Embed Size (px)
Citation preview
NHG-Congres 2013
H U I S A R TS E N AC U T E ZO R G
PROGRAMMA
Vrijdag 22 november 2013
8.30 Ontvangst en registratie
9.30 Plenaire opening NHG
Dr. Rob Dijkstra, bestuursvoorzitter NHG
10.00 Opening inhoudelijk programma
Yvonne Guldemond-Hecker, congresvoorzitter
10.05 Veiligheid in de gezondheidszorg - het belang van onderzoek naar incidenten en
ongevallen
Mr. Tjibbe Joustra, voorzitter Onderzoeksraad voor Veiligheid
10.25 Huisarts en spoed, dat doen we goed!
Dr. Paul Giesen, projectleider Spoedzorgonderzoek, UMC St Radboud Nijmegen
10.45 Pauze
11.15 Grote sessie A Kleine sessies
12.10 Wisselen van zaal
12.20 Kleine sessies Grote sessie A
13.15 Lunch
14.30 Grote sessie B Kleine sessies
15.25 Pauze
15.55 Kleine sessies Grote sessie B
16.50 Verzamelen in grote zaal
17.00 Slotlezing
17.15 Blik op het NHG-Congres 2014
17.20 Dynamische afsluiting
17.40 Borrel
18.30 Vertrek bussen richting feestlocatie
19.00 NHG-diner en feest in Château Neercanne
Programmaoverzicht
NHG-Congres 2013 PROGRAMMA
Inhoud
Programmaoverzicht vrijdag 22 november . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Van de bestuursvoorzitter van het NHG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Van de congresvoorzitter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Voorprogramma donderdag 21 november . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Programmaoverzicht vrijdag 22 november . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Plenaire lezingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Toelichting programmaonderdelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Grote sessie ochtend 11.15 en 12.20 uur
A. Toestanden! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Kleine sessies ochtend 11.15 en 12.20 uur
KS.1 Zwanger en ziek: (g)een probleem voor de huisarts? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
KS.2 Triage: sorteren kun je leren! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
KS.3 Wanneer wordt chronisch spoed? Doorvragen maakt het verschil . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
KS.4 ABCDE... RIP. Gun de patiënt zijn einde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
KS.5 The postman doesn’t ring twice. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
KS.6 HAP en SEH: 1 + 1 = > 2(?) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
KS.7 Pijn bij spoed: hoe doe je het goed? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
KS.8 Samen sterker! Een uitdaging voor de keten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
KS.9 Scenariotraining: nabootsen van de werkelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
KS.10 De vaardighedencarrousel (A, B en C) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
KS.11 HoutenBeenTheater - De Leesrepetitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Grote sessie middag 14.30 en 15.55 uur
B. Dilemma’s in de spoedzorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Kleine sessies middag 14.30 en 15.55 uur
KS.12 Outdoor Medicine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
KS.13 Het potentieel bedreigde kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
KS.14 Dokter, ik ga er nú een eind aan maken! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
4
KS.15 Als zwijgen niet helpt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
KS.16 Meer acute (snel)diagnostiek in eigen handen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
KS.17 Het ABC van Acute Bizarre Crisissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
KS.18 Calamiteit: donderslag bij heldere hemel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
KS.19 De CAT-walk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
KS.20 Scenariotraining: nabootsen van de werkelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
KS.21 De vaardighedencarrousel (A, B en C) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
KS.22 HoutenBeenTheater - De Leesrepetitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Samenstelling Werkgroep Congresorganisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Samenstelling Wetenschappelijke Programmacommissie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Zakelijke informatie en wetenswaardigheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
5
Geachte collega,
Laatst had ik het weer in een vliegtuig: ‘Is er
een dokter aan boord?’ Dan krijg je vanzelf
weer het bekende gevoel dat je ook hebt op
weg naar een spoedgeval. Maar vervolgens
blijkt dat je als huisarts toch heel wat kunt
oplossen.
Huisartsen willen 7x24 uur huisartsgenees-
kundige zorg kunnen leveren en dat op
een goede manier doen. Dat betekent dat
spoedzorg een vast onderdeel van ons werk
is. We hebben dat onlangs nog beschreven
in het herziene NHG-Standpunt Huisarts en
spoedzorg. Uitgangspunt hierin is dat de
huisarts met de juiste competenties op de
juiste tijd en op de juiste plaats moet vol-
doen aan de acute hulpvraag van de patiënt,
met als resultaat een veilige en doelmatige
zorg. De kwaliteit van de huisartsgeneeskun-
dige inbreng in de spoedzorgketen is echter
onlosmakelijk verbonden met de organisatie
van de zorg. Daarom wordt in het NHG-Stand-
punt ook uitdrukkelijk aandacht besteed aan
de organisatie van de spoedzorg.
De spoedzorg heeft de afgelopen jaren een
forse ontwikkeling doorgemaakt. Was tijdens
het vorige NHG-Congres over spoedzorg in
2000 de kennismaking met huisartsenpos-
ten nog een belangrijk thema, nu staat de
inhoud veel meer centraal. Maar ook vragen
we ons af hoe om te gaan met de gegroeide
toestroom naar de huisartsenpost. Boven-
dien ontstaat er steeds meer samenwerking
tussen huisarts, SEH en ambulancedienst,
vanuit het besef dat de verschillende disci-
plines in de spoedzorg complementair aan
elkaar zijn. Het is daarbij wel van belang dat
ook patiënten weten wat ze van de diverse
partners in de spoedzorgketen kunnen
verwachten.
De kernwaarden van de huisartsgenees-
kunde - generalistische, persoonsgerichte
en continue zorg - zijn ook van toepassing
in de spoedzorg, tijdens kantooruren in de
huisartsenpraktijk en tijdens de ANW-dien-
sten in de huisartsenpost. Op basis van dit
uitgangspunt is de Congrescommissie al
vanaf de zomer van 2012 hard bezig om een
inhoudelijk sterk en gevarieerd programma
over spoedzorg te maken. En dat is in mijn
ogen prima gelukt.
Ik hoop dan ook u op 22 november in Maas-
tricht te zien!
Rob Dijkstra, huisarts,
bestuursvoorzitter NHG
Van de bestuursvoorzitter van het NHG
7
Help, een spoedgeval! Wat is hierbij uw
eerste associatie: ‘Ik ga helpen’ of ‘Kom me
helpen’?
In beide gevallen komt u op het NHG-Congres
2013 ruimschoots aan uw trekken.
Van huisartsen wordt verwacht dat zij
beschikken over de juiste competenties om
goede, veilige en doelmatige spoedzorg te
leveren. Ze moeten kunnen triëren en denken
in toestandsbeelden. De ABCDE-systema-
tiek beheersen. Kunnen samenwerken met
partners in de spoedzorgketen. Goed bereik-
baar zijn. Een proactieve houding hebben
om crises of ontregelingen te voorkomen.
Beschikken over adequate diagnostische
mogelijkheden, 7 x 24 uur per dag. En dat
alles zinnig en zuinig, in de buurt van de
patiënt. Er komt dus veel bij kijken als u
daadwerkelijk inhoud wilt geven aan uw rol
in de spoedzorg.
Spoedzorg is een onderdeel van het vak
waarbij je als huisarts ook kunt laten zien dat
je het ambacht in de vingers hebt: infusen
prikken, hechten, catheteriseren, reanime-
ren, beademen en noem maar op. We bieden
u volop de gelegenheid om hiermee te oe-
fenen. En in scenariotrainingen kunt u laten
zien wat u waard bent in een spoedsituatie,
‘hands-on’ en virtueel.
Daarnaast willen wij u laten reflecteren over
medische en organisatorische dilemma’s en
over ethische kwesties. We hebben enkele
sprekers van naam uitgenodigd om een meer
beschouwende bijdrage over het congres-
thema te leveren: veiligheid in de zorg,
toekomstige ontwikkelingen en – last but not
least – wat de patiënt met een spoedzorg-
vraag van u als huisarts verwacht.
De Congrescommissie heeft geprobeerd een
gevarieerd en inspirerend programma samen
te stellen . En zoals ik u tijdens het NHG-Con-
gres 2012 bij de aankondiging heb beloofd:
we sluiten af met een spetterend feest op
een unieke locatie in de meest romantische
stad van Nederland!
Ik hoop u op 22 november in Maastricht te
mogen verwelkomen. Mede namens de leden
van de Congrescommissie wens ik u dan een
inspirerende dag toe, die ertoe leidt dat u
zich voortaan bij spoed meer competent én
content zult voelen!
Yvonne Guldemond-Hecker, huisarts,
voorzitter Wetenschappelijke
Programmacommissie
Van de congresvoorzitter
8
9
De theatervoorstelling ‘Oog in oog’ gaat
over de relatie tussen de huidige cultuur in
de eerstelijnszorg en onbedoelde schade bij
patiënten. Hoe gaan professionals om met
elkaar, de patiënt en diens sociale omge-
ving als een incident plaatsvindt? Is ‘veilig
incident melden’ werkelijk veilig? Waar blijft
de professional als alle aandacht naar de pa-
tiënt en diens naasten gaat? Een spraakma-
kende voorstelling van theatergroep Plezant!
