BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

HỘI NGHỊ

NÂNG CAO VAI TRÒ CỐ VẤN HỌC TẬP

Cần Thơ, 06 -2011

1

LỜI NÓI ĐẦU Đào tạo theo học chế tín chỉ là một loại hình quản lý đào tạo có nhiều ưu điểm

và mang lại hiệu quả cao. Điều này đã được thực tiễn của nhiều nước chứng minh và hiện nay hầu hết các nước tiên tiến đều áp dụng quản lý đào tạo theo học chế tín chỉ.

Trường Đại Học Cần Thơ đã bắt đầu áp dụng học chế tín chỉ từ năm 1995, tuy nhiên, học chế tín chỉ được bắt đầu từ học kỳ 1, năm học 2007- 2008 một cách đầy đủ. Đến nay, sau 4 năm thực hiện, học chế tín chỉ đã đi vào nề nếp: chương trình đào tạo đã được điều chỉnh phù hợp; quy trình quản lý và các quy định liên quan đã được xây dựng hoàn thiện hơn. Phương pháp giảng dạy của giảng viên và phương pháp học tập của sinh viên cũng được thích ứng dần với phương pháp đào tạo mới này. Đạt được những thành công trên đó là nhờ vào sự chỉ đạo của Đảng ủy, sự quyết tâm của Ban Giám hiệu, sự nhiệt tình của tất cả cán bộ, giảng viên, sinh viên trong quá trình giảng dạy và học tập và đặc biệt là vai trò của cố vấn học tập (CVHT).

Trước tiên cần phải khẳng định rằng CVHT có vai trò đặc biệt quan trọng, không thể thiếu trong đào tạo theo học chế tín chỉ. Mỗi CVHT là một nhân tố then chốt trong mối quan hệ nhà trường – sinh viên; là một chuyên gia tư vấn về học tập, nghiên cứu khoa học, rèn luyện, định hướng nghề nghiệp và cả tâm tư tình cảm cho sinh viên trong suốt quá trình học tập tại Trường.

Trong những năm qua, khi bắt đầu áp dụng phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ, Lãnh đạo nhà trường cũng đã có quá trình chuẩn bị lực lượng, đồng thời trang bị cho giảng viên làm công tác CVHT những “Quy định về công tác CVHT”; “Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ CVHT”; Sổ tay CVHT. Nhìn chung, đó chỉ là những nghiệp vụ cơ bản; Trường cũng như các đơn vị chưa có những buổi tập huấn cụ thể; đa số các CVHT tự học hỏi, tìm tòi, tích lũy kinh nghiệm dần dần trong quá trình thực hiện.

Bên cạnh những CVHT am hiểu tận tường, tận tình hướng dẫn sinh viên trong suốt quá trình học tập, rèn luyện, giúp sinh viên đạt kết quả cao cũng còn một số CVHT chưa thật sự quan tâm hết chức năng, nhiệm vụ của mình.

Hội nghị “Nâng cao vai trò của Cố vấn học tập” là cơ hội để CVHT và sinh viên nêu được những ưu điểm, những khó khăn, vướng mắc và đề xuất những mong đợi, hướng giải quyết trong công tác CVHT. Qua đó, Trường sẽ tìm những giải pháp để phát huy ưu điểm, khắc phục nhược điểm, đề ra những quy định phù hợp sao cho công tác CVHT ngày càng hoàn thiện.

Để chuẩn bị cho Hội nghị, Ban Tổ chức đã thông báo đến tất cả các đơn vị và sinh viên tham gia viết bài tham luận cho Hội nghị. Đến nay, Ban tổ chức đã nhận được 20 bài tham luận của các đơn vị trong đó có 4 bài tham luận của sinh viên.

Ban Tổ chức chân thành cám ơn sự hợp tác tích cực của tất cả giảng viên, cán bộ và sinh viên trong toàn trường để có được Tập kỷ yếu này.

Chúc Hội thảo thành công tốt đẹp./.

BAN TỔ CHỨC

2

MỤC LỤC

Trang 1. ĐỂ CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP NGÀY MỘT TỐT HƠN .............................1

Trương Chí Tiến; Khoa Kinh tế &QTKD

2. MỘT SỐ Ý KIẾN ĐÓNG GÓP XUNG QUANH HOẠT ĐỘNG CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP........................................................................................5

Hồ Phương Thuỳ - Khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn

4. CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ...............9 Đoàn Nguyễn Minh Thuận - Khoa Luật

3. VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ THÀNH CÔNG CỦA SINH VIÊN...............................11 Trần Thị Xuân Mai - Viện NC&PT Công nghệ sinh học

7. CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ QUY ĐỊNH – THỰC TRẠNG – ĐỀ XUẤT .........................................................17 Nguyễn Hải Quân -Khoa KHXH & NV

5. LÀM GÌ ĐỂ NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO TÍN CHỈ ..............................................23 Nhóm sinh viên Khoá 33- Khoa Công nghệ

6. BÁO CÁO MỘT SỐ NỘI DUNG VỀ CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ..................................................29 SV: Cao Phương Anh - Khoa Kinh tế & Quản trị Kinh doanh

8. NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ.....................................................................33 Đào Ngọc Cảnh - Khoa KHXH & NV

9. CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP ..........................................................................37 Trần Thị Kim Hồng- Khoa Môi trường &Tài nguyên thiên nhiên

10. CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG HỌC CHẾ TÍN CHỈ VAI TRÒ và MỘT SỐ ĐỀ XUẤT .........................................................................41 Trần Ngân Bình - Khoa Công nghệ Thông tin &Truyền thông

11. VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP VÀ RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN ..........................45 Nguyễn Thị Thu Thủy - Khoa NN&SHƯD

12. KINH NGHIỆM LÀM CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP ...................................49 Phùng Thị Hằng- Khoa Sư phạm

13. VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP VÀ NHIỆM VỤ CỦA SINH VIÊN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC ...........................................................51 BM Ngữ Văn - Khoa KHXH &NV

3

14. NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG HỌC CHẾ TÍN CHỈ..............................................................................55 Lê Nguyễn Ngọc Huỳnh - Khoa Khoa học Chính trị

15. VAI TRÒ CỦA GIẢNG VIÊN CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ THỰC TRẠNG VÀ PHƯƠNG HƯỚNG ...........................................................59 Hồ Thị Hà - Khoa Khoa học Chính trị

16. VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP HIỆN NAY – NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN ĐẶT RA...................................................................63 Đặng Thị Kim Oanh - Khoa Khoa học Chính trị

17. VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP ...................................................................65 Trần Kim Định -Khoa Khoa học Tự nhiên

18. BÁO CÁO CỦA ĐẠI DIỆN CỐ VẤN HỌC TẬP NHIỆM VỤ VÀ BIỆN PHÁP ............................................................................69 Khoa Môi trường & Tài nguyên thiên nhiên

19. CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO TÍN CHỈ .......................71 SV: Huỳnh Phi Bảo - Lớp: SP GDCD K34, Khoa Khoa học Chính trị

20. BÀI THAM LUẬN VỀ CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG MÔI TRƯỜNG HỌC CHẾ TÍN CHỈ ...................................................73 SV: Trần Nguyễn Quỳnh Châu - Lớp: Kinh tế Thủy sản, Khoa Thủy sản

4

ĐỂ CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP NGÀY MỘT TỐT HƠN

Trương Chí Tiến BM. Quản trị kinh doanh - Khoa Kinh tế &QTKD

Trường Đại học Cần Thơ triển khai việc áp dụng phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ một cách triệt để từ học kỳ 2 năm học 2007-2008. Chuyển từ đào tạo theo tín chỉ không triệt để (thực chất là niên chế) sang đào tạo theo tín chỉ hoàn toàn, thầy cũng như trò nhà trường nói chung, khoa Kinh tế-QTKD nói riêng vấp phải những bở ngỡ, khó khăn ban đầu không nhỏ.

Thầy thì đối mặt với việc số tiết dành cho từng học phần phải rút gọn lại, đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình đào tạo cho phù hợp hơn với tình hình mới. Điều nầy tất yếu kéo theo việc thay đổi phương pháp giảng dạy, nội dung cần truyền tải của thầy cũng như cách học của sinh viên.

Sinh viên phải dành nhiều thời gian để tự học, đọc thêm những tài liệu giảng viên yêu cầu để có thể nắm bắt toàn bộ nội dung học phần. Ngoài ra còn phải thực hiện các bài tập nhóm được phân công mà hầu như học phần nào cũng có (khác với trước đây môn có môn không…). Thời gian dành cho tự học nhiều hơn, (theo qui định mỗi tiết lên lớp sinh viên phải dành 2 tiết tự học).

Bên cạnh đó, sinh viên còn được quyền chủ động sắp xếp chương trình học cho phù hợp với hoàn cảnh, năng lực và điều kiện của mình để có thể hoàn thành khóa học một cách tốt nhất.

Điều nầy hoàn toàn mới mẽ đối với các em, đặc biệt là sinh viên mới bước chân vào ngưỡng cửa đại học. Từ chỗ cái gì thầy cô cũng hỏi han quan tâm giúp đỡ, giờ lên đại học phải tự mình tìm hiểu và giải quyết mọi điều. Có nhiều thứ lạ lẫm, không biết hỏi ai... lúc đó CVHT chính là người các em nghĩ đến trước tiên và mong được tư vấn giúp đỡ nhiều nhất... Kỳ vọng của các em đặt vào CVHT rất lớn... nhưng thật buồn là nhiều lúc không được đáp ứng một cách đầy đủ. Bản thân tôi dạy các em sinh viên năm thứ nhất, ngay học kỳ đầu tiên khi bước chân vào đại học, các em chưa quen rất nhiều thứ, cái gì cũng hỏi nhưng rất nhiều lúc không được CVHT giải thích thỏa đáng. Bản thân tôi là người nhận được rất nhiều câu hỏi của các em, nhiều lần tôi động viên các em hãy hỏi thầy cô CVHT của mình nhưng các em lắc đầu... vì thật ra các em đã hỏi rồi nhưng không được giải thích thỏa đáng hoặc chưa được giúp đỡ đúng mức...Thật ra một CVHT không thể hiểu và nhớ hết các qui định, phải hướng dẫn các em nên tìm kiếm thông tin ở đâu, hỏi ai. Rất nhiều em không có thói quen đọc văn bản mà chỉ biết hỏi để được nghe trả lời. Trong vấn đề này, nhiều việc nếu các em chịu đọc kỹ các văn bản, các qui định thì mọi thứ đã rõ ràng, không cần hỏi nữa.

Trong bối cảnh đó, CVHT là người có ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành công trong học tập và rèn luyện của sinh viện. CVHT phải hướng dẫn sinh viên tìm hiểu khung chương trình đào tạo, tư vấn, hướng dẫn sinh viên xây dựng kế hoạch học tập toàn khóa phù hợp với năng lực học tập và hoàn cảnh của từng em.

CVHT còn tư vấn, hướng dẫn sinh viên đăng k ý học phần ở từng học kỳ để hoàn thành KHHT, hướng dẫn sinh viên về phương pháp học tập. Đặc biệt là làm sao sử dụng 2 tiết tự học cho có hiệu quả nhất. Ngoài ra, CVHT còn thực hiện công tác đánh giá kết quả rèn luyện từng học kỳ, tham gia xét tốt nghiệp khi sinh viên hoàn thành đủ số lượng tín chỉ của chương trình đào tạo cũng như tư vấn cho các em trong

5

rất nhiều lĩnh vực khác, từ nội quy KTX, tạm trú tạm vắng đến hướng nghiệp, nắm bắt tâm tư tình cảm nguyện vọng của các em…

Mặt khác, CVHT còn có trách nhiệm tham gia các cuộc họp có liên quan ở Khoa và trường, cũng như phải thực hiện các qui đinh về gặp gỡ sinh viên, báo cáo định kỳ…

Công tác CVHT muốn thành công đòi hỏi phải có những hỗ trợ cần thiết từ nhà trường cũng như sự thông hiểu lẫn nhau giữa sinh viên và CVHT. Nói thông hiểu bởi vì cả hai đều bị nhiều áp lực. Giảng viên thì bị áp lực của công việc và thời gian còn sinh viên thì nóng lòng muốn được việc một cách nhanh chóng. Thực tế này khiến nhiều lúc thầy trò không thông cảm được nhau, từ đó dễ nảy sinh những mâu thuẫn không đáng có.

Trong thực tế, công việc mà một CVHT tôi thường gặp phải là trả lời các thắc mắc của sinh viên về các qui định từ bảo lưu học phần, miễn học phần, đóng học phí trễ hạn…Có những câu hỏi liên quan đến qui định của trường, liên quan đến chuyên môn, học tập nhưng cũng có các câu hỏi về thực tế cuộc sống, từ một sự kiện ngoài xã hội, đến việc các em phải làm gì khi bị rủ rê bán hàng đa cấp... Rất nhiều câu hỏi mà các em mong muốn được nghe câu trả lời, nghe lời khuyên. Một CVHT không tìm hiểu để biết thông tin không thể nào trả lời cho các em. Việc này đòi hỏi sự nhiệt tình rất cao của CVHT. Giảng viên kiêm nhiệm CVHT phải có lòng thương yêu học trò mới có thể hoàn thành được nhiệm vụ được giao.

Mặt khác, CVHT còn đứng trung gian để tiếp nhận thông tin giúp các em phản hồi kịp thời lên Khoa và nhà trường. CVHT phải giải thích cho các em những việc mình am hiểu và đánh giá chọn lọc thông tin để chuyển đến những bộ phận chức năng để được giải đáp. CVHT cũng nên quan tâm đánh giá, tìm hiểu kỹ các nội dung được các em chuyển đến từ địa chỉ email ngoài hệ thống ctu.edu.vn trước khi chuyển đi.

