NİCEL VE NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

2

TC

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ

ÇAY MESLEK YÜKSEKOKULU

İŞLETME YÖNETİMİ PROGRAMI

YÖNETİM VE ORGANİZASYON BÖLÜMÜ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ DERSİ

NİCEL VE NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

122.348.002 Gül Nur AKMAN

Danışman

Öğretim Görevlisi

Onur KAFADAR

AFYONKARAHİSAR

2014

3

İçindekiler

Bilimsel Araştırma ........................................................................................... 4

Araştırma ....................................................................................................... 5-8

Nicel ve Nicel Araştırma Giriş ......................................................................... 9

Nicel Araştırma ......................................................................................... 10-13

Nitel Araştırma ........................................................................................ 14-17

Nicel ve Nitel Araştırma Karşılaştırması ................................................. 18-19

4

BİLİMSEL ARAŞTIRMA

Problemlere güvenilir çözümler aramak amacıyla;

Planlı ve sistemli olarak,

Verilerin toplanması,

Analizi,

Yorumlanarak değerlendirilmesi

Ve rapor edilmesi sürecidir.

BİLİMSEL ARAŞTIRMA SÜRECİ,

5

Araştırma Konusunun Belirlenmesi

Araştırmanın Amacı ve Problemler, hipotez- varsayımlar

Araştırma Yönteminin Belirlenmesi

Literatür Taraması

Araştırmanın Evreni ve Örneklemi

Araştırmanın Verilerinin Toplanması

Araştırmanın Verilerinin Analiz Edilmesi

Araştırma Raporunun Yazılması

6

ARAŞTIRMA NEDİR?

Doğayı tanıma, bilinmeyen olayı ortaya çıkarma,

Tanımlama ve bu olayı etkileyen faktörleri belirleme,

Olayları aydınlatma, ayrıntıları belirleme, sorun, sorulara çözümler

üretme,

Olay ile etkileyen faktörler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini,

bağıntıları ortaya koyma,

Topluma / Hedef topluma ilişkin genellenebilir, geçerli ve güvenilir,

tutarlı kavramlar, teoriler ve yasalar üretmek amacıyla yapılan planlı ve sistemli

bilimsel çalışmadır.

ARAŞTIRMANIN SAHİP OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER

Objektiflik

Geçerlilik ve Güvenilirlik

Sistematik Süreç

Güncellik

Uygun Zamanlama

Uygunluk

Açık ve Net Amaçlar

7

ARAŞTIRMA AŞAMALARI,

Konu (sorun), Amaç Seçimi

Uygun yer-zaman-birim Seçimi

Araştırma Yöntem Değişken ve Modellerin Seçimi

Hipotezlerin Formülasyonu

Veri Toplama

Veri Özetleme ve Veri Analizi

Yorumlama ve Yayın

ARAŞTIRMA NASIL OLMALIDIR?

Orijinal Olmalıdır.

Güncel Olmalıdır.

Yapılabilir Olmalıdır.

Bilime, Uygulamaya Katkısı Olmalıdır.

Genel Olarak ve Bilimsel Etik Kurallarına Uygun Olmalıdır.

Bilgi Birikimimizle Yapılabilir Olmalıdır.

Teknik Donanımımız ile Yapılabilir Olmalıdır.

8

ARAŞTIRMA KONULARI

Neyi Merak Ediyorum?

Araştırma her alanda ve her konuda yapılabilir.

Araştırma, güncel problem niteliğinde çözüm gerektiren faydalı, ilginç

ve yapılabilir bir konuda olmalıdır.

Araştırma ile konu/problem tanımlanır, aydınlatılır ve çözüm yolları

ortaya konur.

Her alan ve Konuda yapılabilecek araştırmalar temel araştırma

prensiplerine uygun olarak yapılır.

Bilinen, sorun özelliği taşımayan, ilgi çekmeyen çok tekrarlanan klasikleşmiş

konularda araştırma yapmak değerli değildir.

Araştırma Tipleri,

Nicel Araştırma (Analitik) Quantitative Researchs

Nitel Araştırma (Tanıtsal) Qualitative Researchs

9

NİCEL VE NİTEL ARAŞTIRMA

GİRİŞ

Araştırma Yöntemleri Nicel ve Nitel Olmak üzere iki grupta incelenir. Nicel

araştırma olaylar arasındaki ilişkileri tanımlamak için sayısal veriler kullanır. Nitel

araştırma insan davranışlarını veya deneyimlerini tanımlamak için sözcükleri veri

olarak kullanır. Nicel araştırmanın bir araştırma problemi, Nitel araştırmanın ise bir

araştırma sorusu vardır. Sayısal araştırma düzenekleri bir rakam kökenlidir ve

genellikle istatistik analizlerle değerlendirilebilecek olan çok miktardaki sayıların

toplanmasını gerektirmektedir.

