Những ngôi sao xa xôiI. Tìm hiểu chung 1. Tác giả: Lê Minh Khuê sinh năm 1949. Quê ở Thanh Hóa- Là thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn trong cuộc kháng chiến chống Mĩ- Bắt đầu viết văn vào năm 1970- Là cây bút chuyên viết truyện ngắn với ngòi bút miêu tả tâm lí tinh tế, sắc sảo, đặc biệt là nhân vật nữ- Trước 1975 chuyên viết về cuộc chiến đấu của thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn- Sau 1975 viết về những chuyển biến đời sống xã hội của con người trên tinh thần đổi mới- Tác phẩm chính: Cao điểm mùa hạ, Đoạn kết, Một mình qua đường2. Văn bản:a) Xuất xứ : đây là một trong những tác phẩm đầu tay của Lê Minh Khuê viết năm 1971 trong cuộc kháng

chiến chống Mĩ diễn ra ác liệtb) Ngôi kể : ngôi thứ nhất số ít, Phương Định là nhân vật chính. Tác dụng: thuận lợi trong việc biểu hiện thế

giới nội tâm, thế giới tâm hồn, suy nghĩ cảm xúc của nhân vật, đồng thời phù hợp với nội dung và tăng tính chân thực của tác phẩm

c) Chủ đề : khẳng định, ca ngợi vẻ đẹp giản dị trong tinh thần, tính cách và phẩm chất anh hùng của tuổi trẻ Việt Nam nói chung, của thanh niên xung phong nói riêng trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước

d) Nhân vật : Tổ trinh sát mặt đường gồm 3 người Phương Đinh, Nho và chị Thao – tổ trưởng lớn tuổi hơn một chút

e) Phương thức biểu đạt : tự sự - miêu tả - biểu cảmf) Nhan đề tác phẩm : bản thân 5 tiếng “những ngôi sao xa xôi” đã thu hút sự chú ý của độc giả, đó là bức

chân dung về vẻ đẹp tâm hồn của 3 cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn khói lửa, họ luôn tỏa sáng lấp lánh như những ngôi sao , một thứ ánh sáng không rực rỡ mà sáng trong, những ngôi sao tưởng như xa xôi mà rất gần gũi trong lòng yêu thương cảm phục của mọi người, mọi thời đại

II. Tìm hiểu văn bản 1. Hoàn cảnh sống và chiến đấu

- Họ sống dưới chân một cao điểm giữa vùng trọng điểm của tuyến đường Trường Sơn nơi tập trung bom đạn ác liệt→ cuộc sống rất gian khổ khốc liệt

- Công việc đặc biệt nguy hiểm khi chạy trên cao điểm giữa ban ngày để đo khối lượng đất đá, để đánh dấu những quả bom chưa nổ và phá bom

- Một công việc mạo hiểm, thần kinh luôn căng thẳng đòi hỏi sự bình tĩnh tập trung cao độ2. Những nét chung về phẩm chất của ba cô gáia) Phẩm chất :

- Có tinh thần trách nhiệm cao; hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao- Dũng cảm, gan dạ, kiên cường, bất khuất- Tình đồng đội gắn bó sâu sắc, hiểu được tính tình của nhau, quan tâm chăm sóc nhau chu đáo

b) Tâm hồn - Trẻ trung, giàu cảm xúc, hay mơ mộng, dễ vui nhưng cũng dễ trầm tư- Rất nữ tính, thích làm đẹp → ho là những cô gái sống thật giản dị, hồn nhiên, yêu đời, có tâm hồn trong

sáng, họ là những người anh hùng phá bom trên tuyến đường Trường Sơn. Tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ, cống hiến tuổi xuân thầm lặng cho đất nước, với niềm tin chiến thắng.3. Những nét riênga) Nho : được coi như em út, thích ăn kẹo, tính nết như trẻ con, thích thêu thùa, khi bị thương lại rất cứng

rắn

b) Chị Thao : là chị cả, hay làm dáng, lông mày tỉa nhỏ như que tăm, thích chép bài hát, rất quả cảm nhưng khi ra trận lại rất sợ máu

c) Phương Định : là cô gái hồn nhiên, hay mơ mộng, hay nhớ lại kỉ niềm những ngày ở thành phố Nhận xét chung: cả 3 cô gái đều có tính cách đẹp đẽ, đáng yêu, họ kết hợp hài hòa giữa cái chung và

cái riêng, họ rất tài giỏi nhưng rất bình dị, sẵn sàng cống hiến cuộc đời cho Tổ quốc, khi Tổ quốc cần4. Nhân vật Phương Địnha) Có tâm hồn trong sáng