Trong công tác CVHT, những khó khăn thường gặp là: - Giảng viên phần lớn không có đủ thời gian để thực hiện các công việc liên quan

đến CVHT. Thời gian làm việc chủ yếu của giảng viên là giảng dạy (đa số vượt giờ chuẩn theo quy định quản lý giảng viên, có nghĩa là họ đã hoàn thành nghĩa vụ lao động của mình thông qua hoạt động giảng dạy và NCKH). Công tác CVHT được coi như là một nhiệm vụ thứ yếu, bị bắt buộc phải làm (giảng viên phần lớn sẽ từ chối làm CVHT nếu được phép mà không bị ràng buộc bởi nhà quản lý hay không bị cấn trừ những quyền lợi khác có ảnh hưởng đến CVHT)

- Rất nhiều CVHT là những giảng viên trẻ mới được giữ lại trường chưa lâu, chưa nắm bắt hết các qui định có liên quan đến công tác đào tạo, công tác sinh viên cũng như rất rất nhiều những qui định khác có liên quan. Và một lần nữa chúng ta thấy các giảng viên CVHT không có đủ thời gian phân chia đủ cho giảng dạy, nghiên cứu cũng như học tập nâng cao trình độ chuyên môn, ngoại ngữ, tin học…Và kết quả là họ sẽ dành ít thời gian cho công việc CVHT, vì đây được coi là công việc ít mang lại lợi ích thiết thân cho họ. Mặt khác nhiều giảng viên trẻ chưa có nhiều kinh nghiệm nên gặp khá nhiều khó khăn trong khi làm việc với sinh viên, điều nầy dẫn những sai sót, những hiểu lầm không đáng có…

- Trong qui định về công tác CVHT, trường yêu cầu các giảng viên CVHT chủ động sắp xếp thời gian, địa điểm thông báo cho sinh viên biết để tiếp xúc ít nhất

6

1 giờ/tuần và họp lớp ít nhất 3 lần trong mỗi học kỳ. Điều nầy đặc biệt khó khăn đối với các CVHT có nhiều giờ lên lớp, kể cả khi sử dụng điện thoại để liên lạc vì theo qui định của trường thì lúc dạy không được sử dụng điện thoại và cũng không thể ràng buộc giảng viên phải trả lời điện thoại ngoài giờ làm việc, vì đó là giờ nghỉ của họ, chính vì thế việc liên lạc rất khó khăn giữa thầy và trò. Trong rất nhiều trường hợp, sinh viên chọn cách gọi điện cho giảng viên vào giờ nghỉ, thậm chí giữa trưa, trong khi giảng viên cần nghỉ ngơi để làm việc vào buổi chiều… điều này cũng gây ức chế, khó chịu cho giảng viên trong công việc cũng như làm xấu đi quan hệ thầy trò…

- Mặt khác, nhiều giảng viên không thể sắp xếp thời gian được để họp lớp mà nếu có thì rất khó tập hợp được các em vì lớp học không còn được tổ chức theo kiểu truyền thống mà tổ chức theo lớp học phần. Nhiều giảng viên không thể mượn được phòng để họp lớp thậm chí nếu tận dụng kéo dài thời gian dạy để họp lớp qua giờ học sẽ gặp những thái độ không hay của vài nhân viên quản lý nhà học. Tôi đề nghị nhà trường nên nghiên cứu các biện pháp để khắc phục như sau:

- Xếp một giờ cố định trong tuần trên thời khóa biểu của tất cả giảng viên để sinh hoạt lớp. Việc này hoàn toàn trong tầm tay của nhà trường khi đó vào giờ qui định, phải mở cửa phòng học cho giảng viên sử dụng sinh hoạt lớp là nghĩa vụ của mỗi nhân viên quản l phòng, không phải làm thủ tục mượn phòng, mà mượn cũng có dễ dàng gì đâu, nhất là với các giảng viên trẻ.

- Định kỳ BGH tổ chức gặp gỡ các CVHT để nghe các thông tin phản hồi cũng như các khó khăn cần giải quyết. Tại sao BGH tổ chức gặp sinh viên được còn với CVHT lại không? Trong cuộc gặp này, các bộ phận chuyên môn cũng cần tranh thủ tập huấn cũng như giới thiệu các qui định lớn, các công việc thường phải giải quyết, cách giải quyết…cho các CVHT.

- BGH nên dành thời gian trả lời các thắc mắc của giảng viên, vì tôi có cảm giác là BGH sẵn lòng dành thời gian trả lời thư của sinh viên nhưng lại chậm trả lời các yêu cầu của giảng viên. Bản thân tôi có lần gửi mail đến lần thứ hai thậm chí phải ghi rõ là gửi lần 2 mới được trả lời.

- Việc xét bảo lưu học phần, khoa cần lập danh sách rõ ràng các học phần được bảo lưu các học phần không được bảo lưu, nhất là trong bối cảnh chúng ta đang áp dụng nhiều khung chương trình cùng lúc, sinh viên kinh tế học ngành thứ hai của kinh tế , sinh viên ngoài ngành học ngành 2 kinh tế… Trên cơ sở đó giảng viên CVHT dễ dàng xem xét trước khi trình cho khoa duyệt… Điều này sẽ giảm bớt áp lực công việc cho cán bộ phụ trách mảng này của VP Khoa, cũng như tránh mất thời gian cho cả CVHT lẫn sinh viên.

- BGH (thầy Xê) cần tránh hoặc hạn chế trả lời các vấn đề sinh viên nêu lên có liên quan đến phần việc của CVHT. BGH không nên làm thay công việc đó mà hãy chuyển các câu hỏi đến CVHT để họ giải thích, vì đó là công việc của họ. Điều này thể hiện sự tôn trọng CVHT và cũng tập cho các em hiểu cách làm việc, hiểu cách phải nêu nguyện vọng, thắc mắc với ai. Đồng thời cũng tập cho sinh viên tôn trọng CVHT cũng như tránh tập cho các em thói quen khiếu nại vượt cấp mà xã hội đang rất đau đầu khi giải quyết.

7

- Nhà trường nên nghiên cứu biện pháp giảm tải cho giảng viên bằng cách tổ chức mạng lưới CVHT chuyên trách ở mỗi Khoa, hoặc bộ môn quản lý ngành học,...

- Trong từng bộ môn nên quan tâm giúp đỡ nhau nhiều hơn trong công tác CVHT: chia sẽ thông tin về các qui định, kinh nghiệm giải quyết các tình huống khi tiếp xúc sinh viên, trao đổi chia sẽ các khó khăn gặp phải. Đây là việc làm mà các giảng viên ở bộ môn QTKD thường xuyên thực hiện để giúp nhau hoàn thành tốt các công việc, trong đó có CVHT. Cũng cần nhấn mạnh thêm rằng công tác CVHT không thể thực hiện tốt được nếu giảng viên thiếu nhiệt tình, không có tâm huyết và thiếu sự hỗ trợ thỏa đáng. Giáo dục đại học có tầm quan trọng đặc biệt, cần nâng cao chất lượng và hiệu

quả để có thể đào tạo được những người lao động có trình độ cao phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế và xã hội. Sinh viên có những nhu cầu, những vấn đề quan tâm của họ phải được thông hiểu để có những biện pháp tốt nhất. CVHT là một mắc xích không thể thiếu trong tiến trình giải quyết các vấn đề liên quan đến sinh viên. CVHT là người am hiểu quá trình đào tạo, nắm các qui định của khoa, của trường sẽ là người giúp đỡ sinh viên rất nhiều trong suốt thời gian ngồi trong trường đại học.

Trên đây là những cảm nhận thực tế từ công việc CVHT của tôi, một công việc đầy khó khăn, đôi lúc cũng bực mình, chán nãn và không ít lần to tiếng với các em sinh viên. Nhưng công việc CVHT cũng mang lại cho tôi những lúc thật vui khi chứng kiến nụ cười rạng rỡ của các em khi tốt nghiệp, khi tôi góp phần giúp các em giải quyết được những khó khăn bức xúc trong cuộc sống, góp một lời khuyên trong học tập, khi nhận được những lời cảm ơn chân tình của các em gửi đến tôi. Quả thật những lúc đó tôi mong muốn mình luôn có đủ sức khỏe, đủ thời gian để có thể làm được cái gì đó cho các em. Tận đáy lòng tôi xin nói cám ơn các em, cám ơn nhiều lắm về những về những niềm vui các em mang đến cho tôi trong giảng dạy và công việc CVHT.

8

MỘT SỐ Ý KIẾN ĐÓNG GÓP XUNG QUANH HOẠT ĐỘNG CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP

Hồ Phương Thuỳ Khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn

1. KHÁI QUÁT VỀ THUẬT NGỮ CỐ VẤN HỌC TÂP Từ những năm đầu bước chân vào ghế nhà trường, mỗi học sinh luôn gắn kết

với giáo viên chủ nhiệm, người không chỉ nắm rõ lý lịch các em mà còn giữ vai trò then chốt trong việc thúc đẩy các em trong mọi phong trào học tập, rèn luyện tu dưỡng bản thân. Mức độ đầu tư của giáo viên chủ nhiệm càng nhiều thì thành tích lớp càng lớn. Giáo viên chủ nhiệm chính là cha, mẹ của học sinh trong môi trường học đường cho đến hết cấp trung học.

Khi trở thành sinh viên, các em được làm quen với khái niệm mới: cố vấn học tâp (CVHT). Cụm từ này bắt đầu phổ biến khi chương trình đào tạo theo tín chỉ được áp dụng ở các bậc đại học. Giảng viên làm cố vấn đóng vai trò cầu nối trong mối quan hệ đặc biệt quan trọng giữa nhà trường-sinh viên và thị trường lao động. Với vai trò đó, chức năng của CVHT là đại diện cho lãnh đạo trường, khoa và bộ môn trong việc hướng dẫn, tư vấn cho sinh viên các vấn đề liên quan đến công tác quản lý, chương trình đào tạo, nghiên cứu khoa học và nhu cầu xã hội. Họ định hướng, tư vấn, giám sát hoạt động trong quá trình học tâp của sinh viên đồng thời là một chuyên gia hướng nghiệp cho sinh viên cũng như đồng hành cùng sinh viên trong việc tìm ra biện pháp khắc phục các khó khăn xuất hiện khi mới từ gia đình vào môi trường xã hội và trường Đại học.

Để phù hợp với bản chất của đào taọ theo học chế tín chỉ, CVHT có những nhiệm vụ cụ thể như sau: - Hướng dẫn sinh viên nắm vững tầm quan trọng và hiểu đúng các khái niệm về

quy chế đào tạo của Bộ GD&ĐT và các quy định về đào tạo của trường; - Tư vấn cho sinh viên về chương trình đào tạo: mục tiêu, nội dung,…;đồng thời

tư vấn cho sinh viên chọn ngành nghề phụ; - Tư vấn cho sinh viên cách thức xây dựng kế hoạch học tập cho toàn khóa học

và phương pháp học tập hợp lý đảm phù hợp với sức học và hoàn cảnh cá nhân; - Hướng dẫn sinh viên đăng ký học phần ở từng học kỳ để hoàn thành kế hoạch

học tập đã lập; - Hướng dẫn cho sinh viên tham gia các hoạt động học thuật, nghiên cứu khoa

học; - Tư vấn hướng nghiệp và việc làm cho sinh viên; - Giúp đỡ sinh viên giải quyết những khó khăn trong học tập, nghiên cứu khoa

học và cuộc sống. - Tham mưu cho lãnh đạo trường, khoa và bộ môn các vấn đề liên quan đến công

tác quản lý đào tạo, nghiên cứu khoa học và đào tạo lực lượng lao động theo nhu cầu xã hội.

- Làm công tác chủ nhiệm như đánh giá kết quả rèn luyện, khen thưởng, hoặc kỷ luật.

9

2. CÁC VẤN ĐỀ THƯỜNG GẶP Không thể phủ nhận những ưu điểm của hình thức đào tạo theo tín chỉ so với

hình thức đào tạo theo niên chế nhờ vào công tác đào tạo, tổ chức và quản lý hiện đại hóa. Ví dụ, sinh viên có nhiều điều kiện để phấn đấu nhờ được học lại, học cải thiện điểm, được chọn học phần, học liên thông, học bằng hai. Nhờ giảm tải chương trình nên tiết kiệm được chi phí đào tạo. Đổi mới phương pháp giảng dạy còn góp phần phát triển tính tự học và năng động trong sinh viên.

Tuy vậy, phải có cách tổ chức sinh viên phù hợp trong điều kiện và hoàn cảnh mới. Giờ đây về mặt tổ chức quản lý là đơn vị lớp với ban cán sự được bầu chọn nhưng sinh viên không thường học chung với thành viên lớp mà theo nhóm đăng ký học phần. Thậm chí, nhiều sinh viên trong suốt quá trình học tâp chưa hề được học với CVHT. Có khi giảng viên và sinh viên chỉ tiếp xúc với nhau qua điện thoại hoặc thư điện tử. Trong lúc phòng Đào tạo chỉ chấp nhận lịch đăng ký học của sinh viên khi có phê duyệt của CVHT nên công việc cấp bách mà CVHT phải làm là canh đúng thời điểm được phép duyệt kế hoạch học tập để sinh viên đăng ký tiến độ học tập kịp thời. Thâm chí nhiều khi CVHT phải duyệt cả kế hoạch học tập bằng hai mà không thật sự biết “hình dạng, tính cách” ngành nghề đó thế nào. Thời gian họp lệ là nằm trong khung quản lý nhưng để gặp tất cả thành viên thì không đơn giản. CVHT lắm lúc chỉ làm việc với ban cán sự hoặc ban chấp hành chi đoàn. Một số giảng viên vừa ra trường lại được phân công chủ nhiệm ngay sinh viên năm nhất. Có nhiệt huyết, trách nhiệm nhưng thiếu kinh nghiệm lẫn bản lĩnh trong lĩnh vực mới mẻ nên nhiều người rất lúng túng khiến chất lượng công tác CVHT không đạt hiệu quả như mong muốn. Nhiều sinh viên cũng bắt đầu cảm thấy thất vọng vì không được quan tâm như thời phổ thông và danh vị CVHT đôi khi bị hiểu như hình thức. 3. MỘT VÀI Ý KIẾN CÁ NHÂN CHO HOẠT ĐỘNG CVHT

Là người đã có nhiều năm làm CVHT và hưởng ứng xu thế lấy người học làm trung tâm, tôi xin mạo muội có một vài đóng góp và chia sẻ một số hoạt động theo phương châm “không trò đố thầy dạy ai” với mong muốn chia sẻ và tìm kiếm biện pháp hiệu quả để quản lý và tạo điều kiện tối đa cho giảng viên- sinh viên học theo hệ tín chỉ.

Về phía nhà trường, cấp khoa và bộ môn: 1. Hạn chế thay đổi CVHT sau mỗi năm học. Việc theo sinh viên suốt khoá

học tạo điều kiện cho CVHT nắm vững tình trạng học tập của lớp, sức học và tâm lý của sinh viên.

2. Nên có thêm các cuộc hội thảo bồi dưỡng kỹ năng cố vấn, giải quyết vấn đề liên quan công tác chủ nhiệm cho lực lượng giảng viên trẻ, nòng cốt.

3. Phòng Đào tạo nên tổ chức buổi cập nhật hoá các qui chế, qui định mới bên cạnh hình thức thông báo qua thư điện tử hoặc sổ tay hướng dẫn công tác cố vấn để CVHT hiểu chính xác yêu cầu quản lý của nhà trường và có thêm cơ hội giao lưu, chia sẻ thông tin giữa các cố vấn.

4. Phòng Khảo thí nếu có thể xây dựng bộ câu hỏi khảo sát ý kiến sinh viên về công tác quản lý của CVHT.

5. Bên cạnh những danh hiệu và thành tích mà tập thể lớp đạt có không it những đóng góp thầm lặng của CVHT, vì vậy việc bình xét, khen thưởng CVHT sẽ tạo niềm tin là nhà trường đánh giá cao vai trò CVHT và khuyến khích họ phát huy khả năng lãnh đạo sinh viên và hoàn thành nhiệm vụ.

10

6. Đôi khi giảng viên quá tải với việc giảng dạy và công tác chủ nhiệm nên bộ môn cần căn cứ vào yêu cầu công tác của Nhà trường để bố trí thời gian, tạo điều kiện cho hoạt động của CVHT đạt hiểu quả.

7. Phòng Tổ chức chính trị hoặc công tác sinh viên cũng cần phát huy vai trò ban cán sự, ban chấp hành Đoàn qua những đợt tập huấn với nội dung sinh hoạt cụ thể phong phú để hỗ trợ cho CVHT trong những công tác quản lý.

