nghÖ thuËt cña chïm ca dao vÒ chñ ®Ò ch©m biÕm?

4. Chñ ®Ò ch©m biÕm:_ Néi dung chñ yÕu tËp trung ph¬i bµy çc hiÖn tîng, çc m©u thuÉn ngîc ®êi hoÆc phª ph¸n nh÷ng thãi h tËt xÊu, nh÷ng h¹ng ngêi vµ nh÷ng hiÖn tîng ®¸ng cêi trong x· héi.VÝ dô: Bµ giµ ®i chî cÇu §«ng,Bãi xem mét quÎ lÊy chång lîi ch¨ng? ThÇy bãi xem quÎ nãi r»ng:Lîi th× cã lîi nhng r¨ng kh«ng cßn._ Çc nh©n vËt thêng xuÊt hiÖn: thÇy bãi, thÇy cóng, thÇy phï thuû, nh÷ng ngêi cã quyÒn cã chøc (cai lÖ, lÝ trëng, quan l¹i,…), kÓ c¶ nh÷ng kÎ lêi biÕng, nghiÖn ngËp trong quÇn chóng lao ®éng._ NghÖ thuËt:+ Nh÷ng thñ ph¸p Èn dô, tîng trng.+ Thñ ph¸p nãi ngîc.+ Lèi nãi cêng ®iÖu, phãng ®¹i.…

Ngµy d¹y: 20 /10/2008Buæi 6.

Ca dao- d©n caA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ TiÕp tôc cñng cè kh¸i niÖm vµ çc chñ ®Ò ca dao – d©n ca._ VËn dông vµo ph©n tÝch mét sè bµi ca dao theo chñ ®Ò.B. Néi dung kiÕn thøc:


Bµi ca dao 1: C«ng cha nh nói ngÊt trêi,NghÜa mÑ nh níc ë ngoµi biÓn §«ng. Nói cao biÓn réng mªnh m«ng,Cï lao chÝn ch÷ ghi lßng con ¬i!_ Ngêi nãi lµ ai vµ ngêi ®ã ®ang nãi víi ai, trong hoµn c¶nh nµo? _ Néi dung t×nh c¶m cña bµi nµy lµ g×?

I. Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh c¶m gia ®×nh: Bµi ca dao 1:

_ §©y lµ lêi cña cha mÑ nãi víi con qua h×nh thøc h¸t ru._ Néi dung : Nh¾c nhë con vÒ c«ng lao trêi biÓn cña cha mÑ vµ nh¾n nhñ con kh«ng bao giê ®îc quªn c«ng lao Êy.

_ Nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®éc ®¸o ®îc sö dông?

Bµi ca dao 2: ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau,Tr«ng vÒ quª mÑ ruét ®au chÝn chiÒu._ Ngêi nãi lµ ai vµ nãi trong hoµn c¶nh nµo?

_ T×nh c¶m trong bµi nµy cã g× ®Æc biÖt?

_ NghÖ thuËt:+ So s¸nh: C«ng cha – nói ngÊt trêiNghÜa mÑ – níc ë ngoµi biÓn §«ng-> §Æt c«ng lao cha mÑ ngang tÇm víi vò trô.+ Çch nãi ®èi xøng vµ quen thuéc trong truyÒn thèng cña nh©n d©n ta: c«ng cha ®èi víi nghÜa mÑ.+ H×nh ¶nh “ Cï lao chÝn ch÷” cã t¸c dông: võa cô thÓ ho¸ c«ng lao cña cha mÑ võa t¨ng thªm ©m hëng thµnh kÝnh vµ chÊt giäng t©m t×nh.Bµi ca dao 2:

_ Ngêi nãi lµ ngêi phô n÷ lÊy chång xa ®ang nãi víi mÑ, nhí mÑ da diÕt._ T×nh c¶m trong bµi ca dao nµy rÊt buån, ngêi nãi kh«ng biÕt chia sÎ cïng ai._ T©m tr¹ng cña ngêi con g¸i nhí mÑ g¾n víi thêi gian chiÒu chiÒu vµ kh«ng gian ngâ sau.+ Thêi gian chiÒu chiÒu: thêi gian cuèi ngµy, thêng gîi nçi mong nhí, v¾ng vÎ, c« ®¬n. Bµi ca dao nµy kh«ng nãi ®Õn mét buæi chiÒu cô thÓ nµo ®ã mµ ®· cã biÕt bao buæi chiÒu buån nh thÕ. Thêi gian ë ®©y cø lÆp ®i lÆp l¹i. Th«ng thêng, khi chiÒu ®Õn, çc thµnh viªn trong gia ®×nh ®oµn tô trong ng«i nhµ Êm cóng cña m×nh. Nhng ngêi con g¸i “xuÊt gi¸

_ Tõ c¶nh ngé cña ngêi phô n÷ trong bµi ca dao nµy, em cã suy nghÜ g× vÒ th©n phËn cña ng-êi phô n÷ tríc ®©y?

Bµi ca dao 3: Ngã lªn nuéc l¹t m¸i nhµ,Bao nhiªu nuéc l¹t nhí «ng bµ bÊy nhiªu._ Ai lµ ngêi nãi trong bµi ca dao

tßng phu” nh çnh chim lu l¹c n¬i ®Êt kh¸ch quª ngêi. Hai ch÷ chiÒu chiÒu cho thÊy thêi gian ngãng nh×n cø dµi m·i, dµi m·i. C©u th¬ nh mét niÒm kh¾c kho¶i, nghÑn ngµo.+ Kh«ng gian ngâ sau: hÑp, khuÊt, v¾ng. Kh«ng gian nµy gîi niÒm c« ®¬n vµ th©n phËn ng-êi phô n÷ trong x· héi xa: Hä ph¶i che giÊu niÒm riªng cña m×nh, kh«ng d¸m than thë víi mäi ngêi._ Çch nãi ®éc ®¸o: Më ®Çu b»ng chiÒu chiÒu vµ khÐp l¹i b»ng chÝn chiÒu. ë ®©y, nçi ®au pha lÉn niÒm tª t¸i._ T¸c gi¶ d©n gian ®· cho ta hiÓu h¬n th©n phËn cña ngêi phô n÷ xa: Khi lÊy chång, hä ph¶i phô thuéc vµo chång (gia ®×nh chång). Con ®êng vÒ víi quª mÑ, th¨m nom cha mÑ lóc giµ yÕu gÇn nh bÞ ®ãng chÆt._ H¼n lµ trong thêi gian sèng ë nhµ chång, ngêi phô n÷ nµy kh«ng h¹nh phóc. V× thÕ míi ra ®øng ngâ sau, kh«ng biÕt bµy tá nçi niÒm cïng ai, Cã lÏ ®· l©u l¾m ngêi phô n÷ nµy cha ®îc vÒ quª mÑ nªn míi kh¾c kho¶i ®Õn thÕ ( chiÒu chiÒu ra ®øng), míi tª t¸i ®Õn thÕ ( ruét ®au chÝn chiÒu). Bµi ca dao thªm mét lÇn n÷a cho ta thÊy chiÒu s©u t×nh c¶m cña ngêi con lÊy chång xa dµnh cho mÑ.Bµi ca dao 3:

nµy?

_ Ph©n tÝch çch bµy tá t×nh c¶m ®éc ®¸o trong bµi ca nµy?

Bµi ca dao 4: Anh em nµo ph¶i ngêi xa,Cïng chung b¸c mÑ, mét nhµ cïng th©n. Yªu nhau nh thÓ tay ch©n,Anh em hoµ thuËn, hai th©n vui vÇy._ Bµi ca dao nµy cã ph¶i lµ lêi khuyªn ®oµn kÕt gi÷a anh em trong mét nhµ kh«ng? V× sao?_ H·y ph©n tÝch çc biÖn ph¸p

_ Bµi ca dao nãi lªn t×nh c¶m cña con ch¸u ®èi víi «ng bµ. Lêi ngêi nãi lµ lêi cña bËc díi (cã thÓ lµ con ch¸u) víi «ng bµ ( hoÆc ngêi th©n nhng lµ bËc trªn)._ Çch bµy tá t×nh c¶m trong bµi ca dao nµy rÊt ®éc ®¸o:+ Ngã lªn: gîi t×nh c¶m t«n kÝnh.+ §èi tîng nhí lµ «ng bµ, cßn h×nh ¶nh so s¸nh lµ nuéc l¹t m¸i nhµ. §©y lµ h×nh ¶nh võa gÇn gòi võa cô thÓ, råi trªn nÒn cô thÓ Êy mµ nãi ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò s©u xa. Nuéc l¹t m¸i nhµ thêng rÊt nhiÒu, chóng g¾n bã víi nhau ®Ó t¹o ra sù bÒn v÷ng cña ng«i nhµ. ë ®©y, h×nh ¶nh nµy gîi lªn sù g¾n bã s©u s¾c vÒ huyÕt thèng, t×nh c¶m vµ c«ng ¬n to lín cña «ng bµ ®èi víi con ch¸u (m¸i nhµ lµ h×nh ¶nh gîi nh¾c ®Õn gia ®×nh)._ Çch thøc so s¸nh: T¸c gi¶ sö dông lèi so s¸nh t¨ng cÊp: bao nhiªu…bÊy nhiªu. Nçi nhí vµ niÒm t«n kÝnh cµng ngµy cµng s©u s¾c._ Ng«n ng÷ th¬ gi¶n dÞ, h×nh thøc so s¸nh kh«ng qu¸ phøc t¹p nhng ®¹t gi¸ trÞ hiÖu qu¶ gi¸o dôc cao, ®i vµo lßng ngêi mét çch tù nhiªn.Bµi ca dao 4:

nghÖ thuËt ®îc sö dông trong bµi ca dao nµy?

Bµi tËp thùc hµnh:1. T×m nh÷ng c©u ca dao cã kÕt cÊu bao nhiªu…bÊy nhiªu?

2. Trong ca dao thêng xuÊt hiÖn m« tÝp chiÒu chiÒu. H·y t×m nh÷ng c©u ca dao cã m« tÝp Êy?

* Bµi ca dao nãi ®Õn tinh thÇn ®oµn kÕt anh em. Tuy nhiªn, t¸c gi¶ cßn nãi ®Õn mèi quan hÖ g¾n bã m¸u thÞt anh em, ®ã lµ tiÒn ®Ò ®Ó nh¾c nhë anh em ph¶i biÕt ®oµn kÕt, hoµ thuËn.* NghÖ thuËt:_ ThÓ th¬ lôc b¸t gîi ©m ®iÖu t©m t×nh, nh¾n nhñ._ Sù g¾n bã anh em ®îc diÔn t¶ b»ng nh÷ng h×nh ¶nh nãi vÒ t×nh ruét thÞt:+ Dïng h×nh thøc phñ ®Þnh (nµo ph¶i ngêi xa) ®Ó kh¼ng ®Þnh: Cïng chung b¸c mÑ, mét nhµ cïng th©n. Çch nãi nµy nhÊn m¹nh t×nh anh em ruét thÞt: chung cha mÑ, chung m¸i nhµ, ®¾ng ngät vui buån cã nhau. Mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a anh em ®îc so s¸nh víi tay, ch©n. Kh«ng thÓ cã çi nµy mµ thiÕu çi kia, tay ch©n lµ nh÷ng bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña mét c¬ thÓ thèng nhÊt.+ Quan hÖ nh©n – qu¶: Anh em hoµ thuËn (nh©n) hai th©n vui vÇy (qu¶).Bµi tËp thùc hµnh:1. Nh÷ng c©u ca dao cã kÕt cÊu bao nhiªu…bÊy nhiªu:_ Qua ®×nh ng¶ nãn tr«ng ®×nh§×nh bao nhiªu ngãi th¬ng m×nh bÊy nhiªu._ Qua cÇu dõng bíc tr«ng cÇu

3. T×m nh÷ng c©u ca dao nãi vÒ c«ng cha, nghÜa mÑ?

4. C¶ bèn bµi ca dao trªn ®Òu nãi vÒ t×nh c¶m gia ®×nh, nh-ng mçi bµi l¹i thÓ hiÖn nh÷ng nÐt riªng trong t×nh c¶m. H·y chØ ra nÐt riªng vÒ t×nh c¶m trong mçi bµi?

5. C¶ 4 bµi ca dao trªn cã g× gièng nhau trong h×nh thøc diÔn ®¹t?

( GV cho HS lµm thªm çc BT trong Vë BT Ng÷ v¨n vµ S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n)

CÇu bao nhiªu nhÞp, d¹ em sÇu bÊy nhiªu.…2. Nh÷ng c©u ca dao lµm theo m« tÝp chiÒu chiÒu:_ ChiÒu chiÒu ra ®øng bÕn s«ngTr«ng vÒ quª mÑ mµ kh«ng cã ®ß._ ChiÒu chiÒu ra ®øng bê aoTr«ng ç ç lÆn, tr«ng sao sao mê.3. Nh÷ng c©u ca dao nãi vÒ c«ng cha, nghÜa mÑ:_ C«ng cha nÆng l¾m ai ¬i!NghÜa mÑ b»ng trêi chÝn th¸ng cu mang._ C«ng cha nh nói Th¸i S¬n,NghÜa mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra.…4.

_ Bµi 1: ¥n nghÜa c«ng lao cha mÑ._ Bµi 2: Nçi nhí mÑ n¬i quª nhµ._ Bµi 3: Nçi nhí vµ yªu kÝnh «ng bµ._ Bµi 4: T×nh anh em ruét thÞt.5. Gièng nhau:_ ThÓ th¬ lôc b¸t._ Giäng ®iÖu t©m t×nh, nh¾n nhñ._ Çc h×nh ¶nh quen thuéc, gÇn gòi._ §Òu lµ lêi nãi, lêi t©m sù tõ mét ngêi.

Ngµy d¹y: 27 /10/2008Buæi 7.

Ca dao- d©n caA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ TiÕp tôc cñng cè kh¸i niÖm vµ çc chñ ®Ò ca dao – d©n ca._ VËn dông vµo ph©n tÝch mét sè bµi ca dao theo chñ ®Ò.B. Néi dung kiÕn thøc:


Bµi ca dao 1: Rñ nhau xem c¶nh KiÕm Hå,Xem cÇu Thª Hóc, xem chïa

I. Nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh yªu quª h ¬ng, ®Êt n íc, con ng êi : Bµi ca dao 1:

Ngäc S¬n, §µi Nghiªn, Th¸p Bót cha mßn,Hái ai g©y dùng nªn non níc nµy?_ T×m çc danh tõ riªng trong bµi ca dao?

_ Çc danh tõ riªng ®ã cho ta thÊy ®Þa danh ®îc nh¾c tíi trong bµi ca dao lµ ®Þa danh nµo?_ ë ®©y, vÎ ®Ñp cña Hµ Néi ®-îc nh¾c tíi lµ vÎ ®Ñp cña truyÒn thèng lÞch sö hay vÎ ®Ñp cña truyÒn thèng v¨n ho¸? V× sao em nghÜ thÕ?

_ C¶nh ë ®©y rÊt ®a d¹ng: cã hå, cÇu, chïa, ®µi vµ th¸p. Chóng hîp l¹i thµnh mét kh«ng gian th¬ méng vµ thiªng liªng. ChÝnh vÎ ®Ñp cña nh÷ng ®Þa danh Êy khiÕn cho mäi ngêi h¸o høc muèn “rñ nhau” ®Õn xem. Theo em, côm tõ “rñ nhau” trong bµi ca dao cã ý nghÜa g×?_ C©u cuèi cña bµi ca lµ mét c©u hái tu tõ:“ Hái ai g©y dùng nªn non n-íc nµy?” Lêi ca nµy gîi nhiÒu çch hiÓu:+ Kh¼ng ®Þnh c«ng lao dùng

_ Çc danh tõ riªng: KiÕm Hå, cÇu Thª Hóc, chïa Ngäc S¬n, §µi Nghiªn, Th¸p Bót.-> Danh lam th¾ng c¶nh cña Hµ Néi.

_ VÎ ®Ñp cña Hµ Néi ®îc nh¾c tíi lµ vÎ ®Ñp cña truyÒn thèng v¨n ho¸. V×:+ Hå G¬m gîi truyÒn thuyÕt cña Lª Lîi tr¶ g¬m thÓ hiÖn tinh thÇn chuéng hoµ b×nh.+ CÇu Thª Hóc lµ nÐt ®Ñp kiÕn tróc.+ Chïa Ngäc S¬n lµ nÐt ®Ñp t©m linh.+ §µi Nghiªn, Th¸p Bót lµ nÐt ®Ñp truyÒn thèng häc hµnh._ Côm tõ “rñ nhau” cã nhiÒu ý nghÜa:+ Ph¶n ¸nh kh«ng khÝ tÊp nËp cña kh¸ch tham quan Hµ Néi.+ Søc hÊp dÉn cña c¶nh ®Ñp Hµ Néi.+ T×nh c¶m yªu quÝ, tù hµo cña tÊt c¶ mäi ngêi ®èi víi Hµ Néi.

_ C©u “ Hái ai g©y dùng nªn non níc nµy?” cã thÓ hiÓu theo 3 çch:

+ Kh¼ng ®Þnh c«ng lao dùng níc cña «ng cha ta.+ Ca ngîi bµn tay tµi hoa cña

níc cña «ng cha ta.+ Ca ngîi bµn tay tµi hoa cña «ng cha ta ®· t¹o nhiÒu vÎ ®Ñp cho Hµ Néi.+ Nh¾c nhë mäi ngêi híng vÒ Hµ Néi, ch¨m sãc vµ b¶o vÖ çc di s¶n v¨n ho¸ cña Thñ ®«. Em chän çch hiÓu nµo?_ Nh vËy, bµi ca dao nµy ®· kh¬i gîi trong em t×nh c¶m g×?

Bµi ca dao 2: §êng v« xø HuÕ quanh quanh,Non xanh níc biÕc nh tranh ho¹ ®å. Ai v« xø HuÕ th× v«…_ T×m tõ l¸y trong bµi ca dao nµy?_ Tõ l¸y nµy gîi t¶ kh«ng gian nh thÕ nµo cña xø HuÕ?_ T×m çc tÝnh tõ trong bµi ca dao?_ Çc tÝnh tõ nµy gîi t¶ vÎ ®Ñp nµo cña phong c¶nh HuÕ?_ C©u ca dao 2 sö dông biÖn ph¸p tu tõ nµo? T¸c dông cña biÖn ph¸p Êy?

_ Tõ ®ã, xø HuÕ hiÖn lªn nh thÕ nµo trong tëng tîng cña em?

_ §¹i tõ “ai” trong bµi ca nµy cã ý nghÜa g×?

_ Lêi ca “ Ai v« xø HuÕ th× v«” to¸t lªn ý nghÜa nh¾n göi

«ng cha ta ®· t¹o nhiÒu vÎ ®Ñp cho Hµ Néi.+ Nh¾c nhë mäi ngêi híng vÒ Hµ Néi, ch¨m sãc vµ b¶o vÖ çc di s¶n v¨n ho¸ cña Thñ ®«.

_ Bµi ca dao nµy ®· kh¬i gîi trong em t×nh c¶m:+ Yªu quý.+ Tù hµo.+ Muèn ®îc ®Õn th¨m Hµ Néi.Bµi ca dao 2:

_ Tõ l¸y: quanh quanh.-> Gîi t¶ kh«ng gian réng, ®êng uèn khóc mÒm m¹i dÉn vÒ HuÕ._ TÝnh tõ: xanh, biÕc.-> Gîi t¶ vÎ ®Ñp nªn th¬, t¬i m¸t, sèng ®éng._ BiÖn ph¸p so s¸nh: “ nh tranh ho¹ ®å”.-> VÎ ®Ñp HuÕ hiÖn lªn nh mét bøc tranh s¬n thuû h÷u t×nh._ C¶nh trÝ mÒm m¹i, ªm dÞu, t-¬i m¸t, kho¸ng ®¹t, høa hÑn nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp._ §¹i tõ “ai”:+ ChØ ngêi bÊt k×, chØ sè ®«ng.+ Lµ lêi mêi, lêi nh¾n göi._ Lêi ca “ Ai v« xø HuÕ th× v«” to¸t lªn ý nghÜa: Lêi mêi chµo mäi ngêi h·y ®Õn víi HuÕ._ T×nh c¶m Èn chøa trong lêi chµo mêi, nh¾n göi:+ T×nh yªu víi HuÕ.+ NiÒm tù hµo vÒ HuÕ.+ Lßng tin mäi ngêi sÏ ®Õn

nµo?

_ Theo em, cã nh÷ng t×nh c¶m nµo Èn chøa trong lêi chµo mêi, nh¾n göi ®ã?

Bµi ca dao 3:§øng bªn ni ®ång, ngã bªn tª ®ång, mªnh m«ng b¸t ng¸t.§øng bªn tª ®ång, ngã bªn ni ®ång, b¸t ng¸t mªnh m«ng. Th©n em nh chÏn lóa ®ßng ®ßng,PhÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång ban mai._ NhËn xÐt cÊu t¹o ®Æc biÖt cña 2 c©u ®Çu trong bµi ca ( vÒ ng«n tõ, nhÞp ®iÖu)?

_ PhÐp lÆp, ®¶o, ®èi ®ã cã t¸c dông g× trong viÖc gîi h×nh, gîi c¶m cho bµi ca?

_ Hai c©u cuèi cña bµi ca dao ®· sö dông biÖn ph¸p tu tõ nµo? ChØ râ biÖn ph¸p Êy trong c©u ca?_ Gi¶i thÝch nghÜa cña h×nh ¶nh lóa ®ßng ®ßng?

_ V× sao t¸c gi¶ l¹i so s¸nh th©n em víi chÏn lóa ®ßng ®ßng?

HuÕ.+ Con ngêi HuÕ muèn kÕt giao b¹n bÌ.Bµi ca dao 3:

_ CÊu t¹o ®Æc biÖt cña 2 c©u ®Çu:+ Çc nhãm tõ ë dßng sau lÆp, ®¶o vµ ®èi xøng víi çc nhãm tõ ë dßng tríc.+ NhÞp 4/ 4/ 4 lÆp l¹i.-> T¸c dông:+ Gîi h×nh: T¹o Ên tîng c¶nh çnh ®ång lóa b¹t ngµn xanh tèt.+ Gîi c¶m: BiÓu hiÖn c¶m xóc phÊn chÊn yªu quª h¬ng, yªu ®êi cña ngêi n«ng d©n._ Hai c©u cuèi cña bµi ca dao ®· sö dông biÖn ph¸p so s¸nh: th©n em – chÏn lóa ®ßng ®ßng_ Lóa ®ßng ®ßng: lóa s¾p træ b«ng, s¾p trëng thµnh, th©n lóa b¾t ®Çu cong xuèng, h¹t lóa non s¾p mÈy c¨ng, ngËm s÷a ngät lµnh._ T¸c gi¶ so s¸nh th©n em víi chÏn lóa ®ßng ®ßng v× 2 h×nh ¶nh nµy cã sù t¬ng ®ång: nÐt trÎ trung ph¬i phíi vµ søc sèng ®ang xu©n._ Gîi t¶ vÎ ®Ñp thon th¶ vµ søc sèng thanh xu©n ®Çy høa hÑn

_ Em cã nhËn xÐt g× vÒ kh¶ n¨ng gîi t¶ cña h×nh ¶nh so s¸nh: Th©n em nh chÏn lóa ®ßng ®ßngPhÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång ban mai.* GV b×nh: Bµi ca dao gåm cã 4 c©u. Hai c©u trªn thuÇn t¶ c¶nh, hai c©u díi t¶ ngêi trong c¶nh. ThÓ th¬ ®ang tõ tù do, c©u dµi, nhÞp chËm, khoan thai chuyÓn vÒ thÓ th¬ lôc b¸t ®Òu ®Æn. M« tÝp “ th©n em” thêng gÆp trong kiÓu lo¹i tiÕng h¸t than th©n nhng ë ®©y l¹i mang mµu s¾c cã phÇn kh¸c. §ã kh«ng ph¶i lµ t©m tr¹ng buån b·, than thë v× lo l¾ng cho sè phËn, v× duyªn kiÕp t¬ng lai mµ lµ t©m tr¹ng hån nhiªn, trÎ trung t¬i míi, s¸ng l¸ng tinh s¹ch, rùc rì trµn trÒ. Cã c¶m xóc Êy lµ do Ên tîng cña h×nh ¶nh so s¸nh “nh chÏn lóa ®ßng ®ßng, phÊt ph¬ díi ngän n¾ng hång ban mai” ®em l¹i._ Nh thÕ, c¶ bµi ca dao nµy ®· ph¶n ¸nh nh÷ng vÎ ®Ñp nµo cña lµng quª?_ Tõ vÎ ®Ñp ®ã, bµi ca ®· to¸t lªn t×nh c¶m g×?

cña ngêi th«n n÷ gi÷a çnh ®ång lóa b¸t ng¸t trong mét buæi s¸ng ®Ñp trêi.

_ C¶ bµi ca dao nµy ®· ph¶n ¸nh nh÷ng vÎ ®Ñp cña lµng quª:+ VÎ ®Ñp cña çnh ®ång quª.+ VÎ ®Ñp cña con ngêi n¬i th«n quª._ Tõ vÎ ®Ñp ®ã, bµi ca ®· to¸t lªn t×nh c¶m:+ Yªu quý, tù hµo vÒ vÎ ®Ñp vµ søc sèng cña quª h¬ng, con ng-êi.+ Tin tëng vµo cuéc sèng tèt ®Ñp ë lµng quª.

Bµi tËp thùc hµnh:1. Nh÷ng c©u ca dao më ®Çu b»ng côm tõ “rñ nhau”:

Bµi tËp thùc hµnh:1. Côm tõ “rñ nhau” lµ mét m« tÝp quen thuéc trong ca dao. H·y t×m nh÷ng c©u ca dao më ®Çu b»ng côm tõ “rñ nhau”?

2. ChØ ra çc tõ l¸y trong 3 bµi ca dao trªn? Ph©n tÝch cÊu t¹o cña çc tõ l¸y ®ã?

3. Trong 3 bµi ca dao trªn, nh÷ng bµi ca dao nµo ph¶n ¸nh t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc; bµi ca dao nµo ph¶n ¸nh t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc kÕt hîp víi t×nh yªu con ngêi?4. Nh÷ng bµi ca dao trªn cã chung h×nh thøc diÔn ®¹t nµo?

5. Theo em, nh÷ng bµi ca dao trªn thuéc kiÓu v¨n b¶n tù sù hay biÓu c¶m?6. §äc bµi ca dao sau: Hìi c« t¸t níc bªn ®µngSao c« móc ¸nh tr¨ng vµng ®æ ®i? ¸nh tr¨ng em ch¼ng thiÒu g×

Ch¼ng h¹n: + Rñ nhau ®i t¾m hå senNíc trong bãng m¸t h¬ng chen c¹nh m×nh. + Rñ nhau ®i cÊy ®i cµyB©y giê khã nhäc cã ngµy phong lu.+ Rñ nhau xuèng biÓn mß cua§em vÒ nÊu qu¶ m¬ chua trªn rõng.…2. Çc tõ l¸y:+ quanh quanh ( Tõ l¸y toµn bé).+ mªnh m«ng ( Tõ l¸y bé phËn)+ b¸t ng¸t (Tõ l¸y bé phËn)+ ®ßng ®ßng ( Tõ l¸y toµn bé)+ phÊt ph¬ ( Tõ l¸y bé phËn)3. Trong 3 bµi ca dao trªn, bµi ca dao 1,2 ph¶n ¸nh t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc; bµi ca dao 3 ph¶n ¸nh t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt níc kÕt hîp víi t×nh yªu con ngêi?

4. Nh÷ng bµi ca dao trªn cã chung h×nh thøc diÔn ®¹t:_ PhÇn nhiÒu lµ th¬ lôc b¸t._ Thêng dïng lèi hái mêi, nh¾n göi.5. KiÓu v¨n b¶n BiÓu c¶m.

6.

_ Bµi ca dao nµy cã thÓ xÕp

Anh cã thãc gièng em th× ®æi cho?_ Bµi ca dao nµy cã thÓ xÕp vµo nh÷ng bµi ca dao vÒ chñ ®Ò t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt n-íc, con ngêi ®îc kh«ng?_ Bµi ca dao cã mÊy nh©n vËt tr÷ t×nh?_ Bµi ca dao nµy sö dông h×nh thøc nµo?_ Ph©n tÝch nÐt ®Æc s¾c trong viÖc sö dông h×nh ¶nh ë bµi ca dao trªn?( GV cho HS lµm thªm çc BT trong Vë BT Ng÷ v¨n vµ S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n)

vµo nh÷ng bµi ca dao vÒ chñ ®Ò t×nh yªu quª h¬ng, ®Êt n-íc, con ngêi._ Bµi ca dao cã mÊy nh©n vËt tr÷ t×nh: chµng trai, c« g¸i._ Bµi ca dao nµy sö dông h×nh thøc hái - ®¸p.

Ngµy d¹y: Buæi 10.

«n tËp kiÓm tra 1 tiÕt tiÕng viÖtA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :

Trªn c¬ së «n tËp ®Ó gióp HS ®Þnh h×nh l¹i kiÕn thøc. Tõ ®ã , lµm tèt bµi KT 1 tiÕt tiÕng ViÖt. Cô thÓ lµ:_ ¤n tËp nh÷ng vÒ Phã tõ, C©u trÇn thuËt ®¬n ( ®· häc ë líp 6)._ ¤n tËp nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n nhÊt vÒ tiÕng ViÖt ®· häc ë líp 7 tõ ®Çu n¨m ®Õn nay._ LuyÖn gi¶i mét sè BT cã liªn quan.B. Néi dung kiÕn thøc:

Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trßC©u 1: ThÕ nµo lµ tõ ghÐp? Ph©n biÖt tõ ghÐp chÝnh phô vµ tõ ghÐp ®¼ng lËp? Cho VD minh ho¹?C©u 2: ThÕ nµo lµ tõ H¸n ViÖt? Tõ ghÐp H¸n ViÖt chia ra lµm mÊy lo¹i? KÓ tªn? Cho VD minh ho¹?C©u 3: ThÕ nµo lµ phã tõ? Ph©n lo¹i phã tõ? Cho VD minh ho¹?

A. Lý thuyÕt.

C©u 3:* Phã tõ lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm víi ®éng tõ, tÝnh tõ ®Ó bæ sung ý nghÜa cho ®éng tõ, tÝnh tõ.* Phã tõ chia ra lµm 2 lo¹i:_ Phã tõ ®øng tríc ®éng tõ, tÝnh tõ: Bæ sung çc ý nghÜa:+ ChØ quan hÖ thêi gian: ®·, ®ang, tõng, míi, s¾p, sÏ.VÝ dô: T«i s¾p ph¶i chia tay çc b¹n.+ ChØ møc ®é: thËt, rÊt, cùc k×, h¬i, kh¸,..VÝ dô: C« Êy tr«ng kh¸ xinh.+ ChØ sù tiÕp diÔn t¬ng tù: còng, vÉn, ®Òu, cø, cßn, n÷a, cïng,…+ ChØ sù phñ ®Þnh: kh«ng, ch-a, ch¼ng,…VÝ dô: T«i kh«ng hiÓu lÝ do g× nã bá

C©u 4: ThÕ nµo lµ ®¹i tõ? Ph©n lo¹i ®¹i tõ? Cho VD minh ho¹?C©u 5: ThÕ nµo lµ quan hÖ tõ? Cho VD minh ho¹?C©u 6: ThÕ nµo lµ tõ ®ång nghÜa? Tõ ®ång nghÜa chia ra lµm mÊy lo¹i? Ph©n biÖt çc lo¹i ®ã? Cho VD minh ho¹?

C©u 7: ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa, tõ ®ång ©m? Cho VD minh ho¹?

häc.+ ChØ sù cÇu khiÕn: h·y, ®õng, chí,…VÝ dô: §õng hµnh ®éng theo çch ®ã th× tèt h¬n._ Phã tõ ®øng sau ®éng tõ, tÝnh tõ: Bæ sung çc ý nghÜa:+ ChØ møc ®é: l¾m, qu¸,…+ ChØ kÕt qu¶ vµ híng: mÊt, ®-îc, vµo, ra, ®i,…+ ChØ kh¶ n¨ng: bçng, chît, ®-îc, lu«n,…

C©u 6:* Tõ ®ång nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa gièng nhau hoÆc gÇn gièng nhau.* Tõ ®ång nghÜa chia lµm 2 lo¹i:_ Tõ ®ång nghÜa hoµn toµn: Lµ nh÷ng tõ ®ång nghÜa kh«ng ph©n biÖt nhau vÒ s¾c th¸i nghÜa.VÝ dô: heo-lîn, thi sÜ- nhµ th¬, tr¸i-qu¶,…_ Tõ ®ång nghÜa kh«ng hoµn toµn: Lµ nh÷ng tõ ®ång nghÜa cã s¾c th¸i nghÜa kh¸c nhau.VÝ dô: ®íp-¨n-x¬i, bá m¹ng-chÕt-hi sinh,…C©u 7:* Tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã

C©u 8: ThÕ nµo lµ c©u trÇn thuËt ®¬n? Ph©n biÖt çc kiÓu c©u trÇn thuËt ®¬n? Cho VD minh ho¹?

nghÜa tr¸i ngîc nhau.VÝ dô: giµ-trÎ, cò-míi, lín-nhá,…* Tõ ®ång ©m lµ nh÷ng tõ gièng nhau vÒ ©m thanh nhng nghÜa kh¸c xa nhau vµ kh«ng liªn quan g× víi nhau.VÝ dô: Tõ “kho” cã 2 nghÜa kh¸c xa nhau: ®éng tõ, chØ mét kiÓu nÊu níng; danh tõ, chØ n¬i dïng ®Ó chøa hµng, ®å ®¹c.

C©u 8:* C©u trÇn thuËt ®¬n lµ c©u do mét côm C- V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÖc, sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn.* C©u trÇn thuËt ®¬n chia ra lµm 2 lo¹i:_ C©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ._ C©u trÇn thuËt ®¬n kh«ng cã tõ lµ.a. C©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ lµ._ §Æc ®iÓm:+ VÞ ng÷ do tõ lµ kÕt hîp víi danh tõ ( côm danh tõ ) t¹o thµnh. Ngoµi ra, tæ hîp gi÷a tõ lµ víi ®éng tõ (côm §T) hoÆc tÝnh tõ (côm TT),… còng cã thÓ lµm vÞ ng÷.+ Khi vÞ ng÷ biÓu thÞ ý phñ ®Þnh, nã kÕt hîp víi çc côm tõ kh«ng ph¶i, cha ph¶i._ Ph©n lo¹i: 4 kiÓu.+ C©u ®Þnh nghÜa.VÝ dô:Tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ó ®Æt c©u.

+ C©u giíi thiÖu.VÝ dô:Bµ ®ì TrÇn lµ ngêi huyÖn §«ng TriÒu.+ C©u miªu t¶.VÝ dô:Ngµy thø n¨m trªn ®¶o C« T« lµ mét ngµy trong trÎo, s¸ng sña.+ C©u ®¸nh gi¸.VÝ dô:DÕ MÌn trªu chÞ Cèc lµ d¹i.b. C©u trÇn thuËt ®¬n kh«ng cã tõ lµ._ §Æc ®iÓm:+ VÞ ng÷ thêng do ®éng tõ hoÆc côm ®éng tõ, tÝnh tõ hoÆc côm tÝnh tõ t¹o thµnh.VÝ dô: Phó «ng mõng l¾m.+ Khi vÞ ng÷ biÓu thÞ ý phñ ®Þnh, nã kÕt hîp víi çc tõ kh«ng, cha.VÝ dô: Chóng t«i tô héi ë gãc s©n.-> Chóng t«i kh«ng tô héi ë gãc s©n._ Ph©n lo¹i: 2 lo¹i+ C©u miªu t¶: Lµ nh÷ng c©u dïng ®Ó miªu t¶ hµnh ®éng, tr¹ng th¸i, ®Æc ®iÓm,…cña sù vËt nªu ë chñ ng÷. Trong c©u miªu t¶, CN ®øng tríc VN.VÝ dô: §»ng cuèi b·i, hai cËu bÐ con tiÕn l¹i.+ C©u tån t¹i: Lµ nh÷ng c©u dïng ®Ó th«ng b¸o vÒ sù xuÊt hiÖn, tån t¹i hoÆc tiªu biÕn cña sù vËt.

Bµi tËp 1: ChØ ra phã tõ trong nh÷ng c©u sau vµ cho biÕt ý nghÜa cña çc phã tõ ®ã?a.B¹n Êy ®· lµm xong bµi tËp To¸n.b. T«i kh«ng ph¶i lµ häc sinh h.c. B«ng hoa nµy ®Ñp l¾m!d. Anh ®õng hót thuèc trong phßng.Bµi tËp 2: Cho ®o¹n v¨n sau: Sau khi t×m kh¾p gian ngoµi vµ buång trong kh«ng thÊy mét ai, hä xuèng bÕp chäc tay thíc vµo cãt thãc vµ bå trÊu. Råi hä sôc ra mÐ sau nhµ. VÉn v« hiÖu. Nhng bçng cã tiÕng trÎ con khãc thÐt lªn th× hai anh tuÇn míi kh¸m ph¸ ra chç ngêi trèn. Cuéc s¨n lïng dï riÕt ®Õn ®©u còng kh«ng sao trãc ®ñ mét tr¨m ngêi ®i xem ®¸ bãng.a. G¹ch ch©n nh÷ng tõ ®ång nghÜa trong ®o¹n v¨n?b. Ph©n tÝch ®Ó lµm râ t¸c dông cña viÖc dïng tõ ®ång nghÜa kÓ trªn?Bµi tËp 3: T×m çc tõ tr¸i nghÜa trong nh÷ng c©u sau:a. L¸ lµnh ®ïm l¸ r¸ch. ( Tôc ng÷ )b. Dßng s«ng bªn lë bªn båiBªn lë th× ®ôc, bªn båi th× trong. ( Ca dao )c. Dï ai ®i ngîc vÒ xu«iNhí ngµy giç Tæ mång mêi

Trong c©u tån t¹i, VN ®øng tríc CN.VÝ dô: §»ng cuèi b·i, tiÕn l¹i hai cËu bÐ con.

B. Bµi tËp:Bµi tËp 1: Çc phã tõ lµ:a. ®· ( ChØ quan hÖ thêi gian)b. kh«ng ( ChØ sù phñ ®Þnh).c. l¾m ( ChØ møc ®é ).d. ®õng ( ChØ sù cÇu khiÕn).

Bµi tËp 2:a. Nh÷ng tõ ®ång nghÜa: t×m, sôc, kh¸m ph¸, s¨n lïng, trãcb. ViÖc sö dông nh÷ng tõ ®ång nghÜa ®ã lµm râ tÝnh chÊt cuéc b¾t ngêi ph¶i ®i xem ®¸ bãng cña chÝnh quyÒn bï nh×n nh thÕ nµo?

Bµi tËp 3: Çc tõ tr¸i nghÜa lµ:

a. lµnh – r¸ch

th¸ng ba. ( Ca dao )Bµi tËp 4: T×m tõ ®«ng ©m trong bµi ca dao sau. Em hiÓu nghÜa cña mçi tõ ®ã nh thÕ nµo? Bµ giµ ®i chî CÇu §«ngBãi xem mét quÎ lÊy chång lîi ch¨ng? ThÇy bãi xem quÎ ph¸n r»ng:Lîi th× cã lîi nhng r¨ng ch¼ng cßn.Bµi tËp 5:§äc kÜ ®o¹n v¨n sau råi tr¶ lêi çc c©u hái ë bªn díi. …§å ch¬i cña chóng t«i còng ch¼ng cã nhiÒu. T«i dµnh hÇu hÕt cho em: bé tó l¬ kh¬, bµn ç ngùa, nh÷ng con èc biÓn vµ bé chØ mµu. Thuû ch¼ng quan t©m ®Õn chuyÖn ®ã, m¾t nã cø r¸o ho¶nh nh×n vµo kho¶ng kh«ng, thØnh tho¶ng l¹i nÊc lªn khe khÏ. Nhng khi t«i võa lÊy hai con bóp bª tõ trong tñ ra, ®Æt sang hai phÝa th× em bçng tru trÐo lªn giËn d÷… ( Kh¸nh Hoµi )a. Thèng kª çc ®¹i tõ, quan hÖ tõ, phã tõ vµ tõ H¸n ViÖt ®îc sö dông trong ®o¹n v¨n?b. X¸c ®Þnh çc c©u trÇn thuËt ®¬n cã trong ®o¹n v¨n?

b. lë – båi ®ôc – trong

c. ®i ngîc – vÒ xu«i

Bµi tËp 4:_ Tõ ®ång ©m lµ tõ lîi._ Gi¶i nghÜa:+ Lîi (1): Ých lîi.+ Lîi (2), (3): phÇn thÞt c¾m vµo r¨ng.

Bµi tËp 5:

a. _ Çc ®¹i tõ lµ: chóng t«i, t«i, ®ã, nã, em._ Çc quan hÖ tõ lµ: cña, cho, vµ, nhng, võa, th×._ Çc phã tõ lµ: còng, ch¼ng, cø, vµo, l¹i, ra, lªn.

_ Çc tõ H¸n ViÖt lµ: Thuû, quan t©m.b. Çc c©u trÇn thuËt ®¬n lµ:_ §å ch¬i cña chóng t«i còng ch¼ng cã nhiÒu._ T«i dµnh hÇu hÕt cho em: bé tó l¬ kh¬, bµn ç ngùa, nh÷ng con èc biÓn vµ bé chØ mµu.


«n tËp v¨n biÓu c¶mA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ ¤n tËp l¹i nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ v¨n biÓu c¶m._ LËp dµn ý mét sè ®Ò v¨n biÓu c¶m. B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m?A. Lý thuyÕt._ V¨n biÓu c¶m lµ v¨n b¶n viÕt ra nh»m biÓu

_ V¨n biÓu c¶m cßn gäi lµ v¨n g×? Vµ gåm nh÷ng thÓ lo¹i nµo?

_ T×nh c¶m trong v¨n biÓu c¶m thêng lµ nh÷ng t×nh c¶m nµo?

_ V¨n biÓu c¶m cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g×?

_ Em h·y tr×nh bµy çch lµm mét bµi v¨n biÓu c¶m?

_ H·y nªu çc çch lËp ý thêng gÆp trong bµi v¨n biÓu c¶m?

_ Trong v¨n biÓu c¶m, ngoµi yÕu tè biÓu c¶m ra, bµi v¨n cßn

®¹t t×nh c¶m, c¶m xóc, sù ®¸nh gi¸ cña con ngêi ®èi víi thÕ giíi chung quanh vµ khªu gîi lßng ®ång c¶m n¬i ngêi ®äc._ V¨n biÓu c¶m cßn gäi lµ v¨n tr÷ t×nh. Gåm nh÷ng thÓ lo¹i v¨n häc nh th¬ tr÷ t×nh, ca dao tr÷ t×nh, tuú bót,…_ T×nh c¶m trong v¨n biÓu c¶m thêng lµ nh÷ng t×nh c¶m ®Ñp, thÊm nhuÇn t tëng nh©n v¨n nh yªu con ngêi, yªu thiªn nhiªn, yªu ®Êt níc, ghÐt nh÷ng thãi tÇm thêng, ®éc ¸c, v« nh©n ®¹o,…_ V¨n biÓu c¶m cã nh÷ng ®Æc ®iÓm:+ Mçi bµi v¨n biÓu ®¹t mét néi dung chñ yÕu. §Ó biÓu ®¹t t×nh c¶m Êy, ngêi viÕt cã thÓ chän mét h×nh ¶nh cã ý nghÜa Èn dô, tîng trng,…®Ó göi g¾m t×nh c¶m, t tëng cña m×nh.+ Bµi v¨n biÓu c¶m thêng cã bè côc 3 phÇn nh nh÷ng bµi v¨n kh¸c.+ T×nh c¶m trong v¨n biÓu c¶m ph¶i ch©n thùc, trong s¸ng, râ rµng._ Çc bíc tiÕn hµnh lµm mét bµi v¨n biÓu c¶m: 4 bíc1. T×m hiÓu ®Ò vµ t×m ý: §äc kÜ ®Ò vµ x¸c ®Þnh ®èi tîng biÓu c¶m vµ t×nh c¶m cho bµi lµm. §Æt c©u hái ®Ó t×m ý.2. LËp dµn bµi: S¾p xÕp çc ý theo bè côc 3 phÇn (Më bµi, Th©n bµi, KÕt bµi).3. ViÕt bµi: C¨n cø vµo dµn ý, ta viÕt thµnh bµi v¨n (béc lé t×nh c¶m, suy nghÜ, th¸i ®é cña m×nh vÒ vÊn ®Ò ®ã).4. Söa bµi: ViÕt xong ta ®äc l¹i; söa çc lçi chÝnh t¶, dïng tõ, ®Æt c©u, dùng ®o¹n,…_ Çc çch lËp ý thêng gÆp trong bµi v¨n biÓu c¶m: 4 çch+ Liªn hÖ hiÖn t¹i víi t¬ng lai.+ Håi tëng qu¸ khø vµ suy nghÜ vÒ hiÖn t¹i.+ Tëng tîng t×nh huèng, høa hÑn, mong íc.+ Võa quan s¸t võa suy ngÉm._ Trong v¨n biÓu c¶m, ngoµi yÕu tè biÓu c¶m ra, bµi v¨n cßn thêng sö dông nh÷ng yÕu tè tù

thêng sö dông nh÷ng yÕu tè nµo? Nh÷ng yÕu tè ®ã cã vai trß g× trong bµi v¨n?

* GV chia líp thµnh 4 nhãm, cho HS th¶o luËn: LËp dµn ý cho ®Ò bµi sau:Mçi mïa xu©n, h¹, thu, ®«ng ®Òu gîi trong em nh÷ng c¶m nghÜ riªng. H·y ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ mét mïa nµo ®ã.

sù vµ miªu t¶. YÕu tè tù sù, miªu t¶ cã mÆt trong v¨n biÓu c¶m nh»m ®Ó gîi ra ®èi tîng biÓu c¶m vµ göi g¾m c¶m xóc.B. §Ò bµi thùc hµnh:* HS th¶o luËn råi cã thÓ tr×nh bµy: Dµn bµi thø nhÊt: Mïa xu©nA. Më bµi:_ Em yªu mïa xu©n v× rÊt nhiÒu lÏ: thêi tiÕt tèt cho c©y cá, nhiÒu niÒm vui._ Em thÝch mïa xu©n cßn v× nã g¾n víi ngµy TÕt.B. Th©n bµi:_ Mïa xu©n b¾t ®Çu:+ Mïa xu©n b¾t ®Çu sau nh÷ng tr¸i ph¸o hoa rùc rì, lung linh cña ®ªm giao thõa.+ Ma xu©n nhÑ nhµng kho¸c tÊm ¸o xu©n m¬ mµng lªn trêi ®Êt, lªn c©y cèi vµ m¸i tãc çc c« g¸i.+ Trêi vÉn rÐt, çi rÐt ngät khiÕn mäi ngêi ®i ®ãn giao thõa ®îc diÖn ¸o ®Ñp.+ S¸ng ra nh×n c©y bµng ®Çu ngâ, hµng c©y phîng ven ®êng,…®· ®©m nhiÒu léc biÕc…_ Th¸ng giªng- th¸ng cña héi xu©n cña biÕt bao niÒm vui ®Çm Êm:+ Sau giao thõa, mäi ngêi vÒ nhµ: chóc TÕt ngêi giµ, mõng tuæi trÎ em,…+ S¸ng mång mét, ngoµi ®ång kh«ng hèi h¶ ng-êi ®i lµm mµ th th¸i, nhén nhÞp ngêi ®i chóc TÕt.+ Chî, cöa hµng nghØ hÕt, trõ hµng hoa: hoa khoe mu«n mµu (®µo, cóc, hång, phong lan,…).+ Vïng nµo còng cã héi xu©n: Mång 5 TÕt héi §èng §a ë Hµ Néi, mång 10 ®Õn 15 th¸ng giªng héi Lim ë B¾c Ninh,…_ Th¸ng ba- xu©n chÝn:+ HÕt ma phïn: nhµ cöa hong kh«, ®êng s¸ s¹ch sÏ, con ngêi khoan kho¸i,…+ B¾t ®Çu n¾ng míi: s¸ng hång, råi vµng ãng,…+ C©y cèi xanh m¬n mën, c©y s÷a, c©y c¬m nguéi, c©y sÊu, b»ng l¨ng, d©u da xoan,…che

m¸t ®êng ®i, råi hoa b¾t ®Çu në…+ Chim chãc, ong bím bay vÒ ®em theo giai ®iÖu du d¬ng, ªm ¸i…+ Con ngêi vµ mu«n loµi nh ®îc uèng liÒu thuèc bæ håi sinh…C. KÕt bµi:_ Em thÊy m×nh thËt may m¾n ®îc lµ ngêi miÒn B¾c, v× chØ miÒn B¾c cã mïa xu©n víi ®óng nghÜa cña nã._ Nh s¬n ca em muèn h¸t vang khóc nh¹c xu©n. Dµn bµi thø hai: Mïa h¹A. Më bµi:_ Níc ta cã bèn mïa xu©n, h¹, thu, ®«ng t¬ng ®èi râ._ Mçi mïa ®Òu cã mãn quµ thiªn nhiªn ®éc ®¸o, nhng em thÝch nhÊt lµ mïa hÌ.B. Th©n bµi:_ Häc sinh ai ch¼ng reo vui khi hoa phîng në b¸o hiÖu hÌ ®Õn._ Chóng em bËn rén, lo toan cho thi cö, n¸o nøc vui t¬i trong lÔ tæng kÕt, cã nçi nhí b¹n bÌ, cã niÒm vui tho¶i m¸i nghØ ng¬i,…_ Sau n¾ng g¾t lµ nh÷ng c¬n ma rµo m¸t mÎ, c¶nh s¾c, nhiÒu ®iÒu hÊp dÉn._ Nh÷ng hoa qu¶ th¬m ngon, nh÷ng thøc quµ thó vÞ._ HÌ còng lµ dÞp ta ®îc hoµ nhËp trong thiªn nhiªn nhiÒu h¬n: vµo rõng lang thang, ®ªm ng¾m tr¨ng,…C. KÕt bµi:_ HÌ ®Õn víi nhiÒu ¸nh s¸ng, niÒm vui,…_ Cuéc sèng réng më, ®Çu ãc th gi·n, søc khoÎ t¨ng cêng, khiÕn chóng em kh«ng ngÇn ng¹i bíc vµo n¨m häc míi. Dµn bµi thø ba: Mïa thuA. Më bµi:_ Mét vµi dÊu hiÖu nhËn ra mïa thu ®Õn._ C¶m nghÜ chung cña em vÒ mïa thu.B. Th©n bµi:_ Mét t×nh yªu dÞu nhÑ, th¬ méng gîi lªn bëi thiªn nhiªn mïa thu ®¸ng yªu:

+ Kh«ng khÝ lµ sù giao hoµ cña mïa h¹ vµ mïa ®«ng.+ Thiªn nhiªn cã mét vÎ míi l¹: bÇu trêi cao xanh, h¬ng hoa s÷a nång nµn, kh«ng gian ph¶ng phÊt çi mïi th¬m m¸t cña lóa nÕp non,…_ Mïa thu ®em vÒ bao niÒm vui cho tuæi th¬ bëi TÕt Trung thu víi cèm, hang, na, chuèi, b¸nh tr¸i, ®å ch¬i,…_ Mïa thu lÞch sö l¹i trë vÒ gîi bao niÒm tù hµo, biÕt ¬n,…_ Mïa thu ®Õn víi bao h¸o høc trong ngµy tùu tr-êng, khai gi¶ng n¨m häc míi,…C. KÕt bµi:_ Cã biÕt bao nhµ v¨n, nhµ th¬ s¸ng t¸c vÒ mïa thu._ Cßn em, em yªu mïa thu v× thiªn nhiªn gîi c¶m, v× Trung thu rén r·, v× khai gi¶ng ®«ng vui,… Dµn bµi thø t: Mïa ®«ngA. Më bµi:_ Mäi ngêi cã c¶m t×nh víi mïa xu©n, h¹, thu mµ Ýt ngêi nghÜ ®Õn mïa ®«ng._ Tuy nhiªn, mïa ®«ng kh«ng ph¶i kh«ng kh¬i gîi nh÷ng c¶m xóc buån vui lÉn lén.B. Th©n bµi:_ Tríc hÕt, mïa ®«ng gîi nh¾c ngêi ta nhí ®Õn sù kÕt thóc:+ Cuéc vui nµo còng ®Õn håi tµn, thÕ lµ buån: C©y cèi buån (rông l¸), chia tay çc loµi chim ®i tr¸nh rÐt, buån ®Õn hÐo h¾t, x¬ x¸c! Con ngêi khæ së v× rÐt, ®i ®©u, lµm g× còng ng¹i. Buån ®Õn nao lßng khi gÆp b¹n nghÌo ®i b¸n b¸o, b¸n b¸nh m× trªn phè,…Mong mïa ®«ng hÕt nhanh.+ Sù kÕt thóc còng cßn ®Ó l¹i nh÷ng suy ngÉm: Cã vui v× sau mét n¨m ®· lín h¬n vÒ mäi mÆt. Cã hèi tiÕc v× cã lóc m¶i ch¬i, phÝ thêi gian, häc sót ®i,…Nu«i quyÕt t©m míi, thÇm høa hÑn,…_ Thø ®Õn, mïa ®«ng kh«ng ph¶i c¶nh vËt ®Òu ®¸ng ghÐt:

+ Kh«ng cã mïa ®«ng lµm g× cã nh÷ng ngµy chuÈn bÞ TÕt vµ giµu nghÌo g× th× còng cã phót ®oµn tô gia ®×nh.+ Kh«ng cã mïa ®«ng lµm g× cã giao thõa ®Ó ng¾m ph¸o hoa, ®ãn giao thõa, lóc nµy mµ nãng th× ch¾c ch¼ng ai thÝch. ( ë thµnh phè Hå ChÝ Minh TÕt mµ nãng lµ cã rÊt nhiÒu ngêi lªn §µ L¹t ®ãn xu©n)._ Gi¸ mµ níc m×nh cã tuyÕt vµo ®ªm N«-en th× l¹i ®îc yªu mïa ®«ng thªm chót.C. KÕt bµi:_ C¶m nghÜ th× cã yªu cã ghÐt, thÕ th× t«i chän mïa ®«ng ®Ó bµy tá c¶m nghÜ._ H·y cïng suy nghÜ vÒ mïa ®«ng víi t«i, çc b¹n nhÐ.


«n tËp v¨n biÓu c¶mA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n biÓu c¶m._ TiÕp tôc lËp dµn ý mét sè ®Ò v¨n biÓu c¶m. B. Néi dung kiÕn thøc:

Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trß* GV chia líp thµnh 4 nhãm, cho HS th¶o luËn:Nhãm 1,2: LËp dµn ý cho ®Ò bµi: C¶m nghÜ vÒ mét loµi hoa em thÝch.

* HS th¶o luËn råi cã thÓ tr×nh bµy: Dµn bµi thø nhÊt: Hoa phîngA. Më bµi:_ Hoa phîng g¾n víi häc trß, lu«n b¸o hiÖu nh÷ng mèc quan träng trong ®êi sèng cña ngêi häc trß._ Do ®ã, hoa phîng thêng lµm n¶y sinh nhiÒu c¶m xóc trong lßng ngêi häc trß.B. Th©n bµi:_ Hoa phîng b¸o hiÖu mïa hÌ ®Õn, víi häc trß nã gîi nhiÒu c¶m nghÜ:+ Lo l¾ng cho «n tËp, thi cö,…+ Håi hép chê kÕt qu¶ cña nh÷ng k× thi…+ Chê ®ãn nh÷ng ngµy nghØ hÊp dÉn…_ Hoa phîng chØ në trong hÌ nhng vÉn gîi cho

häc trß híng tíi n¨m häc sau._ Hoa phîng cña chóng em trong hÌ kh«ng buån.C. KÕt bµi:_ Suy ngÉm vÒ hoa phîng: Mïa hÌ nhiÒu hoa tr¸i, sao chØ hoa phîng ®îc mang tªn “ hoa häc trß”?_ Cã thÓ liªn tëng më réng thªm… Dµn bµi thø hai: Hoa ®u ®ñA. Më bµi:_ Hoa ®u ®ñ ch¼ng næi tiÕng nhng em rÊt thÝch._ Nã g¾n bã víi em trong nh÷ng ngµy hÌ ë quª víi nh÷ng trß ch¬i thó vÞ.B. Th©n bµi:_ T¶ d¸ng hoa, çnh hoa vµ h¬ng th¬m ®Ó diÔn t¶ c¶m xóc võa l¹ võa yªu thÝch cña em._ KÓ vÒ ®å ch¬i vµ trß ch¬i lµm tõ hoa ®u ®ñ ®Ó bµy tá niÒm thÝch thó kh«ng thÓ cã khi ch¬i nh÷ng trß ch¬i ë thµnh phè._ Hoa ®u ®ñ vµ nh÷ng trß ch¬i thó vÞ Êy gîi cho em mét íc m¬ ®Ñp.C. KÕt bµi:_ M¬ íc cã thÓ kh«ng thµnh hiÖn thùc, nhng vÉn ®em l¹i cho em niÒm khao kh¸t míi l¹._ Dï thÕ nµo em vÉn m·i nhí hoa ®u ®ñ. Dµn bµi thø ba: Hoa hångA. Më bµi:_ Ngêi ta thÝch hoa hång v× nã cã rÊt nhiÒu ý nghÜa cao sang._ Em thÝch hoa hång v× nh÷ng lÏ rÊt thêng t×nh nhng kh«ng kÐm bÊt ngê.B. Th©n bµi:_ Nhí l¹i håi bÐ lÇn ®Çu tiªn nh×n thÊy bã hoa hång cña mÑ, em rÊt ng¹c nhiªn v× çnh cña nã kh«ng xoÌ hÕt ra mµ cuén vµo nhau._ Nhí lÇn bè dÉn em vµo mét cöa hµng b¸n hoa, em l¹i ng¹c nhiªn ®Õn s÷ng sê khi ®øng tríc c¶ mét phßng toµn hoa hång, nhng kh«ng ph¶i lµ mµu hång, mµ l¹i lµ mµu nhung ®á, mµu tr¾ng, mµu vµng,…_ Liªn tëng ®Õn ý nghÜa cña loµi hoa: b«ng hoa

mµu hång nh tr¸i tim ®»m th¾m, thuû chung; hoa hång nhung nh tÊm lßng cao c¶, nh©n hËu; hoa hång tr¾ng nh t©m hån trong tr¾ng, tinh khiÕt; hoa hång vµng nh ¸nh n¾ng vµng rùc søc sèng míi,…_ Hoa hång tuy cã nhiÒu mµu s¾c nhng h¬ng th¬m chØ cã mét: th¬m m¸t vµ ngät ngµo, gièng nh loµi ngêi mµu da, h×nh d¹ng, s¾c téc kh¸c nhau nhng ®Òu cã b¶n chÊt l¬ng thiÖn, th¬m th¶o._ Hoa hång còng cã ç tÝnh: cã lo¹i gai gãc, s¾c s¶o, cã lo¹i hiÒn tõ kh«ng gai, còng nh con ngêi cã ngêi khã tÝnh, ngêi xuÒ xoµ; nhng còng nh hoa hång, ai còng ®Ñp nÕt._ L¹i nhí mét lÇn em häc mÑ tØa hoa, tØa l¸ cho bã hoa hång l¾m gai, em lì ®Ó gai hång ®©m vµo ngãn tay, mét giät m¸u r¬i xuèng çnh hoa, m¸u còng ®á th¾m nh çnh hoa, em nghÜ:+ Ngêi trång hoa, h¸i hoa cho ta h¹nh phóc hëng çi ®Ñp h¸ ch¼ng cùc l¾m sao?+ Nh×n lªn ®µi tëng niÖm çc anh hïng liÖt sÜ, ch©n ®µi lµ vên hång th¾m s¾c cê, nh÷ng b«ng hång trång trªn m¶nh ®Êt ViÖt Nam anh hïng nµy cã mµu ®á hÖt nh m¸u çc anh thÊm trªn tõng tÊc ®Êt quª h¬ng.C. KÕt bµi:_ Hoa hång sÏ m·i lµ biÓu tîng ®Ñp cña con ngêi, cña ®Êt níc._ Hoa hång còng th¾m trªn kh¨n quµng ®á cña çc ®éi viªn ThiÕu niªn TiÒn phong Hå ChÝ Minh. Dµn bµi chung vÒ ngêi th©nA. Më bµi:_ Mét ®iÒu g× ®ã gîi nh¾c ®Õn ngêi th©n Êy._ NiÒm c¶m xóc s©u ®Ëm nhÊt trong em vÒ ngêi ®ã.B. Th©n bµi:_ H×nh ¶nh con ngêi Êy hiÖn lªn víi nÐt th©n th¬ng nhÊt mµ em kh«ng bao giê quªn._ Nhí l¹i nh÷ng kØ niÖm g¾n bã víi ngêi Êy…_ NiÒm th¬ng c¶m s©u s¾c nhÊt cña em.

Nhãm 3,4: LËp dµn ý cho ®Ò bµi: C¶m nghÜ vÒ mét ngêi th©n («ng, bµ, cha, mÑ, anh, chÞ, b¹n, thÇy gi¸o, c« gi¸o…).

_ Sù c¶m hiÓu, kh©m phôc,…_ Nh÷ng suy nghÜ vÒ tr¸ch nhiÖm, t×nh c¶m cña m×nh: nuèi tiÕc hoÆc ©n hËn,…_ Nh÷ng mong muèn hoÆc íc hÑn,…C. KÕt bµi:_ Nçi lßng cña em mong göi g¾m._ Lêi nh¾n göi thÊm thÝa cho mäi ngêi hoÆc ngÉm nghÜ vÒ vai trß cña t×nh c¶m gia ®×nh ®èi víi mét ®êi ngêi,…


Thµnh ng÷A. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ thµnh ng÷._ LuyÖn gi¶i mét sè BT vÒ thµnh ng÷. B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ thµnh ng÷?

_ NghÜa cña thµnh ng÷ ®îc hiÓu th«ng qua çc phÐp chuyÓn nghÜa nµo?_ Tõ so s¸nh trong VD trªn lµ tõ nµo?

A. Lý thuyÕt:* Thµnh ng÷ lµ lo¹i côm tõ cã cÊu t¹o cè ®Þnh, biÓu thÞ mét ý nghÜa hoµn chØnh.* NghÜa cña thµnh ng÷ ®îc hiÓu th«ng qua:_ PhÐp so s¸nh.VÝ dô: Lõ ®õ nh «ng tõ vµo ®Òn.

_ H×nh ¶nh Èn dô trong VD trªn lµ h×nh ¶nh nµo?

_ H×nh ¶nh ho¸n dô trong VD trªn lµ h×nh ¶nh nµo?

_ Nh÷ng tõ nµo trong VD trªn mang tÝnh chÊt nghÞch ®èi?

_ Dùa vµo cÊu t¹o, ngêi ta chia thµnh ng÷ ra lµm mÊy lo¹i? KÓ tªn?

_ Trong lêi ¨n tiÕng nãi h»ng ngµy, sö dông thµnh ng÷ cã t¸c dông g×?

-> Tõ so s¸nh: nh._ PhÐp Èn dô.VÝ dô: Nu«i ong tay ¸o.-> H×nh ¶nh Èn dô ong chØ kÎ xÊu._ PhÐp ho¸n dô.VÝ dô: §Çu tr©u mÆt ngùa.-> H×nh ¶nh ho¸n dô ®Çu, mÆt chØ con ngêi ( KiÓu ho¸n dô: lÊy bé phËn ®Ó chØ toµn thÓ)._ PhÐp nãi qu¸.VÝ dô: R¸n sµnh ra mì._ PhÐp nghÞch ®èi.VÝ dô: Trèng ®¸nh xu«i, kÌn thæi ngîc.-> Çc tõ nghÞch ®èi: xu«i – ngîc.* Dùa vµo cÊu t¹o, ngêi ta chia thµnh ng÷ ra 3 lo¹i:_ Thµnh ng÷ ®èi xøng.VÝ dô: §Çu voi ®u«i chuét; Lªn voi xuèng chã;..._ Thµnh ng÷ so s¸nh.VÝ dô: Nhanh nh chíp; Lõ ®õ nh «ng tõ vµo ®Òn;…_ Thµnh ng÷ thêng.VÝ dô: V¹ch ¸o cho ngêi xem l-ng; Õch ngåi ®¸y giÕng;…* Sö dông thµnh ng÷:_ Trong lêi ¨n tiÕng nãi h»ng ngµy:+ T¹o s¾c th¸i tao nh·, tr¸nh r-êm rµ th« tôc, lµm cho lêi nãi bãng bÈy mang s¾c th¸i v¨n ch-¬ng.VÝ dô1: §Ó diÔn t¶ t×nh thÕ cña nh÷ng kÎ yÕu bÞ dån vµo b-íc ®êng cïng kh«ng lèi tho¸t, cã thÓ dïng mét thµnh ng÷ ng¾n gän: chuét ch¹y cïng sµo.

_ V× sao trong v¨n th¬ thµnh ng÷ l¹i ®îc sö dông nhiÒu?

1. Thµnh ng÷ lµ:A. Mét côm tõ cã vÇn cã ®iÖu.B. Mét côm tõ cã cÊu t¹o cè ®Þnh vµ biÓu thÞ mét ý nghÜa hoµn chØnh.C. Mét tæ hîp tõ cã danh tõ hoÆc ®éng tõ, tÝnh tõ lµm trung t©m.D. Mét kÕt cÊu chñ – vÞ vµ biÓu thÞ mét ý nghÜa hoµn chØnh.2. Trong nh÷ng dßng sau ®©y, dßng nµo kh«ng ph¶i lµ thµnh ng÷?A. V¾t cæ chµy ra níc.B. Chã ¨n ®¸, gµ ¨n sái.C. NhÊt níc, nh× ph©n, tam cÇn, tø gièng.D. Lanh chanh nh hµnh kh«ng muèi.

VÝ dô2: §Ó diÔn t¶ sù thÊt b¹i mÊt m¸t kh«ng ®¸ng cã, cã thÓ dïng mét thµnh ng÷ ng¾n gän: s«i háng báng kh«ng.+ Bµy tá th¸i ®é, t×nh c¶m ®èi víi sù vËt ®îc nãi tíi.VÝ dô: Thµnh ng÷ §Çu voi ®u«i chuét.-> Bµy tá th¸i ®é chª bai._ Trong v¨n th¬ lu«n ®ßi hái tÝnh hµm sóc c« ®äng nªn thµnh ng÷ ®îc dïng rÊt nhiÒu.VÝ dô1: Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn B¶y næi ba ch×m víi níc non. ( Hå Xu©n H¬ng)VÝ dô2: Níc non lËn ®Ën mét m×nh Th©n cß lªn th¸c xuèng ghÒnh bÊy nay. ( Ca dao )B. bµi tËp:I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:1. B

2. C

3. X¸c ®Þnh vai trß ng÷ ph¸p cña thµnh ng÷ trong c©u: MÑ ®· ph¶i mét n¾ng hai s - ¬ng v× chóng con.A. Chñ ng÷.B. VÞ ng÷.C. Bæ ng÷.D. Tr¹ng ng÷.4. Thµnh ng÷ nµo sau ®©y cã ý nghÜa lµ “ý tëng viÓn v«ng, thiÕu thù tÕ, thiÕu tÝnh kh¶ thi”?A. §eo nh¹c cho mÌo.B. ThÇy bãi xem voi.C. §Ïo cµy gi÷a ®êng.D. Õch ngåi ®¸y giÕng.

Bµi tËp 1: Em h·y ®iÒn thªm vµo chç trèng nh÷ng yÕu tè ®Ó çc thµnh ng÷ sau ®îc hoµn chØnh. ®em con…; r¸n sµnh…; hån xiªu…; mét mÊt…; chã c¾n…; tiÕn tho¸i…; th¾t l-ng…; giËn ç…; mÑ trßn…; giËt gÊu…

Bµi tËp 2: T×m nh÷ng thµnh ng÷ cã cÊu tróc ®èi xøng trong çc thµnh ng÷ sau ®©y: Mét n¾ng hai s¬ng; Dai nh ®Øa ®ãi; MÌo m¶ gµ ®ång; MiÖng hïm gan søa; Ruét ®Ó ngoµi da; Xanh vá

3. B

4. A

I. PhÇn BT Tù luËn:Bµi tËp 1: §iÒn çc thµnh ng÷ hoµn chØnh:

_ §em con bá chî._ R¸n sµnh ra mì._ Hån xiªu ph¸ch l¹c._ Mét mÊt mét cßn._ Chã c¾n ¸o r¸ch._ TiÕn tho¸i lìng nan._ Th¾t lng buéc bông._ GiËn ç chÐm thít._ MÑ trßn con vu«ng._ GiËt gÊu v¸ vai.Bµi tËp 2: Çc thµnh ng÷ cã cÊu tróc ®èi xøng lµ:

_ Mét n¾ng hai s¬ng._ MÌo m¶ gµ ®ång.

®á lßng; Vµo sèng ra chÕt; Mß kim ®¸y bÓ; ThÇy bãi xem voi; QuyÒn r¬m v¹ ®¸; §µn g¶y tai tr©u.Bµi tËp 3: T×m vµ nªu ý nghÜa cña çc thµnh ng÷ trong nh÷ng c©u sau:a. S¶n xuÊt mµ kh«ng tiÕt kiÖm kh¸c nµo giã vµo nhµ trèng. ( Hå ChÝ Minh)b. N¨m Thä vèn lµ mét th»ng ®Çu bß ®Çu bíu. ( Nam Cao )

c. MÆc dÇu bÞ tra tÊn d· man nhng anh NguyÔn V¨n Trçi vÉn gan vµng d¹ s¾t kh«ng khai nöa lêi.d. Pha kÓ ®Çu ®u«i çi tai bay v¹ giã mµ m×nh võa bÞ cho anh rÓ nghe. ( NguyÔn C«ng Hoan)Bµi tËp 4: Cho çc thµnh ng÷: Mét n¾ng hai s¬ng; Dai nh ®Øa ®ãi;Tr¨m voi kh«ng ®îc mét b¸t níc x¸o; Chuét sa chÜnh g¹o; §òa mèc chßi m©m son; Tr«ng mÆt ®Æt tªn; §©m bÞ thãc chäc bÞ g¹o; Níc ®æ l¸ khoai; Lóng tóng nh gµ m¾c tãc; Níc ®Õn ch©n míi nh¶y. H·y ®iÒn çc thµnh ng÷ trªn vµo b¶ng ph©n lo¹i díi ®©y:

Thµnh ng÷

Thµnh ng÷ so

Thµnh ng÷ th-

_ MiÖng hïm gan søa._ Xanh vá ®á lßng._ Vµo sèng ra chÕt._ QuyÒn r¬m v¹ ®¸.

Bµi tËp 3:

a. Thµnh ng÷ “giã vµo nhµ trèng” chØ sù kÐm hiÖu qu¶.

b. Thµnh ng÷ “®Çu bß ®Çu b-íu” chØ tÝnh bíng bØnh, ¬ng ng¹nh, kh«ng cÇn suy nghÜ, kh«ng nghe ai.c. Thµnh ng÷ “gan vµng d¹ s¾t” chØ sù trung thµnh tuyÖt ®èi, th¸i ®é kiªn trung tríc kÎ thï.

d. Thµnh ng÷ “ tai bay v¹ giã ” chØ tai ho¹ bÊt ngê, kh«ng biÕt tríc.

Bµi tËp 4:

Thµnh ng÷ ®èi

xøng

Thµnh ng÷ so s¸nh

Thµnh ng÷ th-

êng

Mét n¾ng hai s-¬ng; Tr«ng mÆt ®Æt tªn; §©m bÞ thãc

Dai nh®Øa ®ãi; Lóng tóng nh gµ m¾c tãc

Tr¨m voi kh«ng ®îc mét b¸t níc x¸o; Chuét sa chÜnh g¹o; §òa

®èi xøng

s¸nh êng chäc bÞ g¹o;

mèc chßi m©m son; Níc ®æ l¸ khoai; Níc ®Õn ch©n míi nh¶y.


Tõ lo¹i: ®¹i tõ, quan hÖ tõ.A. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ ®¹i tõ, quan hÖ tõ._ LuyÖn gi¶i mét sè BT cã liªn quan. B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ ®¹i tõ?

A. Lý thuyÕt:I. §¹i tõ:* §Þnh nghÜa: §¹i tõ lµ tõ dïng ®Ó trá ngêi,

_ LÊy vÝ dô vÒ ®¹i tõ?

_ §¹i tõ cã thÓ gi÷ chøc vô g× trong c©u?

_ §¹i tõ chia lµm mÊy lo¹i? KÓ tªn?

_ §¹i tõ ®Ó trá gåm nh÷ng lo¹i nµo? Cho VD?

_ §¹i tõ ®Ó hái gåm nh÷ng lo¹i nµo? Cho VD?

sù vËt, ho¹t ®éng, tÝnh chÊt…®îc nãi ®ªn trong mét ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh cña lêi nãi hoÆc dïng ®Ó hái.VÝ dô:+ t«i, tao, tí, mµy, chóng t«i, nã,… ( ®¹i tõ dïng ®Ó trá).+ ai, bao nhiªu, thÕ nµo,… ( ®¹i tõ dïng ®Ó hái).* Chøc vô cña ®¹i tõ trong c©u:_ Lµm chñ ng÷.VÝ dô: Nam häc giái. Nã cßn khÐo tay n÷a._ Lµm vÞ ng÷.VÝ dô: KÎ g©y ra vô tai n¹n bá ch¹y lµ h¾n._ Lµm phô ng÷.VÝ dô:+ TiÕng nã ng¸y to nh sÊm.( Lµm ®Þnh ng÷)+ Chóng t«i th¬ng nã.( Lµm bæ ng÷)* Ph©n lo¹i: 2 lo¹i_ §¹i tõ ®Ó trá._ §¹i tõ ®Ó hái.a. §¹i tõ dïng ®Ó trá:_ Trá ngêi, trá sù vËt ( Cßn gäi lµ ®¹i tõ xng h«): t«i, tao, tí, chóng t«i, chóng tao, mµy, hä, nã,…_ Trá sè lîng: bÊy, bÊy nhiªu,…_ Trá ho¹t ®éng, tÝnh chÊt, sù viÖc: vËy, thÕ,…b. §¹i tõ dïng ®Ó hái:_ Hái ngêi, trá sù vËt: ai, g×,…_ Hái vÒ sè lîng: bao nhiªu, mÊy,…_ Hái vÒ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt,

_ ThÕ nµo lµ quan hÖ tõ?

_ LÊy VD vÒ quan hÖ tõ?

_ Quan hÖ tõ ®îc sö dông nh thÕ nµo trong khi nãi vµ viÕt? Cho VD?

_ Em h·y cho biÕt mét sè quan hÖ tõ ®îc dïng thµnh cÆp?

sù viÖc: sao, thÕ nµo,…II. Quan hÖ tõ:* §Þnh nghÜa: Quan hÖ tõ lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó biÓu thÞ çc ý nghÜa quan hÖ nh së h÷u, so s¸nh, nh©n qu¶,…gi÷a çc bé phËn cña c©u, gi÷a c©u víi c©u trong ®o¹n v¨n.VÝ dô:+ QuyÓn s¸ch nµy cña t«i.( Quan hÖ tõ së h÷u)+ Th©n em nh h¹t ma sa.( Quan hÖ tõ so s¸nh)* Sö dông quan hÖ tõ:_ Khi nãi hoÆc viÕt, cã nh÷ng trêng hîp b¾t buéc ph¶i ding quan hÖ tõ. VÝ nÕu kh«ng cã quan hÖ tõ th× c©u v¨n sÏ ®æi nghÜa hoÆc kh«ng râ nghÜa.VÝ dô:+ Nã lµ con gµ cña mÑ.-> NÕu bá quan hÖ tõ cña th× c©u v¨n sÏ thay ®æi nghÜa.+ Thuý V©n cã khu«n mÆt ®Ñp nh tr¨ng r»m.-> NÕu bá quan hÖ tõ nh th× c©u v¨n sÏ kh«ng râ nghÜa._ Bªn c¹nh ®ã, còng cã nh÷ng trêng hîp kh«ng b¾t buéc ding quan hÖ tõ.VÝ dô: T«i yªu ®Êt níc t«i ( thay v× nãi: T«i yªu ®Êt níc cña t«i).* Mét sè quan hÖ tõ dïng thµnh cÆp: NÕu …th×… V× …nªn… Tuy…nhng… HÔ…th×…B. bµi tËp:

1. Tõ nµo lµ ®¹i tõ trong c©u ca dao sau: Ai ®i ®©u ®Êy hìi ai,Hay lµ tróc ®· nhí mai ®i t×m?A. ai C. maiB. tróc D. nhí2. §¹i tõ võa t×m ®îc ë c©u trªn dïng ®Ó lµm g×?A. Trá ngêi C. Hái ngêiB. Trá vËt D. Hái vËt3. Tõ b¸c trong vÝ dô nµo sau ®©y ®îc dïng nh mét ®¹i tõ xng h«?A. Anh Nam lµ con trai cña b¸c t«i.B. Ngêi lµ Cha, lµ B¸c, lµ Anh.C. B¸c ®îc tin r»ng/ Ch¸u lµm liªn l¹c.D. B¸c ngåi ®ã lín mªnh m«ng.4. Trong c©u “ T«i ®i ®øng oai vÖ”, ®¹i tõ t«i thuéc ng«i thø mÊy?A. Ng«i thø hai.B. Ng«i thø ba sè Ýt.C. Ng«i thø nhÊt sè nhiÒu.D. Ng«i thø nhÊt sè Ýt.5. §¹i tõ nµo sau ®©y kh«ng ph¶i hái vÒ kh«ng gian?A. ë ®©u C. N¬i ®©uB. Khi nµo D. Chç nµo6. §¹i tõ nµo sau ®©y kh«ng cïng lo¹i?A. Nµng C. H¾nB. Hä D. Ai7. ThÕ nµo lµ quan hÖ tõ?A. Lµ tõ chØ ngêi vµ vËt.B. Lµ tõ chØ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt cña ngêi vµ vËt.C. Lµ tõ chØ çc ý nghÜa quan hÖ gi÷a çc thµnh phÇn c©u vµ gi÷a c©u víi c©u.

I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:1. A

2. C

3. C

4. D

5. B

6. D

7. C

D. Lµ tõ mang ý nghÜa t×nh th¸i.8. Trong çc dßng sau, dßng nµo cã sö dông quan hÖ tõ?A. võa tr¾ng l¹i võa trßnB. b¶y næi ba ch×mC. tay kÎ nÆnD. gi÷ tÊm lßng son9. Quan hÖ tõ h¬n trong c©u sau biÓu thÞ ý nghÜa quan hÖ g×? Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai?A. Së h÷u C. Nh©n qu¶B. So s¸nh D. §iÒu kiÖn

Bµi tËp 1: Em h·y chØ ra çc ®¹i tõ cã trong VB “ Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm”? V× sao ®ã lµ nh÷ng ®¹i tõ?

Bµi tËp 2: BÐ Lan hái mÑ: “ MÑ ¬i, t¹i sao bè mÑ b¶o con gäi bè mÑ chÞ Xoan lµ b¸c cßn gäi bè mÑ em Giang lµ chó, d×, trong khi ®ã hä chØ lµ hµng xãm mµ kh«ng cã hä hµng víi nhµ m×nh?”. Em h·y thay mÆt mÑ bÐ Lan gi¶i thÝch cho bÐ râ?Bµi tËp 3: Cïng tuæi víi c« Hoa sao cã ngêi gäi c« lµ mµy, mi cã ngêi l¹i gäi lµ cËu, cã ngêi gäi lµ c« trong khi tiÕng Anh mµ em häc ®Ó chØ ng«i thø hai ngêi ta th-êng chØ sö dông mét tõ?

8.A

9. B

I. PhÇn BT Tù luËn:Bµi tËp 1: Çc tõ c«, t«i, cËu, chó lµ ®¹i tõ v× ®Òu chØ ng«i thø hai. ë ®©y, ngêi ta dïng danh tõ chØ quan hÖ th©n thuéc lµm ®¹i tõ.Bµi tËp 2: Çc tõ c«, chó, cËu, d×, b¸c,…vèn lµ danh tõ ®îc dïng nh ®¹i tõ chØ quan hÖ th©n thuéc. ë ®©y, ngêi ta sö dông nh vËy ®Ó tá th¸i ®é th©n mËt theo ý chñ quan cña m×nh.

Bµi tËp 3: Ng«n ng÷ tiÕng Anh còng nh mét sè ng«n ng÷ kh¸c (Nga, Ph¸p,…) cã tÝnh kh¸ch quan cao, do vËy ngêi ta chØ cÇn mét ®¹i tõ chØ ng«i thø hai lµ ®ñ. TiÕng ViÖt lu«n lu«n mang s¾c th¸i chñ quan cña ngêi nãi.V× thÕ ng«i thø hai trong tiÕng ViÖt cã rÊt nhiÒu tõ xng h« mang s¾c th¸i biÓu c¶m nhanh, chÞ, mµy, c«, cËu, mi,…Bµi tËp 4: Söa l¹i çc quan hÖ tõ nh sau:

Bµi tËp 4: Söa l¹i quan hÖ tõ trong çc c©u sau cho ®óng.a. §îi t«i viÕt xong vµ anh h·y ®äc nhÐ.b. Buæi s¸ng mÑ t«i dËy thæi c¬m mµ cha t«i vµ t«i ®i ®¸nh r¨ng röa mÆt.c. Con chã cña t«i tuy xÊu m·, l«ng xï, ngêi to bÌ mÆc dï nã trung thµnh víi chñ.Bµi tËp 5: Em h·y nhËn xÐt ý nghÜa cña tõ víi trong çc c©u sau:a. Tríc mÆt c« gi¸o, con ®· thiÕu lÔ ®é víi mÑ. ( Ðt-m«n-®« ®¬ A-mi-xi)b. Bè víi mÑ rÊt th¬ng con. ( Kh¸nh Hoµi)c. Anh høa víi em kh«ng bao giê ®Ó chóng nã ngåi çch xa nhau. ( Kh¸nh Hoµi)d. ViÖc häc qu¶ lµ khã nhäc ®èi víi con. ( Ðt-m«n-®« ®¬ A-mi-xi)Bµi tËp 6: CÆp quan hÖ tõ nÕu…th×…trong c©u sau biÓu thÞ quan hÖ g×? Thay cÆp quan hÖ tõ ®ã b»ng mét quan hÖ tõ kh¸c (mµ vÉn gi÷ ®îc quan hÖ ý nghÜa trong c©u)? NÕu Thuý KiÒu lµ mét ngêi yÕu ®uèi th× Tõ H¶i lµ kÎ hïng m¹nh.

a. §îi t«i viÕt xong råi anh h·y ®äc nhÐ.b. Buæi s¸ng mÑ t«i dËy thæi c¬m cßn cha t«i vµ t«i ®i ®¸nh r¨ng röa mÆt.c. Con chã cña t«i tuy xÊu m·, l«ng xï, ngêi to bÌ nh ng nã trung thµnh víi chñ.Bµi tËp 5:

a. Tõ víi nèi yÕu tè chÝnh víi yÕu tè phô. Do ®ã, tõ víi biÓu thÞ quan hÖ chÝnh phô.b. Tõ víi biÓu thÞ quan hÖ ®¼ng lËp.c. Tõ víi biÓu thÞ quan hÖ chÝnh phô nèi phô ng÷ víi ®éng tõ høa.

d. Tõ víi biÓu thÞ quan hÖ chÝnh phô nèi phô ng÷ víi tÝnh tõ khã nhäc.Bµi tËp 6:_ Trong c©u “NÕu Thuý KiÒu lµ mét ngêi yÕu ®uèi th× Tõ H¶i lµ kÎ hïng m¹nh”, cÆp quan hÖ tõ nÕu…th×…biÓu thÞ quan hÖ ®èi chiªó, so s¸nh._ Cã thÓ thay cÆp quan hÖ tõ ®ã b»ng quan hÖ tõ cßn. Cô thÓ lµ: Thuý KiÒu lµ mét ngêi yÕu ®uèi cßn Tõ H¶i lµ kÎ hïng m¹nh.


Çch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häcA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vÒ çch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc._ Thùc hµnh mét sè ®Ò bµi vÒ ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ ph¸t biÓu c¶m A. Lý thuyÕt:* Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ mét

nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc?

_ Em h·y nªu bè côc mét bµi v¨n biÓu c¶m vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc?

_ H·y nªu çch viÕt mét ®o¹n v¨n biÓu c¶m?

* GV chia líp lµm 4 nhãm cho HS th¶o luËn:_ Nhãm 1: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “Qua §Ìo Ngang” cña Bµ

t¸c phÈm v¨n häc ( bµi v¨n, bµi th¬, ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬, mét c©u chuyÖn cæ,…) lµ tr×nh bµy nh÷ng c¶m xóc, tëng tîng, nh÷ng suy ngÉm cña m×nh vÒ néi dung, h×nh thøc cña t¸c phÈm ®ã.* Bè côc gåm cã 3 phÇn:_ Më bµi: Giíi thiÖu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm, hoµn c¶nh dÉn ngêi ®éc ®Õn t¸c phÈm ®ã._ Th©n bµi: Tr×nh bµy nh÷ng c¶m xóc, nh÷ng suy nghÜ cña m×nh do néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm ®ã mang ®Õn. Khi tr×nh bµy c¶m xóc suy nghÜ cã ph¸t huy thao t¸c t-ëng tîng, liªn tëng, nhËn xÐt cña ç nh©n ngêi c¶m nhËn._ KÕt bµi: Tr×nh bµy Ên tîng chung vÒ t¸c phÈm, liªn tëng, liªn hÖ víi thùc tÕ.* Çch viÕt mét ®o¹n v¨n biÓu c¶m: Cã thÓ thùc hiÖn theo 3 bíc nh sau:_ Bíc 1: Dïng tëng tîng liªn tëng ®Ó h×nh dung l¹i h×nh ¶nh, h×nh tîng mµ t¸c phÈm chuyªn chë ®Õn ngêi ®äc._ Bíc 2: Ph©n tÝch ng¾n çi hay vÒ néi dung (th«ng ®iÖp), nghÖ thuËt (çch biÓu ®¹t) mµ t¸c phÈm mang ®Õn cho ngêi ®äc._ Bíc 3: Nªu nhËn xÐt ®¸nh gi¸ cña m×nh.

B. bµi tËp thùc hµnh :* HS tr×nh bµy:

HuyÖn Thanh Quan. Nhãm 1: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “Qua §Ìo Ngang” cña Bµ HuyÖn Thanh Quan.I. Më bµi:_ Khi ®äc bµi th¬, t«i they mét bøc tranh phong c¶nh hiÖn ra trong t©m trÝ. Trong tranh cã mét ngêi phô n÷ ®ang mang nÆng mét t©m tr¹ng buån, ®øng gi÷a nói trêi._ Bµi th¬ ®· vÏ lªn mét c¶nh ®Ñp hoang s¬ nhng hµm chøa mét nçi buån mªnh mang cña nhµ th¬.II. Th©n bµi:_ Qua 4 c©u th¬ ®Çu cña n÷ sÜ hä NguyÔn, t«i ®· thÊy quang c¶nh cña ®Ìo rÊt heo hót, trèng v¾ng:+ Çc chi tiÕt gîi tëng tîng: bãng xÕ tµ; cá c©y, l¸ hoa, ®¸ ®åi chen chóc thËt hoang d·…+ Ph©n tÝch: Con ngêi ®· Ýt ái l¹i ®Æt gi÷a c¶nh nói non hoang vu réng lín, cµng nhá nhoi, c¶nh cµng v¾ng vÎ.+ Kh«ng biÕt nhµ th¬ ë ®ã cã buån, cã nhí nhµ, nhí quª h¬ng kh«ng?_ C©u hái ®ã ®îc gi¶i ®¸p ë 4 c©u th¬ tiÕp:+ V¨ng v¼ng bªn tai t«i tiÕng kªu hoµi cña hai con chim lÎ b¹n “quèc quèc”, “gia gia”, tiÕng kªu kh«ng rén r·, ®Çm Êm, tiÕng kªu gîi nçi nhí níc, th¬ng nhµ, nªn t«i nh thÊy bµ ®ang ngåi trÇm t, nhá giät lÖ bªn t¶ng ®¸.+ Ph©n tÝch: T¸c gi¶ ®· khÐo

_ Nhãm 2: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “B¹n ®Õn ch¬i nhµ” cña NguyÔn KhuyÕn.

chän çc hiÖn tîng ®ång ©m gi÷a tõ m« pháng tiÕng kªu cña chim víi tõ H¸n ViÖt nãi vÒ “níc” vµ “nhµ” (quèc, gia).+ T«i thÊy bãng bµ thÉn thê, khùng l¹i, nh×n kh¾p khung c¶nh m©y, trêi, non, níc, kh«ng hiÓu bµ ®ang nghÜ g× mµ thèt lªn “ Mét m×nh t×nh riªng ta víi ta”. Cã lÏ bµ ®ang rÊt c« ®¬n, ®Çy ¾p t©m tr¹ng th¬ng nhí mµ kh«ng biÕt thæ lé cïng ai…+ §øng çch bµ hai thÕ kØ mµ t«i còng c¶m nhËn ®îc nçi c« ®¬n Êy.III. KÕt bµi:_ Bµi th¬ t«i võa ®äc ®· thuéc ngay, kh¾c ghi tõng lêi tõng ch÷ cña nçi lßng bµ vµo t©m trÝ t«i._ Bµi th¬ lµm t«i thªm yªu §Ìo Ngang v× n¬i ®©y lµ quª h¬ng t«i. Bµi th¬ cña mét ngêi mµ thÓ hiÖn ®îc nçi nhí quª cña bao ngêi._ T«i rÊt kh©m phôc Bµ HuyÖn Thanh Quan, mét phô n÷ mµ cã thÓ s¸ng t¸c hay ®Õn vËy!Nhãm 2: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “B¹n ®Õn ch¬i nhµ” cña NguyÔn KhuyÕn.I. Më bµi:_ §Ò tµi t×nh b¹n rÊt phong phó trong th¬ ca, víi biÕt bao cung bËc t×nh c¶m: xa b¹n th× nhí, gÆp b¹n th× vui, tiÔn b¹n th× l-u luyÕn,…Çc nhµ th¬ thêng t¶ thùc nh÷ng t×nh c¶m ®ã._ Bµi B¹n ®Õn ch¬i nhµ cho t«i mét c¶m xóc ®Æc biÖt b¨n

_ Nhãm 3: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “C¶nh khuya” cña Hå ChÝ

kho¨n: Quý b¹n mµ b¹n ®Õn ch¬i l¹i ch¼ng ®·i b¹n ®îc tö tÕ!II. Th©n bµi:_ Bµi th¬ më ra c¶nh ®· l©u míi ®îc gÆp b¹n quý ( dïng tëng t-îng ®Ó diÔn t¶ ®«i b¹n tay b¾t mÆt mõng kh«n xiÕt)._ Ch¾c b¹n còng nh t«i nghÜ r»ng ngêi b¹n cña nhµ th¬ sÏ ®-îc thÕt ®·i ®Çy ®ñ l¾m!_ Nhng t«i ®· lÇm, mçi c©u th¬ l¹i lµm t«i ng¹c nhiªn v× nhµ th¬ cø liªn tiÕp ®a ra nh÷ng t×nh c¶nh Ðo le ®Ó kh«ng thÓ tiÕp b¹n chu ®¸o ®îc:+ §Çu tiªn t«i ¸i ng¹i nhng cã thÓ th«ng c¶m: trÎ ®i v¾ng, chî l¹i xa, lµm sao tiÕp ®·i b¹n ®Çy ®ñ ®îc.+ Nhng kh«ng ph¶i kh«ng cã çch kh¸c tiÕp ®·i b¹n. Qu¶ lµ nhµ th¬ còng cã ý ®Þnh ®·i b¹n kh¸ sang: ç vµ gµ! Nhng t«i bËt cêi v× lÝ do «ng ®a ra “ao s©u”, “vên réng”, hai «ng giµ lµm g× ®îc!+ Kh«ng cã nh÷ng thø ®ã th× vên nhµ thiÕu g× thøc gi¶n dÞ mµ ngon. Nhng thËt khÐo khi «ng ®a ra lÝ do nh÷ng thø rau, qu¶ ®Òu cha ®Õn lóc ¨n ®îc ( h×nh dung «ng b¹n giµ cña nhµ th¬ sÏ nghÜ sao?).+ TÊt c¶ çc hoµn c¶nh ®Òu Ðo le, nhng vÉn hîp lÝ. Nhng ®Õn “trÇu kh«ng cã” ®Ó tiÕp kh¸ch th× thËt v« lÝ. §Õn ®©y t«i vì lÏ nhµ th¬ muèn cè t×nh t¹o ra çc t×nh huèng ®ã ®Ó lµm næi bËt lªn ®iÒu s©u s¾c nhÊt.

Minh.

_ Nhãm 4: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “R»m th¸ng giªng” cña Hå ChÝ Minh.

+ “B¸c ®Õn ch¬i ®©y ta víi ta”: ChØ cÇn “ta víi ta” lµ ®ñ ( ph©n tÝch côm tõ “ta víi ta”).III. KÕt bµi:_ Bµi th¬ hay nhÊt ë chç nã béc lé mét t×nh b¹n ®Ëm ®µ, th¾m thiÕt, bÊt chÊp mäi ®iÒu kiÖn._ Thó vÞ h¬n n÷a lµ çch thÓ hiÖn t×nh b¹n ®ã cña nhµ th¬: b»ng giäng th¬ ®ïa vui, hãm hØnh mµ thÊm thÝa, s©u s¾c!Nhãm 3: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “C¶nh khuya” cña Hå ChÝ Minh.I. Më bµi:_ Nªu c¶m nghÜ s©u s¾c nhÊt mµ bµi th¬ gîi lªn._ Gîi t¶ mét chót ®Ó nªu lÝ do cña Ên tîng s©u s¾c ®ã.II. Th©n bµi: H×nh dung c¶nh s¾c do bµi th¬ gîi lªn vµ ph©n tÝch vµi chi tiÕt th¬ hay nhÊt ®Ó lµm râ c¶m nghÜ cña m×nh ®· nªu ë më bµi._ Mét bøc tranh vÒ tr¨ng trong rõng khuya ViÖt B¾c ( bµi th¬ lµm em h×nh dung toµn c¶nh nh thÕ nµo?)._ §Ñp nhÊt lµ ¸nh s¸ng tr¨ng ®îc t¶ tõ nhiÒu gãc ®é (h×nh dung vµ ph©n tÝch)._ C¶nh khuya trong rõng nhng kh«ng qu¹nh quÏ v× tiÕng suèi Êm ¸p t×nh ngêi._ B¸c ng¾m tr¨ng mµ vÉn canh çnh “ nçi níc nhµ”, ®iÒu ®ã cµng khiÕn em nghÜ g× vÒ t©m hån B¸c vµ vÒ tµi lµm th¬

cña B¸c?III. KÕt bµi:_ Bµi th¬ ®îc s¸ng t¸c çch ®©y h¬n nöa thÕ kØ mµ vÉn hÊp dÉn bao thÕ hÖ b¹n ®äc._ B¸c ®· ®i xa nhng h×nh B¸c vÉn s¸ng trong t©m hån mçi ngêi d©n níc ViÖt kh«ng chØ v× B¸c sèng ®Ñp mµ cßn v× th¬ B¸c rÊt ®Ñp.Nhãm 4: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ “R»m th¸ng giªng” cña Hå ChÝ Minh.I. Më bµi:_ §Õn víi bµi th¬ R»m th¸ng giªng, t«i nh ®îc l¹c vµo c¶nh thiªn nhiªn mïa xu©n thËt ®Ñp._ T«i cßn c¶m nhËn ®îc t×nh yªu thiªn nhiªn, t×nh yªu ®Êt n-íc tha thiÕt cña B¸c.II. Th©n bµi:_ Hai c©u ®Çu võa gîi c¶nh võa gîi t×nh:+ Hai c©u th¬ trµn ®Çy søc sèng cña mïa xu©n (trong nguyªn t¸c ch÷ H¸n lµ 3 côm tõ xu©n: xu©n giang, xu©n thuû, xu©n thiªn).+ Çc tõ xu©n nèi tiÕp nhau cßn gîi më cho em thÊy mét t-¬ng lai t¬i s¸ng h¬n cña ®Êt n-íc ta…+ ¸nh tr¨ng r»m tuyÖt ®Ñp, ®Ñp nh t©m hån dÞu hiÒn cña B¸c._ Nhng ph¶i ®Õn hai c©u th¬ cuèi, ta míi thÊy ®îc trän vÑn t©m hån B¸c:+ Ngay c¶ trong ®ªm tr¨ng tuyÖt vêi nh vËy, B¸c vÉn kh«ng

ngu«i lo cho vËn mÖnh níc nhµ.+ Tr¨ng ®õng buån mµ h·y to¶ s¸ng thªm ®Ó B¸c bít u t.+ Tuy canh çnh, tr¨n trë nçi níc nhµ nh vËy, Ngêi vÉn tÆng tr¨ng c©u th¬ rÊt ®Ñp: “Khuya vÒ b¸t ng¸t tr¨ng ng©n ®Çy thuyÒn”. ThuyÒn nhÑ lít ra vÒ, tr¨ng vÉn theo ïa vµo ngËp thuyÒn. Ngêi luyÕn c¶nh, c¶nh luyÕn ngêi.III. KÕt bµi:_ Ngµy Nguyªn tiªu víi vÎ ®Ñp huy hoµng cña tr¨ng xu©n lµ nguån c¶m høng v« tËn cho bao thi nh©n s¸ng t¸c._ Nh÷ng vÇn th¬ cña B¸c viÕt vÒ r»m th¸ng giªng cµng lµm t¨ng vÎ ®Ñp huy hoµng cña th¬ ca ViÖt Nam.


«n tËp th¬ hiÖn ®¹iA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vÒ çc v¨n b¶n th¬ ViÖt Nam hiÖn ®¹i: C¶nh khuya, R»m th¸ng giªng, TiÕng gµ tra._ LuyÖn tËp lµm mét sè BT tr¾c nghiÖm vµ tù luËn cã liªn quan.

B. Néi dung kiÕn thøc:


_ Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ Hå ChÝ Minh?

A. V¨n b¶n “ C¶nh khuya ” (Hå ChÝ Minh).I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Hå ChÝ Minh._ Hå ChÝ Minh (1890-1969),

_ Bµi th¬ “C¶nh khuya” ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo?

_ Bµi th¬ ®îc s¸ng t¸c theo thÓ th¬ nµo? §Æc ®iÓm cña thÓ th¬ ®ã?

_ §Ó diÔn t¶ tiÕng suèi, nhµ th¬ ®· dïng biÖn ph¸p tu tõ nµo?_ T¸c dông cña biÖn ph¸p Êy?

_ H·y nhËn xÐt vÒ bøc tranh thiªn nhiªn trong c©u th¬ thø 2?

_ Trong c©u th¬ nµy, t¸c gi¶ sù dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo?

_ BiÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã gióp em liªn tëng ®Õn bøc tranh thiªn nhiªn nh thÕ nµo?

quª: huyÖn Nam §µn, tØnh NghÖ An._ N¨m 21 tuæi ( n¨m 1911) ®· ra ®i t×m ®êng cøu níc tõ c¶ng nhµ Rång._ Lµ vÞ l·nh tô vÜ ®¹i cña d©n téc, lµ nhµ th¬ lín cña thêi ®¹i vµ lµ danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi._ TËp th¬ næi tiÕng lµ “ NhËt kÝ trong tï” ( Ngôc trung nhËt kÝ).II. Bµi th¬ “ C¶nh khuya”.1. Hoµn c¶nh ra ®êi: Bµi th¬ ®îc viÕt nvµo n¨m 1947, ë chiÕn khu ViÖt B¾c, trong thêi k× ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p.2. ThÓ th¬: ThÊt ng«n tø tuyÖt.-> §Æc ®iÓm:+ Bµi th¬ cã 4 c©u, mçi c©u 7 ch÷.+ C©u th¬ thêng ng¾t nhÞp theo nhÞp ch½n/lÎ (4/3).3. Néi dung, nghÖ thuËt:* Hai c©u th¬ ®Çu:_ BiÖn ph¸p so s¸nh: TiÕng suèi – tiÕng h¸t xa-> T¸c dông: TiÕng suèi trë nªn th©n mËt, gÇn gòi h¬n víi con ngêi. ©m thanh cña tiÕng suèi v× thÕ mµ say ®¾m lßng ngêi._ §©y lµ h×nh ¶nh mét ®ªm tr¨ng ®Ñp. Mét ®ªm tr¨ng lung linh huyÒn diÖu gi÷a ®¹i ngµn ViÖt B¾c. + §iÖp tõ “ lång” ®· t¹o nªn bøc tranh cã nhiÒu tÇng, nhiÒu líp, nhiÒu ®êng nÐt h×nh khèi.

_ C©u th¬ thø 3 th«ng b¸o cho ta biÕt ®iÒu g×?_ Ngêi cha ngñ v× nh÷ng lÝ do nµo?

_ ë ®©y, t¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? T¸c dông cña nã?

_ T¸c gi¶ viÕt bµi th¬ “ R»m th¸ng giªng” vµo thêi ®iÓm nµo? Thêi ®iÓm Êy gióp em hiÓu thªm ®iÒu g× vÒ néi dung bµi th¬?

+ ¸nh tr¨ng bao trïm lång vµo vßm c©y cæ thô; ¸nh tr¨ng, bang c©y lång vµo hoa t¹o thµnh nh÷ng gam mµu s¸ng tèi thay ®æi chç cho nhau. Çch phèi vµ thay ®æi mµu s¾c lµm cho c¶nh trë nªn huyÒn ¶o h¬n.* Hai c©u th¬ cuèi:_ Th«ng b¸o: ngêi cha ngñ.

V×:+ C¶nh tr¨ng ®Ñp.+ Lo cho vËn mÖnh ®Êt níc, lo cho çch m¹ng._ §iÖp ng÷ “cha ngñ” ®· trùc tiÕp ®i vµo chiÒu s©u t©m tr¹ng cña nhµ th¬, bªn trong tr¸i tim thæn thøc cña mét nghÖ sÜ ta b¾t gÆp dßng m¸u nãng cña mét ngêi v× níc v× d©n._ §iÖp ng÷ “cha ngñ” cã t¸c dông khÐp më hai thÕ giíi ngo¹i c¶nh vµ néi t©m cña nh©n vËt tr÷ t×nh. VÇng tr¨ng ®· ®i vµo t©m hån nhµ th¬ - vÞ l·nh tô vÜ ®¹i cña d©n téc víi nh÷ng nçi lo vµ nh÷ng íc m¬ ®Ñp nhÊt.B. V¨n b¶n “ R»m th¸ng giªng ” (Hå ChÝ Minh) .1. Hoµn c¶nh ra ®êi: Bµi th¬ ®îc viÕt vµo n¨m 1948, mét n¨m sau bµi th¬ “ C¶nh khuya”. §©y lµ thêi ®iÓm cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p ®· vît qua giai ®o¹n khã kh¨n nhÊt. Sau chiÕn th¾ng ViÖt B¾c thu ®«ng n¨m 1947, qu©n d©n ta ®· thu ®îc nh÷ng th¾ng lîi cã ý nghÜa quan träng. NiÒm vui th¾ng trËn ®· mang ®Õn mét niÒm

_ Bµi th¬ “ R»m th¸ng giªng” thuéc thÓ th¬ nµo?

