NMOK.puke 19.Pepa 1

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/3/2019 NMOK.puke 19.Pepa 1

    1/8

    Aloha mai kkou e n pua milimili. He Kanilehua ka ua, he Uluau ka makani, e mai

    Hilo. He ina lua ole o ka uliuli o Hilo i wehiwehi i kl ano kia ano meakanu. I ka w

    ola ana ko kkou poe kpuna, ua kkua aku kkua mai kekahi i kekahi i mea e hooulu ai

    meakanu a lkou. I ka w o kkou, aole like ka hooulu ana i n meakanu e like hoi me ka

    ma mua. Eia n nae, he mau hui lii k kkou e hoo nei e hana e like hoi me ko kkou p

    kpuna. O kekahi, o ia hoi ka mla kaiaulu o Kaiao ma Hilo nei.

    In kamaina oe i Hilo, aia o Kaiao ma kahi ko

    i ka p ilina o n koa kahiko ma ke alanui o Laim

    ma hope pono o ka Hale Kikowaena o Ke Kalapu o

    Keikikne a me N Kaikamhine. Ua hookumu ia

    hui o ka mla kaiaulu o Kaiao i ka makahiki 2005ka hoomanao p ana i kekahi kaao Hawaii kah

    Aia ka mla ma kahi i kapa ia o ka puu o Hlai

    noho kekahi akua o Hinaikeahi ma laila. Ma ka w

    ua nele loa kia ina o Hlai i ka mea ai. Kauoha a

    o Hinaikeahi i kona poe e hoomkaukau i ka imu

    mkaukau, moe o ia ma loko o ka imu me ke kauoha

    aku i ka poe e uhi i ia ma loko a waiho no kekahi

    A pau ka pua ana ae o ka uahi o ia imu, huai ia akula ua khh ka poe i ka ike aol

    Hinaikeahi i loko, ak, ua piha ka imu i ka ai. E like hoi me kia moolelo no ka hnai

    ka poe o kia wahi, elua makahiki ma hope o ka hookumu ia ana o ka hui, ua hookumu

    kia mla i ka makahiki 2007 me ka manao e hnai aku i ka poe o Hlai i kia mau l.

    He mea hoi kia mla e hoohui ana i ko ke kaiaulu, e hoonaauao ana i n pua makew

    e hoomaikai ana hoi i ko kkou olakino. E like hoi me kona inoa o Kaiao, he mla o K

    e hoomlamalama mai nei i ka mea nna e kkua ana. Kono ia n kamaiki a hiki loa aku

    kpuna e komo i ka hana. He mlaai a mlapua hoi kia, hooulu ia ka meakanu iwi a

    ka meaai. He hana manawalea ke kkua ana ma Kaiao a ua hoohui ia ke kaiaulu o kl w

    ma muli o n hanana ma ka papahana.

    2

    4-5

    Ke Mele Lupe

    Ke Klea

    Kupaianaha

    Paik

    iiianaDavidLeonardmekaAmericanBirdConservancy

    Kipa mai ka poe Kero!

    E ka Luna

    Hooponopono

    6

    7

    Kkua mla kaiaulu o Kaiao Ike aku ike mai, kkua aku kkua mai, pl ihola ka nohona ohana.

    (Hoomau ia ma ka ao

  • 8/3/2019 NMOK.puke 19.Pepa 1

    2/8

    2 Nowemapa 2

    Ke Mele LupeHaku ia e ka Papa Mlaao-

    Ekahi a Kumu Kawehi Kammerer

    ma Ke Kula Kaiapuni O Koolauloa

    Ua lele ka lupe i luna

    i luna i luna

    Ua lele ka lupe i lunai ka peahi

    Ua lele ka lupe i lunai ka lewa

    Ua lele ka lupe i lunai luna i lalo

    Ua lele ka lupe i luna

    i ka holo ana ma waho

    Ua lele ka lupe i lunai ke anil maikai

    Ua lele ka lupe i lunai ka nui o ka makani

    Ua lele ka lupe i luna i ke anil maikai. Ua lele ka lupe i luna i ka peah

    Ua lele ka lupe i luna i luna.