Về phía các đồng nghiệp với vai trò CVHT: 1. CVHT nên có sổ tay sinh viên để lưu giữ sơ yếu lý lịch (thông tin quê quán,

gia đình, địa chỉ, điện thoại liên lạc) cùng các chi tiết đặc biệt của mỗi cá nhân học sinh. Chẳng hạn, CVHT ngay từ ngày gặp lớp có thể yêu cầu sinh viên “tự bạch” về tính cách bản thân, thành tích, sức học, ước mơ, định hướng nghề nghiệp trong tương lai để tạo sự hiểu biết cho những quan hệ lâu dài.

2. CVHT cần nghiên cứu kỹ và ghi chú những thông tin liên quan đến sinh viên vì sinh viên mỗi khoá sẽ có thể áp dụng những định chế khác nhau. Có như vậy CVHT sẽ giúp sinh viên tạo kế hoạch học tập hợp lý.

3. Nên cập nhật từ ban cán sự tâm tư, nguyện vọng, tình cảm, năng lực cá nhân, hoàn cảnh gia đình, khó khăn, ước vọng của từng sinh viên để từ đó có những đề xuất với nhà trường các biện pháp hỗ trợ cho các sinh viên khó khăn cũng như biện pháp quản lý đối với sinh viên bị chi phối bởi các vấn đề phức tạp của xã hội.

4. Tập hợp sinh viên theo nhóm địa phương và bầu nhóm trưởng. Quỹ lớp sẽ chi một sim điện thoại để nhóm trưởng kịp thời nhắn tin đến các thành viên khi có thông báo đột xuất.

5. Tạo một địa chỉ điện tử riêng cho lớp để làm “forum” cho những thông tin bên lề (cơ hội việc làm, những kỹ năng sống…)

6. Tìm kiếm trong điều kiện khả thi để mời những doanh nhân thành đạt hoặc các nhân vật liên quan đến ngành nghề học tập đến trao đổi kinh nghiệm tuyển dụng và việc làm.

7. Tranh thủ tham dự những buổi sinh hoạt lớp hoặc thông báo cụ thể giờ giấc, cách thức sinh viên cần liên hệ. Bản thân người viết cũng thường làm việc với sinh viên trong họp lệ mỗi cuối tháng, Các cuộc họp lệ được sắp xếp sau tiết học thứ 9 để bảo đảm mỗi thành viên đều tham gia dễ dàng. Buổi họp thường diễn ra ngoài trời (trước văn phòng đoàn) với liên hoan nhẹ để tạo không khí ấm cúng.

8. Đề cử thư ký ghi lại biên bản cuộc họp và thông tin sinh viên vắng cùng các thành tích trong các hoạt động để có cơ sở xét duyệt điểm rèn luyện cuối học kỳ.

9. CVHT cùng ban cán sự thỉnh thoảng sẽ tổ chức các chuyến dã ngoại ở những khu giải trí địa phương để gắn kết những thành viên.

Tài liệu tham khảo: 1. Vai trò của GV cố vấn học tập trong đào tạo theo học chế tín chỉ (Thạc sĩ

Trần Văn Hùng - Đại học Duy Tân) http://www.webtuyensinh.vn/giao-duc-khuyen-hoc/suy-ngam-trai-nghiem/vai-tro-cua-gv-co-van-hoc-tap-trong-dao-tao-theo-hoc-che-tin-chi.html.

2. Qui chế học vụ 2010-Đai học Cần Thơ

11

CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ Đoàn Nguyễn Minh Thuận

BM. Luật Kinh doanh & Thương mại - Khoa Luật

Trong tham luận này, tôi muốn được trình bày những kinh nghiệm bản thân trong vai trò là Cố vấn học tập (CVHT). Tôi là một giảng viên trẻ nhận công tác từ tháng 10/2008, tuy nhiên tôi đã có ba năm kinh nghiệm giữ nhiệm vụ là CVHT, hai năm học là CVHT của sinh viên năm cuối và đang là CVHT của sinh viên khóa 36 (áp dụng chương trình đào tạo mới).

Đầu tiên, cần phải nhận thức được vai trò hết sức quan trọng của CVHT trong chương trình đào tạo theo học chế tín chỉ. Mỗi CVHT là cầu nối trong mối quan hệ nhà trường – sinh viên – thị trường lao động. CVHT giống như là một “chuyên gia tư vấn” về học tập và việc làm cho sinh viên. Và cần khẳng định rằng, CVHT sẽ là bạn đồng hành cùng sinh viên trong suốt quá trình học tập của sinh viên.

Bên cạnh đó CVHT còn hỗ trợ, giúp đỡ sinh viên vượt qua những khó khăn trong cuộc sống sinh viên. Những khó khăn của sinh viên có thể về tài chính, tình cảm và các kỹ năng xử lý tình huống trong môi trường sống mới. Khu vực các tỉnh đồng bằng Sông Cửu Long, các bạn sinh viên thường đến từ rất nhiều nơi xa đô thị, thời gian đầu tiên của cuộc sống xa nhà các bạn thường mong muốn được chia sẻ. CVHT cần nắm bắt được để có những hỗ trợ kip thời đối với sinh viên.

Trong công tác CVHT, tôi có được nhiều thuận lợi từ phía nhà trường (bao gồm BGH nhà trường, các phòng ban chức năng, Ban chủ nhiệm Khoa Luật,…). Cụ thể tôi muốn trình bày một số thuận lợi cơ bản mà theo tôi đã trợ giúp rất hiệu quả cho công tác CVHT:

Thứ nhất, thuận lợi từ việc nhà trường áp dụng công nghệ thông tin (CNTT) vào việc quản lý sinh viên cho chương trình đào tạo theo quy chế tín chỉ. Đặc biệt là quy trình “Đăng ký học phần” của sinh viên và “Duyệt KHHT cho sinh viên” đối với CVHT. Sự hợp lý và tôi cho là bước tiến quan trọng trong quản lý của nhà trường là: Sự phân bổ thời gian hợp lý để CVHT duyệt KHHT cho sinh viên, tạo điều kiện thuận lợi để CVHT có thể chủ động trong công tác. Tôi còn nhớ rõ thời gian đầu thực hiện nhiệm vụ CVHT, sinh viên thường yêu cầu bất cứ thời gian nào CVHT phải “Duyệt” KHHT khi sinh viên điều chỉnh, mà đôi khi là vào lúc nửa đêm. Vì vậy, CVHT gặp nhiều khó khăn và không thoải mái trong giai đoạn này. Điều này đã được điều chỉnh.

Thêm một sự thuận lợi có được từ CNTT là CVHT được cung cấp một địa chỉ email theo nhóm. Vì vậy, chỉ cần viết một mail thông báo cho lớp gửi đến một địa chỉ duy nhất là tất cả sinh viên thuộc lớp đã nhận được. Điều này giúp tiết kiệm thời gian cho công tác của CVHT. Tôi thường xuyên và hầu như toàn bộ thông báo đến lớp tôi đều gửi qua một địa chỉ email duy nhất nay.

Thứ hai, nhà trường đã cung cấp các tài liệu, văn bản liên quan đến công tác CVHT đến tất cả các cán bộ. Đây là các công cụ rất hữu ích để CVHT hoàn thành nhiệm vụ được giao.

Vì bản thân tôi đang là CVHT của sinh viên Khóa 36, tôi đã thực hiện một số công việc ban đầu rất cơ bản để tạo thuận lợi trong công tác:

12

- Để nắm được tình hình học tập của các bạn sinh viên, tôi giữ liên lạc thường xuyên và tương đối chặt với Ban cán sự lớp và Ban chấp hành Chi đoàn. Vì CVHT không thể theo dõi một cách sát tất cả sinh viên lớp mình.

- Sinh viên sẽ không quen với việc lập Kế hoạch học tập và sẽ có những hiểu biết không chính xác cho quá trình này. Và như vậy, tôi dành nhiều thời gian hướng dẫn chung cho tất cả các sinh viên một cách kỹ lưỡng trước khi lập KHHT. Đến giai đoạn sinh viên thực hiện lập KHHT toàn khóa, tôi chia từng nhóm sinh viên để các em có thể trao đổi thông tin. Sau đó, tôi sẽ giải đáp các thắc mắc cho sinh viên. Như vậy, các em sinh viên có được thuận lợi và không có nhiều sai sót trong KHHT của mình. Mặc dù, tôi mất nhiều thời gian ban đầu nhưng đạt được nhiều hiệu quả. Sinh viên hiểu và tự sinh viên có được sự độc lập về sau. Trong quá trình quản lý lớp, tôi không gặp khó khăn khi triệu tập sinh viên họp

lớp mặc dù sinh viên học theo quy chế tín chỉ. Điều này có được là do: Tôi và Ban cán sự lớp, BCH Chi đoàn luôn dự trù thời gian họp trước 1 tuần, trong một số trường hợp ít nhất 2 ngày; tiếp theo là luôn luôn thực hiện thông báo họp lớp qua mail cho tất cả thành viên lớp. Thêm vào đó, xuất phát từ điều kiện khách quan sinh viên năm thứ nhất nên lịch học của các em sinh viên cũng trùng nhau.

Theo nhận thức của tôi, CVHT phải là người am hiểu quá trình đào tạo, giúp đỡ sinh viên trong suốt quá trình học tập ở trường, xây dựng Kế hoạch học tập, đăng ký học phần. Tuy nhiên, CVHT không được tham gia tập huấn. Một số CVHT thật sự không hiểu được vai trò, công việc cũng như cách thức thực hiện công việc. Nhà trường cần tổ chức tập huấn công tác CVHT. Nhà trường cần tổ chức các cuộc thi để “kiểm tra” CVHT nếu không đạt sẽ không được giữ nhiệm vụ CVHT.

Bên cạnh, thù lao cho công tác CVHT đã được tính vào giờ chuẩn nhưng cần có chính sách khen, thưởng đối với các CVHT hoàn thành tốt nhiệm vụ. Tôi chưa biết một trường hợp nào nhà trường khen thưởng cho CVHT khi hoàn thành tốt. Và cũng chưa có cở sở đánh giá công việc CVHT của cán bộ có hoàn thành không. Nếu nhà trường thực hiện thực hiện việc khen thưởng sẽ kích thích CVHT hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ được giao.

Hiện nay, CVHT phụ trách một lượng sinh viên lớn, như vậy công việc sẽ khó hoàn thành theo như mong đợi mà nhà trường đặt ra. Cụ thể, sinh viên lớp tôi có tổng cộng là 80. Tôi có thể quản lý được KHHT của sinh viên, nắm được thông tin kết quả học tập nhưng thực sự tôi không thể quan tâm hết tâm tư tình cảm, nguyện vọng cũng như đời sống hằng ngày của tất cả. Nhà trường nên phân bố mỗi CVHT phụ trách tối đa là 50 sinh viên. Mặc dù, tôi biết có thể sẽ gặp khó khăn do không đủ số lượng cán bộ giữ vai trò CVHT.

Trên đây là một số ý kiến cá nhân tôi về công tác CVHT mà tôi thực hiện. Điều quan trọng, tất cả Quý Thầy Cô, đặc biệt là các Thầy Cô phụ trách công tác CVHT phải nhận thức được vai trò quan trọng của mình cũng như những nhiệm vụ mà CVHT phải thực hiện. Điều này được thực hiện, CVHT và sinh viên sẽ được hưởng nhiều thuận lợi trong quá trình giảng dạy và học tập.

13

VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHIỆM CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ THÀNH CÔNG CỦA SINH VIÊN

Trần Thị Xuân Mai Viện NC&PT Công nghệ sinh học

Cùng với hình thức đào tạo theo tín chỉ ngày càng phổ biến ở các trường Đại học và Cao đẳng trong cả nước thì vai trò làm công tác cố vấn học tập đã hình thành và đang ngày một cải tiến hơn. Cố vấn học tập (CVHT) là người tư vấn và hỗ trợ sinh viên (SV) phát huy tối đa khả năng học tập, lựa chọn học phần phù hợp để đáp ứng mục tiêu tốt nghiệp và khả năng tìm được việc làm thích hợp; theo dõi thành tích học tập của SV nhằm giúp SV điều chỉnh kịp thời hoặc đưa ra một lựa chọn đúng trong quá trình học tập. Có thể nói rằng CVHT có vai trò then chốt trong mối quan hệ nhà trường - SV giúp SV thành công trong học tập.

Qua bốn năm làm công tác CVHT, bản thân tôi vẫn chưa có đóng góp gì đáng kể nhưng xin được phép chia sẻ những kinh nghiệm của mình với mong muốn ngày một hoàn thiện hơn nữa vai trò của CVHT góp phần nâng cao chất lượng đào tạo.

1. Nhiệm vụ trọng tâm của CVHT đối với SV năm thứ nhất Phân tích chung: Với năm đầu tiên, các SV còn rất bỡ ngỡ với hình thức học tập khác hẳn với lúc

còn học phổ thông, bạn bè mới, thầy cô mới....Phần lớn các SV vẫn còn rụt rè, thụ động và chưa xác định rõ ràng phương hướng học tập. Đặc biệt là hoàn toàn xa lạ với cách thức học chế tín chỉ. 1.1 Các nhiệm vụ CVHT cần thực hiện 1.1.1 Giới thiệu khung chương trình đào tạo

Đây là công việc quan trọng hàng đầu của CVHT hướng dẫn cho SV tìm hiểu chương trình đào tạo của khoá - ngành và cách lựa chọn học phần.

Kế hoạch thực hiện: - CVHT có thể giới thiệu một vài Kế hoạch học tập (KHHT) toàn khóa tiêu biểu

để các SV làm mẫu. Hướng dẫn cho SV về cách đăng ký học phần cho từng học kỳ, tư vấn cho SV nên chọn học phần tự chọn nào là phù hợp với chuyên ngành mà mình đang học.

- CVHT phải chịu khó trong thời gian này để bám sát các SV trong khâu đăng ký học phần nhất là các SV đến từ các vùng nông thôn ít tiếp xúc với máy tính và internet

Hiệu quả: Thông qua các KHHT toàn khóa mẫu giúp SV dễ tiếp thu hơn trong việc lựa chọn các học phần để đăng ký. Mặc dù CVHT đã sinh hoạt rất kỹ về khung chương trình học và KHHT, nhưng trong thực tế, khi các SV trực tiếp đăng ký các học phần vẫn còn đăng ký chưa đúng. Do đó nếu có bám sát kịp thời của CVHT thì sẽ giúp giải quyết nhiều vấn đề khó khăn cho các SV. 1.1.2 Thành lập ban cán sự (BCS) lớp

Để chọn ra BCS lớp phần lớn CVHT có thể dựa vào kết quả thi tuyển sinh ĐH để chọn ra người có điểm cao vào BCS lớp hoặc nhờ đến tập thể lớp chọn ra. Tuy nhiên việc lựa chọn này có thể chọn ra một BCS chưa năng động vì những SV được

14

chọn chưa hẳn là các SV yêu thích hay có kinh nghiệm trong công việc mới được giao, điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến các hoạt động phong trào của lớp sau này.

Kế hoạch thực hiện: - Thông báo chung cho cả lớp biết việc lựa chọn BCS lớp và đề nghị các SV tự

nguyện đăng ký khả năng có thể tham gia chức vụ nào trong BCS lớp qua hình thức gửi email cho CVHT.