Arthur Rosenberg is huisarts in een gezond-
heidscentrum. Hij raakt samen met enkele
collega’s uit verschillende eerstelijnsdiscipli-
nes betrokken bij een ingrijpend incident. De
familie van zijn patiënt houdt Arthur hiervoor
verantwoordelijk. De impact is groot en de
relatie met zijn collega’s komt op scherp te
staan. Dan krijgt Arthur onbedoeld een uur
tijd voor bezinning. Oog in oog met patiënten
en collega’s trekt zijn leven als arts aan hem
voorbij. ‘Soms vraag ik mij af of er nu een
probleem is of een irreële verwachting.’
Plezant maakt muziektheater over werk,
leven en liefde. Met gerenommeerde acteurs
en muzikanten spelen zij bijzondere voor-
stellingen over actuele thema’s. Indringen-
de voorstellingen, die mensen raken op
persoonlijke vraagstukken en inspireren. Met
de taal van live muziek en spel maken ze een
fundamentele dialoog los over de essentie.
De theatervoorstelling ‘Oog in oog’ vindt
plaats in het MECC. U bent vanaf 20.30 uur
welkom voor een kopje koffi e of thee. De
voorstelling start om 21.00 uur en duurt 80
minuten. Na afloop is er gelegenheid om
samen wat te drinken en na te praten in het
MECC-café.
Dit voorprogramma wordt mede mogelijk
gemaakt door de SBOH.
Voorprogramma donderdag 21 november 2013
Theatergroep Plezant speelt ‘Oog in oog’
10
Vrijdag 22 november 2013
8.30 Ontvangst en registratie
9.30 Plenaire opening NHG
Dr. Rob Dijkstra, bestuursvoorzitter NHG
10.00 Opening inhoudelijk programma
Yvonne Guldemond-Hecker, congresvoorzitter
10.05 Veiligheid in de gezondheidszorg - het belang van onderzoek naar incidenten en
ongevallen
Mr. Tjibbe Joustra, voorzitter Onderzoeksraad voor Veiligheid
10.25 Huisarts en spoed, dat doen we goed!
Dr. Paul Giesen, projectleider Spoedzorgonderzoek, UMC St Radboud Nijmegen
10.45 Pauze
11.15 Grote sessie A Kleine sessies
12.10 Wisselen van zaal
12.20 Kleine sessies Grote sessie A
13.15 Lunch
14.30 Grote sessie B Kleine sessies
15.25 Pauze
15.55 Kleine sessies Grote sessie B
16.50 Verzamelen in grote zaal
17.00 Slotlezing
17.15 Blik op het NHG-Congres 2014
17.20 Dynamische afsluiting
17.40 Borrel
18.30 Vertrek bussen richting feestlocatie
19.00 NHG-diner en feest in Château Neercanne
Programmaoverzicht
11
Plenaire lezingen
Spreker
Mr. Tjibbe Joustra,
voorzitter Onderzoeksraad
voor Veiligheid
De Onderzoeksraad voor Veiligheid doet
onderzoek naar voorvallen en rampen op
een breed aantal terreinen, zoals transport,
industrie, bouw, crisisbeheersing en hulp-
verlening en gezondheidszorg. Altijd staat de
vraag centraal hoe een voorval heeft kunnen
ontstaan en wat de achterliggende oorzaken
zijn geweest.
De gezondheidszorg heeft zich in Nederland
tot grote hoogte ontwikkeld. Dat neemt niet
weg dat in deze sector nog veel veiligheids-
winst valt te behalen.
Tjibbe Joustra spreekt over het belang van
onderzoek naar incidenten en ongevallen en
het leren hiervan. Hij gaat daarbij ook in op
de veiligheid in de gezondheidszorg vanuit
het perspectief van de Onderzoeksraad.
Veiligheid in de gezondheidszorg -
het belang van onderzoek naar incidenten en ongevallen
12
Plenaire lezingen
Spreker
Dr. Paul Giesen,
huisarts en projectleider
Spoedzorgonderzoek,
UMC St Radboud Nijmegen
Dokter, kom snel, er is iemand in de wachtka-
mer in elkaar gezakt…
Kan ik meteen langskomen? Ik heb een grote
wond en het bloed gutst eruit…
Kan de dokter komen? Mijn vrouw is hartstik-
ke benauwd…
Een patiënt in nood verwacht een deskun-
dige huisarts die snel ter plekke is, goed
luistert en doeltreff end handelt. Maar kan de
huisarts deze verwachting ook waarmaken?
De komst van huisartsenposten gaf de
spoedzorg een enorme kwaliteitsimpuls en
heeft de postitie van huisartsen versterkt. Zij
werken buiten kantooruren niet meer solo
maar in een team met triagisten, verpleeg-
kundigen en chauff eurs. Ook de opleiding
van huisartsen en hun uitrusting zijn sterk
verbeterd. Internationaal staat de Neder-
landse huisartsenspoedzorg aan de top met
een uitstekende 7x24 uurs-beschikbaar-
heid, goede triage en veilige zorg van hoge
kwaliteit.
Er zijn volop kansen om de spoedzorg verder
te optimaliseren, bijvoorbeeld door uitbrei-
ding van het diagnostisch laboratorium en
de röntgenfaciliteiten, verbeterde gegevens-
uitwisseling, betere samenwerking met de
ambulancezorg en de SEH, en de ontwikke-
ling van een geïntegreerde spoedketen.
Maar er zijn ook bedreigingen, zoals een te
hoge werkdruk, afnemende betrokkenheid
en verminderde expertise van huisartsen.
Deze lezing geeft een overzicht van nationale
en internationale ontwikkelingen op het
terrein van de spoedzorg en van recente
onderzoeksresultaten.
Huisarts en spoed, dat doen we goed!
13
Na de plenaire opening van het program-
ma en de lezingen door keynote-speakers
volgen de grote en kleine sessies. Er zijn
twee grote sessies, die door alle deelnemers
gevolgd worden: in de ochtend grote sessie A
(Toestanden!) en in de middag grote sessie B
(Dilemma’s in de spoedzorg).
Daarnaast kunt u twee kleine sessies
selecteren, één in de ochtend en één in de
middag. Met dit programmaboekje kunt u op
basis van uw eigen behoeft e en nieuwsgie-
righeid een keuze maken uit de beschikbare
kleine sessies.
Bij alle sessies is met nevenstaande icoon-
tjes aangegeven welke competentiegebie-
den aan de orde komen.
Toelichting programmaonderdelen
Vakinhoudelijk handelen
Organiseren
Arts-patiënt-communicatie
Maatschappelijk handelen
Professionaliteit
Samenwerken
Wetenschap en onderwijs
14
Grote sessie A (ochtend)
Sprekers
Roeland Drijver,
huisarts, Purmerend
Stephanie Klein Nagelvoort,
intensivist, Rotterdam
Van de binnenkomende spoedzorgvraag tot
en met de overdracht naar een ketenpartner
is het toestandsbeeld bepalend voor directe
actie.
Treat fi rst what kills fi rst - Time is muscle -
Primary Assessment.
Kunt u thuis bij een benauwde patiënt uit de
voeten met Amerikaanse oneliners?
Gaat het hier om ABCDE-protocolfetisjisme
of om een waardevolle verbetering voor de
alledaagse praktijk?
In deze sessie nemen wij u mee in een dyna-
mische casus waarin u de voor- en nadelen
ontdekt van het denken in toestandsbeelden
versus denken in diagnoses.
Een benauwde boerin belt ’s morgens vroeg
naar de praktijk. De assistente doet triage
en stuurt de huisarts meteen op pad. Daarna
bepaalt u vanuit de zaal wat de dokter op het
podium moet doen: eerst de stethoscoop of
de saturatiemeter? Eerst anamnese of direct
handelen? Even aanzien of een ambulance
bellen? SOEP of ABCDE? MIST of SBAR?
Tot slot maakt u de balans op: ABCDE = OK?!
Toestanden!
Vakinhoudelijkhandelen
Arts-patiënt-communicatie
15
Kleine sessie 1
Sprekers
Ing. Karen Damen,
verloskundig actief huisarts, Linschoten
Dr. Hans Duvekot,
gynaecoloog-perinatoloog, Erasmus MC,
Rotterdam
Ogenschijnlijk normale klachten tijdens de
zwangerschap: soms spoedeisend en ook
belangrijk voor de ‘gewone’ huisarts.
Per jaar bevallen in Nederland 165.000 vrou-
wen. De huisarts wordt vaak geconfronteerd
met deze patiënten, ook als ze bij de verlos-
kundige of gynaecoloog onder controle zijn.
Het gaat dan veelal om aspecifi eke klachten,
die de patiënte niet als zwangerschapsgere-
lateerd herkent en de huisarts soms ook niet!
Deze sessie heeft tot doel u hierin deskundi-
ger te maken.
Tijdens de eerste weken van de zwan-
gerschap bezoeken patiënten vooral hun
huisarts als ze nog niet onder controle voor
de zwangerschap zijn. Sommige klachten in
deze periode vereisen spoed en kunnen niet
wachten tot de volgende dag.