_ H·y nªu vÎ ®Ñp cña bøc tranh thiªn nhiªn qua 2 c©u th¬ ®Çu?

_ NhËn xÐt vÒ viÖc sö dông çc tõ xu©n, tiÕp trong 2 c©u ®Çu?

_ H·y cho biÕt bøc tranh phong c¶nh trªn nãi hé lßng t¸c gi¶ nh÷ng g×?

_ X¸c ®Þnh t©m ®iÓm mµ chñ

phÊn khëi, niÒm tin míi cho kh¸ng chiÕn. “R»m th¸ng giªng” ®· ra ®êi nh mét ®o¸ hoa xu©n ng¹t ngµo h¬ng s¾c, thÓ hiÖn niÒm vui dµo d¹t trong t©m hån B¸c.2. ThÓ th¬:_ Nguyªn b¶n lµ ch÷ H¸n, viÕt theo thÓ thÊt ng«n tø tuyÖt._ B¶n dÞch ®îc dÞch theo thÓ lôc b¸t.3. Néi dung, nghÖ thuËt:* Hai c©u th¬ ®Çu:_ Më ra kh«ng gian ®ªm r»m th¸ng giªng, tr¨ng ®ang vµo ®é trßn nhÊt. Tr¨ng to¶ xuèng trÇn gian mét thø ¸nh s¸ng huyÒn diÖu, mªnh mang, ®a chiÒu.+ Ba tõ “xu©n” tiÕp øng víi nhau më ra kh«ng gian mïa xu©n kh«ng cã giíi h¹n. S«ng n-íc vµ bÇu trêi nh hoµ quyÖn vµo nhau. C¶nh võa thùc l¹i võa ¶o.+ §éng tõ “tiÕp” dùng dËy ®é cao cña bøc tranh kho¸ng ®¹t, cµng t¹o Ên tîng vÒ kh«ng gian vò trô bao la._ ThÓ hiÖn hÕt søc tinh tÕ niÒm vui, niÒm tù hµo cña nhµ th¬. C¶nh trong th¬ ®Ñp nh ë chèn tiªn nhng l¹i xuÊt ph¸t tõ mét ®ªm xu©n ë chiÕn khu ViÖt B¾c, c¨n cø ®Þa, c¬ quan ®Çu n·o cña cuéc kh¸ng chiÕn. Bøc tranh th¬ chuyªn chë niÒm vui chÝnh ®¸ng cña nh÷ng con ngêi ®ang lµm chñ mét phÇn giang s¬n gÊm vãc. Tõ gi÷a lßng ®Êt trêi gi¶i phãng, th¬ ®· cÊt tiÕng ca vµ ©m hëng cña khóc ca Êy bao trïm c¶ bÇu trêi

thÓ tr÷ t×nh híng ®Õn ë hai c©u th¬ cuèi?

_ Tr×nh bµy nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ Xu©n Quúnh?

_ Bµi th¬ “TiÕng gµ tra” ®îc s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh nµo?

_ Bµi th¬ ®îc viÕt theo thÓ th¬ nµo? Nªu nhËn xÐt vÒ sè dßng trong mçi khæ, çch gieo vÇn, sè tiÕng?

bao la bÊt tËn.* Hai c©u th¬ cuèi: Con ngêi lµ t©m ®iÓm cña bøc tranh thiªn nhiªn. Mét chiÕc thuyÒn bång bÒnh trªn s«ng n-íc. Trªn con thuyÒn tr¨ng Êy, nh÷ng tao nh©n mÆc kh¸ch ngåi l¹i víi nhau, kh«ng ph¶i chØ ®Ó ngo¹n c¶nh, mµ viÖc chÝnh lµ “®µm qu©n sù”, mét c«ng viÖc liªn quan ®Õn vËn mÖnh cña ®Êt níc, cña kh¸ng chiÕn.C. V¨n b¶n “ TiÕng gµ tr a ” (Xu©n Quúnh).I. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Xu©n Quúnh._ Xu©n Quúnh (1942-1988), quª ë Hµ T©y, lín lªn ë Hµ Néi._ Lµ nhµ th¬ n÷ næi tiÕng cña nÒn th¬ ViÖt Nam hiÖn ®¹i._ Th¬ Xu©n Quúnh thÓ hiÖn mét tr¸i tim phô n÷ hån hËu, ch©n thµnh, nhiÒu lo ©u vµ lu«n da diÕt trong kh¸t väng h¹nh phóc ®êi thêng.II. Bµi th¬ “ TiÕng gµ tr a”. 1. Hoµn c¶nh ra ®êi: Bµi th¬ “TiÕng gµ tra” ®îc viÕt vµo thêi k× ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ vµ ®îc in lÇn ®Çu trong tËp “ S©n ga chiÒu em ®i” (1968).2. ThÓ th¬:_ Bµi th¬ viÕt theo thÓ th¬ ngò ng«n (5 ch÷), tù do, cã nhiÒu chç biÕn ®æi kh¸ linh ho¹t:+ Sè dßng trong mçi khæ kh«ng ®Òu nhau, cã khæ 7 dßng (khæ 1), cã khæ 6 dßng (khæ 2,3,5,8), cã khæ 4 dßng (khæ 4,6,7).

_ H×nh ¶nh næi bËt nhÊt trong bµi th¬ lµ h×nh ¶nh nµo?_ ¢m thanh tiÕng gµ tra kh¬i gîi nh÷ng h×nh ¶nh, kØ niÖm nµo?

_ BiÖn ph¸p nghÖ thuËt næi bËt trong bµi th¬ nµy lµ g×? ChØ râ t¸c dông cña biÖn ph¸p Êy?

+ Çch gieo vÇn: VÇn «m (dßng 1-4, dßng 2-3); vÇn gi¸n çch (dßng 5-7; dßng 9,11,13…).+ VÒ sè tiÕng: cã 4 c©u th¬ chØ cã 3 tiÕng (TiÕng gµ tra), ®øng ë vÞ trÝ ®Çu çc khæ th¬._ Nh÷ng biÕn ®æi linh ho¹t nµy phï hîp víi sù thÓ hiÖn c¶m xóc, t×nh c¶m cña nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi th¬.3. Néi dung, nghÖ thuËt:_ H×nh ¶nh næi bËt nhÊt trong bµi th¬ lµ h×nh ¶nh tiÕng gµ tra._ ¢m thanh tiÕng gµ tra kh¬i gîi nh÷ng h×nh ¶nh, kØ niÖm:+ H×nh ¶nh:

Nh÷ng con gµ m¸i víi nh÷ng qu¶ trøng hång.

H×nh ¶nh ngêi bµ víi nh÷ng lo toan.

+ KØ niÖm: Lêi bµ m¾ng ch¸u. Çch bµ ch¨m chót tõng

qu¶ trøng. Nçi lo cña bµ. NiÒm vui cña ch¸u.

_ NghÖ thuËt:+ §iÖp ng÷ “ TiÕng gµ tra” cã t¸c dông kh«ng chØ nhÊn m¹nh Ên tîng tiÕng gµ tra vang lªn kh¬i gîi niÒm xóc c¶m cña nhµ th¬ mµ cßn cã t¸c dông ®an kÕt, nèi lion m¹ch suy tëng, hoµi niÖm cña nh©n vËt tr÷ t×nh qua çc ®o¹n th¬.+ §iÖp tõ “nghe” cã t¸c dông thÓ hiÖn niÒm kÝ øc ïa vÒ trong t©m tëng nhµ th¬.+ §iÖp tõ “ nµy” võa thÓ hiÖn

* GV cho HS lµm çc c©u hái tr¾c nghiÖm tõ c©u 1 ®Õn c©u 10 Bµi 12 ( S¸ch BT tr¾c nghiÖm – trang 58,59).

* GV cho HS lµm çc c©u hái tr¾c nghiÖm tõ c©u 1 ®Õn c©u 7 Bµi 13 ( S¸ch BT tr¾c nghiÖm – trang 62,63).

C©u 1: Nªu nh÷ng ®iÓm gièng nhau vÒ hoµn c¶nh ra ®êi, vÒ néi dung cña hai v¨n b¶n “C¶nh khuya” vµ “R»m th¸ng giªng”?

C©u 2: H·y chØ ra mµu s¾c cæ ®iÓn

t©m tr¹ng phÊn chÊn hå hëi cña anh bé ®éi võa cã t¸c dông nèi qu¸ khø víi hiÖn t¹i.+ §iÖp tõ “ V×” kh¼ng ®Þnh niÒm tin ch©n thËt vµ ch¾c ch¾n cña con ngêi vÒ môc ®Ých chiÕn ®Êu hÕt søc cao c¶ nhng còng hÕt søc b×nh thêng.bµi tËp thùc hµnh :BT tr¾c nghiÖm:§¸p ¸n Bµi 12:

1. C2. B3. B4. B5. D6. A7. C8. C9. D10. a: nhßm khe cöa.

b: m¶nh g¬ng thu. c: s¸ng nh g¬ng. d: vµo cöa sæ.

§¸p ¸n Bµi 13:1. D2. A3. D4. B5. A6. B7. A

BT tù luËn:C©u 1:_ Hai bµi th¬ ®Òu ®îc B¸c viÕt ë chiÕn khu ViÖt B¾c trong nh÷ng n¨m ®Çu kh¸ng chiÕn nhiÒu khã kh¨n, gian khæ._ Hai bµi th¬ ®Òu miªu t¶ c¶nh tr¨ng ë chiÕn khu ViÖt B¾c, ®Òu thÓ hiÖn t×nh c¶m víi

vµ mµu s¾c hiÖn ®¹i trong bµi th¬ “R»m th¸ng giªng”?

C©u 3:1. V× sao tiÕng gµ tra ®îc t¸c gi¶ lÊy lµm nhan ®Ò bµi th¬?2. Qua bµi th¬ “TiÕng gµ tra”, nhµ th¬ muèn thÓ hiÖn ®iÒu g×?

thiªn nhiªn, t©m hån nh¹y c¶m, lßng yªu níc tha thiÕt vµ phong th¸i ung dung, l¹c quan cña B¸c.C©u 2:+ VÎ ®Ñp cæ ®iÓn: Thi liÖu ®îc sö dông ph¶ng phÊt h¬ng vÞ §êng thi. Hai c©u ®Çu gîi nhí ®Õn hai c©u th¬ cña Tr¬ng KÕ trong “ Phong KiÒu d¹ b¹c” (Tr¨ng tµ chiÕc qu¹ kªu s¬ng – Löa chµi c©y bÕn, sÇu v¬ng giÊc hå). Hai c©u sau ®a ngêi ®äc vÒ víi “ Yªn ba giang thîng sö nh©n sÇu” ( Trªn s«ng khãi sang cho buån lßng ai) cña Th«i HiÖu.+ VÎ ®Ñp hiÖn ®¹i: Trong “ Phong KiÒu d¹ b¹c”, Tr¬ng KÕ còng t¶ mét ®ªm tr¨ng, nhng ®ã lµ mét vÇng tr¨ng óa, gîi dËy mét nçi buån mªnh m«ng. “R»m th¸ng giªng” l¹i lµ mét ®ªm tr¨ng rùc rì s¾c xu©n chuyªn chë niÒm vui cña con ngêi. C©u th¬ cña Th«i HiÖu n¨m xa còng mang nçi sÇu xa xø; c©u th¬ cña Hå ChÝ Minh th× rÏ lèi ®éc ®¸o, còng “yªn ba th©m xø” nhng l¹i g¾n víi “®µm qu©n sù”. Th× ra con ngêi Èn m×nh trong s-¬ng khãi kh«ng ph¶i lµ nh÷ng Èn sÜ l¸nh ®êi mµ lµ nh÷ng chiÕn sÜ ®ang bµn b¹c vÒ viÖc ®êi, viÖc níc, viÖc d©n.-> VÎ ®Ñp cæ ®iÓn hoµ quyÖn víi tinh thÇn hiÖn ®¹i ®· t¹o nªn nÐt ®Ñp ®éc ®¸o trong th¬ Hå ChÝ Minh.C©u 3:1. TiÕng gµ tra ®îc lÊy lµm

nhan ®Ò bµi th¬ v× tríc hÕt ®ã lµ mét tÝn hiÖu g¾n víi lµng xãm. TiÕng gµ tra kh¬i gîi nh÷ng kÝ øc tuæi th¬, gîi nhí vÒ ngêi bµ th©n yªu vµ nh÷ng con gµ nh¶y æ ®Î. TiÕng gµ ®· nèi qu¸ khø víi hiÖn t¹i. Mçi khæ th¬ ®Òu väng l¹i tiÕng gµ tra nh nèi m¹ch c¶m xóc vµ liªn t-ëng cña c¶ bµi.2. “ TiÕng gµ tra” gîi l¹i nh÷ng kØ niÖm ªm ®Òm dÊu yªu thêi th¬ Êu víi ngêi bµ yªu quý, tõ ®ã kh¼ng ®Þnh cuéc chiÕn ®Êu h«m nay chÝnh lµ ®Ó gi÷ g×n nh÷ng kØ niÖm gi¶n dÞ mµ rÊt ®çi th©n th¬ng, ®ã lµ t×nh c¶m gia ®×nh, t×nh lµng nghÜa xãm. T×nh yªu níc b¾t nguån tõ nh÷ng t×nh c¶m b×nh dÞ g¾n bã víi tuæi th¬, víi ngêi bµ, víi lµng xãm.


§iÖp ng÷A. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ biÖn ph¸p ®iÖp ng÷._ LuyÖn gi¶i mét sè BT cã liªn quan.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ ®iÖp ng÷?

A. lý thuyÕt:1. §Þnh nghÜa: §iÖp ng÷ lµ biÖn ph¸p lÆp l¹i tõ ng÷ (mét tõ, mét côm tõ,

_ Em h·y nªu cô thÓ çc cÊp ®é ®iÖp ng÷? Cho VD?

mét c©u, mét ®o¹n) ®Ó lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh.2. Çc cÊp ®é ®iÖp ng÷:_ §iÖp ng÷ lµ mét tõ th× gäi lµ ®iÖp tõ.VÝ dô: Anh ®i anh nhí quª nhµNhí canh rau muèng, nhí cµ dÇm t¬ng Nhí ai d·i n¾ng dÇm s¬ngNhí ai t¸t níc bªn ®êng h«m nao. ( Ca dao)_ §iÖp ng÷ lµ mét côm tõ th× gäi lµ ®iÖp ng÷.VÝ dô: Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m,ThuyÒn ai thÊp tho¸ng çnh buåm xa xa? Buån tr«ng ngän níc míi sa,Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u? ( NguyÔn Du)_ §iÖp ng÷ lµ mét c©u th× gäi lµ ®iÖp c©u.VÝ dô:+ TiÕng gµ tra trong bµi th¬ “TiÕng gµ tra”.+ Trªn dßng H¬ng Giang Em bu«ng m¸i chÌo Trêi trong veo Níc trong veo Em bu«ng m¸i chÌo Trªn dßng H¬ng Giang … Trªn dßng H¬ng Giang ( Tè H÷u)_ §iÖp ng÷ cã nhiÒu c©u liªn

_ Cã mÊy d¹ng ®iÖp ng÷? Em h·y nªu VD?

_ H·y tr×nh bµy t¸c dông cña ®iÖp ng÷?

tiÕp ®îc lÆp l¹i gäi lµ ®iÖp ®o¹n.VÝ dô: Chó bÐ lo¾t cho¾t Çi x¾c xinh xinh Çi ch©n tho¨n tho¾t Çi ®Çu nghªnh nghªnh§o¹n nµy ®îc Tè H÷u lÆp l¹i ë cuèi bµi th¬.3. Çc d¹ng ®iÖp ng÷: 3 d¹ng_ §iÖp ng÷ çch qu·ng lµ d¹ng ®iÖp ng÷ trong ®ã çc tõ ng÷ ®îc lÆp l¹i ®øng xa nhau.VÝ dô: Kh¨n th¬ng nhí ai Kh¨n r¬i xuèng ®Êt? Kh¨n th¬ng nhí ai Kh¨n v¾t lªn vai? Kh¨n th¬ng nhí ai Kh¨n chïi níc m¾t? ( Ca dao )_ §iÖp ng÷ nèi tiÕp lµ d¹ng ®iÖp ng÷ trong ®ã çc tõ ng÷ ®îc lÆp l¹i ®øng c¹nh nhau, nèi tiÕp nhau.VÝ dô: C©u th¬ nghÜ ®¾n ®o kh«ng viÕt ViÕt ®a ai, ai biÕt mµ ®a? ( NguyÔn KhuyÕn)_ §iÖp ng÷ vßng lµ d¹ng ®iÖp ng÷ trong ®ã çc tõ ng÷ ®îc lÆp l¹i ®øng cuèi c©u tríc vµ ®Çu c©u sau.VÝ dô: C¶nh khuya nh vÏ ngêi cha ngñ Cha ngñ v× lo nçi níc nhµ. ( Hå ChÝ

Bµi 1: T×m ®iÖp ng÷ trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau ®©y vµ cho biÕt ®ã lµ d¹ng ®iÖp ng÷ nµo?a. Th¬ng thay th©n phËn con t»m,KiÕm ¨n ®îc mÊy ph¶i n»m nh¶ t¬. Th¬ng thay lò kiÕn li ti,KiÕm ¨n ®îc mÊy ph¶i ®i t×m måi. ( Ca dao )b. §oµn kÕt, ®oµn kÕt, ®¹i ®oµn kÕtThµnh c«ng, thµnh c«ng, ®¹i thµnh c«ng. ( Hå ChÝ Minh )

Bµi 2: So s¸nh çc tõ ng÷ in ®Ëm ®îc sö dông trong nh÷ng c©u díi ®©y? C¶m xóc cña em khi ®äc nh÷ng c©u ®ã? Gi¶i thÝch?a. Nhí ai ra ngÈn vµo ng¬,

Minh )4. T¸c dông cña ®iÖp ng÷:_ Nhê sö dông ®iÖp ng÷, néi dung diÔn ®¹t trë nªn Ên tîng h¬n, míi mÎ h¬n. §iÖp ng÷ nhÊn m¹nh s¾c th¸i ý nghÜa, lµm næi bËt nh÷ng tõ, ng÷ chuyªn chë suy nghÜ, c¶m xóc cña ngêi nãi, ngêi viÕt khiÕn cho lêi nãi (lêi v¨n nghÖ thuËt) ®i vµo lßng ngêi Ên tîng h¬n, thuyÕt phôc h¬n._ Trong lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp nh tiÕng ViÖt, ®iÖp ng÷ cßn cã t¸c dông t¹o nhÞp ®iÖu, t¹o tÝnh nh¹c cho c©u v¨n, c©u th¬._ §iÖp ng÷ ®îc sö dông réng r·i trong nhiÒu phong çch ng«n ng÷ kh¸c nhau: lêi nãi giao tiÕp hµng ngµy, trong v¨n ch¬ng nghÖ thuËt, v¨n chÝnh luËn vµ c¶ trong ng«n ng÷ khoa häc.B. bµi tËp thùc hµnh :Bµi 1: Çc ®iÖp ng÷ in ®Ëm:a. Th¬ng thay th©n phËn con t»m,KiÕm ¨n ®îc mÊy ph¶i n»m nh¶ t¬. Th¬ng thay lò kiÕn li ti,KiÕm ¨n ®îc mÊy ph¶i ®i t×m måi. ( Ca dao )-> §iÖp ng÷ çch qu·ng.b. §oµn kÕt, ®oµn kÕt, ®¹i ®oµn kÕtThµnh c«ng, thµnh c«ng, ®¹i thµnh c«ng. ( Hå ChÝ Minh )-> §iÖp ng÷ nèi tiÕp.

Nhí ai, ai nhí, b©y giê nhí ai? ( Ca dao )b. Con bß ®ang gÆm cá. Con bß chît ngÈng ®Çu lªn. Con bß rèng ß ß.

Bµi 3: X¸c ®Þnh ®iÖp ng÷ trong bµi th¬ sau vµ nªu t¸c dông cña biÖn ph¸p ®ã?Nh÷ng lóc say sa còng muèn chõaMuèn chõa nhng tÝnh l¹i hay aHay a nªn nçi kh«ng chõa ®îcChõa ®îc nhng mµ còng ch¼ng chõa…! ( NguyÔn KhuyÕn)

Bµi 4: §äc bµi ca dao sau råi chØ ra çi hay trong viÖc sö dông ®iÖp ng÷ vµ nªu râ t¸c dông biÓu c¶m cña ®iÖp ng÷ trong bµi? Con kiÕn mµ leo cµnh ®a,Leo ph¶i cµnh côt, leo ra leo vµo. Con kiÕn mµ leo cµnh ®µo,Leo ph¶i cµnh côt, leo vµo leo ra.

Bµi 2:* So s¸nh:_ Tõ ng÷ in ®Ëm ë c©u a ®îc dïng cã chñ ý. Cßn tõ ng÷ in ®Ëm ë c©u b ®îc dïng kh«ng cã chñ ý._ Tõ ng÷ in ®Ëm ë c©u a ®îc ding ®Ó t¹o s¾c th¸i biÓu c¶m. Cßn tõ ng÷ in ®Ëm ë c©u b kh«ng t¹o ra s¾c th¸i biÓu c¶m._ Tõ ng÷ in ®Ëm ë c©u a lµ phÐp lÆp. Cßn tõ ng÷ in ®Ëm ë c©u b lµ lçi lÆp.* C¶m xóc:_ §äc c©u ca dao thÊy hay, thÝch, thó vÞ,…nhê ®iÖp ng÷ nhí ai ®em l¹i._ §äc 3 c©u v¨n xu«i thÊy nÆng nÒ, trïng lÆp, rêm rµ,…do sù lÆp con bß ®Õn 3 lÇn.Bµi 3:_ X¸c ®Þnh ®iÖp ng÷:Nh÷ng lóc say sa còng muèn chõaMuèn chõa nhng tÝnh l¹i hay aHay a nªn nçi kh«ng chõa ®îcChõa ®îc nhng mµ còng ch¼ng chõa…! ( NguyÔn KhuyÕn)-> §iÖp ng÷ vßng._ T¸c dông: Lµm bËt nô cêi hãm hØnh, tù trµo vÒ çi tÝnh hay r-îu cña chÝnh t¸c gi¶.Bµi 4:* Çi hay trong viÖc sö dông ®iÖp ng÷:_ §iÖp ng÷ lµ 1 tõ: leo, cµnh._ §iÖp ng÷ lµ côm tõ: con kiÕn, leo ph¶i cµnh côt, leo ra, leo vµo.

Bµi 5: Em h·y lµm mét bµi th¬ lôc b¸t biÓu thÞ c¶m xóc cña m×nh tríc mét ngêi mµ em yªu quý nhÊt (cã sö dông ®iÖp ng÷)?

_ §iÖp ng÷ theo hµng däc: leo ( tõ dßng 1 ®Õn dßng 4)._ §iÖp ng÷ theo hµng ngang: leo (dßng 2, dßng 4)._ §iÖp ng÷ çch qu·ng: con kiÕn, leo ph¶i cµnh côt, leo ra, leo vµo, cµnh._ §iÖp ng÷ sãng ®«i vµ ho¸n vÞ: leo ra leo vµo – leo vµo leo ra.* T¸c dông biÓu c¶m: Th¬ng c¶m con kiÕn ( thµnh ng÷ con ong çi kiÕn chØ nh÷ng ngêi thÊp cæ bÐ häng, nh÷ng th©n phËn bät bÌo thêng bÞ bá r¬i hoÆc dËp vïi). Con kiÕn ®ang ph¶i loay hoay t×m mét lèi tho¸t cho cuéc sèng luÈn quÈn, bÕ t¾c.Bµi 5: ( HS tù lµm)

«n luyÖn vÒ tõ mînA. Môc tiªu bµi häc:_ Cñng cè vµ më réng cho HS nh÷ng kiÕn thøc vÒ tõ mîn._ LuyÖn gi¶i mét sè bµi tËp vÒ tõ mîn.B. Néi dung kiÕn thøc:


* GV gîi më: XÐt vÒ nguån gèc, tiÕng ViÖt cã 2 líp tõ: tõ thuÇn ViÖt vµ tõ mîn.* GV hái:_ ThÕ nµo lµ tõ thuÇn ViÖt?

_ ThÕ nµo lµ tõ mîn?

I. Lý thuyÕt:

* HS tr¶ lêi:_ Tõ thuÇn ViÖt lµ tõ do cha «ng ta s¸ng t¹o ra._ Tõ mîn lµ tõ cña ng«n ng÷ kh¸c nhËp vµo níc ta.VÝ dô:

_ LÊy vÝ dô vÒ tõ mîn?

_ TiÕng ViÖt chñ yÕu mîn cña ng«n ng÷ nµo? V× sao?

_ Cã mÊy çch mîn? KÓ tªn?

_ Nªu çch viÕt tõ mîn?

_ Cã nªn l¹m dông tõ mîn kh«ng?

®éc lËp, tù do, h¹nh phóc (H¸n) ti vi, ra- ®i- « (Anh) ghi ®«ng, pª- ®an (Ph¸p)_ Trong ng«n ng÷ ViÖt do hoµn c¶nh lÞch sö nªn tõ H¸n ViÖt chiÕm tØ lÖ kh¸ lín trong hÖ thèng tõ mîn ._ Cã 2 çch thøc vay mîn:+ Mîn hoµn toµn: Lµ mîn c¶ ý nghÜa lÉn d¹ng ©m thanh cña tõ níc ngoµi (cã thÓ thay ®æi ©m thanh chót Ýt cho phï hîp víi ©m thanh cña tiÕng ViÖt).VÝ dô: xµ phßng, mÝt tinh, b«n- sª- vÝch,…+ DÞch ý: Lµ dïng çc h×nh vÞ thuÇn ViÖt hay H¸n ViÖt ®Ó dÞch nghÜa cho çc h×nh vÞ trong çc tõ Ên ¢u.VÝ dô: star (tiÕng Anh) dÞch ý thµnh “ng«i sao” (chØ ngêi ®Ñp, diÔn viªn xuÊt s¾c, cÇu thñ xuÊt s¾c). “ch¾n bïn” ®îc dÞch ý tõ garde- boue trong tiÕng Ph¸p._ Çch viÕt tõ mîn:+ Tõ mîn ®îc ViÖt ho¸ cao: ViÕt nh tõ thuÇn ViÖt.VÝ dô: mÝt tinh, x« viÕt,…+ Tõ mîn cha ®îc ViÖt ho¸ hoµn toµn: Khi viÕt dïng g¹ch ngang ®Ó nèi çc tiÕng víi nhau.VÝ dô: ra- ®i- «, in- t¬- nÐt,…_ Kh«ng nªn l¹m dông tõ mîn.

Bµi tËp 1:§äc kÜ c©u sau ®©y: ViÖn Khoa häc ViÖt Nam ®· xóc tiÕn ch¬ng tr×nh ®iÒu tra, nghiªn cøu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vïng T©y Nguyªn, mµ träng t©m lµ tµi nguyªn níc, khÝ hËu, ®Êt, sinh vËt vµ kho¸ng s¶n.a. G¹ch díi nh÷ng tõ cßn râ lµ tõ H¸n ViÖt?b. Em cã nhËn xÐt g× vÒ tÇm quan träng cña tõ H¸n ViÖt trong tiÕng nãi cña chóng ta?Bµi tËp 2: S¾p xÕp çc cÆp tõ sau ®©y thµnh cÆp tõ ®ång nghÜa vµ g¹ch díi çc tõ mîn: m× chÝnh, tr¸i ®Êt, hi väng, cattut, pian«, g¾ng søc, hoµng ®Õ, ®a sè, xi r«, chuyªn cÇn, bét ngät, nç lùc, ®Þa cÇu, vua, mong muèn, sè ®«ng, vá ®¹n, níc ngät, d¬ng cÇm, siªng n¨ng.

Bµi tËp 3: KÓ tªn mét sè tõ mîn lµm tªn gäi çc bé phËn cña xe ®¹p.

Bµi tËp 4:a. Trong çc cÆp tõ ®ång nghÜa sau ®©y, tõ nµo lµ tõ m-în, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ tõ mîn? phô n÷ - ®µn bµ, nhi ®ång – trÎ em, phu nh©n – vî.b. T¹i sao “ Héi liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam” kh«ng thÓ ®æi

II. Bµi tËp:Bµi tËp 1:a. Nh÷ng tõ H¸n ViÖt trong c©u ®ã lµ: ViÖn, Khoa häc, ViÖt Nam, xóc tiÕn, ch¬ng tr×nh, ®iÒu tra, nghiªn cøu, ®iÒu kiÖn, tù nhiªn, tµi nguyªn, thiªn nhiªn, T©y Nguyªn, träng t©m, tµi nguyªn, khÝ hËu, sinh vËt, kho¸ng s¶n.b. Tõ H¸n ViÖt chiÕm sè lîng lín trong kho tõ tiÕng ViÖt.

Bµi tËp 2: Çc cÆp tõ ®ång nghÜa lµ:m× chÝnh - bét ngät®Þa cÇu - tr¸i ®Êthi väng - mong muèncattut - vá ®¹npian« - d¬ng cÇmnç lùc - cè g¾nghoµng ®Õ – vua®a sè – sè ®«ngxi r« - níc ngätchuyªn cÇn – siªng n¨ngBµi tËp 3: Mét sè tõ mîn lµm tªn gäi çc bé phËn cña xe ®¹p: ghi ®«ng, phanh, lèp, pª ®an, g¸c- ®ê- bu,…Bµi tËp 4: Çc tõ “phô n÷”, “nhi ®ång”, “phu nh©n” ®Òu lµ tõ mîn, mang s¾c th¸i trang träng. V× vËy, trong çc tæ hîp tõ ®· nªu kh«ng thÓ thay chóng b»ng tõ ®ång nghÜa.

thµnh “Héi liªn hiÖp ®µn bµ ViÖt Nam”; “B¸o Nhi ®ång” kh«ng thÓ ®æi thµnh “ B¸o trÎ em”; “Thñ tíng vµ phu nh©n” kh«ng thÓ ®æi thµnh “Thñ t-íng vµ vî”?

«n luyÖn vÒ nghÜa cña tõA. Môc tiªu bµi häc:_ Cñng cè vµ më réng kiÕn thøc vÒ nghÜa cña tõ._ LuyÖn gi¶i mét sè bµi tËp vÒ nghÜa cña tõ.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ NghÜa cña tõ lµ g×?

_ LÊy vÝ dô vÒ nghÜa cña tõ?

_ Cã mÊy çch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ? §ã lµ nh÷ng çch nµo?

_ Muèn hiÓu nghÜa cña tõ, ta ph¶i lµm g×?

I. LÝ thuyÕt:_ NghÜa cña tõ lµ néi dung ( sù vËt, tÝnh chÊt, ho¹t ®éng, quan hÖ,…) mµ tõ biÓu thÞ.VÝ dô: NghÜa cña tõ “lÉm liÖt” lµ: hïng dòng, oai nghiªm._ Cã 2 çch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ:+ Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ.+ §a ra nh÷ng tõ ®ång nghÜa hoÆc tr¸i nghÜa víi tõ cÇn gi¶i thÝch._ Muèn hiÓu nghÜa cña tõ, ta ph¶i:+ Trùc tiÕp tiÕp xóc víi sù vËt, ho¹t ®éng, tÝnh chÊt mµ tõ ®ã biÓu thÞ.VÝ dô: Muèn hiÓu râ nghÜa cña tõ “voi” th× ta ph¶i ®Õn vên B¸ch thó ®Ó nh×n thÊy con voi.+ Xem h×nh ¶nh trªn s¸ch b¸o,

Bµi tËp 1: Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ in nghiªng trong ®o¹n v¨n sau: Ma ®· ngít. Trêi r¹ng dÇn. MÊy con chim chµo mµo tõ hèc c©y nµo ®ã bay ra hãt r©m ran. Ma t¹nh. PhÝa ®«ng, mét m¶ng trêi trong v¾t. MÆt trêi lã ra, chãi läi trªn nh÷ng chïm l¸ b-ëi lÊp l¸nh. ( T« Hoµi)

Bµi tËp 2: H·y söa l¹i cho ®óng chÝnh t¶ çc tõ in nghiªng trong nh÷ng c©u sau:_ TÝnh anh Êy rÊt ngang tµn._ Nã ®i phÊp ph¬ ngoµi phè.Bµi tËp 3: Ph©n biÖt nghÜa cña çc cÆp tõ sau:a. “ViÕt” vµ “vÏ”.b. “T¸t” vµ “®Êm”.c. “GiËn” vµ “c¨m”.d. “H¬” (quÇn ¸o) vµ “ph¬i” (quÇn ¸o).

ti vi.+ Nghe lêi gi¶i thÝch cña nh÷ng ngêi hiÓu biÕt. §Æc biÖt nªn tËp tra tõ ®iÓn, tríc hÕt lµ lo¹i tõ ®iÓn cho HS.II. Bµi tËp:Bµi tËp 1: Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ:_ Ngít: gi¶m ®i mét phÇn ®¸ng kÓ._ R¹ng: trêi chuyÓn dÇn tõ tèi sang s¸ng._ Chµo mµo: chim nhá, ®Çu cã tóm l«ng nhän, ®Ýt cã tóm l«ng nhá, ¨n çc qu¶ mÒm._ R©m ran: rén r· liªn tiÕp thµnh tõng ®ît khi to khi nhá._ T¹nh: (ma) ngõng hoÆc døt h¼n._ Lã: ®Ó mét bé phËn nh« ra khái vËt che khuÊt.Bµi tËp 2:CÇn söa l¹i lµ:

_ TÝnh anh Êy rÊt ngang tµng._ Nã ®i phÊt ph¬ ngoµi phè.Bµi tËp 3:a. “ViÕt” vµ “vÏ” ®Òu dïng dông cô gièng nhau, nhng “viÕt” lµ t¹o ra ch÷, cßn “vÏ” lµ t¹o ra h×nh ¶nh sù vËt.b. “T¸t” vµ “®Êm”®Òu lµ ho¹t ®éng ®¸nh cña tay. Nhng “t¸t” lµ ®¸nh vµo mÆt b»ng bµn tay xoÌ, cßn “®Êm” lµ ®¸nh b»ng n¾m tay.c. “GiËn” vµ “c¨m”kh¸c nhau ë møc ®é. “C¨m” cã møc ®é cao h¬n “giËn”.d. “H¬” (quÇn ¸o) vµ “ph¬i”

Bµi tËp 4: Em h·y gi¶i thÝch nghÜa cña 2 tõ “côc t¸c” vµ “ñn Øn” trong bµi th¬ sau: Con gµ côc t¸c l¸ chanhCon lîn ñn Øn mua hµnh cho t«i Con chã khãc ®øng khãc ngåiMÑ ¬i ®i chî mua t«i ®ång riÒng.gi¶i quyÕt.

(quÇn ¸o) ®Òu lµ ho¹t ®éng lµm kh« (quÇn ¸o). Nhng “h¬” lµ ®a vµo gÇn n¬i to¶ nhiÖt, cßn “ph¬i” lµ tr¶i hoÆc gi¨ng ra chç n¾ng, chç tho¸ng cho kh«.Bµi tËp 4:_ Côc t¸c: (gµ m¸i) kªu to sau khi ®Î hoÆc khi ho¶ng sî._ ñn Øn: (lîn) kªu nhá (khi ®ßi ¨n).

Bµi tËp thùc hµnhBµi tËp 1:§äc kÜ c©u sau ®©y: ViÖn Khoa häc ViÖt Nam ®· xóc tiÕn ch¬ng tr×nh ®iÒu tra, nghiªn cøu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vïng T©y Nguyªn, mµ träng t©m lµ tµi nguyªn níc, khÝ hËu, ®Êt, sinh vËt vµ kho¸ng s¶n.a. G¹ch díi nh÷ng tõ cßn râ lµ tõ H¸n ViÖt?b. Em cã nhËn xÐt g× vÒ tÇm quan träng cña tõ H¸n ViÖt trong tiÕng nãi cña chóng ta?Bµi tËp 2: S¾p xÕp çc cÆp tõ sau ®©y thµnh cÆp tõ ®ång nghÜa vµ g¹ch díi çc tõ mîn: m× chÝnh, tr¸i ®Êt, hi väng, cattut, pian«, g¾ng søc, hoµng ®Õ, ®a sè, xi r«, chuyªn cÇn, bét ngät, nç lùc, ®Þa cÇu, vua, mong muèn, sè ®«ng, vá ®¹n, níc ngät, d¬ng cÇm, siªng n¨ng.Bµi tËp 3: KÓ tªn mét sè tõ mîn lµm tªn gäi çc bé phËn cña xe ®¹p.Bµi tËp 4:a. Trong çc cÆp tõ ®ång nghÜa sau ®©y, tõ nµo lµ tõ mîn, tõ nµo kh«ng ph¶i lµ tõ mîn? phô n÷ - ®µn bµ, nhi ®ång – trÎ em, phu nh©n – vî.

b. T¹i sao “ Héi liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam” kh«ng thÓ ®æi thµnh “Héi liªn hiÖp ®µn bµ ViÖt Nam”; “B¸o Nhi ®ång” kh«ng thÓ ®æi thµnh “ B¸o trÎ em”; “Thñ t-íng vµ phu nh©n” kh«ng thÓ ®æi thµnh “Thñ tíng vµ vî”?Bµi tËp 5: Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ in nghiªng trong ®o¹n v¨n sau: Ma ®· ngít. Trêi r¹ng dÇn. MÊy con chim chµo mµo tõ hèc c©y nµo ®ã bay ra hãt r©m ran. Ma t¹nh. PhÝa ®«ng, mét m¶ng trêi trong v¾t. MÆt trêi lã ra, chãi läi trªn nh÷ng chïm l¸ bëi lÊp l¸nh. ( T« Hoµi)Bµi tËp 6: H·y söa l¹i cho ®óng chÝnh t¶ çc tõ in nghiªng trong nh÷ng c©u sau:_ TÝnh anh Êy rÊt ngang tµn._ Nã ®i phÊp ph¬ ngoµi phè.Bµi tËp 7: Ph©n biÖt nghÜa cña çc cÆp tõ sau:a. “ViÕt” vµ “vÏ”.b. “T¸t” vµ “®Êm”.c. “GiËn” vµ “c¨m”.d. “H¬” (quÇn ¸o) vµ “ph¬i” (quÇn ¸o).Bµi tËp 8: Em h·y gi¶i thÝch nghÜa cña 2 tõ “côc t¸c” vµ “ñn Øn” trong bµi th¬ sau: Con gµ côc t¸c l¸ chanh Con lîn ñn Øn mua hµnh cho t«i Con chã khãc ®øng khãc ngåi MÑ ¬i ®i chî mua t«i ®ång riÒng.

«n tËp Tõ lo¹i tiÕng viÖtI. Sè tõ:1. §Þnh nghÜa: Sè tõ lµ nh÷ng tõ chØ sè lîng vµ thø tù sù vËt.VÝ dô: T«i lµ con thø hai trong gia ®×nh.

ST2. Ph©n lo¹i: 2 lo¹i._ Sè tõ chØ sè lîng sù vËt: Sè tõ ®øng tríc danh tõ._ Sè tõ chØ thø tù sù vËt:

Sè tõ ®øng sau danh tõ.II. L îng tõ :1. §Þnh nghÜa: Lîng tõ lµ nh÷ng tõ chØ lîng Ýt hay nhiÒu cña sù vËt.VÝ dô1: Hai ®øa t«i mçi ngêi mét ng¶. LTVÝ dô 2: TÊt c¶ trêng h«m nay ®îc nghØ häc. LT2. Ph©n lo¹i: 2 lo¹i._ Lîng tõ chØ ý nghÜa toµn thÓ: c¶, tÊt c¶, tÊt th¶y,…_ Lîng tõ chØ ý nghÜa tËp hîp hay ph©n phèi: nh÷ng, çc, mäi, mçi, tõng,…III. ChØ tõ: ChØ tõ lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó trá vµo sù vËt , nh»m x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña sù vËt trong kh«ng gian hoÆc thêi gian.VÝ dô 1:Håi Êy, ë Thanh Ho¸ cã mét ngêi lµm nghÒ ®¸nh ç tªn lµ Lª ThËn. ChØ tõ ( ®Þnh vÞ sù vËt trong t.gian)VÝ dô 2:Ngoµi kia, çc b¹n häc sinh ®ang n« ®ïa. ChØ tõ ( ®Þnh vÞ sù vËt trong k.gian)IV. §¹i tõ:* §Þnh nghÜa: §¹i tõ lµ tõ dïng ®Ó trá ngêi, sù vËt, ho¹t ®éng, tÝnh chÊt…®îc nãi ®ªn trong mét ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh cña lêi nãi hoÆc dïng ®Ó hái.VÝ dô:+ t«i, tao, tí, mµy, chóng t«i, nã,… ( ®¹i tõ dïng ®Ó trá).+ ai, bao nhiªu, thÕ nµo,… ( ®¹i tõ dïng ®Ó hái).* Chøc vô cña ®¹i tõ trong c©u:_ Lµm chñ ng÷.VÝ dô: Nam häc giái. Nã cßn khÐo tay n÷a._ Lµm vÞ ng÷.VÝ dô: KÎ g©y ra vô tai n¹n bá ch¹y lµ h¾n._ Lµm phô ng÷.VÝ dô:+ TiÕng nã ng¸y to nh sÊm.( Lµm ®Þnh ng÷)

+ Chóng t«i th¬ng nã.( Lµm bæ ng÷)* Ph©n lo¹i: 2 lo¹i_ §¹i tõ ®Ó trá._ §¹i tõ ®Ó hái.a. §¹i tõ dïng ®Ó trá:_ Trá ngêi, trá sù vËt ( Cßn gäi lµ ®¹i tõ xng h«): t«i, tao, tí, chóng t«i, chóng tao, mµy, hä, nã,…_ Trá sè lîng: bÊy, bÊy nhiªu,…_ Trá ho¹t ®éng, tÝnh chÊt, sù viÖc: vËy, thÕ,…b. §¹i tõ dïng ®Ó hái:_ Hái ngêi, trá sù vËt: ai, g×,…_ Hái vÒ sè lîng: bao nhiªu, mÊy,…_ Hái vÒ ho¹t ®éng, tÝnh chÊt, sù viÖc: sao, thÕ nµo,…V. Quan hÖ tõ:* §Þnh nghÜa: Quan hÖ tõ lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó biÓu thÞ çc ý nghÜa quan hÖ nh së h÷u, so s¸nh, nh©n qu¶,…gi÷a çc bé phËn cña c©u, gi÷a c©u víi c©u trong ®o¹n v¨n.VÝ dô:+ QuyÓn s¸ch nµy cña t«i.( Quan hÖ tõ së h÷u)+ Th©n em nh h¹t ma sa.( Quan hÖ tõ so s¸nh)* Sö dông quan hÖ tõ:_ Khi nãi hoÆc viÕt, cã nh÷ng trêng hîp b¾t buéc ph¶i dïng quan hÖ tõ. V× nÕu kh«ng cã quan hÖ tõ th× c©u v¨n sÏ ®æi nghÜa hoÆc kh«ng râ nghÜa.VÝ dô:+ Nã lµ con gµ cña mÑ.-> NÕu bá quan hÖ tõ cña th× c©u v¨n sÏ thay ®æi nghÜa.+ Thuý V©n cã khu«n mÆt ®Ñp nh tr¨ng r»m.-> NÕu bá quan hÖ tõ nh th× c©u v¨n sÏ kh«ng râ nghÜa._ Bªn c¹nh ®ã, còng cã nh÷ng trêng hîp kh«ng b¾t buéc ding quan hÖ tõ.VÝ dô: T«i yªu ®Êt níc t«i ( thay v× nãi: T«i yªu ®Êt níc cña t«i).* Mét sè quan hÖ tõ dïng thµnh cÆp: NÕu …th×… V× …nªn… Tuy…nhng… HÔ…th×…

Bµi tËp thùc hµnhBµi tËp 1: T×m sè tõ trong nh÷ng c©u sau vµ cho biÕt chóng thuéc lo¹i nµo?a. ¢u C¬ ë l¹i mét m×nh nu«i con, th¸ng ngµy chê mong, buån tñi. ( Con Rång, ch¸u Tiªn )b. Nay ta ®a n¨m m¬i con xuèng biÓn, nµng ®a n¨m m¬i con lªn nói, chia nhau cai qu¶n çc ph¬ng. ( Con Rång, ch¸u Tiªn )c. Hïng V¬ng lóc vÒ giµ, muèn truyÒn ng«i, nhng nhµ vua cã nh÷ng hai m¬i ngêi con trai, kh«ng biÕt chän ai cho xøng ®¸ng. ( B¸nh chng, b¸nh giÇy)d. Tôc truyÒn ®êi Hïng V¬ng thø s¸u, ë lµng Giãng cã hai vî chång «ng l·o ch¨m chØ lµm ¨n vµ cã tiÕng lµ phóc ®øc. ( Th¸nh Giãng )Bµi tËp 2: T×m lîng tõ trong nh÷ng c©u sau vµ cho biÕt chóng thuéc lo¹i nµo?a. Nh÷ng hån TrÇn Phó v« danh.

b. T«i cïng mäi ngêi ®ang lµm viÖc trong nhµ m¸y.c. Tra nay, çc em ®îc vÒ nhµ c¬ mµ!d. C¶ hai ngêi cïng mÆc ¸o hoa.

e. LÇn lît tõng ngêi ®ang vµo líp.

Bµi tËp 3:Qua hai vÝ dô sau, em thÊy nghÜa cña tõng vµ mçi cã g× kh¸c nhau?a. ThÇn dïng phÐp l¹ bèc tõng qu¶ ®åi, dêi tõng d·y nói… ( S¬n Tinh, Thuû Tinh )b. Mét h«m, bÞ giÆc ®uæi, Lª Lîi vµ çc tíng rót lui mçi ngêi mét ng¶. ( Sù tÝch Hå G¬m )Bµi tËp 4: T×m chØ tõ trong nh÷ng c©u sau. X¸c ®Þnh ý nghÜa vµ chøc vô cña çc chØ tõ Êy.a. Vua cha ngÉm nghÜ rÊt l©u råi chän hai thø b¸nh Êy ®em tÕ Trêi, §Êt cïng Tiªn v¬ng. ( B¸nh chng, b¸nh giÇy)b. Tõ Êy trong t«i bõng n¾ng h¹ MÆt trêi ch©n lÝ chãi qua tim. ( Tè H÷u )c. Tõ ®ã nhuÖ khÝ cña nghÜa qu©n ngµy mét t¨ng. ( Sù tÝch Hå G¬m )

Bµi tËp 5: BÐ Lan hái mÑ: “ MÑ ¬i, t¹i sao bè mÑ b¶o con gäi bè mÑ chÞ Xoan lµ b¸c cßn gäi bè mÑ em Giang lµ chó, d×, trong khi ®ã hä chØ lµ hµng xãm mµ kh«ng cã hä hµng víi nhµ m×nh?”. Em h·y thay mÆt mÑ bÐ Lan gi¶i thÝch cho bÐ râ?Bµi tËp 6: Cïng tuæi víi c« Hoa sao cã ngêi gäi c« lµ mµy, mi cã ngêi l¹i gäi lµ cËu, cã ngêi gäi lµ c« trong khi tiÕng Anh mµ em häc ®Ó chØ ng«i thø hai ngêi ta thêng chØ sö dông mét tõ?Bµi tËp 7: Söa l¹i quan hÖ tõ trong çc c©u sau cho ®óng.a. §îi t«i viÕt xong vµ anh h·y ®äc nhÐ.b. Buæi s¸ng mÑ t«i dËy thæi c¬m mµ cha t«i vµ t«i ®i ®¸nh r¨ng röa mÆt.c. Con chã cña t«i tuy xÊu m·, l«ng xï, ngêi to bÌ mÆc dï nã trung thµnh víi chñ.Bµi tËp 8: Em h·y nhËn xÐt ý nghÜa cña tõ víi trong çc c©u sau:a. Tríc mÆt c« gi¸o, con ®· thiÕu lÔ ®é víi mÑ. ( Ðt-m«n-®« ®¬ A-mi-xi)b. Bè víi mÑ rÊt th¬ng con. ( Kh¸nh Hoµi)c. Anh høa víi em kh«ng bao giê ®Ó chóng nã ngåi çch xa nhau. ( Kh¸nh Hoµi)d. ViÖc häc qu¶ lµ khã nhäc ®èi víi con. ( Ðt-m«n-®« ®¬ A-mi-xi)Bµi tËp 9: CÆp quan hÖ tõ nÕu…th×…trong c©u sau biÓu thÞ quan hÖ g×? Thay cÆp quan hÖ tõ ®ã b»ng mét quan hÖ tõ kh¸c (mµ vÉn gi÷ ®îc quan hÖ ý nghÜa trong c©u)? NÕu Thuý KiÒu lµ mét ngêi yÕu ®uèi th× Tõ H¶i lµ kÎ hïng m¹nh.

®¸p ¸nBµi tËp 1:a. Sè tõ : mét ( chØ sè lîng sù vËt ).b. Sè tõ: n¨m m¬i (chØ sè lîng sù vËt ).c. Sè tõ: hai m¬i (chØ sè lîng sù vËt ).d. _ Sè tõ : s¸u (chØ thø tù sù vËt )._ Sè tõ: hai (chØ sè lîng sù vËt ).Bµi tËp 2:a. Lîng tõ: nh÷ng ( chØ ý nghÜa tËp hîp).b. Lîng tõ: mäi ( chØ ý nghÜa ph©n phèi).

c. Lîng tõ: çc ( chØ ý nghÜa tËp hîp).d. Lîng tõ: c¶ ( chØ ý nghÜa toµn thÓ ).e. Lîng tõ: tõng ( chØ ý nghÜa ph©n phèi ).Bµi tËp 3: §iÓm kh¸c nhau gi÷a tõng vµ mçi:_ tõng: mang ý nghÜa lÇn lît theo tr×nh tù, hÕt ç thÓ nµy ®Õn ç thÓ kh¸c._ mçi: mang ý nghÜa nhÊn m¹nh, t¸ch riªng tõng ç thÓ, kh«ng mang ý nghÜa lÇn lît.Bµi tËp 4: ý nghÜa vµ chøc vô cña çc chØ tõ nh sau:a. Êy:_ §Þnh vÞ sù vËt trong kh«ng gian._ Lµm phô ng÷ sau trong côm danh tõ.b. Êy:_ §Þnh vÞ sù vËt trong thêi gian._ Lµm tr¹ng ng÷ .c. ®ã:_ §Þnh vÞ sù vËt trong thêi gian._ Lµm tr¹ng ng÷ .Bµi tËp 5: Çc tõ c«, chó, cËu, d×, b¸c,…vèn lµ danh tõ ®îc dïng nh ®¹i tõ chØ quan hÖ th©n thuéc. ë ®©y, ngêi ta sö dông nh vËy ®Ó tá th¸i ®é th©n mËt theo ý chñ quan cña m×nh. Bµi tËp 6: Ng«n ng÷ tiÕng Anh còng nh mét sè ng«n ng÷ kh¸c (Nga, Ph¸p,…) cã tÝnh kh¸ch quan cao, do vËy ngêi ta chØ cÇn mét ®¹i tõ chØ ng«i thø hai lµ ®ñ. TiÕng ViÖt lu«n lu«n mang s¾c th¸i chñ quan cña ngêi nãi.V× thÕ ng«i thø hai trong tiÕng ViÖt cã rÊt nhiÒu tõ xng h« mang s¾c th¸i biÓu c¶m nh anh, chÞ, mµy, c«, cËu, mi,…Bµi tËp 7: Söa l¹i çc quan hÖ tõ nh sau:a. §îi t«i viÕt xong råi anh h·y ®äc nhÐ.b. Buæi s¸ng mÑ t«i dËy thæi c¬m cßn cha t«i vµ t«i ®i ®¸nh r¨ng röa mÆt.c. Con chã cña t«i tuy xÊu m·, l«ng xï, ngêi to bÌ nh ng nã trung thµnh víi chñ.

Bµi tËp 8:a. Tõ víi nèi yÕu tè chÝnh víi yÕu tè phô. Do ®ã, tõ víi biÓu thÞ quan hÖ chÝnh phô.b. Tõ víi biÓu thÞ quan hÖ ®¼ng lËp.c. Tõ víi biÓu thÞ quan hÖ chÝnh phô nèi phô ng÷ víi ®éng tõ høa.d. Tõ víi biÓu thÞ quan hÖ chÝnh phô nèi phô ng÷ víi tÝnh tõ khã nhäc.Bµi tËp 9:_ Trong c©u “NÕu Thuý KiÒu lµ mét ngêi yÕu ®uèi th× Tõ H¶i lµ kÎ hïng m¹nh”, cÆp quan hÖ tõ nÕu…th×…biÓu thÞ quan hÖ ®èi chiªó, so s¸nh.

_ Cã thÓ thay cÆp quan hÖ tõ ®ã b»ng quan hÖ tõ cßn. Cô thÓ lµ: Thuý KiÒu lµ mét ngêi yÕu ®uèi cßn Tõ H¶i lµ kÎ hïng m¹nh.


«n tËp kiÓm tra tiÕng viÖt 1 tiÕtA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ thªm tr¹ng ng÷ cho c©u._ LuyÖn gi¶i mét sè BT cã liªn quan.B. Néi dung kiÕn thøc:

Ho¹t ®éng cña thÇy Ho¹t ®éng cña trßC©u 1: ThÕ nµo lµ rót gän c©u? Nh÷ng thµnh phÇn nµo trong c©u cã thÓ rót gän? LÊy VD minh ho¹?

C©u 2: ViÖc lîc bá bít thµnh phÇn c©u rót gän nh»m môc ®Ých g×? H·y nhËn xÐt viÖc dïng c©u rót gän díi ®©y. Theo em,

C©u 1:* Rót gän c©u lµ khi nãi hoÆc viÕt ta lîc bá bít mét sè thµnh phÇn nµo ®ã cña c©u mµ vÉn gi÷ ®îc lîng th«ng tin cÇn biÓu ®¹t.* Nh÷ng thµnh phÇn trong c©u cã thÓ rót gän:_ Chñ ng÷.VÝ dô: + Anh ®ang lµm g× ®Êy? + §ang häc. ( Rót gän CN)_ VÞ ng÷.VÝ dô: + Ai lµm viÖc nµy? + B¹n Lan. (Rót gän VN)_ C¶ chñ ng÷ vµ vÞ ng÷.VÝ dô: + Bao giê anh ®i Hµ Néi? + Ngµy mai. (Rót gän c¶ CN vµ VN)C©u 2:* ViÖc lîc bá bít thµnh phÇn c©u rót gän nh»m môc ®Ých:_ Lµm cho c©u gän h¬n, võa th«ng tin ®îc nhanh, võa tr¸nh

cã nªn dïng c©u rót gän trong çc t×nh huèng ®ã kh«ng? T¹i sao?a. _ Ch¸u cho b¸c hái ®Õn phè Hµng B¹c ®i b»ng çch nµo? _ §i th¼ng, ®Õn ng· t th× rÏ ph¶i.b. _ MÑ ¬i, cho con ®i ch¬i c«ng viªn nhÐ? _ Con ®i mÊy ngµy? _ Mét ngµy?C©u 3: Tõ nh÷ng t×nh huèng ë c©u 2, em h·y cho biÕt: Khi rót gän c©u, cÇn chó ý nh÷ng ®iÒu g×? Tõ nh÷ng chó ý ®ã, em h·y kh«i phôc l¹i çc c©u rót gän ë nh÷ng t×nh huèng trªn?

C©u 4: Cho c©u rót gän: In t¹p chÝ nµy mçi sè n¨m ngh×n b¶n.a. X¸c ®Þnh thµnh phÇn bÞ lîc bá?b. Kh«i phôc l¹i thµnh phÇn bÞ l-îc bá?C©u 5: ThÕ nµo lµ c©u ®Æc biÖt? Cho VD?

C©u 6: C©u ®Æc biÖt kh¸c c©u rót gän ë nh÷ng ®iÓm nµo?

lÆp l¹i nh÷ng tõ ng÷ ®· xuÊt hiÖn trong c©u ®øng tríc._ Ngô ý hµnh ®éng, ®Æc ®iÓm nãi trong c©u lµ cña chung mäi ngêi.* NhËn xÐt: Kh«ng nªn rót gän trong nh÷ng t×nh huèng ®ã. V×: Nã kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn giao tiÕp.

C©u 3:* Khi rót gän c©u, cÇn chó ý:_ Kh«ng lµm cho ngêi ®äc, ngêi nghe hiÓu sai hoÆc hiÓu kh«ng ®Çy ®ñ néi dung c©u nãi._ Kh«ng biÕn c©u nãi thµnh c©u céc lèc, khiÕm nh·.* Kh«i phôc l¹i çc c©u rót gän ë nh÷ng t×nh huèng trªn:a. _ Chó cø ®i th¼ng, ®Õn ng· t th× rÏ ph¶i ¹.b. _ Tha mÑ, con ®i mét ngµy ¹.C©u 4:a. Thµnh phÇn bÞ lîc bá: Chñ ng÷.b. Kh«i phôc: Cã thÓ thªm chñ ng÷: Ngêi ta, Nhµ m¸y,...

C©u 5: C©u ®Æc biÖt lµ c©u kh«ng cã cÊu t¹o theo m« h×nh chñ ng÷ - vÞ ng÷.VÝ dô: Ma!C©u 6: C©u ®Æc biÖt kh¸c c©u rót gän ë nh÷ng ®iÓm sau:

C©u 7: C©u ®Æc biÖt cã nh÷ng t¸c dông nµo? LÊy VD minh ho¹?

C©u 8: X¸c ®Þnh c©u ®Æc biÖt trong ®o¹n v¨n sau: RÇm! Mäi ngêi ngo¶nh l¹i nh×n. Hai chiÕc xe m¸y ®· t«ng vµo nhau. ThËt khñng khiÕp!C©u 9: Tr¹ng ng÷ lµ g×? Tr¹ng ng÷ ®îc thªm vµo c©u nh»m nh÷ng môc ®Ých g×? C©u 10: Nªu nh÷ng h×nh thøc cña

C©u ®Æc biÖt

C©u rót gän

_ Lµ c©u kh«ng cã cÊu t¹o theo m« h×nh C-V.

_ Cã thÓ tån t¹i ®éc lËp.

_ Vèn lµ c©u cã cÊu t¹o theo m« h×nh C-V nhng bÞ l-îc bá thµnh phÇn nµo ®ã._ ChØ tån t¹i trong mét ng÷ c¶nh nhÊt ®Þnh.

C©u 7: C©u ®Æc biÖt cã nh÷ng t¸c dông:_ Nªu lªn thêi gian, n¬i chèn diÔn ra sù viÖc.VÝ dô: Mét ®ªm mïa xu©n._ LiÖt kª, th«ng b¸o vÒ sù tån t¹i cña sù vËt, hiÖn tîng.VÝ dô: Chöi. Kªu. §Êm. §¸. Thôi. BÞch. (Ng.C«ng Hoan)_ Béc lé c¶m xóc.VÝ dô: Sao mµ l©u thÕ! (Ng. C«ng Hoan)_ Gäi ®¸p.VÝ dô: B¸c ¬i!C©u 8: Cã 2 c©u ®Æc biÖt lµ:_ RÇm!_ ThËt khñng khiÕp!

tr¹ng ng÷ trong c©u? Cho VD?C©u 11: G¹ch ch©n díi TRN trong nh÷ng c©u sau vµ cho biÕt chóng thuéc lo¹i TRN nµo?a. §Ó trë thµnh trß giái, em cè g¾ng häc tèt.b. ¤ng t«i thêng ®i d¹o b»ng chiÕc xe ®¹p cò.c. BÐ cêi – çi cêi chóm chÝm – rÊt dÔ th¬ng.C©u 12: Nªu c«ng dông cña TRN? Cho VD?C©u 13: ViÖc t¸ch TRN thµnh c©u riªng cã t¸c dông g×? T×m çc TRN ®îc t¸ch thµnh c©u riªng trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau vµ cho biÕt t¸c dông cña chóng?a. Dù ®Þnh mµ cßn biÕt bao ngËp ngõng, c¶ c« Quyªn vµ bµ t«i ®Òu im lÆng, nghÜ ®Õn çc tr¾c trë ngoµi søc cè g¾ng cña m×nh. Cho ®Õn lóc ngoµi s©n nhµ c« §¹i Bµng cã hai ®øa con g¸i. §ã lµ con Vµng Anh vµ con Vµnh Khuyªn. (Ma V¨n Kh¸ng)b. Hoa cóc xanh, cã hay lµ kh«ng cã? Trong ®Çm lÇy tuæi nhá cña ta xa! (Xu©n Quúnh)

C©u 11:a. §Ó trë thµnh trß giái, em cè TRN chØ môc ®Ýchg¾ng häc tèt.b. ¤ng t«i thêng ®i d¹o b»ng chiÕc xe ®¹p cò.TRN chØ ph¬ng tiÖnc. BÐ cêi – çi c êi chóm chÝm – TRN chØ çch thøcrÊt dÔ th¬ng.

C©u 13:* Çc TRN ®îc t¸ch thµnh c©u riªng:a. Cho ®Õn lóc ngoµi s©n nhµ c« §¹i Bµng cã hai ®øa con g¸i.=> T¸c dông: NhÊn m¹nh ý.b. Trong ®Çm lÇy tuæi nhá cña ta xa!=> T¸c dông: ThÓ hiÖn c¶m xóc nhÊt ®Þnh.


Thªm tr¹ng ng÷ cho c©uA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ thªm tr¹ng ng÷ cho c©u._ LuyÖn gi¶i mét sè BT cã liªn quan.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ TRN lµ g×?

_ TRN thªm vµo c©u nh»m môc ®Ých g×? LÊy VD minh ho¹?

A. lý thuyÕt:1. §Þnh nghÜa: Tr¹ng ng÷ lµ thµnh phÇn phô bæ sung ý nghÜa cho c©u.2. Môc ®Ých cña viÖc thªm tr¹ng ng÷ cho c©u: TRN ®îc thªm vµo c©u ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian, n¬i chèn, nguyªn nh©n, môc ®Ých, ph-¬ng tiÖn, çch thøc diÔn ra sù viÖc nªu trong c©u.VÝ dô:+ S¸ng tinh m¬, mÑ t«i ®· dËy nÊu níng. (Thêi gian)+ Trªn ®êng vÒ nhµ, chóng em gÆp b¹n Nam. (N¬i chèn)+ V× èm, b¹n Nam ph¶i nghØ häc bèn ngµy. (Nguyªn nh©n)+ §Ó tr¸nh x¶y ra tai n¹n ®¸ng tiÕc, mäi ngêi ph¶i tu©n thñ luËt lÖ giao th«ng. (Môc ®Ých).+ Nh mét luång giã lèc, bèn chiÕc m¸y bay nèi ®u«i nhau µo tíi. (Çch thøc).+ B»ng çc ph¬ng tiÖn kÜ thuËt hiÖn ®¹i, hä ®· s¶n

_ TRN ®øng ë vÞ trÝ nµo trong c©u?

_ TRN ®îc ®¸nh dÊu b»ng dÊu hiÖu nµo khi nãi vµ khi viÕt?

Bµi 1: T×m tr¹ng ng÷ trong nh÷ng c©u díi ®©y vµ cho biÕt chóng bæ sung ý nghÜa g× cho sù viÖc ®îc nãi ®Õn trong c©u:a. T¶ng s¸ng, vßm trêi cao xanh mªnh m«ng. Giã tõ trªn ®Ønh nói trµn xuèng thung lòng m¸t r-îi. Kho¶ng trêi sau d·y nói phÝa ®«ng öng ®á. Nh÷ng tia n¾ng ®Çu tiªn h¾t chÐo qua thung lòng, tr¶i lªn ®Ønh nói phÝa t©y nh÷ng vÖt s¸ng mµu l¸ m¹ t¬i t¾n... Ven rõng, r¶i r¸c nh÷ng c©y lim ®· træ hoa vµng, nh÷ng c©y v¶i thiÒu ®· ®á èi nh÷ng qu¶... ( Hoµng H÷u Béi )

xuÊt ®îc hµng ho¸ chÊt lîng cao. (Ph¬ng tiÖn)3. Çc h×nh thøc cña tr¹ng ng÷ trong c©u. _ TRN cã thÓ ®øng ®Êu c©u, cuèi c©u, hoÆc gi÷a c©u.VÝ dô:+ H«m nay, líp em ®i lao ®éng. (TRN ®øng ®Çu c©u)+ Chóng ta cÇn häc hµnh ch¨m chØ ®Ó x©y dùng ®Êt níc. (TRN ®øng cuèi c©u)+ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, b»ng thiªn tµi trÝ tuÖ vµ sù ho¹t ®éng çch m¹ng cña m×nh, ®· kÞp thêi ®¸p øng nhu cÇu bøc thiÕt cña lÞch sö. (TRN ®øng gi÷a c©u)_ Gi÷a tr¹ng ng÷ víi CN vµ VN thêng cã mét kho¶ng nghØ khi nãi hoÆc mét dÊu phÈy khi viÕt.

B. bµi tËp thùc hµnh :Bµi 1: Cã çc tr¹ng ng÷:

a._ T¶ng s¸ng (TRN chØ thêi gian)_ Ven rõng (TRN chØ n¬i chèn)

b. Sä Dõa ch¨n bß rÊt giái. H»ng ngµy, cËu l¨n sau ®µn bß ra ®ång, tèi ®Õn l¹i l¨n sau ®µn bß vÒ chuång. Bß con nµo con nÊy bông no c¨ng. Phó «ng mõng l¾m. Ngµy mïa, t«i tí ra ®ång lµm c¶, phó «ng cã ba c« con g¸i thay phiªn nhau ®a c¬m cho Sä Dõa. ( Theo Sä Dõa )Bµi 2: BiÕn tõng ®«i c©u sau thµnh mét c©u cã tr¹ng ng÷:MÉu: H«m Êy lµ thø bÈy. Líp t«i ®i lao ®éng.-> H«m thø bÈy, líp t«i ®i lao ®éng.a. MÆt biÓn bao la rùc rì ¸nh vµng buæi sím. Nh÷ng chiÕc thuyÒn ®¸nh ç nhoÌ dÇn trong mu«n ngµn tia ph¶n chiÕu chãi chang.b. §ªm ®· vÒ khuya. Kh«ng gian trë nªn yªn tÜnh.c. Con ®êng nµy dÉn tíi bê biÓn. Buæi s¸ng, tõng tèp ngêi ®i ra biÓn t¾m sím.d. Trêi nh¸ nhem tèi. Nh÷ng ngêi b¸n hµng thu dän, söa so¹n vÒ nhµ.Bµi 3: §iÒn thªm tr¹ng ng÷ thÝch hîp vµo nh÷ng chç trèng trong çc c©u sau:a. /.../ trêi ma tÇm t·, /.../ trêi l¹i n¾ng chang chang.b. /.../ c©y cèi ®©m chåi n¶y léc.c. /.../ t«i gÆp mét ngêi l¹

b._ H»ng ngµy (TRN chØ thêi gian)_ Tèi ®Õn (TRN chØ thêi gian)_ Ngµy mïa (TRN chØ thêi gian)

Bµi 2:

a. Trªn mÆt biÓn bao la rùc rì ¸nh vµng buæi sím, nh÷ng chiÕc thuyÒn ®¸nh ç nhoÌ dÇn trong mu«n ngµn tia ph¶n chiÕu chãi chang.b. Trong ®ªm khuya, kh«ng gian trë nªn yªn tÜnh.c. Trªn con ®êng dÉn tíi bê biÓn, buæi s¸ng, tõng tèp ngêi ®i ra biÓn t¾m sím.d. Vµo lóc trêi nh¸ nhem tèi,nh÷ng ngêi b¸n hµng thu dän, söa so¹n vÒ nhµ.

Bµi 3:

a. Buæi s¸ng, trêi ma tÇm t·, tíi chiÒu, trêi l¹i n¾ng chang chang.b. Mïa xu©n, c©y cèi ®©m chåi n¶y léc.

mÆt hái ®êng ®i chî huyÖn.d. /.../ hä ch¹y vÒ phÝa cã ®¸m ch¸y.e. /.../ em lµm sai mÊt bµi to¸n cuèi.

Bµi 4: Cho çc tr¹ng ng÷ sau, h·y thªm çc côm C-V ®Ó t¹o thµnh c©u cho thÝch hîp:a. Trong giê ra ch¬i, ngoµi s©n trêng, /.../b. Vµo mïa thu, /.../c. Trong líp, /.../

Bµi 5: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n víi chñ ®Ò tù chän trong ®ã cã sö dông tr¹ng ng÷. ChØ ra çc tr¹ng ng÷ ®ã vµ cho biÕt chóng bæ sung ý nghÜa g× cho c©u?

c. S¸ng nay, t«i gÆp mét ng-êi l¹ mÆt hái ®êng ®i chî huyÖn.d. B»ng søc m¹nh cña m×nh, hä ch¹y vÒ phÝa cã ®¸m ch¸y.e. V× chñ quan, em lµm sai mÊt bµi to¸n cuèi.Bµi 4:

a. Trong giê ra ch¬i, ngoµi s©n trêng, çc b¹n líp em ®ang bµn t¸n vÒ trËn ®Êu bãng chiÒu qua.b. Vµo mïa thu, tiÕt trêi trë nªn m¸t mÎ h¬n.c. Trong líp, mäi ngêi ®ang lµm bµi tËp.Bµi 5: (HS tù viÕt ®o¹n v¨n).


Thªm tr¹ng ng÷ cho c©u ( TiÕp)A. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ TiÕp tôc cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ thªm tr¹ng ng÷ cho c©u._ LuyÖn gi¶i mét sè BT cã liªn quan.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ Nªu c«ng dông cña TRN?

_ ViÖc t¸ch tr¹ng ng÷ thµnh c©u riªng cã t¸c dông g×?

Bµi 1: T×m tr¹ng ng÷ trong çc c©u sau vµ cho biÕt cã thÓ lîc bá chóng ®îc kh«ng? T¹i sao?a. Mïa ®«ng, gi÷a ngµy mïa, lµng quª toµn mµu vµng – nh÷ng mµu vµng rÊt kh¸c nhau. ( T« Hoµi )b. _ H«m qua, ai trùc nhËt? _ Tha c«, h«m qua, em trùc nhËt ¹.c. ChiÒu chiÒu, khi mÆt trêi gÇn lÆn, chó t«i l¹i ®¸nh mét håi mâ råi tung thãc ra s©n.

A. lý thuyÕt:1. C«ng dông cña tr¹ng ng÷:_ X¸c ®Þnh hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn diÔn ra sù viÖc nªu trong c©u, gãp phÇn lµm cho néi dung cña c©u ®îc ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c._ Nèi kÕt çc c©u, çc ®o¹n víi nhau, gãp phÇn lµm cho ®o¹n v¨n, bµi v¨n ®îc m¹ch l¹c.2. T¸ch tr¹ng ng÷ thµnh c©u riªng: ViÖc t¸ch tr¹ng ng÷ thµnh c©u riªng cã t¸c dông:_ NhÊn m¹nh ý._ ChuyÓn ý hoÆc thÓ hiÖn nh÷ng t×nh huèng, c¶m xóc nhÊt ®Þnh.VÝ dô: H¾n kh«ng cßn kinh rîu nhng cè g¾ng uèng cho thËt Ýt. §Ó cho khái tèn tiÒn. ( Nam Cao )B. bµi tËp thùc hµnh :Bµi 1: Çc TRN ®îc in ®Ëm:

a. Mïa ®«ng, gi÷a ngµy mïa, lµng quª toµn mµu vµng – nh÷ng mµu vµng rÊt kh¸c nhau. ( T« Hoµi )b. _ H«m qua, ai trùc nhËt? _ Tha c«, h«m qua, em trùc nhËt ¹.c. ChiÒu chiÒu, khi mÆt trêi gÇn lÆn, chó t«i l¹i ®¸nh mét håi mâ råi tung thãc ra s©n.-> Tr¹ng ng÷, tuy lµ thµnh phÇn phô, nhng cã t¸c dông bæ sung ý nghÜa cho sù viÖc ®îc nãi

Bµi 2: T×m çc tr¹ng ng÷ cã t¸c dông liªn kÕt trong ®o¹n trÝch sau: Buæi s¸ng, ¸nh n¾ng dÞu dµng, ngät mµu mËt ong tõ bÇu trêi ngoµi cöa sæ räi vµo nhµ, in h×nh hoa l¸ trªn mÆt bµn, nÒn g¹ch hoa. Cßn vÒ ®ªm, tr¨ng khi th× nh chiÕc thuyÒn vµng tr«i trong m©y trªn bÇu trêi ngoµi cöa sæ, lóc th× nh chiÕc ®Ìn lång th¶ ¸nh s¸ng xuèng ®Çy s©n. ( NguyÔn Quúnh)Bµi 3: T×m çc TRN ®îc t¸ch thµnh c©u riªng trong çc ®o¹n trÝch sau vµ cho biÕt gi¸ trÞ cña chóng:a. §«i m¾t Êy nh×n t«i, ngËp ngõng nhiÒu lÇn. LÆng im nhiÒu lÇn. Råi míi hái. ( NguyÔn ThÞ Ngäc Tó)b. Dung lµ c« g¸i rîu bµ bÐo chñ nhµ. Ch¼ng ®Ñp g× nhng còng mòm mÜm vµ tr¾ng trÎo. Mµ l¹i con mét. Mµ l¹i diÖn. C« diÖn nhÊt vïng nµy. ( Nam Cao)

Bµi 4:

®Õn trong c©u vµ cã gi¸ trÞ th«ng tin nhÊt ®Þnh. Do ®ã, nhiÒu trêng hîp kh«ng thÓ bá TRN ®i ®îc. Trong çc c©u trªn, duy nhÊt cã c©u: “Tha c«, h«m qua, em trùc nhËt ¹” lµ cã thÓ l-îc bá TRN, v× ý nghÜa vÒ thêi gian ®· ®îc c¶ ngêi nãi vµ ngêi nghe biÕt tríc.Bµi 2: Çc TRN cã t¸c dông liªn kÕt lµ:_ Buæi s¸ng_ Cßn vÒ ®ªm-> Çc TRN cã t¸c dông liªn kÕt thêng cïng mét lo¹i.

Bµi 3: Çc TRN in ®Ëm ®îc t¸ch thµnh c©u riªng:a. §«i m¾t Êy nh×n t«i, ngËp ngõng nhiÒu lÇn. LÆng im nhiÒu lÇn. Råi míi hái. ( NguyÔn ThÞ Ngäc Tó)-> §Æc t¶ tr¹ng th¸i t©m lÝ – c¶m xóc.b. Dung lµ c« g¸i rîu bµ bÐo chñ nhµ. Ch¼ng ®Ñp g× nhng còng mòm mÜm vµ tr¾ng trÎo. Mµ l¹i con mét. Mµ l¹i diÖn. C« diÖn nhÊt vïng nµy. ( Nam Cao)-> NhÊn m¹nh, cô thÓ ho¸ néi

Em cã nhËn xÐt g× vÒ vÞ trÝ cña TRN trong 2 trêng hîp sau:a. Ng¹c nhiªn, t«i nh×n b¹n.b. T«i nh×n b¹n, ng¹c nhiªn.

dung cña c©u.Bµi 4: a. Tr¹ng th¸i x¶y ra tríc.b. Tr¹ng th¸i x¶y ra sau. Do thay ®æi vÞ trÝ nªn tuy ®Òu chØ tr¹ng th¸i nhng s¾c th¸i ý nghÜa cã kh¸c nhau: mét c©u thÓ hiÖn tr¹ng th¸i nguyªn nh©n vµ mét c©u thÓ hiÖn tr¹ng th¸i hËu qu¶.


«n tËp kiÓu bµi nghÞ luËnA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ TiÕp tôc cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n nghÞ luËn._ LuyÖn gi¶i mét sè BT tr¾c nghiÖm cã liªn quan._ LËp dµn ý mét sè ®Ò v¨n nghÞ luËn.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ v¨n nghÞ luËn?

_ LuËn ®iÓm lµ g×?

_ LuËn cø lµ g×?

A. lý thuyÕt:1. ThÕ nµo lµ v¨n nghÞ luËn? V¨n nghÞ luËn lµ v¨n ®îc viÕt ra nh»m x¸c lËp cho ngêi ®äc, ngêi nghe mét t tëng, mét quan ®iÓm nµo ®ã. Muèn vËy, v¨n nghÞ luËn ph¶i cã luËn ®iÓm râ rµng, cã lÝ lÏ, dÉn chøng thuyÕt phôc.2. Çc yÕu tè trong v¨n nghÞ luËn?* LuËn ®iÓm: Lµ ý kiÕn thÓ hiÖn t tëng, quan ®iÓm cña bµi v¨n ®îc diÔn ®¹t râ rµng, nhÊt qu¸n.* LuËn cø: Lµ lÝ lÏ, dÉn chøng ®a ra lµm c¬ së cho luËn ®iÓm. LuËn cø cã vai trß thuyÕt minh cho cho luËn

_ LËp luËn lµ g×?

_ PhÇn Më bµi trong bµi v¨n nghÞ luËn cã nhiÖm vô g×?

_ PhÇn Th©n bµi trong bµi v¨n nghÞ luËn cã nhiÖm vô g×?

_ PhÇn KÕt bµi bµi trong bµi v¨n nghÞ luËn cã nhiÖm vô g×?

1. T¸c phÈm nµo sau ®©y thuéc kiÓu VB nghÞ luËn?A. Cæng trêng më ra.B. C«n S¬n ca.C. Nh÷ng c©u h¸t than th©n.D. Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta.2. Trong hoµn c¶nh nµo ngêi ta sö dông kiÓu VB nghÞ luËn?A. §Ò ®¹t nguyÖn väng cña b¶n th©n víi cÊp cã thÈm quyÒn.B. Tranh luËn, b¶o vÖ cho mét quan niÖm, t tëng x· héi.C. KÓ vÒ mét c©u chuyÖn hÊp dÉn.D. Bµy tá t©m tr¹ng, c¶m xóc.3. NhËn ®Þnh nµo sau ®©y kh«ng ®óng víi ®Æc ®iÓm

®iÓm, kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña luËn ®iÓm. V× thÕ, muèn cã søc thuyÕt phôc th× luËn cø ph¶i ch©n thËt, ®óng ®¾n, tiªu biÓu.* LËp luËn: Lµ çch s¾p xÕp, tr×nh bµy çc luËn ®iÓm, luËn cø sao cho hîp lÝ, chÆt chÏ ®Ó bµi viÕt cã søc thuyÕt phôc.3. Bè côc cña bµi v¨n nghÞ luËn:* Më bµi: Nªu vÊn ®Ò, ®a luËn ®iÓm kh¸i qu¸t cho toµn bµi.* Th©n bµi: Tr×nh bµy néi dung ý kiÕn bµn luËn vÒ vÊn ®Ò ®· nªu, th-êng mçi ý kiÕn lµ mét luËn ®iÓm cô thÓ, ®îc tr×nh bµy trong mét ®o¹n v¨n.* KÕt bµi: Nªu kÕt luËn nh»m kh¼ng ®Þnh vÊn ®Ò.B. bµi tËp thùc hµnh :I. PhÇn BT tr¾c nghiÖm:1. D

2. B

3. A

cña v¨n nghÞ luËn?A. Nh»m t¸i hiÖn sù viÖc, sù vËt, hiÖn tîng mét çch sinh ®éng.B. Nh»m thuyÕt phôc ngêi ®äc, ngêi nghe vÒ mét ý kiÕn, mét quan ®iÓm, mét nhËn xÐt nµo ®ã.C. LuËn ®iÓm râ rµng, lËp luËn chÆt chÏ, dÉn chøng thuyÕt phôc.D. ý kiÕn, quan ®iÓm, nhËn xÐt nªu lªn trong v¨n nghÞ luËn ph¶i híng tíi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cã thùc trong ®êi sèng th× míi cã ý nghÜa.4. LuËn cø bao gåm nh÷ng yÕu tè nµo?A. Nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c.B. DÉn chøng vµ trÝch dÉn.C. LÝ lÏ vµ dÉn chøng.D. LÝ lÏ vµ luËn ®iÓm.5. Lêi v¨n lËp luËn ph¶i ®¸p øng yªu cÇu nµo?A. Cã nhÞp ®iÖu, cã vÇn.B. Cã h×nh ¶nh.C. Gîi c¶m.D. ChÆt chÏ.6. ThÕ nµo lµ luËn ®iÓm? A. Lµ nh÷ng trÝch dÉn th¬ v¨n.B. Lµ ý kiÕn thÓ hiÖn t tëng, quan ®iÓm trong bµi viÕt.C. Lµ nh÷ng c©u nãi næi tiÕng cña çc l·nh tô.D. Lµ nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c, ®¸ng tin cËy.7. §Ò nµo díi ®©y kh«ng ph¶i lµ ®Ò v¨n nghÞ luËn?A. Chøng minh r»ng nh©n d©n ViÖt Nam tõ xa ®Õn nay lu«n sèng theo ®¹o lÝ “¡n qu¶ nhí

4. C

5. D

6. B

7. C

kÎ trång c©y”.B. Nh©n d©n ta thêng khuyªn nhñ nhau: “ Cã c«ng mµi s¾t, cã ngµy nªn kim”. Em h·y chøng minh lêi khuyªn trªn lµ hoµn toµn chÝnh x¸c.C. C¶m nhËn cña em vÒ vÎ ®Ñp cña quª h¬ng.D. Chøng minh: “D©n ta cã mét lßng nång nµn yªu níc. §ã lµ mét truyÒn thèng quý b¸u cña d©n téc”.8. Th©n bµi cña mét bµi v¨n nghÞ luËn thêng cã néi dung nµo?A. Nªu vÊn ®Ò cã ý nghÜa ®èi víi ®êi sèng x· héi.B. Nªu kÕt luËn nh»m kh¼ng ®Þnh t tëng, th¸i ®é, quan ®iÓm cña bµi.C.Tr×nh bµy néi dung chñ yÕu cña bµi.D. Bµy tá t×nh c¶m, c¶m xóc.9. TÝnh chÊt nµo phï hîp nhÊt víi ®Ò bµi: “§äc s¸ch rÊt cã lîi”?A. Suy luËn, tranh luËn.B. Ph©n tÝch.C. Khuyªn nhñ.D. Ca ngîi.10. Trong lËp luËn cña bµi v¨n nghÞ luËn, dÉn chøng vµ lÝ lÏ ph¶i cã mèi quan hÖ nh thÕ nµo víi nhau?A. Ph¶i t¬ng ®¬ng víi nhau.B. Ph¶i phï hîp víi nhau.C. Ph¶i phï hîp víi luËn ®iÓm.D. Ph¶i phï hîp víi nhau vµ phï hîp víi luËn ®iÓm. §Ò 1:

8. C

9. C

10. D

I. PhÇn BT tù luËn:§Ò 1: * Më bµi:

Chøng minh c©u tôc ng÷ “Cã c«ng mµi s¾t, cã ngµy nªn kim” lu«n lu«n ®óng ®¾n.§Ò 2:


«n tËp kiÓm tra v¨nA. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vÒ phÇn V¨n ®· häc tõ ®Çu k× II ®Õn nay._ LuyÖn gi¶i mét sè BT tr¾c nghiÖm vµ BT tù luËn cã liªn quan.

B. Néi dung kiÕn thøc:


1. X¸c ®Þnh ®óng c©u tôc ng÷ nãi vÒ kinh nghiÖm dù b¸o thêi tiÕt?A. NhÊt níc, nh× ph©n, tam cÇn, tø gièng.B. R¸ng vµng th× giã, r¸ng ®á th× ma.C. TÊc ®Êt, tÊc vµng.D. T«m ®i ch¹ng v¹ng, ç ®i r¹ng ®«ng.2. C©u tôc ng÷ “Ma th¸ng ba hoa ®Êt”cÇn ®îc hiÓu nh thÕ nµo?A. Ma th¸ng ba ®Ó l¹i vÕt nh hoa trªn ®Êt. B. Ma vµo th¸ng ba hoa sÏ në. C. Ma th¸ng ba kh«ng lín. D. Ma th¸ng ba sÏ tèt cho mïa vô.3. C©u tôc ng÷ nµo díi ®©y ®îc diÔn ®¹t b»ng h×nh ¶nh Èn dô?

A. C©u hái tr¾c nghiÖm:1. B

2. D

3. A

A. Ngêi ta lµ hoa ®Êt.B. Kh«ng thÇy ®è mµy lµm nªn.C. Häc thÇy kh«ng tµy häc b¹n.D. Th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n.4. T¸c gi¶ cña v¨n b¶n “Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta” lµ ai ? A. Ph¹m V¨n §ång.B. §Æng Thai Mai.C. Hå ChÝ Minh.D. Hoµi Thanh.5. Tõ nµo ®îc dïng ®Ó nãi vÒ tÇm vãc cña nh÷ng cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta trong lÞch sö ë v¨n b¶n “Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta” ?A. Phi thêng.B. VÜ ®¹i.C. K× diÖu.D. K× vÜ.6. Néi dung kh¸i qu¸t toµn bé v¨n b¶n “Sù giµu ®Ñp cña tiÕng ViÖt”lµ g× ?A. Vèn tõ vùng phong phó cña tiÕng ViÖt.B. TiÕng ViÖt giµu chÊt nh¹c.C. TiÕng ViÖt giµu cã vµ ®Ñp ®Ï trªn nhiÒu ph¬ng diÖn.D. Kh¶ n¨ng uyÓn chuyÓn trong çch ®Æt c©u cña tiÕng ViÖt.7. Gi÷a hai c©u trong ®o¹n v¨n “Ngêi ViÖt Nam ngµy nay cã lÝ do ®Çy ®ñ vµ v÷ng ch¾c ®Ó tù hµo víi tiÕng nãi cña m×nh. Vµ ®Ó tin tëng h¬n n÷a vµo t¬ng lai cña nã” cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo?A. G¾n kÕt víi nhau v× hai c©u

4. C

5. B

6. C

7. D

nãi vÒ th¸i ®é cña ngêi ViÖt Nam víi tiÕng nãi cña m×nh.B. G¾n nèi víi nhau v× néi dung çc c©u lµ nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶.C. G¾n nèi víi nhau v× c¶ hai c©u ®Òu lµ c©u ®¬n.D. G¾n kÕt chÆt chÏ v× t¸c gi¶ ®· t¸ch bé phËn cña c©u ra thµnh c©u riªng.8. Bµi “ §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå” ®îc viÕt trong hoµn c¶nh nµo ?A. Nh©n kØ niÖm 80 n¨m ngµy sinh cña B¸c.B. Nh©n kØ niÖm ngµy Quèc kh¸nh n¨m 1975.C. Nh©n ngµy gi¶i phãng miÒn Nam.D. Nh©n kØ niÖm 80 n¨m ngµy B¸c Hå ra ®i t×m ®êng cøu níc.9. Dßng nµo kh«ng nãi lªn ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt nghÞ luËn cña bµi v¨n “ §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå”?A. DÉn chøng cô thÓ, toµn diÖn, râ rµng.B. KÕt hîp chøng minh víi gi¶i thÝch, b×nh luËn ng¾n gän mµ s©u s¾c.C. ThÊm ®îm t×nh c¶m ch©n thµnh.D. Dïng nhiÒu c©u më réng thµnh phÇn.10. VÎ ®Ñp nµo cña tù nhiªn kh«ng ®îc kÓ ®Õn trong v¨n b¶n “ ý nghÜa v¨n ch¬ng”?A. TuyÕt tr¾ngB. TiÕng suèiC. Nói nonD. Hoa cá.

8. A

9. D

10. A

B. c©u hái tù luËn:C©u 1 :_ Tôc ng÷ lµ nh÷ng c©u hoµn chØnh, cã ý nghÜa ®óc kÕt kinh nghiÖm vÒ ®êi sèng vµ x·

C©u 1 : Em h·y cho biÕt sù kh¸c nhau gi÷a tôc ng÷ vµ ca dao? Cho vÝ dô?

C©u 2: V× sao nãi tôc ng÷ lµ “tói kh«n” cña nh©n d©n?

C©u 3: H·y cho biÕt c©u tôc ng÷ “ Con s©u bá rÇu nåi canh” cã thÓ ®îc sö dông trong nh÷ng hoµn c¶nh cô thÓ nµo?

héi, thêng cã h×nh thøc ng¾n gän, cã vÇn cã nhÞp. VÝ dô:+ “ §i mét ngµy ®µng, häc mét sµng kh«n”.+ “ ¡n vãc, häc hay”. _ Ca dao lµ nh÷ng bµi th¬ d©n gian thÓ hiÖn t©m hån, t×nh c¶m cña con ngêi.VÝ dô:+ “ C«ng cha nh nói Th¸i S¬n NghÜa mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra”.+ “ ChiÒu chiÒu ra ®øng ngâ sau Tr«ng vÒ quª mÑ ruét ®au chÝn chiÒu”.C©u 2: Nãi tôc ng÷ lµ “tói kh«n” cña nh©n d©n v× néi dung cña tôc ng÷ chøa ®ùng khinh nghiÖm cña nh©n d©n vÒ ®êi sèng vµ x· héi. Nh÷ng ®óc rót kinh nghiÖm trong tôc ng÷ gióp con ngêi trë nªn “th«ng th¸i” h¬n, hiÓu râ vµ lÝ gi¶i ®îc nh÷ng vÊn ®Ò cña cuéc sèng. C©u 3: C©u tôc ng÷ “ Con s©u bá rÇu nåi canh” cã thÓ ®îc sö dông trong nh÷ng hoµn c¶nh cô thÓ nh sau:_ Khi nãi vÒ t¸c nh©n xÊu g©y ¶nh hëng ®Õn tËp thÓ._ Khi nãi ®Ó ng¨n chÆn t¸c nh©n xÊu cã thÓ g©y ¶nh hëng ®Õn tËp thÓ. C©u 4 : ý kiÕn cho r»ng c©u tôc ng÷ “¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y” nãi vÒ çch øng xö nghÜa t×nh cña

C©u 4 : Cã ý kiÕn cho r»ng c©u tôc ng÷ “¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y” nãi vÒ çch øng xö nghÜa t×nh cña ngêi n«ng d©n. Em cã ®ång ý víi ý kiÕn ®ã kh«ng? V× sao?

C©u 5: “Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta” ®îc viÕt trong hoµn c¶nh nµo? Hoµn c¶nh ®ã cã liªn quan ®Õn néi dung v¨n b¶n nh thÕ nµo?

C©u 6:a. H·y nªu nh÷ng ý lín trong bµi “Sù giµu ®Ñp cña tiÕng ViÖt”?b. H·y chØ râ nh÷ng nÐt næi bËt vÒ nghÖ thuËt nghÞ luËn ë v¨n b¶n nµy?

ngêi n«ng d©n kh«ng sai nhng cha ®Çy ®ñ. Bëi “qu¶” trong çch nãi kh¸i qu¸t çc quy luËt cuéc sèng cña c©u tôc ng÷ chØ thµnh qu¶ lao ®éng nãi chung; “kÎ trång c©y” chØ tÊt c¶ nh÷ng ngêi lao ®éng t¹o nªn thµnh qu¶ mµ con ngêi cã thÓ hëng thô. Nªn hiÓu c©u tôc ng÷ lµ khi hëng thµnh qu¶ lao ®éng cÇn biÕt ¬n nh÷ng ngêi lao ®éng.C©u 5: “Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta” ®îc viÕt trong hoµn c¶nh: N¨m 1951, khi qu©n vµ d©n ta ®ang tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p x©m lîc, §¹i héi §¶ng lÇn thø hai ®· ®îc tæ chøc. T¹i §¹i héi nµy, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®äc b¸o ço chÝnh trÞ. “Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta” ®îc trÝch tõ b¶n b¸o cÊo nµy. Hoµn c¶nh ®ã gióp ta hiÓu thªm søc m¹nh “Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta” trong çc cuéc chiÕn ®Êu chèng kÎ thï x©m lîc, trong ®ã cã cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p.C©u 6:a. T¸c gi¶ §Æng Thai Mai ®· gi¶i thÝch çi hay vµ çi ®Ñp cña tiÕng ViÖt b»ng çch nªu ®Æc ®iÓm:_ Lµ thø tiÕng hµi hoµ vÒ mÆt ©m hëng, thanh ®iÖu._ Kh¶ n¨ng kÕt hîp cña tõ ®Ó t¹o thµnh c©u lµ uyÓn chuyÓn.

C©u 7: Qua VB “ §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå” ta thÊy ®øc tÝnh gi¶n dÞ trong ®êi sèng vµ con ngêi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh biÓu hiÖn ë nh÷ng ph¬ng diÖn nµo?

C©u 8 : H·y tãm lîc nh÷ng c«ng dông cña v¨n ch¬ng ®îc tr×nh bµy trong v¨n b¶n “ ý nghÜa v¨n ch¬ng” (Hoµi Thanh)?

_ Kh¶ n¨ng diÔn ®¹t t tëng, t×nh c¶m, ®¸p øng nhu cÇu cña ®êi sèng v¨n ho¸ d©n téc qua çc thêi k× ph¸t triÓn.b. Nh÷ng nÐt næi bËt vÒ nghÖ thuËt nghÞ luËn ë v¨n b¶n “Sù giµu ®Ñp cña tiÕng ViÖt”:_ NghÞ luËn b»ng çch kÕt hîp gi¶i thÝch, chøng minh víi b×nh luËn._ Çc lÝ lÏ, chøng cí nªu ra cã søc thuyÕt phôc ë tÝnh khoa häc.C©u 7: §øc tÝnh gi¶n dÞ trong ®êi sèng vµ con ngêi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh biÓu hiÖn ë nh÷ng ph¬ng diÖn:_ Trong ®êi sèng h»ng ngµy._ Trong quan hÖ víi mäi ngêi._ Trong lêi nãi, bµi viÕt.C©u 8 : Nh÷ng c«ng dông cña v¨n ch-¬ng ®îc tr×nh bµy trong v¨n b¶n “ ý nghÜa v¨n ch¬ng” (Hoµi Thanh):_ V¨n ch¬ng s¸ng t¹o ra sù sèng trong t¸c phÈm v¨n häc. _ V¨n ch¬ng cã søc m¹nh t¸c ®éng tíi nh©n çch con ngêi, gióp cho con ngêi sèng cã t×nh c¶m vµ gîi lßng vÞ tha. _ V¨n ch¬ng ®em ®Õn cho con ngêi kiÕn thøc vÒ “nói non, hoa cá”, vÒ “tiÕng chim, tiÕng suèi”, gióp cho con ngêi nhËn thøc çi ®Ñp vµ s¸ng t¹o ra çi ®Ñp.

Ngµy d¹y:

Buæi 27.ChuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng

A. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ TiÕp tôc cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng._ LuyÖn gi¶i mét sè BT cã liªn quan.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ ThÕ nµo lµ c©u chñ ®éng? Cho VD?

_ ThÕ nµo lµ c©u bÞ ®éng? Cho VD?

_ C©u chñ ®éng cã m« h×nh nh thÕ nµo?

_ C©u bÞ ®éng cã m« h×nh nh thÕ nµo?

_ C¨n cø vµo ®©u ®Ó nhËn diÖn c©u chñ ®éng, c©u bÞ ®éng?

_ §Ó chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng thµnh c©u bÞ ®éng cÇn

A. lý thuyÕt:1. ThÕ nµo lµ c©u chñ ®éng, c©u bÞ ®éng?_ C©u chñ ®éng lµ c©u cã chñ ng÷ chØ ngêi, vËt thùc hiÖn mét ho¹t ®éng híng vµo ngêi, vËt kh¸c.VÝ dô: ThÇy gi¸o khen b¹n Nam.-> Do chñ ng÷ lµ chñ thÓ ph¸t ra hµnh ®éng nªn gäi lµ c©u chñ ®éng._ C©u bÞ ®éng lµ c©u cã chñ ng÷ chØ ng-êi, vËt ®îc ho¹t ®éng cña ngêi, vËt kh¸c h-íng vµo.VÝ dô: B¹n Nam ®îc thÇy gi¸o khen.-> Do chñ ng÷ chÞu t¸c ®éng mét çch thô ®éng nªn gäi lµ c©u bÞ ®éng.2. M« h×nh cña c©u chñ ®éng, c©u bÞ ®éng:_ C©u chñ ®éng cã m« h×nh: Chñ ng÷ (chñ thÓ)- ®éng tõ ngo¹i ®éng (hµnh ®éng) – bæ ng÷ (®èi tîng)._ C©u bÞ ®éng cã m« h×nh: Chñ ng÷ (®èi tîng)- vÞ ng÷.3. Çch nhËn diÖn c©u chñ ®éng, c©u bÞ ®éng: C¨n cø vµo vai trß cña chñ ng÷ trong quan hÖ víi hµnh ®éng ®îc nªu ë vÞ ng÷. NÕu chñ ng÷ biÓu thÞ ®èi tîng cña hµnh ®éng th× ®ã lµ c©u bÞ ®éng. 4. Quy t¾c chuyÓn ®æi c©u chñ ®éng

tu©n theo quy t¾c nµo?

_ Khi sö dông c©u chñ ®éng, c©u bÞ ®éng cã ®îc tuú tiÖn kh«ng?

Bµi 1: Trong çc c©u sau, c©u nµo lµ c©u bÞ ®éng? T¹i sao?a. Tí võa ch÷a çi xe nµy xong.b. Xe nµy võa ch÷a xong.c. Xe nµy võa ®îc ch÷a xong.d. Xe nµy ch÷a ®îc råi.e. Xe nµy ®îc b¸c Nam ch÷a.Bµi 2: Cã thÓ thay c©u bÞ ®éng ®-îc g¹ch ch©n díi ®©y b»ng c©u chñ ®éng t¬ng øng kh«ng? T¹i sao? Trong ®ît thi häc sinh giái võa qua, b¹n Nam ®o¹t gi¶i nhÊt m«n To¸n. B¹n Nam ® îc thµnh phè khen. Song, kh«ng v× thÕ mµ b¹n Nam trë nªn kiªu c¨ng, b¹n vÉn khiªm tèn vµ tËn tuþ gióp ®ì chóng t«i häc tËp.Bµi 3: H·y chuyÓn ®æi çc c©u bÞ ®éng sau ®©y thµnh c©u chñ

thµnh c©u bÞ ®éng:_ ChuyÓn tõ (côm tõ) chØ ®èi tîng cña ho¹t ®éng lªn ®Çu c©u._ Thªm hoÆc kh«ng thªm çc tõ bÞ, ®îc vµo sau chñ ®Ò cña c©u.5. Sö dông c©u chñ ®éng, c©u bÞ ®éng: ViÖc sö dông c©u chñ ®éng hay c©u bÞ ®éng kh«ng ®îc tuú tiÖn mµ ph¶i c¨n cø vµo çc c©u ®i kÌm.VÝ dô: Con mÌo nhµ em bÞ con chã nhµ hµng xãm c¾n. Nã ®au l¾m nhng kh«ng hÒ rªn mét tiÕng.-> Trong chuèi c©u nh vËy, c©u ®Çu chØ cã thÓ lµ c©u bÞ ®éng, kh«ng thÓ dïng c©u chñ ®éng.So s¸nh víi vÝ dô sau: Con chã nhµ hµng xãm c¾n con mÌo nhµ em. Nã ®au l¾m nhng kh«ng hÒ rªn mét tiÕng.-> Kh«ng hîp l« gÝc.B. bµi tËp thùc hµnh :Bµi 1: C©u (b), (c), (d), (e) lµ c©u bÞ ®éng.

Bµi 2: Kh«ng thÓ thay ®îc. V×: Çc c©u (1) vµ (3) ®Òu cã ®èi tîng ®îc nãi ®Õn lµ b¹n Nam. NÕu c©u (2) chuyÓn thµnh c©u chñ ®éng (Thµnh phè khen b¹n Nam), cã ®èi t-îng ®îc nãi ®Õn lµ thµnh phè th× sÏ lµm cho ®o¹n v¨n mÊt tÝnh liªn kÕt.

®éng:a. Toµn chi ®éi líp 7A ®îc Ban gi¸m hiÖu nhµ trêng biÓu d¬ng.b. ¤ng Ho¹t bÞ con r¾n c¾n vµo tay.c. Ngµy 19 th¸ng 5 nµy, em ®îc bè mÑ ®a ®i th¨m quª B¸c.d. Chuång gµ nhµ em bÞ mét con chuét chui vµo.Bµi 4: Trong çc c©u sau ®©y, c©u nµo kh«ng biÕn ®æi ®îc thµnh c©u bÞ ®éng? V× sao?a. Nã rêi nhµ lóc b¶y giê s¸ng.b. ThÇy gi¸o nh¾c nhë nã ph¶i lµm bµi tËp.c. Nã hái thÇy gi¸o khi nµo th× nghØ hÌ.d. Çc b¹n cña em ïa ra khái líp.Bµi 5: Nªu hµm ý cña hai trêng hîp sau ®©y:a. Nã ®îc bè nã rÌn cÆp tõng ngµy.b. Nã bÞ bè nã rÌn cÆp tõng ngµy.Bµi 6: ChuyÓn c©u chñ ®éng sau thµnh 2 c©u bÞ ®éng – mét c©u cã tõ ®îc, mét c©u cã tõ bÞ. ChØ ra sù kh¸c nhau gi÷a chóng? Nam ®Æt gi¸ s¸ch ë gãc nhµ.

Bµi 3: ChuyÓn thµnh c©u chñ ®éng:a. Ban gi¸m hiÖu nhµ trêng biÓu d¬ng toµn chi ®éi líp 7A. b. Con r¾n c¾n vµo tay «ng Ho¹t.

c. Ngµy 19 th¸ng 5 nµy, bè mÑ ®a em ®i th¨m quª B¸c.d. Mét con chuét chui vµo chuång gµ nhµ em.

Bµi 4:

a. C©u nµy kh«ng biÕn ®æi ®îc (V× kh«ng thÓ nãi: Nhµ bÞ nã rêi lóc b¶y giê s¸ng)b. C©u nµy biÕn ®æi ®îc.c. C©u nµy kh«ng biÕn ®æi ®îc (V× sai nghÜa)

d. C©u nµy kh«ng biÕn ®æi ®îc.Bµi 5:

a. Hµm ý tÝch cùc.

b. Hµm ý tiªu cùc.Bµi 6:* ChuyÓn thµnh:_ Gi¸ s¸ch ®îc Nam ®Æt ë gãc nhµ._ Gi¸ s¸ch bÞ Nam ®Æt ë gãc nhµ* Sù kh¸c nhau:_ Hµm ý tÝch cùc._ Hµm ý tiªu cùc.