- Phổ biến chi tiết của công tác đánh giá điểm rèn luyện (ĐRL) ngay từ học kỳ đầu tiên, nhấn mạnh những ảnh hưởng của ĐRL đến kết quả học tập chung như thế nào, xét chọn học bổng ra sao.

Hiệu quả: - Các SV đã tự giác gửi email cho CVHT xin được tham gia vào BCS lớp và nêu

rõ những chức vụ có thể đảm trách. Ngoài ra các SV nào đã tự giác đăng ký vào BCS lớp đều là những SV có năng khiếu và có trách nhiệm với công việc.

- Nhờ hiểu rõ sự quan trọng của ĐRL mà SV tích cực tham gia các hoạt động, điều này đã góp phần giúp BCS lớp thuận lợi hơn trong việc phổ biến các phong trào chung của lớp và vận động SV tham gia.

1.1.3 Nắm rõ sơ yếu lý lịch của từng SV Nắm rõ sơ yếu lý lịch của từng SV là điều rất quan trọng đối với CVHT. Tại

sao? - Thông qua sơ yếu lý lịch để bước đầu CVHT có thể tìm hiểu và đánh giá sơ bộ

nhân cách của các SV vì phần lớn mỗi một cách ứng xử của một người đều bắt nguồn từ hoàn cảnh ấu thời, môi trường sống. Thí dụ: Một SV sống trong gia đình có cha mẹ đều làm ruộng, là anh hay chị cả trong gia đình thì những SV này thường trưởng thành sớm hơn, tháo vát hơn. Hoặc một SV nữ có mẹ mất sớm, có thể do thiếu giáo dưỡng của mẹ sẽ làm ảnh hưởng đến “nữ tính” của SV này..... Nói chung đây chỉ là đánh giá sơ bộ ban đầu nhưng nhờ vào sơ yếu lý lịch sẽ giúp cho CVHT linh hoạt hơn trong cách tiếp xúc với từng thành viên của lớp.

Kế hoạch thực hiện: Xây dựng một mẫu sơ yếu lý lịch ngắn gọn, thông tin phù hợp. Thí dụ: - Họ tên SV, ngày tháng năm sinh, số điện thoại liên hệ - Sức khỏe của SV (bệnh tim, động kinh, hạ canxi máu....) - Địa chỉ hộ khẩu thường trú - Địa chỉ nơi tạm trú (nếu là SV ở các tỉnh khác) - Họ tên cha, mẹ, tuổi, nghề nghiệp, số điện thoại liên hệ - Họ tên anh, chị, SV, tuổi, nghề nghiệp, số điện thoại liên hệ - Năng khiếu - Sở thích

Hiệu quả: Với bản sơ yếu lý lịch này CVHT nắm rõ số điện thoại của phụ huynh SV nhờ đó mà sự tương tác giữa CVHT và gia đình cũng thuận tiện, điều này sẽ rất thuận lợi để CVHT có thể phối hợp kịp thời với phụ huynh giáo dục SV trong

15

trường hợp cần thiết. Một trong những ưu điểm khác của việc nắm rõ sơ yếu lý lịch của các SV là CVHT có thể phát hiện những trường hợp SV có hoàn cảnh khó khăn để tìm ra những biện pháp thích hợp kịp thời giúp đỡ các SV an tâm học tập, thí dụ như: Giúp các SV được xin ở trong ký túc xá của trường, giới thiệu các học bổng tài trợ hoặc vận động các Mạnh thường quân giúp đỡ. Ngoài ra trong sơ yếu lý lịch, ở mục sức khỏe, nếu biết được tiểu sử bệnh của SV (Thí dụ nữ SV thường dễ mắc bệnh hạ canxi máu....) sẽ giúp CVHT dễ ứng phó hơn trong những trường hợp sơ, cấp cứu. 1.1.4 Lắng nghe

Vai trò CVHT đối với SV còn rất xa lạ nên mặc dù có nhiều vấn đế thắc mắc trong các sinh hoạt của trường, lớp và thậm chí chưa có phương hướng rõ ràng cho ngành học của mình nhưng SV không biết hỏi ai?

Kế hoạch thực hiện: Người CVHT phải thể hiện sự hòa nhã, thân thiện và trên hết là sự lắng nghe.

Hiệu quả: Lắng nghe có thể làm quỹ thời gian của CVHT mất khá nhiều nhưng nhờ có lắng nghe mà khoảng cách giữa thầy và trò ngày càng rút ngắn hơn và thậm chí nhờ chịu khó lắng nghe mà CVHT có thể giúp điều chỉnh lại những định hướng lệch lạc của SV trong học tập và đời sống. 1.1.5 Dự họp thường xuyên:

BCS lớp dù có nhiệt tình nhưng vẫn chưa đủ sức lôi cuốn các SV cùng hợp tác tham gia các hoạt động

Kế hoạch thực hiện: CVHT thường xuyên tham dự các buổi họp của lớp. Liên hệ chặt chẽ với BCS lớp.

Hiệu quả: Các cuộc họp nào có sự hiện diện của CVHT thì đều đạt chất lượng. Sự hiện diện của CVHT cũng động viên tinh thần làm việc của BCS lớp rất lớn.

2. Nhiệm vụ trọng tâm của CVHT đối với SV năm thứ hai và năm thứ ba Phân tích chung: Bước sang năm thứ hai & ba SV đã quen thuộc với các hoạt động của trường,

lớp, cách đăng ký các học phần....Phần lớn các vấn đề phát sinh có thể xãy ra đối với SV là chọn lựa các học phần phù hợp, định hướng làm luận văn tốt nghiệp, định hướng tương lai... 2.1 Nhiệm vụ của CVHT cần thực hiện 2.1.1 Tư vấn học tập - nghiên cứu khoa học

SV vẫn còn chưa xác định rõ phương pháp học tập đúng đắn nhất là các SV bị điểm yếu kém trong năm học thứ nhất thường cảm thấy mất tự tin. Mặt khác SV thường có xu hướng đăng ký tối đa số tín chỉ cho phép của một học kỳ (20TC) mà không nghĩ đến năng lực của mình và quan trọng hơn SV thường có xu hướng chạy theo số TC đạt được chứ không quan tâm kiến thức mình học được bao nhiêu? Ích lợi gì? Do đó phần lớn SV học theo kiểu đối phó, ít chú ý đến việc tự học, ít chịu đọc thêm tài liệu để nâng cao kiến thức.

16

Kế hoạch thực hiện: - Dựa vào kết quả học tập của năm thứ nhất để đánh giá sơ bộ năng lực học tập

của từng SV từ đó giúp các SV lập ra kế KHHT phù hợp. - Rèn luyện tính tự lập cho SV qua cách hướng dẫn SV phương pháp tự học, tìm

thông tin trên mạng. Giúp SV nhận thức rõ CVHT chỉ là người tư vấn cho các SV chọn hướng đúng đắn chứ không phải là người “dắt tay chỉ việc”, muốn vậy CVHT phải nhạy bén trong cách trả lời những thắc mắc của SV, không phải bất cứ câu hỏi nào của SV đều bắt buộc CVHT trả lời rõ ràng, đôi khi người CVHT thay vì phải trả lời câu hỏi của SV thì sẽ đặt ra những câu hỏi gợi ý cho các SV để giúp các SV bỏ đi những thói quen thụ động ít chịu tìm tòi suy nghĩ. Tuy nhiên người CVHT phải hết sức nhạy bén và tế nhị trong cách đặt ra câu hỏi để giúp các SV không cảm thấy thất vọng khi có thắc mắc mà không giải quyết được gì!

- Tư vấn SV tự nâng cao trình độ ngoại ngữ, gợi ý cho SV thấy rõ trình độ ngoại ngữ cũng là một trong những tiêu chuẩn để xét chọn việc làm.

- Thành lập các nhóm học tập để các SV giỏi phụ đạo cho các SV yếu, kém . Nhấn mạnh phần đóng góp này sẽ được cộng thêm trong ĐRL để khuyến khích các em tham gia. CVHT nên nhạy bén để sắp xếp phân công cho phù hợp, nhắc nhở các SV khá giỏi, đi học đều báo cáo kịp thời với CVHT những trường hợp SV bỏ học thường xuyên. Tư vấn cho các SV thấy rõ việc đăng ký học vừa sức sẽ mang lại nhiều kết quả tốt đẹp hơn (điểm cao hơn, nắm vững kiến thức hơn do có nhiều thời gian đầu tư cho học tập hơn)

- Phần lớn SV năm thứ ba bắt đẩu chuẩn bị làm LVTN nhưng vẫn chưa định hướng rõ sẽ làm LVTN trên lĩnh vực nào. Do đó CVHT cần tư vấn và tạo điều kiện giúp các SV tham gia học việc tại các phòng thí nghiệm để giúp các SV hình thành dần dần tác phong nghiên cứu khoa học cũng như định hướng nghiên cứu phù hợp với khả năng.

Hiệu quả: SV biết tự lập hơn, năng động hơn trong học tập nghiên cứu. Nhờ có tổ chức các nhóm học tập để các SV khá giỏi đi học đều, giúp đỡ các SV yếu hơn qua đó cũng phát hiện kịp thời những SV có hiện tượng học tập sa sút, bỏ học. Các SV khi được học việc tại các phòng thí nghiệm sẽ học thêm kinh nghiệm trong NCKH, có tác phong công nghiệp hơn và trở nên tự tin hơn khi quyết định lựa chọn đề tài LVTN cho mình. 2.1.2 Tư vấn kỹ năng giao tiếp - Các SV vẫn chưa tỏ ra có ý thức cao về hành vi, nhân cách của mình, chẳng hạn

như SV thường gây mất trật tự nơi công cộng, vào lớp không chú ý nghe giảng làm ảnh hưởng đến sự tiếp thu của người khác. Tinh thần giữ gìn vệ sinh nơi công cộng kém, vi phạm luật an toàn giao thông.

- Một điểm đáng chú ý nữa là phần lớn SV khi liên lạc với Thầy, Cô bằng email thi hầu như ghi thiếu chủ từ của người nhận và người gửi, nội dung thư gần giống như một tin nhắn qua điện thoại di động. Tuy việc làm này không gây ảnh hưởng gì lớn nhưng nếu chúng ta cứ vô tâm bỏ qua không dạy bảo thì dần dần trở thành thói quen không hay cho các SV sau này khi đã có việc làm cần liên hệ giao tiếp với đối tác.

17

Kế hoạch thực hiện: CVHT có thể kết hợp với Đoàn Thanh Niên của Khoa - Viện tổ chức những buổi sinh hoạt với các chủ đề mang tính giáo dục nhân cách nhiều hơn. CVHT tổ chức họp lớp và hướng dẫn các SV cách thức viết một thông tin hay một email sao cho rõ ràng, mạch lạc và lịch sự. Ngoài ra CVHT cũng có thể gợi ý với BCS lớp khuyến khích các SV tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa như đến thăm các Viện trẻ mồ côi, Viện dưỡng lão, trường khuyến tật để giáo dục các em tinh thần nhân ái biết hướng tới cộng đồng.

Hiệu quả: Các SV có tiến bộ trong các hành vi của mình, phần lớn các SV rất thích tham gia các hoạt động ngoại khóa. 2.1.3 Tư vấn hướng làm LVTN – Báo cáo LVTN

LVTN là một học phần khá quan trọng đối với SV chuyên ngành CNSH năm cuối. Tuy nhiên do cơ chế học theo tín chỉ nên việc làm LVTN của SV bị khống chế thời gian rất nhiều, một LVTN chiếm 10 TC và phải hoàn thành trong vòng 5 tháng, trong đó SV phải mất ít nhất nửa tháng đầu để viết đề cương LVTN và khoảng 1 tháng để viết và xử lý số liệu của LVTN. Như vậy thời gian làm việc tại phòng thí nghiệm chỉ còn khoảng 3-4 tháng.

Kế hoạch thực hiện: CVHT cần sinh hoạt trước với SV học phần này, tư vấn kỹ tầm quan trọng của học phần đồng thời cũng nêu rõ thời gian làm việc tại phòng thí nghiệm khá ngắn để SV chuẩn bị tinh thần. CVHT tư vấn cho SV muốn làm LVTN nên tranh thủ bắt đầu làm quen với công việc phòng thí nghiệm từ học kỳ hè và cố gắng hoàn thành tất cả các học phần khác trước khi làm LVTN. Tùy theo học lực của SV, CVHT cũng có thể tư vấn cho SV chọn những đề tài LVTN vừa sức mình.

Hiệu quả: Nhờ có tư vấn nên đa số những SV muốn làm LVTN đều tích cực hoàn thành phần lớn các học phần trong năm thứ ba để dành nhiều thời gian hơn cho nghiên cứu, do đó SV đã hoàn thành đúng thời hạn LVTN và đạt kết quả rất tốt.

3. Nhiệm vụ trọng tâm của CVHT đối với SV năm cuối 3.1. Phân tích chung:

Hầu hết SV vẫn chưa định hướng nghề nghiệp, rất hoang mang lo lắng khi nghĩ về tương lai. Mong muốn của phần lớn SV là vừa tốt nghiệp xong sẽ xin được việc làm ngay, một số ít SV với điều kiện kinh tế gia đình ổn định thì mong muốn tiếp tục học thêm chương trình Cao học. 3.2 Nhiệm vụ của CVHT cần thực hiện - Tư vấn hướng nghiệp và việc làm

Các SV chưa đầy đủ tố chất để tìm việc làm, thí dụ như: Khả năng nhạy bén để liên hệ giữa kiến thức đã học với điều kiện thực tế còn hạn hẹp. Chưa trang bị những kiến thức nếu được phỏng vấn. Khả năng thích nghi với các điều kiện công việc thực tế chưa cao (Thí dụ như không thích làm những việc nặng nhọc, điều kiện làm việc không tiện nghi...).

Kế hoạch thực hiện: - Nếu có điều kiện, CVHT có thể tổ chức các buổi giao lưu giữa SV năm cuối với

các cựu SV đã có việc làm ổn định, thành đạt để SV học hỏi kinh nghiệm.

18

- Tư vấn cho SV thấy được tính đa dạng của những công việc có thể tìm và các điều kiện làm việc mà SV có thể gặp phải. Giáo dục các SV thấy rõ giá trị quan trọng của một người làm việc có tinh thần trách nhiệm, kỷ luật cao có đạo đức trong công việc. Tư vấn cho SV tác phong ăn mặc, trang bị kiến thức đầy đủ để tự tin khi được phỏng vấn xin việc.

Hiệu quả: Một số SV có tính rụt rè, thiếu tự tin đã tìm được những việc làm ổn định và rất tự tin trong công việc đang làm. Phần lớn SV đã tìm được việc làm ổn định ngay khi vừa mới ra trường hoặc sau một năm đã tìm được việc làm thích hợp.

Trên đây là một số kinh nghiệm mà bản thân tôi từng trải qua trong những năm làm CVHT. Tôi cũng nhận thấy rằng vai trò của CVHT sẽ không hoàn thành tốt nếu như thiếu sự phối hợp trợ giúp của các Phòng ban- Tổ chức như : Phòng Công tác sinh viên, Phòng Đào tạo, Ban quản lý KTX, Đoàn thanh niên...