    Ua lele ka mokulele i luna.

    Ua hule ka lupe i lalo.

    Ua hule ka mokulele i lalo.

  • 8/3/2019 NMOK.puke 19.Pepa 1

    3/8

    N Maka O Kana

    In aole paha oe noho ma Hilo, mai hopohopo. He mau ala hou aku e hiki ai i oe ke hele. E huli oe ma kou kaiaulu po

    i mau wahi e hiki ai i oe ke hana manawalea. E maikai ana kou noonoo a me kou olakino. He mea nui ka hana manawalen kula a me n poihana kekahi. I ola ka ina a me k kkou poe keiki, i ola n kkou, ka lhui Hawaii.

    In hoihoi oe e kkua ma ka mla kaiaulu o Kaiao e leka uila aku i Bodhi ma [email protected]

    A i ole, hiki ke kelepona a lekauila aku i kia mau hui ae no ka hana manawalea ana:

    Hawaii Mokupuni

    Amy Greenwell Botanical Garden (808) 323-3318 a i ole [email protected]

    Imi Pono no ka ina (808) 985-6196

    Oahu

    Hawaii Nature Center (808) 955-0100 a i ole e kelepona kki ole ma (888) 955-0104 ext. 118

    Kkua Hawaii Foundation [email protected] Arboretum (808) 988-0461

    Maui

    Hawaii Nature Center *e kelepona i ke keena ma Oahu ma ka helu (808) 955-0100 a i ole ma ka helu kki ole ma

    (808) 955-0104, na lkou e kkua

    Hna Youth Center (808) 248-8504

    Maui Nui Botanical Gardens (808) 249-2798 a i ole [email protected]

    na Puaala Pascua

    (Hoomau ia mai ka aoao mua)

    No ka MmakiInoa epekema: (Pipturis albidus)

    Pehea l i maopopo ai i ko kkou mau kpuna ka waiwai o n meakanu e ulu nei a puni kkou.

    O kekahi mea, he lau lapaau ka hapa nui o n meakanu o Hawaii. O kekahi o ia mau meakanu, o

    ia ka mmaki.

    He ohana ka mmaki i ka wauke. A o kekahi mea ae, ua hoohana p ia ka mmaki no ka hana

    kapa ana e like hoi me ka wauke. Ua hoohana nui ia kia ano kapa ma ka mokupuni o Hawaii. Ma

    n mokupuni ae, ua hoohana hapa wale ia ae ka mmaki ma ke kapa. No laila, ua hoohui ia ka

    mmaki me ka wauke. He kapa paa a ikaika n ka lole o ia kapa.

    O ke k mmaki kekahi o n mea a ka poe i hana mau ai. Kkua kiaano k i ke ola i n ano mai

    o ke kino a me ka hoomaemae ana i ke kahena koko. Homi ia ka mk koko, he maikai hoi no keaa puuwai, ka ino ma ke ake a me ka hakuala.

    Ke hoohana ia ke k mmaki, pono e ohiohi i n lau maloo. Pono n e hoomaemae a maemae

    maila n lau o ka mmaki. Ma hope, e kii i ipu hao liilii a e hookomo i wai i loko, a e hoomehana i ka wai a paila. E hookomo

    elima paha mau lau, a i ole i ka nui i makemake ia. E like me ka nui i hookomo ia, pl ka ikaika o ke k, a pl p ka ikaika o

    kala o ke k. E paila i ka wai k a palaunu mai ka wai. In kupa lihi, e oi aku ana hoi ka ikaika o ke kala a me ka ikaika o ke k.

    Hiki ke inu i kia ano k ma ke ano wela a i ole huihui.