Ngµy d¹y:

Buæi 28.Dïng côm chñ vÞ ®Ó më réng c©u

A. Môc tiªu bµi häc:Gióp HS :_ TiÕp tôc cñng cè vµ më réng nh÷ng kiÕn thøc vÒ dïng côm chñ – vÞ ®Ó më réng c©u._ LuyÖn gi¶i mét sè BT cã liªn quan.B. Néi dung kiÕn thøc:


_ Em hiÓu dïng côm chñ – vÞ ®Ó më réng c©u lµ g×? Cho VD?

_ Tõ çc VD trªn, h·y cho biÕt: çc thµnh phÇn nµo trong c©u

A. lý thuyÕt:1. ThÕ nµo lµ dïng côm chñ – vÞ ®Ó më réng c©u? Khi nãi hoÆc viÕt cã thÓ dïng nh÷ng côm tõ cã h×nh thøc gièng c©u ®¬n b×nh thêng, gäi lµ côm chñ – vÞ ( côm C-V ), lµm thµnh phÇn cña c©u hoÆc côm tõ ®Ó më réng c©u.VÝ dô 1: Con mÌo ch¹y / lµm ®æ lä hoa. C V C V-> Côm C-V lµm chñ ng÷.VÝ dô 2: Çi bµn nµy / ch©n ®· g·y. C V C V-> Côm C-V lµm vÞ ng÷.VÝ dô 3: QuyÓn sÊch b¹n cho m în rÊt hay. C V-> Côm C-V lµm phô ng÷ bæ sung cho danh tõ “quyÓn s¸ch”).VÝ dô 4: Nã nãi r»ng nã sÏ ®Õn. C V-> Côm C-V lµm phô ng÷ bæ sung cho ®éng tõ “nãi”).2. Çc thµnh phÇn trong c©u cã thÓ cã cÊu t¹o b»ng mét côm chñ – vÞ._ Chñ ng÷.

cã thÓ cã cÊu t¹o lµ mét côm C-V?

Bµi 1: T×m çc côm C-V lµm thµnh phÇn c©u trong çc c©u sau:a. Çch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng ®em l¹i ®éc lËp tù do cho d©n téc.b. Nã häc giái khiÕn cha mÑ vui lßng.c. Nhµ nµy cöa rÊt réng.d. Nã tªn lµ Nam.

Bµi 2: T×m çc côm C-V lµm phô ng÷ trong çc c©u sau:a. QuyÓn s¸ch mÑ cho con rÊt hay.b. Tí rÊt thÝch bøc tranh b¹n Nam vÏ h«m nä.c. Chóng t«i hi väng ®éi bãng líp t«i sÏ th¾ng.d. Chóng t«i ®o¸n r»ng b¹n Nam sÏ ®o¹t gi¶i nhÊt.

Bµi 3: H·y më réng nh÷ng danh tõ lµm chñ ng÷ trong nh÷ng c©u sau thµnh mét côm C-V lµm chñ ng÷:a. Ngêi thanh niªn Êy lµm mäi ngêi khã chÞu.b. Nam lµm cho bè mÑ vui lßng.

_ VÞ ng÷._ Phô ng÷ cña côm danh tõ, côm ®éng tõ, côm tÝnh tõ.B. bµi tËp thùc hµnh :Bµi 1: Çc côm C-V lµm thµnh phÇn c©u ®îc in ®Ëm nh sau:a. Çch m¹ng th¸ng T¸m thµnh c«ng ®em l¹i ®éc lËp tù do cho d©n téc.-> Côm C-V lµm chñ ng÷.b. Nã häc giái khiÕn cha mÑ vui lßng.-> Côm C-V lµm chñ ng÷.c. Nhµ nµy cöa rÊt réng.-> Côm C-V lµm vÞ ng÷.d. Nã tªn lµ Nam.-> Côm C-V lµm vÞ ng÷.Bµi 2: Çc côm C-V lµm phô ng÷ ®îc in ®Ëm nh sau:a. QuyÓn s¸ch mÑ cho con rÊt hay.-> Côm C-V lµm phô ng÷ cho danh tõ quyÓn s¸ch.b. Tí rÊt thÝch bøc tranh b¹n Nam vÏ h«m nä.-> Côm C-V lµm phô ng÷ cho danh tõ bøc tranh.c. Chóng t«i hi väng ®éi bãng líp t«i sÏ th¾ng.-> Côm C-V lµm phô ng÷ cho ®éng tõ hi väng.d. Chóng t«i ®o¸n r»ng b¹n Nam sÏ ®o¹t gi¶i nhÊt.-> Côm C-V lµm phô ng÷ cho ®éng tõ ®o¸n.Bµi 3: Cã thÓ më réng nh sau:

a. Ngêi thanh niªn Êy ®Õn muén lµm mäi ngêi khã chÞu.b. Nam häc giái lµm cho bè mÑ vui lßng.

c. Giã lµm ®æ c©y.Bµi 4: T×m çc côm C-V thÝch hîp lµm phô ng÷ cho çc danh tõ trong nh÷ng c©u sau:a. Bµi b¸o rÊt hay.b. Cuèn s¸ch cã nhiÒu tranh minh ho¹.Bµi 5: ViÕt mét ®o¹n v¨n, sö dông c©u cã côm C-V lµm thµnh phÇn c©u.

c. Giã thæi m¹nh lµm ®æ c©y.Bµi 4: Cã thÓ thªm çc côm C-V lµm phô ng÷ cho çc danh tõ:

a. Bµi b¸o anh viÕt rÊt hay.b. Cuèn s¸ch anh cho mîn cã nhiÒu tranh minh ho¹.Bµi 5: Cã thÓ viÕt ®o¹n v¨n nh sau: Nh©n dÞp kØ niÖm Ngµy Nhµ gi¸o ViÖt Nam, trêng em ph¸t ®éng ®ît thi ®ua häc tËp tèt. Líp nµo ®¹t kÕt qu¶ häc tËp tèt sÏ ®îc khen thëng. Chóng em høa sÏ phÊn ®Êu ®Ó giµnh ®îc phÇn thëng cña nhµ tr-êng.

I. Lý thuyÕt:1. §Þnh nghÜa: So s¸nh lµ ®èi chiÕu sù vËt , sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.VÝ dô: CÇu Thª Hóc cong cong nh con t«m dÉn vµo ®Òn Ngäc S¬n.2. CÊu t¹o cña phÐp so s¸nh: 4 phÇn_ VÕ A ( sù vËt, sù viÖc ®îc so s¸nh)._ Ph¬ng diÖn so s¸nh._ Tõ ng÷ so s¸nh._ VÕ B ( sù vËt, sù viÖc dïng ®Ó so s¸nh).VÝ dô:

VÕ A Ph-¬ng diÖn so

s¸nh

Tõ ng÷ so

s¸nh

VÕ B

CÇu Thª Hóc

cong cong

nh con t«m

3. Çc kiÓu so s¸nh:

2 kiÓu_ So s¸nh ngang b»ng: lµ, nh, y nh, gièng nh, tùa nh, tùa nh lµ, bao nhiªu…bÊy nhiªu,…_ So s¸nh kh«ng ngang b»ng: h¬n, h¬n lµ, kh«ng b»ng, cha b»ng, ch¼ng b»ng,…4. T¸c dông cña phÐp so s¸nh:_ T¸c dông gîi h×nh, gióp cho viÖc miªu t¶ sù vËt, sù viÖc ®îc cô thÓ, sinh ®éng._ T¸c dông biÓu hiÖn t tëng, t×nh c¶m s©u s¾c.

A. lý thuyÕt:1. §Þnh nghÜa: §iÖp ng÷ lµ biÖn ph¸p lÆp l¹i tõ ng÷ (mét tõ, mét côm tõ, mét c©u, mét ®o¹n) ®Ó lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh.2. Çc cÊp ®é ®iÖp ng÷:_ §iÖp ng÷ lµ mét tõ th× gäi lµ ®iÖp tõ.VÝ dô: Anh ®i anh nhí quª nhµNhí canh rau muèng, nhí cµ dÇm t¬ng Nhí ai d·i n¾ng dÇm s¬ngNhí ai t¸t níc bªn ®êng h«m nao. ( Ca dao)_ §iÖp ng÷ lµ mét côm tõ th× gäi lµ ®iÖp ng÷.VÝ dô: Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m,ThuyÒn ai thÊp tho¸ng çnh buåm xa xa? Buån tr«ng ngän níc míi sa,Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u? ( NguyÔn Du)_ §iÖp ng÷ lµ mét c©u th× gäi lµ ®iÖp c©u.VÝ dô:+ TiÕng gµ tra trong bµi th¬ “TiÕng gµ tra”.+ Trªn dßng H¬ng Giang Em bu«ng m¸i chÌo Trêi trong veo Níc trong veo Em bu«ng m¸i chÌo Trªn dßng H¬ng Giang … Trªn dßng H¬ng Giang ( Tè H÷u)_ §iÖp ng÷ cã nhiÒu c©u liªn tiÕp ®îc lÆp l¹i gäi lµ ®iÖp ®o¹n.

VÝ dô: Chó bÐ lo¾t cho¾t Çi x¾c xinh xinh Çi ch©n tho¨n tho¾t Çi ®Çu nghªnh nghªnh§o¹n nµy ®îc Tè H÷u lÆp l¹i ë cuèi bµi th¬.3. Çc d¹ng ®iÖp ng÷: 3 d¹ng_ §iÖp ng÷ çch qu·ng lµ d¹ng ®iÖp ng÷ trong ®ã çc tõ ng÷ ®îc lÆp l¹i ®øng xa nhau.VÝ dô: Kh¨n th¬ng nhí ai Kh¨n r¬i xuèng ®Êt? Kh¨n th¬ng nhí ai Kh¨n v¾t lªn vai? Kh¨n th¬ng nhí ai Kh¨n chïi níc m¾t? ( Ca dao )_ §iÖp ng÷ nèi tiÕp lµ d¹ng ®iÖp ng÷ trong ®ã çc tõ ng÷ ®îc lÆp l¹i ®øng c¹nh nhau, nèi tiÕp nhau.VÝ dô: C©u th¬ nghÜ ®¾n ®o kh«ng viÕt ViÕt ®a ai, ai biÕt mµ ®a? ( NguyÔn KhuyÕn)_ §iÖp ng÷ vßng lµ d¹ng ®iÖp ng÷ trong ®ã çc tõ ng÷ ®îc lÆp l¹i ®øng cuèi c©u tríc vµ ®Çu c©u sau.VÝ dô: C¶nh khuya nh vÏ ngêi cha ngñ Cha ngñ v× lo nçi níc nhµ. ( Hå ChÝ Minh )4. T¸c dông cña ®iÖp ng÷:_ Nhê sö dông ®iÖp ng÷, néi dung diÔn ®¹t trë nªn Ên tîng h¬n, míi mÎ h¬n. §iÖp ng÷ nhÊn m¹nh s¾c th¸i ý nghÜa, lµm næi bËt nh÷ng tõ, ng÷ chuyªn chë suy nghÜ, c¶m xóc cña ngêi nãi, ngêi viÕt khiÕn cho lêi nãi (lêi v¨n nghÖ thuËt) ®i vµo lßng ng-êi Ên tîng h¬n, thuyÕt phôc h¬n._ Trong lo¹i h×nh ng«n ng÷ ®¬n lËp nh tiÕng ViÖt, ®iÖp ng÷ cßn cã t¸c dông t¹o nhÞp ®iÖu, t¹o tÝnh nh¹c cho c©u v¨n, c©u th¬._ §iÖp ng÷ ®îc sö dông réng r·i trong nhiÒu phong çch ng«n ng÷ kh¸c nhau: lêi nãi giao tiÕp hµng ngµy, trong v¨n ch¬ng nghÖ thuËt, v¨n chÝnh luËn vµ c¶ trong ng«n ng÷ khoa häc.Ngµy d¹y:

Buæi 1.Giíi thiÖu ch¬ng tr×nh m«n ng÷ v¨n 8

A. PhÇn V¨n:I. TruyÖn vµ kÝ ViÖt Nam 1930-1945: Gåm çc v¨n b¶n:1. T«i ®i häc ( Thanh TÞnh ).2. Trong lßng mÑ ( Nguyªn Hång ).3. Tøc níc vì bê ( Ng« TÊt Tè ).4. L·o H¹c ( Nam Cao ).II. TruyÖn n íc ngoµi : Gåm çc v¨n b¶n:1. C« bÐ b¸n diªm ( An-®ec-xen ).2. §¸nh nhau víi cèi xay giã ( Xec-van-tÐt ).3. ChiÕc l¸ cuèi cïng ( O.Hen-ri ).4. Hai c©y phong ( Ai-ma-tèp ).III. V¨n b¶n nhËt dông: Gåm çc v¨n b¶n:1. Th«ng tin vÒ ngµy tr¸i ®Êt n¨m 2000.2. ¤n dÞch, thuèc l¸.3. Bµi to¸n d©n sè.IV. Th¬ ViÖt Nam 1900-1945: Gåm çc v¨n b¶n:1. Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c ( Phan Béi Ch©u ).2. §Ëp ®¸ ë C«n L«n ( Phan Ch©u Trinh ).3. Muèn lµm th»ng Cuéi ( T¶n §µ )4. ¤ng ®å ( Vò §×nh Liªn ).5. Hai ch÷ níc nhµ ( TrÇn TuÊn Kh¶i ).6. Nhí rõng ( ThÕ L÷ ).7. Quª h¬ng ( TÕ Hanh ).8. Khi con tu hó ( Tè H÷u ).9. Tøc c¶nh P¸c Bã ( Hå ChÝ Minh ).10. Ng¾m tr¨ng ( Hå ChÝ Minh ).11. §i ®êng ( Hå ChÝ Minh ).V. NghÞ luËn trung ®¹i ViÖt Nam: Gåm çc v¨n b¶n:1. ChiÕu dêi ®« ( LÝ C«ng UÈn ).2. HÞch tíng sÜ ( TrÇn Quèc TuÊn ).3. Níc §¹i ViÖt ta ( NguyÔn Tr·i ).4. Bµn luËn vÒ phÐp häc ( NguyÔn ThiÕp ).VI. NghÞ luËn hiÖn ®¹i ViÖt Nam vµ n íc ngoµi :

Gåm çc v¨n b¶n:1. ThuÕ m¸u ( NguyÔn ¸i Quèc ).2. §i bé ngao du ( Ru-x« ).VII. KÞch cæ ®iÓn n íc ngoµi : Gåm v¨n b¶n:1. ¤ng Giuèc-®anh mÆc lÔ phôc ( M«-li-e ).

B. PhÇn TiÕng ViÖt:I. Tõ vùng:_ CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷._ Trêng tõ vùng._ Tõ tîng h×nh, tõ tîng thanh._ Tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi.II. Ng÷ ph¸p:_ Tõ lo¹i:+ Trî tõ.+ Th¸n tõ.+ T×nh th¸i tõ._ Çc lo¹i c©u:+ C©u ghÐp.+ C©u nghi vÊn.+ C©u cÇu khiÕn.+ C©u c¶m th¸n.+ C©u trÇn thuËt.+ C©u phñ ®Þnh._ DÊu c©u:+ DÊu ngoÆc ®¬n.+ DÊu hai chÊm.+ DÊu ngoÆc kÐp.III. Phong çch ng«n ng÷ vµ biÖn ph¸p tu tõ:_ Çc biÖn ph¸p tu tõ:+ Nãi qu¸.+ Nãi gi¶m, nãi tr¸nh._ Lùa chän trËt tù tõ trong c©u.IV. Ho¹t ®éng giao tiÕp:_ Hµnh ®éng nãi._ Héi tho¹i.C. PhÇn Lµm v¨n:I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ v¨n b¶n vµ t¹o lËp v¨n b¶n:_ TÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò cña v¨n b¶n._ Bè côc cña v¨n b¶n.

_ X©y dùng ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n._ Liªn kÕt çc ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n.II. Çc kiÓu v¨n b¶n:1. Tù sù:_ Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù._ Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù._ LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m._ LËp dµn ý cho bµi v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m.2. ThuyÕt minh:_ T×m hiÓu chung vÒ v¨n thuyÕt minh._ Ph¬ng ph¸p thuyÕt minh._ §Ò v¨n thuyÕt minh vµ çch lµm bµi v¨n thuyÕt minh._ ThuyÕt minh mét thø ®å dïng._ ThuyÕt minh vÒ mét thÓ lo¹i v¨n häc._ ThuyÕt minh vÒ mét ph¬ng ph¸p._ ThuyÕt minh vÒ mét danh lam th¾ng c¶nh....3. NghÞ luËn:_ ¤n tËp vÒ luËn ®iÓm._ ViÕt ®o¹n v¨n tr×nh bµy luËn ®iÓm._ T×m hiÓu yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn._ T×m hiÓu yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn....4. Hµnh chÝnh – c«ng vô:_ V¨n b¶n têng tr×nh._ V¨n b¶n th«ng b¸o.

Buæi 1: Kh¸i qu¸t vÒ v¨n häc viÖt namtõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn çch m¹ng th¸ng t¸m 1945

I. T×nh h×nh x· héi vµ v¨n ho¸:1. T×nh h×nh x· héi:_ Sang thÕ kØ XX, sau thÊt b¹i cña phong trµo CÇn V¬ng, thùc d©n Ph¸p ra søc cñng cè ®Þa vÞ thèng trÞ trªn ®Êt níc ta vµ b¾t tay khai th¸c vÒ kinh tÕ._ Lóc nµy, m©u thuÉn gi÷a d©n téc ViÖt Nam víi thùc d©n Ph¸p, gi÷a nh©n d©n ( chñ yÕu lµ n«ng d©n ) víi giai cÊp ®Þa chñ phong kiÕn cµng thªm s©u s¾c, quyÕt liÖt._ Bän thèng trÞ t¨ng cêng bãc lét vµ th¼ng tay ®µn ¸p çch m¹ng nhng cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc kh«ng hÖ bÞ lôi t¾t mµ vÉn lóc ©m Ø, lóc s«i sôc bïng ch¸y. §Æc biÖt lµ tõ 1930, §¶ng Céng s¶n ra ®êi vµ gi¬ng cao l¸ cê l·nh ®¹o çch m¹ng, çc cao trµo çch m¹ng dån dËp nèi tiÕp víi khÝ thÕ ngµy cµng m¹nh mÏ vµ quy m« ngµy

cµng réng lín, tiÕn tíi Tæng khëi nghÜa th¸ng T¸m 1945, thµnh lËp níc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ._ Sau hai cuéc khai th¸c thuéc ®Þa ( tríc vµ sau ®¹i chiÕn thø nhÊt 1914-1918 ), x· héi ViÖt Nam cã nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c:+ §« thÞ më réng, çc thÞ trÊn mäc lªn kh¾p n¬i.+ NhiÒu giai cÊp, tÇng líp x· héi míi xuÊt hiÖn: t s¶n, tiÓu t s¶n thµnh thÞ ( tiÓu th-¬ng, tiÓu chñ, viªn chøc, häc sinh, nhµ v¨n, nhµ b¸o, nhµ gi¸o,...), d©n nghÌo thµnh thÞ, c«ng nh©n,...2. T×nh h×nh v¨n ho¸:_ V¨n ho¸ ViÖt Nam dÇn dÇn tho¸t ra ngoµi ¶nh hëng chi phèi cña v¨n ho¸ Trung Hoa phong kiÕn suèt hµng chôc thÕ kØ, b¾t ®Çu më réng tiÕp xóc víi v¨n ho¸ ph¬ng T©y, chñ yÕu lµ v¨n ho¸ Ph¸p._ Líp trÝ thøc “T©y häc” ngµy cµng ®«ng ®¶o, tËp trung ë thµnh thÞ nhanh chãng thay thÕ líp nho häc ®Ó ®ãng vai trß trung t©m cña ®êi sèng v¨n hoÊ._ Mét cuéc vËn ®éng v¨n ho¸ míi ®· dÊy lªn, chèng lÔ gi¸o phong tôc phong kiÕn hñ lËu, ®ßi gi¶i phãng ç nh©n._ B¸o chÝ vµ nghÒ xuÊt b¶n ph¸t triÓn m¹nh. Ch÷ quèc ng÷ dÇn thay thÕ h¼n ch÷ h¸n, ch÷ N«m trong hÇu hÕt çc lÜnh vùc v¨n ho¸ vµ ®êi sèng.II. T×nh h×nh v¨n häc:1. MÊy nÐt vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn: V¨n häc thêi k× nµy chia lµm 3 chÆng:_ ChÆng thø nhÊt: Hai thËp kØ ®Çu thÕ kØ._ ChÆng thø hai: Nh÷ng n¨m hai m¬i._ ChÆng thø ba: Tõ ®Çu nh÷ng n¨m ba m¬i ®Õn Çch m¹ng th¸ng T¸m 1945.a. ChÆng thø nhÊt:_ Ho¹t ®éng v¨n häc s«i næi vµ cã nhiÒu thµnh tùu ®Æc s¾c cña çc nhµ nho yªu níc cã t tëng canh t©n, tËp hîp chung quanh çc phong trµo Duy t©n, §«ng du, §«ng Kinh nghÜa thôc ( tiªu biÓu: Phan Béi Ch©u, Phan Ch©u Trinh, NguyÔn Thîng HiÒn, Huúnh Thóc Kh¸ng, Ng« §øc KÕ,...)._ Phong trµo s¸ng t¸c th¬ v¨n yªu níc, cæ ®éng çch m¹ng gåm nhiÒu thÓ lo¹i, v¨n xu«i vµ v¨n vÇn viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷ vµ b»ng ch÷ H¸n, s¸ng t¸c ë trong níc vµ ë ngoµi níc bÝ mËt göi vÒ, ®· gãp phÇn thæi bïng lªn ngän löa çch m¹ng ®Çu thÕ kØ._ Mét hiÖn tîng ®¸ng chó ý lµ sù h×nh thµnh cña tiÓu thuyÕt míi viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷ ë Nam K×. Tuy nhiªn, phÇn lín tiÓu thuyÕt cßn vông vÒ, non nít.b. ChÆng thø hai:_ NÒn quèc v¨n míi cã nhiÒu thµnh tùu cã gi¸ trÞ:+ VÒ v¨n xu«i: Cã c¶ mét phong trµo tiÓu thuyÕt ë nam K×, tiªu biÓu lµ Hå BiÓu Ch¸nh. ë ngoµi B¾c, tiÓu thuyÕt “Tè T©m” cña Hoµng Ngäc Ph¸ch, truyÖn ng¾n cña Ph¹m Duy Tèn, NguyÔn B¸ Häc lµ nh÷ng s¸ng t¸c næi tréi h¬n c¶.+ VÒ th¬ ca: Næi bËt lªn tªn tuæi cña T¶n §µ - NguyÔn Kh¾c HiÕu, mét hån th¬ phãng kho¸ng ®Çy l·ng m¹n. Cïng víi T¶n §µ lµ ¸ Nam TrÇn TuÊn Kh¶i, ngêi ®· sö

dông réng r·i çc ®iÖu th¬ ca d©n gian ®Ó diÔn t¶ t©m sù th¬ng níc lo ®êi kÝn ®¸o mµ thiÕt tha.+ ThÓ lo¹i kÞch nãi du nhËp tõ ph¬ng T©y b¾t ®Çu xuÊt hiÖn trong v¨n häc vµ s©n khÊu ViÖt Nam._ L·nh tô NguyÔn ¸i Quèc ®ang ho¹t ®éng çch m¹ng trªn ®Êt Ph¸p ®· s¸ng t¸c nhiÒu truyÖn ng¾n, bµi b¸o ch©m biÕm, phãng sù, kÞch,...b»ng tiÕng Ph¸p, cã tÝnh chiÕn ®Êu cao vµ bót ph¸p ®iªu luyÖn, hiÖn ®¹i.c. ChÆng thø ba: V¨n häc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, cã thÓ gäi lµ bïng næ, ®¹t nhiÒu thµnh tùu phong phó, ®Æc s¾c ë mäi khu vùc, thÓ lo¹i._ TruyÖn ng¾n vµ tiÓu thuyÕt phong phó cha tõng cã, võa míi mÎ võa giµ dÆn vÒ nghÖ thuËt.+ VÒ tiÓu thuyÕt cña NhÊt Linh, Kh¸i Hng ®· më ®Çu cho phong trµo tiÓu thuyÕt míi. Sau ®ã lµ nh÷ng tiÓu thuyÕt cã gi¸ trÞ cao cña Vò Träng Phông ( “Gi«ng tè”, “Sè ®á” ), Ng« TÊt Tè (“T¾t ®Ìn”), Nam Cao ( “Sèng mßn”)...+ VÒ truyÖn ng¾n: ngoµi NguyÔn C«ng Hoan, Th¹ch Lam, Nam Cao – nh÷ng bËc thÇy vÒ truyÖn ng¾n – cßn cã mét lo¹t nh÷ng c©y bót cã tµi nh NguyÔn Tu©n, Thanh TÞnh, T« Hoµi, Bïi HiÓn,...+ VÒ phãng sù: ®¸ng chó ý nhÊt lµ Tam Lang, Vò Träng Phäng, Ng« TÊt Tè.+ VÒ tuú bót: Næi bËt lµ tªn tuæi NguyÔn Tu©n – mét c©y bót rÊt mùc tµi hoa, ®éc ®¸o._ Th¬ ca thËt sù ®æi míi víi phong trµo “Th¬ míi” (ra qu©n rÇm ré n¨m 1932) g¾n liÒn víi çc tªn tuæi: ThÕ L÷, Lu Träng L, Xu©n DiÖu, Huy CËn, Hµn MÆc Tö, NguyÔn BÝnh, ChÕ Lan Viªn...+ Th¬ ca çch m¹ng næi bËt lµ çc tªn tuæi: Hå ChÝ Minh, Tè H÷u, Sãng Hång,..._ KÞch nãi tiÕp tôc ph¸t triÓn víi h×nh thøc míi mÎ h¬n tríc, çc t¸c gi¶ ®¸ng chó ý: Vi HuyÒn §¾c, §oµn Phó Tø, NguyÔn Huy Tëng.-> ë thÓ lo¹i nµy cha cã nh÷ng s¸ng t¸c cã chÊt lîng cao._ Phª b×nh v¨n häc còng ph¸t triÓn víi mét sè c«ng tr×nh cã nhiÒu gi¸ trÞ ( “Thi nh©n ViÖt Nam” – Hoµi Thanh, “Nhµ v¨n hiÖn ®¹i” – Vò Ngäc Phan ).2. §Æc ®iÓm chung cña v¨n häc ViÖt Nam tõ ®Çu thÕ kØ XX ®Õn Çch m¹ng th¸ng T¸m 1945:a. V¨n häc ®æi míi theo híng hiÖn ®¹i ho¸._ §« thÞ ph¸t triÓn, líp c«ng chóng v¨n häc míi ra ®êi vµ ngµy cµng ®«ng ®¶o, ¶nh h-ëng cña v¨n ho¸ ph¬ng T©y, b¸o chÝ vµ xuÊt b¶n ph¸t triÓn,...tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· thóc ®Èy v¨n häc ph¶i nhanh chãng ®æi míi ®Ó hiÖn ®¹i ho¸, ®¸p øng nhu cÇu tinh thÇn vµ thÞ hiÕu thÈm mÜ míi cña x· héi. Sù ®æi míi diÔn ra trªn nhiÒu ph¬ng diÖn, mäi thÓ lo¹i v¨n häc.+ Sù ra ®êi cña nÒn v¨n xu«i quèc ng÷. TruyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt thêi k× nµy, ®Æc biÖt lµ tõ sau 1930, ®îc viÕt theo lèi míi, kh¸c víi lèi viÕt truyÖn trong v¨n häc cæ, do häc tËp lèi viÕt truyÖn cña ph¬ng T©y.

+ Th¬ ®æi míi s©u s¾c víi sù ra ®êi cña phong trµo “Th¬ míi”, ®îc coi lµ “mét cuéc çch mÖnh trong th¬ ca”. Nh÷ng quy t¾c gß bã, lèi diÔn ®¹t íc lÖ, c«ng thøc bÞ ph¸ bá, c¶m xóc ®îc ph¬i bµy cëi më, tù nhiªn, ch©n thµnh h¬n.+ Phãng sù, kÞch nãi, phª b×nh v¨n häc ra ®êi còng lµ biÓu hiÖn cña sù ®æi míi v¨n häc theo híng hiÖn ®¹i ho¸._ HiÖn ®¹i ho¸ v¨n häc lµ mét qu¸ tr×nh.ë hai chÆng ®Çu, v¨n häc ®· chuyÓn biÕn m¹nh theo híng hiÖn ®¹i ho¸ nhng sù nÝu kÐo cña çi cò cßn nÆng. ChØ ®Õn chÆng thø ba, sù ®æi míi v¨n häc míi thËt toµn diÖn vµ s©u s¾c, ®Ó tõ ®©y, cã thÓ coi v¨n häc ViÖt Nam ®· thËt sù lµ mét nÒn v¨n häc mang tÝnh hiÖn ®¹i, b¾t nhÞp víi v¨n häc cña thÕ giíi hiÖn ®¹i.b. V¨n häc h×nh thµnh hai khu vùc ( hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p ) víi nhiÒu trµo lu cïng ph¸t triÓn.* Khu vùc hîp ph¸p: V¨n häc l¹i ph©n ho¸ thµnh çc trµo lu mµ næi bËt lµ hai trµo lu chÝnh:_ Trµo lu l·ng m¹n: + Nãi lªn tiÕng mãi cña ç nh©n giµu c¶m xóc vµ kh¸t väng, bÊt hoµ víi thùc t¹i, ngét ng¹t, muèn tho¸t khái thùc t¹i ®ã b»ng méng tëng vµ b»ng viÖc ®i s©u vµo thÕ giíi néi t©m. V¨n häc l·ng m¹n thêng ca ngîi t×nh yªu ®¾m say, vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn, cña “ngµy xa” vµ thêng ®îm buån. Tuy çc c©y bót l·ng m¹n cha cã ý thøc çch m¹ng vµ tinh thÇn chiÕn ®Êu gi¶i phãng d©n téc còng nh cßn cã nh÷ng h¹n chÕ râ rÖt vÒ t tëng, nhng nhiÒu s¸ng t¸c cña hä vÉn ®Ëm ®µ tÝnh d©n téc vµ cã nhiÒu yÕu tè lµnh m¹nh, tiÕn bé ®¸ng quý. V¨n häc l·ng m¹n cã ®ãng gãp to lín vµo c«ng cuéc ®æi míi ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ v¨n häc, ®Æc biÖt lµ vÒ th¬ ca.+ Tiªu biÓu cho trµo lu l·ng m¹n tríc 1930 lµ th¬ T¶n §µ, tiÓu thuyÕt “Tè T©m” cña Hoµng Ngäc Ph¸ch; sau 1930 lµ “Th¬ míi” cña ThÕ L÷, Lu Träng L, Xu©n DiÖu, Huy CËn, Hµn MÆc Tö, ChÕ Lan Viªn, NguyÔn BÝnh,... vµ v¨n xu«i cña NhÊt Linh, Kh¸i H-ng, Th¹ch Lam, Thanh TÞnh, NguyÔn Tu©n,..._ Trµo lu hiÖn thùc:+ Çc nhµ v¨n híng ngßi bót vµo viÖc ph¬i bµy thùc tr¹ng bÊt c«ng, thèi n¸t cña x· héi vµ ®i s©u ph¶n ¸nh t×nh c¶nh thèng khæ cña çc tÇng líp quÇn chóngbÞ ¸p bøc bãc lét ®¬ng thêi.+ Çc s¸ng t¸c cã tÝnh ch©n thùc cao vµ thÊm ®îm tinh thÇn nh©n ®¹o. V¨n häc cã nhiÒu thµnh tùu ®Æc s¾c ë çc thÓ lo¹i v¨n xu«i ( truyÖn ng¾n cña Ph¹m Duy Tèn, NguyÔn B¸ Häc, NguyÔn C«ng Hoan, Nam Cao, Nguyªn Hång, T« Hoµi, Bïi HiÓn, tiÓu thuyÕt cña Hå BiÓu Ch¸nh, Vò Träng Phông, Ng« TÊt Tè, Nguyªn Hång, M¹nh Phó Tø, T« Hoµi, Nam Cao; phãng sù cña Tam Lang, Vò Träng Phông, Ng« TÊt Tè...), nhng còng cã nh÷ng s¸ng t¸c gi¸ trÞ ë thÓ th¬ trµo phóng ( th¬ Tó Mì, §ç Phån ).* Khu vùc bÊt hîp ph¸p:_ §ã lµ çc s¸ng t¸c th¬ ca cña çc chiÕn sÜ trong nhµ tï, ho¹t ®éng mét çch bÝ mËt, bÞ ®Æt ra ngoµi ph¸p luËt vµ ngoµi ®êi sèng v¨n häc b×nh thêng.

_ Th¬ v¨n çch m¹ng ra ®êi vµ ph¸t triªn trong hoµn c¶nh lu«n bÞ ®µn ¸p, khñng bè, thiÕu c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt tèi thiÓu. Tuy vËy, nã vÉn ph¸t triÓn m¹nh mÏ, liªn tôc, ngµy cµng phong phó vµ cã chÊt lîng nghÖ thuËt cao._ Th¬ v¨n ®· nãi lªn mét çch thèng thiÕt, xóc ®éng tÊm lßng yªu níc th¬ng d©n nång nµn, niÒm c¨m thï s«i sôc lò giÆc cíp níc vµ bän b¸n níc, ®· to¸t lªn khÝ ph¸ch hµo hïng cña çc chiÕn sÜ çch m¹ng thuéc nhiÒu thÕ hÖ nöa ®Çu thÕ kØ.c. V¨n häc ph¸t triÓn víi nhÞp ®é ®Æc biÖt khÈn tr¬ng, ®¹t ®îc thµnh tùu phong phó._ V¨n xu«i quèc ng÷: ChØ trªn díi ba m¬i n¨m, ®· ph¸t triÓn tõ chç hÇu nh cha cã g× ®Õn chç cã c¶ mét nÒn v¨n xu«i phong phó, kh¸ hoµn chØnh víia mäi thÓ lo¹i ( truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt, phãng sù, tuú bót,...), cã tr×nh ®é nghÖ thuËt ngay cµng cao, trong ®ã cã c¶ nh÷ng kiÖt t¸c._ VÒ th¬, sù ra ®êi cña phong trµo “Th¬ míi” (1932) ®· më ra “mét thêi ®¹i trong thi ca” vµ lµm xuÊt hiÖn mét lo¹t nhµ th¬ cã tµi n¨ng vµ cã b¶n s¾c. Th¬ ca còng lµ thÓ lo¹i ph¸t triÓn m¹nh trong khu vùc v¨n häc bÊt hîp ph¸p, nhÊt lµ m¶ng th¬ trong tï cña çc chiÕn sÜ çch m¹ng ( næi bËt lµ Phan Béi Ch©u, Hå ChÝ Minh, Tè H÷u ).+ Nh÷ng thÓ lo¹i míi ®îc du nhËp nh phãng sù, tuú bót, phª b×nh v¨n häc, kÞch nãi còng cã nh÷ng thµnh tùu ®Æc s¾c.Tãm l¹i:_ Ph¸t triÓn trong hoµn c¶nh chÕ ®é thuéc ®Þa tµn b¹o, l¹c hËu, v¨n häc ViÖt Nam thêi k× nµy kh«ng tr¸nh ®îc nh÷ng h¹n chÕ nhiÒu mÆt. §ã lµ cha kÓ cã nh÷ng m¶ng s¸ng t¸c râ rµng lµ tiªu cùc, ®éc h¹i. Dï vËy, phÇn cã gi¸ trÞ thËt sù cña thêi k× v¨n häc nµy, - mét thêi k× ph¸t triÓn m¹nh mÏ cha tõng cã trong lÞch sö v¨n häc d©n téc – vÉn phong phó._ Nguyªn nh©n cña sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ, phong phó ®Æc biÖt ®ã cña v¨n häc, xÐt ®Õn cïng, chÝnh lµ do nã ®· kh¬i nguån tõ søc sèng tinh thÇn m·nh liÖt cña d©n téc. Søc sèng Êy ®îc thÓ hiÖn tríc hÕt ë c«ng cuéc ®Êu tranh çch m¹ng ngµy cµng dang cao; nhng sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ, rùc rì cña v¨n häc thêi k× nµy còng chÝnh lµ mét ph¬ng diÖn biÓu hiÖn cña søc sèng bÊt diÖt Êy.

Ngµy d¹y:Buæi 2.

«n tËp truyÖn kÝ viÖt nam 1930 - 1945

_ Em h·y nªu nh÷ng nÐt s¬ lîc vÒ nhµ v¨n

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. V¨n b¶n “T«i ®i häc” (Thanh TÞnh ).1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Thanh TÞnh:_ Thanh TÞnh ( 1911 – 1988 ) lµ bót danh

Thanh TÞnh?

_ Nªu xuÊt xø cña truyÖn ng¾n “T«i ®i häc”?

_ Nªu néi dung chÝnh cña v¨n b¶n “T«i ®i häc”?

_ TruyÖn ng¾n “T«i ®i häc” cã kÕt cÊu nh thÕ nµo?

_ Trong truyÖn ng¾n “T«i ®i häc”, Thanh TÞnh ®· kÕt hîp nh÷ng ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo ®Ó thÓ hiÖn nh÷ng håi øc cña m×nh?

_ Nh÷ng nh©n vËt nµo ®îc kÓ trong truyÖn ng¾n “T«i ®i häc”?_ Trong ®ã, theo em nh©n vËt nµo lµ nh©n vËt chÝnh? V× sao em cho lµ nh vËy?

cña TrÇn V¨n Ninh, quª ë tØnh Thõa Thiªn – HuÕ, cã gÇn 50 n¨m cÇm bót s¸ng t¸c._ Sù nghiÖp v¨n häc cña «ng phong phó, ®a d¹ng._ Th¬ v¨n «ng ®Ëm chÊt tr÷ t×nh ®»m th¾m, giµu c¶m xóc ªm dÞu, trong trÎo. Næi bËt nhÊt cã thÓ kÓ lµ çc t¸c phÈm: Quª mÑ ( truyÖn ng¾n, 1941 ), NgËm ng¶i t×m trÇm ( truyÖn ng¾n, 1943 ), §i tõ gi÷a mïa sen ( truyÖn th¬, 1973 ),...2. TruyÖn ng¾n “T«i ®i häc”.a. Nh÷ng nÐt chung:* XuÊt xø: “T«i ®i häc” in trong tËp “Quª mÑ” (1941), mét tËp v¨n xu«i næi bËt nhÊt cña Thanh TÞnh.* Néi dung chÝnh: B»ng giäng v¨n giµu chÊt th¬, chÊt nh¹c, ng«n ng÷ tinh tÕ vµ sinh ®éng, t¸c gi¶ ®· diÔn t¶ nh÷ng kØ niÖm cña buæi tùu trêng ®Çu tiªn. §ã lµ t©m tr¹ng bì ngì mµ thiªng liªng, míi mÎ mµ s©u s¾c cña nh©n vËt “t«i” trong ngµy ®Çu tiªn ®i häc.* KÕt cÊu: TruyÖn ®îc kÕt cÊu theo dßng håi tëng cña nh©n vËt “t«i”. Dßng håi t-ëng ®îc kh¬i gîi hÕt søc tù nhiªn b»ng mét khung c¶nh mïa thu hiÖn t¹i vµ tõ ®ã nhí l¹i lÇn lît tõng kh«ng gian, thêi gian, tõng con ngêi, c¶nh vËt víi nh÷ng c¶m gi¸c cô thÓ trong qu¸ khø. * Ph¬ng thøc biÓu ®¹t: Nhµ v¨n ®· kÕt h¬p çc ph¬ng thøc tù sù, miªu t¶ vµ biÓu c¶m ®Ó thÓ hiÖn nh÷ng håi øc cña m×nh.b. HÖ thèng nh©n vËt:_ Gåm çc nh©n vËt: “t«i”, ngêi mÑ, «ng ®èc, häc trß._ Nh©n vËt chÝnh: “t«i”. V×: ®©y lµ nh©n vËt ®îc t¸c gi¶ thÓ hiÖn nhiÒu nhÊt vµ mäi sù viÖc ®Òu ®îc kÓ theo c¶m nhËn cña “t«i”.

_ Khi kÓ vÒ kØ niÖm ngµy ®Çu tiªn ®i häc, nh©n vËt “t«i” ®· kÓ theo nh÷ng tr×nh tù kh«ng gian, thêi gian nµo?

_ V× sao nh©n vËt “t«i” cã c¶m gi¸c thÊy “l¹” trong buæi ®Çu tiªn ®Õn trêng mÆc dï trªn con ®êng Êy “t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn”?

_ Chi tiÕt nµo thÓ hiÖn tõ ®©y ngêi häc trß nhá sÏ cè g¾ng häc hµnh quyÕt t©m vµ ch¨m chØ?

_ Th«ng qua nh÷ng c¶m nhËn cña b¶n th©n trªn con ®êng lµng ®Õn trêng, nh©n vËt “t«i” ®· béc lé ®øc tÝnh g× cña m×nh?_ Ng«i trêng lµng MÜ LÝ hiÖn lªn trong m¾t “t«i” tríc vµ sau khi ®i häc cã nh÷ng g× kh¸c nhau, vµ h×nh ¶nh ®ã cã ý nghÜa g×?

_ V× sao khi bíc vµo líp häc, trong lßng nh©n vËt “t«i”l¹i c¶m thÊy nçi “xa mÑ”

* Nh©n vËt “t«i”:_ Khi kÓ vÒ kØ niÖm ngµy ®Çu tiªn ®i häc, nh©n vËt “t«i” ®· kÓ theo nh÷ng tr×nh tù kh«ng gian, thêi gian:+ Trªn ®êng tíi trêng.+ Lóc ë s©n trêng.+ Khi ngåi trong líp häc._ Bëi t×nh c¶m vµ nhËn thøc cña cËu ®· cã sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ. ®Êy lµ c¶m gi¸c tù thÊy m×nh nh ®· lín lªn, v× thÕ mµ thÊy con ®êng lµng kh«ng dµi réng nh tríc,..._ ThÓ hiÖn râ ý chÝ häc hµnh, muèn tù m×nh häc hµnh ®Ó kh«ng thua kÐm b¹n bÌ:+ gh× thËt chÆt hai quyÓn vë míi trªn tay.+ muèn thö søc tù cÇm bót, thíc.=> §øc tÝnh: yªu m¸i trêng tuæi th¬, yªu b¹n bÌ, c¶nh vËt quª h¬ng, vµ ®Æc biÖt lµ cã ý chÝ häc tËp._ Khi cha ®i häc, “t«i” thÊy ng«i trêng MÜ LÝ “cao r¸o vµ s¹ch sÏ h¬n çc nhµ trong lµng”. Nhng lÇn tíi trêng ®Çu tiªn, “t«i” l¹i thÊy “trêng MÜ LÝ tr«ng võa xinh x¾n võa oia nghiªm nh çi ®×nh lµng Hoµ Êp khiÕn lßng t«i ®©m ra lo sî vÈn v¬”. Sù nhËn thøc cã phÇn kh¸c nhau Êy vÒ ng«i trêng thÓ hiÖn râ sù thay ®æi s©u s¾c trong t×nh c¶m vµ nhËn thøc cña ngêi häc trß nhá. §Æc biÖt “t«i” nh×n thÊy líp häc “nh çi ®×nh lµng” (n¬i th-êng diÔn ra çc sinh ho¹t céng ®ång nh tÕ lÔ, thê cóng, héi häp,...). PhÐp so s¸nh trªn ®· diÔn t¶ ®îc c¶m xóc trang nghiªm, thµnh kÝnh vµ l¹ lïng cña ngêi häc trß nhá víi ng«i truêng, ®ång thêi qua ®ã, t¸c gi¶ ®· ®Ò cao tri thøc, kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ quan träng cña trêng häc trong ®êi sèng nh©n lo¹i._ Nçi c¶m nhËn “xa mÑ” cña “t«i” khi xÕp

thËt lín, vµ “t«i” ®· cã nh÷ng c¶m nhËn g× kh¸c khi bíc vµo líp häc?

_ Ngåi trong líp häc, võa ®a m¾t nh×n theo çnh chim, nhng nghe tiÕng phÊn th× nh©n vËt “t«i” l¹i ch¨m chØ nh×n thÇy viÕt råi lÈm nhÈm ®äc theo. Nh÷ng chi tiÕt Êy thÓ hiÖn ®iÒu g× trong t©m hån nh©n vËt “t«i”?

_ H×nh ¶nh «ng ®èc ®îc “t«i” nhí l¹i nh thÕ nµo?

hµng vµo líp thÓ hiÖn ngêi häc trß nhá ®· b¾t ®Çu c¶m thÊy sù “tù lËp” cña m×nh khi ®i häc._ T«i ®· cã nh÷ng c¶m nhËn khi bíc vµo líp häc:+ Mét mïi h¬ng l¹ x«ng lªn.+ Nh×n h×nh treo trªn têng “thÊy l¹ vµ hay hay”.+ Nh×n bµn ghÕ chç ngåi råi “l¹m nhËn lµ cña m×nh”.+ Nh×n b¹n bÌ cha quen nhng “kh«ng c¶m thÊy sù xa l¹ chót nµo”.=> C¶m gi¸c võa quen l¹i võa l¹: l¹ v× lÇn ®Çu tiªn ®îc vµo líp häc, mét m«i trêng s¹ch sÏ, ng¨n n¾p. Quen v× b¾t ®Çu ý thøc ®îc r»ng tÊt c¶ råi ®©y sÏ g¾n bã th©n thiÕt víi m×nh m·i m·i. C¶m gi¸c Êy ®· thÓ hiÖn t×nh c¶m trong s¸ng, hån nhiªn nhng còng s©u s¾c cña cËu häc trß nhá ngµy nµo._ Khi nh×n con chim “vç çnh bay lªn” vµ thÌm thuång, nh©n vËt “t«i” ®· mang t©m tr¹ng buån khi gi· tõ tuæi Êu th¬ v« t, hån nhiªn, ®Ó b¾t ®Çu “lín lªn” trong nhËn thøc cña m×nh. Khi nghe tiÕng phÊn, ngêi häc trß nhá ®· trë vÒ “c¶nh thËt”, “vßng tay lªn bµn ch¨m chØ nh×n thÇy viÕt vµ lÈm nhÈm ®¸nh vÇn ®äc”. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu Êy thÓ hiÖn lßng yªu thiªn nhiªnb, c¶nh vËt, yªu tuæi th¬ vµ ý thøc vÒ sù häc hµnh cña ngêi häc trß nhá.* H×nh ¶nh «ng ®èc:_ §îc thÓ hiÖn qua lêi nãi, ¸nh m¾t, th¸i ®é:+ Lêi nãi: “Çc em ph¶i g¾ng häc ®Ó thÇy mÑ ®îc vui lßng vµ ®Ó thÇy d¹y çc em ®îc sung síng”.+ ¸nh m¾t: Nh×n häc trß “víi cÆp m¾t hiÒn tõ vµ c¶m ®éng”.+ Th¸i ®é: “t¬i cêi nhÉn n¹i chê chóng

_ Qua çc chi tiÕt Êy, chóng ta c¶m thÊy t×nh c¶m cña ngêi häc trß nhá nh thÕ nµo víi «ng ®èc?

_ Nªu nh÷ng nÐt s¬ lîc vÒ nhµ v¨n Nguyªn Hång?

_ Em hiÓu g× vÒ thÓ v¨n håi kÝ?

_ Em hiÓu g× vÒ tËp håi kÝ “Nh÷ng ngµy th¬ Êu”?

t«i”._ H×nh ¶nh «ng ®èc lµ mét h×nh ¶nh ®Ñp khiÕn cho nh©n vËt “t«i” quý träng, biÕt ¬n vµ tin tëng s©u s¾c vµo nh÷ng ngêi ®a tri thøc ®Õn cho m×nh.II. V¨n b¶n “Trong lßng mÑ” (Nguyªn Hång ).1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Nguyªn Hång:_ Nguyªn Hång ( 1918 – 1982 ) tªn ®Çy ®ñ lµ NguyÔn Nguyªn Hång, quª ë Nam §Þnh, nhng tríc çch m¹ng, «ng sèng chñ yÕu trong mét xãm lao ®éng nghÌo ë H¶i Phßng._ Thêi th¬ Êu víi cuéc sèng cay ®¾ng, vÊt v¶ ®· ¶nh hëng lín ®Õn s¸ng t¸c cña «ng. Ngay tõ t¸c phÈm ®Çu tay, «ng ®· viÕt vÒ nh÷ng ngêi lao ®éng nghÌo khæ gÇn gòi mét çch ch©n thùc vµ xóc ®éng víi mét t×nh yªu th¬ng th¾m thiÕt._ Sau çch m¹ng th¸ng T¸m 1945, nhµ v¨n ®i theo çch m¹ng vµ tiÕp tôc s¸ng t¸c cho ®Õn cuèi ®êi. _¤ng ®· ®Ó l¹i mét sù nghiÖp s¸ng t¹o ®å sé, cã gi¸ trÞ, víi nhiÒu t¸c phÈm næi bËt nh: BØ vá ( tiÓu thuyÕt, 1938 ), Nh÷ng ngµy th¬ Êu (håi kÝ, 1938), Trêi xanh ( tËp th¬, 1960), Cöa biÓn ( bé tiÓu thuyÕt gåm 4 tËp, 1961 – 1976 ), Nói rõng Yªn ThÕ ( bé tiÓu thuyÕt ®ang viÕt dë ),...2. Håi kÝ “Nh÷ng ngµy th¬ Êu”._ Håi kÝ lµ mét thÓ v¨n ®îc dïng ®Ó ghi l¹i nh÷ng chuyÖn cã thËt ®· x¶y ra trong cuéc ®êi mét con ngêi cô thÓ, thêng lµ cña chÝnh ngêi viÕt. Håi kÝ thêng ®îc nh÷ng ngêi næi tiÕng viÕt vµo nh÷ng n¨m th¸ng cuèi ®êi._ “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” lµ mét tËp håi kÝ gåm 9 ch¬ng viÕt vÒ tuæi th¬ cay ®¾ng cña chÝnh Nguyªn Hång, ®îc ®¨ng b¸o n¨m 1938 vµ xuÊt b¶n lÇn ®Çu n¨m

_ Nªu xuÊt xø cña ®o¹n trÝch “Trong lßng mÑ”?

_ Néi dung cña ®o¹n trÝch “Trong lßng mÑ” kÓ vÒ ®iÒu g×?

_ V¨n b¶n “Trong lßng mÑ” ®îc kÕt cÊu theo tr×nh tù nµo?

_ §o¹n trÝch ®îc kÓ nµy cã nh÷ng nh©n vËt nµo?_ Nh©n vËt chÝnh lµ ai?

1940._ Nh©n vËt chÝnh lµ cËu bÐ Hång. CËu bÐ lín lªn trong mét gia ®×nh sa sót. Ng-êi cha sèng u uÊt, thÇm lÆng, råi chÕt trong nghÌo tóng, nghiÖn ngËp. Ngêi mÑ cã tr¸i tim khao kh¸t yªu th¬ng ph¶i vïi ch«n tuæi xu©n trong mét cuéc h«n nh©n kh«ng h¹nh phóc. Sau khi chång chÕt, ngêi phô n÷ ®¸ng th¬ng Êy v× qu¸ cïng quÉn ®µnh ph¶i bá con ®i kiÕm ¨n ph¬ng xa. Chó bÐ Hång ®· må c«i cha nay v¾ng mÑ, l¹i ph¶i sèng c« ®¬n gi÷a sù ghÎ l¹nh, cay nghiÖt cña nh÷ng ngêi hä hµng giµu cã, trë thµnh ®øa bÐ, ®ãi r¸ch, lªu læng, lu«n thÌm kh¸t yªu th¬ng cña ngêi th©n._ Tõ c¶nh ngé vµ t©m sù cña ®øa bÐ c«i cót, ®au khæ, t¸c phÈm ®· cho ngêi ®äc thÊy bé mÆt l¹nh lïng cña x· héi cò, víi nh÷ng gi¶ dèi, ®éc ¸c, ®Çy nh÷ng thµnh kiÕn cæ hñ khiÕn t×nh m¸u mñ ruét thÞt còng cã nguy c¬ kh« hÐo vµ quyÒn sèng cña ngêi phô n÷ vµ trÎ con bÞ bãp nghÑt.3. §o¹n trÝch “Trong lßng mÑ”.a. Nh÷ng nÐt chung:* XuÊt xø: §o¹n trÝch “Trong lßng mÑ” thuéc ch-¬ng IV cña tËp håi kÝ “Nh÷ng ngµy th¬ Êu”. * Néi dung chÝnh: KÓ l¹i qu·ng ®êi tuæi th¬ cay ®¾ng cña bÐ Hång khi ph¶i sèng víi bµ c« cay nghiÖt, nhng dï trong c¶nh ngé xa mÑ, cËu bÐ Êy vÉn cã ®îc sù tØnh t¸o ®Ó hiÓu mÑ, yªu th¬ng mÑ v« bê vµ cã mét niÒm khao kh¸t ch¸y báng ®îc sèng trong t×nh mÑ.* KÕt cÊu: TruyÖn ®îc kÕt cÊu theo diÔn biÕn t©m lÝ nh©n vËt. Cô thÓ lµ:_ Nh÷ng suy nghÜ cña bÐ Hång trong

_ Qua ®o¹n trÝch “Trong lßng mÑ”, em h·y rót ra nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña bÐ Hång?

_ Bµ c« cã quan hÖ nh thÕ nµo víi bÐ Hång?

_ Bµ c« hiÖn lªn víi tÝnh çch g×? LÊy dÉn chøng ®Ó chøng minh?

_ Trong nh÷ng lêi lÏ cña ngêi c«, theo em, chç nµo thÓ hiÖn sù “cay ®éc” nhÊt? V× sao?

_ H×nh ¶nh mÑ bÐ Hång ®îc kÓ qua nh÷ng chi tiÕt nµo?

cuéc trß chuyÖn víi bµ c«._ C¶m xóc cña bÐ Hång khi gÆp mÑ vµ ®îc ngåi trong lßng mÑ.b. HÖ thèng nh©n vËt:_ §o¹n trÝch cã 3 nh©n vËt: cËu bÐ Hång, mÑ bÐ Hång, bµ c« bÐ Hång._ Nh©n vËt chÝnh: bÐ Hång.* Nh©n vËt bÐ Hång:_ §ã lµ mét th©n phËn ®au khæ nhng cã lßng th¬ng yªu, sù kÝnh träng vµ niÒm tin m·nh liÖt vÒ ngêi mÑ cña m×nh._ §ã lµ mét ®øa trÎ sèng trong tñi cùc vµ c« ®¬n, lu«n khao kh¸t t×nh th¬ng cña ngêi th©n yªu._ §ã lµ mét con ngêi nhá tuæi nhng cã mét thÕ giíi néi t©m phong phó, s©u s¾c, tinh tÕ trong çch nh×n ®êi, nh×n ngêi, cã mét lÝ trÝ cÇn thiÕt ®Ó nhËn ra nh÷ng hñ tôc x· héi chµ ®¹p ®Õn h¹nh phóc con ngêi.* Nh©n vËt bµ c« Hång:_ Lµ c« ruét cña bÐ Hång, lµ quan hÖ ruét thÞt._ TÝnh çch: HÑp hßi, cay ®éc ®Õn tµn nhÉn.-> ThÓ hiÖn trong cuéc ®èi tho¹i víi bÐ Hång:+ Mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi mÑ mµy kh«ng?+ Sao l¹i kh«ng vµo? Mî mµy ph¸t tµi l¾m, cã nh d¹o tríc ®©u!+ Mµy d¹i qu¸, cø vµo ®i, tao ch¹y cho tiÒn tµu. Vµo mµ b¾t mî mµy may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø._ Nh÷ng lêi nãi ®ã chøa ®ùng sù gi¶ dèi, mØa mai thËm chÝ ¸c ®éc dµnh cho ngêi mÑ ®· nh mét mòi khoan xo¸y vµo t©m hån non nít vµ yªu mÑ cña cËu bÐ Hång._ Chç thÓ hiÖn sù cay ®éc nhÊt trong lêi ngêi c« lµ “th¨m em bÐ chø”. V× khi nãi ®iÒu nµy, ngêi c« ®· ¸m chØ sù “xÊu

_ Nh÷ng chi tiÕt ®ã ®· thÓ hiÖn ®îc ®iÒu g× vÒ ngêi mÑ cña bÐ Hång?

GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë çc bµi ( S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8 ):_ Bµi 1: Tõ c©u 1 ®Õn c©u 12 ( Trang 11, 12, 13, 14)._ Bµi 2: Tõ c©u 1 ®Õn c©u 15 ( Trang 17, 18, 19, 20).

1. T×m nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh ®Æc s¾c trong v¨n b¶n “T«i ®i häc”. H·y chØ ra hiÖu qu¶ nghÖ thuËt cña çc h×nh ¶nh so s¸nh ®ã?

xa” cña ngêi mÑ khi bá con ®Ó theo ngêi kh¸c, ®¸nh th¼ng vµo lßng yªu quý, kÝnh träng mÑ vèn cã trong lßng bÐ Hång.

* Nh©n vËt mÑ bÐ Hång:_ §îc kÓ qua nh÷ng chi tiÕt:+ MÑ t«i vÒ mét m×nh ®em rÊt nhiÒu quµ b¸nh cho t«i vµ em QuÕ t«i.+ MÑ t«i cÇm nãn vÉy t«i...võa kÐo t«i, xoa ®Çu t«i..., lÊy v¹t ¸o n©u thÊm níc m¾t cho t«i.+ MÑ kh«ng cßn cßm câi x¬ x¸c...G¬ng mÆt mÑ t«i vÉn t¬i s¸ng víi ®«i m¾t trong vµ níc da mÞn, lµm næi bËt mµu hång cña hai gß m¸. H¬i quÇn ¸o mÑ t«i vµ nh÷ng h¬i thë ë khu«n miÖng xinh x¾n nhai trÇu ph¶ ra lóc ®ã th¬m tho l¹ thêng._ Qua çi nh×n, sù c¶m nhËn khøu gi¸c vµ c¶m xóc trµn ®Çy yªu th¬ng cña ngêi con, h×nh ¶nh ngêi mÑ hiÖn lªn cô thÓ, sinh ®éng, gÇn gòi, t¬i t¾n vµ ®Ñp v« cïng. §Êy lµ mét ngêi mÑ hoµn toµn kh¸c víi lêi nãi cay ®éc cña bµ c«. §Êy lµ mét ngêi mÑ yªu con, ®Ñp ®Ï, kiªu h·nh vît lªn mäi lêi mØa mai cay ®éc cña ngêi ®êi.B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:Bµi 1:

C©u

1 2 3 4 5 6

§.A B D B A D AC©u

7 8 9 10 11 12

§.A C C D D C DBµi 2:

C©u 1 2 3 4 5§.A C A D C B

2. Häc xong truyÖn ng¾n “T«i ®i häc”, em cã nhËn xÐt g× vÒ çch x©y dùng t×nh huèng cña truyÖn ng¾n nµy?

3. Tõ v¨n b¶n “Cæng trêng më ra” cña LÝ Lan ( ®· häc ë líp 7 ) vµ v¨n b¶n “T«i ®i häc” cña Thanh TÞnh, em cã suy nghÜ g× vÒ ý nghÜa cña buæi tùu trêng ®Çu tiªn ®èi víi mçi ngêi?4. §äc c©u v¨n sau: “Gi¸ nh÷ng cæ tôc ®· ®µy ®o¹ mÑ t«i lµ mét vËt nh hßn ®¸ hay côc thuû tinh, ®Çu mÈu gç, t«i quyÕt vå ngay lÊy mµ c¾n, mµ nhai, mµ nghiÕn cho k× n¸t vôn míi th«i”.a. Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ “cæ tôc” trong c©u v¨n trªn?b. ChØ ra nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ ®îc sö dông trong c©u v¨n trªn?

C©u 6 7 8 9 10§.A A C D D BC©u 11 12 13 14 15§.A C A D C A

II. PhÇn BT Tù luËn:1.* Cã 3 h×nh ¶nh so s¸nh ®Æc s¾c:_ “T«i quªn thÕ nµo ®îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong lßng t«i nhmÊy cµnh hoa t¬i mØm cêi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng”._ “ý nghÜ Êy tho¸ng qua trong trÝ t«i nhÑ nhµng nh mét lµn m©y lít ngang trªn ngän nói”._ “Hä nh con chim con ®øng bªn bê tæ... khái ph¶i rôt rÌ trong c¶nh l¹”.* HiÖu qu¶ nghÖ thuËt:_ Ba h×nh ¶nh nµy xuÊt hiÖn trong ba thêi ®iÓm kh¸c nhau, v× thÕ diÔn t¶ rÊt râ nÐt sù vËn ®éng t©m tr¹ng cña nh©n vËt “t«i”._ Nh÷ng h×nh ¶nh nµy gióp ta hiÓu râ h¬n t©m lÝ cña çc em nhá lÇn ®Çu ®i häc._ H×nh ¶nh so s¸nh t¬i s¸ng, nhÑ nhµng ®· t¨ng thªm mµu s¾c tr÷ t×nh cho t¸c phÈm.2. “T«i ®i häc” kh«ng thuéc lo¹i truyÖn ng¾n nãi vÒ nh÷ng xung ®ét, nh÷ng m©u thuÉn gay g¾t trong x· héi mµ lµ mét truyÖn ng¾n giµu chÊt tr÷ t×nh. Toµn bé c©u chuyÖn diÔn ra xung quanh sù kiÖn: “h«m nay t«i ®i häc”. Nh÷ng thay ®æi trong t×nh c¶m vµ nhËn thøc cña “t«i” ®Òu xuÊt ph¸t tõ nh÷ng sù kiÖn quan träng Êy. T×nh huèng truyÖn, v× thÕ kh«ng phøc t¹p, nhng c¶m ®éng. Çc yÕu tè tù sù, miªu t¶ vµ biÓu c¶m xen kÕt nhau mét çch hµi hoµ.3. C¶ hai v¨n b¶n ®Òu giµu chÊt tr÷ t×nh, ®Òu to¸t lªn ý nghÜa thiªng liªng

c. Th¸i ®é cña bÐ Hång ®îc béc lé trong c©u v¨n trªn lµ th¸i ®é g×?5. Th¶o luËn vÒ nh©n vËt bÐ Hång trong cuéc ®èi tho¹i víi ngêi c«, cã 2 ý kiÕn: (1) Hång rÊt th¬ng mÑ. (2) T×nh th¬ng mÑ ®· khiÕn Hång trë nªn giµ dÆn. ý kiÕn cña em thÕ nµo? H·y tr×nh bµy ®Ó çc b¹n hiÓu.

6. H·y so s¸nh nh©n vËt Hång ë c¶nh ®èi tho¹i víi ngêi c« vµ ë c¶nh gÆp mÑ?

7. Qua ®o¹n trÝch “Trong lßng mÑ”, em hiÓu g× vÒ nçi ®au vµ t×nh c¶m ®Ñp ®Ï cña mÑ Hång?

8. Nh÷ng suy nghÜ cña em sau khi häc xong v¨n b¶n “ Trong lßng mÑ” ( Nguyªn Hång ) vµ “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” (Kh¸nh Hoµi ).

cña buæi tùu trêng ®Çu tiªn vµ vai trß to lín cña nhµ trêng ®èi víi mçi mét con ng-êi.

4.a. Cè tôc: nh÷ng tôc lÖ xa cò.b. Çc biÖn ph¸p tu tõ:_ So s¸nh: nh÷ng cæ tôc ®· ®µy ®o¹ mÑ t«i lµ mét vËt nh hßn ®¸ hay côc thuû tinh, ®Çu mÈu gç._ LiÖt kª: hßn d¸, côc thuû tinh, ®Çu mÈu gç; c¾n, nhai, nghiÕn._ §iÖp ng÷ : mµ.c. Th¸i ®é cña bÐ Hång: Th¬ng mÑ, muèn ph¸ bá nh÷ng cæ tôc ®· ®µy ®o¹ mÑ.5. C¶ 2 ý kiÕn ®ã ®Òu x¸c ®¸ng. §óng lµ t×nh th¬ng mÑ ®· khiÕn Hång trë nªn giµ dÆn. Dï cßn Ýt tuæi nhng Hång ®· biÕt th«ng c¶m víi mÑ, hiÓu mÑ kh«ng cã téi g× mµ chØ v× nî nÇn cïng tóng ph¶i ®i tha h¬ng cÇu thùc, v× thÕ mµ Hång còng trë nªn kh«n ngoan h¬n, biÕt c¶nh gi¸c tríc th¸i ®é cña ng¬× c«. Em ®· cè giÊu ®i t×nh c¶m thùc, kh«ng chØ tõ chèi chuyÕn ®i Thanh Ho¸ mµ cßn hái vÆn ®Ó ngêi c« kh«ng thùc hiÖn ®îc ©m mu. Hång hiÓu nçi ®au khæ cña mÑ lµ do nh÷ng cæ tôc phong kiÕn g©y ra nªn h×nh dung nh÷ng cæ tôc ®ã lµ mÈu gç, côc ®¸ mµ em muèn chiÕn ®Êu xo¸ bá chóng ( nhai, nghiÕn cho k× n¸t vôn míi th«i ). Nh÷ng c¶m xóc, suy nghÜ Êy kh«ng thÓ cã ë mét ®øa trÎ ng©y th¬.6. _ Khi ®èi tho¹i víi ngêi c«: Hång giµ dÆn, cè gång m×nh lªn._ Khi gÆp mÑ: Hång trë l¹i víi sù ng©y th¬, bÐ báng.7._ Sèng nghÌo tóng, ph¶i xa con, bÞ sù ghÎ

l¹nh cña gia ®×nh nhµ chång._ Yªu th¬ng con.8._ V¨n b¶n “ Trong lßng mÑ” cho thÊy mét nghÞch c¶nh: Con çi ph¶i sèng xa mÑ, bÞ h¾t hñi mµ vÉn th¬ng mÑ vµ ®îc mÑ yªu th¬ng._ V¨n b¶n “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” cho thÊy nçi ®au khæ cña con çi l¹i do chÝnh cha mÑ g©y ra. Cha mÑ vÉn cßn ®ã mµ anh em chóng ph¶i chia tay nhau.

Ngµy d¹y:Buæi 3.

«n tËp truyÖn kÝ viÖt nam 1930 - 1945

_ Em h·y nªu nh÷ng nÐt s¬ lîc vÒ nhµ v¨n Ng« TÊt Tè?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. V¨n b¶n “Tøc n íc vì bê” (Ng« TÊt Tè).1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Ng« TÊt Tè:_ Ng« TÊt Tè ( 1893 – 1954 ) quª ë lµng Léc Hµ, huyÖn Tõ S¬n, B¾c Ninh ( nay lµ §«ng Anh, Hµ Néi ). ¤ng xuÊt th©n trong mét gia ®×nh nhµ nho gèc n«ng d©n._ Tríc Çch m¹ng th¸ng T¸m 1945, «ng lµ mét nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c chuyªn viÕt vÒ ®Ò tµi n«ng th«n. Sau Çch m¹ng, «ng vÉn tËn tôy phôc vô c«ng t¸c v¨n nghÖ cho cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p...T¸c phÈm chÝnh cña «ng: “T¾t ®Ìn” ( tiÓu thuyÕt, 1939 ), “LÒu châng” ( 1940 ), “ViÖc lµng” ( phãng sù, 1940),..._ Kh«ng chØ lµ mét nhµ v¨n, Ng« TÊt Tè cßn lµ mét häc gi¶ cã nhiÒu c«ng tr×nh kh¶o cøu vÒ triÕt häc vµ v¨n häc cæ, mét nhµ b¸o mang khuynh híng d©n chñ tiÕn

GV thuyÕt tr×nh.

bé vµ giµu tÝnh chiÕn ®Êu._ N¨m 1996, «ng ®îc Nhµ níc truy tÆng Gi¶i thëng Hå ChÝ Minh vÒ V¨n häc nghÖ thuËt.2. TiÓu thuyÕt “T¾t ®Ìn”._ Lµ t¸c phÈm tiªu biÓu nhÊt cña Ng« TÊt Tè vµ lµ mét t¸c phÈm xuÊt s¾c cña dßng v¨n häc hiÖn thùc phª ph¸n ViÖt Nam giai ®o¹n 1930 – 1945._ TruyÖn kÓ vÒ lµng §«ng X¸ trong nh÷ng ngµy su thuÕ c¨ng th¼ng. Bän hµo lÝ trong lµng ra søc ®èc thuÕ, lïng sôc nh÷ng ngêi n«ng d©n nghÌo thiÕu thuÕ. Gia ®×nh anh DËu thuéc lo¹i nghÌo nhÊt lµng ph¶i ch¹y v¹y tõng ®ång ®Ó cã tiÒn nép su. Anh DËu ®ang èm vÉn bÞ trãi, gi¶i ra ®×nh vµ bÞ ®¸nh ®Ëp. ChÞ DËu v× thÕ ph¶i theo sù Ðp buéc khÐo cña l·o NghÞ QuÕ keo kiÖt, ®µnh b¸n ®øa con g¸i 7 tuæi cïng æ chã míi ®Î vµ g¸nh khoai ®Ó cã tiÒn nép ®ñ suÊt su cho chång. Kh«ng ngê, bän hµo lÝ l¹i b¾t chÞ DËu ph¶i nép c¶ suÊt su cña ngêi em chång ®· chÕt tõ n¨m ngo¸i. Anh DËu ®îc tha vÒ, nhng vÉn èm nÆng, s¸ng h«m sau võa tØnh l¹i, cai lÖ vµ tªn ®Çy tí cña lÝ truëng ®· xéc ®Õn ®ßi b¾t anh ®i. Dï chÞ DËu ®· cè van xin nhng bän chóng kh«ng nghe. Tøc níc vì bê, chÞ ®· chèng tr¶ quyÕt liÖt, quËt ng· bän chóng. ChÞ bÞ b¾t lªn huyÖn vµ bÞ tªn tri huyÖn T ¢n lîi dông ®Ó gië trß bØ æi. ChÞ kiªn quyÕt cù tuyÖt vµ ch¹y tho¸t ra ngoµi. Cuèi cïng, ®Ó cã tiÒn nép thuÕ, chÞ ®µnh göi con ®Ó lªn tØnh ë vó cho mét l·o quan. L·o Êy lµ mét tªn quan giµ d©m ®·ng nªn trong mét ®ªm, l·o mß vµo buång chÞ DËu, chÞ DËu chèng tr¶ quyÕt liÖt vµ ch¹y ra ngoµi trêi tèi ®en nh mùc._ “T¾t ®Ìn” lµ mét bøc tranh ch©n thùc vÒ cuéc sèng cïng quÉn cña ngêi n«ng

_ Nªu xuÊt xø cña ®o¹n trÝch “Tøc níc vì bê”?

_ §o¹n trÝch “Tøc níc vì bê” kÓ ra nh÷ng sù viÖc chÝnh nµo?

_ Trong ®o¹n trÝch “Tøc níc vì bê”, Ng« TÊt Tè ®· kÕt hîp nh÷ng ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo ?

_ Nh÷ng nh©n vËt nµo ®îc kÓ trong ®o¹n trÝch “Tøc níc vì bê”?_ Trong ®ã, theo em nh©n vËt nµo lµ nh©n vËt chÝnh? V× sao em cho lµ nh vËy?

_ ChÞ DËu cã hoµn c¶nh nh thÕ nµo?

_ H·y nªu nh÷ng cö chØ vµ hµnh ®éng ch¨m sãc chång cña chÞ DËu?

_ Tõ nh÷ng cö chØ vµ hµnh ®éng ®ã, em thÊy chÞ DËu lµ ngêi nh thÕ nµo?

_ Ph©n tÝch diÔn biÕn trong hµnh ®éng øng xö cña chÞ DËu víi bän ngêi nhµ lÝ tr-ëng?

d©n bÞ ¸p bøc, bãc lét trong x· héi cò; lµ mét b¶n ¸n ®anh thÐp ®èi víi x· héi thùc d©n phong kiÕn bÊt c«ng vµ tµn ¸c. T¸c phÈm còng lµ bµi ca kh¼ng ®Þnh vÎ ®Ñp, phÈm chÊt cao quý cña ngêi phô n÷ n«ng d©n ViÖt Nam.3. §o¹n trÝch “Tøc n íc vì bê” .a. Nh÷ng nÐt chung:* XuÊt xø: §o¹n trÝch “Tøc níc vì bê” n»m trong ch¬ng XVIII cña tiÓu thuyÕt “T¾t ®Ìn” (gåm 26 ch¬ng ).* Néi dung: 2 sù viÖc chÝnh:_ ChÞ DËu ©n cÇn ch¨m sãc ngêi chång èm yÕu gi÷a vô su thuÕ._ ChÞ DËu dòng c¶m ®¬ng ®Çu víi bän cai lÖ tay sai ®Ó b¶o vÖ chång trong c¬n nguy cÊp.* Ph¬ng thøc biÓu ®¹t: Tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu c¶m.

b. HÖ thèng nh©n vËt:_ Çc nh©n vËt: chÞ DËu, anh DËu, bµ l·o hµng xãm, cai lÖ, ngêi nhµ lÝ trëng._ Nh©n vËt chÝnh: chÞ DËu ( xuÊt hiÖn nhiÒu trong ®o¹n trÝch, thÓ hiÖn chñ ®Ò t tëng c¬ b¶n cña ®o¹n trÝch vµ t¸c phÈm ).* Nh©n vËt ChÞ DËu:_ Hoµn c¶nh: + Nhµ nghÌo.+ Chång èm yÕu v× bÞ bän cai lÖ tay sai ®¸nh ®Ëp._ Cö chØ vµ hµnh ®éng ch¨m sãc chång cña chÞ DËu:+ Ch¸o chÝn, chÞ DËu ng¶ m©m ra ®Ó móc ch¸o vµ qu¹t ®Ó lµm nguéi cho nhanh.+ Rãn rÐn, bng mét b¸t lín ®Õn chç chång vµ ngåi xem chång cã ¨n ngon

_ Nh vËy, qua ®o¹n trÝch “Tøc níc vì bê”, em thÊy ®Æc ®iÓm næi bËt trong tÝnh çch cña chÞ DËu lµ g×?

_ H×nh ¶nh cai lÖ ®· ®îc nhµ v¨n Ng« TÊt Tè kh¾c ho¹ qua nh÷ng chi tiÕt nµo?

_ Nh÷ng chi tiÕt Êy ®· lét t¶ ®îc nh÷ng nÐt b¶n chÊt g× cña tªn cai lÖ?

_ Nªu nh÷ng nÐt s¬ lîc vÒ nhµ v¨n Nam Cao?

miÖng kh«ng.=> ChÞ lµ ngêi phô n÷ rÊt ®¶m ®ang, hÕt lßng yªu th¬ng chång con, tÝnh t×nh dÞu dµng, nÕt na,..._ Hµnh ®éng øng xö cña chÞ víi bän ngêi nhµ lÝ trëng:+ Ban ®Çu chÞ nhòn nhÆn, thiÕt tha van xin (DÉn chøng ).+ Sau ®ã, b»ng lêi nãi, chÞ cøng cái, th¸ch thøc bän cai lÖ ( DÉn chøng ).+ Cuèi cïng, chÞ ra tay hµnh ®éng, chèng c quyÕt liÖt víi bän cai lÖ ( DÉn chøng ).Tãm l¹i: ChÞ DËu lµ mét ngêi:_ DÞu dµng mµ vÉn cøng cái quyÕt liÖt trong øng xö._ Giµu t×nh yªu th¬ng víi chång con, lµng xãm._ TiÒm tµng mét tinh thÇn ph¶n kh¸ng, chèng ¸p bøc.* Nh©n vËt cai lÖ:_ NghÒ nghiÖp: tay sai ( cai lÖ lµ chøc thÊp nhÊt trong hÖ thèng qu©n ®éi thêi phong kiÕn)._ Chuyªn m«n: ®¸nh, trãi, ®µn ¸p ngêi mét çch chuyªn nghiÖp._ Ng«n ng÷: hÐt, thÐt, hÇm hÌ,...§ã lµ tiÕng cña thó d÷ chø kh«ng ph¶i lµ ng«n ng÷ ngêi._ Hµnh ®éng: trîn ngîc hai m¾t tõ chèi ®Ò nghÞ cña chÞ DËu, giËt ph¾t çi thõng vµ ch¹y sÇm sËp ®Õn trãi anh DËu, bÞch vµo ngùc chÞ DËu, t¸t vµo mÆt chÞ, nh¶y vµo trãi anh DËu.Tãm l¹i: B¶n chÊt cña cai lÖ lµ tµn b¹o, kh«ng mét chót nh©n tÝnh.II. V¨n b¶n “L·o H¹c” (Nam Cao ).1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ Nam Cao:_ Nam Cao ( 1915 – 1951 ) tªn thËt lµ TrÇn H÷u Tri, sinh ra ë lµng §¹i Hoµng,

_ H·y tãm t¾t v¨n b¶n “L·o H¹c” trong SGK.

_ V¨n b¶n “L·o H¹c” cã nh÷ng nh©n vËt nµo?

_ Nh÷ng chi tiÕt nµo chøng tá l·o H¹c lµ ngêi hiÒn lµnh, thËt thµ?

_ Lßng ®«n hËu cña l·o biÓu hiÖn c¶m ®éng nhÊt qua chi tiÕt nµo?

phñ LÝ Nh©n (nay thuéc x· Hoµ HËu, huyÖn LÝ Nh©n, tØnh Hµ Nam )._ Lµ nhµ v¨n hiÖn thùc xuÊt s¾c víi nhiÒu t¸c phÈm v¨n xu«i viÕt vÒ ngêi n«ng d©n nghÌo bÞ vïi dËp vµ ngêi trÝ thøc nghÌo sèng mßn mái, bÕ t¾c trong x· héi cò._ Sau Çch m¹ng, Nam Cao ®i theo kh¸ng chiÕn vµ dïng ngßi bót v¨n ch¬ng ®Ó phôc vô çch m¹ng. ¤ng hi sinh trªn ®êng ®i c«ng t¸c ë vïng ®Þch hËu._ ¤ng ®· ®îc Nhµ níc truy tÆng Gi¶i th-ëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt._ Çc t¸c phÈm chÝnh cña «ng: “ChÝ PhÌo” (1941), “Tr¨ng s¸ng” (1942), “ §êi thõa” (1943), “Sèng mßn” (1944), “ §«i m¾t” (1948),...2. V¨n b¶n “L·o H¹c”.a. Tãm t¾t v¨n b¶n “L·o H¹c”: TruyÖn kÓ vÒ l·o H¹c, mét ngêi n«ng d©n giµ, mÊt vî, nghÌo khæ, sèng c« ®éc, chØ biÕt lµm b¹n víi con chã vµng. Con trai l·o v× nghÌo kh«ng lÊy ®îc vî nªn phÉn chÝ bá ®i lµm ®ån ®iÒn. L·o H¹c ë nhµ chê con trë vÒ, ra søc lµm thuª ®Ó sèng. Sau mét trËn èm, l¹i gÆp n¨m thiªn tai, mÊt mïa, kh«ng ®ñ søc lµm thuª, v× hÕt ®êng sinh sèng, l·o ®µnh b¸n con chã vµng, mang hÕt tiÒn b¹c cïng m¶nh vên göi l¹i cho «ng gi¸o tr«ng coi hé ®Ó vÒ giao l¹i cho con trai. Råi ®Õn bíc cïng quÉn, l·o ¨n b¶ chã ®Ó tù tö, chÕt mét çi chÕt thËt ®au ®ín, d÷ déi.b. HÖ thèng nh©n vËt:_ Nh©n vËt trung t©m: l·o H¹c._ Nh©n vËt chÝnh: thÇy gi¸o ( t«i )._ Çc nh©n vËt kh¸c: vî «ng gi¸o, Binh T, con trai l·o H¹c.b.1. Nh©n vËt l·o H¹c:* L·o H¹c lµ mét ngêi rÊt ®«n hËu:_ L·o sèng rÊt hiÒn lµnh, thËt thµ: nh÷ng lêi t©m sù cña l·o víi «ng gi¸o vÒ gia

_ Nh÷ng lÝ do nµo khiÕn ta kh¼ng ®Þnh l·o H¹c lµ ngêi giµu lßng tù träng?

c¶nh, vÒ nçi nhí con, vÒ nçi b¨n kho¨n khi buéc ph¶i b¸n con chã, vÒ nh÷ng lo toan cho con çi...chøng tá ®iÒu ®ã._ Lßng ®«n hËu cña l·o biÓu hiÖn c¶m ®éng nhÊt lµ qua th¸i ®é cña l·o ®èi víi con Vµng:+ L·o ch¨m sãc nã nh ch¨m mét ®øa trÎ nhá: cho nã ¨n c¬m b»ng b¸t, l·o ¨n g× còng cho nã ¨n. “L·o cø nh¾m vµi miÕng l¹i g¾p cho nã mét miÕng nh ngêi ta g¾p thøc ¨n cho con trÎ”, råi l·o b¾t rËn, råi l·o t¾m cho nã, råi nùng nÞu m¾ng yªu nã nh nùng ch¸u nhá:“...¤m ®Çu nã, ®Ëp nhÌ nhÑ vµo lng nã vµ dÊu dÝ: µ kh«ng! µ kh«ng!...CËu Vµng cña «ng ngoan l¾m...”.+ §Õn lóc cïng quÉn kh«ng cßn g× ®Ó nu«i nã, thËm chÝ kh«ng cßn g× ®Ó nu«i th©n, dù ®Þnh b¸n nã ®i mµ l·o ®¾n ®o m·i.+ B¸n nã råi l·o khãc v× th¬ng nã “ L·o c-êi nh mÕu vµ ®«i m¾t Çng Ëc níc” vµ nhÊt lµ v× l·o xãt xa thÊy “ giµ b»ng nµy tuæi ®Çu råi cßn ®¸nh lõa mét con chã”.+ Lßng th¬ng vµ nçi ©n hËn cña l·o ®èi víi con Vµng s©u s¾c ®Õn møc trë thµnh nçi ®au kh«n lêng “ MÆt l·o ®ét nhiªn co róm l¹i... çi miÖng mãm mÐm cña l·o mÕu nh con nÝt. L·o hu hu khãc” vµ khiÕn l·o nh thÊy nçi ®au cña con vËt, cµng th¬ng nã cµng ©n hËn biÕt bao:“ Khèn n¹n...«ng gi¸o ¬i! Nã cã biÕt g× ®©u!... Nã cø lµm im nh tr¸ch t«i...: A! l·o giµ tÖ l¾m! T«i ¨n ë víi l·o nh thÕ mµ l·o xö víi t«i nh thÕ nµy µ? “.* L·o giµu lßng tù träng:_ L·o tù träng trong cuéc sèng nghÌo khæ, tóng quÉn, ngµy cµng c¹n kiÖt cña l·o. L·o nghÌo nhng kh«ng hÌn, kh«ng v× miÕng ¨n mµ qôy lôy kªu xin ai. ThËm chÝ chØ ®o¸n vî «ng gi¸o h¬i cã ý phµn nµn vÒ

_ Lßng th¬ng con cña l·o H¹c ®îc biÓu hiÖn nh thÕ nµo?

sù ®ì ®Çn cña «ng gi¸o ®èi víi m×nh lµ l·o ®· l¶ng tr¸nh «ng gi¸o._ Tù träng c¶ ®Õn møc kh«ng muèn sau khi m×nh chÕt cßn bÞ ngêi ®êi khinh rÎ: ch¼ng cßn g× ¨n mµ l·o vÉn kh«ng hÒ ®ông tíi sè tiÒn dµnh dôm vµ ®em göi «ng gi¸o ®Ó nÕu m×nh chÕt th× «ng tang ma cho m×nh:“ Con kh«ng cã nhµ, lì chÕt kh«ng biÕt ai ®øng ra lo cho ®îc; ®Ó phiÒn cho hµng xãm th× chÕt kh«ng nh¾m ®îc m¾t...”.* L·o rÊt mùc th¬ng con:_ Th¬ng con v× nhµ nghÌo mµ h¹nh phóc bÞ dang dë: L·o th¬ng con vµ hiÓu nçi ®au cña con nªn kh«ng x½ng lêi víi con, chØ khuyªn con nhÑ nhµng, cã lÝ:“ L·o t×m lêi lÏ gi¶ng gi¶i cho con trai hiÓu. L·o khuyen nã h·y d»n lßng bá ®¸m nµy, ®Ó dïi gi¾ng l¹i Ýt l©u xem cã ®¸m nµo kh¸ mµ nhÑ tiÒn h¬n sÏ liÖu: ch¼ng lÊy ®¸m nµy th× lÊy ®¸m kh¸c! Lµng nµy ®· chÕt hÕt con g¸i ®©u mµ sî”._ ThÊy con nghe lêi nhng rÊt buån, l·o cµng th¬ng con h¬n, cµng xãt xa v× ch¼ng biÕt xoay xë thÕ nµo. Bëi vËy khi con trai phÉn chÝ bá lµng ®i tha ph¬ng cÇu thùc, l·o xãt xa:“ T«i chØ cßn biÕt khãc chø cßn biÕt lµm sao ®îc n÷a? ThÎ cña nã ngêi ta gi÷. H×nh cña nã ngêi ta ®· chôp råi. Nã l¹i ®· lÊy tiÒn cña ngêi ta. Nã lµ ngêi cña ngêi ta råi, chø ®©u cßn lµ con t«i”. §ã lµ tiÕng than ®øt ruét cña ngêi cha th¬ng con hÕt lßng mµ ph¶i chÞu sèng c« ®¬n vµ xa con..._ Con ®i xa råi, ngµy ®ªm l·o nhí con kh«n ngu«i. Téi nghiÖp cho l·o, nhí mµ ch¼ng biÕt nãi cïng ai, l·o chØ cã thÓ nãi víi con Vµng: “CËu cã nhí bè cËu kh«ng? H¶ cËu Vµng? Bè cËu l©u l¾m kh«ng cã th vÒ. Bè cËu ®i cã lÏ ®îc ®Õn ba n¨m råi

_ H·y rót ra nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña nh©n vËt «ng gi¸o?

GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë çc bµi ( S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8 ):_ Bµi 3: Tõ c©u 1 ®Õn c©u 17 ( Trang 22, 23, 24, 25).

_ Bµi 4: Tõ c©u 1 ®Õn c©u 19 ( Trang 28, 29, 30, 31, 32).

®Êy... H¬n ba n¨m... Cã ®Õn ngãt bèn n¨m...”._ C¶ ®êi l·o sèng t»n tiÖn, ch¨m chØ lµm viÖc ®Ó vun vÐn cho con:“ Çi vên lµ cña con ta...Líp tríc nã ®ßi b¸n, ta kh«ng cho b¸n lµ ta chØ cã ý gi÷ cho nã, chø cã ph¶i gi÷ ®Ó ta ¨n ®©u!...Ta bßn vên cña nã còng nªn ®Ó ra cho nã...”. Vµ l·o lµm ®óng nh thÕ._ §ãi kÐm, èm ®au s¾p chÕt, l·o vÉn quyÕt gi÷ cho con m¶nh vên. Sau råi l·o tÝnh ph¶i b¸n con Vµng còng lµ v× kh«ng cã tiÒn nu«i nã mµ “B©y giê tiªu mét xu còng lµ tiªu vµo tiÒn cña ch¸u...”. Sèng c« ®¬n, l·o chØ cã con chã lµm b¹n, v¹y mµ ®µnh ph¶i b¸n lµ l·o th¬ng con l¾m._ Cuèi cïng ngêi cha Êy ®· chän cho m×nh çi chÕt ®Ó kh«ng ph¶i ®ông vµo chót cña c¶i dµnh dôm ®îc cho con... Vµ ph¶i ch¨ng l·o ®µnh chän çi chÕt, chø kh«ng muèn sèng bª tha, bÊt l¬ng, còng lµ ®Ó l¹i cho con tiÕng th¬m ë ®êi, kh«ng ph¶i cói mÆt hæ thÑn víi lµng xãm.b.2. Nh©n vËt «ng gi¸o:_ Lµ ngêi trÝ thøc nghÌo sèng ë n«ng th«n, còng lµ mét ngêi giµu t×nh th¬ng, lßng tù träng. §ã chÝnh lµ chç gÇn gòi vµ lµm cho hai ngêi l¸ng giÒng nµy th©n thiÕt víi nhau._ ¤ng gi¸o tá ra th«ng c¶m, th¬ng xãt cho hoµn c¶nh cña l·o H¹c – ngêi l¸ng giÒng giµ, tèt bông. ¤ng gi¸o lu«n t×m çch an ñi, gióp ®ì l·o H¹c._ ¤ng gi¸o lµ ngêi hiÓu ®êi, hiÓu ngêi: “Chao «i! ®èi víi nh÷ng ngêi ë quanh ta.....mçi ngµy mét thªm d¸ng buån”.B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:Bµi 3:

1. Nªu ý nghÜa nhan ®Ò v¨n b¶n “Tøc n-íc vì bê”?

2. Trong v¨n b¶n “Tøc níc vì bê” cã mÊy tuyÕn nh©n vËt? Çch x©y dùng tuyÕn nh©n vËt ®ã cã ý nghÜa nghÖ thuËt g×?

3. Cã b¹n cho r»ng: NÕu cai lÖ chØ ®¸nh chÞ DËu mµ kh«ng ®Þnh trãi anh DËu ra ®×nh th× viÖc chÞ DËu ®¸nh l¹i cai lÖ ®· ch¼ng x¶y ra. ý kiÕn cña em nh thÕ nµo?

4. Qua ®o¹n trÝch “Tøc níc vì bê”, em nhËn ra ®îc ®iÒu g× trong th¸i ®é cña

C©u

1 2 3 4 5 6

§.A B C A D B AC©u

7 8 9 10 11 12

§.A C D A A C BC©u

13 14 15 16 17

§.A A C D C BBµi 4:

C©u

1 2 3 4 5 6 7

§.A B D A C B C DC©u

8 9 10 11 12 13 14

§.A D B A B D D DC©u

15 16 17 18 19

§.A D D A C B

II. PhÇn BT Tù luËn:1._ “ Tøc níc vì bê” cã nghÜa ®en chØ bê (ruéng, m¬ng, ®ª,...) bÞ vì do bªn trong chóng tÝch chøa nhiÒu níc qu¸. “ Tøc níc vì bê” lµ thµnh ng÷ chØ hiÖn tîng, tr¹ng th¸i bªn trong bÞ dån nÐn ®Çy chÆt qu¸, ®Õn møc muèn bung ra. ë trêng hîp nµy, “ tøc níc vì bê” chØ viÖc bÞ chÌn Ðp, ¸p bøc qu¸ sÏ khiÕn ngêi ta ph¶i vïng lªn chèng ®èi, ph¶n kh¸ng l¹i._ Trong x· héi, cã mét quy luËt lµ: “Cã ¸p bøc, cã ®Êu tranh”. Hµnh ®éng cña chÞ DËu xuÊt ph¸t tõ mét quy luËt: “Con giun xÐo l¾m còng qu»n”. V× vËy ®Æt nhan ®Ò “ Tøc níc vì bê” cho ®o¹n trÝch lµ tho¶ ®¸ng v× ®o¹n trÝch nªu nh÷ng diÔn biÕn phï hîp víi c¶nh “tøc níc vì bê”.

nhµ v¨n Ng« TÊt Tè?

5. V× sao nãi çi chÕt cña l·o H¹c lµ mét “çi chÕt thËt d÷ déi”?

6. L·o H¹c b¸n chã cßn «ng gi¸o l¹i b¸n s¸ch. §iÒu nµy g©y cho em suy nghÜ g×?

2. _ Cã 2 tuyÕn nh©n vËt:+ Lo¹i nh©n vËt thÊp cæ bÐ häng: gia ®×nh chÞ DËu, bµ l·o hµng xãm.+ Lo¹i nh©n vËt ®¹i diÖn cho giai cÊp thèng trÞ: cai lÖ, ngêi nhµ lÝ trëng._ ý nghÜa nghÖ thuËt:+ Lµm næi bËt m©u thuÉn giai cÊp hÕt søc gay g¾t ë n«ng th«n ViÖt Nam tríc Çch m¹ng.+ Võa tè ço bé mÆt tµn b¹o cña giai cÊp thèng trÞ võa nªu lªn ®îc vÎ ®Ñp cña nh÷ng ngêi n«ng d©n l¬ng thiÖn vµ giµu tinh thÇn ph¶n kh¸ng.3. ý kiÕn cña b¹n rÊt ®óng. V×:_ ChÞ DËu lµ ngêi n«ng d©n hiÒn lµnh, nhÉn nhôc._ ChÞ lµ ngêi yªu chång ®Õn quªn m×nh._ ChÞ bÞ dån vµo con ®êng cïng khi ph¶i chèng tr¶ víi cai lÖ.4. Th¸i ®é cña Ng« TÊt Tè qua ®o¹n trÝch “Tøc níc vì bê”:_ Lªn ¸n x· héi thèng trÞ ¸p bøc v« nh©n ®¹o ®èi víi con ngêi, ®Æc biÖt lµ ngêi lao ®éng nghÌo._ C¶m th«ng cuéc sèng thèng khæ cña ngêi n«ng d©n nghÌo._ Tin tëng vµo nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña ngêi lao ®éng._ Cæ vò tinh thÇn ph¶n kh¸ng chèng ¸p bøc cña ngêi n«ng d©n.5. Çi chÕt cña l·o H¹c “thËt lµ d÷ déi” v×:_ Nã b¾t nh©n vËt ph¶i “vËt v· ®Õn hai giê ®ång hå råi míi chÕt”. MÆc dï l·o H¹c ®· chuÈn bÞ rÊt kÜ cho çi chÕt cña m×nh nhng sao nã vÉn ®Õn mét çch thËt khã nhäc vµ ®au ®ín._ L·o H¹c chÕt b»ng çch ¨n b¶ chã. Con ngêi ph¶i chÕt theo çch cña mét con vËt. Çc chi tiÕt hai m¾t long sßng säc, tru

trÐo, bät mÐp sïi ra, kh¾p ngêi chèc chèc l¹i giËt m¹nh mét çi, n¶y lªn,...hoµn toµn cã thÓ dïng ®Ó miªu t¶ cho çi chÕt cña mét...con chã! Con ngêi Êy, sèng ®· khæ, ®Õn chÕt vÉn khæ. Khi sèng, lµm b¹n víi chã vµ khi chÕt l¹i chÕt theo çch cña mét con chã. Çi chÕt cña l·o H¹c thËt d÷ déi bëi nã b¾t ngêi ta ph¶i ®èi diÖn tríc mét thùc t¹i ®Çy cay ®¾ng cña kiÕp ng-êi.6. L·o H¹c b¸n chã cßn «ng gi¸o b¸n s¸ch. Bi kÞch cña l·o H¹c kh«ng ph¶i lµ ç biÖt. Ph¶i ®µnh lßng tõ biÖt nh÷ng g× lµ ®Ñp ®Ï vµ yªu th¬ng chÝnh lµ bi kÞch cña kiÕp ngêi nãi chung. Nã khiÕn «ng gi¸o ph¶i tù ngÉm mét çch mét çch cay ®¾ng: “Ta cã quyÒn gi÷ cho ta mét tÝ g× ®©u?”. TruyÖn cña Nam Cao v× thÕ kh«ng ph¶i chØ lµ truyÖn vÒ ngêi n«ng d©n hay ngêi trÝ thøc. §ã lµ truyÖn vÒ câi ngêi, vÒ nh÷ng n«ng nçi ë ®êi mµ mét khi ®· lµm ngêi th× ph¶i g¸nh chÞu. §Ò tµi cã thÓ nhá hÑp nhng chñ ®Ò th× réng lín h¬n rÊt nhiÒu. §Êy còng lµ mét ®Æc ®iÓm trong phong çch nghÖ thuËt cña Nam Cao.

Ngµy d¹y:Buæi 4.

«n luyÖn vÒ: _ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷. _ trêng tõ vùng.

_ ThÕ nµo lµ mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa réng vµ mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa hÑp?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷._ Mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c._ Mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa hÑp khi

_ TÝnh réng – hÑp cña mét tõ ng÷ mang tÝnh chÊt t¬ng ®èi hay mang tÝnh chÊt tuyÖt ®èi? V× sao?

_ ThÕ nµo lµ trêng tõ vùng?

_ Çc tõ mÆt, m¾t, mòi, m¸, tay ch©n, ngãn ch©n, ngãn tay, tãc, ®Çu gèi,... ®îc xÕp vµo trêng tõ vùng nµo?

_ Khi häc vÒ trêng tõ vùng, chóng ta cÇn lu ý nh÷ng ®iÒu g×?

ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã ®îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c._ TÝnh réng – hÑp cña mét tõ ng÷ chØ mang tÝnh chÊt t¬ng ®èi. Mét tõ cã thÓ cã nghÜa réng ®èi víi nh÷ng tõ ng÷ nµy, ®ång thêi cã thÓ cã nghÜa hÑp víi mét tõ ng÷ kh¸c.VÝ dô: Tõ tµu cã nghÜa réng h¬n tõ tµu ho¶ hoÆc tµu thuû, nhng l¹i cã nghÜa hÑp h¬n nghÜa cña tõ tµu xe.II. Tr êng tõ vùng :1. §Þnh nghÜa: Trêng tõng vùng lµ tËp hîp nh÷ng tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa.VÝ dô: Çc tõ mÆt, m¾t, mòi, m¸, tay ch©n, ngãn ch©n, ngãn tay, tãc, ®Çu gèi,... ®îc xÕp vµo trêng tõ vùng çc bé phËn cña c¬ thÓ ngêi.2. Nh÷ng l u ý :_ Mét trêng tõ vùng cã thÓ bao gåm nhiÒu trêng tõ vùng nhá h¬n.VÝ dô: Trêng tõ vùng chØ ngêi cã thÓ ®îc chia thµnh çc trêng tõ vùng nhá h¬n:+ NghÒ nghiÖp: gi¸o viªn, b¸c sÜ, kÜ s,...+ Giíi tÝnh: nam, n÷, con trai, con g¸i, ®µn «ng, ®µn bµ,...+ Ho¹t ®éng: suy nghÜ, t duy, ®äc, viÕt,...+ TÝnh çch: ngoan, hiÒn, lÔ phÐp,..._ Mét trêng tõ vùng cã thÓ bao gåm nh÷ng tõ kh¸c biÖt nhau vÒ tõ lo¹i.VÝ dô: Trêng tõ vùng “ ç” cã thÓ cã çc tõ nh sau: b¬i, lÆn ( ®éng tõ ), vi, v¶y, ®u«i, mang (danh tõ),..._ Do hiÖn tîng nhiÒu nghÜa, mét tõ cã thÓ thuéc nhiÒu trêng tõ vùng kh¸c nhau.

GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë çc bµi ( S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8 ):_ Bµi 1: Tõ c©u 13 ®Õn c©u 19 ( Trang 14, 15).

_ Bµi 2: Tõ c©u 16 ®Õn c©u 22 ( Trang 20, 21).

VÝ dô: Tõ “lµnh” thuéc çc trêng:+ Trêng tõ vùng chØ tÝnh çch con ngêi (cïng trêng víi: hiÒn, hiÒn hËu, ¸c, ®éc ¸c,...)+ Trêng tõ vùng chØ tÝnh chÊt sù vËt ( cïng trêng víi: nguyªn vÑn, mÎ, vì, r¸ch,...).+ Trêng tõ vùng chØ tÝnh chÊt mãn ¨n ( cïng trêng víi: bæ, bæ dìng, ®éc,...)._ Trong th¬ v¨n còng nh trong cuéc sèng h»ng ngµy, ngêi ta thêng dïng çch chuyÓn trêng tõ vùng ®Ó t¨ng tÝnh nghÖ thuËt cña ng«n tõ vµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t (phÐp nh©n ho¸, Èn dô, so s¸nh,...).VÝ dô: Trong lµng t«i kh«ng thiÕu g× çc lo¹i c©y, nhng hai c©y phong nµy kh¸c h¼n – chóng cã tiÕng nãi riªng vµ h¼n ph¶i cã t©m hån riªng, chan chøa nh÷ng lêi ca ªm dÞu. ( Ai-ma-tèp)=> Çc tõ g¹ch ch©n ®îc chuyÓn tõ tr-êng tõ vùng “ ngêi” sang trêng tõ vùng “c©y” ®Ó nh©n ho¸.B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:Bµi 1:

C©u 13 14 15 16§¸p ¸n A C B CC©u 17 18 19

§¸p ¸n B B D

Bµi 2:

C©u 16 17 18 19§¸p ¸n C A B CC©u 20 21 22

§¸p ¸n A C A

1. LËp s¬ ®å thÓ hiÖn cÊp ®é kh¸i qu¸t vµ cô thÓ cña çc nhãm tõ sau:

a. Ph¬ng tiÖn vËn t¶i, xe, thuyÒn, xe m¸y, xe h¬i, thuyÒn thóng, thuyÒn buåm.

b. TÝnh çch, hiÒn, ¸c, hiÒn lµnh, hiÒn hËu, ¸c t©m, ¸c ý.

2. T×m tõ ng÷ cã nghÜa kh¸i qu¸t cho nh÷ng tõ g¹ch ch©n díi ®©y:a. T«i bÆm tay gh× thËt chÆt, nhng mét quyÓn vë còng xÖch ra vµ chªnh ®Çu chói xuèng ®Êt. T«i xãc lªn vµ n¾m l¹i cÈn thËn. MÊy cËu ®i tríc «m s¸ch vë nhiÒu l¹i kÌm c¶ bót thíc n÷a. ( Thanh TÞnh )b. T«i kh«ng léi qua s«ng th¶ diÒu nh th»ng Quý vµ kh«ng ®i ra ®ång n« ®ïa nh th»ng S¬n n÷a. ( Thanh TÞnh )3. So s¸nh tÝnh réng - hÑp cña çc tõ ng÷ g¹ch ch©n díi ®©y:a. Trong chiÕc ¸o v¶i dï ®en dµi t«i c¶m thÊy m×nh trang träng vµ ®øng ®¾n. Däc ®êng thÊy mÊy cËu häc trß tr¹c b»ng

II. PhÇn BT Tù luËn:1. LËp s¬ ®å:

a. Ph¬ng tiÖn vËn t¶i

Xe ThuyÒn

Xe m¸y Xe h¬i ThuyÒn thóng ThuyÒnbuåm

b. TÝnh çch

HiÒn ¸c

HiÒn lµnh HiÒn hËu ¸c t©m ¸c ý

2. a. Gi÷: gh×, n¾m, «m.

b. Di chuyÓn: léi. ®i.