Gần đây có một số quan điểm cho rằng vai trò của CVHT khác với vai trò của Giáo viên chủ nhiệm (GVCN), vai trò của CVHT chủ yếu xoay quanh đến vấn đề tư vấn học tập mà thôi. Bản thân tôi nhận thấy CVHT muốn thật sự làm tốt nhiệm vụ của mình mà không sâu sát với các SV như một GVCN thì không thể nào làm tốt vai trò của mình hoàn toàn được. Vì vậy chúng ta cũng đừng bận lòng gì với các danh từ CVHT hay GVCN, chỉ cần cố gắng làm thật tốt vai trò của mình đã được giao. Nhìn thấy SV ngày một tiến bộ, có việc làm ổn định, có đạo đức tác phong tốt. Đó chính là những phần thưởng vô giá cho chúng ta – những người có trách nhiệm giáo dục và đào tạo con người.

19

CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ QUY ĐỊNH – THỰC TRẠNG – ĐỀ XUẤT

Nguyễn Hải Quân Khoa KHXH và NV

Công tác cố vấn học tập đã được áp dụng tại trường Đại học Cần Thơ từ rất lâu.

Tuy nhiên, bắt đầu từ năm 2007 khi nhà trường chính thức chuyển đổi hình thức đào tạo theo quy chế tín chỉ, tầm quan trọng của cố vấn học tập càng được thể hiện rõ ràng hơn. Nhà trường đã có những qui định cụ thể và rõ ràng về vai trò, quyền lợi và trách nhiệm của cố vấn học tập. Tuy nhiên, trên thực tế việc thực hiện nhiệm vụ của một cố vấn học tập được đánh giá chung là chưa hiệu quả vì nhiều lý do chủ quan và khách quan khác nhau. Bài tham luận này xin hệ thống lại những qui định quan trọng hiện hành trong công tác cố vấn học tập tại trường Đại học Cần Thơ, đối chiếu với thực tế thực hiện công tác này trong đó tập trung vào những vấn đề vướng mắc từ phía các đơn vị quản lý, bản thân cố vấn học tập, và sinh viên đồng thời đưa ra một số đề xuất nhằm cải tiến công tác cố vấn học tập được tốt hơn.

1. Những qui định của công tác cố vấn học tập Công tác Cố vấn học tập tại trường Đại học Cần Thơ được quy định rõ ràng

trong Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ cố vấn học tập được ban hành kèm theo Quyết định số 2067/QĐ-ĐHCT ngày 04/12/2007. Hướng dẫn này quy định rõ 04 vấn đề chủ đạo trong công tác làm cố vấn học tập bao gồm: (Những nội dung cụ thể trong từ vấn đề sẽ được phân tích cụ thể và đối chiếu với thực tế thực hiện ở phần B).

1. Nhiệm vụ cụ thể của cố vấn học tập trong việc tư vấn sinh viên trong lĩnh vực học tập, đánh giá kết quả rèn luyện sinh viên từng học kỳ, tư vấn ở các lĩnh vực khác

2. Thời gian làm việc và chế độ báo cáo 3. Nghiên cứu các tài liệu và văn bản có liên quan 4. Điều kiện hỗ trợ và quyền lợi Ngoài ra những qui định có liên quan đến công tác cố vấn học tập cũng được đề

cập trong các văn bản khác như Sổ tay Giảng viên ban hành vào tháng 06.2010, Qui chế học vụ ban hành theo quyết định cố 1294/QĐ-ĐHCT, Một số văn bản về Công tác sinh viên dành cho Cố vấn học tập ban hành vào tháng 01.2009.

2. Thực tế thực hiện công tác cố vấn học tập 2.1 Những điều làm được

Cho đến thời điểm hiện tại, công tác cố vấn học tập đã tương đối đi vào nề nếp, đa phần giảng viên được phân công làm nhiệm vụ cố vấn học tập đã quen dần với việc thực hiện những nhiệm vụ theo qui định và sinh viên cũng ý thức rõ hơn về vai trò của cố vấn học tập ngay từ khi vào trường cho đến lúc tốt nghiệp ra trường và những vướng mắc ban đầu trong việc xử lý những tình huống nảy sinh đã được giải quyết thông qua sự phối hợp giữa cố vấn học tập với các đơn vị phòng ban chức năng. Nhìn chung, những công tác sau đây đã được thực hiện tốt.

1. Nắm danh sách lớp, thông tin cá nhân sinh viên, cử hoặc tổ chức bầu Ban cán sự lớp để Khoa phê duyệt.

20

2. Hướng dẫn sinh viên tìm hiểu Khung chương trình đào tạo, tư vấn sinh viên xây dựng kế hoạch học tập toàn khóa.

3. Kết hợp với khoa, trường trong việc xử lý những trường hợp cảnh báo học vụ và sinh viên có học lực kém.

4. Thực hiện việc đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên theo đúng qui trình và thời gian qui định.

2.2 Những tồn tại và vướng mắc Công tác cố vấn học tập nhìn từ các gốc độ khác nhau đều có những tồn tại nhất

định của nó. Một trong những nguyên nhân chính cho những tồn tại này là do một số quy định về công tác cố vấn học tập chưa thực sự hợp lý tạo sự quá tải trong khối lượng công việc mà cố vấn học tập phải thực hiện trong khi những nhiệm vụ đó lại trùng lắp với chức năng của một số đơn vị chức năng trong trường. Bảng dưới đây xin liệt kê cụ thể những vướng mắc, những nhiệm vụ mà cố vấn học tập chưa thực hiện tốt trong thời gian qua cùng với một số nguyên nhân cụ thể và đề xuất cụ thể nhằm đảm bảo công tác này tốt hơn.

Gốc độ Tồn tại cụ thể Nguyên nhân chính Đề xuất

- Việc Cử cố vấn học tập đầu năm học là công tác tương đối “đau đầu” với nhiều đơn vị.

- Nhiều Giảng viên xin không tham gia công tác này đặc biệt là các giảng viên tương đối lớn tuổi, có cấp bậc quản lý. - Một số đơn vị không đủ giảng viên cơ hữu để phân công chỉ tiêu dựa trên số lượng lớp mà đơn vị quản lý.

- Công tác cố vấn học tập không liên tục và có nhiều thay đổi.

- Giảng viên được cử đi đào tạo, nghỉ việc, nghỉ hộ sản….

Quản lý

cấp Bộ

môn và

Khoa

- Trường, Khoa và Bộ môn không có cơ chế theo dõi và xử lý các trường hợp cố vấn học tập không làm tốt công tác cố vấn của mình.

- Công tác làm cố vấn học tập thường được coi là trách nhiệm bắt buộc phải làm vì đối với giảng viên mức giờ chuẩn qui định cho công tác này chưa thực sự tương xứng với công sức cán bộ bỏ ra.

- Mỗi khoa đề cử một chuyên viên chịu trách nhiệm thực hiện các nhiệm vụ của một cố vấn học tập cho tất cả các lớp trong khoa, có sự phối hợp với các cán bộ phụ trách công tác sinh viên ở các bộ môn trực thuộc và cán bộ quản lý phụ trách công tác sinh viên và đào tạo cấp khoa nhằm thực hiện công tác cố vấn học tập mang tính chuyên nghiệp, tập trung để có thể giải quyết các vấn đề liên quan đến sinh viên nhanh nhất.

- Nắm năng lực học tập và hoàn cảnh từng sinh viên, tư vấn hướng dẫn sinh viên đăng ký học phần ở từng học kỳ để hoàn thành kế hoạch học tập, hướng dẫn sinh viên

- Điều này thật sự khó có thể thực hiện được đặc biệt là đối với những nhóm lớp đông và cố vấn học tập cần rất nhiều thời gian để có thể theo dõi tình hình đăng ký học, kết quả học tập của từng sinh viên. Việc nắm bắt thông tin những sinh viên tự ý bỏ học là rất

- Có sự phối hợp chặt chẽ giữa Phòng Đào tạo (quản lý kết quả học tập) với bộ phận giáo vụ Khoa để kịp thời nắm bắt thông tin những trường hợp sinh viên bỏ học đồng thời phối hợp với Phòng

21

Gốc độ Tồn tại cụ thể Nguyên nhân chính Đề xuất

về phương pháp học tập. - Cuối học kỳ, nắm kết quả học tập của từng sinh viên, có biện pháp điều chỉnh kế hoạch học tập, phù hợp từng sinh viên, báo cáo với khoa, trường các trường hợp tự ý bỏ học.

khó đặc biệt đối với những cố vấn học tập không giảng dạy cho chính nhóm sinh viên mình làm cố vấn. Trên thực tế đa phần khi sinh viên tự ý bỏ học, đơn vị có thể nắm bắt thông tin chính xác và nhanh nhất là phòng Công tác sinh viên và phòng Đào tạo.

Công tác sinh viên nhằm xử lý kịp thời những trường hợp này.

- Kết hợp với ban cán sự lớp, chi đoàn thanh niên, các tổ chức đoàn thể khác để theo dõi quá trình rèn luyện của sinh viên.

- Đa phần cố vấn học tập không thể theo sát quá trình tham gia hoạt động các phòng trào của sinh viên và do đó việc xét điểm rèn luyện chỉ mang tính hình thức và chủ yếu dựa trên báo cáo của bản thân sinh viên và vai trò của Ban chấp hành chi đoàn và Ban cán sự lớp.

- Việc xét điểm rèn cho sinh viên nên giao cho Ban chấp hành Đoàn Khoa thực hiện có sự phối hợp với ban chấp hành các chi đoàn lớp, cán bộ phụ trách công tác sinh viên cấp khoa và cấp bộ môn.

- Hướng dẫn, nhắc nhỡ sinh viên thực hiện tốt các thủ tục và nội quy ký túc xá đối với sinh viên nội trú, các thủ tục tạm trú, tạm vắng đối với sinh viên ngoại trú.

- Nhiệm vụ này thuộc về các đơn vị phòng ban chức năng như phòng Công tác sinh viên, Đoàn thanh niên…

- Giao nhiệm vụ này cho Phòng Công tác sinh viên thực hiện vì đây là đơn vị chịu trách nhiệm chính và nắm vững nhất những qui định có liên quan đến công tác này.

- Tư vấn, theo dõi các phong trào văn nghệ, thể dục thể thao, văn hóa; tư vấn và khuyến khích sinh viên tham gia các hoạt động ngoại khóa, hoạt động xã hội, hướng tới lợi ích cộng đồng.

- Đa phần cố vấn học tập không quan tâm và cũng không được cập nhật thường xuyên về những chương trình và các hoạt động ngoại khóa và do đó công tác tư vấn, khuyến khích và theo dõi khó có thể thực hiện được tốt.

- Phát huy vai trò của Đoàn thanh niên, các tổ chức đoàn thể trong nhà trường như Hội Sinh viên, Ban Chủ nhiệm các Câu lạc bộ trong đơn vị và cấp trường.

Cố vấn học tập

- Trao đổi, góp ý với sinh viên về việc phát triển nhân cách, hành vi và đạo đức, thực hiện tốt nội quy, quy định của

- Trên thực tế, không phải cố vấn học tập nào cũng có đủ năng lực làm công tác tư vấn kỹ năng nghề nghiệp, định hướng việc làm cho sinh viên khi tốt nghiệp và giúp sinh

- Giao nhiệm vụ này cho Đoàn Thanh niên và Phòng Công tác sinh viên phối hợp với các đoàn thể, các đơn vị trong và ngoài trường

22

Gốc độ Tồn tại cụ thể Nguyên nhân chính Đề xuất

nhà trường; Trao đổi góp ý các vấn đề nghề nghiệp như đặc tính nghề nghiệp, tình trạng mối trường làm việc, thị trường việc làm, kỹ năng làm việc theo nhóm. - Đối với sinh viên học năm cuối, tạo điều kiện sinh viên tiếp cận các thông tin về thị trường lao động, việc làm sau khi tốt nghiệp.

viên tiếp cận với thị trường lao động như trên qui định.

nhằm đầu tư đúng mức và thực hiện công tác tư vấn nghề nghiệp, định hướng nghề nghiệp và giúp sinh viên tiếp cận với thị trường lao động một cách chuyên nghiệp và hiệu quả hơn.

Cố vấn học tập chủ động sắp xếp thời gian, địa điểm thông báo cho sinh viên biết để tiếp xúc ít nhất 1 giờ/tuần. Hợp lớp ít nhất 3 lần/học kỳ. Hàng tháng báo cáo tình hình sinh viên về cho Khoa và Phòng Công tác sinh viên (nếu cần thiết).

Hầu hết tất cả cố vấn học tập đều không thể thực hiện được quy định này vì những lý do sau đây: - Mỗi sinh viên có một kế hoạch học tập và TKB riêng nên rất khó để có thể sắp xếp thời gian gặp lớp hàng tuần. Do đó hầu hết các buổi gặp gỡ sinh viên đều là ngoài giờ làm việc và CVHT lại gặp khó khăn trong việc mượn phòng hợp với sinh viên.

- Xem xét lại qui định về thời lượng cố vấn học tập phải gặp gỡ sinh viên sao cho mang tính thực tế và khả thi hơn.

- Cố vấn học tập chịu trách nhiệm chính trong việc xét tốt nghiệp cho sinh viên.

- Việc xét tốt nghiệp được thực hiện mang tính thủ công và tốn nhiều thời gian và công sức lại không chính xác.

- Cố vấn học tập ngành 1 phải chịu trách nhiệm phê duyệt kế hoạch học tập cho sinh viên đối với ngành 2.

- Cố vấn học tập ngành 1 không am hiểu về ngành 2 nên công tác này không được hiệu quả chỉ mang tình hình thức và CVHT cứ “nhắm mắt duyệt” cho xong.

3. Kết luận và đề xuất Công tác cố vấn học tập hiện nay dù ở bề mặt đã đi vào nề nếp, xong thực sự

bên trong vẫn chưa hiệu quả. Tính không hiệu quả được thể hiện ở ba điểm chính: (1) Bản thân giảng viên làm cố vấn học tập không hài lòng với công việc mình đang làm,

23

đa số cho rằng nhà trường đang đổ quá nhiều trách nhiệm về phía cố vấn học tập; (2) bản thân sinh viên cảm nhận công tác cố vấn học tập chưa thực hiện tốt và chỉ mang tính hình thức; sinh viên còn rất nhiều mong đợi ở phía cố vấn học tập mà bản thân cố vấn học tập không thể nào đáp ứng được; (3) sự phối hợp giữa các phòng ban chức năng đặc biệt là phòng đào tạo, phòng công tác sinh viên, đoàn thanh niên với các đơn vị đào tạo vẫn còn nhiều sự trùng lấp và thời gian xử lý công việc còn tốn kém nhiều thời gian.