Later in de zwangerschap kan ook de
huisarts te maken krijgen met vroege
symptomen van ernstige zwangerschapsge-
relateerde problematiek of een presentatie
van niet-zwangerschapsgebonden acute
problemen.
En dan zijn er nog de ‘gewone’ problemen tij-
dens het kraambed. Wat moet u doen bij veel
bloedverlies, koorts of vermoeide benen?
Bedenk daarbij dat meer dan de helft van
de gevallen van moedersterft e in Nederland
tijdens het kraambed plaatsvindt.
Op speelse en wat cabareteske wijze worden
enkele casussen over deze onderwerpen
gepresenteerd. De zaal wordt hier actief
bij betrokken en het lot van de patiënte zal
vooral van uw oordeel afh angen.
Zwanger en ziek: (g)een probleem voor de huisarts?
Vakinhoudelijkhandelen
Arts-patiënt-communicatie
16
Kleine sessie 2
Sprekers
Pieter Jochems,
directeur/eigenaar en trainer Latona Organi-
satie- & Opleidingsadvies, Baarle-Nassau
Rita Nieuwenhuis,
eigenaar en trainer Bloom Communicatie met
Zorg, Sassenheim
Triage is een vak. Een goed inzicht van de
huisarts in de telefonische en urgentiege-
richte triage op de huisartsenpost of in de
dagpraktijk is essentieel voor de patiëntvei-
ligheid en draagt bij aan de communicatie
met de triagist en/of assistente.
Triage betekent: sorteren, prioriteiten
stellen op basis van het toestandsbeeld
en de urgentie bepalen. Medische triage
wordt gedaan door de verpleegkundige op
de spoedeisende hulp, de centralist op de
meldkamer, de triagist op de huisartsenpost
of de assistente in de dagpraktijk.
Triage is een vak in ontwikkeling. Een goed
inzicht in de telefonische triage is essentieel
voor de huisarts die dienstdoet op de huis-
artsenpost of van plan is triage in te voeren
in de dagpraktijk; het helpt de triagist en de
praktijkassistente om op de urgentie gericht
te zijn en te blijven en draagt bij aan een
prettige samenwerking en duidelijke commu-
nicatie. En triage is zeker te leren!
De uitgangspunten van urgentiegerichte tria-
ge (open oriëntatie, bepalen van toestands-
beeld, hulpvraag en urgentie) zijn kwetsbare
elementen in de telefonische triage. De
triagist staat geregeld onder druk, waardoor
het zicht op toestandsbeeld, hulpvraag en
urgentie vertroebelt. De huisarts kan door de
juiste vraagstelling op een positieve manier
bijdragen aan het proces van telefonische
triage. We verduidelijken dit met behulp van
opnames van triagegesprekken.
In de sessie krijgt u inzicht in:
• de essentie van het werk van de triagist
en van de triagemethodiek (Nederlandse
Triage Standaard – NTS);
• nut en noodzaak van urgentiedenken
versus diagnostisch denken;
• de valkuilen en uitdagingen van telefoni-
sche triage;
• uw rol in de samenwerking met de triagist
en/of assistente.
De sessie geeft een verhelderende en inspi-
rerende kijk op het urgentiedenken in het
huisartsenvak!
Triage: sorteren kun je leren!
Vakinhoudelijkhandelen
Arts-patiënt-communicatie
Samenwerken
17
Kleine sessie 3
Sprekers
Dr. Meggy van Kruijsdijk,
diabetesexpert en presentator, ’s-Hertogen-
bosch
Marjolein van der Leeden,
diabetesverpleegkundige, consulent en
trainer, Sleeuwijk
Ester Wesseling,
huisarts en kaderarts Hart- en vaatziekten,
Roosendaal
Elke huisarts moet weten wanneer bij pati-
enten met insuline- en glucoseproblemen
snelle actie nodig is en wanneer rustig kan
worden afgewacht. En laat ook patiënten met
hartfalen niet letterlijk en fi guurlijk stikken!
De huisarts kan deze patiënten adequaat
ondersteunen, ook in de acute fase.
In deze sessie leert u omgaan met spoedvra-
gen bij patiënten met diabetes of hartfalen.
U zit op de huisartsenpost en krijgt een vraag
over:
• Een patiënt met flink verhoogde glucose-
waarden. Wat is het gevaar? Hoe moet u
handelen?
• Een patiënt die heeft ontdekt dat hij de
twee soorten insuline die hij gebruikt (ba-
saal-bolusschema) heeft verwisseld. Is dat
erg? Moet hij worden opgenomen? Moet u
met spoed gaan rijden?
Op elke huisartsenpost in Nederland komen
dit soort vragen elke avond aan de orde.
De gegeven antwoorden zijn zeer divers. In
deze sessie kijken we naar de ratio achter de
gegeven adviezen en krijgt u handvatten hoe
te handelen.
In de spoedzorg zien we ook steeds meer
vragen over acuut hartfalen. Niet alleen op
de huisartsenpost, maar ook overdag. Huis-
artsen zijn immers verantwoordelijk voor de
eerste opvang en vaak ook de follow-up bij
ouderen die niet meer naar het ziekenhuis
willen. In deze sessie wordt aan de hand van
een casus een leidraad gegeven hoe hiermee
om te gaan. Welke medicatie kun je toedie-
nen? Hoe ver ga je in de zorg? Hoe organiseer
je dit thuis? Wat is je vervolgbeleid? Hoe
voorkom je een volgende exacerbatie? Wat is
de rol van pacemakers/cardiale devices bij
hartfalen?
Wanneer wordt chronisch spoed?
Doorvragen maakt het verschil
Vakinhoudelijkhandelen
Arts-patiënt-communicatie
Maatschappelijk handelen
Wetenschap en onderwijs
18
Kleine sessie 4
Sprekers
Annet Wind,
coördinator kaderopleiding Ouderengenees-
kunde, Hoorn
Frank Guldemond,
kaderhuisarts Ouderengeneeskunde,
Ubachsberg
Spoedzorg bij ouderen… Wel of niet reanime-
ren? Wel of niet insturen? Voorkom dilem-
ma’s door tijdig een gesprek over wensen en
verwachtingen rond het levenseinde aan te
gaan met uw kwetsbare oudere patiënten.
U legt een spoedvisite af bij de heer Engelen,
een weduwnaar van 89 jaar. Hij is onwel ge-
worden, is niet aanspreekbaar en ziet bleek.
Hij heeft een zwakke ademhaling en een
niet-meetbare tensie. De saturatie is 92%, de
glucose 9,2. De patiënt is bij u bekend met
ernstig hartfalen en milde cognitieve stoor-
nissen. Er is geen NRNB-verklaring. De buren
hebben 112 gebeld en er is een ambulance
onderweg. De conditie van patiënt gaat gelei-
delijk achteruit. De ademhaling stokt…
Wat doet u nu? En wat als de ambulance
arriveert?
In deze sessie willen we met u stilstaan bij
het wel of niet reanimeren en het wel of niet
insturen van de kwetsbare oudere patiënt.
We bieden u handvatten om met oudere
patiënten te praten over hun wensen en
verwachtingen rond hun levenseinde en
het besluit om wel of niet te reanimeren.
Sleutelbegrippen hierbij zijn anticiperende
besluitvorming en shared decision making.
Wij nodigen u uit om ons van tevoren uw
eigen casuïstiek toe te sturen, zodat in de
sessie niet alleen de theorie, maar ook de
praktijk aan bod kan komen.
U gaat gemotiveerd naar huis met een con-
creet stappenplan om de LESA Anticiperende
besluitvorming over reanimatie bij kwetsbare
ouderen de komende maand in uw praktijk
in te voeren.
ABCDE... RIP. Gun de patiënt zijn einde
Vakinhoudelijkhandelen
Arts-patiënt-communicatie
ProfessionaliteitSamenwerken
19
Kleine sessie 5
Spreker
Dr. Dirk Jan Versluis,
internist/intensivist MC Haaglanden, ’s
Gravenhage
Moderator
Renée Weersma,
huisarts, Amsterdam
De huisarts moet alert zijn op klachten en
symptomen die een voorspellende waarde
kunnen hebben voor het ontstaan van moge-
lijk levensbedreigende acute aandoeningen,
vooral bij risicogroepen.
Het herkennen van acute en levensbe-
dreigende aandoeningen in de dagelijkse
huisartsenpraktijk is niet altijd eenvoudig.
De meeste ziektebeelden ontwikkelen zich
geleidelijk van minder ernstig naar levens-
bedreigend. Als de ernst niet tijdig wordt
herkend en eff ectieve maatregelen niet of te
laat worden ingezet, neemt de kans op een
fatale afloop snel toe.
Patiënten met bedreigde vitale functies
geven vaak alarmsignalen af waardoor zij
tijdig herkend kunnen worden in een vroeg
stadium van de ziekte.
Uit ziekenhuisonderzoek is bekend dat bij
meer dan 70% van de patiënten met bedreig-
de vitale functies alarmsymptomen zijn vast
te stellen in de uren voorafgaand aan een
acute interventie, opname op een IC-afdeling
of zelfs reanimatie. Hierdoor is vroegtijdige
identifi catie mogelijk en zou tijdige interven-
tie kunnen plaatsvinden. Bij ziektebeelden
die gepaard gaan met dreigend falen van
vitale orgaansystemen kan vroegtijdige inter-
ventie resulteren in verbeterde overleving.