3. So s¸nh:

a. ¸o quÇn cã nghÜa réng h¬n so víi nghÜa cña chiÕc ¸o v¶i dï ®en.

tuæi t«i ¸o quÇn t¬m tÊt, nhÝ nh¶nh gäi tªn nhau hay trao s¸ch vë cho nhau mµ t«i thÌm. ( Thanh TÞnh ).b. T«i bÆm tay gh× thËt chÆt, nhng mét quyÓn vë còng xÖch ra vµ chªnh ®Çu chói xuèng ®Êt. T«i xãc lªn vµ n¾m l¹i cÈn thËn. MÊy cËu ®i tríc «m s¸ch vë nhiÒu l¹i kÌm c¶ bót thíc n÷a. ( Thanh TÞnh )4. T×m tõ ng÷ cã nghÜa hÑp n»m trong nghÜa cña çc tõ ng÷ cho díi ®©y:a. S¸ch.b. §å dïng häc tËp.

c. ¸o.5. ChØ ra çc tõ ng÷ kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa cña mçi nhãm tõ ng÷ díi ®©y.a. Qu¶: qu¶ bÝ, qu¶ cam, qu¶ ®Êt, qu¶ nhãt, qu¶ quýt.b. Ç: ç r«, ç chÐp, ç qu¶, ç cîc, ç thu.c. Xe: xe ®¹p, xe m¸y, xe g¹ch, xe « t«.6. Cho ®o¹n v¨n sau: Còng nh t«i, mÊy cËu häc trß bì ngì ®øng nÐp bªn ngêi th©n, chØ d¸m nh×n mét nöa hay d¸m ®i tõng bíc nhÑ. Hä nh con chim ®øng bªn bê tæ, nh×n qu·ng trêi réng muèn bay, nhng cßn ngËp ngõng e sî. Hä thÌm vông vµ íc ao ®îc nh nh÷ng ngêi häc trß cò, biÕt líp, biÕt thÇy ®Ó khái ph¶i rôt rÌ trong c¶nh l¹. ( Thanh TÞnh ) H·y t×m çc tõ ng÷ thuéc trêng tõ vùng:_ Ngêi._ Chim._ Trêng häc.

b. s¸ch vë cã nghÜa réng h¬n so víi nghÜa cña quyÓn vë.

4. Çc tõ ng÷ cã nghÜa hÑp so víi çc tõ ng÷ ®· cho:a. S¸ch: s¸ch To¸n, s¸ch Ng÷ v¨n, s¸ch LÞch sö,...b. §å dïng häc tËp: thíc kÎ, bót m¸y, bót ch×, com – pa,...c. ¸o: ¸o len, ¸o d¹,...5. Nh÷ng tõ ng÷ kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa cña mçi nhãm tõ ng÷ ®· cho:a. qu¶ ®Êt.

b. ç cîc.

c. xe g¹ch.6. Mét sè tõ thuéc çc trêng tõ vùng:_ Ngêi: cËu, häc trß, ngêi th©n, thÊy, bì ngì, ®øng, nh×n,..._ Chim: tæ, bay, nh×n,..._ Trêng häc: häc trß, líp, thÇy,...

7. Çc tõ in ®Ëm trong ®o¹n v¨n ®· cho thuéc trêng tõ vùng: ho¹t ®éng cña ch©n.

7. Çc tõ g¹ch ch©n díi ®©y thuéc trêng tõ vùng nµo? HÕt co lªn mét ch©n, çc cËu l¹i duçi m¹nh nh ®¸ mét qu¶ ban tëng tîng. ChÝnh lóc nµy toµn th©n çc cËu còng ®ang run run theo nhÞp b íc rén rµng trong çc líp. ( Thanh TÞnh )8. H·y ®Æt tªn trêng tõ vùng cho mçi nhãm tõ díi ®©y:a. l¸, cµnh, th©n, rÔ, hoa, nhôy,...b. cha, mÑ, «ng, bµ, c«, cËu, b¸c, chó,...c. ¸o, quÇn, kh¨n, tÊt,...9. Cho ®o¹n v¨n sau: Sau gi©y phót hoµn hån, con chim quay ®Çu l¹i, gi¬ng ®«i m¾t ®en trßn, trong veo nh hai h¹t cêm nhá lÆng nh×n Vinh tha thiÕt. Nh÷ng ©m thanh trÇm bæng, rÝu ran hoµ quyÖn trong nhau võa quen th©n võa k× l¹. Con chim gËt ®Çu chµo Vinh råi nh mét tia chíp tung çnh vôt vÒ phÝa rõng xa th¼m. ( Ch©u Loan )a. Çc tõ “ trÇm bæng, quen th©n” thuéc lo¹i tõ nµo?b. Çc tõ “ tha thiÕt, rÝu ran” thuéc lo¹i tõ nµo?c. C©u “Con chim gËt ®Çu chµo Vinh råi nh mét tia chíp tung çnh vôt vÒ phÝa rõng xa th¼m” sö dông çc biÖn ph¸p tu tõ nµo?d. T×m çc tõ ng÷ thuéc trêng tõ vùng “ngêi”. Çc tõ ®ã ®îc dïng theo phÐp tu tõ nµo?

10. T×m çc tõ thuéc trêng tõ vùng “phong c¶nh ®Êt níc” trong ®o¹n th¬ sau: Trêi xanh ®©y lµ cña chóng ta

8. Tªn çc trêng tõ vùng:

a. Bé phËn cña c©y.b. Ngêi ruét thÞt.c. §å mÆc.9.

a. Tõ ghÐp ®¼ng lËp.

b. Tõ l¸y.

c. BiÖn ph¸p tu tõ: nh©n ho¸, so s¸nh.

d. Çc tõ ng÷ thuéc trêng tõ vùng “ngêi”: hoµn hån, quay ®Çu l¹i, gi¬ng ®«i m¾t, lÆng nh×n, tha thiÕt, gËt ®Çu chµo. Çc tõ ®ã ®îc dïng theo phÐp tu tõ nh©n ho¸.10. Trêng tõ vùng “phong c¶nh ®Êt níc”: trêi xanh, nói rõng, çnh ®ång, ng¶ ®-êng, dßng s«ng.

Nói rõng ®©y lµ cña chóng ta Nh÷ng çnh ®ång th¬m m¸t Nh÷ng ng¶ ®êng b¸t ng¸t Nh÷ng dßng s«ng ®á nÆng phï sa Níc chóng ta Níc nh÷ng ngêi cha bao giê khuÊt §ªm ®ªm r× rÇm trong tiÕng ®Êt Nh÷ng buæi ngµy xa väng nãi vÒ. ( NguyÔn §×nh Thi )

X©y dùng ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n

_ ThÕ nµo lµ ®o¹n v¨n?

_ PhÇn trÝch trªn gåm mÊy ®o¹n v¨n? Mçi ®o¹n gåm mÊy c©u?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. §o¹n v¨n lµ g×?_ §o¹n v¨n lµ mét phÇn cña v¨n b¶n._ §o¹n v¨n chØ cã mét c©u v¨n hoÆc do mét sè c©u v¨n t¹o thµnh.VÝ dô: §ªm. Bãng tèi trµn ®Çy trªn bÕn Çt Bµ. Trong im lÆng, bçng cÊt lªn nh÷ng håi cßi xin ®êng. T¸m chiÕc tµu lõng l÷ng nèi ®u«i nhau luån lái qua d·y tµu b¹n, tõ tõ t¸ch bÕn.=> Gåm 3 ®o¹n v¨n: §o¹n 1 cã 1 c©u; ®o¹n 2 cã 1 c©u; ®o¹n 3 cã 2 c©u._ §o¹n v¨n biÓu ®¹t mét ý t¬ng ®èi trän vÑn cña v¨n b¶n._ §o¹n v¨n ®îc tÝnh tõ chç viÕt hoa lïi ®Çu dßng vµ kÕt thóc b»ng dÊu chÊm xuèng dßng._ §o¹n v¨n thêng cã c©u chñ ®Ò.VÝ dô: Mïa xu©n tíi, gieo vui vµo lßng chóng t«i. Chóng t«i bµy ®ñ çc trß ch¬i, lu«n cÊt tiÕng cêi v« cí. Cø ®Õn giê tan häc, suèt däc ®êng vÒ lµng, chóng t«i võa ch¹y võa gäi nhau Çm Ü. ( TrÝch “Xu©n vÒ trªn th¶o

_ C©u chñ ®Ò trong ®o¹n v¨n cßn ®îc gäi lµ g×?_ C©u chñ ®Ò cã néi dung nh thÕ nµo so víi çc c©u kh¸c trong ®o¹n v¨n?_ CÊu tróc ng÷ ph¸p cña c©u chñ ®Ò?

_ VÞ trÝ cña c©u chñ ®Ò trong ®o¹n v¨n?

_ §o¹n v¨n trªn gåm mÊy c©u? C©u nµo lµ c©u chñ ®Ò? _ C©u chñ ®Ò trong ®o¹n v¨n ®ã cã nªu ý kh¸i qu¸t cho toµn ®o¹n kh«ng?_ X¸c ®Þnh CN – VN cña c©u chñ ®Ò?

_ C©u chñ ®Ò ®ã ®øng ë vÞ trÝ nµo trong ®o¹n?

_ ThÕ nµo lµ tõ ng÷ chñ ®Ò?

nguyªn” – Ai-ma-tèp )II. C©u chñ ®Ò vµ tõ ng÷ chñ ®Ò trong ®o¹n v¨n.1. C©u chñ ®Ò:_ C©u chñ ®Ò trong ®o¹n v¨n cßn gäi lµ c©u chèt cña ®o¹n v¨n._ C©u chñ ®Ò mang néi dung kh¸i qu¸t, lêi lÏ ng¾n gän._ C©u chñ ®Ò thêng cã ®ñ 2 thµnh phÇn chÝnh C – V._ C©u chñ ®Ò ®øng ë vÞ trÝ ®Çu ®o¹n hoÆc cuèi ®o¹n v¨n.VÝ dô: TrÇn §¨ng Khoa rÊt biÕt yªu th-¬ng. Em th¬ng b¸c ®Èy xe bß “må h«i -ít lng, c¨ng sîi d©y thõng” chë v«i çt vÒ x©y trêng häc, vµ mêi b¸c vÒ nhµ m×nh...Em th¬ng thÇy gi¸o mét h«m trêi ma ®êng tr¬n bÞ ng·, cho nªn d©n lµng bÌn ®¾p l¹i ®êng. ( Xu©n DiÖu )NhËn xÐt:+ §o¹n v¨n trªn gåm 3 c©u. C©u (1) lµ c©u chñ ®Ò.+ C©u chñ ®Ò nªu ý kh¸i qu¸t cho toµn ®o¹n: rÊt biÕt yªu th¬ng.+ C©u chñ ®Ò ®ã cã ®ñ c¶ 2 thµnh phÇn CN – VN: TrÇn §¨ng Khoa / rÊt biÕt yªu th - ¬ng. CN VN+ C©u chñ ®Ò ®ã ®øng ë ®Çu ®o¹n.

2. Tõ ng÷ chñ ®Ò: Lµ çc tõ ng÷ ®îc lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn (thêng lµ çc chØ tõ, ®¹i tõ, çc tõ ®ång nghÜa) ®îc sö dông trong ®o¹n v¨n nh»m duy tr× ®èi tîng ®îc nãi ®Õn. Th«ng qua hÖ thèng çc tõ ng÷ Êy, cã thÓ n¾m b¾t ®îc chñ ®Ò cña ®o¹n.

_ T×m tõ ng÷ chñ ®Ò trong ®o¹n v¨n trªn? Tõ ng÷ chñ ®Ò Êy nh»m duy tr× ®èi tîng nµo ®îc nãi tíi trong ®o¹n v¨n?

_ ThÕ nµo lµ tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n theo çch diÔn dÞch?

_ ThÕ nµo lµ tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n theo çch quy n¹p?

VÝ dô: TrÇn §¨ng Khoa rÊt biÕt yªu th¬ng. Em th¬ng b¸c ®Èy xe bß “må h«i ít lng, c¨ng sîi d©y thõng” chë v«i çt vÒ x©y trêng häc, vµ mêi b¸c vÒ nhµ m×nh...Em th¬ng thÇy gi¸o mét h«m trêi ma ®êng tr¬n bÞ ng·, cho nªn d©n lµng bÌn ®¾p l¹i ®êng. ( Xu©n DiÖu )=> Tõ ng÷ chñ ®Ò: TrÇn §¨ng Khoa, em, yªu th¬ng, th¬ng ( duy tr× ®èi tîng mµ ®o¹n v¨n ®Ò cËp tíi lµ TrÇn §¨ng Khoa).III. Çch tr×nh bµy néi dung trong mét ®o¹n v¨n.1. Tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n theo çch diÔn dÞch:_ Lµ çch tr×nh bµy ®i tõ ý chung, kh¸i qu¸t ®Õn çc ý cô thÓ, chi tiÕt._ C©u chèt ®øng ë ®Çu ®o¹n. Çc c©u ®i kÌm sau nh»m minh ho¹ cho c©u chèt. S¬ ®å minh ho¹: (1) – C©u chèt

(2) (3) (4)....

VÝ dô: NguyÔn §×nh ChiÓu lµ mét nhµ th¬ yªu níc. Khi thùc d©n Ph¸p x©m lîc níc ta, NguyÔn §×nh ChiÓu kh«ng hîp t¸c víi giÇc mµ ®øng vÒ phÝa nh©n d©n ®Ó chèng Ph¸p. «ng dïng ngßi bót s¾c bÐn cña m×nh s¸ng t¸c th¬ v¨n lµm vò khÝ chiÕn ®Êu. GiÆc Ph¸p t×m çch mua chuéc «ng nhng «ng ®· khíc tõ trän ®êi sèng trung thµnh víi Tæ quèc vµ nh©n d©n.2. Tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n theo

_ ThÕ nµo lµ tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n theo çch song hµnh?

1. §o¹n v¨n sau ®©y cã tr×nh tù s¾p xÕp lén xén: (1) Ph¶i b¸n con, chÞ DËu nh ®øt tõng khóc ruét. (2) Gia c¶nh ®· ®Õn bíc ®-êng cïng buéc chÞ ph¶i lµm çi viÖc ®au lßng Êy. (3)Xãt chång èm ®au mµ bÞ ®¸nh ®Ëp, cïm kÑp, chÞ ®· lÊy th©n m×nh che chë cho chång. (4) ThËm chÝ chÞ cßn s½n sµng chèng tr¶ l¹i tªn cai lÖ vµ ngêi nhµ lÝ trëng ®Ó b¶o vÖ anh DËu. (5) ChÞ DËu lµ h×nh ¶nh cña ngêi phô n÷ th¬ng chång, th¬ng con, giµu lßng vÞ tha vµ ®øc hi sinh. (6) §Õn khi

çch quy n¹p:_ Lµ çch tr×nh bµy ®i tõ ý chi tiÕt, cô thÓ råi rót ra ý chung, ý kh¸i qu¸t._ C©u chèt ®øng ë cuèi ®o¹n. S¬ ®å minh ho¹: (1) (2) (3)....

(N) – C©u chètVÝ dô: C©y lan, c©y huÖ, c©y hång nãi chuyÖn b»ng h¬ng, b»ng hoa. C©y m¬, c©y c¶i nãi chuyÖn b»ng l¸. C©y bÇu, c©y bÝ nãi b»ng qu¶. C©y khoai, c©y dong nãi b»ng cñ, b»ng dÔ. Bao nhiªu thø c©y, bÊy nhiªu tiÕng nãi. ( TrÇn M¹nh H¶o )3. Tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n theo çch song hµnh:_ Lµ çch tr×nh bµy çc ý ngang nhau, bæ sung cho nhau, phèi hîp nhau ®Ó diÔn t¶ ý chung._ Kh«ng cã c©u chñ ®Ò. S¬ ®å minh ho¹: (1) (2) (3) (4) ....VÝ dô: Anh DËu uèn vai ng¸p dµi mét tiÕng. UÓ o¶i, chèng tay xuèng ph¶n, anh võa rªn võa ngáng ®Çu lªn. Run rÈy cÊt b¸t ch¸o, anh míi kÒ vµo ®Õn miÖng, cai lÖ vµ ngêi nhµ lÝ trëng ®· sÇm sËp tiÕn vµo víi nh÷ng roi song, tay thíc vµ d©y thõng. ( Ng« TÊt Tè )B. bµi tËp thùc hµnh.1.

bÞ gi¶i lªn huyÖn, ngåi trong qu¸n c¬m mµ nhÞn ®ãi, chÞ vÉn chØ nghÜ ®Õn chång, ®Õn çi Töu, th»ng DÇn, çi TÝ.a. X¸c ®Þnh ®©u lµ c©u chñ ®Ò?b. S¾p xÕp l¹i thø tù çc c©u v¨n sao cho hîp lÝ vµ nãi râ çch tr×nh bµy néi dung cña ®o¹n v¨n (sau khi ®· s¾p xÕp).

2. §äc kÜ ®o¹n v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái nªu ë díi. Ngêi ta nãi “®Êy lµ bµn ch©n vÊt v¶”. Nh÷ng ngãn ch©n cña bè khum khum, lóc nµo còng nh b¸m vµo ®Êt ®Ó khái tr¬n ng·. Gan bµn ch©n bao giê còng x¸m xÞt vµ lç rç, bao giê còng khuyÕt mét miÕng, kh«ng ®Çy ®Æn nh gan bµn ch©n ngêi kh¸c. Mu bµn ch©n mèc tr¾ng, bong da tõng b·i, l¹i cã nèt lÊm tÊm. §ªm nµo bè còng ng©m níc nãng hoµ muèi, g·i lÊy g·i ®Ó råi xá vµo ®«i guèc méc. Khi ngñ bè rªn, rªn v× ®au m×nh, nhng còng rªn v× nhøc ch©n. ( Theo Ng÷ v¨n 7, tËp mét )a. Néi dung cña ®o¹n v¨n lµ g×? H·y thö ®Æt tiªu ®Ò cho ®o¹n v¨n nµy.b. H·y t×m nh÷ng tõ ng÷ chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n.c. §o¹n v¨n cã c©u chñ ®Ò kh«ng? NÕu

a. C©u chñ ®Ò: C©u (5).b. Cã thÓ s¾p xÕp l¹i nh sau: ChÞ DËu lµ h×nh ¶nh cña ngêi phô n÷ th¬ng chång, th¬ng con, giµu lßng vÞ tha vµ ®øc hi sinh. Ph¶i b¸n con, chÞ DËu nh ®øt tõng khóc ruét. Gia c¶nh ®· ®Õn bíc ®êng cïng buéc chÞ ph¶i lµm çi viÖc ®au lßng Êy. Xãt chång èm ®au mµ bÞ ®¸nh ®Ëp, cïm kÑp, chÞ ®· lÊy th©n m×nh che chë cho chång. ThËm chÝ chÞ cßn s½n sµng chèng tr¶ l¹i tªn cai lÖ vµ ngêi nhµ lÝ trëng ®Ó b¶o vÖ anh DËu. §Õn khi bÞ gi¶i lªn huyÖn, ngåi trong qu¸n c¬m mµ nhÞn ®ãi, chÞ vÉn chØ nghÜ ®Õn chång, ®Õn çi Tøu, th»ng DÇn, çi TÝ.=> §o¹n v¨n tr×nh bµy theo çch diÔn dÞch.2.

cã, h·y chØ ra c©u ®ã.d. Çc c©u trong ®o¹n v¨n ®îc tr×nh bµy theo çch nµo?e. Cã thÓ thay ®æi vÞ trÝ çc c©u trong ®o¹n v¨n ®ã kh«ng? V× sao?

3. ViÕt c©u chñ ®Ò thÝch hîp cho ®o¹n v¨n sau ( chØ râ vÞ trÝ cña nã trong ®o¹n ). X¸c ®Þnh çch tr×nh bµy néi dung cña ®o¹n v¨n vµ ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a çc c©u trong ®o¹n. Còng nh çc thi sÜ cña mäi thêi ®¹i, B¸c viÕt rÊt nhiÒu bµi th¬ vÒ ®Ò tµi tr¨ng. Vµ tr¨ng ®Õn víi th¬ B¸c trong nhiÒu hoµn c¶nh thËt kh¸c nhau. B¸c ng¾m tr¨ng qua song s¾t nhµ tï. B¸c th-ëng thøc ¸nh tr¨ng trªn ®êng ®i, khi bÞ kÎ thï ¸p gi¶i tõ nhµ lao nµy sang nhµ lao kh¸c. B¸c c¶m nhËn vÎ ®Ñp cña tr¨ng gi÷a kh«ng gian mªnh m«ng cña nói rõng ViÖt B¾c. B¸c trß chuyÖn cïng tr¨ng khi ®ang chê ®îi tin chiÕn th¾ng. Víi B¸c, tr¨ng lµ ¸nh s¸ng, lµ thanh b×nh, lµ h¹nh phóc, lµ íc m¬, lµ niÒm an ñi, lµ ngêi b¹n t©m t×nh. Víi B¸c, tr¨ng lµm cho c¶nh vËt trë nªn ªm ®Òm; lµm cho t©m hån con ngêi trë nªn trong trÎo.4. H·y ph©n tÝch vµ chØ ra çch tr×nh bµy néi dung ë mçi ®o¹n v¨n sau:a. D¹y v¨n ch¬ng ë phæ th«ng cã nhiÒu môc ®Ých. Tríc hÕt, nã t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh tiÕp xóc víi mét lo¹i s¶n phÈm ®Æc biÖt cña con ngêi, kÕt qu¶ cña mét thø lao ®éng ®Æc thï – lao ®éng nghÖ thuËt. §ång thêi, d¹y v¨n ch-

a. §©y lµ mét ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n thÓ hiÖn nh÷ng c¶m xóc vÒ ngêi th©n. Ngêi viÕt võa miªu t¶ bµn ch©n cña bè võa bµy tá t×nh c¶m th¬ng xãt, biÕt ¬n tríc nh÷ng hi sinh thÇm lÆng cña bè. V× thÕ cã thÓ gäi ®o¹n v¨n nµy lµ Bµn ch©n cña bè.b. Nh÷ng tõ ng÷ chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n: bµn ch©n, ngãn ch©n, gan bµn ch©n, mu bµn ch©n, nhøc ch©n,...c. C©u chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n lµ: Ngêi ta nãi “®Êy lµ bµn ch©n vÊt v¶”.d. Çc c©u trong ®o¹n v¨n ®îc liªn kÕt víi nhau theo phÐp diÔn dÞch. C©u chñ ®Òddawtj ë ®Çu ®o¹n, çc c©u triÓn khai nèi tiÕp nhau.e. çc c©u trong ®o¹n v¨n cã vai trß kh«ng gièng nhau, v× thÕ, kh«ng thÓ thay ®æi vÞ trÝ çc c©u trong ®o¹n ®îc ( C©u chñ ®Ò kh«ng thÓ da vµo vÞ trÝ çc c©u 2,3,4,5,6 ).3. _ Cã thÓ viÕt c©u chñ ®Ò: Trong th¬ B¸c, ¸nh tr¨ng lu«n lu«n trµn ®Çy._ C©u chñ ®Ò võa viÕt cã thÓ ®Æt ë ®Çu ®o¹n hoÆc cuèi ®o¹n. Tuú vµo vÞ trÝ ®Æt mµ x¸c ®Þnh çch tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n vµ ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a çc c©u trong ®o¹n.

¬ng chÝnh lµ h×nh thøc quan träng gióp çc em hiÓu biÕt, n¾m v÷ng vµ sö dông tiÕng mÑ ®Î cho ®óng, cho hay. D¹y v¨n ch¬ng còng lµ mét trong nh÷ng con ®-êng cña gi¸o dôc thÈm mÜ.b. Chóng lËp ra nhµ tï nhiÒu h¬n trêng häc. Chóng th¼ng tay chÐm giÕt nh÷ng ngêi yªu níc, th¬ng nßi cña ta. Chóng t¾m çc cuéc khëi nghÜa cña ta trong bÓ m¸u.c. Nh÷ng çch chèng n¹n ®ãi chia ra lµm mÊy h¹ng nh: cÊm nÊu rîu b»ng g¹o hay b¾p, cÊm çc thø b¸nh ngät... ®Ó cho ®ì tèn ngò cèc. Nh vïng nµy san sÎ thøc ¨n cho vïng kh¸c, ®ì ®Çu cho çc vïng kh¸c. Nh ra søc t¨ng gia, trång trät çc thø rau, khoai,... Nãi tãm l¹i, bÊt cø çch g×, hÔ lµm cho d©n ®ì ®ãi lóc nµy vµ ng¨n ngõa n¹n ®ãi mïa sau, chóng ta ®Òu ph¶i lµm c¶.5. H·y chuyÓn ®o¹n v¨n (a) ë BT4 thµnh ®o¹n v¨n tr×nh bµy theo çch quy n¹p.

6. ViÕt ®o¹n v¨n theo çch diÔn dÞch triÓn khai c©u chñ ®Ò “ LÞch sö ®· cã nhiÒu cuéc kh¸ng chiÕn vÜ ®¹i chøng tá tinh thÇn yªu níc cña d©n ta”.

4.

a. DiÔn dÞch. C©u chñ ®Ò døng ë ®Çu ®o¹n. §ã lµ c©u: D¹y v¨n ch¬ng ë phæ th«ng cã nhiÒu môc ®Ých.

b. Song hµnh. Çc c©u tr×nh bµy theo kiÓu ngang nhau.

c. Quy n¹p. C©u chñ ®Ò døng ë cuèi ®o¹n. §ã lµ c©u: Nãi tãm l¹i, bÊt cø çch g×, hÔ lµm cho d©n ®ì ®ãi lóc nµy vµ ng¨n ngõa n¹n ®ãi mïa sau, chóng ta ®Òu ph¶i lµm c¶.

5. ChuyÓn thµnh ®o¹n quy n¹p nh sau: D¹y v¨n ch¬ng t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh tiÕp xóc víi mét lo¹i s¶n phÈm ®Æc biÖt cña con ngêi, kÕt qu¶ cña mét thø lao ®éng ®Æc thï – lao ®éng nghÖ thuËt. D¹y v¨n ch¬ng chÝnh lµ h×nh thøc quan träng gióp çc em hiÓu biÕt, n¾m v÷ng vµ sö dông tiÕng mÑ ®Î cho ®óng, cho hay. D¹y v¨n ch¬ng còng lµ mét trong nh÷ng con ®êng cña gi¸o dôc thÈm mÜ. Nh vËy, d¹y v¨n ch¬ng ë phæ th«ng cã nhiÒu môc ®Ých.6. ViÕt ®o¹n v¨n:

* §Æt c©u chñ ®Ò ®· cho ë ®Çu ®o¹n.* Çc ý cÇn triÓn khai:_ Th¸nh Giãng dïng gËy tre ®¸nh giÆc ¢n._ Lý Nam §Õ ®¸nh ®uæi giÆc L¬ng, lËp nªn níc V¹n Xu©n._ Hai Bµ Trng ®¸nh ®uæi T« §Þnh._ Bµ TriÖu ®¸nh ®uæi giÆc Ng«._ TrÇn Quèc To¶n b¾t sèng ¤ M· Nhi trªn s«ng B¹ch §»ng._ Quang Trung tiªu diÖt giÆc Thanh, x©y gß §èng §a._ Kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng MÜ trong thêi ®¹i Hå ChÝ Minh.

Bµi tËp 1: §o¹n v¨n sau ®©y cã tr×nh tù s¾p xÕp lén xén: (1) Ph¶i b¸n con, chÞ DËu nh ®øt tõng khóc ruét. (2) Gia c¶nh ®· ®Õn bíc ®êng cïng buéc chÞ ph¶i lµm çi viÖc ®au lßng Êy. (3)Xãt chång èm ®au mµ bÞ ®¸nh ®Ëp, cïm kÑp, chÞ ®· lÊy th©n m×nh che chë cho chång. (4) ThËm chÝ chÞ cßn s½n sµng chèng tr¶ l¹i tªn cai lÖ vµ ngêi nhµ lÝ trëng ®Ó b¶o vÖ anh DËu. (5) ChÞ DËu lµ h×nh ¶nh cña ngêi phô n÷ th¬ng chång, th¬ng con, giµu lßng vÞ tha vµ ®øc hi sinh. (6) §Õn khi bÞ gi¶i lªn huyÖn, ngåi trong qu¸n c¬m mµ nhÞn ®ãi, chÞ vÉn chØ nghÜ ®Õn chång, ®Õn çi Töu, th»ng DÇn, çi TÝ.a. X¸c ®Þnh ®©u lµ c©u chñ ®Ò?b. S¾p xÕp l¹i thø tù çc c©u v¨n sao cho hîp lÝ vµ nãi râ çch tr×nh bµy néi dung cña ®o¹n v¨n (sau khi ®· s¾p xÕp).Bµi tËp 2: §äc kÜ ®o¹n v¨n sau vµ tr¶ lêi c©u hái nªu ë díi. Ngêi ta nãi “®Êy lµ bµn ch©n vÊt v¶”. Nh÷ng ngãn ch©n cña bè khum khum, lóc nµo còng nh b¸m vµo ®Êt ®Ó khái tr¬n ng·. Gan bµn ch©n bao giê còng x¸m xÞt vµ lç rç, bao giê còng khuyÕt mét miÕng, kh«ng ®Çy ®Æn nh gan bµn ch©n ngêi kh¸c. Mu bµn ch©n mèc tr¾ng, bong da tõng b·i, l¹i cã nèt lÊm tÊm. §ªm nµo bè còng ng©m níc nãng hoµ muèi, g·i lÊy g·i ®Ó råi xá vµo ®«i guèc méc. Khi ngñ bè rªn, rªn v× ®au m×nh, nhng còng rªn v× nhøc ch©n. ( Theo Ng÷ v¨n 7, tËp mét )a. Néi dung cña ®o¹n v¨n lµ g×? H·y thö ®Æt tiªu ®Ò cho ®o¹n v¨n nµy.b. H·y t×m nh÷ng tõ ng÷ chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n.c. §o¹n v¨n cã c©u chñ ®Ò kh«ng? NÕu cã, h·y chØ ra c©u ®ã.

d. Çc c©u trong ®o¹n v¨n ®îc tr×nh bµy theo çch nµo?e. Cã thÓ thay ®æi vÞ trÝ çc c©u trong ®o¹n v¨n ®ã kh«ng? V× sao?Bµi tËp 3: ViÕt c©u chñ ®Ò thÝch hîp cho ®o¹n v¨n sau ( chØ râ vÞ trÝ cña nã trong ®o¹n ). X¸c ®Þnh çch tr×nh bµy néi dung cña ®o¹n v¨n vµ ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a çc c©u trong ®o¹n. Còng nh çc thi sÜ cña mäi thêi ®¹i, B¸c viÕt rÊt nhiÒu bµi th¬ vÒ ®Ò tµi tr¨ng. Vµ tr¨ng ®Õn víi th¬ B¸c trong nhiÒu hoµn c¶nh thËt kh¸c nhau. B¸c ng¾m tr¨ng qua song s¾t nhµ tï. B¸c thëng thøc ¸nh tr¨ng trªn ®êng ®i, khi bÞ kÎ thï ¸p gi¶i tõ nhµ lao nµy sang nhµ lao kh¸c. B¸c c¶m nhËn vÎ ®Ñp cña tr¨ng gi÷a kh«ng gian mªnh m«ng cña nói rõng ViÖt B¾c. B¸c trß chuyÖn cïng tr¨ng khi ®ang chê ®îi tin chiÕn th¾ng. Víi B¸c, tr¨ng lµ ¸nh s¸ng, lµ thanh b×nh, lµ h¹nh phóc, lµ íc m¬, lµ niÒm an ñi, lµ ngêi b¹n t©m t×nh. Víi B¸c, tr¨ng lµm cho c¶nh vËt trë nªn ªm ®Òm; lµm cho t©m hån con ngêi trë nªn trong trÎo.Bµi tËp 4: H·y ph©n tÝch vµ chØ ra çch tr×nh bµy néi dung ë mçi ®o¹n v¨n sau:a. D¹y v¨n ch¬ng ë phæ th«ng cã nhiÒu môc ®Ých. Tríc hÕt, nã t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh tiÕp xóc víi mét lo¹i s¶n phÈm ®Æc biÖt cña con ngêi, kÕt qu¶ cña mét thø lao ®éng ®Æc thï – lao ®éng nghÖ thuËt. §ång thêi, d¹y v¨n ch¬ng chÝnh lµ h×nh thøc quan träng gióp çc em hiÓu biÕt, n¾m v÷ng vµ sö dông tiÕng mÑ ®Î cho ®óng, cho hay. D¹y v¨n ch¬ng còng lµ mét trong nh÷ng con ®êng cña gi¸o dôc thÈm mÜ.b. Chóng lËp ra nhµ tï nhiÒu h¬n trêng häc. Chóng th¼ng tay chÐm giÕt nh÷ng ngêi yªu níc, th¬ng nßi cña ta. Chóng t¾m çc cuéc khëi nghÜa cña ta trong bÓ m¸u.c. Nh÷ng çch chèng n¹n ®ãi chia ra lµm mÊy h¹ng nh: cÊm nÊu rîu b»ng g¹o hay b¾p, cÊm çc thø b¸nh ngät... ®Ó cho ®ì tèn ngò cèc. Nh vïng nµy san sÎ thøc ¨n cho vïng kh¸c, ®ì ®Çu cho çc vïng kh¸c. Nh ra søc t¨ng gia, trång trät çc thø rau, khoai,... Nãi tãm l¹i, bÊt cø çch g×, hÔ lµm cho d©n ®ì ®ãi lóc nµy vµ ng¨n ngõa n¹n ®ãi mïa sau, chóng ta ®Òu ph¶i lµm c¶.Bµi tËp 5: H·y chuyÓn ®o¹n v¨n (a) ë BT4 thµnh ®o¹n v¨n tr×nh bµy theo çch quy n¹p.Bµi tËp 6: ViÕt ®o¹n v¨n theo çch diÔn dÞch triÓn khai c©u chñ ®Ò “ LÞch sö ®· cã nhiÒu cuéc kh¸ng chiÕn vÜ ®¹i chøng tá tinh thÇn yªu níc cña d©n ta”.Bµi tËp 7: ViÕt ®o¹n v¨n dµi tõ 6-8 c©u, néi dung t¶ c¶nh ®Ñp mïa xu©n trªn quª em, trong ®o¹n v¨n cã sö dông mét sè tõ l¸y tîng h×nh vµ tîng thanh.Bµi tËp 8: ViÕt ®o¹n v¨n tõ 8-12 c©u t¶ c¶nh ®Ñp mét ®ªm tr¨ng ®ång quª, qua ®ã diÔn t¶ t×nh yªu quª h¬ng. Sö dông tõ l¸y, tÝnh tõ chØ mµu s¾c vµ biÖn ph¸p tu tõ so s¸nh, nh©n h

*************************************************************************Bµi tËp vÒ x©y dùng ®o¹n v¨n trong v¨n b¶n

Bµi tËp 7: Mét mïa xu©n ®Ñp ®· ®Õn víi quª h¬ng em. Luü tre lµng b¸t ng¸t mét mµu xanh biªng biÕc. Nh÷ng « m¹, n¬ng khoai, b·i mÝa, bê d©u xanh rên. Con kªnh xanh xanh uèn lîn, níc l÷ng lê tr«i. Çnh ®ång lµng mªnh m«ng, rËp rên sãng lóa. Nãn tr¾ng nhÊp nh« gi÷a mµu xanh. ®µn cß nghiªng çnh chao liÖng. Chim s¬n ca hãt vÐo von vang trêi...Bµi tËp 8: ¸nh tr¨ng vµng t·i kh¾p m¸i nhµ, vên c©y. Tr¨ng lung linh, ngêi s¸ng ch¶y trµn s©n vµ ngâ tróc. Tr¨ng l¬ löng trªn bÇu trêi xanh. Giã thu th× thµo, ve vuèt, m¬n man hµng c©y, ngän cá. D¶i ng©n hµ nh dßng s÷a v¾t ngang bÇu trêi. Mu«n ngµn v× sao lÊp l¸nh. Ng¾m tr¨ng sao, chÞ em t«i khe khÏ h¸t: “Th»ng Cuéi ngåi gèc c©y ®a...”. Bao kØ niÖm tuæi th¬ ïa dËy trong lßng. TiÕng chu«ng chïa ng©n nga, tiÕng dÕ kªu r¶ rÝch, tiÕng l¸ reo xµo x¹c... Çi ©m thanh th©n thuéc Êy gi÷a ®ªm r»m lµm cho t«i båi håi kh«n xiÕt kÓ. Quª h¬ng! Quª h¬ng! Yªu biÕt mÊy nh÷ng ®ªm tr¨ng ®ång quª.

Ngµy d¹y:Buæi 6.

«n luyÖn vÒ: _ tõ tîng h×nh, tõ tîng thanh. _ tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi.

_ ThÕ nµo lµ tõ tîng h×nh? Cho vÝ dô?

_ ThÕ nµo lµ tõ tîng thanh? Cho vÝ dô?

_ Th«ng thêng çc tõ tîng h×nh, tîng thanh thuéc lo¹i tõ nµo?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. Tõ t îng h×nh, tõ t îng thanh ._ Tõ tîng h×nh lµ nh÷ng tõ cã kh¶ n¨ng gîi h×nh ¶nh, d¸ng vÎ, tr¹ng th¸i cña sù vËt.VÝ dô: h× hôc, rãn rÐn,...gîi ra çch lµm viÖc, d¸ng ®i._ Tõ tîng thanh lµ nh÷ng tõ m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn, cña con ngêi.VÝ dô: Çm Çm, µo µo, rãc r¸ch,... m« pháng tiÕng níc ch¶y._ Th«ng thêng çc tõ tîng h×nh, tîng thanh lµ çc tõ l¸y. Tuy nhiªn còng cã

_ Tõ tîng h×nh, tîng thanh cã c«ng dông g×?

_ ThÕ nµo lµ tõ ng÷ ®Þa ph¬ng? Cho vÝ dô?

_ ThÕ nµo lµ biÖt ng÷ x· héi? Cho vÝ dô?

_ Chóng ta nªn sö dông tõ ng÷ ®Þa ph-¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi nh thÕ nµo cho ®óng?

nh÷ng tõ tîng h×nh, tîng thanh kh«ng ph¶i lµ tõ l¸y.VÝ dô: bèp, Çm, µo, xèp,..._ C«ng dông:+ Do kh¶ n¨ng gîi h×nh ¶nh vµ ©m thanh nªn çc tõ tîng h×nh vµ çc tõ tîng thanh cã tÝnh biÓu c¶m cao. V× vËy, chóng Ýt ®îc dïng trong çc lo¹i v¨n b¶n ®ßi hái tÝnh trung hoµ vÒ biÓu c¶m nh v¨n b¶n khoa häc, hµnh chÝnh,...+ Tõ tîng h×nh, tîng thanh thêng ®îc dïng trong çc v¨n b¶n v¨n häc nh: miªu t¶, tù sù,...II. Tõ ng÷ ®Þa ph ¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi._ Tõ ng÷ ®Þa ph¬ng lµ tõ ng÷ chØ sö dông ë mét ( hoÆc mét sè) ®Þa ph¬ng nhÊt ®Þnh.VÝ dô:+ heo, b«ng ( miÒn Nam ).+ u, thÇy ( miÒn B¾c ).+ chi, m«, r¨ng, røa ( miÒn Trung )._ BiÖt ng÷ x· héi chØ ®îc dïng trong mét tÇng líp x· héi, mét nghÒ nghiÖp nhÊt ®Þnh.VÝ dô:+ ngai vµng, läng,... lµ çc biÖt ng÷ x· héi cña tÇng líp vua chóa, quan l¹i thêi phong kiÕn.+ gËy ( mét ®iÓm), ngçng (hai ®iÓm), phao (tµi liÖu mang vµo phßng thi bÊt hîp ph¸p),...lµ biÖt ng÷ x· héi cña tÇng líp häc sinh, sinh viªn._ Sö dông tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi:+ Kh«ng l¹m dông tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi. Trong giao tiÕp h»ng ngµy, chØ sö dông tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· h«Þ khi giao tiÕp víi ngêi cïng ®Þa ph¬ng hoÆc cïng nhãm x· héi.

GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë çc bµi ( S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8 ):_ Bµi 4: Tõ c©u 20 ®Õn c©u 24 ( Trang 32).

_ Bµi 5: Tõ c©u 1 ®Õn c©u 11 ( Trang 34, 35, 36).

1. T×m çc tõ tîng h×nh, tîng thanh trong çc ®o¹n v¨n sau:a. Mïa xu©n, chim chãc kÐo vÒ tõng ®µn. ChØ nghe tiÕng hãt lÝu lo mµ kh«ng thÊy bãng chim ®©u. ( NguyÔn Th¸i VËn )b. T«i c¶m thÊy sau lng t«i cã mét bµn tay dÞu dµng ®Èy t«i tíi tríc. Nhng ngêi t«i lóc Êy tù nhiªn thÊy nÆng nÒ mét çch l¹.

+ Cã thÓ dïng tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi trong çc t¸c phÈm v¨n häc khi cÇn nhÊn m¹nh, kh¾c ho¹ ®Æc ®iÓm ®Þa ph¬ng, ®Æc ®iÓm x· héi cña nh©n vËt ( Khi dïng nªn cã chó thÝch b»ng tõ toµn d©n t¬ng ®¬ng).+ Kh«ng dïng tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi trong giao tiÕp toµn d©n nhÊt lµ trong çc lÜnh vùc giao tiÕp cã tÝnh chÊt chÝnh thøc, nh: v¨n b¶n khoa häc, v¨n b¶n hµnh chÝnh,...B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:Bµi 4:20. C21. A22. C23. D24. Nèi 1 víi d Nèi 2 víi e Nèi 3 víi a Nèi 4 víi b Nèi 5 víi cBµi 5:

C©u

1 2 3 4 5 6

§.A B D C A D BC©u

7 8 9 10 11

§.A B D A C A

II. PhÇn BT Tù luËn:1. Çc tõ tîng h×nh, tîng thanh:

a. lÝu lo.

b. dÞu dµng, nÆng nÒ, tõ tõ, lng lÎo, lu

Kh«ng gi÷ ®îc chÐo ¸o hay çnh tay ngêi th©n, vµi ba cËu ®· tõ tõ bíc lªn ®øng díi hiªn líp. Çc cËu lng lÎo nh×n ra s©n, n¬i mµ nh÷ng ngêi th©n ®ang nh×n çc cËu víi cÆp m¾t lu luyÕn. Mét cËu ®øng ®Çu «m mÆt khãc. T«i bÊt gi¸c quay lng l¹i råi dói ®Çu vµo lßng mÑ t«i nøc në khãc theo. T«i nghe sau lng t«i, trong ®¸m häc trß míi, vµi tiÕng thót thÝt ®ang ngËp ngõng trong cæ. Mét bµn tay quen nhÑ vuèt m¸i tãc t«i. ( Thanh TÞnh )2. Cho çc c©u v¨n sau:_ ChÞ DËu run run: (...)_ ChÞ DËu vÉn thiÕt tha: (...)_ ChÞ DËu nghiÕn hai hµm r¨ng: (...) T×m çc tõ ng÷ miªu t¶ çch nãi n¨ng cña chÞ DËu, tõ ®ã chØ ra sù thay ®æi tr¹ng th¸i t©m lÝ cña chÞ.

3. T×m çc tõ tîng thanh gîi t¶:_ TiÕng níc ch¶y._ TiÕng giã thæi._ TiÕng cêi nãi._ TiÕng ma r¬i.

4. Su tÇm mét sè ®o¹n v¨n, bµi v¨n, bµi th¬ cã sö dông çc tõ tîng h×nh, tõ tîng thanh. G¹ch díi çc tõ tîng h×nh vµ tõ tîng thanh ®ã.

5. H·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông tõ tîng h×nh, tõ tîng thanh. G¹ch díi çc tõ tîng h×nh vµ tõ tîng thanh ®ã.

luyÕn, nøc në, thót thÝt, ngËp ngõng.

2. _ Çc tõ ng÷ miªu t¶ çch nãi n¨ng cña chÞ DËu:+ run run.+ thiÕt tha.+ nghiÕn hai hµm r¨ng._ Sù thay ®æi tr¹ng th¸i t©m lÝ: sî h·i -> van nµi -> c¨m phÉn.3. Çc tõ tîng thanh gîi t¶:_ TiÕng níc ch¶y: rãc r¸ch, Çm Çm, µo µo,..._ TiÕng giã thæi: vi vu, xµo x¹c, ..._ TiÕng cêi nãi: r©m ran, the thÐ, åm åm, sang s¶ng,..._ TiÕng ma r¬i: tÝ t¸ch, lép bép,...4. Cã thÓ tham kh¶o ®o¹n th¬ sau:Víi tiÕng giã gµo ngµn, víi giäng nguån hÐt nói,Víi khi thÐt khóc trêng ca d÷ déi,Ta bíc ch©n lªn, dâng d¹c, ®êng hoµng,Lîn tÊm th©n nh sãng cuén nhÞp nhµng,... ( ThÕ L÷ )5. Tham kh¶o ®o¹n v¨n sau: Nöa ®ªm, bÐ chît tØnh giÊc v× tiÕng ®éng Çm Çm. Ma xèi x¶. C©y cèi trong

6. XÕp çc tõ sau theo tõng nhãm tõ ®Þa ph¬ng:_ u, mî, bÇm, bñ, bä, m¹, b, thÇy, mÕ, m¸, ba._ o, c«, d×, mù._ bÇy tui, bÇy mi._ r¨ng, m«, tª._ heo, vÞt xiªm, th¬m.

Nhãm

Ph¬ng ng÷ B¾c

Bé

Ph¬ng ng÷

Trung Bé

Ph¬ng ng÷

Nam Bé

7. Trong ®o¹n v¨n sau, cã nh÷ng tõ ng÷ nµo lµ biÖt ng÷ x· héi? Hïng V¬ng lóc vÒ giµ, muèn truyÒn ng«i, nhng nhµ vua cã nh÷ng hai m¬i ng-êi con trai, kh«ng biÕt chän ai cho xøng ®¸ng. GiÆc ngoµi ®· dÑp yªn, nhng d©n cã Êm no, ngai vµng míi v÷ng. Nhµ vua bÌn gäi çc con l¹i vµ nãi:_ Tæ tiªn ta tõ khi dùng níc, ®· truyÒn ®-îc s¸u ®êi. GiÆc ¢n nhiÒu lÇn x©m lÊn bê câi, nhê phóc Êm Tiªn v¬ng ta ®Òu ®¸nh ®uæi ®îc, thiªn h¹ ®îc hëng th¸i b×nh. Nhng ta giµ råi, kh«ng sèng m·i ë ®êi, ngêi nèi ng«i ta ph¶i nèi ®îc chÝ ta, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ con trëng. N¨m nay, nh©n lÔ Tiªn v¬ng, ai lµm võa ý ta, ta sÏ truyÒn ng«i cho, cã Tiªn v¬ng chøng gi¸m. ( B¸nh chng, b¸nh

vên ng¶ nghiªng, nghiªng ng¶ trong ¸nh chíp nho¸ng nhoµng s¸ng loµ vµ tiÕng sÊm × Çm lóc gÇn lóc xa. Ma mçi lóc mét to. Giã thæi tung nh÷ng tÊm rÌm vµ lay giËt çc çnh cöa sæ lµm chóng më ra ®ãng vµo rÇm rÇm. ( TrÇn Hoµi D-¬ng )

6. Nhãm

Ph¬ng ng÷

B¾c Bé

Ph¬ng ng÷

Trung Bé

Ph¬ng ng÷

Nam Bé1 u, mî,

bÇm, bñ, bu, thÇy, mÕ

bä, m¹ m¸,ba

2 c«, d× mù, o3 bÇy mi bÇy tui4 ¨ng, m«, tª5 th¬m heo, vÞt

xiªm, th¬m

7. Nh÷ng tõ ng÷ lµ biÖt ng÷ x· héi cña triÒu ®×nh phong kiÕn: truyÒn ng«i, ngai vµng, vua, tiªn v¬ng, thiªn h¹, nèi ng«i,...

giÇy )8. T×m tõ ng÷ ®Þa ph¬ng trong çc c©u sau vµ diÔn ®¹t l¹i b»ng çc tõ ng÷ toµn d©n.a. Nã gi¶ vê nghÓnh cæ nh ph©n bua: ña! Chí con giun ®©u mÊt råi hÌ? ( Vâ Qu¶ng )b. Gµ bµ KiÕn lµ gµ trèng t¬, l«ng ®en, ch©n ch×, cã bé giß cao, cæ ng¾n. ( Vâ Qu¶ng )c. Mét em bÐ g¸i bËn bé quÇn ¸o b»ng xa-tanh mµu ®á, tãc tÕt qu¶ ®µo, ch©n mang ®«i hµi v¶i ®en bíc ra, cói chµo kh¸n gi¶. ( §oµn Giái )d. Yªu hoa sÇu ®©u kh«ng ®Ó vµo ®©u cho hÕt, nhí hoa sÇu ®©u ë quª h¬ng ta kh«ng biÕt mÊy m¬i! ( Vò B»ng )

8. C©u

Tõ ng÷ ®Þa ph¬ng

Tõ ng÷ toµn d©n t¬ng

ønga ña, hÌ çc h tõ ®îc dïng

ë phÝa Nam.b giß ch©nc _ bËn

_ mang_ mÆc_ ®i

d sÇu ®©u xoan

Ngµy d¹y:Buæi 7.

«n luyÖn vÒ tõ lo¹i

_ ThÕ nµo lµ trî tõ?

_ ChØ ra trî tõ trong hai vÝ dô?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. Trî tõ.1. §Þnh nghÜa: Trî tõ lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm víi mét sè tõ ng÷ trong c©u ®Ó nhÊn m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ sù vËt, sù viÖc ®îc nãi ®Õn trong c©u.VÝ dô 1: ¡n th× ¨n nh÷ng miÕng ngon Lµm th× chän viÖc cán con mµ lµm. ( Tôc ng÷ )

_ Khi häc vÒ trî tõ cÇn chó ý ®iÒu g×?

* GV gi¶i thÝch:Trong tiÕng H¸n: Th¸n nghÜa lµ thèt lªn ®Ó biÓu thÞ: + sù ®au khæ. + sù sung síng, thó vÞ.Trong tiÕng ViÖt: Th¸n ®îc hiÓu lµ than, lµ biÓu thÞ sù ®au khæ._ ThÕ nµo lµ th¸n tõ?

_ ChØ ra th¸n tõ trong hai vÝ dô?

VÝ dô 2: Vui lµ vui gîng kÎo lµ, Ai tri ©m ®ã mÆn mµ víi ai? ( “TruyÖn KiÒu” – NguyÔn Du )2. L u ý : Trî tõ thêng do çc tõ lo¹i kh¸c chuyÓn thµnh. Do ®ã, cÇn ph©n biÖt hiÖn tîng ®ång ©m kh¸c lo¹i nµy.Ch¼ng h¹n:+ Trî tõ chÝnh do tÝnh tõ chÝnh chuyÓn thµnh.+ Trî tõ cã do ®éng tõ cã chuyÓn thµnh.+ Trî tõ nh÷ng do lîng tõ nh÷ng chuyÓn thµnh.VÝ dô 1:_ L·o H¹c lµ nh©n vËt chÝnh trong truyÖn ng¾n cïng tªn cña Nam Cao. (1)_ ChÝnh t«i còng kh«ng biÕt ®iÒu ®ã. (2)=> chÝnh (1) lµ tÝnh tõ. chÝnh (2) lµ trî tõ.VÝ dô 2:_ Anh ®Õn chç t«i ngay chiÒu nay nhÐ! (1)_ Anh Êy mua çi ¸o còng ph¶i mÊt ®Õn ba tr¨m ngµn ®ång. (2) => ®Õn (1) lµ ®éng tõ. ®Õn (2) lµ trî tõ.II. Th¸n tõ.1. §Þnh nghÜa:

Th¸n tõ lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó biÓu lé t×nh c¶m, c¶m xóc, th¸i ®é cña ngêi nãi

_ Th¸n tõ cã thÓ t¸ch ra thµnh c©u ®Æc biÖt kh«ng?_ Th¸n tõ ®øng ë vÞ trÝ nµo trong c©u?

_ Th¸n tõ chia lµm mÊy lo¹i chÝnh? §ã lµ nh÷ng lo¹i nµo?

hoÆc dïng ®Ó gäi - ®¸p.VÝ dô 1: ¤i Kim Lang! Hìi Kim Lang! Th«i th«i thiÕp ®· phô chµng tõ ®©y! ( “TruyÖn KiÒu” – NguyÔn Du )VÝ dô 2: ¤ hay! Buån v¬ng c©y ng« ®ång Vµng r¬i! Vµng r¬i... thu mªnh m«ng. ( “T× bµ” – BÝch Khª )2. VÞ trÝ cña th¸n tõ trong c©u:_ Th¸n tõ cã khi t¸ch ra lµm thµnh mét c©u ®Æc biÖt._ Th¸n tõ thêng ®øng ë ®Çu c©u; nhng cã khi ®øng ë gi÷a c©u hoÆc cuèi c©u.VÝ dô 1: Chao «i! Mong nhí! ¤i mong nhí! Mét çnh chim thu l¹c cuèi ngµn. ( “Xu©n” – ChÕ Lan Viªn )VÝ dô 1: Nhãm bÕp löa nghÜ th¬ng bµ khã nhäc Tu hó ¬i! Ch¼ng ®Õn ë cïng bµ Kªu chi hoµi trªn nh÷ng çnh ®ång xa? ( “BÕp löa” – B»ng ViÖt )3. Ph©n lo¹i: 2 lo¹i chÝnh.a. Th¸n tõ biÓu lé t×nh c¶m, c¶m xóc: a, ¸i, ¬, «i, «, than «i, chao «i,...VÝ dô1: Than «i! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u? ( “Nhí rõng” – ThÕ L÷ )

_ Sau th¸n tõ thêng cã dÊu nµo?

_ Th¸n tõ vµ trî tõ cã chung nh÷ng ®Æc tÝnh ng÷ ph¸p – ng÷ nghÜa nµo?

GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë bµi 6 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8 ):Tõ c©u 17 ®Õn c©u 24 ( Trang 42, 43).

1. Trong çc tõ g¹ch ch©n díi ®©y, tõ nµo lµ trî tõ?a. T«i thë hång héc, tr¸n ®Ém må h«i, vµ khi trÌo lªn xe, t«i rÝu c¶ ch©n l¹i. ( Nguyªn Hång )b. Çc em ®õng khãc. Tra nay çc em ®-îc vÒ nhµ c¬ mµ. Vµ ngµy mai l¹i ®îc nghØ c¶ ngµy n÷a.

VÝ dô 2: Chao «i lµ h¬ng cèm Rèi lßng ta thÕ ? Th¬ng b¹n khi n»m xuèng Sao trêi cha sang thu. (“Khi cha cã mïa thu”_TrÇn M¹nh H¶o)b. Th¸n tõ gäi - ®¸p: nµy, ¬i, v©ng, d¹, õ,...VÝ dô: Ta thêng b¾t gÆp trong ca dao, nh: + Ai ¬i bng b¸t c¬m ®Çy DÎo th¬m mét h¹t, ®¾ng cay mu«n phÇn. + Ai ¬i ®õng bá ruéng hoang Bao nhiªu tÊc ®Êt, tÊc vµng bÊy nhiªu. + Tr©u ¬i, ta b¶o tr©u nµy Tr©u ra ngoµi ruéng tr©u cµy víi ta.4. Nh÷ng l u ý :a. Sau th¸n tõ thêng cã dÊu chÊm than; nhÊt lµ lóc th¸n tõ ®îc t¸ch ra thµnh c©u ®Æc biÖt.VÝ dô: Chao! Çi qu¶ sÊu non Cha ¨n mµ ®· gißn Nã lín nh trêi vËy, Vµ sÏ thµnh ngät ngon. ( “Qu¶ sÊu non trªn cao” – Xu©n DiÖu)b. Th¸n tõ vµ trî tõ cã chung nh÷ng ®Æc tÝnh ng÷ ph¸p – ng÷ nghÜa sau ®©y:_ Kh«ng lµm thµnh phÇn c©u._ Kh«ng lµm thµnh phÇn trung t©m vµ thµnh phÇn phô cña côm tõ._ Kh«ng lµm ph¬ng tiÖn liªn kÕt çc thµnh phÇn cña côm tõ hoÆc thµnh phÇn cña c©u._ BiÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a ngêi nãi víi ®iÒu ®îc nãi ®Õn ë trong c©u.B. bµi tËp thùc hµnh.

( Thanh TÞnh )c. Ngay chóng t«i còng kh«ng biÕt ph¶i nãi nh÷ng g×.d. T«i cã ngay çi ý nghÜ võa non nít võa ng©y th¬ nµy: ch¾c chØ ngêi th¹o míi cÇm

næi bót thíc. ( Thanh TÞnh )e. Nã ®a cho t«i mçi 5000 ®ång.g. Mçi ngêi nhËn 5000 ®ång.2. Chän tõ nh÷ng hay mçi ®Ó ®iÒn vµo chç trèng trong çc c©u sau:a. T«i cßn /..../ 5 tiÕng ®Ó lµm bµi tËp. G× mµ ch¼ng kÞp.b. T«i cßn /..../ 5 tiÕng ®Ó lµm bµi tËp. Lµm sao mµ kÞp ®îc. ChØ ra sù kh¸c nhau gi÷a nh÷ng vµ mçi?

3. Cho çc trî tõ: thùc ra, chØ lµ, chÝnh, ®Õn lµ. H·y ®iÒn çc trî tõ ®ã vµo chç trèng cho thÝch hîp._ §ã /.../ chuyÖn vÆt._ /.../ t«i kh«ng cã ý tõ chèi._ Lò trÎ con xãm nµy /.../ nghÞch._ /.../ t«i còng kh«ng biÕt nã ®i ®©u.4. Ph©n biÖt ý nghÜa cña trî tõ mµ trong hai trêng hîp sau:a. Mµy d¹i qu¸, cø vµo ®i, tao ch¹y cho tiÒn tµu. Vµo mµ b¾t mî mµy may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø. ( Nguyªn Hång )b. Con nÝn ®i! Mî ®· vÒ víi çc con råi mµ. ( Nguyªn Hång )

I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:Bµi 6:

C©u 17 18 19 20§.A A C D A

C©u 21 22 23 24§.A B D B D

II. PhÇn BT Tù luËn:1. Çc c©u (a), (c), (e) cã trî tõ.

2. §iÒn nh sau:

a. T«i cßn nh÷ng 5 tiÕng ®Ó lµm bµi tËp. G× mµ ch¼ng kÞp.b. T«i cßn mçi 5 tiÕng ®Ó lµm bµi tËp. Lµm sao mµ kÞp ®îc.=> Nh÷ng biÓu thÞ sù ®¸nh gi¸ nhiÒu vÒ sè lîng. Mçi biÓu thÞ sù ®¸nh gi¸ Ýt vÒ sè l-îng.3. §iÒn nh sau:

5. §Æt 3 c©u cã dïng trî tõ chÝnh, ®Ých, ngay vµ nªu t¸c dông cña viÖc dïng 3 trî tõ ®ã.

6. T×m th¸n tõ trong nh÷ng c©u sau vµ cho biÕt chóng ®îc dïng ®Ó lµm g×?a. Nµy, b¶o b¸c Êy cã trèn ®i ®©u th× trèn. ( Ng« TÊt Tè )b. Khèn n¹n! Nhµ ch¸u ®· kh«ng cã, dÉu «ng chöi m¾ng còng ®Õn thÕ th«i. Xin «ng tr«ng l¹i! ( Ng« TÊt Tè )c. Chao «i, cã biÕt ®©u r»ng: hung h¨ng, hèng h¸ch l¸o chØ tæ ®em th©n mµ tr¶ nî cho nh÷ng cö chØ ngu d¹i cña m×nh th«i. ( T« Hoµi )d. Ha ha! Mét lìi g¬m! ( Sù tÝch Hå G-¬m )7. §Æt 3 c©u dïng 3 th¸n tõ: «i, õ, ¬.

_ §ã chØ lµ chuyÖn vÆt._ Thùc ra t«i kh«ng cã ý tõ chèi._ Lò trÎ con xãm nµy ®Õn lµ nghÞch._ ChÝnh t«i còng kh«ng biÕt nã ®i ®©u.4. C¶ hai trêng hîp, trî tõ mµ ®Òu cã ý nghÜa nhÊn m¹nh s¾c th¸i kh«ng b×nh thêng cña hµnh ®éng trong c©u.a. Trong “. Vµo mµ b¾t mî mµy may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø”, tõ mµ thÓ hiÖn ý giôc gi·, cÇn thiÕt.b. Trong “Mî ®· vÒ víi çc con råi mµ”, tõ mµ cã ý dç dµnh, an ñi.5. §Æt c©u:_ Nãi dèi lµ tù lµm h¹i chÝnh m×nh._ T«i ®· gäi ®Ých danh nã ra._ B¹n kh«ng tin ngay c¶ t«i n÷a µ?=> T¸c dông: NhÊn m¹nh ®èi tîng ®îc nãi ®Õn lµ: m×nh, nã, t«i.6.

a. Nµy: dïng ®Ó gäi.

b. Khèn n¹n: dïng ®Ó béc lé c¶m xóc.

c. Chao «i: dïng ®Ó béc lé c¶m xóc.

d. Ha ha: dïng ®Ó béc lé c¶m xóc.

7. §Æt c©u:_ ¤i! Buæi chiÒu thËt tuyÖt._ õ! Çi cÆp Êy ®îc ®Êy._ ¥! Em cø tëng ai ho¸ ra lµ anh.

Ngµy d¹y:Buæi 8.

Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù

_ Trong t¸c phÈm tù sù, yÕu tè quan träng nhÊt lµ g×?_ Ngoµi yÕu tè sù viÖc vµ nh©n vËt chÝnh, cßn cã nh÷ng yÕu tè nµo kh¸c?

_ ThÕ nµo lµ tãm t¾t v¨n b¶n tù sù?

_ Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù nh»m môc ®Ých g×?

_ Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù cÇn ®¶m b¶o nh÷ng yªu cÇu g×?

_ Nªu quy tr×nh tãm t¾t mét v¨n b¶n tù sù?

GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë bµi 5 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8 ):Tõ c©u 12 ®Õn c©u 18 ( Trang 36, 37, 38).

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. Nh÷ng yÕu tè trong t¸c phÈm tù sù:_ YÕu tè quan träng nh¸t: Sù viÖc vµ nh©n vËt chÝnh._ YÕu tè kh¸c: Miªu t¶, biÓu c¶m, çc nh©n vËt phô, çc chi tiÕt,...II. §Þnh nghÜa Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù: Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù lµ ghi l¹i mét çch ng¾n gän, trung thµnh nh÷ng néi dung chÝnh cña v¨n b¶n.III. Môc ®Ých tãm t¾t t¸c phÈm tù sù: Tãm t¾t v¨n b¶n tù sù gióp ngêi ®äc hiÓu ®îc néi dung c¬ b¶n cña t¸c phÈm Êy.IV. Nh÷ng yªu cÇu cña b¶n tãm t¾t:_ Dïng lêi v¨n cña m×nh._ Tr×nh bµy ng¾n gän néi dung chÝnh cña v¨n b¶n ®ã._ Ph¶n ¸nh trung thµnh néi dung v¨n b¶n ®îc tãm t¾t.V. Quy tr×nh tãm t¾t mét v¨n b¶n tù sù:_ B íc 1 : §äc kÜ toµn bé v¨n b¶n cÇn tãm t¾t ®Ó n¾m ch¾c néi dung cña nã._ B íc 2 : Lùa chän nh÷ng sù viÖc chÝnh vµ nh©n vËt chÝnh._ B íc 3 : S¾p xÕp cèt truyÖn tãm t¾t theo mét tr×nh tù hîp lÝ._ B íc 4 : ViÕt b¶n tãm t¾t b»ng lêi v¨n cña m×nh.B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:Bµi 5:

Bµi tËp 1: Mét b¹n häc sinh ®· tãm t¾t phÇn ®Çu cña truyÖn “L·o H¹c” ( Ng÷ v¨n 8, tËp mét ) nh sau: H«m sau l·o H¹c sang nhµ t«i. Võa thÊy t«i, l·o b¸o ngay: “CËu vµng ®i ®êi råi, «ng gi¸o ¹!”. L·o cè lµm ra vÎ vui vÎ, nhng tr«ng l·o cêi nh mÕu. B©y giê t«i kh«ng xãt xa n¨m quyÓn s¸ch cña t«i n÷a råi. (4 c©u )1. B¹n häc sinh tãm t¾t phÇn ®Çu cña truyÖn “L·o H¹c” nh trªn ®· ®ñ çc t×nh tiÕt chÝnh cha?2. B¹n ®ã ®· vi ph¹m ®iÒu g× trong kÜ n¨ng tãm t¾t t¸c phÈm?3. Em h·y söa vµ tãm t¾t l¹i ®o¹n truyÖn “L·o H¹c” ë Ng÷ v¨n 8, tËp mét.

12. D13. Nèi 1 víi c.14. D15. B16. C17. S¾p xÕp theo thø tù: c – a – b – d.18. (1). B (2). D (3). A (4). B (5). C

II. PhÇn BT Tù luËn:Bµi tËp 1:1. Cha ®ñ çc t×nh tiÕt chÝnh.2. B¹n ®ã ®· vi ph¹m:_ §a ®èi tho¹i vµo tãm t¾t._ §a t×nh tiÕt phô._ ThiÕu t×nh tiÕt chÝnh.3. Tãm t¾t ®o¹n truyÖn “L·o H¹c” ë Ng÷ v¨n 8, tËp mét: L·o H¹c lµ mét n«ng d©n nghÌo. Gia tµi cña l·o chØ cã m¶nh vên. Vî l·o mÊt tõ l©u. Con trai l·o kh«ng ®ñ tiÒn cíi vî ®· phÉn chÝ bá ®i ®ån ®iÒn cao su, ®Ó l¹i cho l·o con chã Vµng lµm b¹n. ë quª nhµ, cuéc sèng ngµy mét khã kh¨n. L·o H¹c bÞ èm mét trËn khñng khiÕp. Sau trËn èm nµy, l·o yÕu h¼n, kh«ng kiÕm ra viÖc lµm. L·o nu«i m×nh cßn khã, nu«i lµm sao næi “cËu Vµng”. Dï ®au ®ín, l·o H¹c vÉn ph¶i b¸n con chã. TiÒn b¸n chã vµ sè tiÒn dµnh dôm ®îc l©u nay, l·o ®em göi «ng gi¸o ®Ó nhê lo viÖc ma chay khi l·o n»m xuèng. L·o cßn nhê «ng gi¸o tr«ng nom vµ gi÷ hé m¶nh vên cho con trai l·o sau nµy. L·o quyÕt kh«ng ®ông ®Õn mét ®ång nµo trong sè tiÒn dµnh dôm ®ã n÷a nªn sèng ch¼ng ra con ngêi. Mét h«m, l·o xin Binh T Ýt b¶ chã, nãi lµ ®Ó ®¸nh b¶ mét con chã l¹ hay ®Õn v-

Bµi tËp 2: Thö lîc bít hai c©u trong ®o¹n v¨n sau ®Ó cã mét ®o¹n gän h¬n: ¤ng ®èc trêng MÜ LÝ cho gäi mÊy cËu häc trß míi ®Õn ®øng tríc líp ba. Trêng lµng nhá nªn kh«ng cã phßng riªng cña «ng ®èc. Trong lóc «ng ta ®äc tªn tõng ngêi, t«i c¶m thÊy nh qu¶ tim t«i ngõng ®Ëp. T«i quªn c¶ mÑ t«i ®øng sau t«i. Nghe gäi ®Õn tªn, t«i tù nhiªn giËt m×nh vµ lóng tóng. ( Thanh TÞnh )Bµi tËp 3: Tãm t¾t ®o¹n v¨n sau b»ng hai c©u: Mét mïi h¬ng l¹ x«ng lªn trong líp. Tr«ng h×nh g× treo trªn têng t«i còng thÊy l¹ vµ hay hay. T«i nh×n bµn ghÕ chç t«i ngåi rÊt cÈn thËn råi tù nhiªn l¹m nhËn lµ vËt riªng cña m×nh. T«i nh×n ngu¬× b¹n tÝ hon ngåi bªn t«i, mét ngêi b¹n t«i cha hÒ quen biÕt, nhng lßng t«i vÉn kh«ng c¶m thÊy sù xa l¹ chót nµo. Sù quyÕn luyÕn tù nhiªn vµ bÊt ngê qu¸ ®Õn nçi t«i còng kh«ng d¸m tin cã thËt. ( Thanh TÞnh )Bµi tËp 4: H·y tãm t¾t ®o¹n trÝch sau b»ng mét c©u: Ngêi nhµ lÝ trëng sÊn sæ bíc ®Õn gi¬ gËy chùc ®¸nh chÞ DËu. Nhanh nh c¾t, chÞ DËu n¾m ngay ®îc gËy cña h¾n. Hai ngêi gi»ng co nhau, du ®Èy nhau, råi ai nÊy ®Òu bu«ng gËy ra, ¸p vµo vËt nhau. Hai ®øa trÎ con kªu khãc om sßm. KÕt côc, anh chµng “hÇu cËn «ng lÝ”

ên nhµ. Mäi ngêi, nhÊt lµ «ng gi¸o, ®Òu thÊy rÊt buån khi nghe kÓ chuyÖn nµy. ChØ ®Õn khi l·o H¹c chÕt mét çch ®ét ngét vµ d÷ déi, «ng gi¸o míi hiÓu ra. C¶ lµng kh«ng ai hay v× sao l·o chÕt, chØ trõ cã «ng gi¸o vµ Binh T.Bµi tËp 2:Cã thÓ lîc bít c©u 2 (Trêng lµng nhá nªn kh«ng cã phßng riªng cña «ng ®èc) vµ c©u 4 (T«i quªn c¶ mÑ t«i ®øng sau t«i).

Bµi tËp 3: §o¹n v¨n sau khi tãm t¾t cã thÓ lµ: T«i nh×n h×nh treo trªn têng, bµn ghÕ, chç ngåi vµ thÊy hay hay nh lµ vËt riªng cña m×nh. Ngêi b¹n th©n bªn c¹nh cha hÒ quen biÕt nhng t«i vÉn kh«ng thÊy xa l¹ chót nµo.

Bµi tËp 4: Tãm t¾t ®o¹n trÝch b»ng mét c©u: Ngêi nhµ lÝ trëng gi¬ gËy ®Þnh ®¸nh chÞ DËu nhng ®· bÞ chÞ ®¸nh l¹i, bÞ l¼ng ra ngoµi thÒm.

yÕu h¬n chÞ chµng con män, h¾n bÞ chÞ nµy tóm tãc l¼ng cho mét çi, ng· nhµo ra thÒm. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 5: Em h·y tãm t¾t truyÖn “ S¬n Tinh, Thuû Tinh”.* GV gîi ý: §Ò bµi yªu cÇu tãm t¾t truyÖn “S¬n Tinh, Thuû Tinh”. ViÖc tãm t¾t nªn chó ý ®Õn nh÷ng th«ng tin c¬ b¶n liªn quan ®Õn t×nh huèng S¬n Tinh, Thuû Tinh gÆp nhau råi cïng so tµi vµ trËn chiÕn ¸c liÖt gi÷a hai vÞ thÇn, tõ ®ã lÝ gi¶i cho mét hiÖn tîng cña tù nhiªn theo quan niÖm d©n gian.1.Ph©n tÝch ®Ò:a. Néi dung träng t©m: Tãm t¾t truyÖn “ S¬n Tinh, Thuû Tinh”.b. Ph¹m vi t liÖu: TruyÖn “ S¬n Tinh, Thuû Tinh”.2. Dµn bµi:a. Më bµi:_ Giíi thiÖu vÒ vua Hïng vµ MÞ N¬ng._ Giíi thiÖu viÖc vua Hïng muèn kÐn rÓ.b. Th©n bµi:_ Giíi thiÖu vÒ S¬n Tinh, Thuû Tinh, sù kiÖn hai nh©n vËt ®Õn cÇu h«n._ Cuéc ®ua tµi b¸t ph©n th¾ng b¹i cña hai vÞ thÇn._ Çch gi¶i quyÕt t×nh huèng cña vua Hïng._ Cuéc tranh cíp MÞ N¬ng cña hai vÞ thÇn.c. KÕt bµi: KÕt qu¶ cña cuéc chiÕn S¬n Tinh, Thuû Tinh.Bµi tËp 6: Tãm t¾t truyÖn ng¾n “C« bÐ b¸n diªm” cña An-®Ðc-xen.

Bµi tËp 5: Tãm t¾t truyÖn “ S¬n Tinh, Thuû Tinh”: Vua Hïng thø mêi t¸m cã ngêi con g¸i xinh ®Ñp tªn lµ MÞ N¬ng. Nhµ vua muèn kÐn cho con g¸i mét ngêi chång xøng ®¸ng. Cã rÊt nhiÒu chµng trai ®Õn cÇu h«n MÞ N¬ng, trong ®ã cã S¬n Tinh vµ Thuû Tinh. S¬n Tinh cã tµi dùng ®åi, dêi nói. Thuû Tinh cã tµi h« ma, gäi giã. Vua Hïng kh«ng biÕt g¶ con cho ai, bÌn ra ®iÒu kiÖn th¸ch ®è ®Ó dÔ bÒ lùa chän. LÔ vËt gåm mét tr¨m v¸n c¬m nÕp, mét tr¨m nÖp b¸nh chng, voi chÝn ngµ, gµ chÝn cùa, ngùa chÝn hång mao, mçi thø mét ®«i. S¬n Tinh th¾ng cuéc, cíi MÞ N-¬ng råi ®a vÒ nói. Thuû Tinh tøc giËn d©ng níc ®¸nh S¬n Tinh nhng níc d©ng cao bao nhiªu th× S¬n Tinh d©ng nói cao lªn bÊy nhiªu. Thuû Tinh b¹i trËn, ®µnh ph¶i rót qu©n vÒ. Kh«ng quªn thï cò, h»ng n¨m Thuû Tinh vÉn thêng d©ng níc ®¸nh S¬n Tinh nh-ng ®Òu thÊt b¹i.

Bµi tËp 6: Tãm t¾t truyÖn ng¾n “C« bÐ b¸n diªm”: §ªm giao thõa, trêi rÐt mít. Mét c« bÐ quÇn ¸o máng manh, ®Çu trÇn, ®i ch©n ®Êt, bông ®ãi, ®ang dß dÉm ®i b¸n diªm trong bãng tèi. Suèt c¶ ngµy em

* GV gîi ý: §Ò bµi yªu cÇu tãm t¾t truyÖn “C« bÐ b¸n diªm” cña An-®Ðc-xen. Ngêi viÕt cÇn thÓ hiÖn ®îc hoµn c¶nh cña c« bÐ téi nghiÖp vµ nh÷ng íc m¬ nhá nhoi, ®Ñp ®Ï cña c« vµo dªm Gi¸ng Sinh ( hiÖn lªn trong nh÷ng lÇn quÑt diªm ).1.Ph©n tÝch ®Ò:a. Néi dung träng t©m: Tãm t¾t truyÖn ng¾n “ C« bÐ b¸n diªm” cña An-®Ðc-xen. b. Ph¹m vi t liÖu: TruyÖn ng¾n “ C« bÐ b¸n diªm” cña An-®Ðc-xen.2. Dµn bµi:a. Më bµi: Giíi thiÖu vÒ c« bÐ ®i b¸n diªm trong ®ªm giao thõa gi¸ l¹nh.b. Th©n bµi:_ Hoµn c¶nh bÊt h¹nh cña c« bÐ b¸n diªm: må c«i mÑ, bµ néi mÊt, sèng víi «ng bè nghiÖt ng·._ Nh÷ng lÇn quÑt diªm cña c« bÐ:+ Que diªm lÇn thø nhÊt: em thÊy mét lß sëi Êm ¸p.+ Que diªm lÇn thø hai: em thÊy mét b÷a ¨n thÞnh so¹n.+ Que diªm lÇn thø ba: em thÊy mét c©y th«ng N«-en.+ Que diªm lÇn thø t: em gÆp l¹i bµ néi.+ Em véi vµng quÑt tiÕp nh÷ng que diªm kh¸c ®Ó nÝu kÐo h×nh ¶nh bµ néi.c. KÕt bµi: Çi chÕt cña c« bÐ b¸n diªm téi nghiÖp.

kh«ng b¸n ®îc bao diªm nµo. Em ®· må c«i mÑ. Em kh«ng d¸m vÒ nhµ v× sî kh«ng b¸n ®îc diªm, bè sÏ ®¸nh em. Bµ néi, ngêi duy nh¸t yªu th-¬ng em th× ®· mÊt. Qu¸ tuyÖt väng, l¹nh vµ ®ãi, em ngåi nÐp vµo mét gãc t-êng vµ quÑt mét que diªm ®Ó sëi Êm. Que diªm thø nhÊt cho em cã c¶m gi¸c Êm ¸p nh ngåi bªn lß sëi. Em quÑt que diªm thø hai, em ®îc thÊy bµn ¨n thÞnh so¹n víi con ngçng quay ®ang ®i vÒ phÝa em. QuÑt que diªm thø ba, em thÊy c©y th«ng N«-en. QuÑt que diªm thø t, em gÆp bµ néi. ¶o ¶nh vôt tan biÕn sau mçi lÇn que diªm t¾t. Em véi vµng quÑt hÕt c¶ bao diªm ®Ó mong ®îc gÆp bµ em. C« bÐ b¸n diªm ®· chÕt trong gi¸ rÐt khi m¬ cïng bµ bay lªn cao m·i.

Ngµy d¹y:Buæi 9.

«n luyÖn vÒ tõ lo¹i

_ ThÕ nµo lµ t×nh th¸i tõ?

_ T×nh th¸i tõ cã nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n nµo?

_ T×nh th¸i tõ chø trong VD trªn gãp phÇn thÓ hiÖn ®iÒu g×?

_ T×nh th¸i tõ nhØ trong VD trªn gãp phÇn diÔn t¶ ®iÒu g×?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.III. T×nh th¸i tõ.1. §Þnh nghÜa: T×nh th¸i tõ lµ nh÷ng tõ ®îc thªm vµo c©u ®Ó cÊu t¹o c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n vµ ®Ó biÓu thÞ s¾c th¸i t×nh c¶m cña ngêi nãi.VÝ dô 1: VÖ SÜ th©n yªu ë l¹i nhÐ! ë l¹i g¸c cho anh tao ngñ nhÐ! Xa mµy con Em Nhá sÏ buån l¾m ®Êy, nhng biÕt lµm thÕ nµo... ( Kh¸nh Hoµi )VÝ dô 2: Th¬ng thay th©n phËn con rïa, Lªn ®×nh ®éi h¹c, xuèng chïa ®éi bia. ( Ca dao )2. Chøc n¨ng cña t×nh th¸i tõ: Ngoµi chøc n¨ng thªm vµo c©u ®Ó diÔn t¶ ng÷ ®iÖu ( tr¸nh ¨n nãi céc lèc ), t×nh th¸i tõ cßn cã nh÷ng chøc n¨ng c¬ b¶n sau:a. Chøc n¨ng t¹o c©u:_ T¹o c©u nghi vÊn th«ng qua çc t×nh th¸i tõ: µ, , h¶, hö, chø, ch¨ng,...VÝ dô 1: Bµ l·o l¸ng giÒng l¹i lËt ®Ët ch¹y sang: _ B¸c trai ®· kh¸ råi chø? ( Ng« TÊt Tè )=> T×nh th¸i tõ chø gãp phÇn thÓ hiÖn sù b¨n kho¨n, lo l¾ng vµ c¶m th¬ng cña bµ l·o l¸ng giÒng ®èi víi anh DËu, gia ®×nh chÞ DËu.VÝ dô 2: Bçng Thuû l¹i xÞu mÆt xuèng: _ Sao bè m·i kh«ng vÒ nhØ? Nh vËy lµ em kh«ng ®îc chµo bè tríc khi ®i.

_ T×nh th¸i tõ víi trong VD trªn gãp phÇn thÓ hiÖn ®iÒu g×?

_ T×nh th¸i tõ nµo trong VD trªn gãp phÇn diÔn t¶ ®iÒu g×?

_ T×nh th¸i tõ thay trong VD trªn biÓu lé ®iÒu g×?

_ Dùa vµo çc chøc n¨ng trªn, ngêi ta chia t×nh th¸i tõ ra lµm mÊy lo¹i ( KÓ tªn )?

_ Khi sö dông t×nh th¸i tõ cÇn chó ý ®iÒu g×?

( Kh¸nh Hoµi )=> T×nh th¸i tõ nhØ gãp phÇn diÔn t¶ nçi b¨n kho¨n vµ th¬ng nhí bè cña bÐ Thuû tríc khi ®i theo mÑ._ T¹o c©u cÇu khiÕn th«ng qua çc t×nh th¸i tõ: ®i, nµo, víi,...VÝ dô 1: Cøu t«i víi! Bµ con lµng níc ¬i!=> T×nh th¸i tõ víi thÓ hiÖn râ lêi kªu cøu ®au th¬ng tríc c¬n nguy kÞch.VÝ dô 2: Nµo ®i tíi! B¸c Hå ta nãi Phót giao thõa, tiÕng h¸t ®ªm xu©n? ( “Bµi ca mïa xu©n 1961” _ Tè H÷u )=> T×nh th¸i tõ nµo nh»m giôc gi·, khÝch lÖ lªn ®êng._ T¹o c©u c¶m th¸n th«ng qua t×nh th¸i tõ: thay.VÝ dô : Th¬ng thay con cuèc gi÷a trêi, DÇu kªu ra m¸u cã ngêi nµo nghe. ( Ca dao )=> BiÓu lé sù ®ång c¶m xãt th¬ng.

b. Chøc n¨ng biÓu thÞ s¾c th¸i t×nh c¶m: Th«ng qua çc t×nh th¸i tõ: ¹, nhÐ, nhØ, c¬, mµ, c¬ mµ,...VÝ dô 1: C« tÆng em. VÒ trêng míi, em cè g¾ng häc tËp nhÐ! ( Kh¸nh Hoµi )VÝ dô 2: Çc em ®õng khãc. Tra nay çc em ®-îc vÒ nhµ c¬ mµ. ( Thanh TÞnh )


1. X¸c ®Þnh t×nh th¸i tõ trong çc c©u sau:_ Anh ®i ®i._ Sao mµ l¾m nhØ nhÐ thÕ c¬ chø?_ ChÞ ®· nãi thÕ ?2. _ Cho mét c©u cã th«ng tin sù kiÖn: Nam häc bµi._ Dïng t×nh th¸i tõ ®Ó thay ®æi s¾c th¸i ý nghÜa cña c©u trªn?

3. Cho hai c©u sau:a. §i ch¬i nµo!b. Nµo, ®i ch¬i! ChØ ra trêng hîp tõ nµo lµ t×nh th¸i tõ. Tõ nµo trong trêng hîp cßn l¹i lµ g×?4. Cho biÕt sù kh¸c nhau gi÷a hai çch nãi:a. Ch¸u chµo b¸c.b. Ch¸u chµo b¸c ¹.

5. Dïng çc t×nh th¸i tõ ®Ó biÕn ®æi çc c©u trÇn thuËt sau thµnh çc c©u nghi vÊn. §Æt ra mét t×nh huèng giao

3. Ph©n lo¹i: 4 lo¹i_ T×nh th¸i tõ nghi vÊn._ T×nh th¸i tõ cÇu khiÕn._ T×nh th¸i tõ c¶m th¸n._ T×nh th¸i tõ biÓu lé s¾c th¸i t×nh c¶m.4. Sö dông t×nh th¸i tõ: T×nh th¸i tõ t¹o nªn s¾c th¸i biÓu c¶m rÊt râ. Do ®ã, lóc nãi hoÆc viÕt cÇn ph¶i c©n nh¾c thËn träng, cÇn c¨n cø vµo vÞ thÕ x· héi, gia ®×nh vµ hoµn c¶nh giao tiÕp ®Ó sö dông mét çch hîp lÝ. Tr¸nh v« lÔ, th« lç hoÆc vông vÒ ®¸ng chª.B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:Bµi 7:21. Nèi víi c.22. B23. D24. B25. C26. DII. PhÇn BT Tù luËn:1. T×nh th¸i tõ g¹ch ch©n:_ Anh ®i ®i._ Sao mµ l¾m nhØ nhÐ thÕ c¬ chø?_ ChÞ ®· nãi thÕ ?2._ Nam häc bµi µ?_ Nam häc bµi nhÐ!_ Nam häc bµi ®i!_ Nam häc bµi h¶?_ Nam häc bµi ?...3. _ Tõ nµo trong trêng hîp (a) lµ t×nh th¸i tõ._ Tõ nµo trong trêng hîp (b) dïng ®Ó gäi ®¸p.4. Sù kh¸c nhau gi÷a hai çch nãi:

tiÕp cã thÓ sö dông c©u nghi vÊn ®ã.a. MÑ vÒ råi.b. Nam ®i b¬i.c. Ngµy mai lµ chñ nhËt.d. §©y lµ quyÓn truyÖn cña Nam.6. §Æt ta hai t×nh huèng giao tiÕp cã sö dông hai c©u sau ( mçi c©u mét t×nh huèng ). ChØ ra sù kh¸c nhau vÒ çch dïng gi÷a hai t×nh th¸i tõ nhÐ vµ c¬._ Phë nhÐ._ Phë c¬.

a. Kh«ng dïng t×nh th¸i tõ; biÓu thÞ sù suång s·.b. Sö dông t×nh th¸i tõ ¹; biÓu thÞ th¸i ®é kÝnh träng, lÔ phÐp ®èi víi ngêi trªn.5.MÉu:a. _ MÑ vÒ råi. -> MÑ vÒ råi µ?( T×nh huèng giao tiÕp: Nam ®i häc vÒ nh×n thÊy xe cña mÑ, hái em g¸i ). _ MÑ vÒ råi. -> MÑ vÒ råi ¹?( T×nh huèng giao tiÕp: Nam ®i häc vÒ nh×n thÊy xe cña mÑ, hái anh trai ).6. CÇn chó ý c¶ nhÐ vµ c¬ ®Òu lµ çc t×nh th¸i tõ, nhng “Phë nhÐ.” dïng ®Ó ®Ò nghÞ, mêi; cßn “Phë c¬.” dïng ®Ó tr¶ lêi, ®¸p l¹i mét lêi ®Ò nghÞ ®· cã tríc ®ã. C¬ cã thÓ cã thªm s¾c th¸i t×nh c¶m nòng nÞu.

Ngµy d¹y:Buæi 10.

biÖn ph¸p tu tõ nãi qu¸

_ ThÕ nµo lµ nãi qu¸?

_ Nãi qu¸ cã nh÷ng t¸c dông g×?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. Nãi qu¸:1. §Þnh nghÜa: Nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt hiÖn tîng ®îc miªu t¶ so víi hiÖn thùc kh¸ch quan.2. T¸c dông cña nãi qu¸:_ Tríc hÕt nãi qu¸ cã chøc n¨ng nhËn thøc, lµm râ h¬n b¶n chÊt cña ®èi tîng. Nãi qu¸ kh«ng ph¶i lµ nãi sai sù thËt, nãi dèi. §©y lµ mét biÖn ph¸p tu tõ.VÝ dô: Trªn ®Çu nh÷ng r¸c cïng r¬m Chång yªu chång b¶o hoa th¬m r¾c ®Çu.

_ Nãi qu¸ ®îc sö dông trong nh÷ng lÜnh vùc nµo? Cho vÝ dô minh ho¹?

_ Nãi qu¸ cã g× gièng vµ kh¸c víi nãi kho¸c?

( Ca dao )=> Çch nãi nµy nh»m biÓu hiÖn mét sù thËt: Sù ®am mª mï qu¸ng ®· lµm cho con ngêi nh×n nhËn sù viÖc kh«ng chÝnh x¸c, thËm chÝ lµm cho ngêi ta nh×n nhËn, suy nghÜ, hµnh ®éng kh¸c h¼n mäi ngêi._ Nãi qu¸ cßn cã t¸c dông nhÊn m¹nh, g©y Ên tîng, t¨ng søc biÓu c¶m.VÝ dô: ChÝ ta lín nh biÓn §«ng tríc mÆt. ( Tè H÷u )=> Søc m¹nh cña çch nãi qu¸ ë ®©y chÝnh lµ g©y ®îc Ên tîng, xóc c¶m vÒ ý chÝ, vÒ quyÕt t©m gi¶i phãng ®Êt níc cña nh©n d©n ta.3. Çc tr êng hîp sö dông nãi qu¸ :_ Níi qu¸ thêng ®îc dïng trong th¬ v¨n ch©m biÕm, trµo phóng.VÝ dô: Lç mòi mêi t¸m g¸nh l«ng Chång yªu chång b¶o t¬ hång trêi cho. ( Ca dao )_ Nãi qu¸ còng cã thÓ gÆp trong v¨n th¬ tr÷ t×nh, ®Ó nhÊn m¹nh møc ®é t×nh c¶m.VÝ dô: B¸t c¬m chan ®Çy níc m¾t Bay cßn gi»ng khái miÖng ta. ( NguyÔn §×nh Thi )_ Trong lêi nãi thêng ngµy, còng cã nh÷ng çch nãi qu¸ ®Ó kh¼ng ®Þnh mét ®iÒu nµo ®ã.VÝ dô: Nhí, nhí. ChÕt xuèng ®Êt còng kh«ng quªn.

GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë bµi 9 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8 ):Tõ c©u 21 ®Õn c©u 28 ( Trang 63, 64, 65).

Bµi tËp 1: X¸c ®Þnh biÖn ph¸p nãi qu¸ trong nh÷ng c©u díi ®©y:a. Bao giê c©y c¶i lµm ®×nh Gç lim lµm ghÐm th× m×nh lÊy ta. ( Ca dao )b. B©y giê gÆp mÆt chµng ®©y, ¡n chÝn l¹ng ít ngät ngay nh ®êng. ( Ca dao )c. Nhí ai bæi hæi båi håi, Nh ®øng ®èng löa, nh ngåi ®èng than. ( Ca dao )

( NguyÔn §Þch Dòng )4. Ph©n biÖt nãi qu¸ vµ nãi kho¸c:_ Gièng nhau: Nãi qu¸ vµ nãi kho¸c cïng lµ phãng ®¹i quy m«, møc ®é, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn tîng._ Kh¸c nhau:+ Nãi qu¸ lµ nãi ®Ó g©y Ên tîng, g©y chó ý, ®Ó lµm næi râ mét khÝa c¹nh nµo ®ã cña ®èi tîng ®îc nãi ®Õn.+ Nãi kho¸c nh»m môc ®Ých cho ngêi nghe tin vµo nh÷ng ®iÒu kh«ng cã thøc.VÝ dô:_ Cã søc ngêi sái ®¸ còng thµnh c¬m ( Nãi qu¸ )._ Nã cã thÓ biÕn hßn ®¸ kia thµnh mét b¸t c¬m nãng vµ mét khóc ç kho th¬m phøc (Nãi kho¸c )._ Tay ngêi nh cã phÐp tiªn – Trªn tre nøa còng dÖt ngh×n bµi th¬ ( Nãi qu¸ )._ Nã s¸ng t¸c ®îc mét ngh×n bµi th¬ trong vßng nöa tiÕng ®ång hå ( Nãi kho¸c ).B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:

C©u 21 22 23 24§¸p ¸n C D B CC©u 25 26 27 28

§¸p ¸n A C A B

II. PhÇn BT Tù luËn:Bµi tËp 1: BiÖn ph¸p nãi qu¸ ®îc g¹ch ch©n:a. Bao giê c©y c¶i lµm ®×nh Gç lim lµm ghÐm th× m×nh lÊy ta. ( Ca dao )b. B©y giê gÆp mÆt chµng

Bµi tËp 2: Ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña çc trêng hîp sau ®©y do phÐp nãi qu¸ mang l¹i.a. Ngêi say rîu mµ ®i xe m¸y th× tÝnh m¹ng ngµn c©n treo sîi tãc.b. Ngêi sao mét hÑn th× nªn Ngêi sao chÝn hÑn th× quªn c¶ mêi. ( Ca dao )

c. TiÕng h¸t ¸t tiÕng bom.

Bµi tËp 3: T×m çc thµnh ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸ ®Ó diÔn ®¹t çc ý sau. §Æt c©u víi mçi thµnh ng÷ ®ã.a. Ch¾t läc, chän lÊy çi quý gi¸, çi tèt ®Ñp, tinh tuý trong nh÷ng çi t¹p chÊt kh¸c.

b. C¶ gan hay lµm ®iÒu g× kÐm cái, vông vÒ tríc ngêi hiÓu biÕt, tinh th«ng, tµi çn h¬n m×nh.

c. Sî h·i, khiÕp ®¶m ®Õn møc mÆt t¸i mÐt.

d. Lu«n kÒ c¹nh bªn nhau hoÆc g¾n bã chÆt chÏ, kh¨ng khÝt víi nhau.

e. Gan d¹, dòng c¶m, kh«ng nao nóng tr-íc khã kh¨n, nguy hiÓm.

®©y, ¡n chÝn l¹ng ít ngät ngay nh ® êng . ( Ca dao )c. Nhí ai bæi hæi båi håi, Nh ®øng ®èng löa , nh ngåi ®èng than. ( Ca dao )Bµi tËp 2:a. Sö dông “ngµn c©n treo sîi tãc” lµ çch nãi h×nh ¶nh phi thùc tÕ ®Ó gióp ngêi ®äc nhËn thøc møc ®é nguy hiÓm mét çch cô thÓ nhÊt.b. HÑn chÝn mµ quªn mêi lµ hoµn toµn kh«ng cã trong thùc tÕ. ChÝnh çch nãi phãng ®¹i qu¸ sù thËt nµy ®· nhÊn m¹nh th¸i ®é tr¸ch mãc ®èi víi sù “quªn” cña ngêi hÑn.c. §©y lµ çch nãi qu¸ b»ng h×nh ¶nh ®Ó diÔn t¶ niÒm tin, sù l¹c quan, sù sèng, sù chiÕn th¾ng vît lªn trªn gian khæ hi sinh trong chiÕn ®Êu.Bµi tËp 3:

a. Chi b»ng anh em t«i cø tranh thñ giê nghØ ®i bíi mÊy ®èng s¾t vôn, ®·i çt t×m vµng. ( L©m Ph-¬ng )b. å lµm g× çi vÆt Êy. HiÓu dô cho d©n nghe, chø ®©u d¸m ®¸nh trèng qua cöa nhµ sÊm. ( NguyÔn C«ng Hoan )c. ChØ cÇn ba h¬i lÆn ng¾n, anh ®· tråi lªn tríc mÆt Thuý – mét khu«n mÆt c¾t kh«ng cßn giät m¸u, çi miÖng nhá cø h¸ ra ngËm l¹i, m¾t nh¾m nghiÒn.

g. Gièng hÖt nhau, ®Õn møc tëng chõng nh cïng mét thÓ chÊt.Bµi tËp 4: T×m 5 thµnh ng÷ cã sö dông phÐp nãi qu¸. §Æt c©u víi mçi thµnh ng÷ ®ã.MÉu: ruét ®Ó ngoµi da.-> §Æt c©u: GiÊy tê ai d¸m ®a cho «ng cô ruét ®Ó ngoµi da Êy.

Bµi tËp 5: T×m mét sè trêng hîp nãi qu¸ thêng dïng trong sinh ho¹t h»ng ngµy.

Bµi tËp 6: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n ( 5 – 7 c©u ) trong ®ã cã sö dông phÐp nãi qu¸. ChØ ra phÐp nãi qu¸ trong ®o¹n v¨n ®ã.

( Chu Lai )( HoÆc: MÆt c¾t kh«ng ra m¸u )d. Th«i còng ®îc vµ b¾t ®Çu tõ giê phót nµy, l·o ph¶i theo ta nh h×nh víi bãng. ( Thu Bån )e. Trong tËp hå s¬ dµy hµng gang ë c¬ quan c«ng an, bót tÝch cña cha Hoan cßn ®ã chøng tá «ng ta ch¼ng ph¶i tay gan vµng d¹ s¾t g×. ( Chu V¨n )g. Hai ®øa gièng nhau nh hai giät níc. ( Thu Bån )Bµi tËp 4: Cã thÓ kÓ ra çc thµnh ng÷ nh: lín nhanh nh thæi, ng· nh ng¶ r¹, ®en nh cét nhµ ch¸y, nghiªng níc nghiªng thµnh, long trêi lë ®Êt, bÇm gan tÝm ruét, nghÜ n¸t ãc; chã ¨n ®¸, gµ ¨n sái,...§Æt c©u:1. ChÞ Êy ®Ñp nghiªng níc nghiªng thµnh.2. S¬n Tinh vµ Thuû Tinh ®¸nh nhau long trêi lë ®Êt.3. Nh¾c ®Õn lò giÆc, ai còng bÇm gan tÝm ruét.4. T«i ®· nghÜ n¸t ãc mµ v·n cha gi¶i ®îc bµi to¸n nµy.5. ë n¬i chã ¨n ®¸ gµ ¨n sái nµy, ai mµ sèng ®îc.Bµi tËp 5:_ Tãc tai cËu Êy tèt nh rõng._ GÆp ngêi nghiÖn ma tuý tí sî hÕt c¶ hån._ NhiÒu kÎ b¸n trêi kh«ng v¨n tù....Bµi tËp 6: ( HS tù viÕt ®o¹n v¨n )

Bµi tËp 1: X¸c ®Þnh biÖn ph¸p nãi qu¸ trong nh÷ng c©u díi ®©y:a. Bao giê c©y c¶i lµm ®×nh Gç lim lµm ghÐm th× m×nh lÊy ta. ( Ca dao )b. B©y giê gÆp mÆt chµng ®©y, ¡n chÝn l¹ng ít ngät ngay nh ®êng. ( Ca dao )c. Nhí ai bæi hæi båi håi, Nh ®øng ®èng löa, nh ngåi ®èng than. ( Ca dao )Bµi tËp 2: Ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña çc trêng hîp sau ®©y do phÐp nãi qu¸ mang l¹i.a. Ngêi say rîu mµ ®i xe m¸y th× tÝnh m¹ng ngµn c©n treo sîi tãc.b. Ngêi sao mét hÑn th× nªn Ngêi sao chÝn hÑn th× quªn c¶ mêi. ( Ca dao )c. TiÕng h¸t ¸t tiÕng bom.Bµi tËp 3: T×m çc thµnh ng÷ cã sö dông biÖn ph¸p nãi qu¸ ®Ó diÔn ®¹t çc ý sau. §Æt c©u víi mçi thµnh ng÷ ®ã.a. Ch¾t läc, chän lÊy çi quý gi¸, çi tèt ®Ñp, tinh tuý trong nh÷ng çi t¹p chÊt kh¸c.b. C¶ gan hay lµm ®iÒu g× kÐm cái, vông vÒ tríc ngêi hiÓu biÕt, tinh th«ng, tµi çn h¬n m×nh.c. Sî h·i, khiÕp ®¶m ®Õn møc mÆt t¸i mÐt.d. Lu«n kÒ c¹nh bªn nhau hoÆc g¾n bã chÆt chÏ, kh¨ng khÝt víi nhau.e. Gan d¹, dòng c¶m, kh«ng nao nóng tríc khã kh¨n, nguy hiÓm.g. Gièng hÖt nhau, ®Õn møc tëng chõng nh cïng mét thÓ chÊt.Bµi tËp 4: T×m 5 thµnh ng÷ cã sö dông phÐp nãi qu¸. §Æt c©u víi mçi thµnh ng÷ ®ã.MÉu: ruét ®Ó ngoµi da.-> §Æt c©u: GiÊy tê ai d¸m ®a cho «ng cô ruét ®Ó ngoµi da Êy.Bµi tËp 5: T×m mét sè trêng hîp nãi qu¸ thêng dïng trong sinh ho¹t h»ng ngµy.Bµi tËp 6: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n ( 5 – 7 c©u ) trong ®ã cã sö dông phÐp nãi qu¸. ChØ ra phÐp nãi qu¸ trong ®o¹n v¨n ®ã.


biÖn ph¸p tu tõ nãi gi¶m, nãi tr¸nh

_ ThÕ nµo lµ nãi gi¶m nãi tr¸nh?

_ Nãi gi¶m nãi tr¸nh cã nh÷ng t¸c dông g×?

_ Nãi gi¶m nãi tr¸nh thêng ®îc thùc hiÖn b»ng nh÷ng çch nµo?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.II. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh:1. §Þnh nghÜa: Nãi gi¶m nãi tr¸nh lµ biÖn ph¸p tu tõ dïng çch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn.2. T¸c dông cña nãi gi¶m nãi tr¸nh:_ Tr¸nh c¶m gi¸c ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ.VÝ dô 1: Cha nã chÕt, mÑ nã lÊy chång kh¸c. (C¶m gi¸c ®au buån )._ Cha nã mÊt, mÑ nã ®i bíc n÷a. ( Tr¸nh c¶m gi¸c qu¸ ®au buån ).VÝ dô 2:_ Em bÐ bÞ Øa ch¶y. ( C¶m gi¸c ghª sî ). _ Em bÐ bÞ ®i ngoµi. ( Tr¸nh c¶m gi¸c ghª sî )_ Tr¸nh sù th« tôc, thiÕu lÞch sù. VÝ dô:_ Con d¹o nµy lêi l¾m. ( ThiÕu tÕ nhÞ )_ Con d¹o nµy cha ®îc ch¨m l¾m. ( TÕ nhÞ, nhÑ nhµng, tr¸nh nÆng nÒ ). 3. Çc çch nãi gi¶m nãi tr¸nh:a. Sö dông tõ ®ång nghÜa, ®Æc biÖt lµ çc tõ H¸n ViÖt.Ch¼ng h¹n:+ chÕt: tõ trÇn, t¹ thÕ, quy tiªn,...+ ch«n: mai t¸ng, an t¸ng,...VÝ dô: ¤ng cô ®· chÕt råi.=> ¤ng cô ®· quy tiªn råi.b. Dïng çch nãi phñ ®Þnh tõ tr¸i nghÜa.Ch¼ng h¹n: XÊu: cha ®Ñp, cha tèt,...VÝ dô:

_ Nãi gi¶m nãi tr¸nh thêng ®îc sö dông trong nh÷ng trêng hîp nµo? Cho vÝ dô minh ho¹?

_ Çc t×nh huèng nµo kh«ng nªn sö dông nãi gi¶m nãi tr¸nh?