Chúng ta đều phải công nhận rằng công tác cố vấn học tập thực sự giữ một vai trò rất quan trọng đối với sinh viên, đặc biệt là những sinh viên các năm đầu. Tuy nhiên nhà trường cần xác định rõ lại vai trò cố vấn học tập nên giao cho ai thực hiện để có thể vừa tiết kiệm chi phí, vừa đảm bảo hiệu quả, tính chuyên nghiệp cũng như có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các đơn vị đào tạo, các phòng, ban chức năng trong nhà trường. Theo tôi, mỗi Khoa cần có ít nhất một cán bộ chuyên trách làm cố vấn học tập (tùy vào quy mô sinh viên Khoa đào tạo). Cán bộ này sẽ phối hợp với các đơn vị có liên quan: Phòng công tác sinh viên, Phòng Đào tạo, Đoàn thanh niên, các tổ chức đoàn thể, thành viên ban chủ nhiệm khoa phụ trách đào tạo và công tác sinh viên, trợ lý đào tạo và công tác sinh viên ở khoa, các trợ lý đào tạo và công tác sinh viên ở các bộ môn. Kinh phí chi trả cho các cán bộ chuyên trách này sẽ được lấy từ số giờ chuẩn mà hiện tại nhà trường đang qui định cho giảng viên kiêm công tác cố vấn học tập.

24

LÀM GÌ ĐỂ NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO TÍN CHỈ?

Nhóm sinh viên Khoá 33 Đại diện cho Đoàn Thanh niên và Chi bộ Sinh viên Khoa Công nghệ

1. Giới thiệu

Trong đào tạo theo học chế tín chỉ, cố vấn học tập (CVHT) là người có vai trò quan trọng đến sự thành công trong học tập và lựa chọn nghề nghiệp của sinh viên. Nhiệm vụ của CVHT là tư vấn về học tập, nghiên cứu khoa học và việc làm cho sinh viên. Tuy nhiên, giảng viên đang “quá tải” về công tác giảng dạy, nghiên cứu khoa học và phải “gánh” thêm nhiệm vụ CVHT để hướng dẫn về thủ tục hành chính, về sinh hoạt văn - thể - mĩ,… Do đó, chất lượng công tác CVHT còn chưa đạt được hiệu quả như mong muốn. Như vậy, “cần làm gì để nâng cao vai trò của CVHT trong đào tạo tín chỉ?” là việc làm rất cần thiết và cấp bách cho trường ta nói riêng và cho hệ thống đào tạo tín chỉ nói chung. 2. Hiện Trạng

Cố vấn học tập là một khái niệm mới xuất hiện trong đào tạo theo học chế tín chỉ, đây là một nhiệm vụ quan trọng nhằm đảm bảo chất lượng đào tạo - quản lý sinh viên trong đào tạo tín chỉ. Với vai trò cố vấn, các CVHT là người định hướng, tư vấn, giám sát hoạt động học tập của sinh viên, giúp cho sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của quy chế đào tạo, nhận thức chính xác các khái niệm của quy chế, hiểu được quy chế, chương trình đào tạo, phương pháp học tập từ đó lập được chương trình đào tạo phù hợp với điều kiện về trình độ, vật chất, hoàn cảnh cá nhân và tự tìm ra biện pháp khắc phục các khó khăn xuất hiện khi mới từ gia đình vào môi trường xã hội và trường đại học.

Hiện có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng hiệu quả công tác CVHT chưa cao, như không đủ đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất và kinh phí để thực hiện riêng biệt hai mảng công tác là CVHT và chủ nhiệm lớp; công tác CVHT còn khá mới mẻ đối với các trường đại học ở nước ta,… Nhưng nguyên nhân chính vẫn là do các trường chưa đánh giá đúng vai trò, chức năng và nhiệm vụ của CVHT.

Trước tiên cần phải khẳng định rằng CVHT có vai trò đặc biệt quan trọng, không thể thiếu trong đào tạo theo học chế tín chỉ. Mỗi CVHT là một nhân tố then chốt trong mối quan hệ nhà trường - sinh viên – thị trường lao động; là một chuyên gia tư vấn về học tập, định hướng chuyên ngành và việc làm cho sinh viên, đồng hành cùng sinh viên trong suốt quá trình học tập. CVHT được xem là một bộ phận không thể tách rời và đảm bảo cho “cỗ máy” học chế tín chỉ vận hành hiệu quả, thông suốt.

CVHT phải nắm vững niên giám, sức học của sinh viên, tư vấn cho sinh viên biết cách đăng ký lịch học, nghiên cứu đăng ký lịch học của sinh viên và duyệt đăng ký lịch học của sinh viên, ký vào đăng ký lịch học và chịu trách nhiệm về tính hợp lý của đăng ký.

Vai trò của cố vấn học tập là cực kỳ quan trọng, mỗi lớp phải có một cố vấn học tập. Nếu cố vấn học tập có trách nhiệm, có trình độ tư vấn đúng sức học của sinh viên thì sinh viên sẽ đăng ký được lịch học vừa với trình độ nhận thức, học tới đâu được tới đó, không bị rơi vào điểm F, hạn chế việc sinh viên phải bị cảnh cáo học vụ. Đây là vấn đề một số trường đại học đã bị vấp khi bước vào đào tạo theo tín chỉ.

25

Qua hoạt động cố vấn cho các lớp sinh viên, CVHT nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng, tình cảm, năng lực cá nhân, hoàn cảnh gia đình, khó khăn, ước vọng của từng sinh viên để từ đó có những đề xuất với nhà trường các biện pháp hỗ trợ cho các sinh viên khó khăn cũng như biện pháp quản lý đối với sinh viên bị chi phối bởi các vấn đề phức tạp của xã hội.

Trong thời gian qua nhà trường đã bước vào đào tạo theo tín chỉ, vì hoạt động của CVHT còn mới mẻ nên hoạt động còn thiếu tính đồng bộ, chưa đạt được yêu cầu mong muốn, như chưa tổ chức thường xuyên sinh hoạt định kỳ đối với các lớp sinh viên, việc sinh hoạt định kỳ chưa có nội dung phong phú, các tiếp xúc tư vấn nhiều khi mang tính tự phát trực tiếp hoặc qua trao đổi qua điện thoại nên hiệu quả chưa cao.

Có những cố vấn học tập “lăn lộn” với sinh viên, giải quyết rất nhiều việc trong quá trình học tập của sinh viên, thường xuyên phản ánh lại thực tế để cố vấn lại với nhà trường trong việc quản lý và điều hành chương trình đào tạo. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng cần phải khẳng định rằng không phải tất cả các CVHT đã làm tốt nhiệm vụ của mình. Tiêu chuẩn của một CVHT phải là một người có ít nhất 3 năm kinh nghiệm giảng dạy để giúp đỡ sinh viên và phải nắm vững được chương trình đào tạo, quy trình đào tạo. Ngoài ra các CVHT còn phải có quỹ thời gian để tham gia hoạt động cùng với sinh viên.

Nhận xét chung về tình hình CVHT ở Trường Đại học Cần Thơ Những việc CVHT đã làm được để giúp đỡ sinh viên

- Trao đổi và hướng dẫn cho sinh viên tìm hiểu chương trình đào tạo của khoá - ngành và cách lựa chọn học phần tự chọn.

- Hướng dẫn cho sinh viên về cách đăng ký học phần cho từng học kỳ, tư vấn cho sinh viên nên chọn học phần tự chọn nào là phù hợp với chuyên ngành, định hướng nghề nghiệp mà mình đang học.

- Tổ chức đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên vào cuối kỳ. Nhắc nhở sinh viên khi kết quả học tập của họ bị giảm sút.

- Thông tin kịp thời đến sinh viên về các nguồn học bổng tài trợ. Những việc CVHT chưa làm được so với những mong đợi của sinh viên

- Khái niệm về CVHT với các sinh viên là một khái niệm rất trừu tượng, và dường như còn rất xa lạ đối với sinh viên nên nhiều sinh viên mặc dù có nhiều ý kiến thắc mắc, nhiều điều không biết nhưng không biết hỏi ai…

- Nhiều sinh viên hiện nay thậm chí còn không biết thực chất ngành mà mình đang học sau này ra trường sẽ làm gì, dường như học chỉ để học thôi chứ không xác định được nghề nghiệp tương lai của mình, mất phương hướng học tập.

- Số buổi trao đổi, tư vấn của CVHT quá ít so với nhu cầu của sinh viên, thậm chí mỗi học kỳ chỉ có 2-3 buổi (nếu lớp trưởng không có đề xuất xin gặp thêm). Khoảng thời gian hạn hẹp đó không thể giúp CVHT đáp ứng và giải đáp những thắc mắc của sinh viên một cách đầy đủ được.

- Những quy định, ràng buộc về điểm số cần đạt trong mỗi học kỳ của mỗi năm học cũng như điều kiện để học theo hình thức tín chỉ tuy đã được CVHT hướng dẫn nhưng vẫn chưa rõ ràng, cụ thể nên đã có những trường hợp đáng tiếc sinh

26

viên đăng ký quá nhiều tín chỉ nhưng không đảm bảo yêu cầu của trường nên không đủ điều kiện để học tiếp.

- Còn có nhiều trường hợp CVHT chỉ liên hệ với sinh viên qua điện thoại hoặc email nên rất khó nắm được tâm tư nguyện vọng của sinh viên.

- Thậm chí còn có nhiều CVHT còn chưa nắm vững hết quy chế đào tạo của nhà trường.

3. Kiến nghị và giải pháp Trước tình hình và thực trạng như đã nêu ở trên, tôi xin nêu ra một số đề xuất

như sau nhằm nâng cao chất lượng dạy và học, đồng thời giúp đỡ sinh viên trong việc học tập, nghiên cứu khi còn ngồi trên ghế giảng đường. - CVHT nên quan tâm và dành thời gian nhiều hơn nữa để giải đáp và tư vấn kịp

thời đối với những nhu cầu của sinh viên. - Hàng tháng CVHT nên làm việc với Ban cán sự lớp, thường xuyên tổ chức các

buổi họp lớp để sinh hoạt với lớp các nội dung theo quy định của nhà trường, để nhận xét, đánh giá tình hình hoạt động của lớp, đưa ra phương hướng giải quyết, phổ biến những kế hoạch phải thực hiện trong thời gian sắp tới, đồng thời qua đó giúp sinh viên định hướng nghề nghiệp trong tương lai, giúp sinh viên đề ra mục tiêu cho tương lai, tư vấn cho sinh viên biết hiện tại mình nên làm gì và cần phải cố gắng đạt được cái gì, định hướng để sinh viên phấn đấu học tập tốt hơn… Trao đổi và góp ý kiến về các vấn đề nghề nghiệp như: đặc tính nghề nghiệp, tình trạng môi trường làm việc, thị trường làm việc…

- CVHT nên thông qua tình hình, kết quả học tập của sinh viên để tư vấn, hướng dẫn cho sinh viên trong việc đăng ký, điều chỉnh kế hoạch học tập cho phù hợp với năng lực và hoàn cảnh, tránh để tình trạng do không nắm rõ thông tin mà nhiều sinh viên đã đăng ký khối lượng học tập quá nhiều với sức học của mình đến khi không đảm bảo yêu cầu kết quả học tập bị buộc thôi học lúc đó thì đã quá muộn.

- CVHT cần nắm vững mục tiêu giáo dục, nội dung, chương trình đào tạo, quy chế của Bộ Giáo dục và Đào tạo, quy định, nội quy của trường về học tập, rèn luyện và công tác sinh viên của trường; thường xuyên cập nhật những thay đổi, bổ sung trong quy chế, quy định, nội quy để có thể tư vấn, hỗ trợ giúp đỡ sinh viên trong quá trình học tập, rèn luyện tại trường.

- Hướng dẫn sinh viên tham gia các hoạt động ngoại khoá do các tổ chức đoàn thể và nhà trường tổ chức nhằm giáo dục phẩm chất chính trị, đạo đức, tác phong, lối sống cho sinh viên.

- Có một số biện pháp hỗ trợ đối với những sinh viên có hoàn cảnh khó khăn phải đi làm thêm không có thời gian tự học nhiều: như tư vấn việc đăng ký khối lượng học tập cho phù hợp, đề xuất nhà trường có biện pháp giúp đỡ, hỗ trợ cho những sinh viên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

- Tăng cường thêm các buổi gặp gỡ giữa CVHT và sinh viên, tạo điều kiện thuận lợi hơn để giải đáp các thắc mắc của sinh viên.

27

- Có thể đưa ra những khoảng thời gian rảnh để sinh viên có thể gặp ngoài giờ khi có những thắc mắc hay việc cần hỏi ý kiến CVHT nếu Cố vấn không có thời gian gặp trực tiếp trên lớp.

- CVHT cần xây dựng và công khai lịch tiếp sinh viên, thời gian và địa điểm tiếp sinh viên định kỳ; cung cấp cho sinh viên số điện thoại, email và các phương tiện liên lạc khác để sinh viên liên lạc trong trường hợp cần thiết. Xuất phát từ vai trò của hoạt động CVHT trong học chế tín chỉ, trên cơ sở tham

khảo kinh nghiệm của các trường đại học khác, tôi xin đề xuất mô hình tổ chức công tác CVHT trong trường như sơ đồ sau:

HIỆU TRƯỞNG

HỘI ĐỒNG CVHT PHÒNG

THANH TRA PHÒNG ĐÀO TẠO

KHOA

CVHT

PHÒNG CTCTSV

LỚP SV

Ban cán sự

CÁC TC ĐOÀN THỂ

- Hoạt động CVHT của trường chịu sự lãnh đạo chung của Hiệu Trưởng. - Hiệu trưởng thành lập Hội đồng CVHT (tên gọi khác có thể là Ban CVHT, hoặc

Tổ tham mưu công tác CVHT) để tham mưu cho Hiệu trưởng về công tác tổ chức và quản lý hoạt động CVHT.

- Hội đồng CVHT của trường do Hiệu trưởng thành lập, bao gồm các thành viên là lãnh đạo các Khoa, các phòng Đào tạo, Công tác chính trị, Nghiên cứu khoa

28

học và hợp tác quốc tế, Giám đốc trung tâm khảo thí và một số đơn vị liên quan đến công tác sinh viên. Hiệu trưởng hoặc Hiệu trưởng ủy quyền cho Phó Hiệu trưởng phụ trách đào tạo là Chủ tịch hội đồng.

- Hội đồng CVHT có các chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn sau: + Xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động CVHT hàng năm. + Biên soạn, sửa đổi, bổ sung Cẩm nang (sổ tay) dành cho CVHT, thiết kế các

biểu mẫu và chuẩn bị bộ công cụ dành cho cố vấn học tập. + Phối hợp trung tâm khảo thí chất lượng tổ chức các khóa tập huấn nghiệp vụ

cho CVHT. + Tổ chức Hội nghị để thảo luận, đánh giá, tổng kết công tác CVHT hàng

năm. + Phê duyệt kế hoạch hoạt động cá nhân của CVHT, theo dõi, đánh giá kết

quả thực hiện theo kế hoạch này. + Phối hợp và trợ giúp đội ngũ CVHT khi gặp vướng mắc trong công việc. + Tham mưu cho Hiệu trưởng trong việc bổ nhiệm, miễn nhiệm CVHT. + Báo cáo Hiệu trưởng công tác CVHT trong trường.

- CVHT chịu sự quản lý, kiểm tra, giám sát của lãnh đạo khoa chuyên ngành/ bộ môn thuộc trường trong thực hiện các nhiệm vụ quản lý sinh viên.