    He meakanu koikoi kia no ke ola kino. Nui n ano knaka like ole i loaa mai i n mai koko like ole. No laila, e n hoa

    makamae, e inu iho kkou i ia k i ola kpono ko kkou ola kino.

    na Noli W

    Kkua mla kaiaulu o Kaiao Ike aku ike mai, kkua aku kkua mai, pl ihola ka nohona ohana.

  • 8/3/2019 NMOK.puke 19.Pepa 1

    4/8

    4 Nowemapa 2

    Nn PonoKlea kau hua, a uliuli ka umauma hoi i Kahiki.Plover that perches on the mound, waits till its breast darkens

    then departs for Kahiki.

    ~Mary Kawena Pukui, #1829

    Ka lelo muaUa ao au, he mau knaka loea ko kkou mau kpuna ma

    ka epekema. Ua nn pono lkou i n mea klohelohe. Alaila, hana lkou i ka hike no ko lkou wnana. O ka lelonoeau au i koho ai o Klea kau hua, a uliuli ka umaumahoi i Kahiki. O kou manaolana ka nn ana i ka loli ana oka hulu o ke Klea a me kona lele ana e hoi i Alaseka.

    Ka Noii (Ke ola o ke Klea)Inoa: Klea, (Pacific Golden Plover)Ka Heluna manu ma Hawaii: 15,000-20,000

    He manu kupaianaha ke Klea! Hoomaka ke Klea e nee

    aku ma ke kau Hule lau. Haalele n Kolea whine i Hawaiima mua o na kne. A laila hele mai n Klea whine i kahoomaka ana o Aukake a hele mai n kne i ka hopena oAukake. Hiki mai na pio i ka mahina o Okakopa.

    Hoomaka ko ke Klea huakai ma Alaseka. Haalelen Klea i Alaseka no Hawaii a lele n Klea he 40 holaholookoa me ke k ole! He 3,000 mau mile paha. Hele main Klea i Hawaii no ka mea, mehana ke anil i ka manawa ekipa ai lkou. Ai lkou i n hua liilii, ka lau a me n anoano.Ai n Klea no ka mea, makemake lkou e momona a e olakino. Makemake n Klea i ka ina me ka mauu he nui. Hoilkou i kahi like i n makahiki a pau.

    O ka mea hoihoi e pili ana i ke Klea, i ka manawa e heaai lkou i Hawaii, he ea mlani ko lkou hulu. Loli mlie kahulu o ke Klea i ka uliuli. I ka manawa e uliuli ai ka hulu, oia ka manawa e hoi ai ke Klea i Alaseka.

    Haalele ke Klea i Hawaii ma Apelila no ka mea ehoomaka ana kona huakai kupaianaha i Alaseka a hiki ke

    hnau ko ke Klea mm i n piopio.

    NnauI ka manawa e uliuli ai ke kala o ko ke Klea hulu, e

    haalele ana o ia no Alaseka?

    na Alohi Baker

    Papa 3, Ke Kula Kaiapuni O PhalaNoii EpekemaMalaki 20, 2011

    HoiaKa l Nn pono

    12/29/10 Ua ike au i ke Klea ma ka pnwai auau o Kokokahi. Eniha paha ke kiekie o ke Klea. He hulu halakea a ea mkona a he hulu keokeo. He lauana ko ke kua o ke Klea.

    1/6/11 Ua ike au i elua Klea ma kou kula. Hookahi ma ka p ma hookahi i lele ma ka lewa. Ua ike au i kona wwae wkani mai o ia ma mua o ka lele ana aku. He heu nui k

    Klea.

    1/7/11 Ua ike au i ke Klea i kia l ma ke kula. Lele a holo o ka ww. Nui n kikokiko ona. Ua ea mlani ka poli. Mao 3 niha kona kiekie a 2 niha kona kea. Ea mlani keona. Aole i loaa ka hulu uliuli. I kou w i hele kokoke lele ka manu me ke kani leo hou. Nnnn au, o ia ke Klike au i ike ai i nehinei.