Eenvoudig te meten fysiologische variabelen
blijken van belang om een kritisch zieke
patiënt met bedreigde vitale functies te her-
kennen, zoals ademhalings- en hartfrequen-
tie, bewustzijnsverandering, urineproductie,
alsmede subjectieve bevindingen.
Op grond van deze gegevens zijn criteria
(early warning signs) geformuleerd. Daarbij
is ervan uitgegaan dat alle acuut bedreigde
patiënten dezelfde fysiologische veranderin-
gen vertonen. Deze criteria zijn in zieken-
huizen geïmplementeerd als spoedinterven-
tiesysteem en zijn mogelijk ook van waarde
voor de huisarts.
The postman doesn’t ring twice!
Vakinhoudelijkhandelen
Arts-patiënt-communicatie
20
Kleine sessie 6
Sprekers
Drs. Regi van der Burgt,
projectleider Taakherschikking Eerste Lijn,
Stichting KOH, Eindhoven
Dr. Miranda Laurant,
senior-onderzoeker UMC St Radboud IQ
Healthcare, Nijmegen
Drs. Erica Posma,
directeur Stichting Huisartsenpost Maas-
tricht en Heuvelland, Maastricht
Moderator
Dr. Paul Ram,
huisarts/triagetrainer, Maastricht
De noodzaak om samen te werken in de
spoedketen neemt verregaand toe. Voor
welke vorm van samenwerking ook wordt
gekozen, het heeft hoe dan ook consequen-
ties voor u als huisarts in de samenwerking
tussen huisartsenpost en SEH.
Er zijn diverse vormen van samenwerking
tussen HAP en SEH bekend. Uit onderzoek
is gebleken dat hiervoor geen blauwdruk
bestaat. In deze sessie volgen wij een
‘zelfverwijzende patiënt’ bij zijn gang naar
de HAP of SEH. We bekijken op speelse wijze
en in een open discussie met de zaal hoe het
ideale zorgproces er voor deze patiënt kan
uitzien. Daarbij ligt de nadruk op het eff ect
ervan voor u als huisarts.
Uit ervaring blijkt dat samenwerking onder
bepaalde condities leidt tot toename van de
zorgvraag. Hoe kunnen we deze ‘behappen’?
Het anders verdelen van taken en bevoegd-
heden (taakherschikking) is een mogelijke
oplossing. Leer van de resultaten van onder-
zoek naar de inzet van de verpleegkundig
specialist.
Of samenwerken tot meer leidt dan de som
der delen bepaalt ú in deze sessie. We
wisselen graag met u positieve (en nega-
tieve?) ervaringen uit. Denk hierbij aan het
intercollegiaal overleg met de dienstdoende
specialist of aan het gebruik van ziekenhuis-
faciliteiten.
Aan de hand van onderzoeksresultaten,
al bestaande ervaring en uw kritische blik
komen we aan het einde van deze sessie tot
een best practice waar u enthousiast over
bent en waar de hulpzoekende patiënt veilig
en goed wordt geholpen.
HAP en SEH: 1 + 1 = > 2(?)
Organiseren Samenwerken Wetenschap en onderwijs
21
Kleine sessie 7
Spreker
Gaël Smits,
SEH-arts, Catharina Ziekenhuis, Eindhoven
Moderator
Leontien Vermeer,
SEH-arts, St. Antonius Ziekenhuis,
Nieuwegein
Wanneer gebruik je welk analgeticum en in
welke toedieningsvorm bij diverse ongedif-
ferentieerde vormen van acute pijn? Wat zijn
indicaties en contra-indicaties? En zijn er ook
andere manieren om de pijn te behandelen
(locoregionale technieken)?
Anno 2013 zijn er nog veel patiënten bij wie
acute pijn niet of onvoldoende behandeld
wordt. Dit kan leiden tot meer pijn op korte,
maar ook op lange termijn (‘opregulatie’).
In deze sessie exploreren we enkele barriè-
res en misverstanden, zoals het gebruik van
opioïden bij buikpijn en het nut van zwakke
opioïden. We bespreken nieuwe vormen van
analgesie, zoals intranasale fentanyl, pa-
racetamol intraveneus, en een gemodifi ceerd
Oberst vingerblock. Ook acute pijnbestrijding
bij kinderen komt aan bod.
Na deze sessie heeft u meer tools om acute
pijn goed te bestrijden.
Pijn bij spoed: hoe doe je het goed?
Vakinhoudelijkhandelen
Arts-patiënt-communicatie
22
Kleine sessie 8
Sprekers
Christel van Vugt,
Coördinator van de VHN, Utrecht
Margreet Hoogeveen,
Programmamanager Ambulancezorg
Nederland, Zwolle
Wim ten Wolde,
Programmamanager Ambulancezorg
Nederland, Zwolle
Na afloop van deze sessie bent u op de
hoogte van de ontwikkelingen en mogelijk-
heden op het gebied van samenwerking in
de spoedzorg tussen huisartsen(post), Regi-
onale Ambulance Voorziening en Verpleging,
Verzorging en Thuiszorg.
• Wie helpt een patiënt thuis weer terug in
bed?
• Hoe regel je met spoed extra (thuis)zorg?
• Wie gaat naar een spoedgeval in de open-
bare ruimte?
• Wat doet een ‘rapid responder’?
• Hoe is de samenwerking met de ambulan-
cebemanning tijdens een spoedgeval?
U hoort de antwoorden op deze vragen
en krijgt globaal inzicht in de primaire
processen van samenwerkingspartners in de
spoedzorg (huisartsenpost, Regionale Ambu-
lance Voorziening en Verpleging, Verzorging
en Thuiszorg).
Wie doet wat? Wat overlapt? Wat zijn
knelpunten? U wordt geïnformeerd over het
wettelijk kader, enkele best practices en toe-
komstige ontwikkelingen. Discussieer mee
over de kansen en bedreigingen.
Samen sterker! Een uitdaging voor de keten
OrganiserenSamenwerken
23
Kleine sessie 9
Moderatoren
Frans Rutten,
anesthesioloog, voorzitter Inhoudscommis-
sie STARtclass en cursusleider Spoedzorg
STARtclass, Huisartsopleiding Nederland
Dennie Wulterkens,
directeur Opleidingsinstituut Spoedeisende
Geneeskunde (OSG)
De scenario’s worden mede verzorgd door
trainers van OSG en STARtclass.
In een realistische nabootsing van spoed-
gevallen in de huisartsenpraktijk worden de
deelnemers aan deze interactieve sessie stap
voor stap ingewijd in een consequente bena-
dering van patiënten in spoedsituaties. Met
medewerking van simulatiepatiënten wordt
spoedeisende hulpverlening realistisch
geoefend in verschillende scenario’s.
Scenariotraining is hot. Het ‘vlieguren
maken’ in de praktijk – en aldus het vak
van huisarts leren – is verleden tijd. Een
goede voorbereiding op (levensbedreigen-
de) spoedgevallen mag niet alleen maar in
de praktijk van alledag aangeleerd worden.
Spoedzorg is immers een structureel onder-
deel van het werk als huisarts. De Toekomst-
visie van onze beroepsgroep is daar duidelijk
over: de huisarts levert 7 x 24 uur zorg!
Goed opgeleide simulatiepatiënten en een
goede uitrusting maken het mogelijk dat
er ‘droog’ en bijna levensecht kan worden
geoefend. Druk en stress kunnen bij scena-
riotrainingen opgevoerd worden, net als in
het echt!
Het is dan ook een actieve sessie waarbij u
in kleine groepen aan het werk wordt gezet.
U leert:
• gestructureerd en stap voor stap spoedge-
vallen te behandelen;
• te denken in toestandsbeelden vooraf-
gaand aan het stellen van een diagnose;
• feedback te ontvangen van de sessielei-
ders en de simulatiepatiënten tijdens de
scenariotraining.
Scenariotraining: nabootsen van de werkelijkheid
Vakinhoudelijkhandelen
OrganiserenArts-patiënt-communicatie
Samenwerken
24
Kleine sessie 10
De vaardighedencarrousel biedt u een prak-
tische opfrisser van relevante vaardigheden
die u in acute situaties moet beheersen.
Er draaien drie carrousels (A, B en C) met
elk verschillende deelvaardigheden. U kunt
zich slechts voor één van de drie carrousels
inschrijven.