- CVHT chịu sự chỉ đạo và giám sát trực tiếp của Hội đồng CVHT trong việc thực hiện các nhiệm vụ thuộc chức năng tư vấn học tập cho sinh viên. Bên cạnh đó nhà trường nên tổ chức các hội thi nghiệp vụ CVHT nhằm nâng

cao nghiệp vụ công tác của CVHT và ý thức trách nhiệm của cán bộ quản lí công tác CVHT, nâng cao nhận thức của giảng viên, sinh viên về vai trò của CVHT trong hoạt động đào tạo và biểu dương các điển hình cố vấn học tập tiêu biểu; góp phần xây dựng các giải pháp để đổi mới mô hình công tác CVHT của nhà trường.

Để phát huy vai trò, chức năng và nhiệm vụ của CVHT, trường cần thiết phải xây dựng quy trình công tác CVHT một cách khoa học, đồng thời phải tổ chức lại công tác chủ nhiệm lớp, tách biệt với công tác CVHT. Đặc biệt tăng cường vai trò của phòng Công tác sinh viên trong việc tư vấn cho sinh viên về các thủ tục hành chính, các vấn đề về đời sống học đường,… thông qua các hình thức tư vấn trực tiếp, tư vấn qua email đồng thời công khai hóa một cách đầy đủ các thủ tục liên quan đến sinh viên và hướng dẫn chi tiết trên website để sinh viên dễ dàng thực hiện nhằm giảm bớt nhiệm vụ cho giảng viên chủ nhiệm lớp.

Song song đó, sinh viên phải đến gặp để trao đổi ý kiến với CVHT của mình khi gặp các vướng mắc trong học tập hay trong cuộc sống riêng tư, phải tham dự đầy đủ các buổi sinh hoạt lớp do CVHT tổ chức, phải chú ý lắng nghe hướng dẫn và nhắc nhở của CVHT của mình. Có như thế thì công tác CVHT mới đạt hiệu quả cao.

4. Kết Luận Tóm lại, nhiệm vụ trọng tâm của CVHT là nắm chắc các quy chế, quy định,

chương trình và kế hoạch đào tạo của trường, của khoa cũng như yêu cầu và nhiệm vụ học tập của sinh viên để hoàn thành tốt công tác cố vấn học tập cho sinh viên.

Vì vậy, muốn đạt được hiệu quả tốt trong công tác CVHT cần phải có sự hợp tác và nỗ lực từ cả 3 phía: nhà trường, CVHT và sinh viên, đặc biệt là mối quan hệ giữa sinh viên và CVHT. Chỉ khi nào đạt được sự đồng bộ đó chúng ta mới hy vọng có được một sự hoàn thiện trong công tác CVHT theo học chế tín chỉ.

29

BÁO CÁO MỘT SỐ NỘI DUNG VỀ CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ

Cao Phương Anh SV lớp: Kiểm toán 2 –K. 33, Khoa Kinh tế & Quản trị Kinh doanh

1. SỰ CẦN THIẾT PHẢI CÓ CỐ VẦN HỌC TẬP Cố vấn học tập là một chức danh trong hệ thống các chức danh của cơ sở đào

tạo theo học chế tín chỉ. Trong học chế tín chỉ, cố vấn học tập có hai vai trò như sau: 1.1 Tư vấn, định hướng, theo dõi và trợ giúp trong học tập, nghiên cứu khoa

học cho sinh viên. Tổ chức thảo luận, triển khai cho sinh viên các quy định, quy chế về học chế tín

chỉ, các văn bản pháp luật về quyền và nghĩa vụ của sinh viên. Tư vấn cho sinh viên phương pháp học đại học, phương pháp tự học, kỹ năng

nghiên cứu khoa học, kỹ năng thu thập, xử lý thông tin, tài liệu học tập. Thảo luận, hướng dẫn cho sinh viên tìm hiểu chương trình đào tạo chuyên

ngành, định hướng nghề nghiệp cho sinh viên và chỉ dẫn cách lựa chọn học phần, học phần nào trước, học phần nào sau, tuân thủ các điều kiện tiên quyết của từng học phần. Từ đó phát huy tối đa khả năng học tập phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp trong tương lai của sinh viên.

Hướng dẫn xây dựng kế hoạch học tập toàn khóa, quy trình, thủ tục cho sinh viên đăng ký học phần, hủy đăng ký, ký chấp nhận hoặc từ chối vào Phiếu đăng ký học phần cho sinh viên.

Theo dõi việc đăng ký học phần của sinh viên cho phù hợp với quy định của trường.

Theo dõi thành tích học tập của sinh viên nhằm nhắc nhở sinh viên khi thấy kết quả học tập của sinh viên bị giảm sút và trợ giúp sinh viên điều chỉnh kế hoạch học tập kịp thời.

Trả lời các câu hỏi của sinh viên liên quan đến việc học tập của sinh viên trong phạm vi thẩm quyền của mình.

Cung cấp cho sinh viên số điện thoại, Email và các phương tiện liên lạc khác để sinh viên liên lạc trong trường hợp cần thiết.

Thảo luận và trợ giúp sinh viên trong việc lựa chọn nơi thực tập, lựa chọn lĩnh vực nghiên cứu khoa học phù hợp với năng lực, nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của sinh viên. 1.2 Quản lý sinh viên

Hướng dẫn, chỉ đạo, quản lý lớp được phân công phụ trách đảm bảo các quyền và nghĩa vụ của sinh viên.

Tư vấn và định hướng cho sinh viên trong việc tham gia các hoạt động đoàn thể, các hoạt động xã hội, hoạt động ngoại khóa.

Tổ chức họp lớp hàng năm, phê chuẩn danh sách ban cán sự lớp. Tổ chức sinh hoạt lớp định kỳ.

30

Tổ chức đánh giá, xét điểm rèn luyện sinh viên theo quy định về đánh giá, xếp loại sinh viên.

Tham gia với tư cách thành viên các hội đồng xét thi đua, khen thưởng, kỷ luật, xét công nhận tốt nghiệp cho các sinh viên.

Phối hợp Phòng công tác sinh viên giáo dục phẩm chất chính trị, đạo đức, tác phong, lối sống sinh viên.

Thu thập thông tin cá nhân của sinh viên trong trường hợp cần thiết từ Phòng công tác sinh viên để phục vụ cho công tác quản lý.

Thu thập thông tin về kết quả học tập của sinh viên từ Phòng đào tạo. Kiến nghị Phòng công tác sinh viên giải quyết các chế độ, chính sách cho sinh

viên.

2. NHẬN XÉT CHUNG VỀ TÌNH HÌNH CỐ VẤN HỌC TẬP 2.1 Những việc cố vấn học tập đã làm được trong công tác cố vấn thời gian qua

Tổ chức thảo luận, triển khai cho sinh viên các quy định, quy chế về học chế tín chỉ, các văn bản pháp luật về quyền và nghĩa vụ của sinh viên

Trao đổi và hướng dẫn cho sinh viên tìm hiểu chương trình đào tạo của khoá, ngành và cách lựa chọn học phần, tuân thủ các điều kiện tiên quyết của từng học phần.

Hướng dẫn xây dựng kế hoạch học tập toàn khóa, quy trình, thủ tục đăng ký học phần cho từng học kỳ.

Theo dõi việc đăng ký học phần của sinh viên cho phù hợp với quy định của trường.

Trả lời các câu hỏi của sinh viên liên có liên quan đến việc học tập của sinh viên trong phạm vi thẩm quyền của mình.

Tổ chức họp lớp hàng năm, phê chuẩn danh sách ban cán sự lớp. Tổ chức đánh giá, xét điểm rèn luyện sinh viên theo quy định về đánh giá, xếp loại sinh viên.

Cung cấp cho sinh viên số điện thoại, Email và các phương tiện liên lạc khác để sinh viên liên lạc trong trường hợp cần thiết. 2.2 Những việc cố vấn học tập chưa làm được trong công tác cố vấn thời gian

qua Tư vấn cho sinh viên phương pháp học đại học, phương pháp tự học, kỹ năng

nghiên cứu khoa học, kỹ năng thu thập, cập nhật, xử lý thông tin, tài liệu học tập. Tư vấn về tính quan trọng của kế hoạch học tập toàn khóa và việc xây dựng kế

hoạch học tập toàn khóa vì thế đa phần sinh viên chưa quan tâm, chú trọng xây dựng, lưu giữ kế hoạch học tập toàn khóa cũng như việc đăng ký học tập theo kế hoạch học tập toàn khóa.

Định hướng nghề nghiệp cho sinh viên. Nhiều sinh viên hiện nay không biết thực chất ngành mình đang học sau này ra trường sẽ làm gì. Sinh viên học chỉ để học mà thôi chứ không xác định được nghề nghiệp tương lai của mình, mất phương hướng học tập.

31

Theo dõi thành tích học tập của sinh viên nhằm nhắc nhở sinh viên khi thấy kết quả học tập của sinh viên bị giảm sút và trợ giúp sinh viên điều chỉnh kế hoạch học tập kịp thời.

Tư vấn và định hướng cho sinh viên trong việc tham gia các hoạt động đoàn thể, các hoạt động xã hội, hoạt động ngoại khóa.

Số buổi trao đổi, tư vấn của cố vấn học tập quá ít so với nhu cầu của sinh viên, (nếu lớp trưởng không có đề xuất xin gặp thêm). Khoảng thời gian hạn hẹp đó không thể giúp cố vấn học tập đáp ứng và giải đáp những thắc mắc của sinh viên một cách đầy đủ được. Cố vấn học tập nên quan tâm và dành thời gian nhiều hơn nữa để giải đáp và tư vấn kịp thời đối với những nhu cầu của sinh viên.

Nắm thông tin và tình hình những sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, những sinh viên có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.

Thảo luận và trợ giúp sinh viên trong việc lựa chọn nơi thực tập, lựa chọn lĩnh vực nghiên cứu khoa học phù hợp với năng lực, nguyện vọng, định hướng nghề nghiệp của sinh viên.

3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP Tư vấn cho sinh viên phương pháp học đại học, phương pháp tự học, kỹ năng

nghiên cứu khoa học, kỹ năng thu thập, cập nhật, xử lý thông tin, tài liệu học tập. Tư vấn về tính quan trọng của kế hoạch học tập toàn khóa và việc xây dựng kế

hoạch học tập toàn khóa để giúp sinh viên quan tâm, chú trọng xây dựng, lưu giữ kế hoạch học tập toàn khóa cũng như việc đăng ký học tập theo kế hoạch học tập toàn khóa.

Tư vấn cho sinh viên về định hướng nghề nghiệp trong tương lai, cho sinh viên biết hiện tại nên làm gì và cần phải cố gắng đạt được những gì,... để giúp sinh viên đề ra mục tiêu cho tương lai, phấn đấu học tập tốt hơn. Trao đổi và góp ý kiến về các vấn đề nghề nghiệp như: đặc tính nghề nghiệp, tình trạng môi trường làm việc, thị trường việc làm….

Tư vấn và định hướng cho sinh viên trong việc tham gia các hoạt động đoàn thể, các hoạt động xã hội, hoạt động ngoại khóa.

Cố vấn học tập nên theo dõi tình hình, kết quả học tập của sinh viên để tư vấn, hướng dẫn cho sinh viên trong việc đăng ký, điều chỉnh kế hoạch học tập cho phù hợp với năng lực và hoàn cảnh, tránh để tình trạng sinh viên đã đăng ký khối lượng học tập quá nhiều với sức học của mình, không đảm bảo yêu cầu kết quả học tập.

Nắm thông tin và tình hình những sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, hoàn cảnh đặc biệt khó khăn để có biện pháp hỗ trợ, đề xuất nhà trường giúp đỡ, hỗ trợ. Xem xét, lựa chọn để phân thứ tự sinh viên cần được cấp học bổng.

Làm rõ mối quan hệ công tác giữa cố vấn học tập và lớp để Ban cán sự lớp không lệ thuộc vào cố vấn học tập mà chủ động, sáng tạo trong công tác quản lý, trợ giúp cố vấn học tập, giúp đỡ sinh viên trong lớp hoàn thành tốt nhiệm vụ học tập, sinh hoạt và rèn luyện của mình.

Giải thích cho sinh viên rõ về vai trò, nhiệm vụ của cố vấn học tập và của sinh viên đối với cố vấn học tập. Thống nhất với nhau về phương pháp làm việc, chế độ công tác, hình thức xử phạt (có thể hạ điểm rèn luyện...) với lớp để tạo ý thức kỷ luật,

32

tự giác, không ỷ lại, không lệ thuộc vào cố vấn học tập trong toàn thể sinh viên để hạn chế những sai phạm về những công tác mà cố vấn học tập đã trao đổi, hướng dẫn cho sinh viên.

Xem xét các yêu cầu của sinh viên và phối hợp với các giảng viên, các đơn vị công tác liên quan, nhất là Phòng đào tạo, Phòng công tác sinh viên, Trung tâm quản lý ký túc xá, Trung tâm y tế, để giúp đỡ và tạo điều kiện cho sinh viên học tập, sinh hoạt, rèn luyện tốt.

Xây dựng và công khai lịch tiếp sinh viên, thời gian và địa điểm tiếp sinh viên định kỳ và ghi nhật trình gặp gỡ sinh viên.

Tổ chức sinh hoạt lớp định kỳ. Yêu cầu Phòng quản trị thiết bị sắp xếp phòng học phù hợp cho các cuộc họp lớp với sinh viên. Yêu cầu các đơn vị có liên quan trong trường cung cấp các tài liệu cần thiết để thực hiện nhiệm vụ của cố vấn học tập.

Đối với sinh viên năm cuối nên tổ chức thảo luận và trợ giúp sinh viên trong việc lựa chọn nơi thực tập, lựa chọn lĩnh vực nghiên cứu khoa học phù hợp với năng lực, nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của sinh viên.

Lập sổ theo dõi quản lý sinh viên cả quá trình học tập, rèn luyện tại Trường để làm cơ sở phân loại, đánh giá sinh viên theo quy định.

Lập Hội đồng cố vấn học tập có các chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn sau: - Biên soạn, sửa đổi, bổ sung Cẩm nang (sổ tay) dành cho cố vấn học tập. - Tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng các quy định, quy chế về học chế tín chỉ,

số tín chỉ tối đa và tối thiểu được đăng ký trong từng học kỳ, số tín chỉ tích luỹ để được xét cấp học bổng khuyến khích, các học phần được trường tổ chức giảng dạy trong từng học kỳ, quy trình, thủ tục đăng ký học phần từng học kỳ, rút bớt học phần đã đăng ký học và bổ sung học phần, đăng ký học các học phần chưa đạt, học cải thiện điểm các học phần, phê duyệt đăng ký học phần trên mạng, quy định về đánh giá, xét điểm rèn luyện.…cho cố vấn học tập.

- Cung cấp đầy đủ các tài liệu, phương tiện cho việc tư vấn, hướng dẫn của cố vấn học tập.

- Xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động cố vấn học tập hàng năm. - Phê duyệt Kế hoạch hoạt động cá nhân của cố vấn học tập, theo dõi, đánh giá

kết quả thực hiện theo kế hoạch này. - Tổ chức Hội nghị để thảo luận, đánh giá, tổng kết công tác cố vấn học tập hàng

năm. - Phối hợp và trợ giúp đội ngũ cố vấn học tập khi gặp những khó khăn, vướng

mắc trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ của mình. - Tham mưu trong việc bổ nhiệm, miễn nhiệm cố vấn học tập. - Báo cáo công tác cố vấn học tập cho Khoa, Trường.