    1/8/11 A ua ike au i ke Klea ma ke kula o Kamehameha no kaua hana au i kou hike. Ke noonoo nei au, in ea mlaKlea, he po o ia. Like ke ano o ke Klea ma Kamehame Phala. Ak, ma Kamehameha, ua nui ae ka ea mlke Klea ma mua o ke ea mlani o n Klea ma Phala

    1/11/11 Aole au i ike i n Klea i kia l. I kuu manao, aohe Kma muli o ka ua.

    1/18/11 I kia l, ua p mai ka l a ua hiki iau ke ike i ke Klea.hoomaopopo n Klea ma n wahi me ka mauu nui wale

    1/19/11 I kia kakahiaka, ua ike au i ke Klea momona ma muahaleina o Phala ma kahi e k ai n kaa. Malia pahaniha kona kiekie a he 3 niha ke kea paha. Ua mkueaole i uliuli ka poli.

    2/6/11 Ua ike au i ke Klea ma ka Pka o Waipio. Ke nn neino ka mea ai.

    N mea e pono ai Ka mkini pai kii Ka puke kkau Ka penikala Ka paa ohenn

    KuhiIn uliuli ka poli o ke Klea, o ia n ka mnawa na

    lele ai i Alaseka.

    N Kaina Hana Akahi: E nn pono i i anei no kahi e noho like ai k

    Klea me n knaka.

    Alua: E nn pono no ke Klea ma ke klohelohe. Akolu: E pai kii i ke Klea. Ah: E kaha kii i n kii nn pono.

    He wehewehena a Kumu Kalae Akioka: I kl makahiki kia makahiki, mlama ia kekahi Fea Phana Epekema mko mkou kula o Phala. Ua makemake nui au e hoopili i ka manao Hawaii a me ka hana Epekema o ke ao nei. laila, ua ao mai n haumna i ke Kiinahana Epekema, a ma o kia kiihana, ua noii lkou i kekahi lelo noeau. Elou pahuhopu, akahi, ka hoomapopo ana mai i ke akamai o n kpuna ma ka Epekema, a alua, ka hoomau ana ak

    n lelo noeau a me ke ano o n kpuna ma ka nn pono ana mai i ke ano o n mea like ole o ke ao honua.

    Ka phanaepekema: Ke Klea Kupaianaha

  • 8/3/2019 NMOK.puke 19.Pepa 1

    5/8

    N Maka O Kana

    2/8/11 Ua ike au i 3 mau Klea ma ke Kula o Heeia a manao au, keai nei lkou.

    2/9/11 Ua lelo kou mm, ua ike o ia i ke Klea ma Molokai.Hoihoi kl!

    2/13/11 Ua ike au i ke Klea ma ka Pka o Waipio a ua ike au i kauliuli ae o ke Klea.

    2/14/11 O kia ka l mua au i ike ai i ke Klea i kou hale. Ua hiki ikou mm ke pai kii i ke Klea ma mua o ka lele ana. A uann o ia i mkou i ka manawa i pai kii ai mua i ke kii.

    2/16/11 Ua ike au i ke Klea ma ke ala hele ma mua pono o ke ahupuaaa uliuli ka poli. I ka manawa mua, ua palaunu ke kino holookoaak i kia manawa, ano uliuli ka poli.

    2/19/11 Noonoo au e pili ana i ke Klea i ka manawa mua au i ike aii ia. I ia manawa, ua ea mlani ak i kia manawa, hiki iau keike i ka loli ana o ke kala o ka hulu ma ke poo.

    2/21/11 Ua ike au i ke Klea kokoke i kou hale a ua momona a liilii.

    2/23/11 I kia l, ike au i ke Klea ma ka ua a ua noho o ia ma ke alahele.

    2/27/11 Ma ka Pka o Waipio, ua ike au i 2 mau Klea e nn nei noka mea ai i loko o ka mauu.

    2/28/11 Ua ike au i hookahi Klea ma waho o ka puka p ma ke alahele a hookahi ma ka mauu. A ua noho lkou me kekahi ikekahi.