Bµi th¬ cña anh dë l¾m.=> Bµi th¬ cña anh cha ®îc hay l¾m.c. Dïng çch nãi vßng:VÝ dô: Anh cßn kÐm l¾m.=> Anh cÇn ph¶i cè g¾ng h¬n n÷a.d. Dïng çch nãi trèng (tØnh lîc).VÝ dô 1: Anh Êy bÞ th¬ng nÆng thÕ th× kh«ng sèng ®îc l©u n÷a ®©u chÞ ¹.=> Anh Êy (...) thÕ th× kh«ng (...) ®îc l©u n÷a ®©u chÞ ¹.VÝ dô2: L·o lµm bé ®Êy! ThËt ra th× l·o chØ tÈm ngÈm thÕ, nhng còng (...) ra phÕt chø ch¶ võa ®©u: l·o xin t«i mét Ýt b¶ chã [...].4. Çc tr êng hîp sö dông nãi gi¶m nãi tr¸nh:_ Khi muèn tr¸nh c¶m gi¸c ®au buån, ghª sî, th« tôc, thiÕu lÞch sù.VÝ dô: Anh ¸y bÞ thæ huyÕt. (Tr¸nh c¶m gi¸c ghª sî )_ Khi muèn t«n träng ngêi ®èi tho¹i víi m×nh ( ngêi cã quan hÖ thø bËc x· héi, tuæi t¸c cao h¬n)VÝ dô: Khuya råi, mêi bµ ®i nghØ._ Khi muèn nhËn xÐt mét çch tÕ nhÞ, lÞch sù, cã v¨n ho¸ ®Ó ngêi nghe dÔ tiÕp thu ý kiÕn gãp ý.VÝ dô: Bµi th¬ cña anh cha ®îc hay l¾m.5. Çc t×nh huèng kh«ng nªn nãi gi¶m nãi tr¸nh:_ Khi cÇn phª b×nh nghiªm kh¾c, nãi th¼ng, nãi ®óng møc ®é sù thËt._ Khi cÇn th«ng tin chÝnh x¸c, trung thùc.6. C¶m thô çi hay (gi¸ trÞ nghÖ

_ §Ó c¶m thô ®îc çi hay (gi¸ trÞ nghÖ thuËt) cña çch nãi gi¶m nãi tr¸nh trong t¸c phÈm v¨n häc, ta cÇn lµm g×?


Bµi tËp 1: T×m biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh trong çc c©u sau. Gi¶i thÝch ý nghÜa cña çc çch nãi ®ã.a. Bµ l·o l¸ng giÒng l¹i lËt ®Ët ch¹y sang:_ B¸c trai ®· kh¸ råi chø? ( Ng« TÊt Tè )b. Nã ( Rïa Vµng ) ®øng næi trªn mÆt n-íc vµ nãi: “Xin bÖ h¹ hoµn g¬m l¹i cho Long Qu©n”. ( Sù tÝch Hå G-¬m )Bµi tËp 2: Ph¸t hiÖn phÐp nãi tr¸nh trong ®o¹n trÝch sau ®©y vµ cho biÕt v× sao chÞ

thuËt ) cña çch nãi gi¶m nãi tr¸nh trong t¸c phÈm v¨n häc:_ §Æt nã trong hoµn c¶nh giao tiÕp cô thÓ (quan hÖ thø bËc x· héi, tuæi t¸c, t©m tr¹ng cña ngêi nãi, ngêi nghe,...)._ Xem xÐt trong v¨n b¶n, t¸c gi¶ ®· t¹o ra phÐp nãi gi¶m nãi tr¸nh b»ng nh÷ng tõ ng÷ nµo, b»ng çch nµo._ §èi chiÕu víi nh÷ng çch nãi th«ng th-êng cã thÓ dïng trong trêng hîp giao tiÕp ®ã ®Ó thÊy ®îc t¸c dông cña çch diÔn ®¹t nµy vµ dông ý cña t¸c gi¶.B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:20. A21. D22. B23. D24. D25. _ §iÒn 1 vµo c._ §iÒn 2 vµo ®._ §iÒn 3 vµo a._ §iÒn 4 vµo b._ §iÒn 5 vµo d.26. BII. PhÇn BT Tù luËn:Bµi tËp 1:

a. kh¸ ( t×nh tr¹ng søc khoÎ ).

b. hoµn ( tr¶ l¹i ).

Bµi tËp 2: §¸ng lÏ chÞ DËu ph¶i nãi: “U ®· b¸n con cho nhµ cô NghÞ ®Ó lÊy tiÒn nép su råi”, nhng v× sù thËt qu¸ phò phµng ®èi

DËu l¹i nãi nh vËy. ChÞ DËu võa nãi võa mÕu: _ Th«i u kh«ng ¨n ®Ó phÇn cho con. Con chØ ®îc ¨n ë nhµ b÷a nay n÷a th«i. U kh«ng muèn ¨n tranh cña con. Con cø ¨n

thËt no, kh«ng ph¶i nhêng nhÞn cho u. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 3: G¹ch ch©n díi nh÷ng çch nãi thay cho “chÕt” trong çc c©u sau:a. ChØ ®Õn lóc th©n tµn lùc kiÖt, tr¶ x¸c cho ®êi, ThÞ KÝnh míi ®îc minh oan vµ ®îc ®øc PhËt ®ãn vÒ miÒn vÜnh cöu, trong niÒm xãt th¬ng, nuèi tiÕc cña mu«n ngêi. ( TrÇn L©m BiÒn )b. ThÕ råi DÕ Cho¾t t¾t thë. T«i th¬ng l¾m. Võa th¬ng võa ¨n n¨n téi m×nh. ( T« Hoµi )c. Bçng loÌ chíp ®á Th«i råi, Lîm ¬i! ( Tè H÷u )d. Ch¼ng bao l©u, ngêi chång mÊt. ( Sä Dõa )e. [...] tríc kia khi bµ cha vÒ víi Thîng ®Õ chÝ nh©n, bµ ch¸u ta ®· tõng sung síng biÕt bao. ( An-®Ðc-xen )g. Çch mÊy th¸ng sau, ®øa con lªn sµi l¹i bá ®i ®Ó chÞ ë mét m×nh. ( NguyÔn Kh¶i )Bµi tËp 4:

víi ®øa con nªn chÞ ph¶i nãi tr¸nh: “Con chØ ®îc ¨n ë nhµ b÷a nay n÷a th«i”.

Bµi tËp 3:

a. ChØ ®Õn lóc th©n tµn lùc kiÖt, tr¶ x¸c cho ®êi, ThÞ KÝnh míi ®îc minh oan vµ ®îc ®øc PhËt ®ãn vÒ miÒn vÜnh cöu, trong niÒm xãt th¬ng, nuèi tiÕc cña mu«n ngêi. ( TrÇn L©m BiÒn )b. ThÕ råi DÕ Cho¾t t¾t thë. T«i th¬ng l¾m. Võa th¬ng võa ¨n n¨n téi m×nh. ( T« Hoµi )c. Bçng loÌ chíp ®á Th«i råi, L îm ¬i ! ( Tè H÷u )d. Ch¼ng bao l©u, ngêi chång mÊt. ( Sä Dõa )

e. [...] tríc kia khi bµ cha vÒ víi Th îng ®Õ chÝ nh©n, bµ ch¸u ta ®· tõng sung síng biÕt bao. ( An-®Ðc-xen )g. Çch mÊy th¸ng sau, ®øa con lªn sµi l¹i bá ®i ®Ó chÞ ë mét m×nh. ( NguyÔn Kh¶i )Bµi tËp 4: Cã thÓ thay b»ng:

Thay çc tõ in ®Ëm trong nh÷ng c©u díi ®©y b»ng çc tõ ng÷ nãi gi¶m nãi tr¸nh:a. T«i cÊm cËu: kh«ng ®Õn chç ®ã.b. Bè mÑ nã bá nhau tõ ngµy nã cßn bÐ.

c. Bµ ®· giµ.Bµi tËp 5: Thay çc tõ ng÷ in ®Ëm b»ng çc tõ ng÷ ®ång nghÜa ®Ó thÓ hiÖn çch nãi gi¶m nãi tr¸nh trong nh÷ng c©u sau:a. Anh cø chuÈn bÞ ®i, bµ cô cã thÓ chÕt trong nay mai th«i.b. ¤ng ta muèn anh ®i khái n¬i nµy.

c. Bè t«i lµm ngêi g¸c cæng cho nhµ m¸y.d. ¤ng gi¸m ®èc chØ cã mét ngêi ®Çy tí.e. CËu Êy bÞ bÖnh ®iÕc tai, mï m¾t.g. MÑ t«i lµm nghÒ nÊu ¨n.Bµi tËp 6: H·y t×m trong lêi nãi h»ng ngµy çc çch nãi gi¶m nãi tr¸nh ®Ó biÓu lé th¸i ®é lÞch thiÖp, tr¸nh th« tôc.Bµi tËp 7: §Æt 3 c©u nãi gi¶m nãi tr¸nh b»ng çch phñ ®Þnh tõ tr¸i nghÜa.MÉu: Bøc tranh cËu vÏ xÊu qu¸. -> Bøc tranh cËu vÏ cha ®îc ®Ñp l¾m.

a. T«i khuyªn cËu: kh«ng nªn ®Õn chç ®ã.b. Bè mÑ nã chia tay nhau tõ ngµy nã cßn bÐ.c. Bµ ®· cã tuæi.Bµi tËp 5: Cã thÓ thay nh sau:

a. Anh cø chuÈn bÞ ®i, bµ cô cã thÓ ®i trong nay mai th«i.b. ¤ng ta kh«ng muèn tr«ng thÊy anh ë ®©y n÷a.c. Bè t«i lµm ngêi b¶o vÖ cho nhµ m¸y.d. ¤ng gi¸m ®èc chØ cã mét ngêi phôc vô.e. CËu Êy bÞ bÖnh khiÕm thÞ.g. MÑ t«i lµm cÊp dìng.Bµi tËp 6:_ ChÞ Lan d¹o nµy cã vÎ tha ®i lµm._ Anh Êy cã vÎ kh«ng hiÒn l¾m....Bµi tËp 7: Cã thÓ ®Æt c©u: Con ngùa cña cËu xÊu qu¸.-> Con ngùa cña cËu kh«ng ®îc ®Ñp l¾m.

Bµi tËp 1: T×m biÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh trong çc c©u sau. Gi¶i thÝch ý nghÜa cña çc çch nãi ®ã.a. Bµ l·o l¸ng giÒng l¹i lËt ®Ët ch¹y sang:_ B¸c trai ®· kh¸ råi chø?

( Ng« TÊt Tè )b. Nã ( Rïa Vµng ) ®øng næi trªn mÆt níc vµ nãi: “Xin bÖ h¹ hoµn g¬m l¹i cho Long Qu©n”. ( Sù tÝch Hå G¬m )Bµi tËp 2: Ph¸t hiÖn phÐp nãi tr¸nh trong ®o¹n trÝch sau ®©y vµ cho biÕt v× sao chÞ DËu l¹i nãi nh vËy. ChÞ DËu võa nãi võa mÕu: _ Th«i u kh«ng ¨n ®Ó phÇn cho con. Con chØ ®îc ¨n ë nhµ b÷a nay n÷a th«i. U kh«ng muèn ¨n tranh cña con. Con cø ¨n thËt no, kh«ng ph¶i nhêng nhÞn cho u. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 3: G¹ch ch©n díi nh÷ng çch nãi thay cho “chÕt” trong çc c©u sau:a. ChØ ®Õn lóc th©n tµn lùc kiÖt, tr¶ x¸c cho ®êi, ThÞ KÝnh míi ®îc minh oan vµ ®îc ®øc PhËt ®ãn vÒ miÒn vÜnh cöu, trong niÒm xãt th¬ng, nuèi tiÕc cña mu«n ngêi. ( TrÇn L©m BiÒn )b. ThÕ råi DÕ Cho¾t t¾t thë. T«i th¬ng l¾m. Võa th¬ng võa ¨n n¨n téi m×nh. ( T« Hoµi )c. Bçng loÌ chíp ®á Th«i råi, Lîm ¬i! ( Tè H÷u )d. Ch¼ng bao l©u, ngêi chång mÊt. ( Sä Dõa )e. [...] tríc kia khi bµ cha vÒ víi Thîng ®Õ chÝ nh©n, bµ ch¸u ta ®· tõng sung síng biÕt bao. ( An-®Ðc-xen )g. Çch mÊy th¸ng sau, ®øa con lªn sµi l¹i bá ®i ®Ó chÞ ë mét m×nh. ( NguyÔn Kh¶i )Bµi tËp 4: Thay çc tõ in ®Ëm trong nh÷ng c©u díi ®©y b»ng çc tõ ng÷ nãi gi¶m nãi tr¸nh:a. T«i cÊm cËu: kh«ng ®Õn chç ®ã.b. Bè mÑ nã bá nhau tõ ngµy nã cßn bÐ.

c. Bµ ®· giµ.Bµi tËp 5: Thay çc tõ ng÷ in ®Ëm b»ng çc tõ ng÷ ®ång nghÜa ®Ó thÓ hiÖn çch nãi gi¶m nãi tr¸nh trong nh÷ng c©u sau:a. Anh cø chuÈn bÞ ®i, bµ cô cã thÓ chÕt trong nay mai th«i.b. ¤ng ta muèn anh ®i khái n¬i nµy.c. Bè t«i lµm ngêi g¸c cæng cho nhµ m¸y.d. ¤ng gi¸m ®èc chØ cã mét ngêi ®Çy tí.e. CËu Êy bÞ bÖnh ®iÕc tai, mï m¾t.g. MÑ t«i lµm nghÒ nÊu ¨n.Bµi tËp 6: H·y t×m trong lêi nãi h»ng ngµy çc çch nãi gi¶m nãi tr¸nh ®Ó biÓu lé th¸i ®é lÞch thiÖp, tr¸nh th« tôc.Bµi tËp 7: §Æt 3 c©u nãi gi¶m nãi tr¸nh b»ng çch phñ ®Þnh tõ tr¸i nghÜa.MÉu: Bøc tranh cËu vÏ xÊu qu¸. -> Bøc tranh cËu vÏ cha ®îc ®Ñp l¾m.


«n tËp v¨n häc níc ngoµi

GV cho HS lËp b¶ng thèng kª çc cét:1. Sè thø tù.2. Tªn v¨n b¶n.3. T¸c gi¶.4. Tªn níc.5. ThÓ lo¹i ( thÕ kØ ).6. Néi dung chñ yÕu.

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. V¨n b¶n “ C« bÐ b¸n diªm”:_ T¸c gi¶: An-®Ðc-xen._ Tªn níc: §an M¹ch._ ThÓ lo¹i ( thÕ kØ ): TruyÖn ng¾n ( XIX )._ Néi dung chñ yÕu: Lßng th¬ng c¶m tríc t×nh c¶nh khèn khæ vµ çi chÕt cña

7. NÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt. mét em bÐ nghÌo ®i b¸n diªm trong ®ªm giao thõa._ NÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt: KÕt hîp hiÖn thùc vµ méng tëng; gi÷a tù sù, miªu t¶ víi biÓu c¶m.II. V¨n b¶n “ §¸nh nhau víi cèi xay giã”:_ T¸c gi¶: XÐc-van-tÐc._ Tªn níc: T©y Ban Nha._ ThÓ lo¹i ( thÕ kØ ): TiÓu thuyÕt ( XVII )._ Néi dung chñ yÕu: Qua sù viÖc ®¸nh nhau víi cèi xay giã, t¸c gi¶ phª ph¸n ®Çu ãc hoang tëng cña §«n Ki-h«-tª vµ kh¾c ho¹ hai nh©n vËt §«n Ki-h«-tª vµ Xan-ch« Pan-xa cã sù ®èi lËp râ rÖt tõ ngo¹i h×nh, hµnh ®éng ®Õn tÝnh çch._ NÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt: X©y dùng nh©n vËt t¬ng ph¶n vµ nghÖ thuËt trµo phóng nhÑ nhµng, hãm hØnh.III. V¨n b¶n “ ChiÕc l¸ cuèi cïng”:_ T¸c gi¶: O. Hen-ri._ Tªn níc: MÜ._ ThÓ lo¹i ( thÕ kØ ): TruyÖn ng¾n ( XIX )._ Néi dung chñ yÕu: ChiÕc l¸ thêng xu©n ®îc cô giµ ho¹ sÜ B¬-men vÏ trªn t-êng trong mét ®ªm ma tuyÕt ®· ®em l¹i cho Gi«n-xi nghÞ lùc vµ niÒm tin ®Ó sèng, ®Ó vît qua ®îc bÖnh tËt. TruyÖn ngîi ca t×nh yªu th¬ng cao c¶ gi÷a nh÷ng ngêi nghÌo._ NÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt: X©y dùng nhiÒu t×nh tiÕt hÊp dÉn, s¾p xÕp chÆt chÏ, khÐo lÐo; kÕt cÊu ®¶o ngîc t×nh huèng hai lÇn g©y høng thó.IV. V¨n b¶n “ Hai c©y phong”:_ T¸c gi¶: Ai-ma-tèp._ Tªn níc: C-r-g-xtan._ ThÓ lo¹i ( thÕ kØ ): TruyÖn ( XX )._ Néi dung chñ yÕu: H×nh ¶nh hai c©y phong cña lµng quª ®îc miªu t¶ qua

GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë çc bµi:_ Bµi 6 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 1 ®Õn c©u 16 ( Trang 39, 40, 41, 42).

_ Bµi 7 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 1 ®Õn c©u 20 ( Trang 45, 46, 47, 48, 49).

_ Bµi 8 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 1 ®Õn c©u 19 ( Trang 52, 53, 54, 55, 56).

_ Bµi 9 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 1 ®Õn c©u 20 ( Trang 58, 59, 60, 61, 62, 63).

t©m tr¹ng vµ kØ niÖm cña nh©n vËt kÓ chuyÖn, thÓ hiÖn t×nh yªu quª h¬ng da diÕt vµ lßng biÕt ¬n víi ngêi thÇy ®Çu tiªn._ NÐt ®Æc s¾c nghÖ thuËt: Miªu t¶ thiªn nhiªn ( hai c©y phong ) rÊt sinh ®éng b»ng ngßi bót ®Ëm chÊt héi ho¹. KÕt hîp miªu t¶ víi biÓu c¶m.B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:_ Bµi 6:

C©u

1 2 3 4 5 6

§.A D B D B A BC©u

7 8 9 10 11 12

§.A A D C A D AC©u

13 14 15 16

§.A C D B D_ Bµi 7:

C©u

1 2 3 4 5 6

§.A B D B C D BC©u

7 8 9 10 11 12

§.A A D B D B CC©u

13 14 15 16 17 18

§.A A C A C D DC©u

19 20

§.A B D_ Bµi 8:

C©u

1 2 3 4 5 6

§.A B D A B A DC© 7 8 9 10 11 12

1. Tinh thÇn nh©n ®¹o lµ gi¸ trÞ t tëng næi bËt cña çc truyÖn “C« bÐ b¸n diªm”, “ChiÕc l¸ cuèi cïng”. H·y ph©n tÝch nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ cña t tëng Êy trong mçi truyÖn.

2. Nªu ®Æc ®iÓm trong nghÖ thuËt kÓ chuyÖn cña çc truyÖn “C« bÐ b¸n diªm”, “ChiÕc l¸ cuèi cïng”.

3. Trong v¨n b¶n “ §¸nh nhau víi cèi xay giã”, cÆp nh©n vËt §«n Ki-h«-tª vµ Xan-ch« Pan-xa ®îc x©y dùng theo lèi t-¬ng ph¶n. H·y chØ ra nh÷ng t¬ng ph¶n ®ã? Nªu bµi häc rót ra tõ hai nh©n vËt nµy?

u§.A B A A B C AC©u

13 14 15 16 17 18

§.A B C D D A CC©u

19

§.A B_ Bµi 9:C©u

1 2 3 4 5 6

§.A C C A C B DC©u

7 8 9 10 11 12

§.A A C B D A DC©u

13 14 15 16 17 18

§.A C B C B C AC©u

19 20

§.A B CII. PhÇn BT Tù luËn:1. _ Trong truyÖn “C« bÐ b¸n diªm”, t t-ëng nh©n ®¹o thÓ hiÖn ë lßng th¬ng c¶m víi c¶nh ngé vµ sè phËn bi th¬ng cña nh©n vËt c« bÐ, ®ång thêi cßn ë niÒm thiÕt tha muèn an ñi con ngêi khèn khæ Êy b»ng nh÷ng khao kh¸t, nh÷ng giÊc m¬ ®Ñp ®Ï._ Trong truyÖn “ChiÕc l¸ cuèi cïng”, t t-ëng nh©n ®¹o thÓ hiÖn tËp trung ë sù ngîi ca t×nh yªu th¬ng, sù cøu gióp nhau gi÷a nh÷ng ngêi nghÌo cïng sèng trong mét ng«i nhµ. MÆt kh¸c, tinh thÇn nh©n ®¹o ë truyÖn nµy cßn ®îc thÓ hiÖn ë sù kh¼ng ®Þnh søc sèng, niÒm tin cã thÓ gióp con ngêi vît lªn c¶nh ngé tëng nh tuyÖt väng.2._ TruyÖn “C« bÐ b¸n diªm” cã sù kÕt

4. Ngêi kÓ chuyÖn trong v¨n b¶n “Hai c©y phong” lµ ai? Em cã nhËn xÐt g× vÒ çch sö dông ®¹i tõ nh©n xng “t«i” vµ “chóng t«i” trong v¨n b¶n nµy? Hai nh©n v¹t nµy cã kh¸c nhau kh«ng?

5. Ph¸t biÓu c¶m tëng cña em sau khi häc xong v¨n b¶n “Hai c©y phong”.

hîp gi÷a hiÑn thùc vµ méng ¶o, ph¶ng phÊt mµu s¾c cæ tÝch tuy vÉn lµ mét truyÖn ng¾n hiÖn ®¹i._ TruyÖn “ChiÕc l¸ cuèi cïng” t¹o ®îc nh÷ng t×nh huèng bÊt ngê, l¹i ®îc kÓ theo lèi ®¶o ngîc lµm t¨ng tÝnh hÊp dÉn cña truyÖn.3. _ Sù t¬ng ph¶n gi÷a hai nh©n vËt §«n Ki-h«-tª vµ Xan-ch« Pan-xa:

§«n Ki - h« - tª Xan - ch« Pan - xa

_ H×nh d¸ng cao, gµy._ Sèng v× lÝ tëng c«ng b»ng vµ tù do cho mäi ngêi._ X¶ than v× lÝ t-ëng ®Õn cïng._ ¦a phiªu lu m¹o hiÓm._ T«n sïng, nhÊt nhÊt tu©n theo s¸ch vë._ Suy nghÜ viÓn v«ng.

_ H×nh d¸ng bÐo, lïn._ Sèng thùc dông v× b¶n th©n m×nh.

_ Hëng thô ç nh©n._ Nh¸t gan, lêi biÕng._ Kh«ng biÕt g× vÒ s¸ch vë.

_ Suy nghÜ thùc tÕ.

_ Bµi häc rót ra tõ cÆp nh©n vËt nµy:+ Lµm ngêi ph¶i biÕt sèng cã lÝ tëng, íc m¬ vµ can ®¶m thùc hiÖn íc m¬ lÝ t-ëng.+ Ph¶i biÕt sèng l¹c quan.+ Ph¶i yªu s¸ch vë nhng ®õng qu¸ mª muéi ®Ó ®Õn møc xa rêi thùc tÕ, ®iªn rå.+ Kh«ng nªn qu¸ thùc dông, kh«ng nªn Ých kØ.4. Ngêi kÓ chuyÖn lµ mét ho¹ sÜ. Tuy nhiªn, trong v¨n b¶n nµy, cã khi ngêi kÓ

chuyÖn xng lµ “t«i”, cã khi lµ “chóng t«i”. Thùc ra, ®©y lµ hai vai cña ngêi kÓ chuyÖn. Sù ho¸ th©n nhiÒu vai nµy khiÕn cho m¹ch kÓ trë nªn biÕn ho¸ h¬n vµ Ên tîng vÒ hai c©y phong còng trë nªn s©u s¾c h¬n.5. HS cã thÓ nªu c¶m nhËn riªng cña m×nh. Tuy nhiªn, cÇn chó ý tËp trung vµo 2 ý chÝnh:_ T×nh thÇy trß cao ®Ñp ( hai c©y phong g¾n liÒn víi c©u chuyÖn vÒ thµy §uy-sen )._ T×nh yªu quª h¬ng s©u s¾c ( Cã thÓ liªn hÖ ®Õn ®o¹n v¨n nãi vÒ lßng yªu n-íc cña £-ren-bua mµ çc em ®· ®îc häc ).


C©u ghÐp

_ ThÕ nµo lµ c©u ghÐp? Cho vÝ dô vµ ph©n tÝch cÊu t¹o cña c©u ®ã?

_ Çc vÕ trong c©u ghÐp thêng nèi víi nhau b»ng nh÷ng ph¬ng tiÖn nµo?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. §Þnh nghÜa c©u ghÐp: C©u ghÐp lµ c©u do hai hoÆc nhiÒu côm C-V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh. Mçi côm C-V nãi trªn lµ mét vÕ c©u.VÝ dô 1: MÑ t«i ®i chî cßn t«i ®i häc. C V C V=> C©u nµy gåm 2 côm C-V ( 2 vÕ c©u ).

VÝ dô 2: Bè t«i lµ b¸c sÜ, mÑ t«i lµ gi¸o viªn cßn C V C Vt«i lµ häc sinh. C V=> C©u nµy gåm 3 côm C-V ( 3 vÕ c©u ).

_ Nªu quan hÖ gi÷a çc vÕ trong c©u ghÐp?

II. Çch nèi çc vÕ trong c©u ghÐp: Çc vÕ c©u trong c©u ghÐp cã thÓ nèi víi nhau b»ng hai çch:* Dïng tõ nèi:_ Quan hÖ tõ ®¼ng lËp: vµ, råi, nhng, cßn,..._ Quan hÖ tõ chÝnh phô: v×, bëi v×, do, bëi, t¹i, nÕu, gi¸, gi¸ nh, tuy, dï, mÆc dï, mÆc dÇu, ®Ó,..._ CÆp quan hÖ tõ chÝnh phô: v× ( do, bëi, t¹i, bëi v×, së dÜ,...) ...nªn ( cho nªn )...; nÕu (gi¸, gi¸ nh, hÔ,...)... th×...; tuy ( dï, mÆc dï, mÆc dÇu,...)... nhng...; ®Ó...th×...; v.v..._ CÆp phô tõ: võa...võa...; cµng...cµng...; kh«ng nh÷ng...mµ cßn...; cha...®·...; võa míi...®·...; v.v..._ CÆp ®¹i tõ: ai...nÊy, g×...Êy, ®©u...®Êy, nµo...Êy, sao...vËy, bao nhiªu...bÊy nhiªu, v.v..._ Kh«ng dïng tõ nèi:+ Dïng dÊu phÈy: VÝ dô:+ Chång t«i ®au èm, «ng kh«ng ® îc C V C VphÐp hµnh h¹. ( Ng« TÊt Tè )+ Dïng dÊu chÊm phÈy:VÝ dô: B©y giê cô ngåi xuèng ph¶n nµy ch¬i, t«i ®i luéc mÊy cñ khoai, nÊu mét Êm n-íc chÌ t¬i thËt ®Æc; «ng con m×nh ¨n khoai, uèng níc chÌ, råi hót thuèc lµo... ( Nam Cao )+ Dïng dÊu hai chÊm:VÝ dô: Ta ®Õn bÖnh viÖn K sÏ thÊy râ: B¸c sÜ viÖn trëng cho biÕt trªn 80% ung th vßm

Bµi tËp 1: Trong nh÷ng c©u sau, c©u nµo lµ c©u ghÐp? Çc vÕ trong çc c©u ghÐp ®ã ®îc nèi víi nhau b»ng nh÷ng ph¬ng tiÖn nµo?a. Bµ ta th¬ng t×nh toan gäi hái xem

häng vµ ung th phæi lµ do thuèc l¸. ( NguyÔn Kh¾c ViÖn )III. Quan hÖ çc vÕ trong c©u ghÐp:* Quan hÖ nguyªn nh©n –hÖ qu¶:VÝ dô: V× trêi ma to nªn t«i ph¶i nghØ häc.* Quan hÖ ®iÒu kiÖn ( gi¶ thiÕt ) –hÖ qu¶:VÝ dô: NÕu trêi ma to th× khu phè nµy ch¾c ch¾n sÏ bÞ ngËp.* Quan hÖ t¬ng ph¶n, nghÞch ®èi:VÝ dô: T«i häc bµi, cßn nã n»m ngñ.* Quan hÖ môc ®Ých:VÝ dô: §Ó phong trµo thi ®ua cña líp ngµy mét tiÕn bé th× chóng ta ph¶i cè g¾ng h¬n.* Quan hÖ t¨ng tiÕn:VÝ dô: Trêi cµng ma to, ®êng cµng ngËp níc.* Quan hÖ lùa chän:VÝ dô: M×nh ®äc hay t«i ®äc? ( Nam Cao )* Quan hÖ bæ sung:VÝ dô: Nã kh«ng nh÷ng häc giái mµ nã cßn lao ®éng giái.* Quan hÖ tiÕp nèi:VÝ dô: ThÇy gi¸o vµo, c¶ líp ®øng dËy chµo.* Quan hÖ ®ång thêi:VÝ dô: ThÇy gi¸o gi¶ng bµi, chóng t«i ghi chÐp ch¨m chó.* Quan hÖ gi¶i thÝch:VÝ dô:

sao th× mÑ t«i véi quay ®i, lÊy nãn che. ( Nguyªn Hång )b. C©y non võa tråi, l¸ ®· xoµ s¸t mÆt ®Êt. ( NguyÔn Th¸i VËn )c. Lµng mÊt vÐ sîi, nghÒ v¶i ®µnh ph¶i bá. ( Nam Cao )Bµi tËp 2: T×m çc cÆp quan hÖ tõ nèi çc vÕ c©u trong nh÷ng c©u ghÐp díi ®©y:a. NÕu bµ con ®i lµm th× thËt con t«i chÕt oan. ( Vâ Huy T©m )b. V× Thuû Tinh ®Õn sau nªn Thuû Tinh kh«ng lÊy ®îc MÞ N¬ng lµm vî.c. §Ó måi trêng ®îc trong s¹ch th× chóng ta nªn h¹n chÕ sö dông bao b× ni l«ng.d. Tuy miÖng cêi nãi nh vËy mµ bông «ng cø rèi bêi lªn. ( NguyÔn V¨n Bæng )Bµi tËp 3: Cho biÕt mèi quan hÖ gi÷a çc vÕ trong nh÷ng c©u ghÐp díi ®©y:a. ThÇy th× sê vßi, thÇy th× sê ngµ, thÇy th× sê tai, thÇy th× sê ch©n, thÇy th× sê ®u«i. ( ThÇy bãi xem voi )b. TÊm nghe lêi em, hôp xuèng th× Çm trót hÕt t«m tÐp cña TÊm vµo giá m×nh råi ch¹y vÒ nhµ tríc. ( TÊm Çm )c. Ngêi ta ®¸nh m×nh kh«ng sao, m×nh ®¸nh ngêi ta th× m×nh ph¶i tï, ph¶i téi.

Mäi ngêi bçng im lÆng: chñ to¹ b¾t ®Çu ph¸t biÓu.B. bµi tËp thùc hµnh.Bµi tËp 1:

a. C©u ghÐp. Çc vÕ ®îc nèi víi nhau b»ng quan hÖ tõ th×.

b. C©u ghÐp. Çc vÕ ®îc nèi víi nhau b»ng dÊu phÈy.c. C©u ghÐp. Çc vÕ ®îc nèi víi nhau b»ng dÊu phÈy.Bµi tËp 2: CÆp quan hÖ tõ:

a. NÕu...th×...

b. V×...nªn...

c. §Ó...th×...

d. Tuy...mµ...

Bµi tËp 3:

a. Quan hÖ ®ång thêi.

b. Quan hÖ nèi tiÕp.

c. Quan hÖ t¬ng ph¶n.

Bµi tËp 4:

( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 4: C©u ghÐp sau cã mÊy vÕ c©u? ChØ ra çc mèi quan hÖ gi÷a çc vÕ c©u trong c©u ghÐp ®ã? Ngùa thÐt ra löa, löa ®· thiªu ch¸y mét lµng, cho nªn lµng ®ã vÒ sau gäi lµ lµng Ch¸y. ( Th¸nh Giãng )

Bµi tËp 5: H·y cho biÕt quan hÖ ý nghÜa gi÷a çc vÕ trong c©u ghÐp sau:a. Trêi cha s¸ng nã ®· dËy.b. T«i võa nãi nã ®· khãc.c. T«i ®ang ¨n nã ®· ®øng dËy.

* C©u ghÐp ®· cho cã 3 vÕ c©u:Ngùa thÐt ra löa, löa ®· thiªu ch¸y mét C V C Vlµng, cho nªn lµng ®ã vÒ sau gäi lµ lµng C VCh¸y.* Quan hÖ gi÷a çc vÕ:_ VÕ 1 vµ vÕ 2: Quan hÖ nèi tiÕp._ VÕ 2 vµ vÕ 3: Quan hÖ nh©n – qu¶.Bµi tËp 5: Çc c©u ghÐp ®· cho cã çc vÕ c©u ®îc nèi víi nhau b»ng çc cÆp phô tõ:a. cha...®·...b. võa... ®·...c. ®ang... ®·... Sù viÖc ®îc nªu ë vÕ c©u cã phô tõ ®· ®îc ngêi nãi ®¸nh gi¸ lµ x¶y ra sím h¬n so víi b×nh thêng ( theo suy nghÜ cña ngêi nãi ).


«n tËp v¨n b¶n nhËt dông

C©u hái «n tËp:1. ThÕ nµo lµ v¨n b¶n nhËt dông?

§Ò c ¬ng «n tËp :1. V¨n b¶n nhËt dông kh«ng ph¶i lµ kh¸i niÖm ®Ó chØ thÓ lo¹i, hoÆc chØ kiÓu

2. Trong ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 8, em ®· ®îc häc çc v¨n b¶n nhËt dông nµo? Çc v¨n b¶n ®ã ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò nhËt dông nµo?

3. Tõ v¨n b¶n “Th«ng tin vÒ Ngµy Tr¸i §Êt n¨m 2000”, em nhËn thøc g× vÒ hiÓm ho¹ cña viÖc dïng bao b× ni l«ng?

4. Gi¶i thÝch ý nghÜa nhan ®Ò “¤n dÞch, thuèc l¸”?

5. Sau khi häc xong v¨n b¶n “¤n dÞch, thuèc l¸”, em nhËn thÊy nh÷ng t¸c h¹i nµo do thuèc l¸ mang l¹i?

v¨n b¶n. Nãi ®Õn “v¨n b¶n nhËt dông” tríc hÕt lµ nãi ®Õn tÝnh chÊt cña néi dung v¨n b¶n ®ã. §ã lµ nh÷ng bµi viÕt cã néi dung gÇn gòi, bøc thiÕt ®èi víi cuéc sèng tríc m¾t cña con ngêi vµ céng ®ång trong x· héi hiÖn ®¹i nh: thiªn nhiªn, m«i trêng, n¨ng lîng, d©n sè, quyÒn trÎ em, ma tuý,… V¨n b¶n nhËt dông cã thÓ ding tÊt c¶ çc thÓ lo¹i còng nh çc kiÓu v¨n b¶n.2. Ch¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 8 cã 3 v¨n b¶n nhËt dông ®· häc:_ V¨n b¶n “Th«ng tin vÒ Ngµy Tr¸i ®Êt n¨m 2000” -> VÊn ®Ò: m«i trêng._ V¨n b¶n “¤n dÞch, thuèc l¸” -> VÊn ®Ò: tÖ n¹n x· héi._ V¨n b¶n “Bµi to¸n d©n sè” -> VÊn ®Ò: d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh.3. Tõ v¨n b¶n “Th«ng tin vÒ Ngµy Tr¸i §Êt n¨m 2000”, ta nhËn thøc ®îc hiÓm ho¹ cña viÖc dïng bao b× ni l«ng:_ Dïng bao b× ni l«ng bõa b·i gãp phÇn lµm « nhiÔm m«i trêng, ph¸t sinh nhiÒu bÖnh hiÓm nghÌo cã thÓ lµm chÕt ngêi._ Dïng bao b× ni l«ng bõa b·i lµm cho thÕ giíi m¸t an toµn h¬n vµ rÊt cã h¹i cho søc khoÎ con ngêi.4. ý nghÜa nhan ®Ò “¤n dÞch, thuèc l¸”:_ “ ¤n dÞch”: ChØ chung çc lo¹i bÖnh nguy hiÓm, l©y lan réng lµm chÕt ngêi hµng lo¹t trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh._ “¤n dÞch, thuèc l¸” cã 2 nghÜa:+ ChØ dÞch thuèc l¸.+ Bµy tá th¸i ®é nguyÒn rña tÈy chay dÞch bÖnh nµy.5. Sau khi häc xong v¨n b¶n “¤n dÞch, thuèc l¸”, ta nhËn thÊy nh÷ng t¸c h¹i do thuèc l¸ mang l¹i:_ Huû ho¹i nghiªm träng søc khoÎ con ng-êi; lµ nguyªn nh©n cña nhiÒu dÞch bÖnh

6. V¨n b¶n “Bµi to¸n d©n sè” gióp em nhËn thøc g× vÒ vÊn ®Ò d©n sè vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh? Theo em, con ®-êng tèt nhÊt ®Ó h¹n chÕ gia t¨ng d©n sè lµ g×?

Bµi tËp thùc hµnh:GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë çc bµi:_ Bµi 10 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 6 ®Õn c©u 19 ( Trang 66, 67, 68, 69).

_ Bµi 12 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 1 ®Õn c©u 14 ( Trang 78, 79, 80).

_ Bµi 13 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷

vµ nhiÌu çi chÕt kh¸c._ Huû ho¹i ®¹o ®øc lèi sèng.6. _ V¨n b¶n “Bµi to¸n d©n sè” gióp ta nhËn thøc râ vÒ vÊn ®Ò d©n sè vµ kÕ ho¹ch hãa gia ®×nh:+ Sù gia t¨ng d©n sè lµ mét thùc tr¹ng ®¸ng lo ng¹i cña thÕ giíi vµ lµ nguyªn nh©n c¬ b¶n dÉn ®Õn cuéc sèng ®ãi nghÌo, l¹c hËu.+ H¹n chÕ gia t¨ng d©n sè lµ ®ßi hái sèng cßn cña nh©n lo¹i vµ lµ tr¸ch nhiÖm kh«ng chØ cña toµn x· héi mµ cßn lµ cña mçi gia ®×nh, mçi ç nh©n._ Con ®êng tèt nhÊt ®Ó h¹n chÕ gia t¨ng d©n sè lµ:+ §Èy m¹nh gi¸o dôc, tuyªn truyÒn vÒ vÊn ®Ò d©n sè ®Ó mäi ngêi nhËn thøc râ h¬n hiÓm ho¹ cña viÖc gia t¨ng d©n sè, vµ mèi quan hÖ gi÷a bµi to¸n d©n sè vµ bµi to¸n ph¸t triÓn x· héi.+ Mçi gia ®×nh, mçi ç nh©n cÇn ph¶i ý thøc vµ hµnh ®éng theo kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ®Ó h¹n chÕ sinh ®Î tù nhiªn.Bµi tËp thùc hµnh:

_ Bµi 10:

C©u

6 7 8 9 10 11 12

§.A A C B C C B AC©u

13 14 15 16 17 18 19

§.A C D B D D C D

_ Bµi 12:

C©u

1 2 3 4 5 6 7

§.A A D B D B A A

v¨n 8):Tõ c©u 1 ®Õn c©u 14 ( Trang 84, 85, 86, 87).

C©u

8 9 10 11 12 13 14

§.A C D C B A B D

_ Bµi 13:

C©u

1 2 3 4 5 6 7

§.A A D A A B ¢ DC©u

8 9 10 11 12 13 14

§.A C B D B A D A


«n luyÖn vÒ d¸u c©u

_ DÊu ngoÆc ®¬n cã c«ng dông g×?

_ DÊu hai chÊm cã nh÷ng c«ng dông g×?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.I. DÊu ngoÆc ®¬n: Dïng ®Ó ®¸nh dÊu phÇn chó thÝch ( gi¶i thÝch, thuyÕt minh, bæ sung thªm ).VÝ dô: TiÕng trèng cña Ph×a ( lÝ trëng ) thóc gäi nép thãc rÒn rÜ. ( T« Hoµi )-> §¸nh dÊu phÇn gi¶i thÝch.VÝ dô: Trêng xu©n ( còng cã khi gäi lµ thêng xu©n ): mét lo¹i cay leo, b¸m vµo têng g¹ch, l¸ rông vÒ mïa ®«ng. ( Chó thÝch trong NV8, tËp mét )-> §¸nh dÊu phÇn thuyÕt minh.VÝ dô: C« bÐ nhµ bªn ( cã ai ngê ) Còng vµo du kÝch. ( Giang Nam )-> §¸nh dÊu phÇn bæ sung thªm.

_ Nªu nh÷ng c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp?

II. DÊu hai chÊm:_ Dïng ®Ó ®¸nh dÊu lêi dÉn trùc tiÕp hay lêi ®èi tho¹i.+ Khi b¸o tríc lêi dÉn trùc tiÕp, ta dïng víi dÊu ngoÆc kÐp.VÝ dô: §Õn khi con trai l·o vÒ, t«i sÏ trao l¹i cho h¾n vµ b¶o h¾n: “§©y lµ çi vên mµ «ng cô th©n sinh ra anh ®· cè ®Ó l¹i cho anh trän vÑn; cô thµ chÕt chø kh«ng chÞu b¸n ®i mét sµo...”. ( Nam Cao )+ Khi b¸o tríc mét lêi ®èi tho¹i, ta thêng dïng víi dÊu g¹ch ngang.VÝ dô: H¾n bÜu m«i vµ b¶o: _ L·o lµm bé ®Êy! ( Nam Cao )_ Dïng ®Ó ®¸nh dÊu phÇn bæ sung, gi¶i thÝch, thuyÕt minh cho phÇn tríc ®ã.VÝ dô: ThËt ra th× l·o chØ t©m ngÈm thÕ, nh-ng còng ra phÕt chø ch¶ võa ®©u: l·o võa xin t«i mét Ýt b¶ chã... ( Nam Cao )-> §¸nh dÊu phÇn bæ sung.VÝ dô: §ªm thë: sao lïa níc H¹ Long. ( Huy CËn )-> §¸nh dÊu phÇn gi¶i thÝch.VÝ dô: Ngoµi ra cßn cã çc ®iÖu lÝ nh: lÝ con s¸o, lÝ hoµi xu©n, lÝ hoµi nam. ( Hµ ¸nh Minh )-> §¸nh dÊu phÇn thuyÕt minh. III. DÊu ngoÆc kÐp:

GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë çc bµi:_ Bµi 13 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 15 ®Õn c©u 24 ( Trang 88, 89, 90).

_ Bµi 14 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 1 ®Õn c©u 13 ( Trang 91, 92, 93, 94).

_ §¸nh dÊu tõ ng÷, c©u, do¹n dÉn trùc tiÕp.VÝ dô: BÊy giê bµ mÑ míi vui lßng nãi: “Chç nµy lµ chç con ta ë ®îc ®©y”. ( MÑ hiÒn d¹y con )_ §¸nh dÊu tõ ng÷ ®îc hiÓu theo nghÜa ®Æc biÖt hay cã hµm ý mØa mai.VÝ dô 1: Chñ cña chÞ lµ mét quan phñ giµ, d©m ®·ng trong mét ®ªm “t¾t ®Ìn” ®· mß vµo buång chÞ. ( NguyÔn Hoµnh Khung )-> Tõ ng÷ ®îc hiÓu theo nghÜa ®Æc biÖt.VÝ dô 2: Mét thÕ kØ “v¨n minh”, “khai ho¸” cña thùc d©n còng kh«ng lµm ra ®îc mét tÊc s¾t. ( ThÐp Míi )-> Tõ ng÷ cã hµm ý mØa mai._ §¸nh dÊu tªn t¸c phÈm, tê b¸o, tËp san,... ®îc dÉn.VÝ dô: “DÕ MÌn phiªu lu kÝ” ®îc in lÇn ®µu n¨m 1941, lµ t¸c phÈm ®Æc s¾c vµ næi tiÕng nhÊt cña T« Hoµi viÕt vÒ loµi vËt, dµnh cho løa tuæi thiÕu nhi. ( Ng÷ v¨n 6, tËp hai )B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:

_ Bµi 13:

C©u 15 16 17 18 19

Bµi tËp 1: Cho biÕt c«ng dông cña dÊu ngoÆc ®¬n trong nh÷ng c©u díi ®©y.a. Ngêi ta cÊm hót thuèc ë nh÷ng n¬i c«ng céng, ph¹t nÆng nh÷ng ngêi vi ph¹m ( ë BØ, tõ n¨m 1987, vi ph¹m lÇn thø nhÊt ph¹t 40 ®« la, t¸i ph¹m ph¹t 500 ®« la ).b. Ng« TÊt Tè ( 1893 – 1954 ) quª ë lµng Léc Hµ, huyÖn Tõ S¬n, tØnh B¾c Ninh ( nay thuéc §«ng Anh, ngo¹i thµnh Hµ Néi ).Bµi tËp 2 : Thªm dÊu ngoÆc ®¬n vµo chç thÝch hîp trong nh÷ng trêng hîp sau ®©y:a. Lan b¹n t«i rÊt tù tin khi ®øng lªn ph¸t biÓu tríc mäi ngêi.b. V¨n b¶n “Trong lßng mÑ” trÝch håi kÝ “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” cña Nguyªn Hång ®· kÓ l¹i mét çch ch©n thùc vµ c¶m ®éng nh÷ng cay ®¾ng, tñi cùc cïng t×nh yªu th¬ng ch¸y báng cña nhµ v¨n thêi th¬ Êu ®èi víi ngêi mÑ bÊt h¹nh.Bµi tËp 3: Trong nh÷ng trêng hîp sau, trêng hîp nµo cã thÓ thay dÊu g¹ch ngang b»ng dÊu ngoÆc ®¬n?a. Bµ l·o l¸ng giÒng l¹i lËt ®Ët ch¹y sang:_ B¸c trai ®· kh¸ råi chø? ( Ng« TÊt Tè )b. VËy mµy hái c« Th«ng – tªn ngêi ®µn bµ hä néi xa kia – chç ë cña mî mµy, råi mµy ®¸nh giÊy cho mî mµy, b¶o dï sao còng ph¶i vÒ. ( Nguyªn Hång )c. Chång chÞ – anh NguyÔn V¨n DËu – tuy míi hai m¬i s¸u tuæi nhng ®· häc

§.A C D B B AC©u 20 21 22 23 24§.A D B A C B

_ Bµi 14:

C©u

1 2 3 4 5 6 7

§.A D B A C B A DC©u

8 9 10 11 12 13

§.A B A D A B D

II. PhÇn BT Tù luËn:Bµi tËp 1 : C«ng dông cña dÊu ngoÆc ®¬n:

a. §¸nh dÊu phÇn thuyÕt minh.

b._ §¸nh dÊu phÇn bæ sung thªm._ §¸nh dÊu phÇn gi¶i thÝch.Bµi tËp 2 : Thªm dÊu ngoÆc ®¬n nh sau:

a. Lan ( b¹n t«i ) rÊt tù tin khi ®øng lªn ph¸t biÓu tríc mäi ngêi.b. V¨n b¶n “Trong lßng mÑ” ( trÝch håi kÝ “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” cña Nguyªn Hång ) ®· kÓ l¹i mét çch ch©n thùc vµ c¶m ®éng nh÷ng cay ®¾ng, tñi cùc cïng t×nh yªu th¬ng ch¸y báng cña nhµ v¨n thêi th¬ Êu ®èi víi ngêi mÑ bÊt h¹nh.

Bµi tËp 3: Trêng hîp (b) vµ (c) cã thÓ thay dÊu g¹ch ngang b»ng dÊu ngoÆc ®¬n.

nghÒ lµm ruéng ®Õn mêi bÈy n¨m. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 4: H·y ®Æt dÊu ngoÆc kÐp, dÊu phÈy , dÊu hai chÊm vµ dÊu chÊm löng vµo chç thÝch hîp ( cã ®iÒu chØnh viÕt hoa trong trêng hîp cÇn thiÕt ) cho çc c©u, ®o¹n trÝch sau:a. N¨m 2000 lµ n¨m ®Çu tiªn ViÖt Nam tham gia Ngµy Tr¸i §Êt víi chñ ®Ò Mét ngµy kh«ng sö dông bao b× ni l«ng.b. Gîi ý. Chó ý vÎ mÆt t¬i cêi giäng nãi ngät ngµo cö chØ th©n mËt cña ngêi c« ®èi víi chó bÐ Hång mµ t¸c gi¶ gäi lµ rÊt kÞch.

c. Trêng tõ vùng m¾t cã nh÷ng trêng nhá sau ®©y_ Bé phËn cña m¾t lßng ®en lßng tr¾ng con ng¬i_ §Æc ®iÓm cña m¾t ®ê ®Én lê ®ê tinh anh toÐt_ C¶m gi¸c cña m¾t chãi qu¸ng hoa cém

Bµi tËp 5 : Cho biÕt c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp trong nh÷ng trêng hîp díi ®©y:a. “S«ng nói níc Nam” vµ “B×nh Ng« ®¹i ço” ®îc coi lµ nh÷ng b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp cña d©n téc ViÖt Nam thêi phong kiÕn.b. §¸ng lÏ nãi “Bµi th¬ cña anh dë l¾m” th× l¹i b¶o “Bµi th¬ cña anh cha ®îc hay l¾m”.c. Nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®æ m¸u ë Cao Miªn, nh÷ng vô b¹o ®éng ë Sµi Gßn, ë Biªn Hoµ vµ ë nhiÒu n¬i kh¸c n÷a, ph¶i ch¨ng lµ nh÷ng biÓu hiÖn cña lßng sèt s¾ng ®Çu qu©n “tÊp nËp” vµ “kh«ng ngÇn ng¹i”.

Bµi tËp 4 : §Æt çc dÊu thÝch hîp nh sau:

a. N¨m 2000 lµ n¨m ®Çu tiªn ViÖt Nam tham gia Ngµy Tr¸i §Êt víi chñ ®Ò “Mét ngµy kh«ng sö dông bao b× ni l«ng”.b. Gîi ý: Chó ý vÎ mÆt “t¬i cêi”, giäng nãi “ngät ngµo”, cö chØ th©n mËt cña ngêi c« ®èi víi chó bÐ Hång mµ t¸c gi¶ gäi lµ “rÊt kÞch”.c. Trêng tõ vùng “m¾t” cã nh÷ng trêng nhá sau ®©y:_ Bé phËn cña m¾t: lßng ®en, lßng tr¾ng, con ng¬i,..._ §Æc ®iÓm cña m¾t: ®ê ®Én, lê ®ê, tinh anh, toÐt,..._ C¶m gi¸c cña m¾t: chãi, qu¸ng, hoa, cém,...Bµi tËp 5 : C«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp:

a. §¸nh dÊu tªn t¸c ph¶m ®îc dÉn.

b. §¸nh dÊu c©u dÉn trùc tiÕp.

c. §¸nh dÊu tõ ng÷ ®îc hiÓu theo ý mØa mai.

Bµi tËp 6 : Cho biÕt c«ng dông cña dÊu hai chÊm trong nh÷ng trêng hîp sau:a. MÑ håi hép th× thÇm vµo tai t«i:_ Con cã nhËn ra con kh«ng? ( T¹ Duy Anh )b. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi, v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc. ( Thanh TÞnh )Bµi tËp 7: §Æt ( hoÆc t×m trong çc v¨n b¶n ®· häc ) ba c©u cã sö dông dÊu ngoÆc ®¬n.

Bµi tËp 8: §Æt ( hoÆc t×m trong çc v¨n b¶n ®· häc ) ba c©u cã sö dông dÊu hai chÊm.

Bµi tËp 9: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n vÒ t¸c h¹i cña viÖc hót thuèc l¸ ( hoÆc t¸c h¹i cña viÖc dïng bao b× ni l«ng ) trong ®ã cã sö dông dÊu ngoÆc ®¬n vµ dÊu hai chÊm. Cho biÕt c«ng dông cña çc dÊu ®ã trong ®o¹n v¨n võa viÕt.

Bµi tËp 6 :

a. Dïng ®Ó b¸o tríc lêi dèi tho¹i.

b. Dïng ®Ó ®¸nh dÊu phÇn gi¶i thÝch.

Bµi tËp 7: Ba c©u cã dÊu ngoÆc ®¬n:_ O.Hen-ri ( 1862 – 1910 ) lµ nhµ v¨n MÜ chuyªn viÕt truyÖn ng¾n._ T×nh n¬ng ( tõ cæ ) dïng ®Ó chØ ngêi t×nh lµ phô n÷ ( nÕu ngêi t×nh lµ ®µn «ng th× gäi lµ t×nh lang )._ Chøng minh r»ng nh÷ng méng tëng cña c« bÐ qua çc lÇn quÑt diªm ( lß sëi, bµn ¨n, c©y th«ng N«-en, hai bµ ch¸u bay ®i ) diÔn ra theo thø tù hîp lÝ.Bµi tËp 8: Ba c©u cã dÊu hai chÊm:_ Ç r« kho khÕ: võa dõ, võa th¬m._ LËp dµn ý cho ®Ò bµi: “H·y kÓ vÒ mét kØ niÖm tuæi th¬ khiÕn em xóc ®éng vµ nhí m·i”._ §iÒn çc thµnh ng÷ sau ®©y vµo chç thÝch hîp ®Ó t¹o biÖn ph¸p nãi qu¸: bÇm gan tÝm ruét, chã ¨n ®¸ gµ ¨n sái, në tõng khóc ruét, ruét ®Ó ngoµi da, v¾t ch©n lªn cæ.Bµi tËp 9: ( HS tù viÕt ®o¹n v¨n )

Bµi tËp 1: Cho biÕt c«ng dông cña dÊu ngoÆc ®¬n trong nh÷ng c©u díi ®©y.a. Ngêi ta cÊm hót thuèc ë nh÷ng n¬i c«ng céng, ph¹t nÆng nh÷ng ngêi vi ph¹m ( ë BØ, tõ n¨m 1987, vi ph¹m lÇn thø nhÊt ph¹t 40 ®« la, t¸i ph¹m ph¹t 500 ®« la ).b. Ng« TÊt Tè ( 1893 – 1954 ) quª ë lµng Léc Hµ, huyÖn Tõ S¬n, tØnh B¾c Ninh ( nay thuéc §«ng Anh, ngo¹i thµnh Hµ Néi ).Bµi tËp 2 : Thªm dÊu ngoÆc ®¬n vµo chç thÝch hîp trong nh÷ng trêng hîp sau ®©y:a. Lan b¹n t«i rÊt tù tin khi ®øng lªn ph¸t biÓu tríc mäi ngêi.b. V¨n b¶n “Trong lßng mÑ” trÝch håi kÝ “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” cña Nguyªn Hång ®· kÓ l¹i mét çch ch©n thùc vµ c¶m ®éng nh÷ng cay ®¾ng, tñi cùc cïng t×nh yªu th-¬ng ch¸y báng cña nhµ v¨n thêi th¬ Êu ®èi víi ngêi mÑ bÊt h¹nh.Bµi tËp 3: Trong nh÷ng trêng hîp sau, trêng hîp nµo cã thÓ thay dÊu g¹ch ngang b»ng dÊu ngoÆc ®¬n?a. Bµ l·o l¸ng giÒng l¹i lËt ®Ët ch¹y sang:_ B¸c trai ®· kh¸ råi chø? ( Ng« TÊt Tè )b. VËy mµy hái c« Th«ng – tªn ngêi ®µn bµ hä néi xa kia – chç ë cña mî mµy, råi mµy ®¸nh giÊy cho mî mµy, b¶o dï sao còng ph¶i vÒ. ( Nguyªn Hång )c. Chång chÞ – anh NguyÔn V¨n DËu – tuy míi hai m¬i s¸u tuæi nhng ®· häc nghÒ lµm ruéng ®Õn mêi bÈy n¨m. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 4: H·y ®Æt dÊu ngoÆc kÐp, dÊu phÈy , dÊu hai chÊm vµ dÊu chÊm löng vµo chç thÝch hîp (cã ®iÒu chØnh viÕt hoa trong trêng hîp cÇn thiÕt ) cho çc c©u, ®o¹n trÝch sau:a. N¨m 2000 lµ n¨m ®Çu tiªn ViÖt Nam tham gia Ngµy Tr¸i §Êt víi chñ ®Ò Mét ngµy kh«ng sö dông bao b× ni l«ng.b. Gîi ý. Chó ý vÎ mÆt t¬i cêi giäng nãi ngät ngµo cö chØ th©n mËt cña ngêi c« ®èi víi chó bÐ Hång mµ t¸c gi¶ gäi lµ rÊt kÞch.c. Trêng tõ vùng m¾t cã nh÷ng trêng nhá sau ®©y_ Bé phËn cña m¾t lßng ®en lßng tr¾ng con ng¬i_ §Æc ®iÓm cña m¾t ®ê ®Én lê ®ê tinh anh toÐt_ C¶m gi¸c cña m¾t chãi qu¸ng hoa cém

Bµi tËp 5 : Cho biÕt c«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp trong nh÷ng trêng hîp díi ®©y:a. “S«ng nói níc Nam” vµ “B×nh Ng« ®¹i ço” ®îc coi lµ nh÷ng b¶n tuyªn ng«n ®éc lËp cña d©n téc ViÖt Nam thêi phong kiÕn.b. §¸ng lÏ nãi “Bµi th¬ cña anh dë l¾m” th× l¹i b¶o “Bµi th¬ cña anh cha ®îc hay l¾m”.c. Nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®æ m¸u ë Cao Miªn, nh÷ng vô b¹o ®éng ë Sµi Gßn, ë Biªn Hoµ vµ ë nhiÒu n¬i kh¸c n÷a, ph¶i ch¨ng lµ nh÷ng biÓu hiÖn cña lßng sèt s¾ng ®Çu qu©n “tÊp nËp” vµ “kh«ng ngÇn ng¹i”..Bµi tËp 6 : Cho biÕt c«ng dông cña dÊu hai chÊm trong nh÷ng trêng hîp sau:a. MÑ håi hép th× thÇm vµo tai t«i:_ Con cã nhËn ra con kh«ng? ( T¹ Duy Anh )b. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi, v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc. ( Thanh TÞnh )Bµi tËp 7: §Æt ( hoÆc t×m trong çc v¨n b¶n ®· häc ) ba c©u cã sö dông dÊu ngoÆc ®¬n.Bµi tËp 8: §Æt ( hoÆc t×m trong çc v¨n b¶n ®· häc ) ba c©u cã sö dông dÊu hai chÊm.Bµi tËp 9: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n vÒ t¸c h¹i cña viÖc hót thuèc l¸ ( hoÆc t¸c h¹i cña viÖc dïng bao b× ni l«ng ) trong ®ã cã sö dông dÊu ngoÆc ®¬n vµ dÊu hai chÊm. Cho biÕt c«ng dông cña çc dÊu ®ã trong ®o¹n v¨n võa viÕt.


«n tËp v¨n thuyÕt minh( ChuÈn bÞ cho ViÕt bµi TLV sè 3 )

_ ThÕ nµo lµ v¨n thuyÕt minh?

A. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n.1. Kh¸i niÖm v¨n thuyÕt minh. V¨n thuyÕt minh lµ kiÓu v¨n b¶n th«ng dông trong mäi lÜnh vùc ®êi sèng

_ V¨n thuyÕt minh ®îc viÕt ra nh»m môc ®Ých g×?

_ V¨n thuyÕt minh cã tÝnh chÊt g×?

_ Ng«n ng÷ cña v¨n b¶n thuyÕt minh cã ®Æc ®iÓm g×?

_ Muèn lµm tèt bµi v¨n thuyÕt minh cÇn chó ý çc bíc nµo?

_ Tr×nh bµy çc ph¬ng ph¸p thuyÕt minh?

nh»m cung cÊp tri thøc vÒ ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, nguyªn nh©n,... cña çc hiÖn tîng vµ sù vËt trong tù nhiªn, x· héi b»ng ph¬ng thøc tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch.2. Môc ®Ých cña v¨n b¶n thuyÕt minh. §em l¹i cho con ngêi nh÷ng tri thøc chÝnh x¸c, kh¸ch quan vÒ sù vËt, hiÖn t-îng ®Ó cã th¸i ®é, hµnh ®éng ®óng ®¾n.3. TÝnh chÊt cña v¨n b¶n thuyÕt minh. Tri thøc chuÈn x¸c, kh¸ch quan, h÷u Ých.4. Ng«n ng÷ cña v¨n b¶n thuyÕt minh. Cã tÝnh chÝnh x¸c, c« ®äng, chÆt chÏ, sinh ®éng.5. Çc b íc lµm bµi v¨n thuyÕt minh ._ X¸c ®Þnh ®èi tîng thuyÕt minh._ T×m hiÓu kÜ ®èi tîng thuyÕt minh b»ng çch quan s¸t trùc tiÕp hoÆc t×m hiÓu qua s¸ch b¸o, v« tuyÕn truyÒn h×nh hay çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng kh¸c._ X¸c ®Þnh râ ph¹m vi, tri thøc kh¸ch quan, khoa häc vÒ ®èi tîng cÇn ®îc thuyÕt minh ®ã._ Lùa chän ph¬ng ph¸p thuyÕt minh._ T×m bè côc thÝch hîp cho bµi thuyÕt minh.6. Çc ph ¬ng ph¸p thuyÕt minh :_ Ph¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa, gi¶i thÝch: Lµ ph¬ng ph¸p chØ ra b¶n chÊt cña ®èi tîng thuyÕt minh, v¹ch ra ph¬ng ph¸p l« gÝc cña thuéc tÝnh sù vËt b»ng lêi lÏ râ rµng, chÝnh x¸c, ng¾n gän. Trong ph¬ng ph¸p nªu ®Þnh nghÜa th-êng sö dông tõ lµ.

_ Nªu çc d¹ng v¨n thuyÕt minh thêng gÆp?

_ Ph¬ng ph¸p liÖt kª: Lµ ph¬ng ph¸p lÇn lît chØ ra ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña ®èi tîng theo mét trËt tù nµo ®ã._ Ph¬ng ph¸p nªu vÝ dô: Lµ ph¬ng ph¸p thuyÕt minh sù vËt b»ng çch nªu dÉn chøng thùc tÕ. Dïng çch nµy ta cã thÓ thuyÕt minh, gi¶i thÝch râ rµng h¬n, t¹o Ên tîng cô thÓ cho ngêi ®äc._ Ph¬ng ph¸p dïng sè liÖu: Lµ ph¬ng ph¸p dÉn con sè cô thÓ ®Ó thuyÕt minh vÒ ®èi tîng. Bµi v¨n thuyÕt minh cµng cã thªm tÝnh khoa häc chÝnh lµ nhê vµo ph¬ng ph¸p nµy._ Ph¬ng ph¸p so s¸nh: Lµ çch ®èi chiÕu hai hoÆc h¬n hai ®èi tîng ®Ó lµm næi bËt b¶n chÊt cña ®èi tîng cÇn thuyÕt minh. Cã thÓ dïng so s¸nh cïng lo¹i hoÆc so s¸nh kh¸c lo¹i nhng ®iÓm ®Õn cuèi cïng lµ nh»m ®Ó ngêi ®äc h×nh dung râ h¬n vÒ ®èi tîng ®îc thuyÕt minh._ Ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i, ph©n tÝch: Lµ çch chia ®èi tîng ra tõng lo¹i, tõng mÆt ®Ó thuyÕt minh.7. Çc d¹ng v¨n thuyÕt minh.D¹ng 1: ThuyÕt minh vÒ mét thø ®å dïng.VÝ dô:+ Giíi thiÖu vÒ chiªc kÝnh.+ Giíi thiÖu vÒ chiÕc nãn l¸ ViÖt Nam.+ Giíi thiÖu vÒ chiÕc ¸o dµi ViÖt Nam.+ ThuyÕt minh vÒ çi phÝch níc.+ ThuyÕt minh vÒ chiÕc bót bi.D¹ng 2: ThuyÕt minh vÒ mét çch lµm.VÝ dô: Giíi thiÖu çch lµm mãn ném.D¹ng 3: ThuyÕt minh vÒ mét thÓ lo¹i v¨n häc.

_ Tr×nh bµy çch lµm bµi v¨n vÒ mét thø ®å dïng?

GV cho HS lµm c©u hái tr¾c nghiÖm ë çc bµi:_ Bµi 11 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 15 ®Õn c©u 23 ( Trang 75, 76, 77).

_ Bµi 12 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 24 ®Õn c©u 28 ( Trang

VÝ dô:+ ThuyÕt minh vÒ thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có §êng luËt.+ ThuyÕt minh vÒ thÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖtD¹ng 4: ThuyÕt minh vÒ mét t¸c gi¶ v¨n häc.VÝ dô: Giíi thiÖu vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Tr·i.D¹ng 5: ThuyÕt minh vÒ mét t¸c phÈm.VÝ dô: Giíi thiÖu vÒ t¸c phÈm “HÞch tíng sÜ” cña TrÇn Quèc TuÊn.D¹ng 6: ThuyÕt minh vÒ mét danh lam th¾ng c¶nh.VÝ dô:+ Giíi thiÖu vÒ vÞnh H¹ Long.+ Giíi thiÖu vÒ chïa Mét Cét.+ Giíi thiÖu vÒ ®Òn Hïng.+ Giíi thiÖu vÒ hå Hoµn KiÕm.+ Giíi thiÖu vÒ ®éng Phong Nha.8. Çch lµm bµi v¨n thuyÕt minh vÒ mét thø ®å dïng. CÇn lµm næi bËt çc ý:_ Ph©n lo¹i ®å vËt: cã mÊy kiÓu, mÊy lo¹i?_ §Æc ®iÓm bªn ngoµi cña ®å vËt ®ã:+ H×nh d¸ng, chiÒu dµi, chiÒu réng, chiÒu cao,...+ ChÊt liÖu: nhùa, kim lo¹i,..._ T¸c dông cña ®å vËt ®ã._ Çch sö dông ®å vËt._ Çch b¶o qu¶n mãn ®å vËt._ TÇm quan träng cña ®å vËt ®ã trong cuéc sèng vµ t×nh c¶m cña b¶n th©n ®èi víi ®å vËt.B. bµi tËp thùc hµnh.I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:

82, 83).

_ Bµi 13 (S¸ch BT tr¾c nghiÖm Ng÷ v¨n 8):Tõ c©u 25 ®Õn c©u 26 ( Trang 90).

§Ò 1: Giíi thiÖu vÒ chiÕc nãn l¸ ViÖt Nam.

_ Bµi 11:

C©u 15 16 17§¸p ¸n D B DC©u 18 19 20

§¸p ¸n B B DC©u 21 22 23

§¸p ¸n B C D

_ Bµi 12:

C©u 24 25 26 27 28§.A D A C D A

_ Bµi 13:

C©u 25 26§¸p ¸n A D

II. PhÇn BT Tù luËn:§Ò 1:1. Më bµi:_ H×nh ¶nh ngêi phô n÷ ViÖt Nam thêng g¾n víi h×nh ¶nh chiÕc nãn l¸ duyªn d¸ng._ ChiÕc nãn l¸ ViÖt Nam gîi ®Õn vÎ ®Ñp truyÒn thèng tao nh·, kÝn ®¸o vµ ®»m th¾m, ®oan trang.2. Th©n bµi:a. Nãn l¸ lµ lo¹i nãn ®éi ®Çu truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam, nãn l¸ cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau qua tõng giai ®o¹n lÞch sö nhng næi tiÕng nhÊt lµ nãn l¸ bµi th¬ cña xø HuÕ.b. H×nh d¸ng cña chiÕc nãn:_ H×nh chãp, réng vµnh, m¸i dèc, cã quai nãn ®Ó ®eo._ Mµu tr¾ng vµ rÊt bãng nhê ®îc quÐt quang dÇu.c. Nguyªn liÖu vµ çch lµm nãn:

§Ò 2: Giíi thiÖu vÒ chiÕc ¸o dµi ViÖt Nam.

_ L¸ nãn ®îc ph¬i kh« råi ®îc ph¬i tiÕp vµo s¬ng ®ªm ®Ó bít gißn._ L¸ nãn ®îc gia c«ng cho ®Òu, ®Ñp, ph¼ng; nh÷ng chiÕc l¸ ®Ñp nhÊt ®îc ®Æt ë líp ngoµi cña nãn._ L¸ nãn ®îc ch»m trªn mét chiÕc khung h×nh Kim Tù Th¸p, mçi chiÕc nãn thêng cã tõ 2 ®Õn 3 líp l¸._ Nãn ch»m xong ®îc th¸o khái khung ®Ó lµm quai ®eo vµ phÕt dÇu.d. Nãn l¸ g¾n bã víi ®êi sèng lao ®éng vµ cã nhiÒu t¸c dông:_ Nãn l¸ dïng ®Ó che ma che n¾ng, øng phã víi m«i trêng tù nhiªn._ Nãn l¸ ®¸p øng nhu cÇu thÈm mÜ cña con ngêi, t«n thªm vÎ duyªn d¸ng cña ng-êi phô n÷ trong nh÷ng ngµy ®i lµm vµ c¶ nh÷ng ngµy héi, ngµy lÔ._ Lµ vËt trang ®iÓm trong nhµ, lµ quµ tÆng, lµ dông cô biÓu diÔn nghÖ thuËt._ Nãn l¸ lµ nguån c¶m høng cña nhiÒu bµi th¬, b¶n nh¹c,..._ Cïng víi chiÕc ¸o dµi, nãn l¸ lµ biÓu tîng cho vÎ ®Ñp cña ngêi phô n÷, cho mét nÐt v¨n ho¸ thanh lÞch cña ngêi ViÖt Nam.3. KÕt bµi: X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn, ®· cã nhiÒu lo¹i mò, nãn míi ra ®êi song chiÕc nãn l¸ vÉn gi÷ nguyªn ®îc nh÷ng gi¸ trÞ tèt ®Ñp cña m×nh vµ trë thµnh niÒm tù hµo cña v¨n ho¸ d©n téc.§Ò 2:1. Më bµi:_ H×nh ¶nh ngêi phô n÷ ViÖt Nam g¾n bã th©n thiÕt víi chiÕc ¸o dµi._ ChiÕc ¸o dµi ViÖt Nam lµ lo¹i trang phôc truyÒn thèng thÓ hiÖn ®îc gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña ngêi phô n÷.2. Th©n bµi:a. Giíi thiÖu s¬ lîc vÒ ¸o dµi:

§Ò 3: ThuyÕt minh vÒ çi phÝch níc.* GV gîi ý:1. Më bµi: Nªu ®Þnh nghÜa vÒ chiÕc phÝch níc.2. Th©n bµi:_ CÊu t¹o cña phÝch._ HiÖu qu¶ gi÷ nhiÖt._ B¶o qu¶n vµ çch sö dông phÝch.3. KÕt bµi: Vai trß cña phÝch níc trong ®êi sèng cña ngêi ViÖt Nam.

_ ¸o dµi ViÖt Nam cã hai lo¹i ( ¸o dµi dµnh cho nam vµ ¸o dµi dµnh cho n÷ ), nhng lo¹i ¸o dµi dµnh cho phô n÷ lµ næi tiÕng h¬n c¶._ ¸o dµi ViÖt Nam lµ sù hoµ hîp trang phôc cña c¶ ¸o vµ quÇn; tªn gäi ¸o dµi xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm h×nh d¸ng chiÕc ¸o.b. LÞch sö çch t©n cña ¸o dµi:_ KiÓu s¬ khai lµ ¸o giao l·nh, t¬ng tù nh ¸o tø th©n; ¸o tø th©n thêng chØ phï hîp víi ngêi phô n÷ lao ®éng._ ¸o ngò th©n ra ®êi ®· h¹n chÕ bít nh÷ng nÐt d©n d·, lµm gia t¨ng d¸ng vÎ khuª çc, lÞch l·m cña ngêi phô n÷._ ChiÕc ¸o dµi lµ kÕt qu¶ cña nhiÒu lÇn çch t©n chiÕc ¸o ngò th©n._ Vµo thÕ kØ XVIII, chiÕc ¸o dµi ®· ®îc ®Þnh h×nh c¬ b¶n trong mét s¾c dô cña Vò V¬ng NguyÔn Phóc Kho¸t vÒ trang phôc cho nh©n d©n._ ChiÕc ¸o dµi ViÖt Nam ®· tr¶i qua rÊt nhiÒu lÇn çch t©n vÒ kiÓu d¸ng çc chi tiÕt nhng vÒ c¬ b¶n v·n cã h×nh d¸ng t-¬ng tù nh hiÖn nay.c. H×nh d¸ng chiÕc ¸o dµi:_ PhÇn trªn «m s¸t th©n, cã hµng nót ch¹y chÐo tõ cæ ®Õn n¸ch råi ch¹y däc mét bªn sên «m lÊy th©n._ Hai v¹t tríc vµ sau bu«ng dµi gÇn ®Õn ch©n._ ChiÕc ¸o dµi phô thuéc vµo h×nh d¸ng cña mçi ngêi: May ®o cho ai th× ngêi Êy mÆc.d. ý nghÜa, t¸c dông cña chiÕc ¸o dµi:_ Võa truyÒn thèng l¹i võa hiÖn ®¹i._ §îc sö dông réng r·i trong ®êi sèng sinh ho¹t cña ngêi phô n÷.3. KÕt bµi:_ Chiªc ¸o dµi ®· trë thµnh mét biÓu tîng ®Ñp ®Ï vÒ ngêi phô n÷ ViÖt Nam, lµ

h×nh ¶nh ®Æc trng cña v¨n ho¸ d©n téc._ Mçi ngêi ViÖt Nam ®Òu cã quyÒn tù hµo vÒ lo¹i trang phôc ®éc ®¸o nµy cña d©n téc.§Ò 3: ( HS lµm ë nhµ )


«n tËp tiÕng viÖt( ChuÈn bÞ cho Bµi kiÓm tra 1 tiÕt TiÕng ViÖt )

1. ThÕ nµo lµ trêng tõ vùng? Cho vÝ dô?

2. ThÕ nµo lµ nãi qu¸? Cho vÝ dô?

3. ThÕ nµo lµ nãi gi¶m, nãi tr¸nh? Çc çch nãi gi¶m, nãi tr¸nh? Cho vÝ dô minh ho¹?

A. Lý thuyÕt:1. Trêng tõ vùng lµ tËp hîp tÊt c¶ çc tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa.VÝ dô:+ bót ch×, bót bi, thíc ®o ®é, thíc kÎ, com-pa, ª-ke,... => Trêng tõ vùng: dông cô häc tËp.+ chÆt, viÕt, nÐm, n¾m, cÇm,... => Tr-êng tõ vùng: ho¹t ®éng cña tay.2. Nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn tîng ®îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên tîng, t¨ng søc biÓu c¶m.VÝ dô: Bµn tay ta lµm nªn tÊt c¶ Cã søc ngêi sái ®¸ còng thµnh c¬m. ( Hoµng Trung Th«ng )3. Nãi gi¶m, nãi tr¸nh lµ biÖn ph¸p tu tõ dïng çch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn, tr¸nh gay c¶m gi¸c qu¸ ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ; tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù.* Çc çch nãi gi¶m, nãi tr¸nh:

4. ThÕ nµo lµ c©u ghÐp? Çch nèi çc vÕ trong c©u ghÐp? Cho vÝ dô minh ho¹?

_ Dïng tõ ®ång nghÜa, ®Æc biÖt lµ çc tõ H¸n ViÖt.VÝ dô: Bµ t«i chÕt råi.-> Bµ t«i t¹ thÕ råi._ Dïng çch nãi phñ ®Þnh tõ tr¸i nghÜa.VÝ dô: Anh Êy h¸t dë.-> Anh Êy h¸t cha hay._ Dïng çch nãi vßng.VÝ dô: Em häc yÕu l¾m.-> Em cÇn ph¶i cè g¾ng nhiÒu h¬n n÷a._ Dïng çch nãi trèng ( tØnh lîc ).VÝ dô: L·o lµm bé ®Êy! ThËt ra th× l·o chØ tÈm ngÈm thÕ, nhng còng (...) ra phÕt chø ch¶ võa ®©u: l·o xin t«i mét Ýt b¶ chã [...].4. * C©u ghÐp lµ c©u do hai hoÆc nhiÒu côm C-V kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh. Mçi côm C-V nãi trªn lµ mét vÕ c©u.VÝ dô: Nã còng lµ th»ng kh¸, nã thÊy bè nã nãi thÕ th× th«i ngay, nã kh«ng ®¶ ®éng ®Õn viÖc cíi xin g× n÷a. ( Nam Cao )=> C©u nµy gèm 3 côm C-V ( 3 vÕ c©u ).* Çc vÕ c©u trong c©u ghÐp cã thÓ nèi víi nhau b»ng hai çch:_ Dïng tõ nèi ( mét quan hÖ tõ; mét cÆp quan hÖ tõ; mét cÆp phã tõ, ®¹i tõ hai chØ tõ).VÝ dô:+ Trêi næi giã råi c¬n m a Ëp ®Õn. C V C V+ V× trêi m a to nªn t«i nghØ häc.

5. Quan hÖ çc vÕ trong c©u ghÐp? Cho vÝ dô minh ho¹?

_ Kh«ng dïng tõ nèi ( gi÷a çc vÕ c©u cã thÓ ®Æt mét dÊu phÈy, mét dÊu chÊm phÈy hoÆc dÊu hai chÊm ).VÝ dô:+ Chång t«i ®au èm, «ng kh«ng ® îc C V C VphÐp hµnh h¹. ( Ng« TÊt Tè )5. Quan hÖ çc vÕ trong c©u ghÐp:* Quan hÖ nguyªn nh©n –hÖ qu¶:VÝ dô: V× trêi ma to nªn t«i ph¶i nghØ häc.* Quan hÖ ®iÒu kiÖn ( gi¶ thiÕt ) –hÖ qu¶:VÝ dô: NÕu trêi ma to th× khu phè nµy ch¾c ch¾n sÏ bÞ ngËp.* Quan hÖ t¬ng ph¶n, nghÞch ®èi:VÝ dô: T«i häc bµi, cßn nã n»m ngñ.* Quan hÖ môc ®Ých:VÝ dô: §Ó phong trµo thi ®ua cña líp ngµy mét tiÕn bé th× chóng ta ph¶i cè g¾ng h¬n.* Quan hÖ t¨ng tiÕn:VÝ dô: Trêi cµng ma to, ®êng cµng ngËp níc.* Quan hÖ lùa chän:VÝ dô: M×nh ®äc hay t«i ®äc? ( Nam Cao )* Quan hÖ bæ sung:VÝ dô: Nã kh«ng nh÷ng häc giái mµ nã cßn lao ®éng giái.* Quan hÖ tiÕp nèi:VÝ dô:

Bµi tËp 1: Cã bao nhiªu trêng tõ vùng trong çc tõ ®îc in ®Ëm ë ®o¹n v¨n sau: Vµo ®ªm tríc ngµy khai trêng cña con, mÑ kh«ng ngñ ®îc. Mét ngµy kia, cßn xa l¾m, ngµy ®ã con sÏ biÕt thÕ nµo lµ kh«ng ngñ ®îc. Cßn b©y giê giÊc ngñ ®Õn víi con dÔ dµng nh uèng mét li s÷a, ¨n mét çi kÑo. G¬ng mÆt thanh tho¸t cña con tùa nghiªng trªn gèi mÒm, ®«i m«i hÐ më vµ thØnh tho¶ng chóm l¹i nh ®ang mót kÑo. ( LÝ Lan )Bµi tËp 2: Çc tõ sau ®©y ®Òu n»m trong trêng tõ vùng “ ®éng vËt”. H·y xÕp chóng vµo nh÷ng trêng tõ vùng nhá h¬n? gµ, tr©u, vuèt, nanh, ®ùc, çi, kªu, rèng, xÐ, nhai, hãt, gÇm, ®Çu, mâm, sña, g¸y, lîn, m¸i, bß, ®u«i, hÝ, ró, mæ, gÊu, khØ, gÆm, ç, nhÊm, chim, trèng, çnh, v©y, l«ng, nuèt.

Bµi tËp 3: T×m biÖn ph¸p nãi qu¸ trong nh÷ng c©u díi ®©y:a. NÕu ngêi quay l¹i Êy lµ ngêi kh¸c th× thËt lµ mét trß cêi tøc bông cho lò b¹n t«i, chóng nã khua guèc inh ái vµ n« ®ïa Çm Ü trªn hÌ. ( Nguyªn Hång )b. Cai lÖ vÉn giäng hÇm hÌ:_ NÕu kh«ng cã tiÒn nép su cho «ng b©y giê, th× «ng sÏ dì c¶ nhµ mµy ®i, chöi m¾ng th«i µ!

ThÇy gi¸o vµo, c¶ líp ®øng dËy chµo.* Quan hÖ ®ång thêi:VÝ dô: ThÇy gi¸o gi¶ng bµi, chóng t«i ghi chÐp ch¨m chó.* Quan hÖ gi¶i thÝch:VÝ dô: Mäi ngêi bçng im lÆng: chñ to¹ b¾t ®Çu ph¸t biÓu.B. bµi tËp:Bµi tËp 1: Cã çc trêng tõ vùng:_ Trêng tõ vùng quan hÖ ruét thÞt: mÑ, con._ Trêng tõ vùng ho¹t ®éng cña ngêi: ngñ, uèng, ¨n, mót._ Trêng tõ vùng ho¹t ®éng cña mçi ngêi: hÐ më, chóm.

Bµi tËp 2:_ Trêng tõ vùng gièng loµi: gµ, lîn, chim, ç, tr©u, bß, khØ, gÊu._ Trêng tõ vùng gièng: ®ùc, çi, trèng, m¸i._ Trêng tõ vùng bé phËn c¬ thÓ cña ®éng vËt: vuèt, nanh, ®Çu, mâm, ®u«i, çnh, v©y, l«ng._ Trêng tõ vùng tiÕng kªu cña ®éng vËt: kªu, rèng, gÇm, hãt, sña, g¸y, hÝ, ró._ Trêng tõ vùng ho¹t ®éng ¨n cña ®éng vËt: xÐ, nhai, mæ, gÆm, nhÊm, nuèt.Bµi tËp 3: BiÖn ph¸p nãi qu¸ ( g¹ch ch©n ):a. NÕu ngêi quay l¹i Êy lµ ngêi kh¸c th× thËt lµ mét trß c êi tøc bông cho lò b¹n t«i, chóng nã khua guèc inh ái vµ n« ®ïa Çm Ü trªn hÌ.

( Ng« TÊt Tè )c. T«i nghÜ ®Õn mÊy quyÓn s¸ch quý cña t«i. T«i quý chóng cã lÏ cßn h¬n c¶ nh÷ng ngãn tay t«i. ( Nam Cao )Bµi tËp 4: H¸t phêng v¶i NghÖ TÜnh cã hai lît lêi nh sau:N÷: BÊy l©u nay anh bËn chi nhµ Nói Th¸i S¬n em lë anh ®µ biÕt ch-a?Nam: MiÖng em nãi d¹ anh ®· lõ ®õ ¤ h«! Nói lë r¨ng dõ røa em?a. T×m çc tõ ®Þa ph¬ng t¬ng øng víi tõ toµn d©n cã ë hai lît lêi trªn?b. Ph¸t hiÖn çc biÖn ph¸p tu tõ cã trong hai lît lêi trªn?

Bµi tËp 5: Dïng çc c©u ®¬n sau ®©y ®Ó t¹o thµnh c©u ghÐp ( cã sö dông quan hÖ tõ cÇn thiÕt ®Ó nèi çc vÕ c©u ).a. Bè mÑ th¬ng con nhiÒu l¾m.b. Con cÇn cè g¾ng h¬n n÷a.c. Trêi h«m nay ma to.d. H»ng ngµy con thêng gióp ®ì mäi ng-êi.e. Em nªn mÆc ¸o ma mµ di häc.g. Giã thæi m¹nh.h. Níc s«ng lªn to qu¸.i. Nh÷ng c©y míi trång khã mµ sèng ®-îc.Bµi tËp 6: Ph©n tÝch cÊu t¹o ng÷ ph¸p cña nh÷ng cau sau? Cho biÕt c©u nµo lµ c©u ghÐp?a. MÌo ch¹y.

( Nguyªn Hång )b. Cai lÖ vÉn giäng hÇm hÌ:_ NÕu kh«ng cã tiÒn nép su cho «ng b©y giê, th× «ng sÏ dì c¶ nhµ mµy ®i, chöi m¾ng th«i µ! ( Ng« TÊt Tè )c. T«i nghÜ ®Õn mÊy quyÓn s¸ch quý cña t«i. T«i quý chóng cã lÏ cßn h¬n c¶ nh÷ng ngãn tay t«i. ( Nam Cao )Bµi tËp 4:

a. Çc tõ ®Þa ph¬ng: chi ( g× ), r¨ng dõ (bao giê), røa ( thÕ ).b. Cã hai biÖn ph¸p tu tõ ®îc sö dông trong hai lît lêi trªn:_ BiÖn ph¸p Èn dô: nói Th¸i S¬n._ BiÖn ph¸p nãi gi¶m nãi tr¸nh: nói lë.Bµi tËp 5: Cã thÓ ghÐp nh sau:(d) + (a): H»ng ngµy con thêng gióp ®ì mäi ngêi nªn bè mÑ th¬ng con nhiÒu l¾m.(c) + (g): Trêi h«m nay ma to, giã thæi m¹nh.(c) + (g) + (i): Trêi h«m nay ma to, giã thæi m¹nh nªn nh÷ng c©y míi trång khã mµ sèng ®îc.....

Bµi tËp 6:

b. MÌo ch¹y lµm ®æ lä hoa.

c. MÌo ch¹y, lä hoa ®æ.

Bµi tËp 7: Ph©n tÝch cÊu t¹o ng÷ ph¸p cña çc c©u ghÐp sau:a. Vî t«i kh«ng ¸c, nhng thÞ khæ qu¸ råi.

b. Khi ngêi ta khæ qu¸ th× ngêi ta ch¼ng cßn nghÜ g× ®Õn ai ®îc.

c. L·o kh«ng hiÓu t«i, t«i nghÜ vËy, vµ t«i cµng buån l¾m.

a. MÌo ch¹y. C V=> C©u ®¬n.b. MÌo ch¹y lµm ®æ lä hoa. c v C V=> Më réng thµnh phÇn c©u. c. MÌo ch¹y, lä hoa ®æ. C V C V=> C©u ghÐp.Bµi tËp 7:

a. Vî t«i kh«ng ¸c, nhng thÞ khæ qu¸ råi. C V C Vb. Khi ng êi ta khæ qu¸ th× ng êi ta ch¼ng C V C Vcßn nghÜ g× ®Õn ai ® îc .c. L·o kh«ng hiÓu t«i, t«i nghÜ vËy, vµ t«i C V C V Ccµng buån l¾m. V

Bµi tËp 1: Cã bao nhiªu trêng tõ vùng trong çc tõ ®îc in ®Ëm ë ®o¹n v¨n sau: Vµo ®ªm tríc ngµy khai trêng cña con, mÑ kh«ng ngñ ®îc. Mét ngµy kia, cßn xa l¾m, ngµy ®ã con sÏ biÕt thÕ nµo lµ kh«ng ngñ ®îc. Cßn b©y giê giÊc ngñ ®Õn víi con dÔ dµng nh uèng mét li s÷a, ¨n mét çi kÑo. G¬ng mÆt thanh tho¸t cña con tùa nghiªng trªn gèi mÒm, ®«i m«i hÐ më vµ thØnh tho¶ng chóm l¹i nh ®ang mót kÑo. ( LÝ Lan )Bµi tËp 2: Çc tõ sau ®©y ®Òu n»m trong trêng tõ vùng “ ®éng vËt”. H·y xÕp chóng vµo nh÷ng trêng tõ vùng nhá h¬n? gµ, tr©u, vuèt, nanh, ®ùc, çi, kªu, rèng, xÐ, nhai, hãt, gÇm, ®Çu, mâm, sña, g¸y, lîn, m¸i, bß, ®u«i, hÝ, ró, mæ, gÊu, khØ, gÆm, ç, nhÊm, chim, trèng, çnh, v©y, l«ng, nuèt.

Bµi tËp 3: T×m biÖn ph¸p nãi qu¸ trong nh÷ng c©u díi ®©y:a. NÕu ngêi quay l¹i Êy lµ ngêi kh¸c th× thËt lµ mét trß cêi tøc bông cho lò b¹n t«i, chóng nã khua guèc inh ái vµ n« ®ïa Çm Ü trªn hÌ. ( Nguyªn Hång )b. Cai lÖ vÉn giäng hÇm hÌ:_ NÕu kh«ng cã tiÒn nép su cho «ng b©y giê, th× «ng sÏ dì c¶ nhµ mµy ®i, chöi m¾ng th«i µ! ( Ng« TÊt Tè )c. T«i nghÜ ®Õn mÊy quyÓn s¸ch quý cña t«i. T«i quý chóng cã lÏ cßn h¬n c¶ nh÷ng ngãn tay t«i. ( Nam Cao )Bµi tËp 4: H¸t phêng v¶i NghÖ TÜnh cã hai lît lêi nh sau:N÷: BÊy l©u nay anh bËn chi nhµ Nói Th¸i S¬n em lë anh ®µ biÕt cha?Nam: MiÖng em nãi d¹ anh ®· lõ ®õ ¤ h«! Nói lë r¨ng dõ røa em?a. T×m çc tõ ®Þa ph¬ng t¬ng øng víi tõ toµn d©n cã ë hai lît lêi trªn?b. Ph¸t hiÖn çc biÖn ph¸p tu tõ cã trong hai lît lêi trªn?Bµi tËp 5: Dïng çc c©u ®¬n sau ®©y ®Ó t¹o thµnh c©u ghÐp ( cã sö dông quan hÖ tõ cÇn thiÕt ®Ó nèi çc vÕ c©u ).a. Bè mÑ th¬ng con nhiÒu l¾m.b. Con cÇn cè g¾ng h¬n n÷a.c. Trêi h«m nay ma to.d. H»ng ngµy con thêng gióp ®ì mäi ngêi.e. Em nªn mÆc ¸o ma mµ ®i häc.g. Giã thæi m¹nh.h. Níc s«ng lªn to qu¸.i. Nh÷ng c©y míi trång khã mµ sèng ®îc.Bµi tËp 6: Ph©n tÝch cÊu t¹o ng÷ ph¸p cña nh÷ng cau sau? Cho biÕt c©u nµo lµ c©u ghÐp?a. MÌo ch¹y.b. MÌo ch¹y lµm ®æ lä hoa.c. MÌo ch¹y, lä hoa ®æ.Bµi tËp 7: Ph©n tÝch cÊu t¹o ng÷ ph¸p cña çc c©u ghÐp sau:a. Vî t«i kh«ng ¸c, nhng thÞ khæ qu¸ råi.b. Khi ngêi ta khæ qu¸ th× ngêi ta ch¼ng cßn nghÜ g× ®Õn ai ®îc.c. L·o kh«ng hiÓu t«i, t«i nghÜ vËy, vµ t«i cµng buån l¾m.


«n tËp th¬ viÖt nam 1900 – 1945I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. Chän dßng thÓ hiÖn sù ®èi lËp cña c¶nh vên b¸ch thó vµ c¶nh rõng nói n¬i hæ lµm chóa tÓ trong bµi th¬ “Nhí rõng”? A. C¶nh tï tóng chËt hÑp, c¶nh tù do phãng tóng. B. C¶nh buån ch¸n, tÎ nh¹t. C. C¶nh tù do vÉy vïng. D. C¶nh hïng vÜ, s«i næi, phãng kho¸ng.2. Nh÷ng ý sau, ý nµo nãi ®óng nhÊt nhËn xÐt “Mîn lêi con hæ bÞ nhèt ë vên b¸ch thó, nhµ th¬ muèn nãi ®Õn nh÷ng t©m sù cña con ngêi.”? A. Ch¸n ghÐt thùc t¹i tï tóng, gi¶ dèi. B. Nhí tiÕc qu¸ khø. C. Kh¸t väng vÒ mét cuéc sèng tù do. D. Lßng yªu níc thÇm kÝn.

I. ®¸p ¸n c©u hái tr¾c nghiÖm.1. A

2. D

3. D

3. C©u th¬ “Lµng t«i ë vèn lµm nghÒ chµi líi – Níc bao v©y çch biÓn nöa ngµy s«ng” cho ta hiÓu ®Þa thÕ cña “lµng t«i” nh thÕ nµo? A. Trªn hßn ®¶o gÇn bê biÓn. B. Trªn bê con s«ng ch¶y ra biÓn. C. Trªn mét cï lao gi÷a s«ng. D. Trªn cï lao, ®i ®êng s«ng nöa ngµy míi tíi biÓn. 4. C©u th¬ “Lµng t«i ë vèn lµm nghÒ chµi líi – Níc bao v©y çch biÓn nöa ngµy s«ng”cã çch diÔn t¶ thËt ®Æc biÖt: lÊy th¬× gian ®Ó chØ kho¶ng çch. §iÒu ®ã ®óng hay sai? A. §óng B. Sai5. C©u th¬ “D©n chµi líi lµn da ng¨m r¸m n¾ng – C¶ th©n h×nh nång thë vÞ xa x¨m” cho ta hiÓu g× vÒ ngêi d©n chµi trong bµi th¬ “Quª h¬ng”? A. Cã tÇm vãc phi thêng. B. C¬ thÓ khoÎ m¹nh do n¾ng giã ®¹i d¬ng. C. Mang vÎ ®Ñp cña lao ®éng vµ t©m hån phãng kho¸ng. D. Mang vÎ ®Ñp vµ søc sèng cña biÓn c¶.6. C©u th¬ “ ChiÕc thuyÒn im bÕn mái trë vÒ n»m – Nghe chÊt muèi thÊm dÇn trong thí vá” nªn ng¾t nhÞp nh thÕ nµo? A. NhÞp 3/2/3. B. NhÞp 4/4. C. NhÞp 3/5. D. NhÞp 2/3/3. 7. ý nµo nãi ®óng nhÊt hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ “Khi con tu hó”? A. Khi t¸c gi¶ míi bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t vµ giam ë nhµ lao Thõa Phñ. B. Khi t¸c gi¶ míi gi¸c ngé çch m¹ng. C. Khi t¸c gi¶ ®ang bÞ gi¶i tõ nhµ lao nµy sang nhµ lao kh¸c.

4. A

5. C

6. C

7. A

8. A

D. Khi t¸c gi¶ ®· vît ngôc ®Ó trë vÒ víi cuéc sèng tù do.8. Nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi th¬ “Khi con tu hó” chÝnh lµ t¸c gi¶. §iÒu ®ã ®óng hay sai? A. §óng B. Sai9. Trong bµi th¬ “Khi con tu hó”, kh«ng gian tù do cao réng cña bøc tranh th¬ ®îc thÓ hiÖn qua h×nh ¶nh nµo? A. Lóa chiªm ®¬ng chÝn, tr¸i c©y ngät dÇn. B. Vên r©m dËy tiÕng ve ng©n. C. B¾p r©y vµng h¹t ®Çy s©n n¾ng ®µo. D. §«i con diÒu s¸o lén nhµo tõng kh«ng. 10. NhËn xÐt nµo phï hîp víi ®o¹n 1 cña bµi th¬ “Khi con tu hó”? A. Më ra c¶ mét thÕ giíi rén rµng, trµn ®Çy søc sèng. B. Khao kh¸t tù do ®Õn ch¸y báng. C. Bøc tranh mïa hÌ rùc rì. D.Søc c¶m nhËn tinh tÕ,m·nh liÖt cña t©m hån yªu ®êi.II. PhÇn c©u hái tù luËn.1. T©m tr¹ng cña con hæ trong ®o¹n 1 vµ ®o¹n 4 cña bµi th¬ “Nhí rõng” cã ®iÓm g× gièng vµ kh¸c nhau? Tõ ®ã, em hiÓu thÕ nµo vÒ nçi khao kh¸t ®îc trë vÒ víi ®¹i ngµn cña con hæ?

9. D

10. A

II. ®¸p ¸n c©u hái tù luËn.1. T©m tr¹ng cña con hæ trong ®o¹n 1 vµ ®o¹n 4 cña bµi th¬ “Nhí rõng”:_ §iÓm gièng nhau: Cïng diÔn t¶ t©m tr¹ng ngao ng¸n, ch¸n ghÐt._ §iÓm kh¸c nhau:+ §o¹n 1 chñ yÕu thÓ hiÖn sù c¨m uÊt cña hæ trong c¶nh bÞ giam cÇm “®Ó lµm trß l¹ m¾t, thø ®å ch¬i” cho con ng-êi. Tõ vÞ thÕ “oai linh rõng th¼m” ®· bÞ ®Æt ngang hµng víi “bÇy gÊu dë h¬i” vµ “cÆp b¸o hån nhiªn v« t lù” – nh÷ng kÎ cïng hoµn c¶nh víi nã mµ an phËn, cam chÞu. Bªn ngoµi, hæ “n»m dµi tr«ng ngµy th¸ng dÇn qua” nhng lßng nã trµo d©ng, sôc s«i nçi uÊt hËn v× mÊt tù do.+ §o¹n 4 hæ thÓ hiÖn sù c¨m ghÐt gi¶ dèi, häc ®ßi cña vên b¸ch thó. Vên b¸ch thó cè g¾ng ®Ó gièng rõng giµ, còng cã suèi, nói, c©y cæ thô,... nhng ®Òu thÊp kÐm, kh«ng bÝ hiÓm, hiÒn lµnh... sao s¸nh ®îc víi “c¶nh s¬n l©m bãng c¶

2. H·y ph©n tÝch nçi nhí rõng cña con hæ trong ®o¹n th¬ 2 vµ 3 cña bµi th¬ “Nhí rõng”?

3. Më ®Çu bµi th¬ “Nhí rõng” lµ lêi ®Ò tõ “Lêi con hæ ë vên B¸ch thó”. ViÖc mîn lêi ®ã cã t¸c dông thÓ hiÖn chñ ®Ò cña bµi th¬ nh thÕ nµo?

c©y giµ...”. Vên b¸ch thó chÝnh lµ n¬i hæ ph¶i sèng nh÷ng ngµy th¸ng mÊt tù do. V× vËy, nçi c¨m hËn cña hæ cµng nh©n lªn d÷ déi.2. Nçi nhí rõng cña con hæ trong ®o¹n th¬ 2 vµ 3 cña bµi th¬ “Nhí rõng”:a. Hæ nhí rõng giµ hïng vÜ, m¹nh mÏ.b. Hæ nhí cuéc sèng tù do tung hoµnh cña nã n¬i rõng giµ.c. Hæ nhí nh÷ng kØ niÖm xa:_ Bèn kØ niÖm lµ bèn bøc tranh rõng giµ trong nh÷ng thêi gian, thêi tiÕt kh¸c nhau._ Trong mçi c¶nh hæ ®Òu xuÊt hiÖn trong vÞ thÕ chóa tÓ, tËn hëng, ®Çy uy lùc._ H×nh ¶nh con hæ trong mçi kØ niÖm mét kh¸c: §ã lµ sù l·ng m¹n khi “say måi ®øng uèng ¸nh tr¨ng tan”. §ã lµ d¸ng dÊp ®Õ v¬ng khi “lÆng ng¾m giang s¬n ta ®æi míi” trong “nh÷ng ngµy ma chuyÓn bèn ph¬ng ngµn”. §ã lµ giÊc ngñ thanh th¶n gi÷a “tiÕng chim ca” lµ vÎ d÷ tîn ®îi ®ªm vÒ “chiÕm lÊy riªng phÇn bÝ mËt” cña rõng. ThÕ nhng da diÕt trong mçi kØ niÖm ®ã lµ nçi nhí tiÕc, ®au xãt v× sù kh«ng trë l¹i cña nh÷ng ngµy xa, cña “thêi oanh liÖt nay cßn ®©u?”. §iÖp ng÷ vµ c©u hái tu tõ trong ®o¹n còng gãp phÇn lµm râ t©m tr¹ng ®ã.3. Bµi th¬ mîn lêi con hæ ë vên b¸ch thó. §iÒu ®ã rÊt tiÖn ®Ó thÓ hiÖn chñ ®Ò bµi th¬: niÒm khao kh¸t tù do m·nh liÖt vµ t©m sù yªu níc kÝn ®¸o, s©u s¾c. Con hæ – chóa s¬n l©m bÞ giam cÇm mÊt tù do, hoµn c¶nh ®Æc biÖt nµy khiÕn sù khao kh¸t tù do cña hæ ®îc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ, s©u s¾c. Bµi th¬ ®îc sù ®ång c¶m s©u s¾c bëi nh÷ng ngêi ®äc “Nhí rõng” ®Çu thÕ kØ XX nh thÊy t©m

4. Bèn c©u th¬ cuèi bµi th¬ “Quª h-¬ng” thÓ hiÖn nçi nhí quª cña nhµ th¬. Theo em, nçi nhí ®ã cã g× ®Æc biÖt?

5. Bµi th¬ “Quª h¬ng” cho em hiÓu g× vÒ t×nh c¶m cña TÕ Hanh víi c¶nh vËt, cuéc sèng vµ con ngêi quª «ng?

6. Nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña bµi th¬ “Quª h¬ng”?

7. Em hiÓu nhan ®Ò bµi th¬ “Khi con tu hó” nh thÕ nµo?

sù ngêi d©n mÊt níc, sèng n« lÖ cña hä trong ®ã. Bëi sù ®ång c¶nh gi÷a nh©n vËt tr÷ t×nh l·ng m¹n cña bµi th¬ víi b¹n ®äc.

4. Bèn c©u th¬ cuèi bµi th¬ “Quª h-¬ng” thÓ hiÖn nçi nhí quª cña ngêi xa quª víi quª h¬ng. VÉn lµ nhí nh÷ng h×nh ¶nh cña quª h-¬ng nhng lµ lµng chµi víi níc xanh, ç b¹c vµ chiÕc buåm v«i. H×nh ¶nh cø thu hÑp dÇn ®Ó råi ®äng l¹i trong nçi nhí “çi mïi nång mÆn” cña quª h¬ng. §ã lµ nÐt ®éc ®¸o cña khæ th¬. Xa quª, nhí h¬ng vÞ quª h¬ng lµng chµi ®Çy quyÕn rò chÝnh lµ nhí ®Õn ®êi sèng lao ®éng cña quª h¬ngNçi nhí Êy kh«ng uû mÞ dï rÊt da diÕt, thiÕt tha. Nçi nhí quª cña TÕ Hanh còng thËt gÇn víi nçi nhí cña ngêi trong ca dao: Anh ®i anh nhí quª nhµ Nhí canh rau muèng nhí cµ dÇm t¬ng.5. Bµi th¬ “Quª h¬ng” t¸i hiÖn phong c¶nh, cuéc sèng vµ con ngêi lµng chµi trong nçi nhí cña ngêi xa quª. T×nh yªu quª h¬ng, sù g¾n bã s©u s¾c, thÊu hiÓu tinh tÕ ngêi vµ c¶nh quª h¬ng ®· gióp nhµ th¬ thæi hån vµo c¶nh vËt, lµm cho h×nh ¶nh quª võa ch©n thùc võa cã vÎ ®Ñp khoÎ kho¾n ®Çy l·ng m¹n.6. Nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña bµi th¬ “Quª h¬ng”:_ Sù s¸ng t¹o h×nh ¶nh th¬: Nh÷ng h×nh ¶nh l·ng m¹n bay bæng nªn th¬ ®· ®a ngêi ®äc vµo nh÷ng c¶m xóc ch©n thµnh vÒ quª h¬ng. Sù s¸ng t¹o ®ã kh«ng chØ thÓ hiÖn tµi n¨ng mµ cßn lµ tÊm lßng cña nhµ th¬ víi quª h¬ng._ Bøc tranh lµng chµi t¬i s¸ng, khoÎ m¹nh.7. Nhan ®Ò bµi th¬ “Khi con tu hó” cã

8. V× sao tiÕng chim tu hó kªu l¹i t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn t©m hån nhµ th¬ Tè H÷u? ViÕt mét c©u v¨n më ®Çu lµ Khi con tu hó ®Ó tãm t¾t néi dung bµi th¬?

9. Nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬ “Khi con tu hó”?

thÓ hiÓu:_ Lµ phÇn phô cña c©u v¨n, nªu thêi gian._ Lµ mét phÇn cña c©u th¬ më bµi._ §Æt tªn bµi th¬ nh vËy cã t¸c dông gîi më, g©y Ên tîng cho ngêi ®äc còng nh më ®Çu cho m¹ch c¶m xóc cña toµn bµi.8. TiÕng chim tu hó kªu t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn t©m hån nhµ th¬ bëi nhiÒu lÝ do:_ Tè H÷u bÞ ®Þch b¾t gi÷a lóc ®ang h¨ng h¸i tham gia ho¹t ®éng çch m¹ng. Trong hoµn c¶nh bÞ giam cÇm, t¸ch khái cuéc sèng bªn ngoµi, ©m thanh cña cuéc sèng tù do väng vµo nhµ giam cµng kh¬i dËy trong ý thøc ngêi tï niÒm khao kh¸t tù do._ TiÕng chim tu hó lµ ©m thanh b¸o hiÖu mïa hÌ. Nghe ©m thanh quen thuéc ®ã nh÷ng c¶m xóc tinh tÕ, m·nh liÖt víi mïa hÌ tù do bªn ngoµi xµ lim ®îc sèng dËy. Nhµ th¬ - chiÕn sÜ ®ã ®· h×nh dung mét bøc tranh mïa hÌ ®Çy søc sèng, rÊt sinh ®éng. Vµ còng v× thÕ nªn çi ngét ng¹t chèn lao tï cµng thÊm thÝa h¬n víi ngêi tï céng s¶n.9. Nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬ “Khi con tu hó”:_ Bµi th¬ cã 2 ®o¹n: §o¹n 1 tËp trung t¶ c¶nh trêi ®Êt vµo hÌ cßn ®o¹n 2 tËp trung t¶ t©m tr¹ng ngêi tï céng s¶n. Hai ®o¹n cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, t¹o nªn ý nghÜa cña bµi th¬._ ThÓ th¬ lôc b¸t vµ nh÷ng h×nha nhr quen thuéc, rÊt gîi c¶m, nhÞp th¬ s¸ng t¹o ®· khiÕn c¶nh ®Ñp, cã hån, cßn t×nh lóc th× s«i næi, tha thiÕt, lóc u uÊt, phÉn né.

C©u hái «n tËp th¬ viÖt nam 1900 – 1945

I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. Chän dßng thÓ hiÖn sù ®èi lËp cña c¶nh vên b¸ch thó vµ c¶nh rõng nói n¬i hæ lµm chóa tÓ trong bµi th¬ “Nhí rõng”? A. C¶nh tï tóng chËt hÑp, c¶nh tù do phãng tóng. C. C¶nh tù do vÉy vïng. B. C¶nh buån ch¸n, tÎ nh¹t.. D. C¶nh hïng vÜ, s«i næi, phãng kho¸ng.2. Nh÷ng ý sau, ý nµo nãi ®óng nhÊt nhËn xÐt “Mîn lêi con hæ bÞ nhèt ë vên b¸ch thó, nhµ th¬ muèn nãi ®Õn nh÷ng t©m sù cña con ngêi.”? A. Ch¸n ghÐt thùc t¹i tï tóng, gi¶ dèi. C. Kh¸t väng vÒ mét cuéc sèng tù do. B. Nhí tiÕc qu¸ khø. D. Lßng yªu níc thÇm kÝn.3. C©u th¬ “Lµng t«i ë vèn lµm nghÒ chµi líi – Níc bao v©y çch biÓn nöa ngµy s«ng” cho ta hiÓu ®Þa thÕ cña “lµng t«i” nh thÕ nµo? A. Trªn hßn ®¶o gÇn bê biÓn. C. Trªn mét cï lao gi÷a s«ng. B. Trªn bê con s«ng ch¶y ra biÓn. D. Trªn cï lao, ®i ®êng s«ng nöa ngµy míi tíi biÓn.4. C©u th¬ “Lµng t«i ë vèn lµm nghÒ chµi líi – Níc bao v©y çch biÓn nöa ngµy s«ng”cã çch diÔn t¶ thËt ®Æc biÖt: lÊy th¬× gian ®Ó chØ kho¶ng çch. §iÒu ®ã ®óng hay sai? A. §óng B. Sai5. C©u th¬ “D©n chµi líi lµn da ng¨m r¸m n¾ng – C¶ th©n h×nh nång thë vÞ xa x¨m” cho ta hiÓu g× vÒ ngêi d©n chµi trong bµi th¬ “Quª h¬ng”? A. Cã tÇm vãc phi thêng. C. Mang vÎ ®Ñp cña lao ®éng vµ t©m hån phãng kho¸ng. B. C¬ thÓ khoÎ m¹nh do n¾ng giã ®¹i d¬ng. D. Mang vÎ ®Ñp vµ søc sèng cña biÓn c¶.6. C©u th¬ “ ChiÕc thuyÒn im bÕn mái trë vÒ n»m – Nghe chÊt muèi thÊm dÇn trong thí vá” nªn ng¾t nhÞp nh thÕ nµo? A. NhÞp 3/2/3. C. NhÞp 3/5. B. NhÞp 4/4. D. NhÞp 2/3/3.7. ý nµo nãi ®óng nhÊt hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ “Khi con tu hó”? A. Khi t¸c gi¶ míi bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t vµ giam ë nhµ lao Thõa Phñ. B. Khi t¸c gi¶ míi gi¸c ngé çch m¹ng. C. Khi t¸c gi¶ ®ang bÞ gi¶i tõ nhµ lao nµy sang nhµ lao kh¸c. D. Khi t¸c gi¶ ®· vît ngôc ®Ó trë vÒ víi cuéc sèng tù do.8. Nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi th¬ “Khi con tu hó” chÝnh lµ t¸c gi¶. §iÒu ®ã ®óng hay sai? A. §óng B. Sai9. Trong bµi th¬ “Khi con tu hó”, kh«ng gian tù do cao réng cña bøc tranh th¬ ®îc thÓ hiÖn qua h×nh ¶nh nµo?

A. Lóa chiªm ®¬ng chÝn, tr¸i c©y ngät dÇn. C. B¾p r©y vµng h¹t ®Çy s©n n¾ng ®µo. B. Vên r©m dËy tiÕng ve ng©n. D. §«i con diÒu s¸o lén nhµo tõng kh«ng.10. NhËn xÐt nµo phï hîp víi ®o¹n 1 cña bµi th¬ “Khi con tu hó”? A. Më ra c¶ mét thÕ giíi rén rµng, trµn ®Çy søc sèng. C. Bøc tranh mïa hÌ rùc rì. B. Khao kh¸t tù do ®Õn ch¸y báng. D.Søc c¶m nhËn tinh tÕ,m·nh liÖt cña t©m hån yªu ®êi.II. PhÇn c©u hái tù luËn.1. T©m tr¹ng cña con hæ trong ®o¹n 1 vµ ®o¹n 4 cña bµi th¬ “Nhí rõng” cã ®iÓm g× gièng vµ kh¸c nhau? Tõ ®ã, em hiÓu thÕ nµo vÒ nçi khao kh¸t ®îc trë vÒ víi ®¹i ngµn cña con hæ?2. H·y ph©n tÝch nçi nhí rõng cña con hæ trong ®o¹n th¬ 2 vµ 3 cña bµi th¬ “Nhí rõng”?3. Më ®Çu bµi th¬ “Nhí rõng” lµ lêi ®Ò tõ “ Lêi con hæ ë vên B¸ch thó”. ViÖc mîn lêi ®ã cã t¸c dông thÓ hiÖn chñ ®Ò cña bµi th¬ nh thÕ nµo?4. Bèn c©u th¬ cuèi bµi th¬ “Quª h¬ng” thÓ hiÖn nçi nhí quª cña nhµ th¬. Theo em, nçi nhí ®ã cã g× ®Æc biÖt?5. Bµi th¬ “Quª h¬ng” cho em hiÓu g× vÒ t×nh c¶m cña TÕ Hanh víi c¶nh vËt, cuéc sèng vµ con ngêi quª «ng?6. Nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña bµi th¬ “Quª h¬ng”?7. Em hiÓu nhan ®Ò bµi th¬ “Khi con tu hó” nh thÕ nµo?8. V× sao tiÕng chim tu hó kªu l¹i t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn t©m hån nhµ th¬ Tè H÷u? ViÕt mét c©u v¨n më ®Çu lµ Khi con tu hó ®Ó tãm t¾t néi dung bµi th¬?9. Nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬ “Khi con tu hó”?


C©u nghi vÊn

_ ThÕ nµo lµ c©u nghi vÊn? Cho vÝ dô?

_ Khi viÕt, cuèi c©u nghi vÊn sö dông dÊu g×?

_ Nªu çc h×nh thøc thêng gÆp cña c©u nghi vÊn?

A. Lý thuyÕt:1. ThÕ nµo lµ c©u nghi vÊn? C©u nghi vÊn lµ c©u cã h×nh thøc nghi vÊn; cã chøc n¨ng chÝnh lµ dïng ®Ó hái. Trong giao tiÕp, khi cã nh÷ng ®iÒu cha biÕt hoÆc cßn hoµi nghi, ngêi ta sö dông c©u nghi vÊn ®Ó yªu cÇu tr¶ lêi, gi¶i thÝch.VÝ dô:_ ¸o ®en n¨m nót viÒn tµ Ai may cho bËu hay lµ bËu may? ( Ca dao )_ Sao u l¹i vÒ kh«ng thÕ? ( Ng« TÊt Tè )_ H«m nay anh ®i häc ph¶i kh«ng? C©u nghi vÊn khi viÕt cã dÊu chÊm hái ®Æt ë cuèi c©u, khi tr¶ lêi ph¶i nh»m vµo çc tõ biÓu thÞ ý nghi vÊn ®Ó tr¶ lêi. Chøc n¨ng chÝnh cña c©u nghi vÊn lµ dïng ®Ó hái vµ yªu cÇu tr¶ lêi, ngoµi ra cßn cã çc chøc n¨ng kh¸c.2. Çc h×nh thøc nghi vÊn th êng gÆp:a. C©u nghi vÊn kh«ng lùa chän. KiÓu c©u nµy ®îc chia thµnh çc trêng hîp sau:* C©u nghi vÊn chøa çc ®¹i tõ nghi vÊn: ai, g×, nµo, nh thÕ nµo, bao nhiªu, ®©u, bao giê, sao ( v× sao, t¹i sao ),...VÝ dô:_ Nhng mçi n¨m mçi v¾ng Ngêi thuª viÕt nay ®©u? ( Vò §×nh Liªn )

GV cho HS lµm çc c©u hái tr¾c nghiÖm ë Bµi 18: Tõ c©u 19 ®Õn c©u 24 ( S¸ch BT tr¾c nghiÖm – trang 117, 118, 119 ).

_ Hai chµng ®Òu võa ý ta, nhng ta chØ cã mét ngêi con g¸i, biÕt g¶ cho ngêi nµo? ( S¬n Tinh, Thuû Tinh )* C©u nghi vÊn cã chøa çc t×nh th¸i tõ: µ, , nhØ, hö, h¶, hë, chø, ch¨ng,...VÝ dô:_ ChÞ Cèc bÐo xï ®øng tríc cöa nhµ ta Êy h¶? ( T« Hoµi )_ B¸c trai ®· kh¸ råi chø? ( Ng« TÊt Tè )

b. C©u nghi vÊn cã lùa chän. KiÓu c©u nµy ®îc chia thµnh çc trêng hîp sau:* C©u nghi vÊn dïng quan hÖ tõ: hay, hay lµ, hoÆc, hoÆc lµ.VÝ dô:_ M×nh ®äc hay t«i ®äc? ( Nam Cao )* C©u nghi vÊn chøa çc cÆp phô tõ: cã...kh«ng, cã ph¶i...kh«ng, ®·...cha,...VÝ dô:_ Hång! Mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi mÑ mµy kh«ng? ( Nguyªn Hång )B. bµi tËp:I. PhÇn BT Tr¾c nghiÖm:19. D20. B21. Nèi 1 víi b Nèi 2 víi c Nèi 3 víi d Nèi 4 víi e

Bµi tËp 1: T×m nh÷ng c©u nghi vÊn trong nh÷ng c©u díi ®©y vµ cho biÕt chóng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh thøc nµo cña c©u nghi vÊn:a. T«i hái cho cã chuyÖn:_ ThÕ nã cho b¾t µ? ( Nam Cao )b. _ Kh«ng! Ch¸u kh«ng muèn vµo. Cuèi n¨m thÕ nµo mî ch¸u còng vÒ. C« t«i hái lu«n, giäng vÉn ngät:_ Sao l¹i kh«ng vµo? Mî mµy ph¸t tµi l¾m, cã nh d¹o tríc ®©u! ( Nguyªn Hång ) c. Anh chÞ cã phóc lín råi. Anh cã biÕt con g¸i anh lµ mét thiªn tµi héi ho¹ kh«ng? ( T¹ Duy Anh ) d. Kh«ng, «ng gi¸o ¹! ¡n m·i hÕt ®i th× ®Õn lóc chÕt lÊy g× mµ lo liÖu? ( Nam Cao ) g. _ GiÊy ®á buån kh«ng th¾m; Mùc ®äng trong nghiªn sÇu... _ L¸ vµng r¬i trªn giÊy; Ngoµi giêi ma bôi bay. Theo em nh÷ng c©u th¬ ®ã lµ t¶ c¶nh hay t¶ t×nh? ( Ng÷ v¨n 8, tËp hai ) Bµi tËp 2:a. §iÒn dÊu c©u thÝch hîp vµo chç ( ) trong ®o¹n trÝch díi ®©y: Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÐt b»ng giäng khµn khµn cña ngêi hót nhiÒu x¸i cò ( )

Nèi 5 víi a22. B23. (1). A(2). B(3). A(4). A(5). A(6). A24. CII. PhÇn BT Tù luËn:Bµi tËp 1:_ Çc c©u nghi vÊn:a. ThÕ nã cho b¾t µ?b. Sao l¹i kh«ng vµo?c. Anh cã biÕt con g¸i anh lµ mét thiªn tµi héi ho¹ kh«ng?d. ¡n m·i hÕt ®i th× ®Õn lóc chÕt lÊy g× mµ lo liÖu?_ DÊu hiÖu h×nh thøc:+ Cuèi c©u cã dÊu chÊm hái.+ Trong c©u cã çc tõ nghi vÊn: µ, sao, cã...kh«ng, g×.

Bµi tËp 2:a. §iÒn dÊu c©u. Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÐt b»ng giäng khµn khµn cña ngêi hót

_ Th»ng kia ( ) ¤ng tëng mµy chÕt ®ªm qua, cßn sèng ®Êy µ ( ) Nép tiÒn su ( ) Mau ( ) Ho¶ng qu¸, anh DËu véi ®Ó b¸t ch¸o xuèng ph¶n vµ l¨n ®ïng ra ®ã, kh«ng nãi ®îc c©u g×( ) Ngêi nhµ lÝ trëng cêi mét çch mØa mai ( )_ Anh ta l¹i s¾p ph¶i giã nh ®ªm qua ®Êy ( ) Råi h¾n chØ lu«n vµo mÆt chÞ DËu ( )_ ChÞ khÊt tiÒn su ®Õn chiÒu mai ph¶i kh«ng ( ) §Êy ( ) ChÞ h·y nãi víi «ng cai, ®Ó «ng Êy ra ®×nh kªu víi quan cho ( ) Chø «ng lÝ t«i th× kh«ng cã quyÒn d¸m cho chÞ khÊt mét giê nµo n÷a ( ) ( Ng« TÊt Tè ) b. ChØ ra nh÷ng c©u nghi vÊn trong ®o¹n trÝch sau khi ®· ®iÒn dÊu xong. Cho biÕt dÊu hiÖu nµo ®Ó nhËn ra ®ã lµ c©u nghi vÊn?

Bµi tËp 3: Ph©n biÖt sù kh¸c nhau trong hai c©u nghi vÊn ( in ®Ëm ) sau:( MÑ håi hép th× thÇm vµo tai t«i: )_ Con cã nhËn ra con kh«ng?[...]_ Con ®· nhËn ra con cha? ( ... MÑ vÉn håi hép. ) ( T¹ Duy Anh ) Bµi tËp 4: Ph©n biÖt sù kh¸c nhau trong hai c©u nghi vÊn sau:_ H«m nµo líp cËu ®i pÝc-nÝc?_ Líp cËu ®i pÝc-nÝc h«m nµo?

nhiÒu x¸i cò:_ Th»ng kia ! ¤ng tëng mµy chÕt ®ªm qua, cßn sèng ®Êy µ? Nép tiÒn su ! Mau! Ho¶ng qu¸, anh DËu véi ®Ó b¸t ch¸o xuèng ph¶n vµ l¨n ®ïng ra ®ã, kh«ng nãi ®îc c©u g×. Ngêi nhµ lÝ trëng cêi mét çch mØa mai:_ Anh ta l¹i s¾p ph¶i giã nh ®ªm qua ®Êy! Råi h¾n chØ lu«n vµo mÆt chÞ DËu:_ ChÞ khÊt tiÒn su ®Õn chiÒu mai ph¶i kh«ng? §Êy! ChÞ h·y nãi víi «ng cai, ®Ó «ng Êy ra ®×nh kªu víi quan cho ! Chø «ng lÝ t«i th× kh«ng cã quyÒn d¸m cho chÞ khÊt mét giê nµo n÷a!b. _ Çc c©u nghi vÊn trong ®o¹n trÝch:+ ¤ng tëng mµy chÕt ®ªm qua, cßn sèng ®Êy µ?+ ChÞ khÊt tiÒn su ®Õn chiÒu mai ph¶i kh«ng?_ DÊu hiÖu:+ Cuèi c©u cã dÊu chÊm hái.+ Trong c©u cã çc tõ nghi vÊn: µ, ph¶i kh«ng.Bµi tËp 3: Sù kh¸c biÖt: Çc cÆp tõ nghi vÊn:

_ cã... kh«ng.

_ ®·...cha.=> CÆp phô tõ ®·...cha cã hµm ý r»ng qu¸ tr×nh “nhËn” ®· hoÆc ®ang diÔn ra, ngêi hái hái vÒ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ®ã.Bµi tËp 4: Sù kh¸c nhau:a. C©u “H«m nµo líp cËu ®i pÝc-nÝc?”:_ Tõ nghi vÊn ®øng ë ®Çu c©u._ Nªu sù viÖc cha diÔn ra.

Bµi tËp 5: Çc c©u sau cã ph¶i lµ c©u nghi vÊn kh«ng? H·y ®iÒn dÊu c©u thÝch hîp vµo cuèi c©u.a. Vua hái:_ Cßn nµng ót ®©u ( )b. Vua hái nµng ót ®©u ( )Bµi tËp 6: Çc c©u sau ®©y cã ph¶i lµ c©u nghi vÊn kh«ng? V× sao?a. Ai ¬i chí bá ruéng hoang Bao nhiªu tÊc ®Êt, tÊc vµng bÊy nhiªu. ( Ca dao ) b. Nhí ai gi·i n¾ng dÇm s¬ng Nhí ai t¸t níc bªn ®êng h«m nao. ( Ca dao )c. Ngêi nµo ch¨m chØ häc tËp ngêi Êy sÏ tiÕn bé.d. Sao kh«ng ®Ó chuång nu«i lîn kh¸c! ( T« Hoµi ) Bµi tËp 7: Cho biÕt sù kh¸c nhau gi÷a çc ®¹i t× in ®Ëm trong çc c©u sau:a. _ Ai ®Êy? _ Anh cÇn ai th× gäi ngêi Êy.b. _ Çi nµy gi¸ bao nhiªu? _ Anh cÇn bao nhiªu, t«i sÏ ®a anh bÊy nhiªu.c. _ Mai, anh ®i ®©u? _ Mai, anh ®i ®©u, t«i theo ®Êy.d. _ Anh cÇn çi nµo? _ Anh cÇn çi nµo, t«i ®a anh çi Êy.Bµi tËp 8: §Æt hoÆc t×m 10 c©u nghi vÊn cã

b. C©u “Líp cËu ®i pÝc-nÝc h«m nµo?”:_ Tõ nghi vÊn ®øng ë cuèi c©u._ Nªu sù viÖc ®· diÔn ra.Bµi tËp 5:_ C©u “Cßn nµng ót ®©u?” lµ c©u nghi vÊn._ C©u “Vua hái nµng ót ®©u.” kh«ng ph¶i lµ c©u nghi vÊn. §©y lµ c©u trÇn thuËt.

Bµi tËp 6:_ C©c c©u (a), (b), (c) kh«ng ph¶i lµ c©u nghi vÊn._ C©u (d) lµ c©u nghi vÊn.

Bµi tËp 7: Sù kh¸c nhau gi÷a çc ®¹i t× in ®Ëm

a. _ ai: ®¹i tõ nghi vÊn. _ ai: ®¹i tõ phiÕm chØ.b. _ bao nhiªu: ®¹i tõ nghi vÊn. _ bao nhiªu: ®¹i tõ phiÕm chØ.c. _ ®©u: ®¹i tõ nghi vÊn. _ ®©u: ®¹i tõ phiÕm chØ.d. _ nµo: ®¹i tõ nghi vÊn. _ nµo: ®¹i tõ phiÕm chØ.

Bµi tËp 8: ( HS tù ®Æt c©u )

h×nh thøc kh¸c nhau.

Bµi tËp 9: ViÕt 5 c©u trÇn thuËt, sau ®ã sö dông çc h×nh thøc nghi vÊn ®Ó biÕn ®æi thµnh nh÷ng c©u nghi vÊn.

Bµi tËp 10: ViÕt mét ®o¹n v¨n ( kho¶ng 10 dßng ) thuyÕt minh vÒ t¸c h¹i cña ma tuý trong ®ã cã sö dông c©u nghi vÊn. ChØ ra c©u nghi vÊn trong ®o¹n v¨n ®ã.

Bµi tËp 9:_ C©u trÇn thuËt: Ngµy mai líp chóng ta lµm bµi kiÓm tra Ng÷ v¨n._ ChuyÓn thµnh c©u nghi vÊn: Ngµy mai cã ph¶i líp chóng ta lµm bµi kiÓm tra Ng÷ v¨n kh«ng?Bµi tËp 10: ( HS tù viÕt ®o¹n v¨n )

Bµi tËp 1: T×m nh÷ng c©u nghi vÊn trong nh÷ng c©u díi ®©y vµ cho biÕt chóng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh thøc nµo cña c©u nghi vÊn:a. T«i hái cho cã chuyÖn:_ ThÕ nã cho b¾t µ? ( Nam Cao )b. _ Kh«ng! Ch¸u kh«ng muèn vµo. Cuèi n¨m thÕ nµo mî ch¸u còng vÒ.C« t«i hái lu«n, giäng vÉn ngät:_ Sao l¹i kh«ng vµo? Mî mµy ph¸t tµi l¾m, cã nh d¹o tríc ®©u! ( Nguyªn Hång )c. Anh chÞ cã phóc lín råi. Anh cã biÕt con g¸i anh lµ mét thiªn tµi héi ho¹ kh«ng? ( T¹ Duy Anh )d. Kh«ng, «ng gi¸o ¹! ¡n m·i hÕt ®i th× ®Õn lóc chÕt lÊy g× mµ lo liÖu? ( Nam Cao )g. _ GiÊy ®á buån kh«ng th¾m; Mùc ®äng trong nghiªn sÇu... _ L¸ vµng r¬i trªn giÊy; Ngoµi giêi ma bôi bay. Theo em nh÷ng c©u th¬ ®ã lµ t¶ c¶nh hay t¶ t×nh? ( Ng÷ v¨n 8, tËp hai )

Bµi tËp 2:a. §iÒn dÊu c©u thÝch hîp vµo chç ( ) trong ®o¹n trÝch díi ®©y: Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÐt b»ng giäng khµn khµn cña ngêi hót nhiÒu x¸i cò ( )_ Th»ng kia ( ) ¤ng tëng mµy chÕt ®ªm qua, cßn sèng ®Êy µ ( ) Nép tiÒn su ( ) Mau ( ) Ho¶ng qu¸, anh DËu véi ®Ó b¸t ch¸o xuèng ph¶n vµ l¨n ®ïng ra ®ã, kh«ng nãi ®îc c©u g×( ) Ngêi nhµ lÝ trëng cêi mét çch mØa mai ( )_ Anh ta l¹i s¾p ph¶i giã nh ®ªm qua ®Êy ( ) Råi h¾n chØ lu«n vµo mÆt chÞ DËu ( )_ ChÞ khÊt tiÒn su ®Õn chiÒu mai ph¶i kh«ng ( ) §Êy ( ) ChÞ h·y nãi víi «ng cai, ®Ó «ng Êy ra ®×nh kªu víi quan cho ( ) Chø «ng lÝ t«i th× kh«ng cã quyÒn d¸m cho chÞ khÊt mét giê nµo n÷a ( ) ( Ng« TÊt Tè )b. ChØ ra nh÷ng c©u nghi vÊn trong ®o¹n trÝch sau khi ®· ®iÒn dÊu xong. Cho biÕt dÊu hiÖu nµo ®Ó nhËn ra ®ã lµ c©u nghi vÊn?Bµi tËp 3: Ph©n biÖt sù kh¸c nhau trong hai c©u nghi vÊn ( in ®Ëm ) sau:( MÑ håi hép th× thÇm vµo tai t«i: )_ Con cã nhËn ra con kh«ng?[...]_ Con ®· nhËn ra con cha? ( ... MÑ vÉn håi hép. ) ( T¹ Duy Anh )Bµi tËp 4: Ph©n biÖt sù kh¸c nhau trong hai c©u nghi vÊn sau:_ H«m nµo líp cËu ®i pÝc-nÝc?_ Líp cËu ®i pÝc-nÝc h«m nµo?Bµi tËp 5: Çc c©u sau cã ph¶i lµ c©u nghi vÊn kh«ng? H·y ®iÒn dÊu c©u thÝch hîp vµo cuèi c©u.a. Vua hái:_ Cßn nµng ót ®©u ( )b. Vua hái nµng ót ®©u ( )Bµi tËp 6: Çc c©u sau ®©y cã ph¶i lµ c©u nghi vÊn kh«ng? V× sao?a. Ai ¬i chí bá ruéng hoang Bao nhiªu tÊc ®Êt, tÊc vµng bÊy nhiªu. ( Ca dao )

b. Nhí ai gi·i n¾ng dÇm s¬ng Nhí ai t¸t níc bªn ®êng h«m nao. ( Ca dao )c. Ngêi nµo ch¨m chØ häc tËp ngêi Êy sÏ tiÕn bé.d. Sao kh«ng ®Ó chuång nu«i lîn kh¸c! ( T« Hoµi )Bµi tËp 7:Cho biÕt sù kh¸c nhau gi÷a çc ®¹i t× in ®Ëm trong çc c©u sau:a. _ Ai ®Êy? _ Anh cÇn ai th× gäi ngêi Êy.b. _ Çi nµy gi¸ bao nhiªu? _ Anh cÇn bao nhiªu, t«i sÏ ®a anh bÊy nhiªu.c. _ Mai, anh ®i ®©u? _ Mai, anh ®i ®©u, t«i theo ®Êy.d. _ Anh cÇn çi nµo? _ Anh cÇn çi nµo, t«i ®a anh çi Êy.Bµi tËp 8: §Æt hoÆc t×m 10 c©u nghi vÊn cã h×nh thøc kh¸c nhau.Bµi tËp 9: ViÕt 5 c©u trÇn thuËt, sau ®ã sö dông çc h×nh thøc nghi vÊn ®Ó biÕn ®æi thµnh nh÷ng c©u nghi vÊn.Bµi tËp 10: ViÕt mét ®o¹n v¨n ( kho¶ng 10 dßng ) thuyÕt minh vÒ t¸c h¹i cña ma tuý trong ®ã cã sö dông c©u nghi vÊn. ChØ ra c©u nghi vÊn trong ®o¹n v¨n ®ã

Bµi tËp vÒ c©u nghi vÊn - ng÷ v¨n 8, tËp hai.Bµi tËp 2:a. §iÒn dÊu c©u. Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÐt b»ng giäng khµn khµn cña ngêi hót nhiÒu x¸i cò:_ Th»ng kia ! ¤ng tëng mµy chÕt ®ªm qua, cßn sèng ®Êy µ? Nép tiÒn su ! Mau! Ho¶ng qu¸, anh DËu véi ®Ó b¸t ch¸o xuèng ph¶n vµ l¨n ®ïng ra ®ã, kh«ng nãi ®îc c©u g×. Ngêi nhµ lÝ trëng cêi mét çch mØa mai:_ Anh ta l¹i s¾p ph¶i giã nh ®ªm qua ®Êy! Råi h¾n chØ lu«n vµo mÆt chÞ DËu:_ ChÞ khÊt tiÒn su ®Õn chiÒu mai ph¶i kh«ng? §Êy! ChÞ h·y nãi víi «ng cai, ®Ó «ng Êy ra ®×nh kªu víi quan cho ! Chø «ng lÝ t«i th× kh«ng cã quyÒn d¸m cho chÞ khÊt mét giê nµo n÷a!

Bµi tËp 1:

X¸c ®Þnh chøc n¨ng cña c©u nghi vÊn trong çc ®o¹n trÝch sau:a. Tá sù ngËm ngïi th¬ng xãt thÊy t«i, c« t«i chËp chõng nãi tiÕp:_ MÊy l¹i r»m th¸ng t¸m nµy lµ giç ®Çu cËu mµy, mî mµy vÒ dï sao còng ®ì tñi cho cËu mµy, vµ mµy còng cßn ph¶i cã hä, cã hµng, ngêi ta hái ®Õn chø? ( Nguyªn Hång )b. Çi TÝ ë trong bÕp sa s¶ m¾ng ra:_ §· b¶o u kh«ng cã tiÒn, l¹i cø l»ng nh»ng nãi m·i! Mµy tëng ngêi ta d¸m b¸n chÞu cho nhµ mµy sao? Th«i! Khoai chÝn råi ®©y, ®Ó t«i ®æ ra cho «ng x¬i, «ng ®õng lµm téi u n÷a. ( Ng« TÊt Tè )c. Tho¾t tr«ng lên lît mµu da, ¡n g× to lín ®Éy ®µ lµm sao? ( NguyÔn Du )d. Nghe nãi, vua vµ çc triÒu thÇn ®Òu bËt cêi. Vua l¹i ph¸n:_ Mµy muèn cã em th× ph¶i kiÕm vî kh¸c cho cha mµy, chø cha mµy lµ gièng ®ùc, lµm sao mµ ®Î ®îc! ( Em bÐ th«ng minh )e. Mô vî næi trËn l«i ®×nh t¸t vµo mÆt «ng l·o:_ Mµy c·i µ? Mµy d¸m c·i mét bµ nhÊt phÈm phu nh©n µ? §i ngay ra biÓn, nÕu kh«ng tao sÏ cho ngêi l«i ®i. ( ¤ng l·o ®¸nh ç vµ con ç vµng )Bµi tËp 2: Thay thÕ çc c©u ë bµi tËp 1 b»ng nh÷ng c©u kh«ng ph¶i lµ c©u nghi vÊn mµ cã ý nghÜa t¬ng ®¬ng.Bµi tËp 3: XÐt çc trêng hîp sau ®©y råi tr¶ lêi c©u hái:a. H«m qua cËu vÒ quª th¨m bµ ngo¹i ph¶i kh«ng? _ §©u cã?b. _ B¹n cÊt giïm m×nh quyÓn vë bµi tËp To¸n råi µ? _ §©u?c. B¸c ®· ®i råi sao, B¸c ¬i! Mïa thu ®ang ®Ñp n¾ng xanh trêi. ( Tè H÷u )d. Nam ¬i! B¹n cã thÓ trao cho m×nh quyÓn s¸ch ®îc kh«ng?C©u hái:

_ Trong çc trêng hîp trªn, c©u nµo lµ c©u nghi vÊn?_ Cho biÕt chøc n¨ng cô thÓ cña mçi c©u nghi vÊn?Bµi tËp 4: Çc c©u nghi vÊn sau ®©y biÓu thÞ nh÷ng môc ®Ých g×?a. B¸c ngåi ®îi ch¸u mét lóc cã ®îc kh«ng?b. CËu cã ®i ch¬i biÓn víi bän m×nh kh«ng?c. CËu mµ m¸ch bè th× cã chÕt tí kh«ng?d. Sao mµ çc ch¸u ån thÕ?e. Bµi v¨n nµy xem ra khã qu¸ cËu nhØ?**************************************************************************Bµi tËp vÒ

c©u nghi vÊn - ng÷ v¨n 8, tËp hai.Ngµy d¹y:Buæi 26.

«n tËp th¬ viÖt nam 1900 – 1945

I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.II. PhÇn c©u hái tù luËn.

I. ®¸p ¸n c©u hái tr¾c nghiÖm.

II. ®¸p ¸n c©u hái tù luËn.


C©u nghi vÊn ( tiÕp )

_ Chøc n¨ng chÝnh cña c©u nghi vÊn lµ g×? Cho vÝ dô?

_ Ngoµi chøc n¨ng chÝnh cña c©u nghi vÊn lµ dïng ®Ó hái, nã cßn cã çc chøc n¨ng nµo kh¸c? Cho vÝ dô minh ho¹?

A. Lý thuyÕt:I. Chøc n¨ng chÝnh cña c©u nghi vÊn. Dïng ®Ó hái.VÝ dô:_ Çc em ®· lµm bµi ®Çy ®ñ cha?_ Anh cã thÝch lµm th¬ kh«ng?II. Çc chøc n¨ng kh¸c cña c©u nghi vÊn.1. Dïng c©u nghi vÊn ®Ó diÔn ®¹t hµnh

Bµi tËp 1: X¸c ®Þnh chøc n¨ng cña c©u nghi vÊn trong çc ®o¹n trÝch sau:a. Tá sù ngËm ngïi th¬ng xãt thÊy t«i, c« t«i chËp chõng nãi tiÕp:_ MÊy l¹i r»m th¸ng t¸m nµy lµ giç ®Çu cËu mµy, mî mµy vÒ dï sao còng ®ì tñi cho cËu mµy, vµ mµy còng cßn ph¶i cã hä, cã hµng, ngêi ta hái ®Õn chø? ( Nguyªn Hång ) b. Çi TÝ ë trong bÕp sa s¶ m¾ng ra:_ §· b¶o u kh«ng cã tiÒn, l¹i cø l»ng nh»ng nãi m·i! Mµy tëng ngêi ta d¸m b¸n chÞu cho nhµ mµy sao? Th«i! Khoai chÝn råi ®©y, ®Ó t«i ®æ ra cho «ng x¬i, «ng

®éng cÇu khiÕn.VÝ dô: B¹n cã thÓ gióp m×nh chÐp bµi tËp ®-îc kh«ng? – Nhê: “B¹n h·y chÐp hé m×nh” (b¹n bÌ nãi víi nhau, th©n mËt ).2. Dïng c©u nghi vÊn ®Ó diÔn ®¹t hµnh ®éng kh¼ng ®Þnh.VÝ dô: Kh«ng mµy lµm vì çi b¸t th× ai lµm? – Kh¼ng ®Þnh: “Mµy lµm vê.” ( ngêi lín nãi víi trÎ con víi s¾c th¸i tøc giËn ).3. Dïng c©u nghi vÊn ®Ó diÔn ®¹t hµnh ®éng phñ ®Þnh.VÝ dô: ChØ cã thÕ th«i sao? – Phñ ®Þnh: “Kh«ng chØ cã thÕ” ( c¶m xóc tiÕc nuèi ).4. Dïng c©u nghi vÊn ®Ó béc lé t×nh c¶m, c¶m xuc.VÝ dô:_ Mµy cã muèn biÕt thÕ nµo lµ lÔ ®é kh«ng? (s¾c th¸i tøc giËn)._ Sao l¹i thÕ? (c¶m xóc ng¹c nhiªn).5. Dïng c©u nghi vÊn ®Ó chµo.VÝ dô: B¸c ®i lµm ¹? ( S¾c th¸i kÝnh träng ).B. bµi tËp:Bµi tËp 1: Chøc n¨ng cña c©u nghi vÊn trong çc ®o¹n trÝch:a. Kh¼ng ®Þnh, biÓu c¶m.

b. Phñ ®Þnh, biÓu c¶m.

®õng lµm téi u n÷a. ( Ng« TÊt Tè ) c. Tho¾t tr«ng lên lît mµu da, ¡n g× to lín ®Éy ®µ lµm sao? ( NguyÔn Du ) d. Nghe nãi, vua vµ çc triÒu thÇn ®Òu bËt cêi. Vua l¹i ph¸n:_ Mµy muèn cã em th× ph¶i kiÕm vî kh¸c cho cha mµy, chø cha mµy lµ gièng ®ùc, lµm sao mµ ®Î ®îc! ( Em bÐ th«ng minh ) e. Mô vî næi trËn l«i ®×nh t¸t vµo mÆt «ng l·o:_ Mµy c·i µ? Mµy d¸m c·i mét bµ nhÊt phÈm phu nh©n µ? §i ngay ra biÓn, nÕu kh«ng tao sÏ cho ngêi l«i ®i. ( ¤ng l·o ®¸nh ç vµ con ç vµng ) Bµi tËp 2: Thay thÕ çc c©u ë bµi tËp 1 b»ng nh÷ng c©u kh«ng ph¶i lµ c©u nghi vÊn mµ cã ý nghÜa t¬ng ®¬ng.

Bµi tËp 3: XÐt çc trêng hîp sau ®©y råi tr¶ lêi c©u hái:a. H«m qua cËu vÒ quª th¨m bµ ngo¹i ph¶i kh«ng?

c. C¶m th¸n.

d. Phñ ®Þnh, c¶m th¸n.

e. §e do¹.

Bµi tËp 2: Cã thÓ thay thÕ nh sau:a. MÊy l¹i r»m th¸ng t¸m nµy lµ giç ®Çu cËu mµy, mî mµy vÒ dï sao còng ®ì tñi cho cËu mµy, vµ mµy còng cßn ph¶i cã hä, cã hµng, ngêi ta hái ®Õn chø.b. Mµy ®õng tëng ngêi ta d¸m b¸n chÞu cho nhµ mµy.c. Kh«ng biÕt ¨n g× mµ rÊt to lín ®Éy ®µ.d. Mµy muèn cã em th× ph¶i kiÕm vî kh¸c cho cha mµy, chø cha mµy lµ gièng ®ùc kh«ng thÓ ®Î ®îc.e. Mµy kh«ng ®îc c·i. Mµy kh«ng ®îc phÐp c·i mét bµ nhÊt phÈm phu nh©n.Bµi tËp 3:_ TÊt c¶ çc trêng hîp ®Òu sö dông c©u nghi vÊn._ Çc c©u: §©u cã?; §©u? cã chøc n¨ng phñ ®Þnh. C©u: B¸c ®· ®i råi sao, B¸c ¬i! cã chøc n¨ng c¶m th¸n. C©u: B¹n cã

_ §©u cã?b. _ B¹n cÊt giïm m×nh quyÓn vë bµi tËp To¸n råi µ? _ §©u?c. B¸c ®· ®i råi sao, B¸c ¬i! Mïa thu ®ang ®Ñp n¾ng xanh trêi. ( Tè H÷u ) d. Nam ¬i! B¹n cã thÓ trao cho m×nh quyÓn s¸ch ®îc kh«ng?C©u hái:_ Trong çc trêng hîp trªn, c©u nµo lµ c©u nghi vÊn?_ Cho biÕt chøc n¨ng cô thÓ cña mçi c©u nghi vÊn?Bµi tËp 4: Çc c©u nghi vÊn sau ®©y biÓu thÞ nh÷ng môc ®Ých g×?a. B¸c ngåi ®îi ch¸u mét lóc cã ®îc kh«ng?b. CËu cã ®i ch¬i biÓn víi bän m×nh kh«ng?c. CËu mµ m¸ch bè th× cã chÕt tí kh«ng?d. Sao mµ çc ch¸u ån thÕ?e. Bµi v¨n nµy xem ra khã qu¸ cËu nhØ?Bµi tËp 5: H·y ®Æt çc c©u nghi vÊn nh»m çc môc ®Ých sau ( mçi môc ®Ých mét c©u ):a. Nhê b¹n ®Ìo vÒ nhµ.b. Mîn b¹n mét çi bót.c. Béc lé c¶m xóc tríc mét bøc tranh ®ÑpBµi tËp 6: H·y ®Æt mét sè c©u nghi vÊn thêng dïng ®Ó chµo. §Æt mét t×nh huèng cô thÓ ®Ó sö dông mét trong sè nh÷ng c©u ®ã.

thÓ trao cho m×nh quyÓn s¸ch ®îc kh«ng? cã chøc n¨ng cÇu khiÕn.

Bµi tËp 4:

a. CÇu khiÕn.

b. Rñ rª.c. BiÓu lé t×nh c¶m.d. CÇu khiÕn.e. Tr×nh bµy.Bµi tËp 5: Cã thÓ ®Æt çc c©u nh sau:a. CËu cã thÓ ®Ìo tí vÒ nhµ ®îc kh«ng?b. CËu cã thÓ cho tí mîn çi bót ®îc kh«ng?c. Sao l¹i cã mét bøc tranh ®Ñp thÕ?Bµi tËp 6: T×nh huèng: Buæi s¸ng, khi ®i lµm, bè em gÆp b¸c hµng xãm còng d¾t xe ®i lµm. Bè em chµo:_ B¸c ®i lµm ®Êy µ?Bµi tËp 7: ( HS tù viÕt ®o¹n v¨n )

Bµi tËp 7: ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông c©u hái tu tõ.


C©u cÇu khiÕn

_ C©u cÇu khiÕn cã chøc n¨ng g×? Cho vÝ dô?

_ C©u cÇu khiÕn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh thøc nµo? LÊy vÝ dô minh ho¹?

A. Lý thuyÕt:1. Chøc n¨ng cña c©u cÇu khiÕn: Dïng ®Ó ra lÖnh, yªu cÇu, ®Ò nghÞ, khuyªn b¶o,... 2. §Æc ®iÓm h×nh thøc cña c©u cÇu khiÕn:_ VÒ tõ:+ C©u cÇu khiÕn cã nh÷ng tõ ®Ó yªu cµu, khuyªn b¶o, ®Ò nghÞ nh: h·y, chí, ®õng, th«i, ®i nµo,...VÝ dô 1: Con tr¨n Êy lµ cña vua nu«i ®· l©u. Nay em giÕt nã, tÊt kh«ng khái bÞ téi chÕt. Th«i b©y giê nh©n trêi cha s¸ng em h·y trèn ngay ®i. Cã chuyÖn g× ®Ó anh ë nhµ lo liÖu. ( Th¹ch Sanh )VÝ dô 2:_ MÑ ¬i, con lµ ngêi ®Êy. MÑ ®õng vøt con ®i mµ téi nghiÖp. ( Sä Dõa )+ Nh÷ng tõ cÇu khiÕn cã thÓ ®øng tríc hoÆc sau ®éng tõ. Vµ còng cã thÓ tõ cÇu khiÕn ®øng c¶ tríc vµ sau ®éng tõ.VÝ dô 1:_ MÑ ¬i, con lµ ngêi ®Êy. MÑ ®õng vøt con ®i mµ téi nghiÖp. ( Sä Dõa )-> Tõ cÇu khiÕn ®øng tríc ®éng tõ vøt.

_ NhËn xÐt vÒ chñ ng÷ trong c©u cÇu khiÕn?

_ Khi c©u cÇu khiÕn cã chñ ng÷ hoÆc kh«ng cã chñ ng÷ th× s¾c th¸i ý nghÜa cña c©u cã kh¸c nhau kh«ng?

VÝ dô 2:_ Con nÝn ®i! Mî ®· vÒ víi çc con råi mµ. ( Nguyªn Hång )-> Tõ cÇu khiÕn ®øng sau ®éng tõ nÝn.VÝ dô 3: ¤ng l·o ¬i! ®õng b¨n kho¨n qu¸! Th«i h·y vÒ ®i. ( ¤ng l·o ®¸nh ç vµ con ç vµng )-> §éng tõ vÒ ë gi÷a hai tõ cÇu khiÕn h·y, ®i._ VÒ dÊu c©u: Khi viÕt, c©u cÇu khiÕn thêng kÕt thóc b»ng dÊu chÊm than. Khi ý cÇu khiÕn kh«ng ®îc nhÊn m¹nh th× c©u cÇu khiÕn cã thÓ dïng dÊu chÊm.3. Chó ý:_ Chñ ng÷ cña c©u cÇu khiÕn thêng lµ chñ thÓ thùc hiÖn hµnh ®éng ®îc cÇu khiÕn trong c©u ( ng«i thø hai hoÆc ng«i thø nhÊt sè nhiÒu ).VÝ dô 1: ¤ng vÒ t©u víi vua s¾m cho ta mét con ngùa s¾t, mét çi roi s¾t vµ mét tÊm ¸o gi¸p s¾t, ta sÏ ph¸ tan lò giÆc nµy. ( Th¸nh Giãng )-> Ng«i thø hai.VÝ dô 2: Nay chóng ta ®õng lµm g× n÷a, thö xem l·o MiÖng cã sèng ®îc kh«ng. ( Ch©n, Tay, Tai, M¾t, MiÖng )-> Ng«i thø nhÊt sè nhiÒu._ Cã trêng hîp c©u cÇu khiÕn ®îc rót gän chñ ng÷.VÝ dô: H·y vÏ ngay cho ta mét chiÕc thuyÒn! Ta muèn ra kh¬i xem ç.

Bµi tËp 1: §iÒn çc tõ, côm tõ ( mÖnh lÖnh, chóc tông, kªu gäi, yªu cÇu, mêi mäc, thóc giôc, khuyªn r¨n ) vµo cét A cho phï hîp víi cét B.A. Néi dung c©u cÇu khiÕn

B. Tõ thêng dïng

yªu cÇu, mêi, xin mêi, cho phÐp,

( C©y bót thÇn )4. S¾c th¸i ý nghÜa cña c©u cÇu khiÕn: C©u cÇu khiÕn biÓu hiÖn çc s¾c th¸i kh¸c nhau khi cã hoÆc kh«ng cã chñ ng÷. Khi sö dông c©u cµu khiÕn, cÇn lu ý ®Ó dïng ®óng víi quan hÖ gi÷a ngêi nãi víi ngêi nghe vµ phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp.a. C©u cµu khiÕn víi h×nh thøc cã chñ ng÷ vµ kh«ng cã chñ ng÷ thÓ hiÖn çc s¾c th¸i kh¸c nhau.VÝ dô:_ B¸c b¬m hé ch¸u çi xe. ( Chñ ng÷ b¸c trong c©u cÇu khiÕn thÓ hiÖn s¾c th¸i kÝnh träng, lÔ phÐp )._ B¬m hé çi xe. ( Sù v¾ng mÆt chñ ng÷ trong c©u cÇu khiÕn thÓ hiÖn th¸i ®é th©n mËt, suång s·; nÕu nãi víi ngêi lín lµ cã s¾c th¸i hçn xîc, thiÕu t«n träng – thêng bÞ coi lµ nãi trèng kh«ng ). Th«ng thêng, khi nãi víi ngêi lín tuæi; hoÆc khi mêi mäc, nhê v¶, khuyªn nhñ; hoÆc ®Ó tá th¸i ®é lÞch sù, ph¶i dïng c©u cÇu khiÕn cã chñ ng÷ ( b»ng tõ xng h« phï hîp víi quan hÖ ngêi nghe ).b. Çc tõ xng h« ( cïng víi nh÷ng tõ ng÷ kh¸c vµ ng÷ ®iÖu ) trong c©u cÇu khiÕn kh¸c nhau thÓ hiÖn quan hÖ t×nh c¶m kh¸c nhau.VÝ dô:_ Ch¸u van «ng, nhµ ch¸u võa míi tØnh ®îc mét lóc, «ng tha cho!( S¾c th¸i t×nh c¶m van xin, thÓ hiÖn quan hÖ díi – trªn )._ Chång t«i ®au èm, «ng kh«ng ®îc phÐp hµnh h¹!( S¾c th¸i t×nh c¶m l¹nh lïng, thÓ hiÖn quan hÖ ngang hµng )._ Mµy trãi ngay chång bµ ®i, bµ cho

®Ò nghÞ,...h·y, chí, ®õng, kh«ng nªn, cÊm, ph¶i,...h·y, cø,...nµo, ®i,...chóc, íc g×, tiÕn lªn,...

Bµi tËp 2: C©u nµo lµ c©u cÇu khiÕn? H·y chØ ra nh÷ng dÊu hiÖu h×nh thøc cña c©u cÇu khiÕn ®ã._ MÑ ®a bót thíc cho con cÇm._ Çc em ®õng khãc. Tra nay çc em ®îc vÒ nhµ c¬ mµ. Vµ ngµy mai l¹i ®îc nghØ c¶ ngµy n÷a. ( Thanh TÞnh )_ Con nÝn ®i! Mî ®· vÒ víi çc con råi mµ. ( Nguyªn Hång )_ U nã kh«ng ®îc nãi thÕ! Ngêi ta ®¸nh m×nh kh«ng sao, m×nh ®¸nh ngêi ta th× m×nh ph¶i tï, ph¶i téi. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 3: T×m çc c©u cÇu khiÕn trong çc c©u díi ®©y. H·y gi¶i thÝch t¹i sao trong çc c©u cÇu khiÕn ®ã kh«ng cã chñ ng÷.a. õ, ®îc! Muèn hái con g¸i ta, h·y vÒ s¾m ®ñ mét chÜnh vµng cèm, mêi tÊm lôa ®µo, mêi con lîn bÐo, mêi vß rîu t¨m ®em sang ®©y. ( Sä Dõa )b. ChÞ DËu vÉn thiÕt tha:_ Khèn n¹n! Nhµ ch¸u ®· kh«ng cã, dÉu «ng chöi m¾ng còng ®Õn thÕ th«i. Xin

mµy xem!( S¾c th¸i t×nh c¶m th¸ch thøc, thÓ hiÖn quan hÖ trªn – díi ).B. bµi tËp:Bµi tËp 1: A. Néi dung c©u cÇu khiÕn

B. Tõ thêng dïng

Yªu cÇu, mêi mäc yªu cÇu, mêi, xin mêi, cho phÐp, ®Ò nghÞ,...

MÖnh lÖnh h·y, chí, ®õng, kh«ng nªn, cÊm, ph¶i,...

Khuyªn r¨n h·y, cø,...Thóc giôc nµo, ®i,...Chóc tông, kªu gäi chóc, íc g×, tiÕn

lªn,...

Bµi tËp 2: Nh÷ng c©u cÇu khiÕn:_ MÑ ®a bót thíc cho con cÇm. ( VÒ h×nh thøc c©u dïng dÊu chÊm nhng cã tõ mang ý nghÜa xin, cho. C©u ®ã lµ lêi ®Ò nghÞ )._ Çc em ®õng khãc. ( VÒ h×nh thøc, c©u kh«ng cã dÊu chÊm than nhng cã tõ ®õng nh»m ý khuyªn can )._ Con nÝn ®i! ( C©u cã tõ ®i vµ dÊu chÊm than nh»m ý dç dµnh )._ U nã kh«ng ®îc nãi thÕ! ( C©u cã dÊu chÊm than vµ tõ kh«ng nh»m ý can ng¨n ).

Bµi tËp 3:_ Çc c©u cÇu khiÕn lµ:

«ng tr«ng l¹i! ( Ng« TÊt Tè )c. Råi h¾n quay l¹i, b¶o anh ngêi nhµ lÝ trëng:_ Kh«ng h¬i ®©u mµ nãi víi nã, trãi cæ th»ng chång nã l¹i, ®iÖu ra ®×nh kia. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 4: G¹ch ch©n nh÷ng tõ ng÷ biÓu thÞ ý van xin trong çc c©u cÇu khiÕn sau:a. Nhµ ch¸u ®· tóng l¹i ph¶i ®ãng c¶ suÊt su cña chó nã n÷a, nªn míi l«i th«i nh thÕ. Chø ch¸u cã d¸m bá bÔ tiÒn su cña nhµ níc ®©u? Hai «ng lµm phóc nãi víi «ng lÝ cho ch¸u khÊt... ( Ng« TÊt Tè )b. Khèn n¹n! Nhµ ch¸u ®· kh«ng cã, dÉu «ng chöi m¾ng còng ®Õn thÕ th«i. Xin «ng tr«ng l¹i! ( Ng« TÊt Tè )

Bµi tËp 5: ChØ ra sù kh¸c nhau vÒ h×nh thøc c©u cÇu khiÕn vµ sù thay ®æi quan hÖ gi÷a ngêi nãi vµ ngêi nghe trong çc c©u sau ( trÝch tõ truyÖn “ ¤ng l·o ®¸nh ç vµ con ç vµng”):a. L·o ®i t×m con ç vµ b¶o nã tao kh«ng muèn lµm mét bµ nhÊt phÈm phu nh©n n÷a, tao muèn lµm n÷ hoµng kia.b. Mµy h·y ®i t×m con ç, b¶o nã tao kh«ng muèn lµm n÷ hoµng, tao muèn lµm Long V¬ng ngù trªn mÆt biÓn, ®Ó con ç vµng hÇu h¹ tao vµ lµm theo ý muèn cña tao.Bµi tËp 6: So s¸nh çc c©u sau ®©y vµ tr¶ lêi

+ Muèn hái con g¸i ta, h·y vÒ s¾m ®ñ mét chÜnh vµng cèm, mêi tÊm lôa ®µo, mêi con lîn bÐo, mêi vß rîu t¨m ®em sang ®©y.+ Xin «ng tr«ng l¹i!+ Kh«ng h¬i ®©u mµ nãi víi nã, trãi cæ th»ng chång nã l¹i, ®iÖu ra ®×nh kia._ Çc c©u cÇu khiÕn ®ã kh«ng cã chñ ng÷, v× nã ®Ó biÓu thÞ th¸i ®é suång s·.

Bµi tËp 4: Nh÷ng tõ ng÷ biÓu thÞ ý van xin trong çc c©u cÇu khiÕn:a. Nhµ ch¸u ®· tóng l¹i ph¶i ®ãng c¶ suÊt su cña chó nã n÷a, nªn míi l«i th«i nh thÕ. Chø ch¸u cã d¸m bá bÔ tiÒn su cña nhµ níc ®©u? Hai «ng lµm phóc nãi víi «ng lÝ cho ch¸u khÊt... ( Ng« TÊt Tè )b. Khèn n¹n! Nhµ ch¸u ®· kh«ng cã, dÉu «ng chöi m¾ng còng ®Õn thÕ th«i. Xin «ng tr«ng l¹i! ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 5:_ Kh¸c nhau vÒ h×nh thøc:+ l·o.+ mµy._ Thay ®æi vÒ quan hÖ.+ Quan hÖ ngang hµng.+ Quan hÖ hµng trªn.

c©u hái:_ Chång t«i ®au èm, «ng kh«ng ®îc phÐp hµnh h¹! ( Ng« TÊt Tè )_ Chång t«i ®au èm, «ng ®õng hµnh h¹!_ Chång t«i ®au èm, xin «ng chí hµnh h¹!a. X¸c ®Þnh s¾c th¸i mÖnh lÖnh trong çc c©u trªn.b. C©u nµo cã t¸c dông nhÊt? V× sao?

Bµi tËp 7: Trong çc trêng hîp sau ®©y:_ §èt nÐn h¬ng th¬m m¸t d¹ ngêi. H·y vÒ vui chót, mÑ T¬m ¬i! ( Tè H÷u )_ H·y cßn nãng l¾m ®Êy nhÐ! Em ®õng mã vµo mµ báng th× khèn. ( Ng« TÊt Tè )a. C©u nµo lµ c©u cÇu khiÕn?b. Ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a tõ h·y trong c©u “H·y vÒ vui chót, mÑ T¬m ¬i!” vµ c©u “H·y cßn nãng l¾m ®Êy nhÐ!”.Bµi tËp 8: §Æt çc c©u cÇu khiÕn ®Ó:a. Nãi víi b¸c hµng xãm cho mîn çi thang.b. Nãi víi mÑ ®Ó xin Ýt tiÒn mua s¸ch.c. Nãi víi b¹n ®Ó mîn quyÓn vë. ChØ ra çc tõ ng÷ biÓu thÞ nh÷ng s¾c th¸i kh¸c nhau lµm cho c©u cÇu khiÕn phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp, phï hîp víi quan hÖ gi÷a ngêi nãi vµ ngêi nghe.

Bµi tËp 6:a. S¾c th¸i mÖnh lÖnh trong çc c©u:_ Chång t«i ®au èm, «ng kh«ng ®îc phÐp hµnh h¹! ( Ng« TÊt Tè )-> Kiªn quyÕt._ Chång t«i ®au èm, «ng ®õng hµnh h¹!-> Mong muèn, cÇu khÈn._ Chång t«i ®au èm, xin «ng chí hµnh h¹!-> Van xin.b. C©u “Chång t«i ®au èm, «ng kh«ng ®îc phÐp hµnh h¹!” cã t¸c dông nhÊt v× ®©y lµ mÖnh lÖnh tõ tr¸i tim, tõ lÏ ph¶i, do ®ã chÞ DËu kiªn quyÕt hµnh ®éng ®Ó b¶o vÖ chång.Bµi tËp 7:a. C©u cÇu khiÕn: H·y vÒ vui chót, mÑ T¬m ¬i!b. Sù kh¸c nhau:_ Tõ h·y trong c©u “H·y vÒ vui chót, mÑ T¬m ¬i!” lµ tõ cã ý nghÜa cÇu khiÕn._ Tõ h·y trong c©u “H·y cßn nãng l¾m ®Êy nhÐ!” lµ tõ mang ý nghÜa tån t¹i, ®ång nghÜa víi tõ ®ang.

Bµi tËp 8: Cã thÓ ®Æt çc c©u:a. B¸c lµm ¬n cho ch¸u mîn çi thang mét lóc ¹!b. MÑ cho con Ýt tiÒn ®Ó con mua quyÓn s¸ch!c. Cho tí mîn quyÓn To¸n mét lóc!

Bµi tËp 1: §iÒn çc tõ, côm tõ ( mÖnh lÖnh, chóc tông, kªu gäi, yªu cÇu, mêi mäc, thóc giôc, khuyªn r¨n ) vµo cét A cho phï hîp víi cét B.

A. Néi dung c©u cÇu khiÕn B. Tõ thêng dïngyªu cÇu, mêi, xin mêi, cho phÐp, ®Ò nghÞ,...h·y, chí, ®õng, kh«ng nªn, cÊm, ph¶i,...h·y, cø,...nµo, ®i,...chóc, íc g×, tiÕn lªn,...

Bµi tËp 2: C©u nµo lµ c©u cÇu khiÕn? H·y chØ ra nh÷ng dÊu hiÖu h×nh thøc cña c©u cÇu khiÕn ®ã._ MÑ ®a bót thíc cho con cÇm._ Çc em ®õng khãc. Tra nay çc em ®îc vÒ nhµ c¬ mµ. Vµ ngµy mai l¹i ®îc nghØ c¶ ngµy n÷a. ( Thanh TÞnh )_ Con nÝn ®i! Mî ®· vÒ víi çc con råi mµ. ( Nguyªn Hång )_ U nã kh«ng ®îc nãi thÕ! Ngêi ta ®¸nh m×nh kh«ng sao, m×nh ®¸nh ngêi ta th× m×nh ph¶i tï, ph¶i téi. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 3: T×m çc c©u cÇu khiÕn trong çc c©u díi ®©y. H·y gi¶i thÝch t¹i sao trong çc c©u cÇu khiÕn ®ã kh«ng cã chñ ng÷.a. õ, ®îc! Muèn hái con g¸i ta, h·y vÒ s¾m ®ñ mét chÜnh vµng cèm, mêi tÊm lôa ®µo, mêi con lîn bÐo, mêi vß rîu t¨m ®em sang ®©y. ( Sä Dõa )b. ChÞ DËu vÉn thiÕt tha:_ Khèn n¹n! Nhµ ch¸u ®· kh«ng cã, dÉu «ng chöi m¾ng còng ®Õn thÕ th«i. Xin «ng tr«ng l¹i! ( Ng« TÊt Tè )c. Råi h¾n quay l¹i, b¶o anh ngêi nhµ lÝ trëng:

_ Kh«ng h¬i ®©u mµ nãi víi nã, trãi cæ th»ng chång nã l¹i, ®iÖu ra ®×nh kia. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 4: G¹ch ch©n nh÷ng tõ ng÷ biÓu thÞ ý van xin trong çc c©u cÇu khiÕn sau:a. Nhµ ch¸u ®· tóng l¹i ph¶i ®ãng c¶ suÊt su cña chó nã n÷a, nªn míi l«i th«i nh thÕ. Chø ch¸u cã d¸m bá bÔ tiÒn su cña nhµ níc ®©u? Hai «ng lµm phóc nãi víi «ng lÝ cho ch¸u khÊt... ( Ng« TÊt Tè )b. Khèn n¹n! Nhµ ch¸u ®· kh«ng cã, dÉu «ng chöi m¾ng còng ®Õn thÕ th«i. Xin «ng tr«ng l¹i! ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 5: ChØ ra sù kh¸c nhau vÒ h×nh thøc c©u cÇu khiÕn vµ sù thay ®æi quan hÖ gi÷a ngêi nãi vµ ngêi nghe trong çc c©u sau ( trÝch tõ truyÖn “ ¤ng l·o ®¸nh ç vµ con ç vµng”):a. L·o ®i t×m con ç vµ b¶o nã tao kh«ng muèn lµm mét bµ nhÊt phÈm phu nh©n n÷a, tao muèn lµm n÷ hoµng kia.b. Mµy h·y ®i t×m con ç, b¶o nã tao kh«ng muèn lµm n÷ hoµng, tao muèn lµm Long V¬ng ngù trªn mÆt biÓn, ®Ó con ç vµng hÇu h¹ tao vµ lµm theo ý muèn cña tao.Bµi tËp 6: So s¸nh çc c©u sau ®©y vµ tr¶ lêi c©u hái:_ Chång t«i ®au èm, «ng kh«ng ®îc phÐp hµnh h¹! ( Ng« TÊt Tè )_ Chång t«i ®au èm, «ng ®õng hµnh h¹!_ Chång t«i ®au èm, xin «ng chí hµnh h¹!a. X¸c ®Þnh s¾c th¸i mÖnh lÖnh trong çc c©u trªn.b. C©u nµo cã t¸c dông nhÊt? V× sao?Bµi tËp 7: Trong çc trêng hîp sau ®©y:_ §èt nÐn h¬ng th¬m m¸t d¹ ngêi. H·y vÒ vui chót, mÑ T¬m ¬i! ( Tè H÷u )_ H·y cßn nãng l¾m ®Êy nhÐ! Em ®õng mã vµo mµ báng th× khèn. ( Ng« TÊt Tè )a. C©u nµo lµ c©u cÇu khiÕn?

b. Ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a tõ h·y trong c©u “H·y vÒ vui chót, mÑ T¬m ¬i!” vµ c©u “H·y cßn nãng l¾m ®Êy nhÐ!”.Bµi tËp 8: §Æt çc c©u cÇu khiÕn ®Ó:a. Nãi víi b¸c hµng xãm cho mîn çi thang.b. Nãi víi mÑ ®Ó xin Ýt tiÒn mua s¸ch.c. Nãi víi b¹n ®Ó mîn quyÓn vë. ChØ ra çc tõ ng÷ biÓu thÞ nh÷ng s¾c th¸i kh¸c nhau lµm cho c©u cÇu khiÕn phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp, phï hîp víi quan hÖ gi÷a ngêi nãi vµ ngêi nghe.

**************************************************************************Bµi tËp vÒ c©u cÇu khiÕn - ng÷ v¨n 8, tËp hai.


C©u c¶m th¸n

_ ThÕ nµo lµ c©u c¶m th¸n? Cho VD minh ho¹.

A. Lý thuyÕt:1. §Þnh nghÜa c©u c¶m th¸n. C©u c¶m th¸n lµ c©u dïng ®Ó béc lé mét çch râ rÖt nh÷ng c¶m xóc, t×nh c¶m, th¸i ®é cña ngêi nãi ®èi víi sù vËt,

_ Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc cña c©u c¶m th¸n?

sù viÖc ®îc nãi tíi.VÝ dô: L·o H¹c ¬i! L·o h·y yªn lßng mµ nh¾m m¾t! ( Nam Cao )-> C¶m xóc: an ñi, tiÕc th¬ng.2. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u c¶m th¸n.a. §Æc ®iÓm h×nh thøc: C©u c¶m th¸n ®îc cÊu t¹o nhê nh÷ng tõ ng÷ c¶m th¸n nh: «i, than «i, hìi ¬i, chao «i, trêi ¬i, thay, biÕt bao, xiÕt bao, biÕt chõng nµo,... Khi viÕt, c©u c¶m th¸n thêng kÕt thóc b»ng dÊu chÊm than._ C©u c¶m th¸n cã thÓ ®îc cÊu t¹o bëi nh÷ng th¸n tõ.VÝ dô: ¤i, buæi tra nay tuyÖt trÇn n¾ng ®Ñp! ( Tè H÷u )+ Th¸n tõ cã thÓ ®øng t¸ch riªng.VÝ dô: ¤i! Tr¨m hai m¬i l¸ bµi ®en ®á, cã çi ma lùc g× mµ run rñi cho quan mª ®îc nh thÕ? ( Ph¹m Duy Tèn )+ Th¸n tõ còng cã thÓ kÕt hîp víi thùc tõ.VÝ dô: MÖt ¬i lµ mÖt!_ C©u c¶m th¸n còng cã thÓ ®îc cÊu t¹o b»ng tõ thay hoÆc b»ng tõ nhØ.VÝ dô: + Th¬ng thay còng mét kiÕp ngêi. ( NguyÔn Du )+ Bè mµy kh«n nhØ! ( NguyÔn C«ng Hoan )

_ Chøc n¨ng chñ yÕu cña c©u c¶m th¸n lµ dïng ®Ó lµm g×?

_ Çc tõ l¹, thËt, qu¸, ghª, dêng nµo, biÕt mÊy, biÕt bao,... thêng ®øng sau vÞ ng÷ ®Ó t¹o c©u c¶m th¸n.VÝ dô: + Con nµy gím thËt! ( Nguyªn Hång )+ ThÕ th× tèt qu¸! ( Nam Cao )b. Chøc n¨ng: Chøc n¨ng chñ yÕu cña c©u c¶m th¸n lµ dïng ®Ó biÓu thÞ c¶m xóc trùc tiÕp cña ngêi nãi._ C¶m xóc tù hµo.VÝ dô: §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i! ( Tè H÷u )_ C¶m xóc vui mõng.VÝ dô: Ha ha! Mét lìi g¬m! ( Sù tÝch Hå G-¬m )_ C¶m xóc ng¹c nhiªn.VÝ dô: Nhng l¹ thay! §øa trÎ cho ®Õn khi lªn ba vÉn kh«ng biÕt nãi, biÕt cêi, còng ch¼ng biÕt ®i, cø ®Æt ®©u th× n»m ®Êy. ( Th¸nh Giãng )_ C¶m xóc th¬ng xãt.VÝ dô: Bçng loÌ chíp ®á Th«i råi, Lîm ¬i! Chó ®ång chÝ nhá Mét dßng m¸u t¬i! ( Tè H÷u )_ C¶m xóc tiÕc nuèi.

Bµi tËp 1: §äc kÜ ®o¹n v¨n díi ®©y vµ tr¶ lêi c©u hái ë bªn díi. C¶m ¬n Trinh qu¸. Mãn quµ ngµy sinh nhËt Trinh mang ®Õn cho m×nh míi quý gi¸ lµm sao! Nã kh«ng ph¶i lµ mãn quµ mua véi vµng trªn vØa hÌ, trong cöa hiÖu, chØ cèt bá tiÒn ra lµ mua ®îc mµ nã lµ c¶ mét tÊm lßng tr©n träng cña Trinh; Trinh ®· Êp ñ, n©ng niu, h»ng nghÜ ®Õn suèt bao ngµy nay. Trinh ®· s¨n sãc chïm æi Êy, ®Ó m¾t ®Õn nã, tõ khi nã míi chØ lµ nh÷ng chiÕc nô nhá xÝu, råi në hoa, råi kÕt qu¶. Trinh ®· mong ngµy, mong ®ªm, t×m mäi çch gi÷ chïm qu¶ Êy l¹i nguyªn vÑn ®Ó h«m nay cã ®îc chïm qu¶ vµng t¬i th¬m m¸t nµy ... ( “Mãn quµ sinh nhËt” –TrÇn Hoµi D¬ng ) 1. C©u nµo trong ®o¹n v¨n lµ c©u c¶m th¸n? DÊu hiÖu nµo nãi lªn ®iÒu ®ã?2. C©u “C¶m ¬n Trinh qu¸.” cã ph¶i lµ c©u c¶m th¸n kh«ng? V× sao? NÕu thay dÊu chÊm cña c©u b»ng dÊu chÊm than th× c©u cã sù thay ®æi kh«ng? V× sao?Bµi tËp 2: T×m çc c©u c¶m th¸n trong nh÷ng c©u sau. ChØ ra dÊu hiÖu cña c©u c¶m th¸n ®ã.a. ¤i quª h¬ng! Mèi t×nh tha thiÕt C¶ mét ®êi g¾n chÆt víi quª h-¬ng. ( TÕ Hanh )

VÝ dô: Than «i! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u? ( ThÕ L÷ )_ C¶m xóc hèi hËn.VÝ dô: Nµo t«i ®©u biÕt c¬ sù l¹i ra n«ng nçi nµy! T«i hèi l¾m! T«i hèi hËn l¾m! Anh mµ chÕt lµ chØ t¹i çi téi ng«ng cuång d¹i dét cña t«i. ( T« Hoµi )_ C¶m xóc mØa mai.VÝ dô: GÆp ai, ngêi ta cha kÞp tr«ng thÊy cËu, cËu ®· chµo ngêi ta tríc b« b«. CËu hái ngêi ta “Cã ph¸t tµi kh«ng?”, “Lóa cã tèt kh«ng?”, “Ch¸u cã chÞu ch¬i kh«ng?”. Con ngêi nhòn nhÆn! ( Nam Cao )B. bµi tËp:Bµi tËp 1:1. _ C©u c¶m th¸n trong ®o¹n lµ: “Mãn quµ ngµy sinh nhËt Trinh mang ®Õn cho m×nh míi quý gi¸ lµm sao!”._ DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ c¶m th¸n: sao.+ Cuèi c©u cã dÊu chÊm than.2. C©u “C¶m ¬n Trinh qu¸.” còng ®îc dïng béc lé c¶m xóc nÕu thay dÊu chÊm b»ng dÊu chÊm than th× ý c¶m ¬n ®îc nhÊn m¹nh h¬n.

b. Pháng thö cã th»ng chim C¾t nã nhßm thÊy, nã tëng måi, nã mæ cho mét ph¸t, nhÊt ®Þnh tróng gi÷a lng chó, th× chó cã mµ ®i ®êi! ¤i th«i, chó mµy ¬i! Chó mµy cã lín mµ ch¼ng cã kh«n. ( T« Hoµi )c. Chao «i! Còng mang tiÕng lµ ghÕ m©y!... Çi th× xéc xÖch, çi th× bèn ch©n róm l¹i, vµ ch¼ng çi nµo lµ níc s¬n kh«ng trãc c¶ ra nh da th»ng hñi. ( Nam Cao )Bµi tËp 3: ChØ ra çc c¶m xóc mµ mçi c©u c¶m th¸n díi ®©y biÓu thÞ:a. Ha ha! Mét lìi g¬m! ( Sù tÝch Hå G-¬m )b. ¤i! Tai ho¹ lín cña xø An-d¸t chóng ta lµ bao giê còng ho·n viÖc häc ®Õn ngµy mai. ( A. §« - ®ª )c. Khèn n¹n! Nhµ ch¸u ®· kh«ng cã, dÉu «ng chöi m¾ng còng ®Õn thÕ th«i. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 4: Çc c©u sau ®©y cã ph¶i lµ c©u c¶m th¸n kh«ng? V× sao?a. Lan ¬i! VÒ mµ ®i häc!b. Th«i råi, Lîm ¬i! ( Tè H÷u )

Bµi tËp 5: T¹i sao hai kiÓu c©u sau ®©y l¹i kh¸c nhau?a. BiÕt bao ngêi lÝnh ®· x¶ th©n cho Tæ quèc!

Bµi tËp 2:a._ C©u c¶m th¸n: ¤i quª h¬ng!_ DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ c¶m th¸n: «i.+ Cuèi c©u cã dÊu chÊm than.b. _ C©u c¶m th¸n: ¤i th«i, chó mµy ¬i!_ DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ ng÷ c¶m th¸n: «i th«i.+ Cuèi c©u cã dÊu chÊm than.c._ C©u c¶m th¸n: Chao «i!_ DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ ng÷ c¶m th¸n: chao «i.+ Cuèi c©u cã dÊu chÊm than.

Bµi tËp 3:

a. Ha ha!-> C¶m xóc vui mõng, ng¹c nhiªn.b. ¤i!-> C¶m xóc ®au xãt, buån.

c. Khèn n¹n!-> C¶m xóc than v·n, than thë.

Bµi tËp 4:a. §©y lµ hai c©u, c©u sau cã ý nhÊn m¹nh nªn cã ®Æt dÊu chÊm than. C©u ®Çu ( Lan ¬i!) cã h×nh thøc c¶m th¸n nhng kh«ng ph¶i lµ c©u c¶m th¸n v× môc ®Ých lµ gäi ®¸p.b. §©y lµ c©u c¶m th¸n, nh»m biÓu thÞ c¶m xóc, kh«ng cã môc ®Ých gäi.Bµi tËp 5:

b. Vinh quang biÕt bao ngêi lÝnh ®· x¶ th©n cho Tæ quèc!Bµi tËp 6: H·y ®iÒn thªm çc tõ ng÷ c¶m th¸n vµ dÊu chÊm than ®Ó chuyÓn ®æi çc c©u sau thµnh c©u c¶m th¸n.a. Anh ®Õn muén qu¸.b. Buæi chiÒu th¬ méng.c. Nh÷ng ®ªm tr¨ng lªn.Bµi tËp 7: Cho çc tõ ng÷ c¶m th¸n sau: «i, biÕt bao, thay, biÕt bao nhiªu, trêi ¬i, hìi ¬i. H·y ®iÒn çc tõ ®ã vµo chç trèng trong çc ®o¹n trÝch díi ®©y.a. Ta thÝch thó .................... khi l¹i ®îc ngåi vµo bµn ¨n! ( G. Ru-x« )b. C« ®¬n ................ lµ c¶nh th©n tï! ( Tè H÷u )c. ............... quª h¬ng ta ®Ñp qu¸! ( Lª Anh Xu©n )d. ................ ! Cha mÑ ¬i! Anh kh«ng c¶m thÊy löa ë mêi ®Çu ngãn tay n÷a. Anh nghe löa ch¸y trong lång ngùc, ch¸y ë bông. ( NguyÔn Trung Thµnh )e. §au ®ín thay phËn ®µn bµ, ..............., th©n Êy biÕt lµ mÊy th©n! ( Tè H÷u )g. ¤i B¸c Hå ¬i, nh÷ng xÕ chiÒu Ngh×n thu nhí B¸c ....................! ( Tè H÷u )Bµi tËp 8: §Æt çc c©u c¶m th¸n cã çc tõ: trêi ¬i, hìi «i, chao «i, biÕt bao, thay.

a. BiÕt bao lµ tõ chØ sè lîng.

b. BiÕt bao lµ tõ chØ sù c¶m th¸n.

Bµi tËp 6:

a. Trêi ¬i, anh ®Õn muén qu¸!b. Buæi chiÒu th¬ méng biÕt bao!c. ¤i, nh÷ng ®ªm tr¨ng lªn!Bµi tËp 7:

a. Ta thÝch thó biÕt bao khi l¹i ®îc ngåi vµo bµn ¨n! ( G. Ru-x« )b. C« ®¬n thay lµ c¶nh th©n tï! ( Tè H÷u )c. ¤i quª h¬ng ta ®Ñp qu¸! ( Lª Anh Xu©n )d. Trêi ¬i! Cha mÑ ¬i! Anh kh«ng c¶m thÊy löa ë mêi ®Çu ngãn tay n÷a. Anh nghe löa ch¸y trong lång ngùc, ch¸y ë bông. ( NguyÔn Trung Thµnh )e. §au ®ín thay phËn ®µn bµ, Hìi ¬i, th©n Êy biÕt lµ mÊy th©n! ( Tè H÷u )g. ¤i B¸c Hå ¬i, nh÷ng xÕ chiÒu Ngh×n thu nhí B¸c biÕt bao nhiªu! ( Tè

Bµi tËp 9: ViÕt ®o¹n v¨n ( kho¶ng 10 dßng ) béc lé niÒm vui khi gÆp ngêi th©n ®i xa vÒ, trong ®ã cã sö dông c©u c¶m th¸n. G¹ch ch©n c©u c¶m th¸n ®ã.

H÷u )Bµi tËp 8: MÉu:_ Chao «i, ng«i chïa ®Ñp qu¸!_ §Ñp thay, c¶nh vËt ë quª t«i!Bµi tËp 9: ( HS tù viÕt ®o¹n v¨n )

Bµi tËp 1: §äc kÜ ®o¹n v¨n díi ®©y vµ tr¶ lêi c©u hái ë bªn díi. C¶m ¬n Trinh qu¸. Mãn quµ ngµy sinh nhËt Trinh mang ®Õn cho m×nh míi quý gi¸ lµm sao! Nã kh«ng ph¶i lµ mãn quµ mua véi vµng trªn vØa hÌ, trong cöa hiÖu, chØ cèt bá tiÒn ra lµ mua ®îc mµ nã lµ c¶ mét tÊm lßng tr©n träng cña Trinh; Trinh ®· Êp ñ, n©ng niu, h»ng nghÜ ®Õn suèt bao ngµy nay. Trinh ®· s¨n sãc chïm æi Êy, ®Ó m¾t ®Õn nã, tõ khi nã míi chØ lµ nh÷ng chiÕc nô nhá xÝu, råi në hoa, råi kÕt qu¶. Trinh ®· mong ngµy, mong ®ªm, t×m mäi çch gi÷ chïm qu¶ Êy l¹i nguyªn vÑn ®Ó h«m nay cã ®îc chïm qu¶ vµng t¬i th¬m m¸t nµy... ( “Mãn quµ sinh nhËt” – TrÇn Hoµi D¬ng )1. C©u nµo trong ®o¹n v¨n lµ c©u c¶m th¸n? DÊu hiÖu nµo nãi lªn ®iÒu ®ã?2. C©u “C¶m ¬n Trinh qu¸.” cã ph¶i lµ c©u c¶m th¸n kh«ng? V× sao? NÕu thay dÊu chÊm cña c©u b»ng dÊu chÊm than th× c©u cã sù thay ®æi kh«ng? V× sao?Bµi tËp 2: T×m çc c©u c¶m th¸n trong nh÷ng c©u sau. ChØ ra dÊu hiÖu cña c©u c¶m th¸n ®ã.a. ¤i quª h¬ng! Mèi t×nh tha thiÕt C¶ mét ®êi g¾n chÆt víi quª h¬ng. ( TÕ Hanh )b. Pháng thö cã th»ng chim C¾t nã nhßm thÊy, nã tëng måi, nã mæ cho mét ph¸t, nhÊt ®Þnh tróng gi÷a lng chó, th× chó cã mµ ®i ®êi! ¤i th«i, chó mµy ¬i! Chó mµy cã lín mµ ch¼ng cã kh«n. ( T« Hoµi )c. Chao «i! Còng mang tiÕng lµ ghÕ m©y!... Çi th× xéc xÖch, çi th× bèn ch©n róm l¹i, vµ ch¼ng çi nµo lµ níc s¬n kh«ng trãc c¶ ra nh da th»ng hñi. ( Nam Cao )

Bµi tËp 3: ChØ ra çc c¶m xóc mµ mçi c©u c¶m th¸n díi ®©y biÓu thÞ:a. Ha ha! Mét lìi g¬m! ( Sù tÝch Hå G¬m )b. ¤i! Tai ho¹ lín cña xø An-d¸t chóng ta lµ bao giê còng ho·n viÖc häc ®Õn ngµy mai. ( A. §« - ®ª )c. Khèn n¹n! Nhµ ch¸u ®· kh«ng cã, dÉu «ng chöi m¾ng còng ®Õn thÕ th«i. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 4: Çc c©u sau ®©y cã ph¶i lµ c©u c¶m th¸n kh«ng? V× sao?a. Lan ¬i! VÒ mµ ®i häc!b. Th«i råi, Lîm ¬i! ( Tè H÷u )Bµi tËp 5: T¹i sao hai kiÓu c©u sau ®©y l¹i kh¸c nhau?a. BiÕt bao ngêi lÝnh ®· x¶ th©n cho Tæ quèc!b. Vinh quang biÕt bao ngêi lÝnh ®· x¶ th©n cho Tæ quèc!Bµi tËp 6: H·y ®iÒn thªm çc tõ ng÷ c¶m th¸n vµ dÊu chÊm than ®Ó chuyÓn ®æi çc c©u sau thµnh c©u c¶m th¸n.a. Anh ®Õn muén qu¸.b. Buæi chiÒu th¬ méng.c. Nh÷ng ®ªm tr¨ng lªn.Bµi tËp 7: Cho çc tõ ng÷ c¶m th¸n sau: «i, biÕt bao, thay, biÕt bao nhiªu, trêi ¬i, hìi ¬i. H·y ®iÒn çc tõ ®ã vµo chç trèng trong çc ®o¹n trÝch díi ®©y.a. Ta thÝch thó .................... khi l¹i ®îc ngåi vµo bµn ¨n! ( G. Ru-x« )b. C« ®¬n ................ lµ c¶nh th©n tï! ( Tè H÷u )c. ............... quª h¬ng ta ®Ñp qu¸! ( Lª Anh Xu©n )d. ................ ! Cha mÑ ¬i! Anh kh«ng c¶m thÊy löa ë mêi ®Çu ngãn tay n÷a. Anh nghe löa ch¸y trong lång ngùc, ch¸y ë bông.

( NguyÔn Trung Thµnh )e. §au ®ín thay phËn ®µn bµ, ..............., th©n Êy biÕt lµ mÊy th©n! ( Tè H÷u )g. ¤i B¸c Hå ¬i, nh÷ng xÕ chiÒu Ngh×n thu nhí B¸c ....................! ( Tè H÷u )Bµi tËp 8: §Æt çc c©u c¶m th¸n cã çc tõ: trêi ¬i, hìi «i, chao «i, biÕt bao, thay.Bµi tËp 9: ViÕt ®o¹n v¨n ( kho¶ng 10 dßng ) béc lé niÒm vui khi gÆp ngêi th©n ®i xa vÒ, trong ®ã cã sö dông c©u c¶m th¸n. G¹ch ch©n c©u c¶m th¸n ®ã.

************************************************************************* tËp vÒ c©u c¶m th¸n - ng÷ v¨n 8, tËp hai.


C©u phñ ®Þnh

_ Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc cña c©u phñ ®Þnh?

A. Lý thuyÕt:1.§Æc ®iÓm h×nh thøc: C©u phñ ®Þnh cã chøa nhng tõ ng÷ phñ ®Þnh:_ kh«ng, cha, ch¼ng, ch¶,...VÝ dô:+ Võa mõng võa sî, LÝ Th«ng kh«ng biÕt lµm thÕ nµo. ( Th¹ch Sanh )+ Nh÷ng ý tëng Êy t«i cha lÇn nµo ghi lªn giÊy, v× håi Êy t«i kh«ng biÕt ghi vµ ngµy nay t«i kh«ng nhí hÕt. ( Thanh TÞnh )+ Cô cø tëng thÕ ®Êy chø nã ch¶ hiÓu g× ®©u!

_ C©u phñ ®Þnh cã nh÷ng chøc n¨ng g×? Cho vÝ dô.

_ C¨n cø vµo chøc n¨ng cña c©u phñ ®Þnh, ngêi ta chia c©u phñ ®Þnh ra lµm mÊy lo¹i? §ã lµ nh÷ng lo¹i nµo?

( Nam Cao )_ kh«ng ph¶i (lµ), ch¼ng ph¶i (lµ), cha ph¶i lµ,...VÝ dô:+ Kh«ng ph¶i lµ nã ®Õn.+ Cha ph¶i lµ trêi s¸ng._ ®©u, ®©u cã, ®©u cã ph¶i (lµ), lµm g× cã..., cã...®©u, thÕ nµo ®îc,...VÝ dô:+ §©u cã chuyÖn Êy.+ T«i b©y giê cã lµm g× ®îc ®©u! ( Nam Cao )+ T«i quªn thÕ nµo ®îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong lßng t«i nh mÊy cµnh hoa t¬i mØm cêi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng. ( Thanh TÞnh )+ L¹y chÞ, em nãi g× ®©u! ( T« Hoµi )2. Chøc n¨ng:_ Th«ng b¸o, x¸c nhËn kh«ng cã sù vËt, sù viÖc, tÝnh chÊt, quan hÖ nµo ®ã.VÝ dô: T«i kh«ng léi qua s«ng th¶ diÒu nh th»ng Quý vµ kh«ng ®i ra ®ång n« ®ïa nh th»ng S¬n n÷a. ( Thanh TÞnh )_ Ph¶n b¸c ý kiÕn, nhËn ®Þnh.VÝ dô: ( Ngùa chØ trÝch lò dª nhµn nh·, chØ biÕt ¨n vµ nh¶y nhãt mµ th«i, hÔ gÆp ai th× còng kªu be be mét çch v« nghÜa. Dª nghe ngùa nãi liÒn vÓnh r©u c·i l¹i):_ T«i ham ¨n còng chØ ¨n l¸, ¨n cá, kh«ng hÒ ph¹m vµo c©y lóa, c©y ng«, l¸

_ Ngoµi ý nghÜa phñ ®Þnh, c©u phñ ®Þnh cßn cã ý nghÜa nµo kh¸c?

I. PhÇn BT tr¾c nghiÖm.1. Dßng nµo nãi ®óng nhÊt dÊu hiÖu nhËn biÕt c©u phñ ®Þnh? A. Lµ c©u cã nh÷ng tõ ng÷ c¶m th¸n nh: biÕt bao, «i, thay,... B. Lµ c©u cã sö dông dÊu chÊm than khi viÕt. C. Lµ c©u cã nh÷ng tõ ng÷ phñ ®Þnh nh: kh«ng, cha, ch¼ng,... D. Lµ c©u cã ng÷ ®iÖu phñ ®Þnh.2. Dßng nµo lµ c©u phñ ®Þnh? A. Hìi oai linh, c¶nh níc non hïng vÜ. B. Lµ n¬i gièng hÇm thiªng ta ngù trÞ. C. N¬i thªnh thang ta vïng vÉy ngµy xa. D. N¬i ta kh«ng cßn ®îc thÊy bao giê. 3. C©u nµo lµ c©u phñ ®Þnh b¸c bá? A. Nã lµm bµi kh«ng nhanh. B. Trêng lµng nhá nªn kh«ng cã phßng riªng cho «ng ®ãc. C. Trong trêi ®Êt, kh«ng g× quý b»ng h¹t g¹o. D. Kh«ng ph¶i, nã chÇn chÉn nh çi ®ßn cµn.

khoai, qu¶ ®Ëu. ( Lôc sóc tranh c«ng )3. Ph©n lo¹i: 2 lo¹i._ Phñ ®Þnh miªu t¶._ Phñ ®Þnh b¸c bá.4. ý nghÜa cña c©u phñ ®Þnh : Ngoµi ý nghÜa phñ ®Þnh, c©u phñ ®Þnh cßn cã ý nghÜa kh¼ng ®Þnh ( phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh ) , b»ng çch:+ Dïng hai lÇn tõ phñ ®Þnh.VÝ dô: Chóng ta kh«ng thÓ kh«ng häc tËp theo g¬ng b¹n Nam.-> Chóng ta ph¶i häc tËp theo g¬ng b¹n Nam.+ Dïng mét tõ phñ ®Þnh víi tõ nghi vÊn.VÝ dô: Kh«ng ph¶i chÝnh anh ®· nãi ®Êy sao?-> ChÝnh anh ®· nãi.B. bµi tËp:I. PhÇn BT tr¾c nghiÖm.1. C

2. D

3. D

4. C©u nµo lµ c©u phñ ®Þnh miªu t¶? A. Kh«ng ph¶i, nã chÇn chÉn nh çi ®ßn cµn. B. Çc thÇy nãi kh«ng ®óng c¶. C. ¤ng Cèng kh«ng ®i, ph¶i; t«i ®©y kh«ng ®i, còng ph¶i. D. C¶ lµng nghe b¸o còng sî, bá ch¹y t¸n lo¹n, ch¼ng ai hái ®Õn çi nh¹c, nã bon ®i ®©u, vµ bon tù bao giê kh«ng biÕt.5. C©u nµo kh«ng ph¶i lµ c©u phñ ®Þnh? A. Nã ®ang ¨n khoai. B. Nã kh«ng ¨n khoai.. C. Nã cha ¨n khoai. D. Nã ch¼ng ¨n khoai.6. C©u nµo mang ý nghÜa phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh? A. Qua ®êng kh«ng ai hay. B. Trong tï kh«ng rîu còng kh«ng hoa. C. Kh«ng mua kh«ng ph¶i kh«ng tiÒn kh«ng mua. D. Rîu ngon kh«ng cã b¹n hiÒn.7. C©u nµo kh«ng ph¶i lµ c©u phñ ®Þnh miªu t¶? A. Nã chËt vËt m·i còng kh«ng lµm sao cho «ng ®øng h¼n lªn ®îc. B. Trong trêi ®Êt, kh«ng g× quý b»ng h¹t g¹o. C. §©u cã! Nã bÌ bÌ nh çi qu¹t thãc. D. §øa trÎ cho ®Õn khi lªn ba vÉn kh«ng biÕt nãi, biÕt cêi, còng ch¼ng biÕt ®i, cø ®Æt ®©u th× n»m ®Êy.8. C©u sau cã ph¶i lµ c©u phñ ®Þnh kh«ng? N¨m nay ®µo l¹i në Kh«ng thÊy «ng ®å xa. ( Vò §×nh Liªn ) A. Cã B.

4. D

5. A

6. C

7. C

8. A

Kh«ng9. Nèi côm tõ ë cét A víi côm tõ thÝch hîp ë cét B ®Ó t¹o thµnh c©u phñ ®Þnh.

A B1. T«i ch¼ng nªn

2. Níc ®i ®i m·i kh«ng3. U kh«ng ¨n con còng

4. Cha bao giê em thÊy

a. kh«ng muèn ¨n n÷a.b. gÆp chóng nã.

c. bµ em to lín vµ ®Ñp l·o nh thÕ nµy.d. vÒ cïng non.

II. PhÇn BT tù luËn.Bµi tËp 1: Trong nh÷ng c©u díi ®©y, c©u nµo lµ c©u phñ ®Þnh? V× sao em biÕt ®ã lµ c©u phñ ®Þnh?a. Trong thêi th¬ Êu t«i cha lÇn nµo thÊy xa mÑ t«i nh lÇn nµy. ( Thanh TÞnh ) b. C« t«i cha døt c©u, cæ häng t«i ®· nghÑn ø khãc kh«ng ra tiÕng. ( Nguyªn Hång ) c. Th»ng ch¸u nhµ t«i, ®Õn mét n¨m nay, ch¼ng cã giÊy m¸ g× ®Êy, «ng gi¸o ¹! ( Nam Cao ) Bµi tËp 2: Trong nh÷ng c©u díi ®©y, c©u nµo lµ phñ ®Þnh miªu t¶, c©u nµo lµ phñ ®Þnh b¸c bá?a. Kh«ng, ®«i giÇy kh«ng lµm ngµi ®au ®©u mµ. ( M« - li - e )

9._ Nèi 1 víi b._ Nèi 2 víi d._ Nèi 3 víi a._ Nèi 4 víi c.

II. PhÇn BT tù luËn.Bµi tËp 1: C¶ 3 c©u ®Òu lµ c©u phñ ®Þnh. V×:

a. Chøa tõ phñ ®Þnh: cha.

b. Chøa çc tõ phñ ®Þnh: cha, kh«ng.

c. Chøa tõ phñ ®Þnh: ch¼ng.

Bµi tËp 2:

a. C©u phñ ®Þnh b¸c bá.

b. C©u phñ ®Þnh miªu t¶.

c. C©u phñ ®Þnh miªu t¶.

b. T«i kh«ng léi qua s«ng th¶ diÒu nh th»ng Quý vµ kh«ng ®i ra ®ång n« ®ïa nh th»ng S¬n n÷a. ( Thanh TÞnh ) c. §øa trÎ cho ®Õn khi lªn ba vÉn kh«ng biÕt nãi, biÕt cêi còng ch¼ng biÕt ®i, cø ®Æt ®©u th× n»m ®Êy. ( Th¸nh Giãng ) d. Em kh«ng cho b¸n chÞ TÝ. ( Ng« TÊt Tè ) Bµi tËp 3: ChØ ra sù kh¸c nhau cña hai c©u sau:a. T«i cha ¨n c¬m.b. T«i kh«ng ¨n c¬m.

Bµi tËp 4: Cã thÓ thay tõ cha cho tõ kh«ng trong c©u sau kh«ng? T¹i sao?( Trong b÷a c¬m, «ng b¶o ch¸u lÊy c¬m ¨n tiÕp. Ch¸u tr¶ lêi ):Tha «ng, ch¸u ¨n ®ñ råi, ch¸u kh«ng ¨n n÷a ¹.

Bµi tËp 5: Çc c©u sau cã ý phñ ®Þnh kh«ng? Phñ ®Þnh miªu t¶ hay phñ ®Þnh b¸c bá? H·y diÔn ®¹t ý nghÜa cña çc c©u ®ã b»ng çc c©u phñ ®Þnh t¬ng øng._ Ai l¹i b¸n vên ®i mµ cíi vî?_ V¶ l¹i b¸n vên ®i, th× cíi vî vÒ, ë ®©u?

d. C©u phñ ®Þnh b¸c bá.

Bµi tËp 3:a. “Cha”: phñ ®Þnh sù cã mÆt cña sù viÖc t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã ( ë ®©y lµ t¹i thêi ®iÓm nãi ): sù viÖc “t«i ¨n c¬m” cã thÓ diÔn ra sau ®ã mét thêi gian ng¾n.b._ “Kh«ng” cã thÓ dïng ®Ó phñ ®Þnh toµn bé: sù viÖc “t«i ¨n c¬m” kh«ng diÔn ra._ “Kh«ng” cã thÓ dïng ®Ó phñ ®Þnh bé phËn: sù viÖc “t«i ¨n ” diÔn ra, nhng “kh«ng ¨n c¬m” mµ ¨n çi kh¸c – “phë” ch¼ng h¹n.Bµi tËp 4: Sù viÖc “ch¸u ¨n” ®ang diÔn ra, ®îc dõng l¹i vµ kh«ng tiÕp tôc n÷a. Do ®ã kh«ng ®îc dïng tõ “cha”.( Tõ “cha” dïng ®Ó biÓu thÞ: sù b¾t ®Çu cña mét sù viÖc nµo ®ã ®îc ho·n l¹i ®Õn thêi ®iÓm sau, chø kh«ng hoµn toµn kh«ng x¶y ra ).Bµi tËp 5: Çc c©u ®· cho cã ý phñ ®Þnh – phñ ®Þnh b¸c bá ( phñ ®Þnh ý kiÕn “b¸n vên ®i ®Ó cíi vî”). Cã thÓ diÔn ®¹t ý nghÜa cña çc c©u ®ã b»ng çc c©u phñ ®Þnh t¬ng øng nh sau:_ Ai l¹i b¸n vên ®i mµ cíi vî? -> Kh«ng ai l¹i b¸n vên ®i mµ cíi vî._ V¶ l¹i b¸n vên ®i, th× cíi vî vÒ, ë ®©u? -> V¶ l¹i b¸n vên ®i, th× cíi vî vÒ, lµm g× cã chç mµ ë ( kh«ng cã chç mµ ë ).Bµi tËp 6: C©u (b) mang ý nghÜa phñ ®Þnh nhiÒu h¬n do cã tõ “kh«ng”. V× trong trêng hîp nµy, DÕ Cho¾t chèi chø kh«ng ph¶i c·i.

Bµi tËp 6: Trong hai c©u sau ®©y, c©u nµo cã ý nghÜa phñ ®Þnh m¹nh h¬n? T¹i sao?a. L¹y chÞ, em nãi g× ®©u! ( T« Hoµi )b. L¹y chÞ, em kh«ng nãi g× ®©u!Bµi tËp 7: ChuyÓn çc c©u kh¼ng ®Þnh díi ®©y thµnh c©u phñ ®Þnh.a. Ta sèng m·i trong t×nh th¬ng nçi nhí. ( ThÕ L÷ ) b. Chóng ta lÇm råi çc ch¸u ¹. ( Ch©n, Tay, Tai, M¾t, MiÖng ) c. Vên c©y xung quanh tèt t¬i nhê nguån níc nµy. ( Theo Quµ tÆng cña cuéc sèng )

Bµi tËp 8: H·y viÕt mét ®o¹n ®èi tho¹i ng¾n, trong ®ã cã sö dông c©u phñ ®Þnh miªu t¶ vµ c©u phñ ®Þnh b¸c bá. ChØ râ çc c©u phñ ®Þnh ®ã.

Bµi tËp 7: ChuyÓn çc c©u kh¼ng ®Þnh díi ®©y thµnh c©u phñ ®Þnh.a. Ta sèng m·i trong t×nh th¬ng nçi nhí.-> Ta kh«ng sèng m·i trong t×nh th¬ng nçi nhí. b. Chóng ta lÇm råi çc ch¸u ¹.-> Kh«ng ph¶i chóng ta lÇm råi çc ch¸u ¹. c. Vên c©y xung quanh tèt t¬i nhê nguån níc nµy.-> Ch¼ng ph¶i vên c©y xung quanh tèt t¬i nhê nguån níc nµy.Bµi tËp 8: ( HS tù viÕt ®o¹n ®èi tho¹i )

**************************************************************************Bµi tËp bæ trî:I. PhÇn BT tr¾c nghiÖm.1. Dßng nµo nãi ®óng nhÊt dÊu hiÖu nhËn biÕt c©u phñ ®Þnh? A. Lµ c©u cã nh÷ng tõ ng÷ c¶m th¸n nh: biÕt bao, «i, thay,... B. Lµ c©u cã sö dông dÊu chÊm than khi viÕt. C. Lµ c©u cã nh÷ng tõ ng÷ phñ ®Þnh nh: kh«ng, cha, ch¼ng,... D. Lµ c©u cã ng÷ ®iÖu phñ ®Þnh.

2. Dßng nµo lµ c©u phñ ®Þnh? A. Hìi oai linh, c¶nh níc non hïng vÜ C. N¬i thªnh thang ta vïng vÉy ngµy xa B. Lµ n¬i gièng hÇm thiªng ta ngù trÞ D. N¬i ta kh«ng cßn ®îc thÊy bao giê3. C©u nµo lµ c©u phñ ®Þnh b¸c bá? A. Nã lµm bµi kh«ng nhanh. B. Trêng lµng nhá nªn kh«ng cã phßng riªng cho «ng ®ãc. C. Trong trêi ®Êt, kh«ng g× quý b»ng h¹t g¹o. D. Kh«ng ph¶i, nã chÇn chÉn nh çi ®ßn cµn.4. C©u nµo lµ c©u phñ ®Þnh miªu t¶? A. Kh«ng ph¶i, nã chÇn chÉn nh çi ®ßn cµn. B. Çc thÇy nãi kh«ng ®óng c¶. C. ¤ng Cèng kh«ng ®i, ph¶i; t«i ®©y kh«ng ®i, còng ph¶i. D. C¶ lµng nghe b¸o còng sî, bá ch¹y t¸n lo¹n, ch¼ng ai hái ®Õn çi nh¹c, nã bon ®i ®©u, vµ bon tù bao giê kh«ng biÕt.5. C©u nµo kh«ng ph¶i lµ c©u phñ ®Þnh? A. Nã ®ang ¨n khoai. C. Nã cha ¨n khoai. B. Nã kh«ng ¨n khoai. D. Nã ch¼ng ¨n khoai.6. C©u nµo mang ý nghÜa phñ ®Þnh cña phñ ®Þnh? A. Qóa ®êng kh«ng ai hay. C. Kh«ng mua kh«ng ph¶i kh«ng tiÒn kh«ng mua. B. Trong tï kh«ng rîu còng kh«ng hoa. D. Rîu ngon kh«ng cã b¹n hiÒn.7. C©u nµo kh«ng ph¶i lµ c©u phñ ®Þnh miªu t¶? A. Nã chËt vËt m·i còng kh«ng lµm sao cho «ng ®øng h¼n lªn ®îc. B. Trong trêi ®Êt, kh«ng g× quý b»ng h¹t g¹o. C. §©u cã! Nã bÌ bÌ nh çi qu¹t thãc. D. §øa trÎ cho ®Õn khi lªn ba vÉn kh«ng biÕt nãi, biÕt cêi, còng ch¼ng biÕt ®i, cø ®Æt ®©u th× n»m ®Êy.8. C©u sau cã ph¶i lµ c©u phñ ®Þnh kh«ng? N¨m nay ®µo l¹i në Kh«ng thÊy «ng ®å xa. ( Vò §×nh Liªn ) A. Cã B. Kh«ng9. Nèi côm tõ ë cét A víi côm tõ thÝch hîp ë cét B ®Ó t¹o thµnh c©u phñ ®Þnh.

A B1. T«i ch¼ng nªn2. Níc ®i ®i m·i kh«ng3. U kh«ng ¨n con còng

a. kh«ng muèn ¨n n÷a.b. gÆp chóng nã.c. bµ em to lín vµ ®Ñp l·o nh thÕ nµy.