Moderator
Manon Verschuren,
aios, Maastricht
CARROUSEL A
1. Airway management (ademweg vrijhou-
den, O2, beademen, LUKAS/autopulse)
Bart Jeurissen,
ambulanceverpleegkundige, Eijsden
2. Oog (tonometrie en verwijderen corpus
alienum)
Pieter van der Heijden,
huisarts, CHBB Oogheelkunde, Roermond
Pauline Vinken,
aios, Roermond
3. Wondbehandeling/hechten
Hendrik-Jan Vunderink,
huisarts, staflid Huisartsopleiding/
oud-docent STARtclass, Maastricht
Kirstin Ponse,
aios, Maastricht
CARROUSEL B
1. Inbrengen intraveneuze canule
Armand Beetz,
ambulanceverpleegkundige, Maastricht
2. Luxaties en fracturen (diagnostiek en
[voorlopig] beleid)
Mark van den Boogaart,
orthopeed AzM, Maastricht
3. Blaascatheter inbrengen
Cécile Romans,
kaderhuisarts Urogynaecologie, Elsloo
Simone Breed,
kaderhuisarts Urogynaecologie, Venray
CARROUSEL C
1. Veiligheidstechnieken 1 (afweren en
bevrijden uit greep van een agressieve
patiënt)
Edward Kudding en Mark van Dieren,
trainers Kudding en partners, Amsterdam
2. Veiligheidstechnieken 2 (overmeesteren
en vasthouden van een agressieve
patiënt)
Edward Kudding en Mark van Dieren,
trainers Kudding en partners, Amsterdam
3. Kindermishandeling (signalen herkennen
aan de hand van casuïstiek, poppen en
foto’s)
Ingrid Henssen-van Hees,
sociaal geneeskundige/forensisch arts,
Beek
De vaardighedencarrousel (A, B en C)
Vakinhoudelijkhandelen
25
Kleine sessie 11
HoutenBeenTheater
De gescripte werkelijkheid
van spoedsituaties en
angst
HoutenBeenTheater gaat met u in deze sessie
op zoek naar de angsten en onzekerheden
van dokters in spoedsituaties. Een onder-
werp waar weinig over geschreven en ge-
sproken wordt. Het ‘lezen’ van onze angsten
stelt vragen over wie we zijn en hoe wij ons
gedragen in benarde situaties.
De Leesrepetitie is een theatrale ontmoeting
tussen huisartsen. U gaat werken aan het
script met de titel: SPOED. Een samenkomst
van onbekenden die met elkaar moeten
handelen. Zij vormen in korte tijd een
gemeenschap met een taak. Het verloop is
geprotocolleerd en de afloop is onbekend of
onzeker.
Het is als bij een spoedgeval: er kan van al-
les gebeuren, maar je weet niet wat. Je weet
niet of je er een rol in gaat spelen en welke.
HoutenBeenTheater scheert met u langs
vragen over feit en fi ctie. Wat is werkelijkheid
en wat moet je zonder script?
De Leesrepetitie
Professionaliteit
26
Grote sessie B (m
iddag)
Debatleider
Rob Oudkerk,
Amsterdam
De spoedzorg is sterk in beweging. Denk mee
over de dilemma’s die dat met zich mee-
brengt!
Huisartsen, specialisten, SEH-artsen, HAP-
directeuren en patiënten gaan onder leiding
van Rob Oudkerk met elkaar in debat over
dilemma’s in de spoedzorg.
De inrichting van de spoedzorg gaat op
de schop. Onder andere LHV, NHG, OMS
en ZN hebben hun visie vastgelegd in een
Standpunt. U heeft daar vast al wel iets van
gemerkt: triagesystemen, protocollen en
ambulances die niet meer door u maar door
de assistente worden opgeroepen. Hoe kijkt
de huisarts zelf eigenlijk naar de spoedzorg?
Is die wel voldoende competent en gemoti-
veerd? Moet de huisartsenpost niet gewoon
open overdag? Mag je nog ‘vrij’ hebben als je
een stervende patiënt hebt? En hoe verhoudt
de spoedzorg zich straks met de kernwaar-
den van de huisartsgeneeskunde? Geldt ook
hier dat die zorg generalistisch, persoonsge-
richt en continu moet zijn?
Voldoende stof voor een prikkelend Lager-
huisdebat!
Een klein aantal congresgangers kan zelf ook
in de debatbankjes aansluiten. Wie durft ?
In de zaal kunt u meedoen via een stem-
systeem. Daarmee bepaalt u welk team als
winnaar uit de bus komt!
Dilemma’s in de spoedzorg
Organiseren Maatschappelijk handelen
Professionaliteit
27
Kleine sessie 12
Sprekers
Maybritt Kuypers,
SEH-arts KNMG, FAWM, Nijmegen
Joost ten Brinke,
aios Chirurgie, Nijmegen
Beiden instructeurs van de Dutch Expedition
and Wilderness Medical Society
De huisarts moet ook in niet-alledaagse situ-
aties buiten de eigen praktijk voorbereid zijn
om de eerste opvang te verlenen aan acuut
zieke of gewonde patiënten.
In een interactieve presentatie wordt u
meegenomen naar situaties buiten de eigen
praktijk waarin medische hulpverlening
van u kan worden verwacht. Bijvoorbeeld
een ongeval op straat of een acute situatie
tijdens een vliegreis. Maar ook kunnen
zich specifi eke omstandigheden voordoen,
zoals bij ongevallen in de jungle of in het
hooggebergte.
De sessieleiders zullen aan de hand van
enkele praktische voorbeelden laten zien
hoe je in dergelijke situaties adequaat kunt
optreden, vaak met weinig middelen. Maar
ook: hoe ga je goed voorbereid op pad?
Outdoor Medicine
Vakinhoudelijkhandelen
Organiseren ProfessionaliteitSamenwerken
28
Kleine sessie 13
Sprekers
Wim Verwijs,
kinderarts, Woerden
Dr. Nigel Turner,
kinderarts, Utrecht
Wietze Eizenga,
huisarts, Utrecht
Een potentieel bedreigende aandoening bij
een kind kan tijdig worden opgemerkt.
Ernstig zieke kinderen vergen adequaat
handelen. U kunt ze tegenkomen in de prak-
tijk en op de huisartsenpost. U kijkt deze
kinderen goed na en moet dan de afweging
maken: zelf behandelen of insturen? Vaak
is er twijfel. Zie ik het goed? Heb ik de juiste
vragen gesteld? Heb ik voldoende onderzoek
gedaan? Als u besluit tot insturen, met
hoeveel spoed moet dat dan? En als u gaat
overleggen, welke gegevens wil de kinderarts
dan van u horen?
In deze interactieve sessie bespreken we
aan de hand van een aantal casussen en
videobeelden vaak voorkomende en voor de
huisarts lastige situaties. De casussen gaan
over jonge kinderen (onder de vijf jaar). De
nadruk ligt op de diagnostiek, waarbij de
ABCDE-systematiek een prominente rol speelt.
Ook komen situaties aan de orde waarbij het
kind met spoed moet worden verwezen.
Na deze sessie zijn uw diagnostische vaar-
digheden bij de beoordeling van een ziek
kind toegenomen. Daardoor bent u beter in
staat om beslissingen te nemen rond een
potentieel bedreigende aandoening bij een
kind. U kunt daardoor adequaat verwijzen of
overleggen met de kinderarts.
Het potentieel bedreigde kind
Vakinhoudelijkhandelen
ProfessionaliteitSamenwerken
29
Kleine sessie 14
Sprekers
Aram van Reijsen,
psychiater, Rotterdam
Joop Dopper,
kaderhuisarts GGZ, Vlaardingen
Richard Starmans,
kaderhuisarts GGZ, Rijswijk
Een suïcidale patiënt op de post... Gun jezelf
de tijd en maak contact.
In deze interactieve sessie gaat u aan de
slag met de problematiek van een suïcidale,
manipulerende patiënt die zich meldt op de
huisartsenpost. Vaak bemoeilijken in zo’n
situatie meerdere stressveroorzakende fac-
toren uw werk als huisarts, zoals de hectiek
en de tijdsdruk van de post, de beperkingen
van het telefonisch contact, de onbekend-
heid met de patiënt, de beslissing over een
interventie die anderen moeten gaan uitvoe-
ren (zoals een visite of een bezoek door de
crisisdienst) en het dreigende karakter van
een aangekondigde suïcide.
We informeren u over epidemiologie, risi-
cofactoren, mythes en veiligheidsaspecten.
Aan de hand van een casus laten we zien
waar de moeilijkheden liggen in het gesprek,
vooral als het gaat om een patiënt bij wie
de risico-inschatting wordt bemoeilijkt door
persoonlijkheidsproblematiek. Na afloop van
de sessie weet u wat de valkuilen zijn en hoe
u ze zou kunnen ontwijken.
Dokter, ik ga er nú een eind aan maken!
Vakinhoudelijkhandelen
Arts-patiënt-communicatie
30
Kleine sessie 15
Spreker
Dr. Sylvie Lo Fo Wong,
huisarts te Rotterdam, senior-onderzoeker
Vrouwenstudies Medische Wetenschappen,
UMC St Radboud, Nijmegen
Moderator
Prof.dr. Toine Lagro-Janssen,
huisarts en hoogleraar Vrouwenstudies
Medische Wetenschappen, UMC St Radboud,
Nijmegen
Na kindermishandeling is partnergeweld
de meest voorkomende vorm van huiselijk
geweld. U krijgt er regelmatig mee te maken
in de praktijk en op de huisartsenpost, maar
herkent het vaak niet doordat de signalen
verborgen zijn. Signalering door de huisarts
is noodzakelijk voor de acceptatie van ade-
quate hulp.