    3/6/11 A ua ike hou au i ke Klea ma ka Pka o Waipio.

    3/7/11 Aole au i ike i ke Klea i kia l, manao au no ka l ua nui.

    3/8/11 I kia l, manao au aole i hele mai n Klea no ka mea uaanuanu ke anil.

    3/9/11 Ua ike au i ke Klea a ua keokeo ka poli o ke Klea.

    3/10/11 Aia kekahi Klea i mau ai n ka ea mlani ak ua ano uliuli.Ua momona loa a kohu ole.

    3/12/11 Ua ike au he Klea ma ka pnwai ma ka Hilton HawaiianHotel! Ua inu o ia i ka wai kai.

    3/16/11 Ua ike au i ke Klea i ka hele ana a lele ana i ka Pka Wai(Wet n Wild Adventure Park).

    3/18/11 Hl! Hl! Ua hiki iau ke ike i ko ke Klea hulu uliuli ma kapoli ma kahi o kou hale! A ua ike au, he lina poepoe keokeo apuni kona maka. O kia ka l mua au i ike ai i ka poli e uliulinei.

    KlailaiUa nn pono au i n mea like ole e pili ana i ke Klea

    ike au i n Klea ma n aoao like ole o ka ina. Penei kou w i holoholo ai me kou mm a me kou palala, uai mkou ke ike i n Klea. A i ka manawa i hele ai i Wano kou pani p wwae, ua ike i ke Klea ma ka mauu

    manawa i hoi ai kou mm mai kona huakai mai Moloua lelo o ia, ua ike o ia i kekahi mau Klea ma . O kklailai ai no n wahi punahele o n Klea. I n kakahiapau au i hele ai i ke kula, hiki iau ke maopopo kahi e nai no ke Klea ma ke kula. Hiki iau ke ike, aole makemn Kolea i n knaka kokoke i lkou. I ka manawa hoo ai e pai kii i ke Klea, lele ke Klea. Hiki i oe ke kokoke i ka piha ekelo ak aole hiki i oe ke hele koki ke Klea. Ua ike au ma kekahi manawa liilii, ua heuliuli ka hulu ma ka poli o ke Klea a ua ike au i ka uliuo ka hulu ak aole i pale ka hulu i ka maka o ke Kleanoonoo au e pili ana i kou nnau a manao au, o ka ma

    (reason) no ke aha ke Klea hulu e hele a uliuli no ka hike i ka makua a me ka ikaika no ka lele ana.

    Hooholo i hopenaMa o ka paiapuni epekema, ua ao au i n mea like

    pili ana i ke Klea. Ua nn pono i ke Klea, nnau aku, ai ka mea i loli ma ka manawa i ohi ai i ka ikepili.

    Ua noonoo au e pili ana no ke aha ua pili ke Klea kpuna a me no ke aha ua kakau n kpuna i kia noeau. Ua noonoo au, pili ke Klea i n kpuna no ka hoohana n knaka Hawaii i n Klea no ka hai ana loli o n kau like ole.

    Aole hiki iau ke hoia pono i kau kuhi no ka mea, i manao, pono au i ka manawa hou aku no ka nn ponoi ke Klea. Ak, manao au, pololei kou kuhi a me ka noeau a n Hawaii no ka mea, ua ike au i ka loli ana kala o ko ke Klea hulu. Makemake au e hoomau ma nn pono ana no ka mea, e ike ana in ua pololei wnana. Ua hauoli loa au no ka mea, ua loaa ka manawhana ai i kia hookolohua i kia mau mahina elua a uaiau ke ike i ke Klea kupaianaha.

    Ka Papa Kuhikuhi o n Puke i Heluhelu iaPuke

    Coste, Marion. KLEA The story of the Pacific Golden Plover. Honolulu: Universtity of Hawaii Press, 1998.