4. Cha bao giê em thÊy d. vÒ cïng non.II. PhÇn BT tù luËn.Bµi tËp 1: Trong nh÷ng c©u díi ®©y, c©u nµo lµ c©u phñ ®Þnh? V× sao em biÕt ®ã lµ c©u phñ ®Þnh?a. Trong thêi th¬ Êu t«i cha lÇn nµo thÊy xa mÑ t«i nh lÇn nµy. ( Thanh TÞnh )b. C« t«i cha døt c©u, cæ häng t«i ®· nghÑn ø khãc kh«ng ra tiÕng. ( Nguyªn Hång )

c. Th»ng ch¸u nhµ t«i, ®Õn mét n¨m nay, ch¼ng cã giÊy m¸ g× ®Êy, «ng gi¸o ¹! ( Nam Cao )Bµi tËp 2: Trong nh÷ng c©u díi ®©y, c©u nµo lµ phñ ®Þnh miªu t¶, c©u nµo lµ phñ ®Þnh b¸c bá?a. Kh«ng, ®«i giÇy kh«ng lµm ngµi ®au ®©u mµ. ( M« - li - e )b. T«i kh«ng léi qua s«ng th¶ diÒu nh th»ng Quý vµ kh«ng ®i ra ®ång n« ®ïa nh th»ng S¬n n÷a. ( Thanh TÞnh )c. §øa trÎ cho ®Õn khi lªn ba vÉn kh«ng biÕt nãi, biÕt cêi còng ch¼ng biÕt ®i, cø ®Æt ®©u th× n»m ®Êy. ( Th¸nh Giãng )d. Em kh«ng cho b¸n chÞ TÝ. ( Ng« TÊt Tè )Bµi tËp 3: ChØ ra sù kh¸c nhau cña hai c©u sau:a. T«i cha ¨n c¬m.b. T«i kh«ng ¨n c¬m.Bµi tËp 4: Cã thÓ thay tõ cha cho tõ kh«ng trong c©u sau kh«ng? T¹i sao?( Trong b÷a c¬m, «ng b¶o ch¸u lÊy c¬m ¨n tiÕp. Ch¸u tr¶ lêi ):Tha «ng, ch¸u ¨n ®ñ råi, ch¸u kh«ng ¨n n÷a ¹.Bµi tËp 5: Çc c©u sau cã ý phñ ®Þnh kh«ng? Phñ ®Þnh miªu t¶ hay phñ ®Þnh b¸c bá? H·y diÔn ®¹t ý nghÜa cña çc c©u ®ã b»ng çc c©u phñ ®Þnh t¬ng øng._ Ai l¹i b¸n vên ®i mµ cíi vî?_ V¶ l¹i b¸n vên ®i, th× cíi vî vÒ, ë ®©u?

Bµi tËp 6: Trong hai c©u sau ®©y, c©u nµo cã ý nghÜa phñ ®Þnh m¹nh h¬n? T¹i sao?a. L¹y chÞ, em nãi g× ®©u! ( T« Hoµi )b. L¹y chÞ, em kh«ng nãi g× ®©u!Bµi tËp 7: ChuyÓn çc c©u kh¼ng ®Þnh díi ®©y thµnh c©u phñ ®Þnh.a. Ta sèng m·i trong t×nh th¬ng nçi nhí. ( ThÕ L÷ )b. Chóng ta lÇm råi çc ch¸u ¹. ( Ch©n, Tay, Tai, M¾t, MiÖng )c. Vên c©y xung quanh tèt t¬i nhê nguån níc nµy. ( Theo Quµ tÆng cña cuéc sèng )Bµi tËp 8: H·y viÕt mét ®o¹n ®èi tho¹i ng¾n, trong ®ã cã sö dông c©u phñ ®Þnh miªu t¶ vµ c©u phñ ®Þnh b¸c bá. ChØ râ çc c©u phñ ®Þnh ®ã.

**************************************************************************Bµi tËp vÒ c©u phñ ®Þnh - ng÷ v¨n 8, tËp hai.


Híng dÉn lµm dµn bµi mét sè ®Ò v¨n nghÞ luËn( ChuÈn bÞ cho Bµi viÕt TËp lµm v¨n sè 6 )

§Ò sè 1: Dùa vµo çc v¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«” vµ “HÞch t-íng sÜ”, h·y nªu suy nghÜ cña em vÒ vai trß cña nh÷ng ngêi l·nh ®¹o anh minh nh LÝ C«ng UÈn vµ TrÇn Quèc TuÊn ®èi víi vËn mÖnh ®Êt níc.

* GV híng dÉn HS t×m hiÓu ®Ò.

§Ò sè 1:

I. T×m hiÓu ®Ò:1. Néi dung träng t©m:_ V¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«” vµ “HÞch tíng sÜ”._ Vai trß cña nh÷ng ngêi l·nh ®¹o anh minh nh LÝ C«ng UÈn vµ TrÇn Quèc TuÊn ®èi víi vËn mÖnh ®Êt níc._ Bµi häc rót ra cho b¶n th©n.2. Çc thao t¸c lËp luËn: gi¶i thÝch, chøng minh, ph©n tÝch, b×nh luËn.

* GV híng dÉn HS lËp bµn bµi.

3. Ph¹m vi t liÖu:_ V¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«” vµ “HÞch tíng sÜ”._ Thùc tÕ cuéc sèng._ Nh÷ng t liÖu lÞch sö vµ v¨n häc cã liªn quan.II. Dµn bµi:A. Më bµi:_ Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ lÞch sö ®Êu tranh vµ x©y dùng ®Êt níc hµo hïng cña d©n téc ta._ Giíi thiÖu çc v¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«” vµ “HÞch tíng sÜ”._ Giíi thiÖu vai trß cña nh÷ng ngêi l·nh ®¹o, nh÷ng bËc anh hïng trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc cña d©n téc.B. Th©n bµi:(1) LÞch sö d©n téc lµ lÞch sö dùng níc vµ gi÷ níc, lµ lÞch sö ghi dÊu Ên cña nh÷ng nhµ l·nh ®¹o tµi ba. Vai trß cña tõng nhµ l·nh ®¹o trong nh÷ng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh:_ Vai trß cña LÝ C«ng UÈn:+ Th¼ng th¾n vµ cÆn kÏ chØ ra nh÷ng h¹n chÕ cña viÖc ®Þnh ®« l©u ë Hoa L.+ Kh¼ng ®Þnh viÖc dêi ®« lµ tu©n theo “mÖnh trêi” - ®ã lµ mét çi nh×n thÊu suèt lÞch sö b»ng tµi n¨ng vµ b»ng tÊm lßng yªu níc th¬ng d©n s©u s¾c._ Nh×n ra nh÷ng thuËn lîi mang tÝnh dµi l©u cña n¬i ®Þnh ®« míi: ë vµo n¬i trung t©m trêi ®Êt, cã thÕ rång cuén hæ ngåi,..._ Vai trß cña TrÇn Quèc TuÊn:+ Ph©n tÝch môc ®Ých viÕt bµi hÞch cña TrÇn Quèc TuÊn: thøc tØnh th¸i ®é c¶nh gi¸c víi kÎ thï vµ ®éng viªn lßng yªu níc, c¨m thï giÆc cña binh lÝnh.+ T¸c dông cña nh÷ng lêi khÝch lÖ cña ngêi tíng qu©n ®èi víi binh sÜ vµ víi vËn mÖnh quèc gia: thøc tØnh lßng yªu níc, th¸i ®é c¨m thï giÆc,...(2) Kh¸i qu¸t vai trß cña nh÷ng bËc l·nh ®¹o, nh÷ng ngêi anh hïng trong sù nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc:_ Lµ ngêi l·nh ®¹o, chØ ®êng s¸ng suèt cho d©n téc._ Lµ linh hån cña nh÷ng cuéc chiÕn ®Êu v× ®éc

§Ò sè 2: Tõ bµi “Bµn luËn vÒ phÐp häc” cña La S¬n Phu Tö NguyÔn ThiÕp, h·y nªu suy nghÜ vÒ mèi quan hÖ gi÷a “häc” vµ “hµnh”.



lËp, tù do cña Tæ quèc.(3) Bµi häc rót ra cho thÕ hÖ trÎ: häc tËp, rÌn luyÖn tiÕp bíc cha anh.C. KÕt bµi:_ §Êt níc ta ®ang bíc vµo thêi k× héi nhËp vµ rÊt cÇn nh÷ng nhµ l·nh ®¹o cña thêi ®¹i míi._ ThÕ hÖ trÎ h«m nay ra søc rÌn luyÖn ®Ó trë thµnh nh÷ng thñ lÜnh trÎ toµn vÑn ®øc, tµi.§Ò sè 2:

I. T×m hiÓu ®Ò:1. Néi dung träng t©m:_ V¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc” cña La S¬n Phu Tö NguyÔn ThiÕp._ Suy nghÜ b¶n th©n vÒ mèi quan hÖ gi÷a “häc” vµ “hµnh”.2. Çc thao t¸c lËp luËn: gi¶i thÝch, chøng minh, ph©n tÝch, b×nh luËn.3. Ph¹m vi t liÖu:_ V¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc” cña La S¬n Phu Tö NguyÔn ThiÕp._ Thùc tÕ cuéc sèng.II. Dµn bµi:A. Më bµi:_ Häc tËp lµ c«ng viÖc quan träng nªn cÇn cã ph-¬ng ph¸p hiÖu qu¶._ Trong “Bµn luËn vÒ phÐp häc”, çch chóng ta h¬n hai thÕ kØ, La S¬n Phu Tö NguyÔn ThiÕp ®· ®a ra quan niÖm vÒ ph¬ng ph¸p häc ®i ®«i víi hµnh._ VËy mèi quan hÖ gi÷a “häc” vµ “hµnh” lµ g×?B. Th©n bµi:(1) “Häc” lµ qu¸ tr×nh chóng ta tiÕp thu kiÕn thøc cña nh©n lo¹i:_ Cã thÓ häc díi sù híng dÉn cña thÇy, c« hoÆc tù häc._ Néi dung häc lµ çc kiÕn thøc cña nh©n lo¹i ®·

®îc chän läc._ ViÖc häc híng ®Õn môc ®Ých lµm phong phó hiÓu biÕt, gióp ph¸t triÓn nh©n çch, rÌn luyÖn kÜ x¶o,...trë thµnh ngêi cã Ých cho x· héi.-> ViÖc “häc” thêng g¾n víi lÝ thuyÕt.(2) “Hµnh” lµ thùc hµnh, lµ qu¸ tr×nh vËn dông kiÕn thøc vµo cuéc sèng:_ “Hµnh” cã nhiÒu cÊp ®é: b¾t chíc, tù lµm l¹i, s¸ng t¹o çi míi._ HiÖu qu¶ cña viÖc thùc hµnh phô thuéc nh÷ng tri thøc ç nh©n tÝch luü ®îc: ngêi n«ng d©n kh¸c víi ngêi kÜ s, ngêi c«ng nh©n kh¸c víi ngêi kÜ s,...(3) Mèi quan hÖ gi÷a “häc” vµ “hµnh”:_ ViÖc häc cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh:+ Vèn tri thøc nh©n lo¹i ta cã thÓ lÜnh héi ®îc nh÷ng ®iÓm quan träng nhÊt trong vµi chôc n¨m.+ Nhng c¶ cuéc ®êi ta kh«ng thÓ thùc hiÖn l¹i mét phÇn nhá nh÷ng g× líp líp cæ nh©n tõng lµm.-> Ph¶i cã ®Çy ®ñ lÝ thuyÕt tríc míi ®¶m b¶o cho thµnh c«ng cña c«ng viÖc._ Nhng còng kh«ng thÓ tuyÖt ®èi ho¸ vai trß cña “häc”:+ Môc ®Ých cña viÖc häc lµ ¸p dông kiÕn thøc vµo cuéc sèng.+ Kh«ng cã “hµnh”, kiÕn thøc häc ®îc chØ lµ v« Ých:* Trêng hîp HS ViÖt Nam tham gia nh÷ng k× thi quèc tÕ ( thêng gÆp khã kh¨n khi gi¶i quyÕt çc yªu cÇu liªn quan ®Õn vËn dông lÝ thuyÕt ).* Nh÷ng sinh viªn giái nhng kh«ng cã kÜ n¨ng sèng vµ lµm viÖc,...+ §· cã kiÕn thøc nhng viÖc thùc hµnh chóng còng rÊt khã kh¨n -> cÇn thùc hµnh nhiÒu lÇn ®Ó cã kÜ n¨ng, kÜ x¶o.-> CÇn biÕt häc ®i ®«i víi hµnh.(4) T¸c dông cña viÖc häc ®i ®«i víi hµnh:_ Kh¼ng ®Þnh ®îc con ®êng chiÕm lÜnh tri thøc lµ ®óng ®¾n._ Ph¸t huy ®îc sù chñ ®éng vµ s¸ng t¹o trong häc tËp.C. KÕt bµi:

§Ò sè 3: C©u nãi cña M. Go-r¬-ki: “H·y yªu s¸ch, nã lµ nguån kiÕn thøc, chØ cã kiÕn thøc míi lµ con ®êng sèng” gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g×?



_ Häc ®i ®«i víi hµnh lµ quan niÖm häc ®óng ®¾n ®· ®îc cha «ng thõa nhËn ( qua v¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc” cña La S¬n Phu Tö NguyÔn ThiÕp )._ Trong mét x· héi häc tËp cña thêi ®¹i ngµy nay chóng ta cÇn häc tËp ph¬ng ph¸p häc nµy mét çch hiÖu qu¶ h¬n.§Ò sè 3:

I. T×m hiÓu ®Ò:1. Néi dung träng t©m:_ C©u nãi cña M. Go-r¬-ki: “H·y yªu s¸ch, nã lµ nguån kiÕn thøc, chØ cã kiÕn thøc míi lµ con ®êng sèng”._ Vai trß cña s¸ch ®èi víi ®êi sèng vµ bµi häc rót ra vÒ viÖc ®äc s¸ch.2. Çc thao t¸c lËp luËn: gi¶i thÝch, chøng minh, ph©n tÝch, b×nh luËn.3. Ph¹m vi t liÖu:_ C©u nãi cña M. Go-r¬-ki._ Thùc tÕ cuéc sèng._ Nh÷ng cuèn s¸ch bæ Ých, nh÷ng c©u danh ng«n,...II. Dµn bµi:A. Më bµi: Sù gÇn gòi, g¾n bã, th©n thiÕt cña s¸ch víi ®êi sèng mçi con ngêi.B. Th©n bµi:_ Chóng ta cÇn ph¶i biÕt yªu quý s¸ch. Nhng ®ã lµ s¸ch nµo?+ Kh«ng ph¶i s¸ch nµo còng cã Ých.+ S¸ch mµ ta yªu quý lµ nh÷ng s¸ch cã Ých (nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc ch©n chÝnh, nh÷ng cuèn s¸ch gi¸o khoa, s¸ch khoa häc kÜ thuËt,...)._ T¹i sao l¹i cÇn yªu quý s¸ch?+ V× s¸ch lµ kho kiÕn thøc.+ Chøng minh s¸ch ®óng lµ kho kiÕn thøc.

_ T¹i sao “chØ cã kiÕn thøc míi lµ con ®êng sèng”?+ Cuéc sèng cña con ngêi cã rÊt nhiÒu nhu cÇu chÝnh ®¸ng vµ còng lu«n ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu mèi nguy c¬, th¸ch thøc.+ §¸p øng nhu cÇu cña con ngêi vµ ®èi phã víi nh÷ng nguy c¬ Êy, cÇn ph¶i cã kiÕn thøc vµ chØ cã kiÕn thøc míi thùc hiÖn ®îc.C. KÕt bµi: Ph¶i yªu quý s¸ch nh thÕ nµo?

**************************************************************************C©u hái «n tËp th¬ viÖt nam 1900 – 1945

I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. Chän dßng thÓ hiÖn sù ®èi lËp cña c¶nh vên b¸ch thó vµ c¶nh rõng nói n¬i hæ lµm chóa tÓ trong bµi th¬ “Nhí rõng”? A. C¶nh tï tóng chËt hÑp, c¶nh tù do phãng tóng. C. C¶nh tù do vÉy vïng. B. C¶nh buån ch¸n, tÎ nh¹t.. D. C¶nh hïng vÜ, s«i næi, phãng kho¸ng.2. Nh÷ng ý sau, ý nµo nãi ®óng nhÊt nhËn xÐt “Mîn lêi con hæ bÞ nhèt ë vên b¸ch thó, nhµ th¬ muèn nãi ®Õn nh÷ng t©m sù cña con ngêi.”? A. Ch¸n ghÐt thùc t¹i tï tóng, gi¶ dèi. C. Kh¸t väng vÒ mét cuéc sèng tù do. B. Nhí tiÕc qu¸ khø. D. Lßng yªu níc thÇm kÝn.3. C©u th¬ “Lµng t«i ë vèn lµm nghÒ chµi líi – Níc bao v©y çch biÓn nöa ngµy s«ng” cho ta hiÓu ®Þa thÕ cña “lµng t«i” nh thÕ nµo? A. Trªn hßn ®¶o gÇn bê biÓn. C. Trªn mét cï lao gi÷a s«ng. B. Trªn bê con s«ng ch¶y ra biÓn. D. Trªn cï lao, ®i ®êng s«ng nöa ngµy míi tíi biÓn.4. C©u th¬ “Lµng t«i ë vèn lµm nghÒ chµi líi – Níc bao v©y çch biÓn nöa ngµy s«ng”cã çch diÔn t¶ thËt ®Æc biÖt: lÊy th¬× gian ®Ó chØ kho¶ng çch. §iÒu ®ã ®óng hay sai? A. §óng B. Sai5. C©u th¬ “D©n chµi líi lµn da ng¨m r¸m n¾ng – C¶ th©n h×nh nång thë vÞ xa x¨m” cho ta hiÓu g× vÒ ngêi d©n chµi trong bµi th¬ “Quª h¬ng”? A. Cã tÇm vãc phi thêng. C. Mang vÎ ®Ñp cña lao ®éng vµ t©m hån phãng kho¸ng. B. C¬ thÓ khoÎ m¹nh do n¾ng giã ®¹i d¬ng. D. Mang vÎ ®Ñp vµ søc sèng cña biÓn c¶.

6. C©u th¬ “ ChiÕc thuyÒn im bÕn mái trë vÒ n»m – Nghe chÊt muèi thÊm dÇn trong thí vá” nªn ng¾t nhÞp nh thÕ nµo? A. NhÞp 3/2/3. C. NhÞp 3/5. B. NhÞp 4/4. D. NhÞp 2/3/3.7. ý nµo nãi ®óng nhÊt hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ “Khi con tu hó”? A. Khi t¸c gi¶ míi bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t vµ giam ë nhµ lao Thõa Phñ. B. Khi t¸c gi¶ míi gi¸c ngé çch m¹ng. C. Khi t¸c gi¶ ®ang bÞ gi¶i tõ nhµ lao nµy sang nhµ lao kh¸c. D. Khi t¸c gi¶ ®· vît ngôc ®Ó trë vÒ víi cuéc sèng tù do.8. Nh©n vËt tr÷ t×nh trong bµi th¬ “Khi con tu hó” chÝnh lµ t¸c gi¶. §iÒu ®ã ®óng hay sai? A. §óng B. Sai9. Trong bµi th¬ “Khi con tu hó”, kh«ng gian tù do cao réng cña bøc tranh th¬ ®îc thÓ hiÖn qua h×nh ¶nh nµo? A. Lóa chiªm ®¬ng chÝn, tr¸i c©y ngät dÇn. C. B¾p r©y vµng h¹t ®Çy s©n n¾ng ®µo. B. Vên r©m dËy tiÕng ve ng©n. D. §«i con diÒu s¸o lén nhµo tõng kh«ng.10. NhËn xÐt nµo phï hîp víi ®o¹n 1 cña bµi th¬ “Khi con tu hó”? A. Më ra c¶ mét thÕ giíi rén rµng, trµn ®Çy søc sèng. C. Bøc tranh mïa hÌ rùc rì. B. Khao kh¸t tù do ®Õn ch¸y báng. D.Søc c¶m nhËn tinh tÕ,m·nh liÖt cña t©m hån yªu ®êi.II. PhÇn c©u hái tù luËn.1. T©m tr¹ng cña con hæ trong ®o¹n 1 vµ ®o¹n 4 cña bµi th¬ “Nhí rõng” cã ®iÓm g× gièng vµ kh¸c nhau? Tõ ®ã, em hiÓu thÕ nµo vÒ nçi khao kh¸t ®îc trë vÒ víi ®¹i ngµn cña con hæ?2. H·y ph©n tÝch nçi nhí rõng cña con hæ trong ®o¹n th¬ 2 vµ 3 cña bµi th¬ “Nhí rõng”?3. Më ®Çu bµi th¬ “Nhí rõng” lµ lêi ®Ò tõ “ Lêi con hæ ë vên B¸ch thó”. ViÖc mîn lêi ®ã cã t¸c dông thÓ hiÖn chñ ®Ò cña bµi th¬ nh thÕ nµo?4. Bèn c©u th¬ cuèi bµi th¬ “Quª h¬ng” thÓ hiÖn nçi nhí quª cña nhµ th¬. Theo em, nçi nhí ®ã cã g× ®Æc biÖt?5. Bµi th¬ “Quª h¬ng” cho em hiÓu g× vÒ t×nh c¶m cña TÕ Hanh víi c¶nh vËt, cuéc sèng vµ con ngêi quª «ng?6. Nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña bµi th¬ “Quª h¬ng”?7. Em hiÓu nhan ®Ò bµi th¬ “Khi con tu hó” nh thÕ nµo?8. V× sao tiÕng chim tu hó kªu l¹i t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn t©m hån nhµ th¬ Tè H÷u? ViÕt mét c©u v¨n më ®Çu lµ Khi con tu hó ®Ó tãm t¾t néi dung bµi th¬?9. Nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña bµi th¬ “Khi con tu hó”?


LuyÖn tËp vÒ x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm

_ ThÕ nµo lµ luËn ®iÓm?

_ V¨n b¶n “ThuÕ m¸u” ( NguyÔn ¸i Quèc ) gåm cã mÊy luËn ®iÓm? §ã lµ nh÷ng luËn ®iÓm nµo?

_ HÖ thèng luËn ®iÓm cÇn tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c nµo?

_ Çc luËn ®iÓm trong v¨n b¶n “ThuÕ m¸u” ( NguyÔn ¸i Quèc ) cã ®îc s¾p xÕp theo tÇng bËc râ rµng hay kh«ng?_ Çc luËn ®iÓm trong v¨n b¶n “ThuÕ m¸u” cã trïng lÆp hay chång chÐo kh«ng?_ Trong v¨n b¶n “ThuÕ m¸u”, luËn ®iÓm nµo lµ luËn ®iÓm xuÊt ph¸t, luËn ®iÓm nµo lµ luËn ®iÓm ph¸t triÓn, luËn ®iÓm nµo lµ luËn ®iÓm kÕt luËn cho toµn bµi?

A. Lý thuyÕt:1. Kh¸i niÖm luËn ®iÓm: LuËn ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn lµ nh÷ng t tëng, quan ®iÓm mµ ngêi viÕt nªu ra nh»m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét çch hîp lÝ, chÝnh x¸c, x¸c lËp cho ngêi ®äc mét t tëng ®óng ®¾n.VÝ dô: V¨n b¶n “ThuÕ m¸u” ( NguyÔn ¸i Quèc ) gåm cã 3 luËn ®iÓm:_ ChiÕn tranh vµ “ngêi b¶n xø”._ ChÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn._ KÕt qu¶ cña sù hi sinh.2. Nguyªn t¾c x©y dùng hÖ thèng luËn ®iÓm:_ Çc luËn ®iÓm ®îc s¾p xÕp theo tÇng bËc râ rµng. Çc luËn ®iÓm ngang nhau ph¶i ®îc chia ra tõ mét c¨n cø duy nhÊt._ Çc luËn ®iÓm ngang bËc kh«ng ®îc trïng lÆp hoÆc chång chÐo lªn nhau._ Çc luËn ®iÓm ph¶i cã quan hÖ l« gÝc. B¾t ®Çu tõ luËn ®iÓm xuÊt ph¸t, qua çc luËn ®iÓm ph¸t triÓn dÉn tíi luËn ®iÓm kÕt luËn toµn bµi._ Çc luËn ®iÓm cã thÓ s¾p xÕp theo tr×nh tù kh«ng gian, thêi gian hoÆc tõ dÔ ®Õn khã, tõ thÊp ®Õn cao.VÝ dô: V¨n b¶n “ThuÕ m¸u” ( NguyÔn ¸i Quèc )._ Çc luËn ®iÓm ®îc s¾p xÕp theo tÇng bËc râ rµng ( §¸nh sè la m·: I, II, III ).

_ Çc luËn ®iÓm kh«ng trïng lÆp hay chång chÐo._ LuËn ®iÓm xuÊt ph¸t: ChiÕn tranh vµ “ngêi b¶n xø”._ LuËn ®iÓm ph¸t triÓn: ChÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn._ LuËn ®iÓm kÕt luËn: KÕt qu¶ cña sù hi sinh.

_ Çc luËn ®iÓm trong v¨n b¶n “ThuÕ m¸u” ®îc s¾p xÕp theo tr×nh tù nµo?

Bµi tËp 1: Cã çc luËn cø ®Ó lµm râ luËn ®iÓm sau: Nam Cao viÕt vÒ ngêi n«ng d©n rÊt ch©n thùc, s©u s¾c.1. T¸c gi¶ ®· ph¶n ¸nh kh¸ ch©n thùc nh÷ng nçi thèng khæ cïng cùc cña ngêi n«ng d©n vïng B¾c Bé.2. ¤ng còng lÝ gi¶i mét çch thuyÕt phôc bi kÞch cña t©m hån ngêi trÝ thøc bÊy giê.3. ¤ng ph¸t hiÖn nh÷ng nÐt phÈm chÊt, ®øc tÝnh ®Ñp Èn n¸u ®»ng sau çi bÒ ngoµi xÊu xÝ, quª mïa còng nh ®»ng sau çi khèn khæ lÇm than cña hä.4. §¸ng nãi nhÊt lµ Nam Cao ®· ph¶n ¸nh ®îc nh÷ng bi kÞch cña ngêi n«ng d©n.5. T¸c gi¶ ®i vµo ph©n tÝch ®Ó chØ ra nh÷ng bÕ t¾c h»n s©u trong nÕp c¶m nhËn, suy nghÜ cña nhiÒu c¶nh ngé, sè phËn bÊt h¹nh cña sè ®«ng n«ng d©n thêi tríc Çch m¹ng. ( Theo NguyÔn Quang Ninh )a. LuËn cø nµo kh«ng phï hîp víi luËn ®iÓm?b. Theo em, nh÷ng luËn cø cßn l¹i nªn s¾p xÕp theo thø tù nµo cho hîp lÝ?c. H·y s¾p xÕp luËn ®iÓm vµ çc luËn cø ®· chän thµnh mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch.

_ Çc luËn ®iÓm trong v¨n b¶n “ThuÕ m¸u” ®îc s¾p xÕp theo tr×nh tù thêi gian.

A. bµi tËp thùc hµnh:Bµi tËp 1:

a. LuËn cø 2 kh«ng phï hîp víi luËn ®iÓm.

b. Nh÷ng luËn cø cßn l¹i nªn s¾p xÕp theo thø tù: 1- 3 – 5 – 4.c. S¾p xÕp luËn ®iÓm vµ çc luËn cø ®· chän thµnh mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch: Nam Cao viÕt vÒ ngêi n«ng d©n rÊt ch©n thùc, s©u s¾c. T¸c gi¶ ®· ph¶n ¸nh kh¸ ch©n thùc nh÷ng nçi thèng khæ cïng cùc cña ngêi n«ng d©n vïng B¾c Bé. ¤ng ph¸t hiÖn nh÷ng nÐt phÈm chÊt, ®øc tÝnh ®Ñp Èn n¸u ®»ng sau çi bÒ ngoµi xÊu xÝ, quª mïa còng nh ®»ng sau çi khèn khæ lÇm than cña hä. T¸c gi¶

Bµi tËp 2: H·y viÕt c©u chñ ®Ò cho ®o¹n v¨n sau ®Ó cã ®o¹n v¨n tr×nh bµy theo çch quy n¹p: §óng lµ ngêi thÇy cã vai trß rÊt lín trong sù thµnh ®¹t, trong sù “lµm nªn” cña ngêi häc trß nhng kh«ng ph¶i lµ quyÕt ®Þnh tÊt c¶. Ngêi häc trß cßn cã nç lùc chñ quan, cã sù phÊn ®Êu cña b¶n th©n ®Ó tiÕp thu kiÕn thøc, häc hái tay nghÒ. Cã nh÷ng ®iÒu häc hái ®îc kh«ng ph¶i nhê «ng thÇy d¹y cho mµ do tù m×nh tiÕp nhËn tõ cuéc sèng, gia ®×nh, b¹n bÌ.

Bµi tËp 3: §o¹n v¨n: Móc mét g¸o níc, biÓn c¶ kh«ng v× thÕ mµ v¬i; thªm mét g¸o níc; biÓn c¶ kh«ng v× thÕ mµ ®Çy. Ngêi tõng tr¶i kh«ng v× c«ng nhá mµ véi mõng, còng kh«ng v× thÊt b¹i mµ n¶n chÝ. Cho nªn, ai muèn trëng thµnh th× ph¶i khiªm tèn vµ bÒn gan. ( Theo NguyÔn Quang Ninh )a. C©u nµo nªu chñ ®Ò cña ®o¹n?b. LuËn ®iÓm ®· ®îc tr×nh bµy theo çch nµo?c. Hai luËn cø cña luËn ®iÓm cã quan hÖ

®i vµo ph©n tÝch ®Ó chØ ra nh÷ng bÕ t¾c h»n s©u trong nÕp c¶m nhËn, suy nghÜ cña nhiÒu c¶nh ngé, sè phËn bÊt h¹nh cña sè ®«ng n«ng d©n thêi tríc Çch m¹ng. §¸ng nãi nhÊt lµ Nam Cao ®· ph¶n ¸nh ®îc nh÷ng bi kÞch cña ngêi n«ng d©n.Bµi tËp 2:1. C©u chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n cã thÓ lµ: Ngêi thÇy cã vai trß rÊt lín ®èi víi sù thµnh ®¹t cña con ngêi nhng kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶.2. §o¹n v¨n quy n¹p: §óng lµ ngêi thÇy cã vai trß rÊt lín trong sù thµnh ®¹t, trong sù “lµm nªn” cña ngêi häc trß nhng kh«ng ph¶i lµ quyÕt ®Þnh tÊt c¶. Ngêi häc trß cßn cã nç lùc chñ quan, cã sù phÊn ®Êu cña b¶n th©n ®Ó tiÕp thu kiÕn thøc, häc hái tay nghÒ. Cã nh÷ng ®iÒu häc hái ®îc kh«ng ph¶i nhê «ng thÇy d¹y cho mµ do tù m×nh tiÕp nhËn tõ cuéc sèng, gia ®×nh, b¹n bÌ. Nh vËy, ngêi thÇy cã vai trß rÊt lín ®èi víi sù thµnh ®¹t cña con ngêi nhng kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶.Bµi tËp 3:

a. C©u chñ ®Ò cña ®o¹n: C©u cuèi.b. LuËn ®iÓm ®· ®îc tr×nh bµy theo çch quy n¹p.c. Hai luËn cø (1) vµ (2) cña luËn ®iÓm cã quan hÖ liªn tëng: tõ hiÖn tîng tù nhiªn ®Õn con ngêi.d. Muèn viÕt ®îc ®o¹n v¨n cÇn x¸c

thÕ nµo víi nhau?

d. Dùa vµo çch lËp luËn cña ®o¹n v¨n trªn, em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n nªu suy nghÜ cña em vÒ häc tËp.

Bµi tËp 4: Thuë nhá, Lª Quý §«n lµ mét ®øa trÎ th«ng minh nhng ngç ngîc. Ngay khi ®i häc, Lª Quý §«n ®· cã ý thøc t×m tßi, nghiªn cøu, phª ph¸n nh÷ng ®iÓm ph¶n khoa häc ®îc t«n sïng thêi bÊy giê. ¤ng thêng tham gia b×nh v¨n cïng nh÷ng ng-êi lín tuæi. Kh«ng ai d¸m coi thêng “chó häc trß nh·i ranh häc nhiÒu, biÕt réng Êy”.a. X¸c ®Þnh c©u chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n?b. Dùa vµo c©u chñ ®Ò, h·y ph¸t hiÖn lçi sai cña ®o¹n v¨n vµ t×m çch ch÷a l¹i cho ®óng?

Bµi tËp 5: Cã çc c©u sau:1. Hä dån t×nh yªu quª h¬ng trong t×nh yªu tiÕng ViÖt.2. TiÕng ViÖt hä nghÜ lµ tÊm lôa høng vong hån cña thÕ hÖ ®· qua.3. Hä yªu v« cïng thø tiÕng trong mÊy m-¬i thÕ kØ ®· chia sÎ vui buån víi cha «ng.4. Bi kÞch Êy hä göi c¶ vµo tiÕng ViÖt.5. §Õn lît hä, hä còng muèn mîn t©m hån b¹ch chung ®Ó göi nçi b¨n kho¨n riªng.a. H·y s¾p xÕp trËt tù çc c©u trªn ®Ó cã ®o¹n v¨n diÔn dÞch.

®Þnh ®îc luËn ®iÓm vµ çc luËn cø theo çch cña ®o¹n v¨n trªn, sau ®ã viÕt thµnh ®o¹n hoµn chØnh.

a. C©u chñ ®Ò cña ®o¹n: C©u ®Çu.b. §o¹n v¨n m½c lçi cha triÓn khai hoµn chØnh ý cña c©u chñ ®Ò v× míi nãi ®îc ý th«ng minh, thiÕu ý ngç ngîc. Muèn ch÷a cÇn viÕt nèi tiÕp vµi ba c©u nãi vÒ sù ngç ngîc cña Lª Quý §«n håi bÐ.Bµi tËp 5:

a. S¾p xÕp trËt tù çc c©u ®Ó cã ®o¹n v¨n diÔn dÞch: 4 – 3 – 1 – 2 – 5. Bi kÞch Êy hä göi c¶ vµo tiÕng ViÖt. Hä yªu v« cïng thø tiÕng trong mÊy m¬i thÕ kØ ®· chia sÎ vui buån víi cha «ng. Hä dån t×nh yªu quª h¬ng trong t×nh yªu tiÕng ViÖt. TiÕng ViÖt hä nghÜ lµ tÊm lôa høng vong hån cña thÕ hÖ ®· qua. §Õn lît hä, hä còng muèn mîn t©m hån b¹ch chung ®Ó göi nçi b¨n kho¨n riªng.b. ChuyÓn ®o¹n v¨n diÔn dÞch thµnh

b. ChuyÓn ®o¹n v¨n diÔn dÞch thµnh ®o¹n quy n¹p.

c. NÕu biÕn ®æi ®o¹n v¨n trªn thµnh ®o¹n tæng - ph©n - hîp th× cuèi ®o¹n em sÏ viÕt thªm c©u g×?Bµi tËp 6: Cho ®o¹n v¨n sau: Th¬ng chång èm ®au mµ bÞ ®¸nh ®Ëp, cïm kÑp, chÞ DËu lÊy th©n m×nh che chë cho chång tríc ®ßn roi tµn nhÉn cña bän lÝnh tr¸ng. Ph¶i b¸n con, chÞ nh®øt tõng khóc ruét nhng còng ch¼ng qua lµ v× mét suÊt su cña chång. §Õn khi bÞ gi¶i lªn huyÖn, ngåi trong qu¸n c¬m mµ chÞ vÉn nghÜ ®Õn chång, ®Õn çi Tøu, th»ng DÇn, çi TÝ.1. Chän mét trong ba c©u sau lµm c©u chñ ®Ò cho ®o¹n v¨n. V× sao em chän c©u ®ã? A. Cã thÓ nãi, chÞ DËu lµ ngêi rÊt mùc th¬ng yªu chång con. B. ChÞ DËu lµ ngêi rÊt yªu quý çc con. C. ChÞ DËu yªu th¬ng chång con

®o¹n quy n¹p: ChuyÓn c©u 1 xuèng cuèi ®o¹n nhng ph¶i thay ®æi néi dung c©u cho hîp víi çc c©u trong ®o¹n vµ c©u thø 2 ph¶i thay l¹i tõ hä b»ng çc nhµ th¬ míi. Nh vËy ®o¹n v¨n sÏ lµ: Çc nhµ th¬ míi yªu v« cïng thø tiÕng trong mÊy m¬i thÕ kØ ®· chia sÎ vui buån víi cha «ng. Hä dån t×nh yªu quª h-¬ng trong t×nh yªu tiÕng ViÖt. TiÕng ViÖt hä nghÜ lµ tÊm lôa høng vong hån cña thÕ hÖ ®· qua. §Õn lît hä, hä còng muèn mîn t©m hån b¹ch chung ®Ó göi nçi b¨n kho¨n riªng. Tãm l¹i, cã thÓ nãi: bi kÞch tinh thÇn cña çc nhµ th¬ míi ®Òu ®îc hä göi vµo tiÕng ViÖt.c. ( HS tù lµm )

Bµi tËp 6:

1. Chän A.

2. §Æt c©u A vµo ®Çu ®o¹n sÏ cã ®o¹n diÔn dÞch.3. NÕu muèn cã ®o¹n tæng - ph©n – hîp th× kÕt ®o¹n diÔn dÞch cã thÓ lµ c©u: TÊm lßng yªu th¬ng chång con cña chÞ thËt ®¸ng tr©n träng biÕt bao.

®Õn quªn c¶ b¶n th©n.2. Dïng c©u chñ ®Ò ®· chän ®Æt vµo ®o¹n v¨n ®óng vÞ trÝ ®Ó cã ®o¹n diÔn dÞch.3. ViÕt thªm c©u kÕt ®o¹n cho ®o¹n diÔn dÞch trªn ®Ó cã ®o¹n tæng - ph©n - hîp.

**************************************************************************Bµi tËp bæ trî:Bµi tËp 1: Cã çc luËn cø ®Ó lµm râ luËn ®iÓm sau: Nam Cao viÕt vÒ ngêi n«ng d©n rÊt ch©n thùc, s©u s¾c.1. T¸c gi¶ ®· ph¶n ¸nh kh¸ ch©n thùc nh÷ng nçi thèng khæ cïng cùc cña ngêi n«ng d©n vïng B¾c Bé.2. ¤ng còng lÝ gi¶i mét çch thuyÕt phôc bi kÞch cña t©m hån ngêi trÝ thøc bÊy giê.3. ¤ng ph¸t hiÖn nh÷ng nÐt phÈm chÊt, ®øc tÝnh ®Ñp Èn n¸u ®»ng sau çi bÒ ngoµi xÊu xÝ, quª mïa còng nh ®»ng sau çi khèn khæ lÇm than cña hä.4. §¸ng nãi nhÊt lµ Nam Cao ®· ph¶n ¸nh ®îc nh÷ng bi kÞch cña ngêi n«ng d©n.5. T¸c gi¶ ®i vµo ph©n tÝch ®Ó chØ ra nh÷ng bÕ t¾c h»n s©u trong nÕp c¶m nhËn, suy nghÜ cña nhiÒu c¶nh ngé, sè phËn bÊt h¹nh cña sè ®«ng n«ng d©n thêi tríc Çch m¹ng. ( Theo NguyÔn Quang Ninh )a. LuËn cø nµo kh«ng phï hîp víi luËn ®iÓm?b. Theo em, nh÷ng luËn cø cßn l¹i nªn s¾p xÕp theo thø tù nµo cho hîp lÝ?c. H·y s¾p xÕp luËn ®iÓm vµ çc luËn cø ®· chän thµnh mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch.Bµi tËp 2: H·y viÕt c©u chñ ®Ò cho ®o¹n v¨n sau ®Ó cã ®o¹n v¨n tr×nh bµy theo çch quy n¹p: §óng lµ ngêi thÇy cã vai trß rÊt lín trong sù thµnh ®¹t, trong sù “lµm nªn” cña ngêi häc trß nhng kh«ng ph¶i lµ quyÕt ®Þnh tÊt c¶. Ngêi häc trß cßn cã nç lùc chñ quan, cã sù phÊn ®Êu cña b¶n th©n ®Ó tiÕp thu kiÕn thøc, häc hái tay nghÒ. Cã nh÷ng ®iÒu häc hái ®îc kh«ng ph¶i nhê «ng thÇy d¹y cho mµ do tù m×nh tiÕp nhËn tõ cuéc sèng, gia ®×nh, b¹n bÌ.Bµi tËp 3: §o¹n v¨n:

Móc mét g¸o níc, biÓn c¶ kh«ng v× thÕ mµ v¬i; thªm mét g¸o níc; biÓn c¶ kh«ng v× thÕ mµ ®Çy. Ngêi tõng tr¶i kh«ng v× c«ng nhá mµ véi mõng, còng kh«ng v× thÊt b¹i mµ n¶n chÝ. Cho nªn, ai muèn trëng thµnh th× ph¶i khiªm tèn vµ bÒn gan. ( Theo NguyÔn Quang Ninh )a. C©u nµo nªu chñ ®Ò cña ®o¹n?b. LuËn ®iÓm ®· ®îc tr×nh bµy theo çch nµo?c. Hai luËn cø cña luËn ®iÓm cã quan hÖ thÕ nµo víi nhau?d. Dùa vµo çch lËp luËn cña ®o¹n v¨n trªn, em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n nªu suy nghÜ cña em vÒ häc tËp.Bµi tËp 4: Thuë nhá, Lª Quý §«n lµ mét ®øa trÎ th«ng minh nhng ngç ngîc. Ngay khi ®i häc, Lª Quý §«n ®· cã ý thøc t×m tßi, nghiªn cøu, phª ph¸n nh÷ng ®iÓm ph¶n khoa häc ®îc t«n sïng thêi bÊy giê. ¤ng thêng tham gia b×nh v¨n cïng nh÷ng ngêi lín tuæi. Kh«ng ai d¸m coi thêng “chó häc trß nh·i ranh häc nhiÒu, biÕt réng Êy”.a. X¸c ®Þnh c©u chñ ®Ò cña ®o¹n v¨n?b. Dùa vµo c©u chñ ®Ò, h·y ph¸t hiÖn lçi sai cña ®o¹n v¨n vµ t×m çch ch÷a l¹i cho ®óng?Bµi tËp 5: Cã çc c©u sau:1. Hä dån t×nh yªu quª h¬ng trong t×nh yªu tiÕng ViÖt.2. TiÕng ViÖt hä nghÜ lµ tÊm lôa høng vong hån cña thÕ hÖ ®· qua.3. Hä yªu v« cïng thø tiÕng trong mÊy m¬i thÕ kØ ®· chia sÎ vui buån víi cha «ng.4. Bi kÞch Êy hä göi c¶ vµo tiÕng ViÖt.5. §Õn lît hä, hä còng muèn mîn t©m hån b¹ch chung ®Ó göi nçi b¨n kho¨n riªng.a. H·y s¾p xÕp trËt tù çc c©u trªn ®Ó cã ®o¹n v¨n diÔn dÞch.b. ChuyÓn ®o¹n v¨n diÔn dÞch thµnh ®o¹n quy n¹p.c. NÕu biÕn ®æi ®o¹n v¨n trªn thµnh ®o¹n tæng - ph©n - hîp th× cuèi ®o¹n em sÏ viÕt thªm c©u g×?Bµi tËp 6: Cho ®o¹n v¨n sau: Th¬ng chång èm ®au mµ bÞ ®¸nh ®Ëp, cïm kÑp, chÞ DËu lÊy th©n m×nh che chë cho chång tríc ®ßn roi tµn nhÉn cña bän lÝnh tr¸ng. Ph¶i b¸n con, chÞ nh ®øt tõng khóc ruét nhng còng ch¼ng qua lµ v× mét suÊt su cña chång. §Õn khi bÞ gi¶i lªn huyÖn, ngåi trong qu¸n c¬m mµ chÞ vÉn nghÜ ®Õn chång, ®Õn çi Tøu, th»ng DÇn, çi TÝ.1. Chän mét trong ba c©u sau lµm c©u chñ ®Ò cho ®o¹n v¨n. V× sao em chän c©u ®ã? A. Cã thÓ nãi, chÞ DËu lµ ngêi rÊt mùc th¬ng yªu chång con. B. ChÞ DËu lµ ngêi rÊt yªu quý çc con. C. ChÞ DËu yªu th¬ng chång con ®Õn quªn c¶ b¶n th©n.

2. Dïng c©u chñ ®Ò ®· chän ®Æt vµo ®o¹n v¨n ®óng vÞ trÝ ®Ó cã ®o¹n diÔn dÞch.3. ViÕt thªm c©u kÕt ®o¹n cho ®o¹n diÔn dÞch trªn ®Ó cã ®o¹n tæng - ph©n - hîp.

**************************************************************************Bµi tËp vÒ x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm - ng÷ v¨n 8, tËp hai.


«n tËp v¨n nghÞ luËn trung ®¹i viÖt nam

A. nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n:

_ Tr×nh bµy nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ LÝ C«ng UÈn?

_ Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ “chiÕu” ( vÒ môc ®Ých, néi dung, h×nh thøc)?

A. nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n:I. V¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«” ( LÝ C«ng UÈn).1. T¸c gi¶ LÝ C«ng UÈn:_ LÝ C«ng UÈn ( 974 – 1028 ) tøc LÝ Th¸i Tæ, ngêi ch©u Cæ Ph¸p, lé B¾c Giang ( nay lµ x· §×nh B¶ng, huyÖn Tõ S¬n, tØnh B¾c Ninh )._ ¤ng lµ ngêi th«ng minh, nh©n ¸i, cã chÝ lín vµ lËp ®îc nhiÒu chiÕn c«ng, s¸ng lËp ra v¬ng triÒu nhµ LÝ.2. V¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«”:a. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ “chiÕu”:_ VÒ môc ®Ých: Lµ thÓ v¨n do vua dïng ®Ó ban bè mÖnh lÖnh._ VÒ néi dung: ChiÕu thêng thÓ hiÖn mét t tëng lín lao cã ¶nh hëng ®Õn vËn

_ V¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«” ph¶n ¸nh ®iÒu g×?

_ Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«”?

_ V¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«” gåm mÊy luËn ®iÓm? Mçi luËn ®iÓm ®îc triÓn khai b»ng nh÷ng luËn cø nµo?

_ Tr×nh bµy nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ TrÇn Quèc TuÊn?

_ Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh cña thÓ

mÖnh triÒu ®¹i, ®Êt níc._ VÒ h×nh thøc: §îc viÕt b»ng v¨n vÇn, v¨n biÒn ngÉu hoÆc v¨n xu«i.b. Néi dung cña v¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«”: Ph¶n ¸nh kh¸t väng vÒ mét ®Êt níc ®éc lËp, thèng nhÊt; ®ång thêi ph¶n ¸nh ý chÝ tù cêng cña d©n téc §¹i ViÖt ®ang trªn ®µ lín m¹nh.c. NÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«”: “ ChiÕu dêi ®«” ®îc viÕt b»ng v¨n xu«i, cã xen c©u v¨n biÒn ngÉu. KÕt cÊu chÆt chÏ, çch lËp luËn giµu søc thuyÕt phôc, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lÝ lÏ vµ c¶m xóc.d. HÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø cña v¨n b¶n “ChiÕu dêi ®«”: 2 luËn ®iÓm:_ LuËn ®iÓm 1: V× sao ph¶i dêi ®«?+ LuËn cø 1: Dêi ®« lµ ®iÒu thêng xuyªn x¶y ra trong lÞch sö çc triÒu ®¹i.+ LuËn cø 2: Nhµ §inh vµ nhµ Lª cña ta ®ãng ®« ë mét chç lµ mét h¹n chÕ._ LuËn ®iÓm 2: V× sao thµnh §¹i La xøng ®¸ng lµ kinh ®« bËc nhÊt?+ LuËn cø 1: Lîi thÕ cña thµnh §¹i La.+ LuËn cø 2: §¹i La lµ th¾ng ®Þa cña ®Êt ViÖt.II. V¨n b¶n “HÞch t íng sÜ” ( TrÇn Quèc TuÊn).1. T¸c giÈ TrÇn Quèc TuÊn:_ TrÇn Quèc TuÊn (1231 – 1300 ), tíc Hng §¹o V¬ng, lµ mét danh tíng kiÖt xuÊt cña d©n téc._ Cuéc ®êi «ng g¾n víi nh÷ng chiÕn c«ng hiÓn h¸ch, nh÷ng th¾ng lîi vÎ vang trong cuéc chiÕn chèng giÆc M«ng – Nguyªn x©m lîc._ ¤ng ®îc nh©n d©n t«n lµ §øc Th¸nh TrÇn vµ lËp ®Òn thê ë nhiÒu n¬i trªn

“hÞch” ( vÒ h×nh thøc, môc ®Ých, t¸c ®éng)?

_ Nªu néi dung chÝnh cña v¨n b¶n “HÞch tíng sÜ”?

_ Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n “HÞch tíng sÜ”?

_ VÏ s¬ ®å çch triÓn khai lËp luËn cña v¨n b¶n “HÞch tíng sÜ”?

B. c©u hái «n tËp:I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. Dßng nµo nãi ®óng nhÊt ý nghÜa cña c©u “TrÉm rÊt ®au xãt vÒ viÖc ®ã, kh«ng thÓ kh«ng dêi ®æi”? A. Kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i dêi ®«.

®Êt níc ta.2. V¨n b¶n “HÞch t íng sÜ” :a. §Æc ®iÓm chÝnh cña thÓ “hÞch”:_ Lµ thÓ v¨n nghÞ luËn._ Do vua chóa, tíng lÜnh hoÆc thñ lÜnh mét phong trµo dïng ®Ó cæ ®éng, thuyÕt phôc, hoÆc kªu gäi ®Êu tranh chèng thï trong giÆc ngoµi._ KÝch ®éng t×nh c¶m, tinh thÇn ngêi nghe, cã tÝnh chiÕn ®Êu cao.b. Néi dung cña v¨n b¶n “HÞch t íng sÜ”: ThÓ hiÖn lßng c¨m thï giÆc s©u s¾c, ý chÝ quyÕt chiÕn, quyÕt th¾ng kÎ thï x©m lîc.c. NÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n “HÞch t íng sÜ” : Lµ ¸ng v¨n chÝnh luËn xuÊt s¾c, cã sù kÕt hîp gi÷a lËp luËn chÆt chÏ, s¾c bÐn víi lêi v¨n thèng thiÕt, cã søc l«i cuèn m¹nh mÏ.d. Çch triÓn khai lËp luËn cña v¨n b¶n “HÞch t íng sÜ” :

KhÝch lÖ lßng c¨m thï giÆc, nçi nhôc mÊt níc.KhÝch lÖ lßng trung qu©n ¸i quèc, lßng ©n nghÜa thuû chung cña ngêi cïng c¶nh ngé. KhÝch lÖ ý chÝ lËp c«ng danh x¶ th©n v× níc.KhÝch lÖ lßng tù träng, liªm sØ ë mçi ngêi khi hiÓu râ çi sai, thÊy râ ®iÒu ®óng.

B. Phñ ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i dêi ®«. C. Nhµ vua rÊt ®au xãt tríc viÖc ph¶i dêi ®«. D. Dêi kinh ®« lµ viÖc ngoµi ý muèn cña nhµ vua.2. C©u v¨n nµo díi ®©y trùc tiÕp béc lé nçi lßng cña LÝ C«ng UÈn? A. Cho nªn vËn níc l©u dµi, phong tôc phån thÞnh. B. TrÉm rÊt ®au xãt vÒ viÖc ®ã, kh«ng thÓ kh«ng dêi ®æi. C. Ph¶i ®©u çc vua thêi Tam ®¹i theo ý riªng m×nh mµ tù tiÖn chuyÓn dêi. D. TrÉm muèn dùa vµo sù thuËn lîi cña ®Êt Êy ®Ó ®Þnh chç ë.3. ViÖc viÖn dÉn sö s¸ch nãi vÒ nh÷ng lÇn dêi ®« cña çc vÞ vua trong lÞch sö Trung Quèc nh»m môc ®Ých g×? A. Ca ngîi c«ng lao cña çc vÞ vua xa. B. Ca ngîi x· héi phån thÞnh thêi nhµ Chu, nhµ Th¬ng. C. Kh¼ng ®Þnh viÖc dêi ®« lµ phï hîp víi mÖnh trêi. D. Bµy tá lßng th¬ng c¶m ®èi víi nh©n d©n thêi nhµ §inh, nhµ Lª.4. V× sao “ChiÕu dêi ®«” cã søc thuyÕt phôc lín? A. Cã lÝ lÏ chÆt chÏ kÕt hîp víi t×nh c¶m ch©n thµnh. B. LÊy dÉn chøng tõ çc triÒu ®¹i Trung Quèc ngµy xa. C. Nªu ®îc nh÷ng khã kh¨n ë chèn kinh thµnh cò. D. Kh¼ng ®Þnh ®îc nh÷ng mÆt m¹nh cña thµnh §¹i La.5. B»ng nh÷ng hiÓu biÕt lÞch sö, h·y gi¶i thÝch lÝ do hai triÒu §inh, Lª dùa vµo vïng nói Hoa L ®Ó ®ãng

B. §¸p ¸n c©u hái «n tËp:I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. A

2. B

3. C

4. A

®«? A. Dêi ®« hao tæn, dùa trªn çc triÒu ®¹i tríc mµ sinh sèng. B. Muèn x©y dùng mét ®Êt níc hïng m¹nh trªn nÒn t¶ng s½n cã. C. Díi thêi ®ã níc ta lu«n chèng chäi víi n¹n ngo¹i x©m nªn dùa vµo ®Þa thÕ kÝn ®¸o ë ®ã lµ phï hîp nhÊt. D. TriÒu ®¹i ®· bÒn v÷ng, mu«n vËt ®· thÝch nghi.6. Bµi “HÞch tíng sÜ” ®îc viÕt vµo kho¶ng thêi gian nµo? A. Tríc cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n M«ng – Nguyªn lÇn thø hai. B. Sau cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n M«ng – Nguyªn lÇn thø hai. C. Tríc cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n M«ng – Nguyªn lÇn thø ba. D. Khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n M«ng – Nguyªn kÕt thóc.7. Môc ®Ých trùc tiÕp khi viÕt “HÞch tíng sÜ” cña TrÇn Quèc TuÊn lµ g×? A. KhÝch lÖ tíng sÜ häc tËp “Binh thyÕu lîc”. B. KhÝch lÖ lßng yªu níc cña tíng sÜ. C. KhÝch lÖ lßng c¨m thï giÆc cña t-íng sÜ. D. KhÝch lÖ tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng.8. Dßng nµo sau ®©y nãi vÒ chøc n¨ng cña thÓ hÞch? A. Ban bè mÖnh lÖnh. B. Cæ ®éng, thuyÕt phôc. C. C«ng bè kÕt qu¶, chñ tr¬ng. D. Tr×nh bµy ý kiÕn, ®Ò nghÞ.9. Nh÷ng h×nh ¶nh “quªn ¨n, mÊt ngñ, ruét ®au nh c¾t, níc m¾t ®Çm ®×a” thÓ hiÖn ®iÒu g×? A. Lßng yªu th¬ng tíng sÜ. B. Buån v× nh÷ng hµnh ®éng, th¸i

5. C

6. A

7. A

8. B

9. D

®é sai tr¸i cña tíng sÜ. C. QuyÕt chiÕn th¾ng kÎ thï x©m lîc. D. Lßng yªu níc, c¨m thï giÆc s©u s¾c.10. TrÇn Quèc TuÊn nªu mèi ©n t×nh cña m×nh víi tíng sÜ nh»m môc ®Ých g×? A. KhÝch lÖ ý thøc tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña tíng sÜ. B. Bµy tá tÊm lßng yªu th¬ng tíng sÜ. C. §Ó tíng sÜ yªn t©m ®¸nh giÆc cøu níc. D. §Ó nªu cao vai trß chñ tíng cña m×nh.

II. PhÇn c©u hái tù luËn.1. Theo LÝ C«ng UÈn, kinh ®« cò ë vïng nói Hoa L ( Ninh B×nh ) cña triÒu §inh, Lª kh«ng cßn thÝch hîp, v× sao?

2. V× sao nãi viÖc “ChiÕu dêi ®«” ra ®êi ®· ph¶n ¸nh ý chÝ ®éc lËp, tù cêng vµ sù ph¸t triÓn lín m¹nh cña d©n téc §¹i ViÖt?

3. T¹i sao kÕt thóc bµi “ChiÕu dêi ®«”, LÝ Th¸i Tæ kh«ng ra mÖnh lÖnh mµ l¹i ®Æt c©u hái: “Çc khanh nghÜ thÕ nµo?”. Çch kÕt thóc nh vËy cã t¸c dông g×?

10. C

II. PhÇn c©u hái tù luËn.1. Nguyªn nh©n khiÕn LÝ C«ng UÈn cho r»ng kinh ®« cò ë Ho¸ L ( Ninh B×nh ) cña triÒu §inh, Lª kh«ng cßn phï hîp: §Êt níc §¹i ViÖt ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, kinh ®« Hoa L chËt hÑp, kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu ph¸t triÓn lín m¹nh cña ®Êt níc.2. “ChiÕu dêi ®«” ra ®êi ®· ph¶n ¸nh ý chÝ ®éc lËp, tù cêng vµ sù ph¸t triÓn lín m¹nh cña d©n téc §¹i ViÖt:_ Dêi ®« tõ vïng nói Hoa L ra vïng ®ång b»ng ®Êt réng chøng tá triÒu ®×nh nhµ LÝ ®ñ søc chÊm døt n¹n phong kiÕn çt cø, thÕ vµ lùc cña d©n téc §¹i ViÖt ®ñ søc s¸nh ngang hµng víi ph¬ng B¾c._ §Þnh ®« ë Th¨ng Long lµ thùc hiÖn nguyÖn väng cña nh©n d©n thu vÒ mét mèi, nguyÖn väng x©y dùng ®Êt níc ®éc lËp, tù cêng.3. KÕt thóc bµi “ChiÕu dêi ®«”, LÝ Th¸i Tæ kh«ng ra mÖnh lÖnh mµ l¹i ®Æt c©u hái: “Çc khanh nghÜ thÕ nµo?”._ Çch kÕt thóc mang tÝnh chÊt ®èi tho¹i, trao ®æi, t¹o sù ®ång c¶m gi÷a mÖnh lÖnh cña vua víi thÇn d©n._ ThuyÕt phôc ngêi nghe b»ng lÝ lÏ chÆt

4. Ph©n tÝch ®o¹n “Ta thêng tíi b÷a quªn ¨n... uèng m¸u qu©n thï” ®Ó lµm râ t©m tr¹ng vµ t×nh c¶m cña t¸c gi¶ TrÇn Quèc TuÊn tríc ho¹ mÊt níc.

5. Giäng ®iÖu vµ th¸i ®é cña TrÇn Quèc TuÊn khi phª ph¸n nh÷ng sai lÇm cña çc tíng sÜ díi quyÒn?

6. Dông ý cña TrÇn Quèc TuÊn khi nh¾c l¹i quan hÖ, çch ®èi xö cña m×nh víi çc tíng sÜ díi quyÒn tríc khi phª ph¸n çc sai lÇm cña tíng sÜ lµ g×?

7. T tëng chñ ®¹o cña bµi “HÞch tíng sÜ”?

8. YÕu tè nghÖ thuËt nµo t¹o nªn søc thuyÕt phôc cña bµi “HÞch tíng sÜ”?

chÏ vµ b»ng t×nh c¶m ch©n thµnh. NguyÖn väng dêi ®« cña LÝ Th¸i Tæ phï hîp víi nguyÖn väng cña nh©n d©n.4. Ph©n tÝch ®o¹n “Ta thêng tíi b÷a quªn ¨n... uèng m¸u qu©n thï” ®Ó lµm râ t©m tr¹ng vµ t×nh c¶m cña t¸c gi¶ TrÇn Quèc TuÊn tríc ho¹ mÊt níc._ §au buån, lo l¾ng s©u s¾c: “Tíi b÷a quªn ¨n...níc m¾t ®Çm ®×a”._ UÊt øc, c¨m hên: “ChØ c¨m tøc...qu©n thï”._ S½n sµng hi sinh ®Ó röa mèi nhôc cho ®Êt níc: “tr¨m th©n ph¬i néi cá, ngh×n x¸c gãi da ngùa còng vui lßng”._ Giäng ®iÖu thiÕt tha nh ph¬i bµy gan ruét.5. Giäng ®iÖu vµ th¸i ®é cña TrÇn Quèc TuÊn khi phª ph¸n nh÷ng sai lÇm cña çc tíng sÜ díi quyÒn:_ Võa ch©n t×nh chØ b¶o, võa phª ph¸n nghiªm kh¾c hµnh ®éng hëng l¹c, th¸i ®é bµng quan tríc vËn mÖnh ®Êt níc cña çc tíng sÜ._ Cã khi t¸c gi¶ nãi th¼ng gÇn nh sØ m¾ng; cã lóc l¹i nãi mØa mai, chÕ giÔu.6. Dông ý cña TrÇn Quèc TuÊn khi nh¾c l¹i quan hÖ, çch ®èi xö cña m×nh víi çc tíng sÜ díi quyÒn tríc khi phª ph¸n çc sai lÇm cña tíng sÜ: Nh»m khÝch lÖ ý thøc tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña mçi ngêi ®èi víi ®¹o vua t«i còng nh ®èi víi t×nh cèt nhôc.7. T tëng chñ ®¹o cña bµi “HÞch tíng sÜ”: Nªu cao tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng kÎ thï x©m lîc.8. YÕu tè nghÖ thuËt nµo t¹o nªn søc thuyÕt phôc cña bµi “HÞch tíng sÜ”: Cã sù kÕt hîp gi÷a lËp luËn chÆt chÏ, s¾c bÐn víi lêi v¨n thèng thiÕt, cã søc l«i cuèn m¹nh mÏ.9. Ph¸t biÓu c¶m nhËn cña em vÒ lßng

9. Ph¸t biÓu c¶m nhËn cña em vÒ lßng yªu níc cña TrÇn Quèc TuÊn ®îc thÓ hiÖn qua bµi “HÞch tíng sÜ”?

10. Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ chiÕu vµ thÓ hÞch?

yªu níc cña TrÇn Quèc TuÊn ®îc thÓ hiÖn qua bµi “HÞch tíng sÜ”:_ Lßng yªu níc, c¨m thï giÆc nång nµn, s©u s¾c thÓ hiÖn ë çc c©u v¨n ph¬i bµy téi ¸c cña giÆc vµ nçi ®au buån, lo l¾ng cho hiÖn t×nh ®Êt níc tríc ho¹ ngo¹i x©m; yªu níc thÓ hiÖn ë quyÕt t©m x¶ th©n v× níc; yªu níc ngay c¶ trong lêi phª b×nh nghiªm kh¾c vµ ch©n t×nh thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm cøu níc cña vÞ chñ tíng._ C¶ bµi v¨n hiÖn lªn h×nh ¶nh vÞ chñ t-íng hÕt lßng v× níc, ®Æc biÖt lµ ®o¹n v¨n béc b¹ch nçi lßng cña t¸c gi¶. Tù bµy tá nh thÕ, t¸c gi¶ ®· lµ mét tÊm g¬ng yªu níc bÊt khuÊt cã t¸c dông ®éng viªn to lín ®èi víi tíng sÜ.10. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ chiÕu vµ thÓ hÞch:a. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ chiÕu:_ VÒ môc ®Ých: Lµ thÓ v¨n do vua dïng ®Ó ban bè mÖnh lÖnh._ VÒ néi dung: ChiÕu thêng thÓ hiÖn mét t tëng lín lao cã ¶nh hëng ®Õn vËn mÖnh triÒu ®¹i, ®Êt níc._ VÒ h×nh thøc: §îc viÕt b»ng v¨n vÇn, v¨n biÒn ngÉu hoÆc v¨n xu«i.b. Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ hÞch:_ Lµ thÓ v¨n nghÞ luËn._ Do vua chóa, tíng lÜnh hoÆc thñ lÜnh mét phong trµo dïng ®Ó cæ ®éng, thuyÕt phôc, hoÆc kªu gäi ®Êu tranh chèng thï trong giÆc ngoµi._ KÝch ®éng t×nh c¶m, tinh thÇn ngêi nghe, cã tÝnh chiÕn ®Êu cao.

C©u hái «n tËp v¨n nghÞ luËn trung ®¹i viÖt namI. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. Dßng nµo nãi ®óng nhÊt ý nghÜa cña c©u “TrÉm rÊt ®au xãt vÒ viÖc ®ã, kh«ng thÓ kh«ng dêi ®æi”? A. Kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i dêi ®«. C. Nhµ vua rÊt ®au xãt tríc viÖc ph¶i dêi ®«. B. Phñ ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i dêi ®«. D. Dêi kinh ®« lµ viÖc ngoµi ý muèn cña nhµ vua.2. C©u v¨n nµo díi ®©y trùc tiÕp béc lé nçi lßng cña LÝ C«ng UÈn? A. Cho nªn vËn níc l©u dµi, phong tôc phån thÞnh. B. TrÉm rÊt ®au xãt vÒ viÖc ®ã, kh«ng thÓ kh«ng dêi ®æi. C. Ph¶i ®©u çc vua thêi Tam ®¹i theo ý riªng m×nh mµ tù tiÖn chuyÓn dêi. D. TrÉm muèn dùa vµo sù thuËn lîi cña ®Êt Êy ®Ó ®Þnh chç ë.3. ViÖc viÖn dÉn sö s¸ch nãi vÒ nh÷ng lÇn dêi ®« cña çc vÞ vua trong lÞch sö Trung Quèc nh»m môc ®Ých g×? A. Ca ngîi c«ng lao cña çc vÞ vua xa. B. Ca ngîi x· héi phån thÞnh thêi nhµ Chu, nhµ Th¬ng. C. Kh¼ng ®Þnh viÖc dêi ®« lµ phï hîp víi mÖnh trêi. D. Bµy tá lßng th¬ng c¶m ®èi víi nh©n d©n thêi nhµ §inh, nhµ Lª.4. V× sao “ChiÕu dêi ®«” cã søc thuyÕt phôc lín? A. Cã lÝ lÏ chÆt chÏ kÕt hîp víi t×nh c¶m ch©n thµnh. B. LÊy dÉn chøng tõ çc triÒu ®¹i Trung Quèc ngµy xa. C. Nªu ®îc nh÷ng khã kh¨n ë chèn kinh thµnh cò. D. Kh¼ng ®Þnh ®îc nh÷ng mÆt m¹nh cña thµnh §¹i La.5. B»ng nh÷ng hiÓu biÕt lÞch sö, h·y gi¶i thÝch lÝ do hai triÒu §inh, Lª dùa vµo vïng nói Hoa L ®Ó ®ãng ®«? A. Dêi ®« hao tæn, dùa trªn çc triÒu ®¹i tríc mµ sinh sèng. B. Muèn x©y dùng mét ®Êt níc hïng m¹nh trªn nÒn t¶ng s½n cã. C. Díi thêi ®ã níc ta lu«n chèng chäi víi n¹n ngo¹i x©m nªn dùa vµo ®Þa thÕ kÝn ®¸o ë ®ã lµ phï hîp nhÊt. D. TriÒu ®¹i ®· bÒn v÷ng, mu«n vËt ®· thÝch nghi.6. Bµi “HÞch tíng sÜ” ®îc viÕt vµo kho¶ng thêi gian nµo? A. Tríc cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n M«ng – Nguyªn lÇn thø hai. B. Sau cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n M«ng – Nguyªn lÇn thø hai. C. Tríc cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n M«ng – Nguyªn lÇn thø ba. D. Khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n M«ng – Nguyªn kÕt thóc.7. Môc ®Ých trùc tiÕp khi viÕt “HÞch tíng sÜ” cña TrÇn Quèc TuÊn lµ g×? A. KhÝch lÖ tíng sÜ häc tËp “Binh th yÕu lîc”. B. KhÝch lÖ lßng yªu níc cña tíng sÜ. C. KhÝch lÖ lßng c¨m thï giÆc cña tíng sÜ. D. KhÝch lÖ tinh thÇn quyÕt chiÕn quyÕt th¾ng.

8. Dßng nµo sau ®©y nãi vÒ chøc n¨ng cña thÓ hÞch? A. Ban bè mÖnh lÖnh. C. C«ng bè kÕt qu¶, chñ tr -¬ng. B. Cæ ®éng, thuyÕt phôc. D. Tr×nh bµy ý kiÕn, ®Ò nghÞ.9. Nh÷ng h×nh ¶nh “quªn ¨n, mÊt ngñ, ruét ®au nh c¾t, níc m¾t ®Çm ®×a” thÓ hiÖn ®iÒu g×? A. Lßng yªu th¬ng tíng sÜ. B. Buån v× nh÷ng hµnh ®éng, th¸i ®é sai tr¸i cña tíng sÜ. C. QuyÕt chiÕn th¾ng kÎ thï x©m lîc. D. Lßng yªu níc, c¨m thï giÆc s©u s¾c.10. TrÇn Quèc TuÊn nªu mèi ©n t×nh cña m×nh víi tíng sÜ nh»m môc ®Ých g×? A. KhÝch lÖ ý thøc tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña tíng sÜ. B. Bµy tá tÊm lßng yªu th¬ng tíng sÜ. C. §Ó tíng sÜ yªn t©m ®¸nh giÆc cøu níc. D. §Ó nªu cao vai trß chñ tíng cña m×nh.II. PhÇn c©u hái tù luËn.1. Theo LÝ C«ng UÈn, kinh ®« cò ë vïng nói Hoa L ( Ninh B×nh ) cña triÒu §inh, Lª kh«ng cßn thÝch hîp, v× sao?2. V× sao nãi viÖc “ChiÕu dêi ®«” ra ®êi ®· ph¶n ¸nh ý chÝ ®éc lËp, tù cêng vµ sù ph¸t triÓn lín m¹nh cña d©n téc §¹i ViÖt?3. T¹i sao kÕt thóc bµi “ChiÕu dêi ®«”, LÝ Th¸i Tæ kh«ng ra mÖnh lÖnh mµ l¹i ®Æt c©u hái: “Çc khanh nghÜ thÕ nµo?”. Çch kÕt thóc nh vËy cã t¸c dông g×?4. Ph©n tÝch ®o¹n “Ta thêng tíi b÷a quªn ¨n... uèng m¸u qu©n thï” ®Ó lµm râ t©m tr¹ng vµ t×nh c¶m cña t¸c gi¶ TrÇn Quèc TuÊn tríc ho¹ mÊt níc.5. Giäng ®iÖu vµ th¸i ®é cña TrÇn Quèc TuÊn khi phª ph¸n nh÷ng sai lÇm cña çc t-íng sÜ díi quyÒn?6. Dông ý cña TrÇn Quèc TuÊn khi nh¾c l¹i quan hÖ, çch ®èi xö cña m×nh víi çc t-íng sÜ díi quyÒn tríc khi phª ph¸n çc sai lÇm cña tíng sÜ lµ g×?7. T tëng chñ ®¹o cña bµi “HÞch tíng sÜ”?8. YÕu tè nghÖ thuËt nµo t¹o nªn søc thuyÕt phôc cña bµi “HÞch tíng sÜ”?9. Ph¸t biÓu c¶m nhËn cña em vÒ lßng yªu níc cña TrÇn Quèc TuÊn ®îc thÓ hiÖn qua bµi “HÞch tíng sÜ”?10. Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÓ chiÕu vµ thÓ hÞch?


«n tËp v¨n nghÞ luËn trung ®¹i viÖt nam

A. nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n:

_ Tr×nh bµy nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ NguyÔn Tr·i?

_ Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh cña thÓ “chiÕu” ( vÒ môc ®Ých, bè côc, lêi v¨n, t¸c gi¶ )?

_ Néi dung cña v¨n b¶n “Níc §¹i ViÖt ta” nªu lªn ®iÒu g×?

_ Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n “Níc §¹i ViÖt ta”?

A. nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n:III. V¨n b¶n “N íc §¹i ViÖt ta” ( NguyÔn Tr·i).1. T¸c gi¶ NguyÔn Tr·i:_ NguyÔn Tr·i ( 1380 – 1442 ) hiÖu lµ øc Trai, quª ë lµng NhÞ Khª, phñ Thêng TÝn, tØnh Hµ T©y._ ¤ng lµ ngêi v¨n vâ song toµn, lµ nhµ yªu níc, anh hïng d©n téc, danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi._ Cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña NguyÔn Tr·i lµ bµi ac yªu níc rÊt ®¸ng tù hµo.2. V¨n b¶n “N íc §¹i ViÖt ta” :a. §Æc ®iÓm chÝnh cña thÓ “ço”:_ VÒ môc ®Ých:Tr×nh bµy chñ tr¬ng, c«ng bè kÕt qu¶ mét sù nghiÖp._ VÒ bè côc: gåm 4 phÇn.+ Nªu luËn ®Ò chÝnh nghÜa.+ V¹ch râ téi ¸c kÎ thï.+ KÓ l¹i qu¸ tr×nh kh¸ng chiÕn.+ Tuyªn bè chiÕn th¾ng, nªu cao chÝnh nghÜa._ VÒ lêi v¨n: ViÕt theo lèi v¨n biÒn ngÉu._ VÒ t¸c gi¶: Do vua chóa hoÆc thñ lÜnh viÕt.b. Néi dung cña v¨n b¶n “N íc §¹i ViÖt ta”: Nªu nguyªn lÝ nh©n nghÜa vµ ch©n lÝ vÒ sù tån t¹i ®éc lËp, cã chñ quyÒn

_ Kh¸i qu¸t tr×nh tù lËp luËn trong v¨n b¶n “Níc §¹i ViÖt ta” b»ng mét s¬ ®å?

_ Tr×nh bµy nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ NguyÔn ThiÕp?

_ Nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm chÝnh cña thÓ “tÊu”?

_ Nªu néi dung chÝnh cña v¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc”?

_ Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc”?

cña níc §¹i ViÖt.c. NÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n “N íc §¹i ViÖt ta” : _ Giäng ®iÖu hïng hån._ LÝ lÏ ®anh thÐp kÕt hîp dÉn chøng thuyÕt phôc._ C¶m xóc ch©n thµnh._ Lêi v¨n biÒn ngÉu giµu nh¹c ®iÖu.d. Tr×nh tù lËp luËn cña v¨n b¶n “N íc §¹i ViÖt ta”:

IV. V¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc” (NguyÔn ThiÕp).1. T¸c giÈ NguyÔn ThiÕp:_ NguyÔn ThiÕp ( 1723 – 1804 ) quª ë huyÖn ®øc Thä, tØnh Hµ TÜnh._ ¤ng lµ ngêi “thiªn t s¸ng suèt, häc réng hiÓu s©u”, ngêi ®¬ng thêi kÝnh träng thêng gäi lµ La S¬n Phu Tö._ NguyÔn ThiÕp tõng cã c«ng gióp triÒu T©y S¬n, gãp phÇn x©y dùng ®Êt níc vÒ mÆt chÝnh trÞ.2. V¨n b¶n “HÞch t íng sÜ” :a. §Æc ®iÓm chÝnh cña thÓ “tÊu”:_ Lµ mét lo¹i v¨n th cña bÒ t«i thÇn d©n göi cho vua chóa ®Ó tr×nh bµy sù viÖc, ý kiÕn, ®Ò nghÞ._ §îc viÕt b»ng v¨n xu«i hay v¨n vÇn, v¨n biÒn ngÉu.b. Néi dung cña v¨n b¶n “Bµn luËn

_ VÏ s¬ ®å çch triÓn khai lËp luËn cña v¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc”?

vÒ phÐp häc”: Nªu lªn môc ®Ých ch©n chÝnh cña viÖc häc, phª ph¸n nh÷ng biÓu hiÖn sai tr¸i cña viÖc häc, tõ ®ã kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p ®óng ®¾n trong häc tËp còng nh t¸c dông cña viÖc häc ch©n chÝnh.c. NÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc”: _ KÕt cÊu chÆt chÏ._ LËp luËn l« gÝc, giµu søc thuyÕt phôc._ KÕt hîp lÝ lÏ víi c¶m xóc._ KÕt hîp h×nh thøc v¨n xu«i víi v¨n biÒn ngÉu.d. Çch triÓn khai lËp luËn cña v¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc”:

Môc ®Ých ch©n chÝnhcña viÖc häc

Phª ph¸n nh÷ng Kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm; lÖch l¹c sai tr¸i ph-¬ng ph¸p ®óng ®¾n

T¸c dông cña viÖc häcch©n chÝnh

B. c©u hái «n tËp:I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. Dßng nµo sau ®©y nªu ®óng hoµn c¶nh s¸ng t¸c cña “B×nh Ng« ®¹i ço”? A. Tríc lóc nghÜa qu©n Lam S¬n chuÈn bÞ kh¸ng chiÕn chèng qu©n Minh. B. Trong thêi gian kh¸ng chiÕn chèng qu©n Minh. C. Sau khi qu©n ta ®¹i th¾ng qu©n Minh.

B. §¸p ¸n c©u hái «n tËp:I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. C

D. Kªu gäi mäi ngêi tham gia kh¸ng chiÕn chèng qu©n Minh.2. Néi dung chÝnh cña ®o¹n trÝch “Níc §¹i ViÖt ta” lµ: A. Nguyªn lÝ nh©n nghÜa cña d©n téc §¹i ViÖt. B. Ch©n lÝ vÒ sù tån t¹i ®éc lËp, cã chñ quyÒn cña d©n téc ta. C. Søc m¹nh cña nh©n nghÜa, cña ®éc lËp d©n téc. D. C¶ A vµ B.3. Cèt lâi t tëng nh©n nghÜa cña NguyÔn Tr·i qua ®o¹n trÝch “Níc §¹i ViÖt ta” lµ: A. Yªn d©n, trõ b¹o. B. Yªn d©n, c¨m thï giÆc. C. Yªu níc, th¬ng d©n. D. Yªu níc, trõ b¹o.4. Trong ®o¹n trÝch “Níc §¹i ViÖt ta”, yÕu tè nµo ®îc ®a ra nh»m môc ®Ých x¸c ®Þnh ®éc lËp, chñ quyÒn cña d©n téc? A. NÒn v¨n hiÕn l©u ®êi. B. TruyÒn thèng lÞch sö. C. Phong tôc tËp qu¸n. D. TÊt c¶ çc yÕu tè trªn.5. Dßng nµo sau ®©y nªu ®óng nhÊt vÒ ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña ®o¹n trÝch “Níc §¹i ViÖt ta”? A. LËp luËn chÆt chÏ, chøng cí hïng hån. B. Sö dông nhiÒu tõ ng÷ H¸n ViÖt. C. Sö dông çc kiÓu c©u mét çch s¸ng t¹o. D. DiÔn ®¹t râ ý, giäng ®iÖu thiÕt tha.6. Dßng nµo nãi ®óng nhÊt vÒ thÓ tÊu? A. Lêi cña thÇn d©n t©u lªn vua chóa ®Ó tr×nh bµy sù viÖc, ý kiÕn, ®Ò nghÞ. B. Lêi vua chóa ban truyÒn xuèng thÇn dan nh÷ng mÖnh lÖnh.

2. D

3. A

4. D

5. A

6. A

C. Lêi quan l¹i trong triÒu th«ng b¸o cho thÇn d©n biÕt ý kiÕn cña m×nh. D. Lêi vua chóa truyÒn mÖnh lÖnh xuèng çc tíng sÜ díi quyÒn.7. NguyÔn ThiÕp cã hiÖu lµ g×? A. T©y Hå. B. ¸ Nam. C. Sµo Nam. D. L¹p Phong C SÜ.8. Bµi tÊu cña NguyÔn ThiÕp göi vua Quang Trung vµo n¨m nµo? A. N¨m 1591. B. N¨m 1691. C. N¨m 1791. D. N¨m 1891.9. Môc ®Ých ch©n chÝnh cña viÖc häc trong “Bµn luËn vÒ phÐp häc” lµ g×? A. Häc ®Ó cÇu danh lîi. B. Häc ®Ó t×m kiÕm viÖc lµm. C. Häc ®Ó lµm ngêi. D. Häc ®Ó më réng kiÕn thøc.10. C©u v¨n nµo sau ®©y thÓ hiÖn râ nhÊt ý nghÜa, t¸c dông cña viÖc häc ch©n chÝnh? A. Ngäc kh«ng mµi kh«ng thµnh ®å vËt; ngêi kh«ng häc, kh«ng biÕt râ ®¹o. B. Níc ViÖt ta, tõ khi lËp quèc ®Õn giê, nÒn chÝnh häc ®· bÞ thÊt truyÒn. C. §ã míi thùc lµ çi ®¹o ngµy nay cã quan hÖ tíi lßng ngêi. D. §¹o häc thµnh th× ngêi tèt nhiÒu; ngêi tèt nhiÒu th× triÒu ®×nh ngay ng¾n mµ thiªn h¹ thÞnh trÞ.II. PhÇn c©u hái tù luËn.1. Nªu sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a thÓ hÞch vµ thÓ ço.

7. D

8. C

9. C

10. D

II. PhÇn c©u hái tù luËn.1. Sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a thÓ hÞch vµ thÓ ço:_ Gièng nhau: Cïng lµ mét lo¹i v¨n ban bè c«ng khai, cïng lµ thÓ v¨n nghÞ luËn, kÕt cÊu chÆt chÏ, lËp luËn s¾c bÐn, cã thÓ ®îc viÕt b»ng v¨n xu«i, v¨n vÇn hoÆc v¨n biÒn ngÉu._ Kh¸c nhau vÒ môc ®Ých, chøc n¨ng:+ HÞch ®Ó cæ vò, thuyÕt phôc, kªu gäi, môc ®Ých lµ khÝch lÖ tinh thÇn, t×nh c¶m.

2. ChØ ra nh÷ng yÕu tè c¨n b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ®éc lËp, chñ quyÒn cña d©n téc qua ®o¹n trÝch “Níc §¹i ViÖt ta”?

3. Søc thuyÕt phôc cña v¨n chÝnh luËn NguyÔn Tr·i chÝnh lµ ë chç kÕt hîp gi÷a lÝ lÏ vµ thùc tiÔn. Qua ®o¹n trÝch “Níc §¹i ViÖt ta”, em h·y lµm s¸ng tá ý kiÕn trªn.

4. Môc ®Ých ch©n chÝnh cña viÖc häc trong “Bµn luËn vÒ phÐp häc” lµ g×?

5. Tõ ®o¹n trÝch “Bµn luËn vÒ phÐp häc”, h·y nªu t¸c h¹i cña lèi häc lÖch?

+ Ço dïng ®Ó tr×nh bµy mét chñ tr¬ng hay c«ng bè kÕt qu¶ mét sù nghiÖp ®Ó mäi ngêi cïng biÕt.2. Nh÷ng yÕu tè c¨n b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ®éc lËp, chñ quyÒn cña d©n téc qua ®o¹n trÝch “Níc §¹i ViÖt ta”:_ NÒn v¨n hiÕn l©u ®êi._ Phong tôc tËp qu¸n._ ChÕ ®é riªng._ C¬ng vùc l·nh thæ._ LÞch sö riªng.3._ LÝ lÏ ng¾n gän nhng ch¾c ch¾n, s¾c bÐn, kh«ng thÓ phñ nhËn: C©u v¨n kh¼ng ®Þnh nguyªn lÝ nh©n nghÜa, çc tõ ng÷ thÓ hiÖn tÝnh chÊt hiÓn nhiªn, vèn cã, l©u ®êi cña níc §¹i ViÖt ®éc lËp, tù chñ._ Sö dông biÖn ph¸p so s¸nh ta víi Trung Quèc, ®Æt ta ngang hµng víi Trung Quèc vÒ çc ph¬ng diÖn tr×nh ®é chÝnh trÞ, tæ chøc chÕ ®é, qu¶n lÝ quèc gia._ DÉn chøng cô thÓ çc sù kiÖn lÞch sö nh»m kh¼ng ®Þnh çc lÝ lÏ ®· nªu.4. Môc ®Ých ch©n chÝnh cña viÖc häc trong “Bµn luËn vÒ phÐp häc” lµ: Häc ®Ó lµm ngêi.5. Tõ ®o¹n trÝch “Bµn luËn vÒ phÐp häc”, nªu t¸c h¹i cña lèi häc lÖch:_ T¸c h¹i cña lèi häc lÖch theo NguyÔn ThiÕp sÏ lµm cho ngêi häc kh«ng biÕt ®Õn “tam c¬ng ngò thêng”, “chóa tÇm thêng, thÇn nÞnh hãt”, ngêi trªn kÎ díi ®Òu thÝch sù ch¹y chät, luån cói, kh«ng cã thùc chÊt, dÉn ®Õn c¶nh “níc mÊt, nhµ tan”._ Ngµy nay häc lÖch sÏ lµm cho ngêi häc hæng kiÕn thøc c¬ b¶n, thiÕu kh¶ n¨ng thùc hµnh, kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp thu sù ph¸t triÓn khoa häc kÜ thuËt, ®¸p øng yªu cÇu x©y dùng ®Êt níc.

6. Nh÷ng phÐp häc nµo ®îc ®Ò cËp trong ®o¹n trÝch “Bµn luËn vÒ phÐp häc”? T¸c dông vµ ý nghÜa cña chóng?

7. Tõ “Bµn luËn vÒ phÐp häc” cña NguyÔn ThiÕp, nghÜ vÒ viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p häc tËp hiÖn nay.

6. Nh÷ng phÐp häc ®îc ®Ò cËp trong ®o¹n trÝch “Bµn luËn vÒ phÐp häc”:_ TuÇn tù tiÕn lªn, tõ thÊp ®Õn cao._ Häc réng, nghÜ s©u, biÕt tãm lîc nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n, cèt yÕu nhÊt._ Häc ph¶i biÕt kÕt hîp víi hµnh. Häc kh«ng ph¶i chØ ®Ó biÕt mµ cßn ®Ó lµm. §Êy lµ nh÷ng lêi khuyªn quý gi¸, cßn cã ý nghÜa ®Õn ngµy nay. Tu©n theo nh÷ng phÐp häc ®ã, ngêi häc sÏ n¾m ®îc çc kiÕn thøc c¬ b¶n, n©ng cao ®îc kiÕn thøc, rÌn luyÖn ®îc çc kÜ n¨ng thùc hµnh ¸p dông vµo cuéc sèng.7. Tõ “Bµn luËn vÒ phÐp häc” cña NguyÔn ThiÕp, nghÜ vÒ viÖc ®æi míi ph¬ng ph¸p häc tËp hiÖn nay:_ §æi míi ph¬ng ph¸p häc tËp nh»m môc ®Ých gi¸o dôc toµn diÖn nh©n çch ngêi häc sinh ( ngêi lµm._ §æi míi ph¬ng ph¸p häc tËp ®Ó ph¸t huy n¨ng lùc tù häc, tù rÌn, rÌn luyÖn kÜ n¨ng thùc hµnh, vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tÕ cuéc sèng.


«n tËp kiÓm tra v¨n

I. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. Mét trong nh÷ng c¶m høng chung cña hai bµi th¬ “Nhí rõng” vµ “¤ng ®å” lµ g×? A. Nhí tiÕc qu¸ khø. B. Th¬ng ngêi vµ hoµi cæ. C. Coi thêng vµ khinh bØ cuéc sèng tÇm thêng hiÖn t¹i. D. §au xãt vµ bÊt lùc.2. Hoµi Thanh cho r»ng: “Ta tëng

I. ®¸p ¸n PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. A

2. A

chõng thÊy nh÷ng ch÷ bÞ x« ®Èy, bÞ d»n vÆt bëi mét søc m¹nh phi thêng”. Theo em, ý kiÕn ®ã chñ yÕu nãi vÒ ®Æc ®iÓm g× cña bµi th¬ “Nhí rõng”? A. Trµn ®Çy c¶m xóc m·nh liÖt. B. Giµu nhÞp ®iÖu. C. Giµu h×nh ¶nh. D. Giµu gi¸ trÞ t¹o h×nh.3. Trong bµi th¬ “Quª h¬ng”, TÕ Hanh ®· so s¸nh “çnh buåm” víi h×nh ¶nh nµo? A. Con tuÊn m·. B. M¶nh hån lµng. C. D©n lµng. D. Quª h¬ng.4. H×nh ¶nh nµo xuÊt hiÖn hai lÇn trong bµi th¬ “Khi con tu hó”? A. Lóa chiªm. B. Trêi xanh. C. Con tu hó. D. N¾ng ®µo.5. Dßng nµo nãi ®óng nhÊt giäng ®iÖu chung cña bµi th¬ “Tøc c¶nh P¸c Bã”? A. Giäng thiÕt tha, tr×u mÕn. B. Giäng vui ®ïa, dÝ dám. C. Giäng trang nghiªm, chõng mùc. D. Giäng buån th¬ng, phiÒn muén.6. NhËn ®Þnh nµo nãi ®óng nhÊt h×nh ¶nh B¸c Hå hiÖn lªn qua bµi th¬ “Ng¾m tr¨ng”? A. Mét con ngêi cã kh¶ n¨ng nh×n xa tr«ng réng. B. Mét con ngêi cã b¶n lÜnh çch m¹ng kiªn cêng. C. Mét con ngêi yªu thiªn nhiªn vµ lu«n l¹c quan. D. Mét con ngêi giµu lßng yªu th¬ng.7. BiÖn ph¸p tu tõ nµo ®îc sö dông nhiÒu nhÊt trong bµi th¬ “§i ®êng”?

3. B

4. C

5. B

6. C

7. A

A. §iÖp tõ. B. Nh©n ho¸. C. So s¸nh. D. Ho¸n dô.8. V¨n b¶n nµo do La S¬n Phu Tö NguyÔn ThiÕp viÕt? A. B×nh Ng« ®¹i ço. B. S«ng nói níc Nam. C. Bµn luËn vÒ phÐp häc. D. HÞch tíng sÜ. 9. V¨n b¶n nµo ®îc trÝch tõ t¸c phÈm “B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p”? A. ThuÕ m¸u. B. §i ®êng. C. Nh÷ng trß lè hay lµ Va-ren vµ Phan Béi Ch©u. D. Ng¾m tr¨ng.10. LuËn ®iÓm nµo kh«ng xuÊt hiÖn trong v¨n b¶n “§i bé ngao du”? A. §i bé ngao du ®em ®Õn cho ta sù tù do vµ kh«ng phô thuéc vµo ai. B. §i bé ngao du lµ ph¶i võa ®i võa quan s¸t vµ nghiÒn ngÉm. C. Çc niÒm høng thó kh¸c nhau mµ ®i bé ngao du ®em l¹i cho con ngêi. D. §i bé ngao du lµ viÖc lµm nªn ®îc thùc hiÖn h»ng ngµy.II. PhÇn c©u hái tù luËn.C©u 1: T thÕ cña con hæ trong qu¸ khø ®îc miªu t¶ nh thÕ nµo qua ®o¹n 2 vµ ®o¹n 3 cña bµi th¬ “Nhí rõng”?

8. C

9. A

10. D

II. §¸p ¸n phÇn c©u hái tù luËn.C©u 1: §©y lµ hai ®o¹n hay nhÊt cña bµi th¬ “Nhí rõng”._ §o¹n 2:+ C¶nh tîng ®Ñp ®Ï, hïng vÜ, cao c¶. TÊt c¶ ®Òu réng lín, phi thêng. C¶nh t-îng cã tÝnh ph«ng nÒn ®Ó lµm næi bËt vÎ ®Ñp cña chóa s¬n l©m.+ Hæ hiÖn lªn oai phong, lÉm liÖt. §©y lµ ®o¹n th¬ mang tÝnh t¹o h×nh rÊt cao. Sù h« øng gi÷a bøc tranh thiªn nhiªn vµ vÎ ®Ñp cña chóa s¬n l©m lµm næi bËt søc m¹nh phi thêng cña hæ._ §o¹n 3 lµ bé tø b×nh léng lÉy:+ T thÕ cña hæ:

C©u 2: Hai so s¸nh trong nh÷ng c©u th¬ díi ®©y ( trong bµi th¬ “Quª h¬ng” cña TÕ Hanh): ChiÕc thuyÒn nhÑ, h¨ng nh con tuÊn m· Ph¨ng m¸i chÌo, m¹nh mÏ vît trêng giang.Vµ: Çnh buåm gi¬ng to nh m¶nh hån lµng Rín th©n tr¾ng bao la th©u gãp giã... Theo em, so s¸nh nµo hay h¬n? V× sao?

C©u 3: T¹i sao nhµ th¬ Tè H÷u ®Æt nhan ®Ò cho bµi th¬ cña m×nh lµ “Khi con tu hó” mµ kh«ng ®Æt lµ:A. TiÕng chim tu hó.

* Nh mét thi sÜ ( m¬ mµng ®øng uèng ¸nh tr¨ng tan ).* Nh mét hiÒn triÕt ( lÆng ng¾m giang s¬n ta ®æi míi ).* Nh mét ®Õ v¬ng ( TiÕng chim ca giÊc ngñ ta tng bõng ).* Nh mét chóa tÓ ( Ta ®îi chÕt m¶nh mÆt trêi gay g¾t ).+ Liªn tiÕp nh÷ng c©u hái: “Nµo ®©u...?”, “§©u...?” cho thÊy sù nuèi tiÕc kh«n ngu«i. Sù nuèi tiÕc Êy g¾n liÒn víi t©m tr¹ng tuyÖt väng qua lêi than: “Than «i! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u!”.C©u 2:_ So s¸nh trong hai c©u th¬ sau hay h¬n._ LÝ do:+ So s¸nh trong hai c©u th¬ ®Çu dÔ nhËn ra, ®óng nhng cha thËt míi l¹.+ So s¸nh trong hai c©u th¬ sau bÊt ngê, míi l¹, võa ®óng, võa hay, ngêi ®äc thËt khã h×nh dung nhng l¹i thÊy thËt s©u s¾c khi nhµ th¬ vÝ çnh buåm ( h×nh ¶nh cô thÓ – tîng trng cho lµng ®¸nh ç ) víi m¶nh hån lµng ( trõu tîng ).+ Cã sù chuyÓn ho¸ vµ hoµ nhËp gi÷a çnh buåm tr¾ng trªn nh÷ng con thuyÒn ra kh¬i víi khao kh¸t sèng trong s¸ng, m¹nh mÏ vµ l¬ng thiÖn cña nh÷ng ng d©n lµng biÓn quª h¬ng cña TÕ Hanh.C©u 3:_ Nhan ®Ò “TiÕng chim tu hó” kh«ng chØ râ ®îc çi kho¶nh kh¾c, thêi ®iÓm hiÖn t¹i._ Nhan ®Ò “HÌ dËy trong tï” g©y c¶m gi¸c chung chung._ Nhan ®Ò “T©m t trong tï” trïng víi nhan ®Ò ®Çu tiªn trong phÇn “XiÒng xÝch” cña tËp th¬ “Tõ Êy”.

B. HÌ dËy trong tï.C. T©m t trong tï.D. Khao kh¸t tù do....Gi¶i thÝch ng¾n gän tõng nhan ®Ò A, B, C, D.

C©u 4: ChÐp l¹i vµ ph©n tÝch t¸c dông biÓu c¶m cña nh÷ng c©u c¶m th¸n trong bµi th¬ “Quª h¬ng” vµ “Khi con tu hó”.

C©u 5: Em hiÓu thÕ nµo vÒ kh¸i niÖm thó l©m tuyÒn? Thó l©m tuyÒn ®îc thÓ hiÖn nh thÕ nµo trong bµi th¬ “Tøc

_ Nhan ®Ò “Khao kh¸t tù do” còng g©y c¶m gi¸c chung chung.=> Tãm l¹i, nhan ®Ò “Khi con tu hó”, lÈy ra tõ mét vÕ c©u th¬ ®Çu tiªn cña bµi th¬ tr¸nh ®îc nh÷ng h¹n chÕ trªn.C©u 4:_ Nh÷ng c©u th¬ trùc tiÕp miªu t¶ c¶m xóc.+ T«i thÊy nhí çi mïi nång mÆn qu¸! ( Quª h-¬ng )+ Ta nghe hÌ dËy bªn lßngMµ ch©n muèn ®¹p tan phßng, hÌ «i! Ngét lµm sao, chÕt uÊt th«iCon chim tu hó ngoµi trêi cø kªu! ( Khi con tu hó )_ Ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu c¶m:a. C©u: T«i thÊy nhí çi mïi nång mÆn qu¸! ( Quª h-¬ng )-> C¶m xóc, Ên tîng, nçi nhí quª h¬ng khi xa çch ®îc tËp trung vµo mïi vÞ cña lµng biÓn.b. §o¹n: Ta nghe hÌ dËy bªn lßngMµ ch©n muèn ®¹p tan phßng, hÌ «i! Ngét lµm sao, chÕt uÊt th«iCon chim tu hó ngoµi trêi cø kªu! ( Khi con tu hó )-> C¶m xóc ngét ng¹t, tï tóng, c¨m uÊt, nh lµ kh«ng chÞu næi n÷a v× ngép thë, v× bÞ mÊt tù do. TiÕng chim tu hó cø vang vang nh giôc gi· ngêi thanh niªn çch m¹ng trÎ tuæi tranh ®Êu ®Ó tung ngôc tï ra, ai ®©u ng¨n cÊm ®îc hån ta?C©u 5:_ Gi¶i thÝch kh¸i niÖm thó l©m tuyÒn: Çi thó vÞ khi ®îc sèng n¬i nói rõng.

c¶nh P¸c Bã” cña Hå ChÝ Minh?

C©u 6: Cã ý kiÕn cho r»ng: “ChiÕu dêi ®«” lµ v¨n b¶n thÓ hiÖn ý chÝ vµ t thÕ cña d©n téc §¹i ViÖt. Em cã ®ång ý víi ý kiÕn ®ã kh«ng? V× sao?

C©u 7: H·y nªu lªn nh÷ng nÐt míi vµ s©u s¾c trong t tëng cña NguyÔn Tr·i qua v¨n b¶n “Níc §¹i ViÖt ta” so víi bµi “S«ng nói níc Nam” cña LÝ Thêng KiÖt.

Mét trong nh÷ng lÏ sèng cña çc nhµ nho xa, thÝch gÇn gòi víi thiªn nhiªn, xa rêi danh lîi, quyÒn thÕ – lÏ sèng cña ®µo TiÒm, NguyÔn Tr·i, NguyÔn BØnh Khiªm, NguyÔn KhuyÕn,... B¸c Hå còng rÊt mong muèn ®îc sèng víi thó l©m tuyÒn: lµm mét c¨n nhµ nho nhá n¬i rõng suèi, sím chiÒu lµm b¹n víi çc cô giµ ®èn cñi, víi trÎ ch¨n tr©u,..._ Thó l©m tuyÒn ®îc thÓ hiÖn trong bµi th¬ “Tøc c¶nh P¸c Bã” cña Hå ChÝ Minh:+ Vui víi cuéc sèng nghÌo, thiÕu thèn n¬i nói rõng, ch¸o bÑ, rau m¨ng vÉn s½n sµng.+ Vui víi lèi sèng ¨n, ë, sinh ho¹t, lµm viÖc nÒn nÕp s¸ng ra, tèi vµo, dÞch sö §¶ng.+ Sù sang träng , thÝch thó cña cuéc ®êi ngêi çch m¹ng trong nh÷ng n¨m th¸ng ®Çy khã kh¨n, gian khæ.+ NiÒm vui, sù hãm hØnh cña mét ý chÝ kiªn ®Þnh, mét tÇm nh×n s¸ng suèt, mét t©m hån rÊt ®çi trÎ trung, mét chiÕn sÜ – nghÖ sÜ.

C©u 6: §©y lµ mét ý kiÕn chÝnh x¸c. V×:_ §Êt níc §¹i ViÖt lín m¹nh, lo¹n çt cø ®· bÞ ®Ëp tan, ®Êt níc ®ñ søc s¸nh ngang víi triÒu ®×nh ph¬ng B¾c._ Khi híng ®Õn mét kinh ®« míi réng lín, ®Ñp ®Ô lµ khi c¶ d©n téc cã nguyÖn väng ®Êt níc cêng thÞnh, thèng nhÊt, mu«n ®êi bÒn v÷ng.C©u 7: NÐt míi cña NguyÔn Tr·i:_ Quan niÖm vÒ quèc gia, d©n téc hoµn chØnh h¬n. Trong “S«ng nói níc Nam”, t¸c gi¶ míi nãi ®Õn hai yÕu tè: l·nh thæ vµ chñ quyÒn; cßn trong “Níc §¹i ViÖt

C©u 8: T tëng tiÕn bé cña NguyÔn ThiÕp thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm nµo qua v¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc”?

C©u 9: Em cã suy nghÜ g× vÒ çch t¸c gi¶ ®Æt tªn cho v¨n b¶n “ThuÕ m¸u”?

C©u 10: ViÕt ®o¹n v¨n lµm râ nhËn xÐt: “T×nh yªu níc s©u s¾c cña nh©n d©n ta” qua çc v¨n b¶n: ChiÕu dêi ®«, HÞch tíng sÜ, Níc §¹i ViÖt ta, Bµn luËn vÒ phÐp häc.

ta”, NguyÔn Tr·i bæ sung thªm ba yÕu tè: v¨n hiÕn, phong tôc tËp qu¸n, lÞch sö d©n téc._ Sù s©u s¾c thÓ hiÖn ë chè NguyÔn Tr·i kh¼ng ®Þnh v¨n hiÕn vµ truyÒn thèng lÞch sö lµ yÕu tè c¬ b¶n nhÊt kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i bÒn v÷ng cña mét quèc gia ®éc lËp.C©u 8: T tëng tiÕn bé cña NguyÔn ThiÕp thÓ hiÖn qua çc ph¬ng diÖn:_ CÇn ph¶i lo¹i bá lèi häc chuéng h×nh thøc, cÇu danh cÇu lîi cho ç nh©n._ ViÖc häc ph¶i ®îc phæ biÕn réng r·i._ ViÖc häc ph¶i b¾t ®Çu tõ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, häc ph¶i cã ph¬ng ph¸p, häc ®i ®«i víi hµnh._ Môc ®Ých cao nhÊt: v× d©n, v× níc.C©u 9:_ Trong thùc tÕ, kh«ng cã thø thuÕ nµo gäi lµ thuÕ m¸u._ ThuÕ m¸u lµ çch ®Æt tªn cña t¸c gi¶ nh»m ph¶n ¸nh mét thñ ®o¹n bãc lét tµn nhÉn cña chÕ ®é thùc d©n ë çc níc thuéc ®Þa: biÕn ngêi d©n n¬i ®©y thµnh vËt hi sinh trong çc cuéc chiÕn tranh phi nghÜa._ Çch ®Æt tªn ThuÕ m¸u ®· béc lé trùc tiÕp quan ®iÓm phª ph¸n, tè ço cña t¸c gi¶ tríc thùc tr¹ng ®ã.C©u 10: §o¹n v¨n cÇn lµm râ lßng yªu níc s©u s¾c cña nh©n d©n ta ®îc thÓ hiÖn qua bèn t¸c phÈm v¨n häc trung ®¹i ®· häc:_ NguyÖn väng x©y dùng ®Êt níc ®éc lËp, tù cêng, lín m¹nh ( ChiÕu dêi ®« )._ QuyÕt t©m b¶o vÖ ®Êt níc ( HÞch t-íng sÜ)._ Tù hµo vÒ nÒn v¨n hiÕn vµ ®éc lËp cña ®Êt níc ( Níc §¹i ViÖt ta )._ NguyÖn väng x©y dùng nÒn gi¸o dôc

cã Ých cho níc nhµ ( Bµn luËn vÒ phÐp häc ).