- Nhạy cảm, mộng mơ+ Là cô gái trẻ Hà Nội từng có một thời là học sinh hồn nhiên vô tư+ “ Hay nhớ về những kỉ niệm…”để vừa là những khao khát, vừa là liều thuốc tinh thần động viên cô nơi chiến trường+ Nhạy cảm, thích quan tâm về hình thức, biết mình được nhiều người để ý thấy tự hào nhưng không vồn vã mà kín đáo, người không hiểu tưởng cô kiêu kì+ Hay mộng mơ, nó như liều thuốc kích thích thần kinh để vượt qua gian khó

- Hồn nhiên, yêu đời+ Thích hát, thuộc rất nhiều bài hát, còn bịa ra lời để hát+ Khi cơn mưa đá đến, cô say sưa tận hưởng hồn nhiên như chưa hề vừa phá bom xongb) Phẩm chất anh hùng

- Có tinh thần trách nhiệm với công việc, gan dạ, dũng cảm, bình tĩnh, tự tin và rất tự trọng. Trong một lần phá bom, cô cảm thấy căng thẳng hồi hộp nhưng đã nghĩ ngay đến các anh cao xạ nên đã không đi khom mà đàng hoàng bước tới → tự kích thích lòng tự trọng của mình

- Khi đào đất dưới quả bom, cô cố gắng thực hiện các thao tác nhanh, chắc, chạy đua với thời gian → thần kinh có căng thẳng, hồi hộp, lo lắng nhưng không phải sợ chất mà lo bom không nổ, đường không thông, không hoàn thành nhiệm vụ, lo bị thương vì rất sợ điều trị ở trạm quân y làm khổ mọi người

- Thương yêu đồng đội+ Chăm sóc Nho chu đáo+ Hiểu rõ tâm trạng lo lắng của chị Thao khi Nho bị thương+ Với đại đội trưởng và liên lạc đại đội, cô chỉ tiếp xúc qua điện thoại nhưng vẫn hiểu rõ tính cách từng người+ Quý trọng tất cả các chiến sĩ bộ đội có ngôi sao trên mũ Nhận xét : Phương Định vừa có phẩm chất anh hùng, vừa có nội tâm phong phú

Sự khốc liệt của chiến tranh đã tôi luyện tâm hồn cô vốn nhạy cảm, yếu đuối thành bản lĩnh kiên cường của người anh hùng cách mạngNét điệu đà hồn nhiên duyên dáng của một cô gái càng tôn thêm vẻ đáng yêu của người thanh niên xung phong gan dạ, dũng cảm Phương Định, Nho, chị Thao là hình ảnh tiêu biểu của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ

III. Tổng kết - Nghệ thuật : Ngôi kể thứ nhất, điểm nhìn nhân vật từ Phương Định, câu chuyện chân thực sinh động, lời

kể linh hoạt đặc biệt tác giả sử dụng nhiều câu ngắn (câu rút gọn, câu đặc biệt) như phù hợp với không khí căng thẳng khẩn trương nơi chiến trường, những đoạn hồi tưởng, giọng kể đậm nét riêng. Những ngôi sao xa xôi miêu tả tâm lí nhân vật sống động. Nghệ thuật đồng hiện, bút pháp miêu tả biểu cảm hợp lí

- Nội dung : tác phẩm đã làm nổi bật từng phần trong sáng, mơ mộng, phẩm chất dũng cảm của ba cô thanh niên xong phong thời chống Mĩ