    Pukui, Mary Kawena. OLELO NOEAU Hawaiian proverbs & poetical sayings. Honolulu: Bishop Museum Press, 1983

    Pnaewele

    Krauss, Bob. Klea bird drama thickens. Honolulu Advertiser. October 15, 2003. Honolulu Advertiser. December 22, 2010.www.hawaiinaturecenter.org/koleawatch.html

    Shapiro, Michael. Flight of the Navigators. Hana Hou! January 2005. Hawaiian Airlines Magazine. February 25, 2011.http://www.hanahou.com/pages/magazine

  • 8/3/2019 NMOK.puke 19.Pepa 1

    6/8

    6 Nowemapa 2

    Ma ka l 12 o Okakopa i kipa mai ai kekahi poe Kero (Qero) no n kuahiwi kiekie o

    (Peru) i ke koleke o Ka Haka Ula O Ke eliklani ma ke Kulanui o Hawai i ma Hilo. He po e

    o ka lhui Kesuwa (Quechua) i uuku ko lkou nui. O n iwi hoi ia o ia ina, e noho kua

    mamao ala mai kahi kiwik. I ka manao o kekahi po e, o n Kero, o lkou paha n pua hopo ka Emepela nika (Inca) e hoomau nei i ka nohona kuuna o ko lkou mau kpuna.

    A no ke ano kua ina loa o ko lkou nohona, a no ka paakik loa i n keiki ka hele i ke

    (he ekolu hola ka hele wwae ana i ke kula kokoke loa), a no ka iini nui o kia poe e a

    e maopopo i ke ao kwaho, ua pilikia n kamalii o lkou i ka hoonaauao ia ana mai. A

    laila, o ia kekahi kumu i hookohu ia ai kia mau malihini e

    uhaele loa mai i Hawaii nei. Eia hoi, ua manao ko lkou poe

    kpuna, e lilo auanei paha kia mau haumna i pilina ikaika

    ma waena o ko lkou poe, a me kkou o waho nei.

    Ma Connections Public Charter School kahi a lkou elima

    i noho ai me ka hoonaauao ia i n mea hou. He eh keiki ia a me kekahi makua kne (aole naenna ia mau keiki a pau). O ka pilikia nae o ko lkou noho ana ma ko kkou ina aloha, o ia ka

    hiki ole iki k i lkou pkahi ke lelo Haole! He lelo Sepania nae kekahi o lkou, keu hoi ka

    makua, ak o ka lelo Kesuwa ka lelo makuahine o n mea a pau o ua lhui nei. No laila, i ke

    kipa ana mai o kia mau malihini aloha i ke kulanui nei, ua kkua ia ka maopopo ana mai e kekahi

    hoa unuhi o lkou.

    Ua aahu ia lkou a pau i ka aahu kuuna waihooluu nani o ko lkou poe i ka hookipa ia

    aku e ko Ka Haka Ula O Ke eliklani ma ia l. He nui a he ikaika loa n waiho olu u. He pohihihi

    lahilahi hoi ka lau me ka nani loa. A he mea kaulana

    n ka mkaukau loa o n Kero i ke klino kuuna nika. O n waihoolu u i ho o

    ia, he mau mea k mai ke ao klohelohe! Aole loa k ka mamaama o ko llole me ke ano o k kkou kapa Hawaii. Oi aku paha ka nani o kia mea . He

    hoomanawanui kia, a he maikai ka hana a n keiki. Hmau ka leo, k me ka hoo

    pono o ka pepeiao. Pl ke ano o ke keiki maikai!