C©u hái «n tËp kiÓm tra v¨nI. PhÇn c©u hái tr¾c nghiÖm.1. Mét trong nh÷ng c¶m høng chung cña hai bµi th¬ “Nhí rõng” vµ “¤ng ®å” lµ g×? A. Nhí tiÕc qu¸ khø. C. Coi thêng vµ khinh bØ cuéc sèng tÇm thêng hiÖn t¹i. B. Th¬ng ngêi vµ hoµi cæ. D. §au xãt vµ bÊt lùc.2. Hoµi Thanh cho r»ng: “Ta tëng chõng thÊy nh÷ng ch÷ bÞ x« ®Èy, bÞ d»n vÆt bëi mét søc m¹nh phi thêng”. Theo em, ý kiÕn ®ã chñ yÕu nãi vÒ ®Æc ®iÓm g× cña bµi th¬ “Nhí rõng”? A. Trµn ®Çy c¶m xóc m·nh liÖt. C. Giµu h×nh ¶nh. B. Giµu nhÞp ®iÖu. D. Giµu gi¸ trÞ t¹o h×nh. 3. Trong bµi th¬ “Quª h¬ng”, TÕ Hanh ®· so s¸nh “çnh buåm” víi h×nh ¶nh nµo? A. Con tuÊn m·. C. D©n lµng. B. M¶nh hån lµng. D. Quª h¬ng. 4. H×nh ¶nh nµo xuÊt hiÖn hai lÇn trong bµi th¬ “Khi con tu hó”? A. Lóa chiªm. C. Con tu hó. B. Trêi xanh. D. N¾ng ®µo. 5. Dßng nµo nãi ®óng nhÊt giäng ®iÖu chung cña bµi th¬ “Tøc c¶nh P¸c Bã”? A. Giäng thiÕt tha, tr×u mÕn. C. Giäng trang nghiªm, chõng mùc. B. Giäng vui ®ïa, dÝ dám. D. Giäng buån th¬ng, phiÒn muén. 6. NhËn ®Þnh nµo nãi ®óng nhÊt h×nh ¶nh B¸c Hå hiÖn lªn qua bµi th¬ “Ng¾m tr¨ng”? A. Mét con ngêi cã kh¶ n¨ng nh×n xa tr«ng réng. B. Mét con ngêi cã b¶n lÜnh çch m¹ng kiªn cêng. C. Mét con ngêi yªu thiªn nhiªn vµ lu«n l¹c quan. D. Mét con ngêi giµu lßng yªu th¬ng.7. BiÖn ph¸p tu tõ nµo ®îc sö dông nhiÒu nhÊt trong bµi th¬ “§i ®êng”? A. §iÖp tõ. B. Nh©n ho¸. C. So s¸nh. D. Ho¸n dô. 8. V¨n b¶n nµo do La S¬n Phu Tö NguyÔn ThiÕp viÕt? A. B×nh Ng« ®¹i ço. C. Bµn luËn vÒ phÐp häc. B. S«ng nói níc Nam. D. HÞch tíng sÜ. 9. V¨n b¶n nµo ®îc trÝch tõ t¸c phÈm “B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p”?

A. ThuÕ m¸u. C. Nh÷ng trß lè hay lµ Va-ren vµ Phan Béi Ch©u. B. §i ®êng. D. Ng¾m tr¨ng. 10. LuËn ®iÓm nµo kh«ng xuÊt hiÖn trong v¨n b¶n “§i bé ngao du”? A. §i bé ngao du ®em ®Õn cho ta sù tù do vµ kh«ng phô thuéc vµo ai. B. §i bé ngao du lµ ph¶i võa ®i võa quan s¸t vµ nghiÒn ngÉm. C. Çc niÒm høng thó kh¸c nhau mµ ®i bé ngao du ®em l¹i cho con ngêi. D. §i bé ngao du lµ viÖc lµm nªn ®îc thùc hiÖn h»ng ngµy.II. PhÇn c©u hái tù luËn.C©u 1: T thÕ cña con hæ trong qu¸ khø ®îc miªu t¶ nh thÕ nµo qua ®o¹n 2 vµ ®o¹n 3 cña bµi th¬ “Nhí rõng”?C©u 2: Hai so s¸nh trong nh÷ng c©u th¬ díi ®©y ( trong bµi th¬ “Quª h¬ng” cña TÕ Hanh): ChiÕc thuyÒn nhÑ, h¨ng nh con tuÊn m· Ph¨ng m¸i chÌo, m¹nh mÏ vît trêng giang.Vµ: Çnh buåm gi¬ng to nh m¶nh hån lµng Rín th©n tr¾ng bao la th©u gãp giã... Theo em, so s¸nh nµo hay h¬n? V× sao?C©u 3: T¹i sao nhµ th¬ Tè H÷u ®Æt nhan ®Ò cho bµi th¬ cña m×nh lµ “Khi con tu hó” mµ kh«ng ®Æt lµ:A. TiÕng chim tu hó.B. HÌ dËy trong tï.C. T©m t trong tï.D. Khao kh¸t tù do.... Gi¶i thÝch ng¾n gän tõng nhan ®Ò A, B, C, D.C©u 4: ChÐp l¹i vµ ph©n tÝch t¸c dông biÓu c¶m cña nh÷ng c©u c¶m th¸n trong bµi th¬ “Quª h¬ng” vµ “Khi con tu hó”.C©u 5: Em hiÓu thÕ nµo vÒ kh¸i niÖm thó l©m tuyÒn? Thó l©m tuyÒn ®îc thÓ hiÖn nh thÕ nµo trong bµi th¬ “Tøc c¶nh P¸c Bã” cña Hå ChÝ Minh?C©u 6: Cã ý kiÕn cho r»ng: “ChiÕu dêi ®«” lµ v¨n b¶n thÓ hiÖn ý chÝ vµ t thÕ cña d©n téc §¹i ViÖt. Em cã ®ång ý víi ý kiÕn ®ã kh«ng? V× sao?C©u 7:

H·y nªu lªn nh÷ng nÐt míi vµ s©u s¾c trong t tëng cña NguyÔn Tr·i qua v¨n b¶n “Níc §¹i ViÖt ta” so víi bµi “S«ng nói níc Nam” cña LÝ Thêng KiÖt.C©u 8: T tëng tiÕn bé cña NguyÔn ThiÕp thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm nµo qua v¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc”?C©u 9: Em cã suy nghÜ g× vÒ çch t¸c gi¶ ®Æt tªn cho v¨n b¶n “ThuÕ m¸u”?C©u 10: ViÕt ®o¹n v¨n lµm râ nhËn xÐt: “T×nh yªu níc s©u s¾c cña nh©n d©n ta” qua çc v¨n b¶n: ChiÕu dêi ®«, HÞch tíng sÜ, Níc §¹i ViÖt ta, Bµn luËn vÒ phÐp häc.

*************************


Héi tho¹i

_ Em hiÓu héi tho¹i lµ g×?

_ ThÕ nµo lµ vai x· héi trong héi tho¹i?

_ Vai x· héi ®îc x¸c ®Þnh b»ng çc quan hÖ nµo?

_ ThÕ nµo lµ lît lêi?

A. Lý thuyÕt:1. Kh¸i niÖm héi tho¹i: Héi tho¹i lµ sö dông mét ng«n ng÷ ®Ó trao ®æi th«ng tin víi nhau.2. Vai x· héi trong héi tho¹i:_ Trong héi tho¹i, mçi ngêi ®Òu cã vai x· héi cña m×nh. Vai x· héi lµ vÞ trÝ cña ngêi tham gia héi tho¹i ®èi víi ngêi kh¸c trong cuéc tho¹i._ Vai x· héi ®îc x¸c ®Þnh b»ng çc quan hÖ x· héi:+ Quan hÖ trªn – díi hay ngang ngµng (theo tuæi t¸c, theo thø bËc trong gia ®×nh vµ x· héi ).+ Quan hÖ th©n – s¬ ( theo møc ®é quen biÕt, th©n t×nh ) V× quan hÖ x· héi vèn rÊt ®a d¹ng nªn vai x· héi cña mçi ngêi còng rÊt ®a d¹ng, nhiÒu chiÒu. Khi tham gia héi tho¹i, mçi ngêi cÇn x¸c ®Þnh ®óng vai cña m×nh ®Ó chän çch nãi cho phï hîp.3. L ît lêi trong héi tho¹i :_ Trong héi tho¹i, mçi ngêi tham gia héi tho¹i ®Òu cã quyÒn ®îc nãi. Mçi lÇn cã mét ngêi tham gia héi tho¹i ®îc gäi lµ

_ Khi héi tho¹i cã nªn cíp lêi ngêi kh¸c kh«ng?

I. PhÇn BT tr¾c nghiÖm.1. Vai x· héi trong héi tho¹i lµ g×? A. Lµ vÞ thÕ cña ngêi tham gia héi tho¹i. B. Lµ quan hÖ th©n – s¬ cña nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i. C. Lµ quan hÖ ngang hµng cña nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i. D. Lµ çch thøc xng h« cña nh÷ng ng-êi tham gia héi tho¹i.2. Ngêi tham gia héi tho¹i cÇn chó ý ®Õn ®iÒu g× ®Ó cuéc héi tho¹i cã kÕt qu¶? A. Çch xng h« cho ®óng vai giao tiÕp. B. Quan hÖ víi ngêi héi tho¹i. C. Néi dung héi tho¹i. D. TÊt c¶ çc ®iÒu trªn.3. Khi héi tho¹i víi ngêi cã quan hÖ ngang hµng, th©n thiÕt, cÇn cã th¸i ®é øng xö thÕ nµo? A. Kh¸ch s¸o. B. Th©n mËt. C. Suång s·. D. T«n träng.4. Khi héi tho¹i víi ngêi cã vai x· héi lµ bÒ trªn ta cÇn cã th¸i ®é øng xö nh thÕ nµo? A. KÝnh träng. B. Ngìng mé. C. T«n träng. D. Kh¸ch s¸o.5. Trong héi tho¹i, khi nµo çch xng h« thay ®æi? A. Khi néi dung héi tho¹i thay ®æi.

mét lît lêi._ §Ó gi÷ phÐp lÞch sù, cÇn tr¸nh nãi tranh lît lêi, c¾t lêi hoÆc xen vµo lêi ngêi kh¸c. NhiÒu khi im lÆng khi ®Õn lît lêi cña m×nh còng lµ mét çch biÓu thÞ th¸i ®é.B. bµi tËp:I. PhÇn BT tr¾c nghiÖm.1. A

2. D

3. B

4. A

5. D

B. Khi t×nh c¶m gi÷a nh÷ng ngêi héi tho¹i thay ®æi. C. Khi vai giao tiÕp cña nh÷ng ngêi héi tho¹i thay ®æi. D. Mét trong çc ý A,B,C.6. Mét ngêi cha nãi chuyÖn víi mét ngêi con vÒ c«ng viÖc gia ®×nh. Trong cuéc tho¹i ®ã, quan hÖ gi÷a hai ngêi lµ quan hÖ g×? A. Quan hÖ gia ®×nh. B. Quan hÖ chøc vô x· héi. C. Quan hÖ tuæi t¸c. D. Quan hÖ hä hµng.7. Mét ngêi cha lµ gi¸m ®èc c«ng ti nãi chuyÖn víi ngêi con lµ trëng phßng tµi vô cña c«ng ti ®ã vÒ tµi kho¶n cña c«ng ti. Khi ®ã, quan hÖ gi÷a hä lµ quan hÖ g×? A. Quan hÖ gia ®×nh. B. Quan hÖ tuæi t¸c. C. Quan hÖ chøc vô x· héi. D. Quan hÖ b¹n bÌ, ®ång nghiÖp.8. ThÕ nµo lµ hµnh vi “cíp lêi”( xÐt theo çch hiÓu vÒ lît lêi )? A. Nãi tranh lît lêi cña ngêi kh¸c. B. Nãi khi ngêi kh¸c ®· kÕt thóc lît lêi cña ngêi ®ã. C. Nãi khi ngêi kh¸c cha kÕt thóc lît lêi cña ngêi ®ã. D. Nãi xen vµo khi ngêi kh¸c kh«ng yªu cÇu.9. Cha mÑ ®ang bµn b¹c víi nhau vÒ vÊn ®Ò kinh tÕ trong gia ®×nh. Ng-êi con ngåi gÇn ®ã nãi xen vµo c©u chuyÖn khiÕn cha mÑ rÊt bùc m×nh. Trong lÜnh vùc héi tho¹i, hiÖn tîng ngêi con nãi xen vµo c©u chuyÖn nh trªn ®îc gäi lµ hiÖn tîng g×? A. Nãi leo. B. Cíp lêi. C. Nãi tranh.

6. A

7. C

8. A

9. A

10. C

D. Nãi hçn.10. Trong mét buæi th¶o luËn ë líp häc, c« gi¸o yªu cÇu häc sinh A ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ mét vÊn ®Ò. Häc sinh A cha kÞp tr×nh bµy ý kiÕn cña m×nh th× häc sinh B ®· véi vµng ®a ra nh÷ng suy nghÜ vÒ vÊn ®Ò ®ã. Trong lÜnh vùc héi tho¹i, hµnh vi ®ã cña B ®îc gäi lµ hµnh vi g×? A. Nãi leo. B. Im lÆng. C. Nãi tranh. D. Nãi hçn. II. PhÇn BT tù luËn.Bµi tËp 1: §äc kÜ ®o¹n v¨n sau råi tr¶ lêi çc c©u hái bªn díi. Cã ngêi khÏ nãi:_ BÈm, dÔ cã khi ®ª vì!Ngµi cau mÆt, g¾t r»ng:_ MÆc kÖ! Råi ngåi xÕp bµi l¹i, quay gèi dùa sang bªn tay ph¶i, nghiªng m×nh b¶o thÇy ®Ò l¹i:_ Cã ¨n kh«ng th× bèc chø! ThÇy ®Ò véi vµng:_ D¹, bÈm, bèc. ( “Sèng chÕt mÆc bay” – Ph¹m Duy Tèn)a. Trong ®o¹n v¨n trªn, cã mÊy ngêi tham gia héi tho¹i?b. H·y chØ ra vai x· héi cña nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i trong ®o¹n v¨n trªn.

Bµi tËp 2: Çch xng h« cña DÕ MÌn víi DÕ Cho¾t thay ®æi nh thÕ nµo trong hai ®o¹n héi tho¹i sau? Çch xng h« thay ®æi nh vËy nãi lªn ®iÒu g×?

II. PhÇn BT tù luËn.Bµi tËp 1:

a. Cã 3 ngêi tham gia héi tho¹i: ngêi b¸o tin, thÇy ®Ò, quan phô mÉu.b. Vai x· héi cña nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i:_ Ngêi b¸o tin lµ bÒ díi._ ThÇy ®Ò lµ cÊp díi cña quan._ Quan lµ bÒ trªn cña tÊt c¶ nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i.Bµi tËp 2:_ Lêi tho¹i a: DÕ MÌn gi÷ vai trß bÒ trªn, trÞnh thîng, coi thêng DÕ Cho¾t._ Lêi tho¹i b: DÕ MÌn ngang hµng víi DÕ Cho¾t. Çch xng h« thay ®æi nh vËy thÓ hiÖn th¸i ®é cña MÌn ®· thay ®æi. DÕ MÌn ©n hËn, hiÓu ra çi sai cña m×nh.

a. _ Sî g×? Mµy b¶o tao sî çi g×? Mµy b¶o tao cßn biÕt sî ai h¬n tao n÷a!b. _ Nµo ®©u t«i biÕt c¬ sù l¹i ra n«ng nçi nµy! T«i hèi l¾m! T«i hèi hËn l¾m! Anh mµ chÕt lµ chØ t¹i çi téi ng«ng cuång d¹i dét cña t«i. T«i biÕt lµm thÕ nµo b©y giê? ( “DÕ MÌn phiªu lu kÝ” – T« Hoµi ) Bµi tËp 3: Tõ ngoµi vên trë vµo, mÆt chó TiÕn Lª r¹ng rì l¾m:_ Anh chÞ cã phóc lín råi. Anh cã biÕt con g¸i anh lµ mét thiªn tµi héi ho¹ kh«ng?(“Bøc tranh cña em g¸i t«i” – T¹ Duy Anh) a. Chó TiÕn Lª nãi chuyÖn víi b¹n cña m×nh ( lµ bè mÑ cña KiÒu Ph¬ng ) nhng l¹i gäi lµ “anh chÞ”, v× sao vËy?b. Cã thÓ thay tõ “anh chÞ” trong c©u ®èi tho¹i trªn b»ng tõ nµo?Bµi tËp 4: §o¹n v¨n: C« t«i bçng ®æi giäng, l¹i vç vai, nh×n vµo mÆt t«i, nghiªm nghÞ:_ VËy mµy hái c« Th«ng – tªn ngêi ®µn bµ hä néi xa kia – chç ë cña mî mµy, råi ®¸nh giÊy cho mî mµy, b¶o dï sao còng ph¶i vÒ. Tríc sau còng mét lÇn xÊu, ch¶ nhÏ b¸n xíi m·i ®îc sao? Tá sù ngËm ngïi th¬ng xãt thÇy t«i, c« t«i chËp chõng nãi tiÕp:_ MÊy l¹i r»m th¸ng t¸m nµy lµ giç ®Çu cËu mµy, mî mµy vÒ dï sao còng ®ì tñi cho cËu mµy vµ mµy còng cßn ph¶i cã hä, cã hµng ngêi ta hái ®Õn chø? ( “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” – Nguyªn Hång ) a. §äc ®o¹n v¨n, em hiÓu cã nh÷ng ai tham gia vµo cuéc tho¹i trªn?b. Trong cuéc héi tho¹i ®ã, nguyªn t¾c

Bµi tËp 3:

a. Gäi hä lµ “anh chÞ” lµ çch nãi, xng h« võa th©n mËt võa t«n träng, thêng gÆp trong ®êi sèng.b. Tõ “anh chÞ” trong c©u nãi cña chó TiÕn Lª cã thÓ thay b»ng “çc b¹n”.Bµi tËp 4:

a. Trong ®o¹n héi tho¹i cã 2 nh©n vËt tham gia: bµ c« vµ Hång.b. Nguyªn t¾c vÒ lît lêi ®· bÞ vi ph¹m: Bµ c« nãi cßn Hång im lÆng. §ã lµ Hång chñ ®éng kh«ng nãi.Bµi tËp 5: CÇn s¾p xÕp l¹i theo trËt tù.

1. Im th»ng nµy! ... §Ó cho ngêi ta dÆn

vÒ lît lêi ®· bÞ vi ph¹m nh thÕ nµo?

Bµi tËp 5: H·y s¾p xÕp çc dßng díi ®©y theo mét trËt tù hîp lÝ ®Ó t¹o thµnh cuéc héi tho¹i gi÷a ngêi cha vµ ngêi con.1. Im th»ng nµy! ... §Ó cho ngêi ta dÆn nã. Mua ®é hai xu chÌ...2. Ýt nhÊt ph¶i n¨m xu. Mua Ýt nã kh«ng cã tiÒn tr¶ l¹i.3. RÇy hai xu, hµng chÌ nã ch¶ b¸n th× sao...4. Hai xu kh«ng b¸n, th× mÊy xu míi b¸n?5. Mét ngµn Êm...¤ng l·o c¶ ®êi kh«ng chÞu ®i chî, cø tëng chÌ rÎ l¾m.6. Th× mua c¶ n¨m xu vËy. N¨m xu th× nÊu ®îc mÊy Êm?Bµi tËp 6: §äc mÈu chuyÖn sau: Mét sím, th»ng Hïng, míi “nhËp c” vµo xãm t«i, d¾t chiÕc xe ®¹p gÇn hÕt h¬i ra tiÖm söa xe cña b¸c Hai. Nã hÊt hµm víi b¸c Hai:_ B¬m cho çi b¸nh tríc. Nhanh lªn nhÐ, trÔ giê häc råi.B¸c Hai nh×n th»ng Hïng råi nãi:_ TiÖm cña b¸c kh«ng cã b¬m thuª._ VËy mîn çi b¬m, t«i b¬m lÊy vËy._ B¬m cña b¸c bÞ háng, ch¸u chÞu khã d¾t ®Õn tiÖm kh¸c vËy.Võa lóc Êy, çi Hoa nhµ ë cuèi ngâ còng d¾t xe ®¹p ch¹y vµo tÝu tÝt chµo hái:_ Ch¸u chµo b¸c Hai ¹! B¸c ¬i, cho ch¸u mîn çi b¬m nhÐ. ChiÒu nay ch¸u ®i häc vÒ, b¸c söa giïm ch¸u nhÐ, kh«ng biÕt sao nã cø x× h¬i m·i._ §îc råi. Nµo ®Ó b¸c b¬m cho. Ch¸u lµ con g¸i, biÕt b¬m kh«ng mµ b¬m!_ Ch¸u c¶m ¬n b¸c nhiÒu. ( Theo Thµnh

nã. Mua ®é hai xu chÌ...2. RÇy hai xu, hµng chÌ nã ch¶ b¸n th× sao...3. Hai xu kh«ng b¸n, th× mÊy xu míi b¸n?4. Ýt nhÊt ph¶i n¨m xu. Mua Ýt nã kh«ng cã tiÒn tr¶ l¹i.5. Th× mua c¶ n¨m xu vËy. N¨m xu th× nÊu ®îc mÊy Êm?6. Mét ngµn Êm...¤ng l·o c¶ ®êi kh«ng chÞu ®i chî, cø tëng chÌ rÎ l¾m.Bµi tËp 6:

Tríc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh râ vai x· héi gi÷a b¸c Hai vµ hai b¹n nhá ( quan hÖ trªn – díi). Víi vai x· héi nh vËy, çch nãi cña Hoa phï hîp, cßn çch nãi cña Hïng tá ra hçn l¸o, xÕch mÐ ( nãi trèng kh«ng ).

Long ) H·y nhËn xÐt vÒ çch nãi n¨ng cña hai b¹n Hïng vµ Hoa.

**************************************************************************Bµi tËp bæ trî:I. PhÇn BT tr¾c nghiÖm.1. Vai x· héi trong héi tho¹i lµ g×? A. Lµ vÞ thÕ cña ngêi tham gia héi tho¹i. B. Lµ quan hÖ th©n – s¬ cña nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i. C. Lµ quan hÖ ngang hµng cña nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i. D. Lµ çch thøc xng h« cña nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i.2. Ngêi tham gia héi tho¹i cÇn chó ý ®Õn ®iÒu g× ®Ó cuéc héi tho¹i cã kÕt qu¶? A. Çch xng h« cho ®óng vai giao tiÕp. C. Néi dung héi tho¹i. B. Quan hÖ víi ngêi héi tho¹i. D. TÊt c¶ çc ®iÒu trªn.3. Khi héi tho¹i víi ngêi cã quan hÖ ngang hµng, th©n thiÕt, cÇn cã th¸i ®é øng xö thÕ nµo? A. Kh¸ch s¸o. C. Suång s·. B. Th©n mËt. D. T«n träng.4. Khi héi tho¹i víi ngêi cã vai x· héi lµ bÒ trªn ta cÇn cã th¸i ®é øng xö nh thÕ nµo? A. KÝnh träng. C. T«n träng. B. Ngìng mé. D. Kh¸ch s¸o.5. Trong héi tho¹i, khi nµo çch xng h« thay ®æi? A. Khi néi dung héi tho¹i thay ®æi. B. Khi t×nh c¶m gi÷a nh÷ng ngêi héi tho¹i thay ®æi. C. Khi vai giao tiÕp cña nh÷ng ngêi héi tho¹i thay ®æi. D. Mét trong çc ý A,B,C.6. Mét ngêi cha nãi chuyÖn víi mét ngêi con vÒ c«ng viÖc gia ®×nh. Trong cuéc tho¹i ®ã, quan hÖ gi÷a hai ngêi lµ quan hÖ g×? A. Quan hÖ gia ®×nh. C. Quan hÖ tuæi t¸c. B. Quan hÖ chøc vô x· héi. D. Quan hÖ hä hµng.

7. Mét ngêi cha lµ gi¸m ®èc c«ng ti nãi chuyÖn víi ngêi con lµ trëng phßng tµi vô cña c«ng ti ®ã vÒ tµi kho¶n cña c«ng ti. Khi ®ã, quan hÖ gi÷a hä lµ quan hÖ g×? A. Quan hÖ gia ®×nh. C. Quan hÖ chøc vô x· héi. B. Quan hÖ tuæi t¸c. D. Quan hÖ b¹n bÌ, ®ång nghiÖp.8. ThÕ nµo lµ hµnh vi “cíp lêi”( xÐt theo çch hiÓu vÒ lît lêi )? A. Nãi tranh lît lêi cña ngêi kh¸c. B. Nãi khi ngêi kh¸c ®· kÕt thóc lît lêi cña ngêi ®ã. C. Nãi khi ngêi kh¸c cha kÕt thóc lît lêi cña ngêi ®ã. D. Nãi xen vµo khi ngêi kh¸c kh«ng yªu cÇu.9. Cha mÑ ®ang bµn b¹c víi nhau vÒ vÊn ®Ò kinh tÕ trong gia ®×nh. Ngêi con ngåi gÇn ®ã nãi xen vµo c©u chuyÖn khiÕn cha mÑ rÊt bùc m×nh. Trong lÜnh vùc héi tho¹i, hiÖn tîng ngêi con nãi xen vµo c©u chuyÖn nh trªn ®îc gäi lµ hiÖn tîng g×? A. Nãi leo B. Cíp lêi C. Nãi tranh D. Nãi hçn10. Trong mét buæi th¶o luËn ë líp häc, c« gi¸o yªu cÇu häc sinh A ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ mét vÊn ®Ò. Häc sinh A cha kÞp tr×nh bµy ý kiÕn cña m×nh th× häc sinh B ®· véi vµng ®a ra nh÷ng suy nghÜ vÒ vÊn ®Ò ®ã. Trong lÜnh vùc héi tho¹i, hµnh vi ®ã cña B ®îc gäi lµ hµnh vi g×? A. Nãi leo B. Im lÆng C. Nãi tranh D. Nãi hçn

II. PhÇn BT tù luËn.Bµi tËp 1: §äc kÜ ®o¹n v¨n sau råi tr¶ lêi çc c©u hái bªn díi. Cã ngêi khÏ nãi:_ BÈm, dÔ cã khi ®ª vì!Ngµi cau mÆt, g¾t r»ng:_ MÆc kÖ! Råi ngåi xÕp bµi l¹i, quay gèi dùa sang bªn tay ph¶i, nghiªng m×nh b¶o thÇy ®Ò l¹i:_ Cã ¨n kh«ng th× bèc chø! ThÇy ®Ò véi vµng:_ D¹, bÈm, bèc. ( “Sèng chÕt mÆc bay” _ Ph¹m Duy Tèn )a. Trong ®o¹n v¨n trªn, cã mÊy ngêi tham gia héi tho¹i?b. H·y chØ ra vai x· héi cña nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i trong ®o¹n v¨n trªn.Bµi tËp 2: Çch xng h« cña DÕ MÌn víi DÕ Cho¾t thay ®æi nh thÕ nµo trong hai ®o¹n héi tho¹i sau? Çch xng h« thay ®æi nh vËy nãi lªn ®iÒu g×?

a. _ Sî g×? Mµy b¶o tao sî çi g×? Mµy b¶o tao cßn biÕt sî ai h¬n tao n÷a!b. _ Nµo ®©u t«i biÕt c¬ sù l¹i ra n«ng nçi nµy! T«i hèi l¾m! T«i hèi hËn l¾m! Anh mµ chÕt lµ chØ t¹i çi téi ng«ng cuång d¹i dét cña t«i. T«i biÕt lµm thÕ nµo b©y giê? ( “DÕ MÌn phiªu lu kÝ” _ T« Hoµi )Bµi tËp 3: Tõ ngoµi vên trë vµo, mÆt chó TiÕn Lª r¹ng rì l¾m:_ Anh chÞ cã phóc lín råi. Anh cã biÕt con g¸i anh lµ mét thiªn tµi héi ho¹ kh«ng? ( “Bøc tranh cña em g¸i t«i” _ T¹ Duy Anh )a. Chó TiÕn Lª nãi chuyÖn víi b¹n cña m×nh ( lµ bè mÑ cña KiÒu Ph¬ng ) nhng l¹i gäi lµ “anh chÞ”, v× sao vËy?b. Cã thÓ thay tõ “anh chÞ” trong c©u ®èi tho¹i trªn b»ng tõ nµo?Bµi tËp 4: §o¹n v¨n: C« t«i bçng ®æi giäng, l¹i vç vai, nh×n vµo mÆt t«i, nghiªm nghÞ:_ VËy mµy hái c« Th«ng – tªn ngêi ®µn bµ hä néi xa kia – chç ë cña mî mµy, råi ®¸nh giÊy cho mî mµy, b¶o dï sao còng ph¶i vÒ. Tríc sau còng mét lÇn xÊu, ch¶ nhÏ b¸n xíi m·i ®îc sao? Tá sù ngËm ngïi th¬ng xãt thÇy t«i, c« t«i chËp chõng nãi tiÕp:_ MÊy l¹i r»m th¸ng t¸m nµy lµ giç ®Çu cËu mµy, mî mµy vÒ dï sao còng ®ì tñi cho cËu mµy vµ mµy còng cßn ph¶i cã hä, cã hµng ngêi ta hái ®Õn chø? ( “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” _ Nguyªn Hång )a. §äc ®o¹n v¨n, em hiÓu cã nh÷ng ai tham gia vµo cuéc tho¹i trªn?b. Trong cuéc héi tho¹i ®ã, nguyªn t¾c vÒ lît lêi ®· bÞ vi ph¹m nh thÕ nµo?Bµi tËp 5: H·y s¾p xÕp çc dßng díi ®©y theo mét trËt tù hîp lÝ ®Ó t¹o thµnh cuéc héi tho¹i gi÷a ngêi cha vµ ngêi con.1. Im th»ng nµy! ... §Ó cho ngêi ta dÆn nã. Mua ®é hai xu chÌ...2. Ýt nhÊt ph¶i n¨m xu. Mua Ýt nã kh«ng cã tiÒn tr¶ l¹i.3. RÇy hai xu, hµng chÌ nã ch¶ b¸n th× sao...4. Hai xu kh«ng b¸n, th× mÊy xu míi b¸n?5. Mét ngµn Êm...¤ng l·o c¶ ®êi kh«ng chÞu ®i chî, cø tëng chÌ rÎ l¾m.6. Th× mua c¶ n¨m xu vËy. N¨m xu th× nÊu ®îc mÊy Êm?Bµi tËp 6: §äc mÈu chuyÖn sau: Mét sím, th»ng Hïng, míi “nhËp c” vµo xãm t«i, d¾t chiÕc xe ®¹p gÇn hÕt h¬i ra tiÖm söa xe cña b¸c Hai. Nã hÊt hµm víi b¸c Hai:_ B¬m cho çi b¸nh tríc. Nhanh lªn nhÐ, trÔ giê häc råi.B¸c Hai nh×n th»ng Hïng råi nãi:

_ TiÖm cña b¸c kh«ng cã b¬m thuª._ VËy mîn çi b¬m, t«i b¬m lÊy vËy._ B¬m cña b¸c bÞ háng, ch¸u chÞu khã d¾t ®Õn tiÖm kh¸c vËy.Võa lóc Êy, çi Hoa nhµ ë cuèi ngâ còng d¾t xe ®¹p ch¹y vµo tÝu tÝt chµo hái:_ Ch¸u chµo b¸c Hai ¹! B¸c ¬i, cho ch¸u mîn çi b¬m nhÐ. ChiÒu nay ch¸u ®i häc vÒ, b¸c söa giïm ch¸u nhÐ, kh«ng biÕt sao nã cø x× h¬i m·i._ §îc råi. Nµo ®Ó b¸c b¬m cho. Ch¸u lµ con g¸i, biÕt b¬m kh«ng mµ b¬m!_ Ch¸u c¶m ¬n b¸c nhiÒu. ( Theo Thµnh Long ) H·y nhËn xÐt vÒ çch nãi n¨ng cña hai b¹n Hïng vµ Hoa.

Bµi tËp 4: §o¹n v¨n: C« t«i bçng ®æi giäng, l¹i vç vai, nh×n vµo mÆt t«i, nghiªm nghÞ:_ VËy mµy hái c« Th«ng – tªn ngêi ®µn bµ hä néi xa kia – chç ë cña mî mµy, råi ®¸nh giÊy cho mî mµy, b¶o dï sao còng ph¶i vÒ. Tríc sau còng mét lÇn xÊu, ch¶ nhÏ b¸n xíi m·i ®îc sao? Tá sù ngËm ngïi th¬ng xãt thÇy t«i, c« t«i chËp chõng nãi tiÕp:_ MÊy l¹i r»m th¸ng t¸m nµy lµ giç ®Çu cËu mµy, mî mµy vÒ dï sao còng ®ì tñi cho cËu mµy vµ mµy còng cßn ph¶i cã hä, cã hµng ngêi ta hái ®Õn chø? ( “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” _ Nguyªn Hång )a. §äc ®o¹n v¨n, em hiÓu cã nh÷ng ai tham gia vµo cuéc tho¹i trªn?b. Trong cuéc héi tho¹i ®ã, nguyªn t¾c vÒ lît lêi ®· bÞ vi ph¹m nh thÕ nµo?a. Trong ®o¹n héi tho¹i cã 2 nh©n vËt tham gia: bµ c« vµ Hång.b. Nguyªn t¾c vÒ lît lêi ®· bÞ vi ph¹m: Bµ c« nãi cßn Hång im lÆng. §ã lµ Hång chñ ®éng kh«ng nãi.

«n tËp v¨n nghÞ luËn( ChuÈn bÞ cho ViÕt bµi TLV sè 7 )

I. Néi dung «n tËp. ¤n luyÖn kÜ vÒ:1. Çc phÐp lËp luËn vÒ chøng minh vµ gi¶i thÝch.

2. Çc kÜ n¨ng dïng tõ, ®Æt c©u, dùng ®o¹n, viÕt bµi mµ em ®· häc, ®Æc biÖt lµ kÜ n¨ng ®a çc yÕu tè biÓu c¶m, tù sù vµ miªu t¶ vµo bµi v¨n nghÞ luËn.II. C©u hái tr¾c nghiÖm vµ ®Ò bµi luyÖn tËp.PhÇn C©u hái tr¾c nghiÖm:1. Chøng minh trong v¨n nghÞ luËn lµ g×? A. Lµ mét phÐp lËp luËn sö dông çc dÉn chøng ®Ó lµm s¸ng tá mét vÊn ®Ò nµo ®ã. B. Lµ mét phÐp lËp luËn sö dông lÝ lÏ ®Ó gi¶i thÝch mét vÊn ®Ò nµo ®ã mµ ngêi kh¸c cha hiÓu. C. Lµ mét phÐp lËp luËn sö dông lÝ lÏ vµ dÉn chøng ®Ó lµm s¸ng tá mét nhËn ®Þnh, mét luËn ®iÓm nµo ®ã. D. Lµ mét phÐp lËp luËn sö dông çc t¸c phÈm v¨n häc ®Ó lµm râ mét vÊn ®Ò nµo ®ã.2. LÝ do nµo khiÕn cho bµi v¨n viÕt theo phÐp lËp luËn chøng minh thiÕu tÝnh thuyÕt phôc? A. LuËn ®iÓm ®îc nªu râ rµng, x¸c ®¸ng. B. LÝ lÏ vµ dÉn chøng ®· ®îc thõa nhËn. C. LÝ lÏ vµ dÉn chøng phï hîp víi luËn ®iÓm. D. Kh«ng ®a dÉn chøng, lÝ lÏ ®Ó lµm s¸ng tá luËn ®iÓm.3. Çch nµo trong çc çch sau dïng ®Ó chøng minh cho mét luËn ®iÓm trong phÐp lËp luËn chøng minh? A. ChØ cÇn nªu çc dÉn chøng dïng ®Ó chøng minh vµ ph©n tÝch çc dÉn chøng Êy. B. Nªu râ luËn ®iÓm cÇn chøng minh, nh÷ng dÉn chøng dïng ®Ó chøng minh vµ nh÷ng c©u v¨n g¾n kÕt dÉn chøng víi kÕt luËn cÇn ®¹t tíi. C. ChØ cÇn nªu nh÷ng dÉn chøng dïng ®Ó chøng minh vµ nh÷ng g¾n kÕt dÉn chøng víi kÕt luËn cÇn ®¹t tíi. D. ChØ cÇn nªu luËn ®iÓm vµ nh÷ng kÕt luËn cÇn ®¹t tíi.4. Dßng nµo kh«ng ph¶i lµ phÐp lËp luËn trong v¨n nghÞ luËn? A. Chøng minh B. Ph©n tÝch C. KÓ chuyÖn D. Gi¶i thÝch.5. Cã ngêi quan niÖm: Gi¶i thÝch chØ lµ viÖc vËn dông lÝ lÏ, chøng minh chØ lµ viÖc vËn dông dÉn chøng. §iÒu ®ã ®óng hay sai? A. §óng B. Sai6. Yªu cÇu nµo kh«ng phï hîp víi viÖc n©ng cao søc biÓu c¶m cña bµi v¨n nghÞ luËn? A. Cã c¶m xóc vÒ vÊn ®Ò cña bµi v¨n nghÞ luËn. B. C¶m xóc ch©n thËt, phï hîp víi vÊn ®Ò cña bµi v¨n nghÞ luËn. C. Gi¶i thÝch ®óng vÊn ®Ò cña bµi v¨n nghÞ luËn. D. Béc lé c¶m xóc b»ng ng«n ng÷ cã søc truyÒn c¶m.7. HiÓu thÕ nµo lµ ®óng vÒ yÕu tè kÓ trong bµi nghÞ luËn?

A. KÓ trong bµi tù sù vµ kÓ trong bµi nghÞ luËn gièng nhau. B. Trong bµi nghÞ luËn, kÓ chØ nªu dÉn chøng cho cô thÓ. C. KÓ trong bµi nghÞ luËn ph¶i sinh ®éng, hÊp dÉn. D. KÓ trong bµi nghÞ luËn ph¶i cô thÓ, chi tiÕt.8. YÕu tè miªu t¶ trong bµi nghÞ luËn dïng ®Ó lµm g×? A. §Ó tr×nh bµy luËn cø mét çch sinh ®éng, dÔ hiÓu. B. §Ó cho bµi viÕt hÊp dÉn, t¸i hiÖn ®îc ®èi tîng. C. §Ó thÓ hiÖn tµi n¨ng quan s¸t cña ngêi viÕt. D. §Ó lµm cho bµi viÕt phong phó h¬n vÒ néi dung.9. YÕu tè tù sù, miªu t¶ gi÷ vai trß thÕ nµo trong v¨n b¶n nghÞ luËn? A. Vai trß rÊt quan träng trong v¨n b¶n nghÞ luËn. B. Vai trß phô chØ lµ thñ ph¸p tr×nh bµy luËn cø. C. Cã còng ®îc mµ kh«ng cã còng ®îc. D. §Ó lµm cho bµi viÕt phong phó h¬n vÒ néi dung.10. Muèn sö dông tèt yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n nghÞ luËn, ta cÇn lµm thÕ nµo? A. ChuÈn bÞ néi dung tù sù, miªu t¶ khi ®äc ®Ò bµi. B. ViÕt s½n çc ®o¹n tù sù, miªu t¶ råi ghÐp vµo. C. X¸c ®Þnh hÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø råi míi x¸c ®Þnh yÕu tè miªu t¶, tù sù. D. Khi viÕt bµi, tiÖn ®o¹n nµo th× ®a çc yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m tuú høng.§Ò bµi luyÖn tËp:1. LËp dµn ý chi tiÕt cho ®Ò bµi sau: Trong th göi häc sinh nh©n ngµy khai trêng ®Çu tiªn cña níc ViÖt Nam ®éc lËp, B¸c Hå tha thiÕt c¨n dÆn: “Non s«ng ViÖt Nam cã trë nªn t¬i ®Ñp hay kh«ng, d©n téc ViÖt Nam cã bíc tíi ®µi vinh quang ®Ó s¸nh vai víi çc cêng quèc n¨m ch©u ®îc hay kh«ng, chÝnh lµ nhê mét phÇn lín ë c«ng häc tËp cña çc em”. Lêi d¹y cña B¸cgióp em hiÓu ®îc ®iÒu g×?2. LËp dµn bµi ®¹i c¬ng cho ®Ò bµi sau: Chøng minh r»ng v¨n häc cña d©n téc ta lu«n ca ngîi nh÷ng ai biÕt “th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n” vµ nghiªm kh¾c phª ph¸n nh÷ng kÎ thê ¬, döng dng tríc ngêi gÆp ho¹n n¹n.3. Dùa vµo dµn ý díi ®©y, h·y viÕt thµnh bµi v¨n hoµn chØnh cho ®Ò bµi: H·y nãi “kh«ng” víi çc tÖ n¹n x· héi.A. Më bµi:_ NÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn, ®Êt níc v¬n lªn nh÷ng tÇm cao míi nhng ®»ng sau nã vÉn tån t¹i nh÷ng mÆt tr¸i ®Çy ¸m ¶nh: tÖ n¹n x· héi._ Tuæi trÎ cÇn lªn ¸n vµ nãi “kh«ng” víi nh÷ng tÖ n¹n x· héi.B. Th©n bµi:(1) TÖ n¹n x· héi lµ nh÷ng thãi quen t¬ng ®èi phæ biÕn trong x· héi, xÊu xa vµ cã t¸c h¹i lín: ma tuý, cê b¹c, rîu chÌ,...(2) Nh÷ng tÖ n¹n x· héi mµ tuæi trÎ ®· vµ ®ang m¾c ph¶i:

_ Ch¬i cê / tó l¬ kh¬,... ¨n tiÒn, ç cîc, ghi l« ®Ò,..._ Uèng rîu, say xØn, g©y lén._ Sö dông ma tuý ( hót cÇn sa, dïng thuèc l¾c, tiªm chÝch ma tuý...)._ M¹i d©m.(3) T¸c h¹i cña çc tÖ n¹n ®èi víi mçi ç nh©n vµ x· héi:_ ThiÖt h¹i vÒ vËt chÊt: tiÒn b¹c, tµi s¶n ( phôc vô viÖc hót chÝch, ¨n ch¬i,...)._ Lµm tan vì h¹nh phóc gia ®×nh: g©y ra bÊt hoµ, ®¸nh c·i lÉn nhau, g©y mÊt niÒm tin,..._ B¶n th©n mçi ç nh©n mÊt søc s¶n xuÊt: tÖ n¹n x· héi lµm gi¶m søc khoÎ, suy yÕu gièng nßi._ Trë thµnh nçi lo cña x· héi._ Lµm gia t¨ng çc lo¹i tÖ n¹n, çc bÖnh x· héi nguy hiÓm kh¸c: trém c¾p, bÖnh AIDS,...(4) NhËn thøc cña nhiÒu ngêi trÎ víi çc tÖ n¹n:_ Cßn m¬ hå._ Coi thêng, thê ¬, sèng bu«ng th¶,...(5) CÇn ph¶i nhËn thøc vÊn ®Ò nµy cho ®óng:_ §©y lµ mét trong nh÷ng con ®êng nhanh nhÊt ph¸ tan mäi ®iÒu tèt ®Ñp cña mçi con ngêi, ®Æc biÖt lµ t¬ng lai cña thÕ hÖ trÎ._ CÇn nhËn thøc ®óng ®¾n, ®ång thêi gãp ý, chØ b¶o mäi ngêi cïng nhau “Nãi kh«ng víi çc tÖ n¹n x· héi”.C. KÕt bµi:_ Tuæi trÎ lu«n lµ lùc lîng tiªn phong trong nh÷ng ho¹t ®éng x· héi._ ViÖc dÑp bá tÖ n¹n x· héi lµ hµnh ®éng tuæi trÎ chøng minh søc m¹nh vµ b¶n lÜnh cña m×nh.

1. C2. D3. B4. C5. B6. C7. B8. A9. D10. C


Ch÷a lçi diÔn ®¹t ( lçi l« gÝc )

_ Chóng ta thêng gÆp nh÷ng lçi l« gÝc nµo?

_ Nguyªn nh©n m¾c lçi l« gÝc ®ã?

A. Lý thuyÕt:_ Nh÷ng lçi l« gÝc thêng gÆp:+ Lçi m©u thuÉn l« gÝc gi÷a chñ ng÷ vµ vÞ ng÷.VÝ dô: Çi bµn trßn nµy vu«ng.+ Lçi liÖt kª kh«ng ®ång lo¹i.VÝ dô: Em rÊt thÝch ¨n bón, phë vµ häc nhiÒu m«n kh¸c.+ Quan hÖ gi÷a çc vÕ c©u kh«ng l« gÝc.VÝ dô: V× trêi ma nªn em vÉn ®i häc._ Nguyªn nh©n:+ Kh«ng n¾m v÷ng kiÕn thøc vÒ cÊp

1. ThÕ nµo lµ c©u v¨n m¾c lçi l« gÝc trong diÔn ®¹t? A. C©u v¨n sai vÒ cÊu tróc ng÷ ph¸p tiÕng ViÖt. B. C©u v¨n viÕt ®óng nhng kh«ng hay. C. C©u v¨n kh«ng phï hîp víi t duy cña con ngêi. D. C©u v¨n diÔn ®¹t sai ý nghÜa cÇn tr×nh bµy.2. Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn ra vµ ch÷a ®îc lçi l« gÝc cña c©u? A. HiÓu ®îc môc ®Ých diÔn ®¹t cña c©u v¨n. B. VËn dông kiÕn thøc vÒ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷.

®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷.VÝ dô: Ngêi tµn tËt lµ ngêi mï.-> Trong vÝ dô nµy, c©u cã cÊu tróc danh1 lµ danh2 trong ®ã danh1 ( ngêi tµn tËt ) cã quan hÖ cïng lo¹i víi danh2 ( ngêi mï ). Danh1 l¹i bao hµm danh2 ( danh1 lín h¬n danh2 ) v× thÕ c©u nµy sai l« gÝc. Muèn ch÷a c©u nµy, ta ph¶i ®¶o trËt tù cÊu tróc c©u ®Ó hîp l« gÝc: Ngêi mï lµ ngêi tµn tËt.+ Kh«ng n¾m v÷ng vÒ trêng tõ vùng.VÝ dô: Na, mÝt, mÝa, bëi, ch«m ch«m lµ nh÷ng c©y ¨n qu¶ cã gi¸ trÞ.-> Trong c©u nµy, çc yÕu tè “Na, mÝt, mÝa, bëi, ch«m ch«m” lµ chñ ng÷ ph¶i lµ nh÷ng tõ ng÷ thuéc cïng mét trêng tõ vùng thuéc ph¹m trï c©y ¨n qu¶. ë ®©y, mÝa kh«ng thuéc ph¹m trï c©y ¨n qu¶, do vËy c©u nµy thõa tõ mÝa. Cã thÓ ch÷a l¹i lµ: Na, mÝt, bëi, ch«m ch«m lµ nh÷ng c©y ¨n qu¶ cã gi¸ trÞ.B. bµi tËp:I. PhÇn BT tr¾c nghiÖm.1. C

2. D

C. VËn dông kiÕn thøc vÒ trêng tõ vùng. D. VËn dông tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn.3. C©u nµo díi ®©y sai vÒ l« gÝc? A. V× th¬ng mÑ nªn Hång cè giÊu c¶m xóc thùc khi nãi chuyÖn víi bµ c«. B. Chóng em kh«ng chØ phÊn ®Êu häc giái mµ cßn cè g¾ng rÌn luyÖn søc khoÎ. C. B¹n Mai rÊt xinh x¾n, ngoan ngo·n nªn häc còng giái. D. Chóng em gióp ®ì çc b¹n nghÌo nhiÒu quÇn ¸o vµ ®å dïng häc tËp.4. V× sao c©u “Hå Xu©n H¬ng, Xu©n Quúnh, Xu©n DiÖu, Bµ HuyÖn Thanh Quan, NguyÔn KhuyÕn lµ nh÷ng nhµ th¬ trung ®¹i næi tiÕng” l¹i sai l« gÝc? A. V× Xu©n Quúnh kh«ng ph¶i lµ nhµ th¬ cña thêi trung ®¹i. B. V× c¶ Xu©n Quúnh, Xu©n DiÖu kh«ng ph¶i lµ nhµ th¬ thêi trung ®¹i. C. V× tªn cña çc nhµ th¬ kh«ng xÕp theo thø tù hîp lÝ. D. V× Hå Xu©n H¬ng, Xu©n Quúnh, Bµ HuyÖn Thanh Quan lµ çc nhµ th¬ n÷.5. V× sao c©u “Trong rõng cã nh÷ng con chim l¹, l«ng vµ çnh tr¾ng muèt” l¹i sai l« gÝc? A. V× nh÷ng con chim l¹ th× l«ng vµ çnh kh«ng thÓ tr¾ng muèt. B. V× nh÷ng con chim l¹ th× l«ng tr¾ng muèt cßn çnh ph¶i mµu kh¸c. C. L«ng nh÷ng con chim ®· tr¾ng th× çnh còng ph¶i tr¾ng. D. V× kh«ng cã nh÷ng con chim nh vËy.6. C©u nµo díi ®©y m¾c lçi diÔn ®¹t liªn quan ®Õn l« gÝc? A. Anh cói ®Çu thong th¶ chµo. B. Nã kh«ng chØ ngoan ngo·n mµ cßn rÊt lÔ phÐp.

3. C

4. C

5. C

6. B

7. A

C. Linh lµ mét häc sinh ch¨m ngoan cña líp. D. Tuy ph¶i lµm nhiÒu viÖc trong gia ®×nh nhng b¹n Êy vÉn häc giái.7. C©u v¨n “Tuy trêi ma nhng ®êng lÇy léi” m¾c lçi diÔn ®¹t vÒ l« gÝc v× “trêi ma” thùc tÕ kh«ng t¬ng ph¶n víi “®êng lÇy léi”. A. §óng B. Sai8. Nguyªn nh©n cña viÖc m¾c lçi diÔn ®¹t ë c©u “Xu©n Quúnh, Xu©n DiÖu, Ph¹m TiÕn DuËt, NguyÔn Khoa §iÒm,... ®Òu lµ nh÷ng nhµ th¬ trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cña d©n téc” lµ g×? A. V× tªn çc nhµ th¬ kh«ng ®îc kÓ theo mét trËt tù nhÊt ®Þnh. B. V× Xu©n Quúnh kh«ng ph¶i lµ nhµ th¬ trÎ trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cña d©n téc. C. V× Xu©n DiÖu kh«ng ph¶i lµ nhµ th¬ trÎ trëng thµnh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng MÜ cña d©n téc. D. C¶ A,B,C ®Òu sai.9. C©u nµo kh«ng m¾c lçi diÔn ®¹t liªn quan ®Õn l« gÝc? A. Trong bãng ®¸ nãi riªng vµ häc tËp nãi chung, Minh ®Òu ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tÝch xuÊt s¾c. B. Võa ®i häc Mai võa häc giái. C. Tuy häc giái nhng QuyÒn vÉn ®ç ®¹i häc. D. V× th¬ng con nªn l·o H¹c ®· tù s¸t.10. Cho c©u: “Nã kh«ng chØ häc giái mµ cßn rÊt ch¨m häc”. Çch ch÷a nµo hîp lÝ mµ Ýt thay ®æi nghÜa cña c©u gèc nhÊt? A. Nã kh«ng chØ häc giái mµ cßn ngoan ngo·n. B. Tuy nã häc giái nhng nã kh«ng kiªu c¨ng.

8. C

9. D

10. C

II. PhÇn BT tù luËn.

1.

C. Nã häc giái v× nã rÊt ch¨m häc. D. MÆc dï nã ch¨m häc nhng nã kh«ng häc giái.

H·y ph¸t hiÖn çc lçi diÔn ®¹t sai l« gÝc cña çc c©u sau vµ ch÷a l¹i cho ®óng.1. Sinh viªn lµ nh÷ng ngêi ®ang theo häc §¹i häc S ph¹m.

2. Häc sinh líp Mét lµ mét tr×nh ®é ph¸t triÓn cã nh÷ng ®Æc trng riªng.

3. Khu vùc biªn giíi cña tØnh ta mÊy n¨m nay diÔn biÕn hÕt søc phøc t¹p.

4. Quü nhµ ë cña thµnh phè, hÖ thèng giao th«ng, bu ®iÖn vµ m¹ng líi ®êng d©y ®iÖn ë trong t×nh tr¹ng ®¸ng buån.

_ Trong kiÓu c©u danh1 lµ danh2 ®iÒu kiÖn ®óng lµ danh 1 ph¶i nhá h¬n hoÆc b»ng danh 2, nghÜa lµ danh2 ph¶i bao hµm danh1. Lçi ë c©u nµy lµ kh«ng n¾m v÷ng cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷. Muèn ch÷a c©u nµy, ta ph¶i ®¶o vÞ trÝ cña chñ ng÷ vµ vÞ ng÷._ Ch÷a l¹i: Nh÷ng ngêi ®ang theo häc §¹i häc S ph¹m lµ sinh viªn.2._ Trong c©u nµy danh1 vµ danh2 kh«ng cïng n»m trong mét trêng tõ vùng. Gi÷a häc sinh vµ tr×nh ®é kh«ng cïng chñng lo¹i, chóng kh«ng bao hµm nhau._ Cã thÓ ch÷a b»ng hai çch nh sau:+ Häc sinh líp Mét tr×nh ®é ph¸t triÓn cã nh÷ng ®Æc trng riªng.+ Häc sinh líp Mét lµ nh÷ng em ®· ®¹t mét tr×nh ®é ph¸t triÓn cã nh÷ng ®Æc trng riªng.3._ Trong c©u nµy khu vùc kh«ng bao hµm diÔn biÕn ®îc, chØ cã c«ng viÖc, t×nh h×nh, sù kiÖn, c©u chuyÖn,...míi bao hµm diÔn biÕn. _ Cã thÓ ch÷a l¹i lµ: T×nh h×nh khu vùc biªn giíi cña tØnh ta mÊy n¨m nay diÔn biÕn hÕt søc phøc t¹p.4._ HÖ thèng giao th«ng, bu ®iÖn, m¹ng líi ®êng d©y ®iÖn ë trong trêng tõ vùng: çc c«ng tr×nh trong thµnh phè. Quü nhµ ë kh«ng thuéc trêng nµy, chØ cã nhµ ë thuéc trêng nµy. Do ®ã ta cã thÓ bá tõ quü trong c©u nµy ®Ó biÕn nã thµnh c©u ®óng._ Ch÷a l¹i: Nhµ ë cña thµnh phè, hÖ thèng giao th«ng, bu ®iÖn vµ m¹ng líi ®êng d©y

5. Chän ®îc mét c©y ghi ta tèt lµ rÊt hiÕm.

6. Nhung h¬u lµm sao t¨ng søc khoÎ vµ cêng tr¸ng cña çc b¹n.

7. Em høa sÏ häc tèt çc m«n To¸n, LÝ, Ho¸ vµ çc m«n khoa häc x· héi kh¸c.

8. Tè H÷u lµ nhµ th¬ lín, «ng ®· ®Ó l¹i hµng tr¨m bµi v¨n tuyÖt t¸c.

9. Trêi ®· b¾t ®Çu tèi nªn em nh×n râ b¹n Nam ®ang vÉy em ë ®Çu phè.

®iÖn ë trong t×nh tr¹ng ®¸ng buån.5._ C©u nµy sai v× chän vµ hiÕm kh«ng hîp nghÜa ®îc víi nhau._ Cã çc çch ch÷a nh sau:+ Chän ®îc mét c©y ghi ta tèt lµ rÊt khã.+ Cã ®îc mét c©y ghi ta tèt lµ rÊt hiÕm.6._ Søc khoÎ lµ danh tõ vµ cêng tr¸ng lµ tÝnh tõ, chóng kh«ng cïng lo¹i, kh«ng cïng n¾m trong trêng nghÜa nªn kh«ng cã quan hÖ ®¼ng lËp víi nhau. §©y lµ lçi l« gÝc. §Ó ch÷a c©u nµy, cÇn thay tõ c-êng tr¸ng b»ng mét danh tõ thÝch hîp._ Cã thÓ ch÷a l¹i lµ: Nhung h¬u lµm sao t¨ng søc khoÎ vµ trÝ tuÖ cña çc b¹n.7._ Çc tõ To¸n, LÝ, Ho¸ kh«ng ph¶i lµ çc m«n thuéc khoa häc x· héi. Do ®ã, sö dông çc m«n khoa häc x· héi kh¸c lµ sai v× nã kh«ng cïng lo¹i._ Cã thÓ ch÷a l¹i lµ: Em høa sÏ häc tèt çc m«n To¸n, LÝ, Ho¸ vµ çc m«n khoa häc x· héi.8._ Trong c©u nµy, gi÷a nhµ th¬ lín víi bµi v¨n kh«ng cã liªn quan víi nhau._ Ch÷a l¹i: Tè H÷u lµ nhµ th¬ lín, «ng ®· ®Ó l¹i hµng tr¨m bµi th¬ tuyÖt t¸c.9. _ Khi c©u cã quan hÖ tõ nªn th× A – B ph¶i cã quan hÖ nh©n – qu¶. Trong c©u ®· cho A– B kh«ng ph¶i lµ c©u cã quan hÖ nh©n – qu¶, v× thÕ ph¶i thay quan hÖ tõ nªn b»ng quan hÖ tõ nhng._ Ch÷a l¹i: Trêi ®· b¾t ®Çu tèi nhng em vÉn nh×n râ b¹n Nam ®ang vÉy em ë ®Çu phè.

10. Em thÝch mua xe hay xe ®¹p.

11. Tuy nhµ rÊt xa trêng nhng h«m nµo nã còng ®i häc muén.

12. Nhµ cã hai anh em: mét ngêi th× häc rÊt giái, mét ngêi th× khoÎ m¹nh.

10._ Khi ®Æt c©u hái lùa chän A hay B th× A,B ph¶i b×nh ®¼ng víi nhau, kh«ng çi nµo bao hµm çi nµo. Trong c©u nµy, A bao hµm B nªn m¾c lçi l« gÝc._ Ch÷a l¹i: Em thÝch mua xe m¸y hay xe ®¹p.11._ §©y lµ c©u cã cÆp quan hÖ tõ “tuy...nhng...” biÓu thÞ sù t¬ng ph¶n. Trong c©u nµy, gi÷a hai vÕ kh«ng cã quan hÖ t¬ng ph¶n._ CÇn ch÷a l¹i lµ: V× nhµ rÊt xa trêng nªn h«m nµo nã còng ®i häc muén.12._ Trong c©u nµy çc dÊu hiÖu ®Æc trng cña hai ®èi tîng kh«ng ®îc biÓu thÞ b»ng nh÷ng tõ ng÷ thuéc cïng mét trêng tõ vùng._ Ch÷a l¹i: Nhµ cã hai anh em: mét ngêi th× häc rÊt giái, mét ngêi th× h¸t hay.


«n tËp tiÕng viÖt cuèi n¨m

I. néi dung «n tËp:_ CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷._ Trêng tõ vùng._ Tõ tîng h×nh, tõ tîng thanh._ Tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi._ Çc tõ lo¹i: Trî tõ, Th¸n tõ, T×nh th¸i tõ._ Çc biÖn ph¸p tu tõ: Nãi qu¸; Nãi gi¶m, nãi tr¸nh._ C©u ghÐp._ Çc lo¹i dÊu c©u: DÊu ngoÆc ®¬n,

I. néi dung «n tËp.

DÊu hai chÊm, DÊu ngoÆc kÐp.II. c©u hái vµ bµi tËp vËn dông:1. ThÕ nµo lµ mét tõ ng÷ cã nghÜa réng vµ mét tõ ng÷ cã nghÜa hÑp? Çc tõ ng÷ in ®Ëm ®îc g¹ch ch©n trong ®o¹n v¨n díi ®©y, tõ ng÷ nµo cã nghÜa réng nhÊt? Buæi mai h«m Êy, mét buæi mai ®Çy s ¬ng thu vµ giã l¹nh, mÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ® êng lµng dµi vµ hÑp. Con ®êng nµy t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn, nhng lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi, v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc. ( Thanh TÞnh ) 2. ThÕ nµo lµ trêng tõ vùng? T×m nh÷ng tõ thuéc trêng tõ vùng “mÆt” trong c©u:”G¬ng mÆt mÑ t«i vÉn t¬i s¸ng víi ®«i m¾t trong vµ níc da mÞn, lµm næi bËt mµu hång cña hai gß m¸”.3. Ph©n biÖt cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ víi trêng tõ vùng. Cho vÝ dô.

4. ThÕ nµo lµ tõ tîng h×nh, tõ tîng

II. ®¸p ¸n c©u hái vµ bµi tËp vËn dông:1.* Kh¸i niÖm tõ ng÷ nghÜa réng vµ tõ ng÷ nghÜa hÑp:_ Mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa réng khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã bao hµm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ ng÷ kh¸c._ Mét tõ ng÷ ®îc coi lµ cã nghÜa hÑp khi ph¹m vi nghÜa cña tõ ng÷ ®ã ®îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c.* Tõ ng÷ cã nghÜa réng nhÊt: C¶nh vËt.

2.* Trêng tõ vùng: Lµ tËp hîp tÊt c¶ çc tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa.* Nh÷ng tõ thuéc trêng tõ vùng “mÆt”: g¬ng mÆt, ®«i m¾t, níc da, gß m¸.3._ CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ nãi vÒ mèi quan hÖ bao hµm nhau gi÷a çc tõ ng÷ cã cïng tõ lo¹i.VÝ dô: thùc vËt ( DT ) bao hµm c©y, cá, hoa (DT), c©y cá, hoa bao hµm c©y dõa, cá gµ, hoa cóc ( DT )._ Trêng tõ vùng tËp hîp çc tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa, nhng cã thÓ kh¸c nhau vÒ tõ lo¹i.VÝ dô: Trêng tõ vùng vÒ ngêi:_ Bé phËn cña ngêi: ch©n, tay, ®Çu,... (Danh tõ )_ Ho¹t ®éng cña ngêi: ®i, ®øng, ngåi,... (§éng tõ )_H×nh d¸ng cña ngêi: cao, thÊp, bÐo, lïn,... ( TÝnh tõ )4.

thanh? Çc tõ “ oang oang, lom khom, ngÊt ngëng, chan ch¸t, lËp cËp, kÏo kÑt” tõ nµo lµ tõ tîng h×nh, tõ nµo lµ tõ tîng thanh?

5. ThÕ nµo lµ tõ ng÷ ®Þa ph¬ng? G¹ch ch©n díi tõ ng÷ ®Þa ph¬ng trong nh÷ng c©u sau:a. N¨ng ma th× giÕng n¨ng ®Çy Anh n¨ng ®i l¹i mÑ thÇy n¨ng th¬ng.b. Anh th¬ng em r¨ng ná muèn th¬ng Sî lßng b¸c mÑ nh r¬ng kho¸ råi.

6. a. ThÕ nµo lµ biÖt ng÷ x· héi? b. Çc tõ “phao, gËy, ngçng, tróng tñ” lµ biÖt ng÷ x· héi dïng riªng cho tÇng líp häc sinh, sinh viªn. §óng hay sai?

7. Trî tõ lµ g×? Ph©n biÖt ý nghÜa cña trî tõ “mµ” trong hai trêng hîp sau:a. Mµy d¹i qu¸, cø vµo ®i, tao ch¹y cho tiÒn tµu. Vµo mµ b¾t mî mµy may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø.b. Con nÝn ®i! Mî ®· vÒ víi çc con råi mµ. ( Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu )

* Kh¸i niÖm tõ tîng h×nh, tõ tîng thanh:_ Tõ tîng h×nh lµ tõ gîi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vÎ, ho¹t ®éng, tr¹ng th¸i cña sù vËt._ Tõ tîng thanh lµ tõ m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn, cña con ngêi.* Tõ tîng h×nh: lom khom, ngÊta ngëng, lËp cËp.* Tõ tîng thanh: oang oang, chan ch¸t, kÏo kÑt.5. * Tõ ng÷ ®Þa ph¬ng lµ tõ ng÷ chØ ®îc sö dông ë mét hoÆc mét sè ®Þa ph¬ng nhÊt ®Þnh.* G¹ch ch©n díi nh÷ng tõ ng÷ ®Þa ph-¬ng:a. N¨ng ma th× giÕng n¨ng ®Çy Anh n¨ng ®i l¹i mÑ thÇy n¨ng th¬ng.b. Anh th¬ng em r¨ng ná muèn th¬ng Sî lßng b¸c mÑ nh r ¬ng kho¸ råi.6.a. BiÖt ng÷ x· héi lµ nh÷ng tõ ng÷ chØ ®îc dïng trong mét tÇng líp x· héi nhÊt ®Þnh.b. Çc tõ “phao, gËy, ngçng, tróng tñ” lµ biÖt ng÷ x· héi dïng riªng cho tÇng líp häc sinh, sinh viªn.7.* Trî tõ lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó nhÊn m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ sù vËt, sù viÖc ®îc nãi ®Õn trong c©u.* C¶ hai trêng hîp, trî tõ “mµ” ®Òu cã ý nghÜa nhÊn m¹nh s¾c th¸i kh«ng b×nh thêng cña hµnh ®éng trong c©u.(a) Trong “Vµo mµ b¾t mî mµy may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø”, tõ “mµ” thÓ hiÖn ý giôc gi·, cÇn thiÕt.(b) Trong “Mî ®· vÒ víi çc con råi mµ”, tõ “mµ” cã ý dç dµnh, an ñi.8. * Th¸n tõ lµ nh÷ng tõ dïng lµm dÊu hiÖu biÓu lé c¶m xóc, t×nh c¶m, th¸i ®é cña

8. Th¸n tõ lµ g×? Trong b¶n dÞch truyÖn “C« bÐ b¸n diªm”, ®o¹n kÓ vÒ viÖc lÇn ®Çu quÑt diªm cã dïng nhiÒu tõ “chµ”.a. Chµ! Gi¸ quÑt mét que diªm mµ sëi cho ®ì rÐt mét chót nhØ?b. Chµ! ¸nh s¸ng k× dÞ lµm sao!c. Chµ! Khi tuyÕt phñ kÝn mÆt ®Êt, giã bÊc thæi vun vót mµ ®îc ngåi hµng giê nh thÕ, trong ®ªm ®«ng rÐt buèt, tríc mét lß sëi, th× kho¸i biÕt bao! Theo em, ý nghÜa biÓu c¶m cña tõ “chµ” trong nh÷ng trêng hîp trªn cã gièng nhau kh«ng? V× sao?9. T×nh th¸i tõ lµ g×? T×nh th¸i tõ trong c©u “Tra nay çc em ®îc vÒ nhµ c¬ mµ” thuéc lo¹i nµo? A.T×nh th¸i tõ nghi vÊn. B. T×nh th¸i tõ c¶m th¸n. C. T×nh th¸i tõ cÇu khiÕn. D. T×nh th¸i tõ biÓu thÞ s¾c th¸i t×nh c¶m.10. ThÕ nµo lµ nãi qu¸? Trong çc c©u sau, c©u nµo sö dông nãi qu¸? A. Ch¼ng tham nhµ ngãi ba toµ - Tham v× mét nçi mÑ cha hiÒn lµnh. B. Lµm trai cho ®¸ng nªn trai – Khom lng, uèn gèi g¸nh hai h¹t võng. C. Hìi c« t¸t níc bªn ®µng – Sao c« móc ¸nh tr¨ng vµng ®æ ®i? D. MiÖng cêi nh thÓ hoa ng©u – Çi kh¨n ®éi ®Çu nh thÓ hoa sen.11. ThÕ nµo lµ nãi gi¶m, nãi tr¸nh? C©u v¨n nµo díi ®©y kh«ng dïng phÐp nãi gi¶m, nãi tr¸nh? A. Anh ¨n nãi nh dïi ®ôc chÊm m¾m çy. B. Nãi n¨ng nh thÕ lµ cã phÇn cha thiÖn chÝ l¾m. C. Cã lÏ, anh nªn thu xÕp ®Ó rêi n¬i nµy sím th× h¬n. D. Bµi th¬ anh viÕt vÒ ý tø, h×nh ¶nh

ngêi nãi hoÆc dïng ®Ó gäi ®¸p.* ý nghÜa biÓu c¶m cña trî tõ “chµ” trong çc trêng hîp ®ã cã kh¸c nhau:_ Trong c©u (b), tõ “chµ” thÓ hiÖn sù ng¹c nhiªn._ Trong c©u (a) vµ (c), tõ “chµ” thÓ hiÖn râ t©m tr¹ng bÇn thÇn, ao íc cña em bÐ.

9.* T×nh th¸i tõ lµ nh÷ng tõ ®îc thªm vµo c©u ®Ó cÊu t¹o c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n vµ ®Ó biÓu thÞ çc s¾c th¸i t×nh c¶m cña ngêi nãi.* Chän D.

10.* Nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn tîng ®îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên tîng, t¨ng søc biÓu c¶m.* Chän B.

11.* Nãi gi¶m, nãi tr¸nh lµ biÖn ph¸p tu tõ dïng çch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn, tr¸nh g©y c¶m gi¸c qu¸ ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ; tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù.* Chän A.

12.

th× ®îc, nhng t×nh c¶m cßn cha ®ñ s©u.12. ThÕ nµo lµ c©u ghÐp? Trong çc c©u sau, c©u nµo kh«ng ph¶i lµ c©u ghÐp? A. T«i ch¹y, nã còng ch¹y. B. ChÞ con cã ®i, u míi cã tiÒn nép s-u. C. DÇn h·y ®Ó cho chÞ ®i víi u, ®õng gi÷ chÞ n÷a. D. Lßng t«i cµng th¾t l¹i, khoÐ m¾t t«i cay cay.13. Cho biÕt çc quan hÖ vÒ ý nghÜa gi÷a çc vÕ trong c©u ghÐp? Trong c©u “Hai ngêi gi»ng co nhau, du ®Èy nhau, råi ai nÊy ®Òu bu«ng gËy ra, ¸p vµo vËt nhau” quan hÖ ý nghÜa gi÷a hai vÕ c©u lµ quan hÖ g×? A. Nèi tiÕp B. Nguyªn nh©n C. T¬ng ph¶n D. Lùa chän

14. a. Cho biÕt c«ng dông cña dÊu ngoÆc ®¬n, dÊu hai chÊm, dÊu ngoÆc kÐp.b. H·y ®Æt dÊu ngoÆc kÐp , dÊu hai chÊm vµ dÊu phÈy vµo chç thÝch hîp. Trêng tõ vùng m¾t cã nh÷ng trêng nhá sau ®©y_ Bé phËn cña m¾t lßng ®en lßng tr¾ng con ng¬i_ §Æc ®iÓm cña m¾t ®ê dÉn lê ®ê tinh anh toÐt_ C¶m gi¸c cña m¾t chãi qu¸ng hoa cém

* C©u ghÐp lµ c©u cã tõ hai côm C – V trë lªn vµ chóng kh«ng bao chøa nhau. Mçi côm C – V cña c©u ghÐp cã d¹ng mét c©u ®¬n vµ ®îc gäi chung lµ mét vÕ cña c©u ghÐp.* Chän C.

13.* Çc quan hÖ vÒ ý nghÜa gi÷a çc vÕ trong c©u ghÐp:_ Quan hÖ nguyªn nh©n – kÕt qu¶: v×...nªn..., do...nªn..., t¹i...nªn..., bëi...nªn..., nhê...nªn...;..._ Quan hÖ ®iÒu kiÖn – gi¶ thiÕt: nÕu...th×..., gi¸...th×..., hÔ...th×...; ..._ Quan hÖ t¬ng ph¶n ( hoÆc nhîng bé ): tuy...nhng..., dÉu...nhng..., dï...vÉn..., mÆc dï...vÉn...;,,,_ Quan hÖ môc ®Ých: ®Ó, cho,..._ Quan hÖ bæ sung, ®ång thêi: vµ._ Quan hÖ nèi tiÕp: råi._ Quan hÖ lùa chän: hay.* Chän A.14.a. _ C«ng dông cña dÊu ngoÆc ®¬n: Dïng ®Ó ®¸nh dÊu phÇn cã chøc n¨ng chó thÝch._ C«ng dông cña dÊu hai chÊm:+ Dïng ®Ó ®¸nh dÊu ( b¸o tríc ) phÇn bæ sung, gi¶i thÝch, thuyÕt minh cho mét phÇn tríc ®ã.+ Dïng ®Ó ®¸nh dÊu ( b¸o tríc ) lêi dÉn trùc tiÕp hay lêi ®èi tho¹i._ C«ng dông cña dÊu ngoÆc kÐp:+ Dïng ®Ó ®¸nh dÊu tõ ng÷, c©u, ®o¹n dÉn trùc tiÕp.+ Dïng ®Ó ®¸nh dÊu tõ ng÷ ®îc hiÓu theo nghÜa ®Æc biÖt hay cã hµm ý mØa mai.+ Dïng ®Ó ®¸nh dÊu tªn t¸c phÈm, tê

c. H·y ®Æt dÊu ngoÆc ®¬n vµo chç thÝch hîp._ TiÕng trèng cña Ph×a lÝ trëng thóc gäi nép thãc rÒn rÜ._ Trêng xu©n còng cã khi gäi lµ thêng xu©n : mét lo¹i c©y leo, b¸m vµo têng g¹ch, l¸ rông dÇn vÒ mïa ®«ng.

b¸o, tËp san... dÉn trong c©u v¨n.b. §Æt dÊu ngoÆc kÐp , dÊu hai chÊm vµ dÊu phÈy vµo chç thÝch hîp: Trêng tõ vùng “m¾t” cã nh÷ng trêng nhá sau ®©y:_ Bé phËn cña m¾t: lßng ®en, lßng tr¾ng, con ng¬i_ §Æc ®iÓm cña m¾t: ®ê dÉn, lê ®ê, tinh anh, toÐt_ C¶m gi¸c cña m¾t: chãi, qu¸ng, hoa, cémc. §Æt dÊu ngoÆc ®¬n vµo chç thÝch hîp:_ TiÕng trèng cña Ph×a ( lÝ trëng ) thóc gäi nép thãc rÒn rÜ._ Trêng xu©n ( còng cã khi gäi lµ thêng xu©n ) : mét lo¹i c©y leo, b¸m vµo têng g¹ch, l¸ rông dÇn vÒ mïa ®«ng.

GV: trÇn v¨n th¾ng HS:.......................................... .......Líp:............................................**************************************************************************

«n tËp tiÕng viÖt cuèi n¨mI. néi dung «n tËp:_ CÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷._ Trêng tõ vùng._ Tõ tîng h×nh, tõ tîng thanh._ Tõ ng÷ ®Þa ph¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi._ Çc tõ lo¹i: Trî tõ, Th¸n tõ, T×nh th¸i tõ._ Çc biÖn ph¸p tu tõ: Nãi qu¸; Nãi gi¶m, nãi tr¸nh._ C©u ghÐp._ Çc lo¹i dÊu c©u: DÊu ngoÆc ®¬n, DÊu hai chÊm, DÊu ngoÆc kÐp._ Çc kiÓu c©u: C©u nghi vÊn, C©u cÇu khiÕn, C©u c¶m th¸n, C©u trÇn thuËt, C©u phñ ®Þnh._ Hµnh ®éng nãi._ Héi tho¹i._ Lùa chän trËt tù tõ trong c©u._ Ch÷a lçi diÔn ®¹t ( lçi l« gÝc ).II. c©u hái vµ bµi tËp vËn dông:1. ThÕ nµo lµ mét tõ ng÷ cã nghÜa réng vµ mét tõ ng÷ cã nghÜa hÑp? Çc tõ ng÷ in ®Ëm ®îc g¹ch ch©n trong ®o¹n v¨n díi ®©y, tõ ng÷ nµo cã nghÜa réng nhÊt?

Buæi mai h«m Êy, mét buæi mai ®Çy s ¬ng thu vµ giã l¹nh, mÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ® êng lµng dµi vµ hÑp. Con ®êng nµy t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn, nhng lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi, v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc. ( Thanh TÞnh )2. ThÕ nµo lµ trêng tõ vùng? T×m nh÷ng tõ thuéc trêng tõ vùng “mÆt” trong c©u:”G¬ng mÆt mÑ t«i vÉn t¬i s¸ng víi ®«i m¾t trong vµ níc da mÞn, lµm næi bËt mµu hång cña hai gß m¸”.3. Ph©n biÖt cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ víi trêng tõ vùng. Cho vÝ dô.4. ThÕ nµo lµ tõ tîng h×nh, tõ tîng thanh? Çc tõ “ oang oang, lom khom, ngÊt ngëng, chan ch¸t, lËp cËp, kÏo kÑt” tõ nµo lµ tõ tîng h×nh, tõ nµo lµ tõ tîng thanh?5. ThÕ nµo lµ tõ ng÷ ®Þa ph¬ng? G¹ch ch©n díi tõ ng÷ ®Þa ph¬ng trong nh÷ng c©u sau:a. N¨ng ma th× giÕng n¨ng ®Çy Anh n¨ng ®i l¹i mÑ thÇy n¨ng th¬ng.b. Anh th¬ng em r¨ng ná muèn th¬ng Sî lßng b¸c mÑ nh r¬ng kho¸ råi.6. a. ThÕ nµo lµ biÖt ng÷ x· héi? b. Çc tõ “phao, gËy, ngçng, tróng tñ” lµ biÖt ng÷ x· héi dïng riªng cho tÇng líp häc sinh, sinh viªn. §óng hay sai?7. Trî tõ lµ g×? Ph©n biÖt ý nghÜa cña trî tõ “mµ” trong hai trêng hîp sau:a. Mµy d¹i qu¸, cø vµo ®i, tao ch¹y cho tiÒn tµu. Vµo mµ b¾t mî mµy may v¸ s¾m söa cho vµ th¨m em bÐ chø.b. Con nÝn ®i! Mî ®· vÒ víi çc con råi mµ. ( Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu )8. Th¸n tõ lµ g×? Trong b¶n dÞch truyÖn “C« bÐ b¸n diªm”, ®o¹n kÓ vÒ viÖc lÇn ®Çu quÑt diªm cã dïng nhiÒu tõ “chµ”.a. Chµ! Gi¸ quÑt mét que diªm mµ sëi cho ®ì rÐt mét chót nhØ?b. Chµ! ¸nh s¸ng k× dÞ lµm sao!c. Chµ! Khi tuyÕt phñ kÝn mÆt ®Êt, giã bÊc thæi vun vót mµ ®îc ngåi hµng giê nh thÕ, trong ®ªm ®«ng rÐt buèt, tríc mét lß sëi, th× kho¸i biÕt bao! Theo em, ý nghÜa biÓu c¶m cña tõ “chµ” trong nh÷ng trêng hîp trªn cã gièng nhau kh«ng? V× sao?9. T×nh th¸i tõ lµ g×? T×nh th¸i tõ trong c©u “Tra nay çc em ®îc vÒ nhµ c¬ mµ” thuéc lo¹i nµo? A. T×nh th¸i tõ nghi vÊn. C. T×nh th¸i tõ cÇu khiÕn. B. T×nh th¸i tõ c¶m th¸n. D. T×nh th¸i tõ biÓu thÞ s¾c th¸i t×nh c¶m.

10. ThÕ nµo lµ nãi qu¸? Trong çc c©u sau, c©u nµo sö dông nãi qu¸? A. Ch¼ng tham nhµ ngãi ba toµ - Tham v× mét nçi mÑ cha hiÒn lµnh. B. Lµm trai cho ®¸ng nªn trai – Khom lng, uèn gèi g¸nh hai h¹t võng. C. Hìi c« t¸t níc bªn ®µng – Sao c« móc ¸nh tr¨ng vµng ®æ ®i? D. MiÖng cêi nh thÓ hoa ng©u – Çi kh¨n ®éi ®Çu nh thÓ hoa sen.11. ThÕ nµo lµ nãi gi¶m, nãi tr¸nh? C©u v¨n nµo díi ®©y kh«ng dïng phÐp nãi gi¶m, nãi tr¸nh? A. Anh ¨n nãi nh dïi ®ôc chÊm m¾m çy. B. Nãi n¨ng nh thÕ lµ cã phÇn cha thiÖn chÝ l¾m. C. Cã lÏ, anh nªn thu xÕp ®Ó rêi n¬i nµy sím th× h¬n. D. Bµi th¬ anh viÕt vÒ ý tø, h×nh ¶nh th× ®îc, nhng t×nh c¶m cßn cha ®ñ s©u.12. ThÕ nµo lµ c©u ghÐp? Trong çc c©u sau, c©u nµo kh«ng ph¶i lµ c©u ghÐp? A. T«i ch¹y, nã còng ch¹y. B. ChÞ con cã ®i, u míi cã tiÒn nép su. C. DÇn h·y ®Ó cho chÞ ®i víi u, ®õng gi÷ chÞ n÷a. D. Lßng t«i cµng th¾t l¹i, khoÐ m¾t t«i cay cay.13. Cho biÕt çc quan hÖ vÒ ý nghÜa gi÷a çc vÕ trong c©u ghÐp? Trong c©u “Hai ngêi gi»ng co nhau, du ®Èy nhau, råi ai nÊy ®Òu bu«ng gËy ra, ¸p vµo vËt nhau” quan hÖ ý nghÜa gi÷a hai vÕ c©u lµ quan hÖ g×? A. Nèi tiÕp B. Nguyªn nh©n C. T¬ng ph¶n D. Lùa chän 14. a. Cho biÕt c«ng dông cña dÊu ngoÆc ®¬n, dÊu hai chÊm, dÊu ngoÆc kÐp.b. H·y ®Æt dÊu ngoÆc kÐp , dÊu hai chÊm vµ dÊu phÈy vµo chç thÝch hîp. Trêng tõ vùng m¾t cã nh÷ng trêng nhá sau ®©y_ Bé phËn cña m¾t lßng ®en lßng tr¾ng con ng¬i_ §Æc ®iÓm cña m¾t ®ê dÉn lê ®ê tinh anh toÐt_ C¶m gi¸c cña m¾t chãi qu¸ng hoa cémc. H·y ®Æt dÊu ngoÆc ®¬n vµo chç thÝch hîp._ TiÕng trèng cña Ph×a lÝ trëng thóc gäi nép thãc rÒn rÜ._ Trêng xu©n còng cã khi gäi lµ thêng xu©n : mét lo¹i c©y leo, b¸m vµo têng g¹ch, l¸ rông dÇn vÒ mïa ®«ng.


«n tËp tiÕng viÖt cuèi n¨m

I. néi dung «n tËp:_ Çc kiÓu c©u: C©u nghi vÊn, C©u cÇu khiÕn, C©u c¶m th¸n, C©u trÇn thuËt, C©u phñ ®Þnh._ Hµnh ®éng nãi._ Héi tho¹i._ Lùa chän trËt tù tõ trong c©u._ Ch÷a lçi diÔn ®¹t ( lçi l« gÝc ).II. c©u hái vµ bµi tËp vËn dông:1. a. Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u nghi vÊn. Nèi th«ng tin ë cét A víi cét B cho hîp lÝ ®Ó lµm râ nh÷ng trêng hîp chÝnh cña c©u nghi vÊn.A. KiÓu c©u nghi vÊn

B. H×nh thøc biÓu thÞ

1. C©u nghi vÊn cã lùa chän

a. cã...kh«ng, (cã) ®óng kh«ng, ph¶i ch¨ng, µ

2. C©u nghi vÊn kh«ng cã lùa chän

b. ai, g×, ®©u, sao, bao giê, ngêi nµo, chç nµo

3. C©u nghi vÊn gi¶ thiÕt

c. hay, cã hay kh«ng...

b. T×m nh÷ng c©u nghi vÊn trong bµi th¬ “Nhí rõng” ( ThÕ L÷ ) vµ “ ¤ng ®å” ( Vò §×nh Liªn). ChØ râ dÊu hiÖu nghi vÊn trong mçi c©u.

I. néi dung «n tËp.

II. ®¸p ¸n c©u hái vµ bµi tËp vËn dông:1.a. * § Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u nghi vÊn:_ §Æc ®iÓm h×nh thøc:+ Trong c©u cã tõ nghi vÊn (ai, g×, sao, ®©u, µ, , nhØ, cha,...) hoÆc cã ng÷ ®iÖu nghi vÊn.+ C©u nghi vÊn khi viÕt thêng cã dÊu chÊm hái ®Æt ë cuèi c©u._ Chøc n¨ng: Chøc n¨ng chÝnh cña c©u nghi vÊn lµ dïng ®Ó hái vµ yªu cÇu tr¶ lêi, ngoµi ra cßn cã çc chøc n¨ng kh¸c.* Nèi 1 víi c. Nèi 2 víi b. Nèi 3 víi a.b. Nh÷ng c©u nghi vÊn trong bµi th¬ “Nhí rõng” ( ThÕ L÷ ) vµ “ ¤ng ®å” ( Vò §×nh Liªn):* Nh÷ng c©u nghi vÊn trong bµi th¬ “Nhí rõng” ( ThÕ L÷ ):_ Nµo ®©u nh÷ng ®ªm vµng bªn bê suèi Ta say måi ®øng uèng ¸nh tr¨ng tan?DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ ng÷ nghi vÊn: nµo ®©u.+ Cuèi c©u cã dÊu hái chÊm._ §©u nhng ngµy ma chuyÓn bèn ph¬ng ngµn Ta lÆng ng¾m giang s¬n ta ®æi míi?

2. Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u cÇu khiÕn. Cho vÝ dô minh ho¹.

DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ nghi vÊn: ®©u.+ Cuèi c©u cã dÊu hái chÊm._ §©u nh÷ng b×nh minh c©y xanh n¾ng géi, TiÕng chim ca giÊc ngñ ta tng bõng?DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ nghi vÊn: ®©u.+ Cuèi c©u cã dÊu hái chÊm._ §©u nh÷ng chiÒu lªnh l¸ng m¸u sau rõng Ta ®îi chÕt m¶nh mÆt trêi gay g¾t, §Ó ta chiÕm lÊy riªng phÇn bÝ mËt?DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ nghi vÊn: ®©u.+ Cuèi c©u cã dÊu hái chÊm._ Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u?DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ nghi vÊn: ®©u.+ Cuèi c©u cã dÊu hái chÊm.* Nh÷ng c©u nghi vÊn trong bµi th¬ “ ¤ng ®å” ( Vò §×nh Liªn):_ Nhng mçi n¨m mçi v¾ng Ngêi thuª viÕt nay ®©u?DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ nghi vÊn: ®©u.+ Cuèi c©u cã dÊu hái chÊm._ Nh÷ng ngêi mu«n n¨m cò Hån ë ®©u b©y giê?DÊu hiÖu:+ Trong c©u cã tõ nghi vÊn: ®©u.+ Cuèi c©u cã dÊu hái chÊm.2. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u cÇu khiÕn:_ §Æc ®iÓm h×nh thøc:+ Trong c©u cã tõ cÇu khiÕn: h·y, ®õng, chí, th«i, ®i nµo,...+ Khi viÕt, cÇu cÇu khiÕn thêng kÕt thóc b»ng dÊu chÊm than. Khi ý cÇu khiÕn kh«ng ®îc nhÊn m¹nh th× c©u cÇu khiÕn cã thÓ dïng dÊu chÊm.

3. a. Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u c¶m th¸n. b. Nh÷ng c©u c¶m th¸n díi ®©y béc lé c¶m xóc g×?_ §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i! ( Tè H÷u ) _ Ha ha! C¬m nguéi! L¹i cã mét b¸t ç kho! ( NguyÔn §×nh Thi )_ Than «i! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u? ( ThÕ L÷ ) _ Nµo t«i ®©u biÕt c¬ sù l¹i ra n«ng nçi nµy! T«i hèi l¾m! T«i hèi hËn l¾m! Anh mµ chÕt lµ chØ t¹i çi téi ng«ng cuång d¹i dét cña t«i. ( T« Hoµi )

4. Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u trÇn thuËt. Cho vÝ dô minh ho¹.

_ Chøc n¨ng: C©u cÇu khiÕn dïng ®Ó ra lÖnh, yªu cÇu, ®Ò nghÞ, khuyªn b¶o,...VÝ dô: H·y vÏ ngay cho ta mét chiÕc thuyÒn! ( C©y bót thÇn )-> Dïng ®Ó ra lÖnh.3.a. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u c¶m th¸n:* §Æc ®iÓm h×nh thøc:_ C©u c¶m th¸n cã nh÷ng tõ ng÷ c¶m th¸n: than «i, «i, hìi «i, trêi, thay, xiÕt bao, biÕt chõng nµo,..._ C©u c¶m th¸n thêng kÕt thóc b»ng dÊu chÊm than.* Chøc n¨ng: C©u c¶m th¸n dïng ®Ó béc lé trùc tiÕp c¶m xóc cña ngêi nãi ( viÕt ).b._ C©u “§Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i!” béc lé c¶m xóc tù hµo._ C©u “ Ha ha!” béc lé c¶m xóc vui mõng._ C©u “ Than «i!” béc lé c¶m xóc tiÕn nuèi._ C©u “T«i hèi l¾m! T«i hèi hËn l¾m!” béc lé c¶m xóc hèi hËn.4. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u trÇn thuËt:* §Æc ®iÓm h×nh thøc:_ C©u trÇn thuËt kh«ng cã ®Æc ®iÓm vÒ h×nh thøc thÓ hiÖn ë çc tõ ng÷ ®Æc trng cña çc kiÓu c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n._ Khi viÕt, c©u trÇn thuËt kÕt thóc b»ng dÊu chÊm, còng cã khi lµ dÊu chÊm löng.* Chøc n¨ng: Ngoµi chøc n¨ng chÝnh lµ kÓ, th«ng b¸o, miªu t¶,... c©u trÇn thuËt cã thÓ

5. ThÕ nµo lµ c©u phñ ®Þnh? C©u phñ ®Þnh thêng dïng ®Ó lµm g×? Khi nµo c©u phñ ®Þnh dïng ®Ó kh¼ng ®Þnh?

dïng ®Ó yªu cÇu, ®Ò nghÞ hay béc lé c¶m xóc – nh÷ng chøc n¨ng vèn lµ cña çc kiÓu c©u kh¸c. Khi dïng víi chøc n¨ng kh¸c th× c©u trÇn thuËt dïng dÊu chÊm than hoÆc dÊu chÊm hái.VÝ dô:_ Vµo ®ªm tríc ngµy khai trêng cña con, mÑ kh«ng ngñ ®îc. ( LÝ Lan )-> C©u trÇn thuËt dïng ®Ó kÓ._ Con lµ mét ®øa trÎ nh¹y c¶m. ( LÝ Lan )-> C©u trÇn thuËt dïng ®Ó nhËn xÐt._ Trªn çc triÒn nói l¸ng giÒng, n¾ng hanh nh r©y bét nghÖ, vµ ®¸ nói lîn nh x« bå nh÷ng con sãng ®êi ®êi kh«ng chÞu tan. ( NguyÔn Tu©n )-> C©u trÇn thuËt dïng ®Ó miªu t¶._ Anh cho em tÊt. ( Kh¸nh Hoµi )-> C©u trÇn thuËt dïng ®Ó th«ng b¸o._ Ngµy xa ë quËn Cao B×nh cã hai vî chång tuæi giµ mµ cha cã con. ( Th¹ch Sanh )-> C©u trÇn thuËt dïng ®Ó giíi thiÖu._ KÎ ë c¹n, ngêi ë níc, tÝnh t×nh, tËp qu¸n kh¸c nhau, khã mµ ¨n ë cïng nhau mét n¬i l©u dµi ®îc. ( Con Rång, ch¸u Tiªn )-> C©u trÇn thuËt dïng ®Ó gi¶i thÝch._ Th«i th× ngµy mai, ai ®em sÝnh lÔ ®Õn tríc, ta sÏ cho cíi con g¸i ta. ( S¬n Tinh, Thuû

6. a. ThÕ nµo lµ hµnh ®éng nãi? C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh hµnh ®éng nãi? b. Hµnh ®éng nãi ®îc chia thµnh mÊy nhãm ( kÓ tªn )? C©u “ThÇy em h·y cè ngåi dËy hóp Ýt ch¸o cho ®ì xãt ruét” thuéc nhãm hµnh ®éng nãi nµo? c. ChØ ra sù kh¸c nhau vÒ hµnh ®éng nãi gi÷a hai c©u:_ Em h·y häc bµi ®i!_ Em ®ang häc bµi µ?

7. a. ThÕ nµo lµ vai x· héi trong héi tho¹i? Çch x¸c ®Þnh vai x· héi trong héi tho¹i? b. Ngêi tham gia héi tho¹i cÇn chó ý nh÷ng g× ®Ó cuéc héi tho¹i th©n mËt, lÞch sù? Nh÷ng dÊu hiÖu nµo thêng dïng khi héi tho¹i ®Ó thÓ hiÖn hÕt mét lît lêi?

Tinh )-> C©u trÇn thuËt dïng ®Ó høa hÑn.5._ C©u phñ ®Þnh lµ c©u vÒ cÊu t¹o h×nh thøc cã chøa tõ ng÷ phñ ®Þnh. Çc tõ phñ ®Þnh trong c©u phñ ®Þnh lµ:+ kh«ng, cha, ch¼ng, ch¶,...+ kh«ng ph¶i, ch¼ng ph¶i, cha ph¶i lµ,...+ ®©u, ®©u cã, ®©u cã ph¶i, lµm g× cã..., cã...®©u, thÕ nµo ®îc..._ C©u phñ ®Þnh thêng dïng ®Ó:+ Th«ng b¸o, x¸c nhËn sù vËt, sù viÖc kh«ng cã hoÆc kh«ng x¶y ra ( C©u phñ ®Þnh miªu t¶ ).+ Ph¶n b¸c mét ý kiÕn, nhËn ®Þnh nµo ®ã (C©u phñ ®Þnh b¸c bá )._ C©u cã chøa tõ phñ ®Þnh cã thÓ dïng ®Ó kh¼ng ®Þnh. §ã lµ khi:+ C©u cã hai tõ phñ ®Þnh: kh«ng ... kh«ng...+ C©u cã mét tõ phñ ®Þnh vµ tõ “sao”: kh«ng...sao?6.a. Hµnh ®éng nãi lµ hµnh ®éng ®îc thùc hiÖn b»ng lêi nãi hoÆc viÕt ra. Khi x¸c ®Þnh hµnh ®éng nãi, cÇn dùa vµo hoµn c¶nh giao tiÕp.b. Hµnh ®éng nãi ®îc chia thµnh 5 nhãm:_ Hµnh ®éng tr×nh bµy: kÓ, t¶, kh¼ng ®Þnh, dù b¸o,..._ Hµnh ®éng hái._ Hµnh ®éng ®iÒu khiÓn: mêi, yªu cÇu, ra lÖnh, khuyªn..._ Hµnh ®éng høa hÑn: høa, b¶o ®¶m, ®e do¹._ Hµnh ®éng béc lé c¶m xóc: c¶m ¬n, xin lçi, than phiÒn.c. Sù kh¸c nhau vÒ hµnh ®éng nãi gi÷a hai c©u:

8. V× sao ph¶i lùa chän trËt tù tõ trong c©u? ViÖc lùa chän trËt tù tõ trong c©u nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc ®Ých g×? Çch s¾p xÕp trËt tù tõ trong c©u nµo díi ®©y gîi Ên tîng vÒ søc sèng cña nh÷ng mÇm m¨ng? A.Díi gèc tre, tua tña nh÷ng mÇm m¨ng. B. Díi gèc tre, nh÷ng mÇm m¨ng tua tña. C.Tua tña, díi gèc tre, nh÷ng mÇm m¨ng. D. Nh÷ng mÇm m¨ng tua tña díi gèc tre.

_ C©u “ Em h·y häc bµi ®i!” thùc hiÖn hµnh ®éng nãi ®iÒu khiÓn._ C©u “Em ®ang häc bµi µ?” thùc hiÖn hµnh ®éng nãi hái.7. a. _ Vai x· héi lµ vÞ trÝ cña ngêi tham gia héi tho¹i víi ngêi héi tho¹i. _ Vai x· héi ®îc x¸c ®Þnh b»ng nh÷ng quan hÖ gi÷a nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i:+ Quan hÖ ngang hµng hay trªn – díi xÐt theo tuæi t¸c, thø bËc trong gia ®×nh, chøc vô x· héi...+ Quan hÖ th©m s¬ xÐt theo møc ®é t×nh c¶m.b. _ §Ó lÞch sù vµ héi tho¹i tiÕp diÔn b×nh thêng, nh÷ng ngêi tham gia héi tho¹i cÇn chó ý:+ T«n träng lît lêi nãi cña nhau, tr¸nh ng¾t lêi ngêi kh¸c.+ BiÕt b¾t lêi ngêi hái, nãi cho kÞp thêi ®Ó tr¸nh cã nh÷ng kho¶ng im lÆng kÐo dµi. _ Ngêi nãi cÇn sö dông çc dÊu hiÖu khi nãi hÕt ®Ó ngêi héi tho¹i biÕt mµ b¾t cho kÞp lêi. §ã lµ çc dÊu hiÖu:+ Çc tõ ng÷ døt c©u: µ, , nhØ, nhÐ.+ Ng÷ ®iÖu.+ Im lÆng.8. * Ph¶i lùa chän trËt tù tõ trong c©u, v×:* ViÖc lùa chän trËt tù tõ trong c©u nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc ®Ých:_ ThÓ hiÖn rthø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, hiÖn tîng, ho¹t ®éng... ( thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù tríc sau cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ngêi nãi...)._ NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn tîng._ Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong

v¨n b¶n._ §¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi._ Trong chuçi liÖt kª, trËt tù tõ nh»m thÓ hiÖn quan hÖ t¨ng dÇn hoÆc gi¶m dÇn cña çc ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt.* Chän ®¸p ¸n A.

GV: trÇn v¨n th¾ng HS:.......................................... .......Líp:............................................**************************************************************************

«n tËp tiÕng viÖt cuèi n¨mI. néi dung «n tËp:_ Çc kiÓu c©u: C©u nghi vÊn, C©u cÇu khiÕn, C©u c¶m th¸n, C©u trÇn thuËt, C©u phñ ®Þnh._ Hµnh ®éng nãi._ Héi tho¹i._ Lùa chän trËt tù tõ trong c©u._ Ch÷a lçi diÔn ®¹t ( lçi l« gÝc ).II. c©u hái vµ bµi tËp vËn dông:1. a. Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u nghi vÊn. Nèi th«ng tin ë cét A víi cét B cho hîp lÝ ®Ó lµm râ nh÷ng trêng hîp chÝnh cña c©u nghi vÊn.

A. KiÓu c©u nghi vÊn B. H×nh thøc biÓu thÞ1. C©u nghi vÊn cã lùa chän a. cã...kh«ng, (cã) ®óng kh«ng, ph¶i ch¨ng, µ2. C©u nghi vÊn kh«ng cã lùa chän b. ai, g×, ®©u, sao, bao giê, ngêi nµo, chç

nµo3. C©u nghi vÊn gi¶ thiÕt c. hay, cã hay kh«ng... b. T×m nh÷ng c©u nghi vÊn trong bµi th¬ “Nhí rõng” ( ThÕ L÷ ) vµ “ ¤ng ®å” ( Vò §×nh Liªn). ChØ râ dÊu hiÖu nghi vÊn trong mçi c©u.2. Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u cÇu khiÕn. Cho vÝ dô minh ho¹.3. a. Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u c¶m th¸n. Cho vÝ dô minh ho¹. b. Nh÷ng c©u c¶m th¸n díi ®©y béc lé c¶m xóc g×?_ §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i! ( Tè H÷u )_ Ha ha! C¬m nguéi! L¹i cã mét b¸t ç kho! ( NguyÔn §×nh Thi )_ Than «i! Thêi oanh liÖt nay cßn ®©u? ( ThÕ L÷ )

_ Nµo t«i ®©u biÕt c¬ sù l¹i ra n«ng nçi nµy! T«i hèi l¾m! T«i hèi hËn l¾m! Anh mµ chÕt lµ chØ t¹i çi téi ng«ng cuång d¹i dét cña t«i. ( T« Hoµi )4. Nªu ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u trÇn thuËt. Cho vÝ dô minh ho¹.5. ThÕ nµo lµ c©u phñ ®Þnh? C©u phñ ®Þnh thêng dïng ®Ó lµm g×? Khi nµo c©u phñ ®Þnh dïng ®Ó kh¼ng ®Þnh? 6. a. ThÕ nµo lµ hµnh ®éng nãi? C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh hµnh ®éng nãi? b. Hµnh ®éng nãi ®îc chia thµnh mÊy nhãm ( kÓ tªn )? C©u “ThÇy em h·y cè ngåi dËy hóp Ýt ch¸o cho ®ì xãt ruét” thuéc nhãm hµnh ®éng nãi nµo? c. ChØ ra sù kh¸c nhau vÒ hµnh ®éng nãi gi÷a hai c©u:_ Em h·y häc bµi ®i!_ Em ®ang häc bµi µ?7. a. ThÕ nµo lµ vai x· héi trong héi tho¹i? Çch x¸c ®Þnh vai x· héi trong héi tho¹i? b. Ngêi tham gia héi tho¹i cÇn chó ý nh÷ng g× ®Ó cuéc héi tho¹i th©n mËt, lÞch sù? Nh÷ng dÊu hiÖu nµo thêng dïng khi héi tho¹i ®Ó thÓ hiÖn hÕt mét lît lêi?8. V× sao ph¶i lùa chän trËt tù tõ trong c©u? ViÖc lùa chän trËt tù tõ trong c©u nh»m ®¹t ®îc nh÷ng môc ®Ých g×? Çch s¾p xÕp trËt tù tõ trong c©u nµo díi ®©y gîi Ên tîng vÒ søc sèng cña nh÷ng mÇm m¨ng? A. Díi gèc tre, tua tña nh÷ng mÇm m¨ng. C. Tua tña, díi gèc tre, nh÷ng mÇm m¨ng. B. Díi gèc tre, nh÷ng mÇm m¨ng tua tña. D. Nh÷ng mÇm m¨ng tua tña díi gèc tre.

Documents

Ngµy so¹n:i.vietnamdoc.net/data/file/2015/Thang07/08/giao-an-phu... · Web view_ Trong ng«n ng÷ ViÖt do hoµn c nh lÞch sö nªn tõ H¸n ViÖt chiÕm tØ lÖ kh¸ lín trong