Huisartsen herkennen partnergeweld uiterst
zelden. Ze weten niet hoe vaak het voor-
komt onder hun patiënten en wat ze hierbij
hebben te bieden. Het ontbreekt nog aan
systematisch onderwijs over dit onderwerp
in het basiscurriculum en de huisartsoplei-
ding. De Wet Meldcode Huiselijk Geweld en
Kindermishandeling, die in 2013 van kracht
wordt, roept op tot optimalisering van de
zorg rond deze problematiek.
De Multidisciplinaire CBO/Trimbos-Richtlijn
Familiaal Huiselijk Geweld bij kinderen en
volwassenen uit 2009 biedt te weinig hand-
vatten voor het handelen van de huisarts
bij de signalering van partnergeweld en er
is hierover nog geen NHG-richtlijn. In deze
sessie staat de rol van de huisarts bij het
thema partnergeweld centraal. Beelden uit
de recentelijk ontwikkelde onderwijsfi lm
Als zwijgen niet helpt worden afgewisseld
met interactieve opdrachten. Aan de hand
van casuïstiek kunt u onder leiding van een
ervaren trainer uw kennis uitbreiden en
goede ideeën opdoen om de signalering van
partnergeweld te verbeteren.
Als zwijgen niet helpt
Vakinhoudelijkhandelen
Arts-patiënt-communicatie
Professionaliteit
31
Kleine sessie 16
Sprekers
Jac Jacobs,
huisarts op Ameland, onderzoeker Teleradio-
logie, Universiteit Groningen
Dr. Jochen Cals,
huisarts in Sittard, onderzoeksleider Point of
care diagnostiek, universitair docent, Univer-
siteit Maastricht
Aanvullende diagnostiek bij acute aandoe-
ningen kan voor de huisarts zeer nuttig zijn
om behandeling of verwijzing doelgericht
in te zetten. De toekomstige mogelijkheden
worden steeds uitgebreider, maar vereisen
ook goede randvoorwaarden en training in
(sneltest)diagnostiek door de huisarts.
Een avonddienst. In een schemerige woonka-
mer zit een 55-jarige vrouw met wat thoracale
pijn en toch ook wel wat kortademigheid.
Het verhaal is aspecifi ek, maar u bent er niet
helemaal gerust op.
De anamnese is de hoeksteen van elk
consult, zeker ook bij acute klachten. Met
lichamelijk onderzoek proberen we de
diagnostiek nog wat te verfi jnen. Hulpmid-
delen zijn handig en veelal niet meer weg te
denken: stethoscoop, bloeddrukmeter en
thermometer. Toch had niemand twintig jaar
geleden voorzien dat het merendeel van de
huisartsen in 2013 gewoon zelf ECG’s zou
maken.
Met een ziekenhuis om de hoek zijn veel
Nederlanders en ook dokters verwend. Aan-
vullende diagnostiek ligt binnen handbereik.
Als dat echter niet voorhanden is, dan vergt
dat creatief denken en meer diagnostiek in
eigen beheer. Mist u wel eens iets in uw dok-
terstas? Hoe zou u willen dat uw dokterstas
er over tien jaar uitziet? Met een ingebouwde
iPad? Snelle bloedtests? En welke dan?
Aan de hand van voorbeelden van een echte
eilanddokter nemen we u mee op reis langs
onze diagnostische mogelijkheden en de
wetenschappelijke onderbouwing daarvan.
Zo bekijken we teleradiologie en sneltests bij
acute cardiopulmonale aandoeningen. Welke
nieuwe diagnostische technologieën zou u
zelf willen hebben als het ziekenhuis niet om
de hoek ligt?
Deze interactieve sessie probeert uw creativi-
teit op het gebied van aanvullende diagnos-
tiek te prikkelen. Ten slotte laten we u de
(on)begrensde futuristische mogelijkheden
van de dokterstas 2.0 zien.
Meer acute (snel)diagnostiek in eigen handen?
Vakinhoudelijkhandelen
Wetenschap en onderwijs
32
Kleine sessie 17
Sprekers
Marcel Slockers,
huisarts/straatdokter, Rotterdam
Nelly van der Gaarden,
huisarts/straatdokter, kaderhuisarts GGZ,
Rotterdam
Bij acute bizarre crisissen komt het aan op
de opmerkzaamheid van de betrokken arts.
Signalen van de patiënt en uit de omgeving
kunnen de diff erentiële diagnoses en de
noodzaak tot acuut ingrijpen bepalen.
In een drietal casussen volgen we Acute
Bizarre Chaoten, maar ook Dealende Enge
Fantastische Gasten en hun Huisartsen.
Zo bespreken we een bewusteloze patiënt bij
wie het onduidelijk is of er alcohol- of drugs-
gebruik in het spel is. Waar let je op, wat doe
je, wat zijn de acute (somatische) risico’s en
hoe ga je hier goed mee om? Aan de hand
van de casus bespreken we de verschijnse-
len en risico’s bij diverse intoxicaties van
drugs en alcohol en informeren we u over
pre warning signs en eff ectieve strategieën
voor zowel het acute moment als de verdere
verwijzing.
Spoedzorg gaat vaak niet volgens het boekje.
De spoedzorg wordt regelmatig gecom-
pliceerd door allerlei maatschappelijke
componenten. Straatdokters werken vaak op
het raakvlak van somatiek en psychiatrie. In
deze sessie wordt ook aandacht besteed aan
de vervlechting van deze problematiek. U
zult zich herkennen in de bizarre omstandig-
heden die af en toe ons huisartsenpad krui-
sen en waarbij creativiteit onontbeerlijk is.
Het ABC van Acute Bizarre Crisissen
Vakinhoudelijkhandelen
Maatschappelijk handelen
Samenwerken
33
Kleine sessie 18
Spreker
Dr. Wim Verstappen,
huisarts, onderwijscoördinator Huisartsen-
opleiding, Nijmegen
Moderator
Dr. Paul Zwietering,
senior-inspecteur IGZ, Utrecht
Van ongewenste uitkomsten van de zorg kun
je alleen leren als je goed kunt analyseren.
Calamiteiten zijn voor huisartsen een schrik-
beeld. Gelukkig komen ze weinig voor, maar
áls je ermee geconfronteerd wordt vormen ze
een bron van emoties. Heb ik gefaald, hoe
moet ik handelen naar de betrokken patiënt
of nabestaande, moet ik het melden bij de
Inspectie en, zo ja, hoe dan? Dit zijn vragen
die iedereen zichzelf zal stellen. Calamiteiten
zijn soms een reden voor burn-out en uitval
van huisartsen.
De meeste huisartsen zullen tijdens hun
carrière te maken krijgen met calamiteiten.
De laatste jaren is er, mede door de aan-
dacht die calamiteiten op de huisartsenpost
krijgen, meer aandacht voor de leer- en ver-
beterpunten die calamiteiten kunnen opleve-
ren. Sommige huisartsendienstenstructuren
hebben intussen al jaren ervaring met de
analyse van calamiteiten. Ook in dagpraktij-
ken worden steeds vaker calamiteitenana-
lyses gedaan. De Prismamethode is daarbij
een veelgebruikt instrument. Die zullen we in
de interactieve sessie met u oefenen.
Niet alleen is een analyse een wettelijke
plicht, het doel is vooral: het leren van een
calamiteit om in de toekomst te voorkomen
dat eenzelfde voorval weer optreedt. Trans-
parantie over een calamiteit is ook van be-
lang voor de verwerking ervan, zowel voor de
huisarts als voor de patiënt of nabestaande.
Calamiteit: donderslag bij heldere hemel
Professionaliteit
34
Kleine sessie 19
Sprekers
Vier CAT-presentatoren
Moderator
Dr. Mariëlle van Avendonk,
huisarts (n.p.), wetenschappelijk medewer-
ker NHG, Utrecht
Jury
Laura Tullemans,
aios, Maastricht
Wilma Spinnewijn,
huisarts, lid Redactiecommissie H&W,
Utrecht
Ingrid van der Heijden,
huisarts, lid Wetenschappelijke Programma-
commissie NHG-Congres 2013, Maastricht
Evidence Based Medicine in de huisartsge-
neeskundige spoedzorg: vier korte presenta-
ties brengen u op de hoogte van de relevante
feiten.
De onderwerpen van de CAT’s (Critically
Appraised Topics) houden verband met het
centrale thema Huisarts en Spoedzorg. De
vier deelnemers presenteren ieder hun CAT,
waarna u en de jury vragen kunnen stellen.
De deskundige jury beoordeelt de inhoud en
presentatie van de CAT’s.
Aan degene met de beste voordracht zal een
prijs worden uitgereikt.
De CAT-walk
Vakinhoudelijkhandelen
Wetenschap en onderwijs
35
Kleine sessie 20
Moderatoren
Frans Rutten,
anesthesioloog, voorzitter Inhoudscommis-
sie STARtclass en cursusleider Spoedzorg
STARtclass, Huisartsopleiding Nederland
Dennie Wulterkens,
directeur Opleidingsinstituut Spoedeisende
Geneeskunde (OSG)
De scenario’s worden mede verzorgd door
trainers van OSG en STARtclass.