Sayısal araştırmalar belli bir boyut içinde çeşitli grupların benzerliklerinin,

oranlarının veya farklılıklarının belirlenmelerini sağlamaktadır. Niteliksel araştırma

düzenekleri ise daha çok soyut kaynaklıdır. Nitel yaklaşımlar kişinin yazdıklarını,

söylediklerini veya gözlenen davranışlarını temel veri kaynağı olarak ele alır.

Nitel araştırma, “ilişkilerin anlamını ve türünü keşfetmek için gözlemlerin

sayısal olmayan bir biçimde incelenmesi ve yorumlanmasıdır.”

10

A. NİCEL ARAŞTIRMA

Olgu ve olayları nesnelleştirerek gözlemlenebilir, ölçülebilir ve sayısal olarak

ifade edilebilir bir şekilde ortaya koyan bir araştırma türüdür.

Biyoloji, kimya, fizik, mühendislik gibi doğa bilimleri alanlarında

araştırmalar gözlem ve ölçmeye dayanır. Gözlem ve Ölçmelerin tekrarlanabildiği ve

objektif yapıldığı araştırmaya niceliksel (sayısal) “Quantitative” araştırma denir.

Niceliksel araştırma yönteminde, araştırılan konuya ilişkin, evreni temsil

edecek örneklemden sayısal sonuçlar elde edilmektedir. Nicel araştırma yönteminde,

araştırma evreninin araştırma konusu hakkındaki fikrinin yönü sorgulanmaktadır.

Yani, konu hakkında yoğun bir analiz değil aksine, daha yüzeysel daha çok sayısal

verilere saptanmaktadır. Nicel araştırmalarda sayısal temsili yet söz konusu

olduğundan araştırma evrenini temsil edecek örneklemin hatasız tespit edilmesi ve

bu örnekleme doğru soruların sorulması önemlidir.

Nicel araştırma yöntemlerinin üstün bir tarafı objektif olmalarıdır. Bu

yöntemlerin uygulamalarında belgeler bir araştırmacı grubu tarafından

incelenebilmektedir.

Nicel Araştırmada Amaç Nedir?

Bireylerin toplumsal davranışlarını gözlem, deney ve test yoluyla nesnel bir

şekilde ölçmek ve sayısal verilerle açıklamaktır.

11

Nicel Araştırma ile

Ne kadar?

Ne miktarda?

Ne kadar sık?

Ne kadar yaygın? Vb. sorulara cevap arar.

Niceliksel Araştırma Modelleri:

Deneysel Model

Betimsel Model

Bağıntısal Model

Nedensel-Karşılaştırma Modeli

Tarihsel Yöntem

12

1. Deneysel Model:

İki ya da daha fazla grup üzerinde yapılan uygulamaların, belli değişkenler

açısından etkilerinin farklılaşma boyutu incelenir. İstatistiksel teknikler yardımıyla

gruplar arası karşılaştırmalar yaparak sonuca ulaşılır.

2. Bağıntısal Model:

İki ya da daha fazla değişken arasında ilişki olup olmadığını incelemek

amacıyla kullanılır.

3. Nedensel-Karşılaştırma Modeli:

Belli bir değişken açısından farklılaşan grupları birbiriyle karşılaştırmak

amaçlanır.

4. Tarihsel Model:

Geçmişteki bir olayın durumu ve bu olayın mevcut durumu üzerindeki

etkilerinin incelenmesidir.

Nicel Araştırmanın Avantajları:

Genelleştirilebilir sonuçlar üretilir.

Farklı gruplar arasında farklılaştırma yapabilir.

Kuramların doğruluk derecesi tespit edilir.

Belirli bir yapı içindeki ilişkilerin incelenmesine yarar.

Sınırlılıkları:

Mükemmel örneklem almak güçtür.

Yeteri sayıda veri toplamak güçtür.

Mükemmel ölçüm şartları her zaman sağlanamaz.

Ölçme aracı önyargı da yansıtır.

Model dışındaki veriler ile ilgilenmez.

13

NİCEL ARAŞTIRMA SÜRECİNİN AŞAMALARI

14

B.NİTEL ARAŞTIRMA

Nitel araştırma, Gözlem, Görüşme ve Doküman analizi gibi nitel veri toplama

yöntemlerinin kullanıldığı, algılandığı ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve

bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik bir sürecin izlendiği araştırma

türüdür.

Psikoloji, sosyoloji, antropoloji, eğitim gibi sosyal bilim alanlarında insan ve

toplum davranışları incelenmektedir. Genellemenin öncelikli amaç olmadığı nitel

ölçme yöntemlerinin (gözlem, görüşme) kullanıldığı kavram ve kuram oluşturmaya

yönelik modellerdir. Bu davranışları sayılarla açıklamak zordur, ölçümler bize kaç

kişinin nasıl davrandığını gösterir; ama “Niçin?” sorusuna cevap veremez. İnsan ve

grup davranışlarının “Niçin” ’ini anlamaya yönelik araştırmalara niteliksel

”Qualitative” araştırma denir.