    Ua hookipa ia n pua nani ma ka aha Piko maamau o ka Poakolu, a ua hai

    ko Hawaii a ua oli ia n mele Hawaii o Ka Haka Ula O Keeliklani, e like ho

    Ua Ao Hawaii, a ua hoolei ia i ka lei hilo kaulana o ka ina o Hilo. A lail

    hmeni ana ae o n malihini i mele pili i ko lkou ina, me ka hai lelo p i m

    Ma hope mai, i ka papa lelo Hawaii makahiki eh n malihini. Aole nae lkou i noho mai i ua papa l me ka manao e

    i ke ao ia ma ka Hawaii, o ke kaana maila n o lkou i ka moolelo o ka poe Kero. He nani ke kpaa mau o kia poe ma

    o k lkou lelo makuahine, a me ka moomeheu kuuna o lkou. Ua maun ko lkou mau moolelo koi honua, ka lapaau ana a kuuna, a me ka noho

    mahi ai e like hoi me ko lkou mau kpuna. I n Kero, he mea ma amau waleiho kia, aohe noonoo nui ia. Aloha n kkou o Hawaii nei i ka ane pau

    loa mua o kia mau mea! Ma ka hopena o ka papa, makana maila o Don Juan

    Apaza, o ia hoi ka makua kne, i polopeka Pila Wilson i makana klino

    mai lkou. He oluolu n ka launa ana ma ia l, a ua haalele n mea a pau

    me ka manaolana, o kia he wahi hoomaka wale n o ka ike p.

    na Noah Gomes

    Kipa mai ka poe Kero!

  • 8/3/2019 NMOK.puke 19.Pepa 1

    7/8

    N Maka O Kana

    E ka Luna Hooponopono,

    E ka luna hooponopono ,

    Eia au, he wahi mea heluhelu haahaa o N Maka o Kana,

    ma mua o oukou, e ka hoa makamaka pai i n lelo kau wale

    ia i ka makani aala honua a hoohalihali ia mai kahi pae a kahi

    pae o ke ao nei. He wahi leo paipai kia i n keiki o ka moku oKeawe e kkoo wale aku i ka hookuu ana o DLNR, o ia hoi

    ke Keena o ka ina a me n Kumuwaiwai Ao Klohelohe, i

    kekahi poe m e kaulana nei (o Tectococcus ovatus) no kona

    pili i ke kumu waiaw.

    Minamina au i ke k nui o kuu mau hoa o ka ina i kia

    hana maikai a ke aupuni mokuina. No ka mea, he pilikia nui

    ino ia kumu lau e laupai nei i ko kkou ina aloha!

    A penei o ia e hoolaupai ia ai ma Hawaii nei: He lau ka

    waiaw makemake nui ia i ai no kekahi mau lhui manu, o ka

    Bulbul kekahi, o ka mao kekahi... a me ka puaa hiu n

    hoi. Eia hoi, he holoholona nakunaku mau ka puaa i ka lepo oka ulu lau i ia e imi ana i mea ai nna, he koe paha, he m

    paha, he huaai waiaw paha, he aa paha o ka lau. Ke hana

    ka puaa pl, welehia aela n mea kanu he nui a hana ia he

    khanahana i waena o ka nahele. I ia wahi puaa e hana ana i

    kona naku, o ke kio p iho n ia mai kona elemu. A o ka holi

    nui aela n ia o ka waiaw ma ia mla nani i hoomkaukau ia

    nona e ke hoa. Pl p me n poe manu. Ke pau ka hana a ka

    puaa, a e kau ana lkou ma n haka o luna, o ke kio ihola n

    ia, a holi wale mai he ulu waiaw. Pl ka hoolaupai ia o kia

    hoa ino i ka ina.

    A pnei kona hoopilikia ana i ka ina aloha: I ka holi anaae o ia mau kww waiaw, he nui loa lkou, he manomano a

    he lehulehu. Eia hoi, he emo ole ka ulu a uluoa ana o ia mau

    kww. A o n mea kanu iwi maikai, e like n me ka hia,

    he lohi loa kona ulu ana ae. No laila, pau ua mau wahi kww

    hia nei i ka malu ulup o ka waiaw ulu hikiwawe. No laila,

    i ka hala ana o n makahiki he pkole wale n, lilo nui ka

    ulu lau i ulu o ka waiaw wale n. Ahuwale kia ano nahele

    waiaw a puni o Hawaii nei. Nui ino kokoke i ke kulanui ma

    Hilo, ma Glenwood ma ua mokupuni hookahi nei, a ma n

    mokupuni a pau o ka pae ina. No kia uluoa o ka wai

    aole ulu n kumu lau iwi, e like me ka pololei. In pa

    kumu lau iwi, pau hoi ka Iiwi, ka Apapane, ka Pulel

    Kamehameha, a me n mea iwi kkaikahi ae he nui

    Aloha n.