In een realistische nabootsing van spoed-
gevallen in de huisartsenpraktijk worden de
deelnemers aan deze interactieve sessie stap
voor stap ingewijd in een consequente bena-
dering van patiënten in spoedsituaties. Met
medewerking van simulatiepatiënten wordt
spoedeisende hulpverlening realistisch
geoefend in verschillende scenario’s.
Scenariotraining is hot. Het ‘vlieguren
maken’ in de praktijk – en aldus het vak
van huisarts leren – is verleden tijd. Een
goede voorbereiding op (levensbedreigen-
de) spoedgevallen mag niet alleen maar in
de praktijk van alledag aangeleerd worden.
Spoedzorg is immers een structureel onder-
deel van het werk als huisarts. De Toekomst-
visie van onze beroepsgroep is daar duidelijk
over: de huisarts levert 7 x 24 uur zorg!
Goed opgeleide simulatiepatiënten en een
goede uitrusting maken het mogelijk dat
er ‘droog’ en bijna levensecht kan worden
geoefend. Druk en stress kunnen bij scena-
riotrainingen opgevoerd worden, net als in
het echt!
Het is dan ook een actieve sessie waarbij u
in kleine groepen aan het werk wordt gezet.
U leert:
• gestructureerd en stap voor stap spoedge-
vallen te behandelen;
• te denken in toestandsbeelden vooraf-
gaand aan het stellen van een diagnose;
• feedback te ontvangen van de sessielei-
ders en de simulatiepatiënten tijdens de
scenariotraining.
Scenariotraining: nabootsen van de werkelijkheid
Vakinhoudelijkhandelen
OrganiserenArts-patiënt-communicatie
Samenwerken
36
Kleine sessie 21
De vaardighedencarrousel biedt u een prak-
tische opfrisser van relevante vaardigheden
die u in acute situaties moet beheersen.
Er draaien drie carrousels (A, B en C) met
elk verschillende deelvaardigheden. U kunt
zich slechts voor één van de drie carrousels
inschrijven.
Moderator
Manon Verschuren,
aios, Maastricht
CARROUSEL A
1. Airway management (ademweg vrijhou-
den, O2, beademen, LUKAS/autopulse)
Bart Jeurissen,
ambulanceverpleegkundige, Eijsden
2. Oog (tonometrie en verwijderen corpus
alienum)
Pieter van der Heijden,
huisarts, CHBB Oogheelkunde, Roermond
Pauline Vinken,
aios, Roermond
3. Wondbehandeling/hechten
Hendrik-Jan Vunderink,
huisarts, staflid Huisartsopleiding/
oud-docent STARtclass, Maastricht
Kirstin Ponse,
aios, Maastricht
CARROUSEL B
1. Inbrengen intraveneuze canule
Armand Beetz,
ambulanceverpleegkundige, Maastricht
2. Luxaties en fracturen (diagnostiek en
[voorlopig] beleid)
Mark van den Boogaart,
orthopeed AzM, Maastricht
3. Blaascatheter inbrengen
Cécile Romans,
kaderhuisarts Urogynaecologie, Elsloo
Simone Breed,
kaderhuisarts Urogynaecologie, Venray
CARROUSEL C
1. Veiligheidstechnieken 1 (afweren en
bevrijden uit greep van een agressieve
patiënt)
Edward Kudding en Mark van Dieren,
trainers Kudding en partners, Amsterdam
2. Veiligheidstechnieken 2 (overmeesteren
en vasthouden van een agressieve
patiënt)
Edward Kudding en Mark van Dieren,
trainers Kudding en partners, Amsterdam
3. Kindermishandeling (signalen herkennen
aan de hand van casuïstiek, poppen en
foto’s)
Ingrid Henssen-van Hees,
sociaal geneeskundige/forensisch arts,
Beek
De vaardighedencarrousel (A, B en C)
Vakinhoudelijkhandelen
37
Kleine sessie 22
HoutenBeenTheater
De gescripte werkelijkheid
van spoedsituaties en
angst
HoutenBeenTheater gaat met u in deze sessie
op zoek naar de angsten en onzekerheden
van dokters in spoedsituaties. Een onder-
werp waar weinig over geschreven en ge-
sproken wordt. Het ‘lezen’ van onze angsten
stelt vragen over wie we zijn en hoe wij ons
gedragen in benarde situaties.
De Leesrepetitie is een theatrale ontmoeting
tussen huisartsen. U gaat werken aan het
script met de titel: SPOED. Een samenkomst
van onbekenden die met elkaar moeten
handelen. Zij vormen in korte tijd een
gemeenschap met een taak. Het verloop is
geprotocolleerd en de afloop is onbekend of
onzeker.
Het is als bij een spoedgeval: er kan van al-
les gebeuren, maar je weet niet wat. Je weet
niet of je er een rol in gaat spelen en welke.
HoutenBeenTheater scheert met u langs
vragen over feit en fi ctie. Wat is werkelijkheid
en wat moet je zonder script?
Professionaliteit
De Leesrepetitie
38
Rob Dijkstra,
huisarts, bestuursvoorzitter NHG
Mariëtte Henkes,
coördinator Evenementenorganisatie NHG
Yvon Jonkers,
senior medewerker Evenementenorganisatie
NHG
Marina Kopier,
medewerker Evenementenorganisatie NHG
Noor Zee,
medewerker Evenementenorganisatie NHG
Nederlands Huisartsen Genootschap
Mercatorlaan 1200
3528 BL Utrecht
Telefoon: 030-282 35 00
Fax: 030-282 35 01
E-mail: [email protected]
Voor registratie en administratie kunt u con-
tact opnemen met:
Your Back Offi ce
J.P. Sweelinckweg 12
1421 KT Uithoorn
Telefoon: 010-258 10 58
E-mail: info@yourbackoffi ce.nl
Samenstelling Wetenschappelijke Programmacommissie
Van links naar rechts:
Thijs Verhagen, SEH-arts St. Antonius
Ziekenhuis
Mirella Buurman, huisarts
Ineke Kagenaar, waarnemend huisarts
Peter de Groof, huisarts
Yvonne Guldemond-Hecker, huisarts, staflid
Huisartsopleiding Maastricht, medisch
directeur zorggroep Huisartsen OZL, congres-
voorzitter
Frank Baarveld, huisarts, coördinator onder-
wijs spoedzorg Huisartsopleiding Nederland
Ingrid van der Heijden, huisarts,
staflid Huisartsopleiding Maastricht
Markus Kruyswijk, huisarts,
wetenschappelijk medewerker NHG
Femke Hohmann, huisarts
Martijn Rutten, aios huisartsgeneeskunde
Samenstelling Werkgroep Congresorganisatie
39
Tarieven
NHG-lid Congresdeelname,vroege registratie
Tot en met 29 september € 235,-
NHG-lid Congresdeelname, normale registratie
30 september tot en met 27 oktober €261,-
NHG-lid Congresdeelname,late registratie
Na 27 oktober €341,-
NHG-lid Voorprogramma €35,-
NHG-lid partner Voorprogramma €35,-
NHG-lid Diner en feest €95,-
NHG-lid partner Diner en feest €95,-
Niet-leden Congresdeelname €346,-
Niet- leden Voorprogramma €45,-
Niet-leden Diner en feest € 120,-
Aios-NHG-lid Congresdeelname, vroege registratie
Tot en met 29 september €181,-
Aios-NHG-lid Congresdeelname, normale registratie
30 september tot en met 27 oktober €208,-
Aios-NHG-lid Congresdeelname, late registratie
Na 27 oktober €288,-
Aios-NHG-lid Voorprogramma €35,-
Aios-NHG-lid partner Voorprogramma €35,-
Aios-NHG-lid Diner en feest €10,-
Aios-NHG-lid partner Diner en feest €95,-
Congresregistratie
U kunt zich aanmelden via de website
www.nhgcongres.nl. Mocht u zich toch liever
aanmelden via een papieren inschrijff ormulier,
dan kunt u dit opvragen bij:
Your Back Offi ce
J.P. Sweelinckweg 12 - 1421 KT Uithoorn
Telefoon: 010-258 10 58
E-mail: info@yourbackoffi ce.nl
Voor vragen over het inhoudelijke programma
kunt u contact opnemen met de sectie Evene-
mentenorganisatie van het NHG: 030-282 35 00
Keuze van programmaonderdelen
Er zijn dit jaar twee grote sessies en tweeëntwin-
tig kleine sessies. Naast de plenaire openings-
en slotlezingen volgen alle deel nemers de grote
sessies A en B en twee kleine sessies naar keuze.
Bij uw inschrijving geeft u aan welke sessies u
wilt volgen. Degenen die zich het eerst aanmel-
den, hebben de eerste keus. Half november ont-
vangt u de toegangskaarten voor alle program-
ma-onderdelen waarbij u bent ingedeeld.
Registratie-/informatiebalie
De registratie-/informatiebalie is op 22 novem-
ber van 08.30 tot 18.00 uur open. Alleen deelne-
mers die zich niet tijdig hebben ingeschreven en
dus nog niet in het bezit zijn van de benodigde
congresbescheiden (waaronder een badge),
moeten zich voor aanvang van het congres mel-
den bij de registratiebalie. Tijdige inschrijving
versnelt uw congresentree dus aanzienlijk.