Nitel Araştırmada Amaç;

İnsanların kendi toplumsal dünyalarını nasıl kurmakta, oluşturmakta

olduğunu anlamak ve içinde yaşadıkları toplumsal dünyayı nasıl algıladıklarını

yorumlamaya çalışmaktadır.

Nitel Araştırma ile

Niçin?

Nasıl?

Ne şekilde? Sorularına cevap aranır.

15

Nitel Araştırmada Sorular;

İnsan niçin böyle davranır?

Yargılar ve davranışlar nasıl oluşur?

İnsanlar çevrelerinde olup bitenden nasıl etkilenir?

Kültürler niçin ve nasıl gelişir?

Sosyal gruplar arasındaki farklar nelerdir?

Vb.

Nitel Araştırma Yöntemleri:

Fenomenoloji

Et nografi

Gömülü Teori

Örnek Olay

16

1. Fenomenoloji: Olaylar, durumlar, deneyimler veya kavramlar olabilir.

Örneğin; İşletme yönetimi programı öğrencisinin Makro dersine karşı

olumsuz tutumlarının sebeplerinin belirlenmesi.

2. Et nografi: Bir halkın, bir kültürün grubunun gelenekleri, inançları

birbiriyle bağlantıları vs. betimlenmesidir.

Örneğin; İşletme yönetimi programı öğrencisinin Makro dersine katılım

düzeylerinin belirlenmesi.

3. Gömülü Teori: Araştırmacı veri toplarken veya yorumlarken verilerin

içine gömülü olan teoriyi ortaya çıkartır ve araştırma boyunca yeni kavram ve

teorilere ulaşabilir.

Örneğin; Öğrencilerin kesirlerde bölme işlemi yaparken kullandıkları yöntem

ve modellerin incelenerek kesirlerle bölme işleminde kullanılabilecek bir yöntemin

belirlenmesi.

4. Örnek Olay: Özel bir durumun derinlemesine incelenmesi.

Örneğin; Bir öğrencinin kitap okumakta yaşadığı sorunların belirlenmesi.

17

Nitel Araştırmanın Avantajları:

Özel durumun “gerçekliğini” yansıtır.

Sonuçlarla kuram üretilmesi kolaydır.

Farklı faktörlerin anlaşılmasını sağlar.

Araştırma sonuçlarının uygulanabilirliği daha yüksektir.

Sınırlılıkları:

Deneklerin yaşadıkları deneyimleri olduğu şekliyle ifade etmeleri

zordur.

Verilerin analizinde bireylerin sahip oldukları, önyargı da yer alır.

18

NİTEL ARAŞTIRMA SÜRECİNİN AŞAMALARI

19

NİCEL VE NİTELARAŞTIRMANIN KARŞILAŞTIRMASI

NİCEL ARAŞTIRMA

NİTEL ARAŞTIRMA

Gerçeklik Nesneldir.

Gerçeklik Oluşturulur.

Asıl olan yöntemdir.

Asıl olan çalışılan durumdur.

Değişkenler kesin sınırlarla

belirlenir, bu değişkenler arasındaki

ilişkiler ölçülebilir.

Değişkenler karmaşık ve iç-içe

geçmiştir, bunlar arasındaki ilişkileri

ölçmek zordur.

Araştırmacı olay ve olgulara

dışarıdan bakar, nesnel bir tavır

geliştirir.

Araştırmacı olayları yakından

izler, katılımcı bir tavır geliştirir.

Genelleme yapılır.

Derinlemesine betimleme

yapılır.

Sonuçlara ilişkin tahmin

kullanılır.

Sonuçlarda yorumlama

yapılmaz.

Nedensellik İlişkisini açıklama.

Aktörlerin perspektiflerini

20

anlama.

Kuram ve Denence ile başlar

Sonunda kuram ve teori

oluşturur.

Deney, manipülasyon ve

kontrol vardır.

Kendi bütünlüğü içinde ve doğal

gelişir.

Standardize edilmiş veri

toplama araçları kullanılır.

Araştırmacının kendisine ait veri

toplama aracı kullanılır.

Parçaların analizi esastır.

Örüntülerin ortaya çıkarılması

önemlidir.

Uzlaşma ve Norm anlayışı

vardır.

Çokluluk ve farklılık arayışı

vardır.

Veriler sayısal göstergelere

indirgenir.

Veriler derinlemesine betimlenir.

Olay ve Olguların dışında

yansız ve nesnellik gerekli ve

mümkündür.

Olayla ve olgulara dahil, öznel

perspektif ve empati kurulur.