    Eia nae, ke hpai ia nei kekahi mau manao no ka wa

    o ua kumu l. No ka mea, hoohana ia ka lau i wahiemea klai, a hoohana hoi ia ka huaai i meaai na kekahi p

    Aole nae like ka waiwai me ka hana ino e hiki ai i kia l

    ke hana i ko kkou ina, ko kkou ulu lau, a me ko k

    mau lhui ane halapohe.

    O kekahi mea, aole lawa ke ano o ka waele a me ke

    ana i ka waiaw i kia manawa. Aole hiki ke hoi aku

    nui o kia ano hana, aole hiki hoi ke kakapila a pau. N

    mea, aole kokoke n ulu waiaw a pau i kahi o ka poe k

    e noho ai, a me n ala e kalaiwa ai i ia mau wahi. Uluo

    wahi mea ma ke konouli a konoele, i kahi ma anoano

    nahele. Kahi hoi hehi ole ia e ka poe kanaka. Aole hiklawe i kakapila i laila, aole kpono ka hele wwae ana n

    mamao loa o ia wahi. A o ka lau make, aole kpono i

    ke ao klohelohe.

    O ke ala wale n paha i koe, o ia ka lawe kahiki ana m

    mea ola e hana ai i kia hana pau no kkou. No laila, ua

    ko Hawaii poe epekema a puni ka honua, a eia ka loaa

    o Tectococcus ovatus n hoi. A, ua hookolohua ia ia w

    m uuku loa e ia poe epekema n no umi makahiki. A

    k lkou i ao mai ai, aole e pilikia ana ka poe mea kanu

    o ka ina i ka Tectococcus ovatus. Eia hoi, aole e pilikia

    ke kumu lau pili loa i ka lhui waiaw e ulu nei ma Hawo ia hoi ke kuawa. No laila, aole e pilikia ana kia wahi

    ko Hawaii nohona, e like loa me ka manakuke (he holoho

    i klai ole ia ma mua o ka lawe ana mai, na ka poe epek

    ole hoi ka lawe).

    No laila, pehea l e n hoa akamai o ka pae ina? He kp

    paha ka hookuu ana i m hou i mea e mlama ai i ko k

    one hnau? He kpono paha ka ae wale ana aku i kahi k

    lau e hoopau i ko kkou mau kumu lau iwi aloha?

    kkou a hoopale mai kn wahi haipilikia! E kkoo nui k

    i ke aupuni mokuina i kia hana maikai loa a lkou!

    n

    Kealohanokuuku

    Wahiaw, Haw

    Pehea kou manao? Kono ia ka poe e lekamai i ka Luna Hooponopono i n manao

    like ole. E hoouna mai i n leka i ka HaleKuamo'o. Aia ka ikepili ma ka aoao 8.

  • 8/3/2019 NMOK.puke 19.Pepa 1

    8/8

    UHH/N MAKA O KANA200 W. KWILI ST.HILO, HI 96720-4091

    KE IMI NEI MKOU I MEA KKAU,

    A O OE N IA!He leo kono kia, e ka mea heluhelu, e hoouna mai i nleka, pepa, manao, kii, a pl wale aku i mkou ma kanpepa o N Maka o Kana. Ua pai ia ma kia pukana n

    mea i hoouna ia mai e n kula like ole a me n pae likeole, a o kou manawa kia! E oluolu, e hoouna mai i kahelu wahi a i ole i ka leka uila i hike ia ma lalo iho nei:

    N Maka o Kana - Hale Kuamoo

    200 West Kwili St.

    Hilo, HI 96720-4091

    Leka Uila: [email protected]