Zakelijke informatie en wetenswaardigheden
40
Voorrangsregeling
Het NHG-Congres is toegankelijk voor NHG-le-
den, aios-NHG-leden, buitengewone leden en
niet-leden. NHG-leden hebben voorrang op
niet-leden, mits zij zich vóór 27 oktober hebben
ingeschreven. Na 27 oktober worden alle in-
schrijvingen gelijk behandeld. Bij overinschrij-
ving is dus eerst het aantal aanmeldingen van
NHG-leden bepalend en vervolgens de datum
van binnenkomst van de inschrijvingen.
Inschrijving/betaling
Er zijn drie inschrijvingstermijnen. Hoe eerder u
zich inschrijft , hoe lager de congresprijs. U kunt
zich via de website www.nhgcongres.nl aan-
melden. De tarieven vindt u op de voorgaande
bladzijde.
Betaalwijze
Bij uw inschrijving vult u de eenmalige
machtiging in. U ontvangt dan per e-mail een
bevestiging van uw digitale inschrijving waarin
het totaalbedrag van uw congresdeelname is
opgenomen. Het totaalbedrag wordt vervolgens
binnen enkele weken van de door u opgegeven
rekening afgeschreven. U ontvangt hiervan
géén bevestiging per post.
Speciale actie voor aiossen
Voor aiossen die in dienst zijn van de SBOH
worden een of twee hotelovernachtingen
vergoed, afh ankelijk van de deelname aan het
voorprogramma én het congres, met een maxi-
mum van €100,- per nacht. Deze kosten worden
bovenop het persoonlijk budget vergoed.
(Te) late inschrijving
Wanneer u zich onverhoopt pas na 8 november
2013 kunt inschrijven, verzoeken wij u contact
op te nemen met Your Back Offi ce om na te
gaan of registratie nog mogelijk is. Ook infor-
matie betreff ende deelname en inschrijving zijn
daar te verkrijgen.
Congresbescheiden
Na ontvangst van uw inschrijving ontvangt
u per e-mail een bevestiging. U ontvangt
deze niet per post. Half november worden
uw congresbescheiden toegestuurd. Dan
ontvangt u ook – indien u zich hiervoor heeft
ingeschreven – de toegangskaarten voor het
voorprogramma en het feest.
Annulering
Annulering van uw inschrijving (ook voor het
voorprogramma en het feest) kan uitsluitend
schrift elijk bij Your Back offi ce. Daarbij geldt de
onderstaande terugbetalingsregeling.
Administratiekosten ad € 30, - zullen wij in alle
gevallen doorberekenen.
Congres:
• Tot vier weken voor aanvang van het congres
kunt u kosteloos annuleren.
• Van vier tot twee weken voor aanvang van
het congres bent u 50% van het inschrijfgeld
verschuldigd.
• Bij annulering binnen twee weken voor aan-
vang van het congres bent u het volledige
inschrijfgeld verschuldigd.
• Uw plaats mag altijd door een vervanger
worden ingenomen.
Diner en feest:
• Tot twee weken voor aanvang van het con-
gres kunt u kosteloos annuleren.
• Binnen twee weken tot een week voor
aanvang van het congres bent u 50% van de
kosten verschuldigd.
• In de laatste week bent u het volledige
bedrag verschuldigd.
Voorprogramma:
• Tot twee weken voor aanvang van het voor-
programma kunt u kosteloos annuleren.
• Binnen twee weken tot een week voor
aanvang van het voorprogramma bent u 50%
van de kosten verschuldigd.
• In de laatste week bent u het volledige
bedrag verschuldigd.
41
Congreslocatie
Het congres vindt plaats in:
Maastricht Exhibition and Congress Centre -
MECC
Forum 100
6229 GV Maastricht
Telefoon 043-383 83 83
www.mecc.nl
Bereikbaarheid
Per auto
Direct bij het naderen van Maastricht is het
MECC aangegeven op de ANWB-borden. Deze
wijzen u de weg tot aan de parkeerterreinen
van het MECC.
Vanuit Amsterdam-Eindhoven neemt u afrit
55 (Randwyck-MECC) en vanuit Parijs-Luik
neemt u afrit 56 (Gronsveld-MECC).
Per bus
Gemiddeld iedere vijf minuten pendelt de
stadsbus van Maastricht tussen het centrum,
Maastricht Centraal Station en het MECC
(halte Forum).
Per trein
Station Maastricht-Randwyck ligt op 250 me-
ter afstand van het MECC en is aangesloten
op een (inter)nationaal spoorwegennet.
Hotelinformatie
Op verzoek van het NHG heeft Maastricht
Booking Service opties geplaatst in ver-
schillende hotels in Maastricht en omgeving
tegen zeer concurrerende prijzen. Maastricht
Booking Service is kosteloos. U betaalt GEEN
reserveringskosten en er zijn flexibele annu-
leringsvoorwaarden.
U kunt een hotelkamer reserveren via www.
nhgcongres.nl onder het kopje ‘hotel’.
Bij vragen over hotelreserveringen kunt u
contact opnemen via e-mail ([email protected])
of per telefoon (043-3838358).
Accreditering
Het congres is voor 5 uur geaccrediteerd
onder nummer ID-158167.
Congreswebsite
Op de website www.nhgcongres.nl vindt u
actuele informatie over het NHG-Congres en
het afsluitende diner en feest.
Feest in Château Neercanne
Als hoofdstad van het Bourgondische
Limburg heeft Maastricht een reputatie
hoog te houden. Daarom hebben we voor
het feest en diner gekozen voor een unieke
locatie: Château Neercanne. Dit unieke 17e
eeuwse terrassenkasteel ligt aan de rand van
Maastricht en heeft een prachtig uitzicht op
het Jekerdal. We garanderen u een spette-
rend feest in de grotzalen die in de mergel
zijn uitgehakt, met imposante gewelven en
sfeervolle nissen. Natuurlijk kan er worden
gedanst op live-muziek, maar er zijn ook
voldoende rustige ruimten waar een gesprek
op normaal volume mogelijk is. In het MECC
zullen ruimtes beschikbaar zijn waar u zich
desgewenst kunt omkleden in een feestelij-
ke outfi t. Er worden bussen ingezet die de
feestgangers van het MECC naar het Château
brengen en later op de avond weer terug naar
het MECC. De bussen rijden ’s avonds via de
binnenstad en het centraal station terug.
Social media
Zakelijke informatie en wetenswaardigheden
twitter.com/nhgcongres
facebook.com/nhgcongres2013
42
Aan het congres werken mee:
Mariëlle van Avendonk
Frank Baarveld
Janiek Bais
Armand Beetz
Aldwin den Blaauwen
Mark van den Boogaart
Simone Breed
Joost ten Brinke
Regi van der Burgt
Mirella Buurman
Jochen Cals
Sigrid Cleef
Karen Damen
Ger Dautzenberg
Mark van Dieren
Rob Dijkstra
Joop Dopper
Roeland Drijver
Hans Duvekot
Wietze Eizenga
Marije Folbert
Nelly van der Gaarden
Paul Giesen
Peter de Groof
Frank Guldemond
Yvonne Guldemond-Hecker
Engel Hagemans-Schans
Ingrid van der Heijden
Pieter van der Heijden
Mariëtte Henkes
Ingrid Henssen-van Hees
Femke Hohmann
Margreet Hoogeveen
HoutenBeenTheater
Jac Jacobs
Bart Jeurissen
Pieter Jochems
Yvon Jonkers
Tjibbe Joustra
Ineke Kagenaar
Stephanie Klein-Nagelvoort
Marina Kopier
Meggy van Kruijsdijk
Markus Kruyswijk
Edward Kudding
Maybritt Kuypers
Toine Lagro-Janssen
Miranda Laurant
Marjolein van der Leeden
Sjors van Lieshout
Sylvie Lo Fo Wong
Henk Metz
Rita Nieuwenhuis
Rob Oudkerk
Kirstin Ponse
Erica Posma
Paul Ram
Aram van Reijsen
Cécile Romans
Frans Rutten
Martijn Rutten
Marcel Slockers
Gaël Smits
Wilma Spinnewijn
Richard Starmans
Laura Tullemans
Nigel Turner
Thijs Verhagen
Leontien Vermeer
Manon Verschuren
Dirk Jan Versluis
Wim Verstappen
Wim Verwijs
Pauline Vinken
Christel van Vugt
Hendrik-Jan Vunderink
Renée Weersma
Ester Wesseling
Annet Wind
Wim ten Wolde
Dennie Wulterkens
Noor Zee
Paul Zwietering
Medewerkers NHG-Congres 2013
Inlichtingen
Nederlands Huisartsen Genootschap
Evenementenorganisatie
Bezoekadres
Mercatorlaan 1200
3528 BL Utrecht
e-mail: [email protected]
www.nhgcongres.nl
Correspondentieadres
Postbus 3231
3502 GE Utrecht
tel. 030 - 282 35 00
fax 030 - 282 35 01
twitter.com/nhgcongres
facebook.com/nhgcongres2013