Trong suốt quá trình học tập, sinh hoạt và rèn luyện, tác giả có một số đề xuất đối với Cố vấn học tập nhằm tạo lập môi trường dạy và học tập tốt nhất theo học chế tín chỉ. Tác giả mong nhận được sự phản hồi của các thầy cô, những người trực tiếp làm công tác Cố vấn học tập để có thể nâng cao chất lượng dạy và học, để hình thức đào tạo theo tín chỉ không còn quá xa lạ và khó khăn với sinh viên nữa mà sẽ là hình thức đào tạo tiên tiến, thuận lợi cho quá trình học tập, nghiên cứu của sinh viên, và có những ưu điểm vượt trội hơn hình thức đào tạo theo niên chế cũ.

33

NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ

Đào Ngọc Cảnh Khoa KHXH & NV, Trường Đại học Cần Thơ

1. Đặt vấn đề Học chế tín chỉ là một phương thức đào tạo tiên tiến đang được áp dụng ngày

càng rộng rãi trong các trường đại học trên thế giới. Ở Việt Nam, học chế tín chỉ cũng được áp dụng ngày càng nhiều trong các trường đại học. Trong báo cáo tại kỳ họp thứ 6 của Quốc hội khoá XI ngày 15/11/2004, Chính phủ chủ trương: “Phấn đấu đến năm 2010, hầu hết các trường đại học, cao đẳng đều áp dụng hình thức đào tạo này”. Nghị quyết của Chính phủ về đổi mới cơ bản và toàn diện Giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020 cũng nêu rõ: “Xây dựng và thực hiện lộ trình chuyển sang chế độ đào tạo theo hệ thống tín chỉ, tạo điều kiện thuận lợi để người học tích luỹ kiến thức, chuyển đổi ngành nghề, liên thông, chuyển tiếp tới các cấp học tiếp theo ở trong nước và ở nước ngoài”. Thực hiện chủ trương trên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có Quyết định số 43/2007/QĐ-BGDĐT, ngày 15/8/2007 ban hành Quy chế đào tạo đại học và cao đẳng hệ chính quy theo hệ thống tín chỉ. Hiện nay, hầu hết các trường đại học trong cả nước đã áp dụng hình thức đào tạo theo học chế tín chỉ dưới những mức độ và cách làm khác nhau.

Đối với trường Đại học Cần Thơ, quá trình áp dụng hình thức đào tạo theo tín chỉ đã trải qua 2 giai đoạn: Giai đoạn chuyển đổi (từ năm học 1995-1996 đến học kỳ 1 năm học 2007-2008) xây dựng chương trình đào tạo theo hệ thống tín chỉ, nhưng hình thức tổ chức đào tạo cơ bản vẫn theo niên chế (tổ chức đào tạo theo năm học). Giai đoạn tín chỉ hoá triệt để (từ học kỳ 2 năm học 2007-2008 đến nay): áp dụng triệt để hình thức đào tạo theo tín chỉ cho tất cả các khoá học, các ngành học và các hệ đào tạo.

Cho đến nay, chặng đường đào tạo theo tín chỉ tuy chưa dài nhưng cũng đủ để chúng ta nhìn lại, đánh giá những gì được và chưa được để tiếp tục cải tiến, hoàn thiện hệ thống đào tạo theo tín chỉ, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng đào tạo của trường.

2. Nhiệm vụ cơ bản của CVHT Học chế tín chỉ là phương thức đào tạo dựa trên triết lý “Tôn trọng người học,

coi người học là trung tâm của quá trình đào tạo”. Vì vậy, thực hiện phương thức đào tạo theo tín chỉ đòi hỏi sự chuyển đổi mang tính chất hệ thống mà người học là trung tâm của toàn bộ hệ thống. Một trong những khâu hết sức quan trọng trong đào tạo theo tín chỉ là vai trò của cố vấn học tập (CVHT). Bởi vì trong đào tạo theo tín chỉ bên cạnh việc trao quyền tự chủ cho sinh viên lập kế hoạch học tập cho bản thân mình thì cũng đồng thời nhấn mạnh vai trò tư vấn, hướng dẫn của CVHT. Làm thế nào để phát huy vai trò của CVHT trong đào tạo theo tín chỉ, không xảy ra tình trạng “thả nổi” hay “khoán trắng” việc lập KHHT cho sinh viên…

Theo cuốn “Sổ tay giảng viên” do Trường Đại học Cần Thơ phát hành tháng 6/2010 thì CVHT có 3 nhiệm vụ cụ thể như sau:

a- Tư vấn SV trong lĩnh vực học tập b- Thực hiện việc đánh giá kết quả rèn luyện SV từng học kỳ

34

c- Tư vấn SV các lĩnh vực khác

Trong ba nhiệm vụ trên thì nhiệm vụ hàng đầu của CVHT là tư vấn SV trong lĩnh vực học tập, chính tên gọi CVHT cũng nói lên điều đó. Cụ thể là: - Nắm danh sách lớp, thông tin cá nhân SV; cử hoặc tổ chức bầu BCS lớp - Hướng dẫn SV tìm hiểu khung CTĐT, tư vấn SV xây dựng KHHT toàn khoá - Nắm năng lực, hoàn cảnh SV để tư vấn, hướng dẫn SV đăng ký học phần từng

học kỳ để hoàn thành KHHT; hướng dẫn SV về phương pháp học tập. - Cuối mỗi học kỳ nắm kết quả học tập của SV, có biện pháp điều chỉnh KHHT

phù hợp từng SV; báo cáo với Khoa, Trường những trường hợp tự ý bỏ học. - Kết hợp với Khoa, Trường xử lý các trường hợp cảnh báo học vụ và SV học lực

kém. Trong các công việc nêu trên, nếu không kể những công việc có tính chất hành

chính, sự vụ thì có thể thấy rằng trọng tâm công tác CVHT là tư vấn, hướng dẫn SV lập KHHT và đăng ký học phần một cách hợp lý, phù hợp với năng lực và điều kiện của từng sinh viên. Nhiệm vụ này nói thì có vẻ đơn giản nhưng trên thực tế lại rất khó khăn và phức tạp.

3. Thực trạng và giải pháp nâng cao chất lượng công tác CVHT Có thể nói rằng ưu điểm của đào tạo theo tín chỉ đồng thời cũng là khó khăn của

đào tạo theo tín chỉ. Nếu như, trong đào tạo theo niên chế, sinh viên phải học theo tất cả những gì nhà trường sắp đặt, không phân biệt sinh viên có điều kiện, năng lực tốt, hay sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, năng lực yếu. Ngược lại, đào tạo theo tín chỉ cho phép sinh viên có thể chủ động học theo điều kiện và năng lực của mỗi cá nhân. Những sinh viên giỏi có thể học vượt kế hoạch học tập để tốt nghiệp sớm hơn. Những sinh viên yếu có thể kéo dài thời gian học tập trong trường và tốt nghiệp muộn hơn. Vì thế, trong hệ thống đào tạo theo tín chỉ, sinh viên phải tự lập KHHT cho phù hợp với năng lực và điều kiện cụ thể của bản thân dưới sự giúp đỡ của giảng viên CVHT.

Trong đào tạo theo tín chỉ toàn bộ hệ thống đào tạo phải vận hành theo KHHT riêng của từng sinh viên làm cho quá trình quản lý trở nên hết sức phức tạp so với đào tạo theo niên chế. Lịch trình giảng dạy phải thực hiện hết sức chính xác, không được đổi giờ hoặc bỏ giờ; mỗi giảng viên, mỗi sinh viên đều có thời khóa biểu riêng, không theo một quy luật nào cả. Vì thế, nếu trước kia sinh viên phải “chạy” theo kế hoạch của nhà trường thì bây giờ nhà trường phải “chạy” theo kế hoạch của từng sinh viên. Đáng lưu ý là để hỗ trợ SV thực hiện việc lập KHHT và đăng ký học phần trong mỗi học kỳ, CVHT phải thực hiện rất nhiều công việc: - Hướng dẫn sinh viên nghiên cứu CTĐT và xây dựng KHHT toàn khoá phù hợp

với khả năng và điều kiện của bản thân. - Duyệt KHHT trên giấy (sau khi SV lập KHHT). - Duyệt KHHT trên mạng (sau khi SV nhập KHHT). - Duyệt KHHT trên mạng (sau khi SV điều chỉnh KHHT), thường thì việc điều

chỉnh KHHT diễn ra nhiều lần trong 1 học kỳ do SV không đăng ký được một số học phần trong KHHT.

35

Các thao tác thực hiện để duyệt KHHT trên mạng cũng khá phức tạp, lại diễn ra theo khung thời gian quy định. Chúng tôi rất hoan nghênh nhà trường đã có những cải tiến trên phần mềm giúp cho việc theo dõi và duyệt KHHT của SV được thuận tiện hơn trước rất nhiều. Tuy nhiên, điều chúng tôi băn khoăn và mong muốn được nhà trường quan tâm tháo gỡ là tính hiệu quả của công việc CVHT. Chúng tôi cho rằng, mấu chốt của vấn đề là làm thế nào để CVHT định hướng tốt hơn cho SV khi lập KHHT cũng như khi điều chỉnh KHHT. Trong đó, nhiệm vụ cực kỳ quan trọng của CVHT là làm sao cho SV tự ý thức được trách nhiệm đồng thời thấy rõ được quyền lợi của mình trong việc xây dựng KHHT. Cho đến nay, KHHT mà SV lập ra vẫn còn mang tính hình thức mà chưa thực sự được các em đầu tư tâm sức, trí não. Có thể có hai nguyên nhân chính cho tình trạng này. Thứ nhất, các em chưa thấy được sự cần thiết phải đầu tư để lập ra một KHHT phù hợp nhất với bản thân mình. Thứ hai, các em còn chưa đủ thông tin và điều kiện để làm tốt công việc này. Trên thực tế hiện nay dù một sinh viên có đầu tư để làm ra một KHHT tốt thì cũng khó triển khai được đúng KHHT đó vì khi đăng ký học phần có rất nhiều yếu tố khách quan tác động buộc sinh viên phải điều chỉnh KHHT.

Theo chúng tôi, để nâng cao vai trò của CVHT trong đào tạo theo tín chỉ, một số vấn đề cần được tập trung tháo gỡ là: - Các bộ môn, các khoa xây dựng khung bố trí học phần theo từng học kỳ cho

các chuyên ngành đào tạo với một số kịch bản khác nhau để sinh viên tham khảo khi xây dựng KHHT cho bản thân. Đây là cách để vừa phát huy được ưu điểm của đào tạo theo tín chỉ vừa hạn chế đến mức thấp nhất những yếu tố “tuỳ hứng” của từng sinh viên, giúp cho việc đào tạo theo tín chỉ có tính định hướng và ổn định hơn.

- Phòng Đào tạo cần tăng cường thông tin về việc đăng ký học phần và tình trạng đăng ký học phần để CVHT và SV biết nhằm chủ động hơn khi điều chỉnh KHHT. Cần phải có các thông tin tổng thể để sinh viên biết mình đang ở đâu trong KHHT của khoá học, ngành học. Nếu chỉ đến khi đăng ký học phần sinh viên mới biết được là học phần A hay học phần B bị xoá vì không đủ số lượng tối thiểu thì sẽ đẩy sinh viên vào tình trạng bị động và tất nhiên sinh viên phải điều chỉnh KHHT một cách chắp vá, thiếu cơ sở khoa học.

- Nhà trường cần nghiên cứu giảm bớt các nhiệm vụ có tính chất sự vụ đối với CVHT đồng thời tăng cường nhiệm vụ gắn với chức năng tư vấn của CVHT. Ví dụ, CVHT chỉ cần duyệt KHHT của sinh viên trên mạng lần đầu trong mỗi học kỳ, còn các lần điều chỉnh bổ sung thì để SV tự thực hiện và chịu trách nhiệm.

4. Kết luận Người ta thường nói đến chuyển đổi từ đào tạo theo niên chế sang đào tạo theo

tín chỉ như là một cuộc cách mạng. Đào tạo theo tín chỉ đòi hỏi một sự thay đổi toàn diện. Từ chỗ người dạy (giảng viên, nhà trường) đóng vai trò quyết định kế hoạch đào tạo cho tất cả sinh viên thì bây giờ cá nhân từng người học (sinh viên) đóng vai trò quyết định kế hoạch đào tạo cho bản thân mình. Có thể so sánh đào tạo theo niên chế tương tự như nền kinh tế kế hoạch hoá trước đây, còn đào tạo theo tín chỉ thì giống như nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường. Đào tạo theo tín chỉ làm cho sinh viên năng động hơn, hoạt động đào tạo linh hoạt và mềm dẻo hơn, nhưng cũng làm

36

cho tình trạng quản lý điều hành phức tạp, nhiều yếu tố ngẫu nhiên, không dự kiến được.

Như vậy, chúng ta không thể tổ chức điều hành hệ thống đào tạo theo tín chỉ như đào tạo theo niên chế mà tất cả các thành phần trong toàn bộ hệ thống phải thay đổi. Trong hệ thống đó, CVHT cần được coi là đầu mối đảm bảo sự phối hợp giữa tính chủ động của người học với sự tư vấn, định hướng của người dạy.

Chúng tôi hy vọng rằng qua tổng kết, đánh giá về công tác CVHT lần này, sự vận hành của hệ thống đào tạo theo tín chỉ của nhà trường sẽ có những chuyển biến tích cực theo hướng thực chất hơn, hiệu quả hơn.

Tài liệu tham khảo [1] Trần Thanh Ái, Đào tạo theo hệ thống tín chỉ - các nguyên lý, thực trạng và giải pháp,

Kỷ yếu hội thảo khoa học toàn quốc “Đổi mới phương pháp giảng dạy đại học theo hệ thống tín chỉ”, Trường Đại học Sài Gòn, 2010.

[2] Bộ Giáo dục và Đào tạo, Quy chế đào tạo đại học và cao đẳng hệ chính quy theo hệ thống tín chỉ ban hành theo Quyết định số 43/2007/QĐ-BGDĐT, ngày 15/8/2007.

[3] Lê Đức Ngọc, Dạy và học tư duy, Tạp chí Phát triển giáo dục, số 12/2004. [4] Mỵ Giang Sơn, Bản chất của phương thức đào tạo theo hệ thống tín chỉ, Kỷ yếu hội thảo

khoa học toàn quốc “Đổi mới phương pháp giảng dạy đại học theo hệ thống tín chỉ”, Trường Đại học Sài Gòn, 2010.

[5] Nghị quyết về về đổi mới cơ bản và toàn diện Giáo dục đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2020, Nghị quyết số 14/2005/NQ-CP của Chính phủ ban hành ngày 2/11/2005.

[6] Lâm Quang Thiệp, Về phương pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập trong hệ thống tín chỉ, Kỷ yếu hội thảo khoa học toàn quốc “Đổi mới phương pháp giảng dạy đại học theo hệ thống tín chỉ”, Trường Đại học Sài Gòn, 2010.

37

CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP Trần Thị Kim Hồng

Khoa Môi trường &Tài nguyên thiên nhiên Trường Đại học Cần Thơ kể từ khi đưa vào đào tạo theo học chế tín chỉ triệt để

là đã thể hiện rất rõ quyết tâm nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường. Trường đã tổ chức hàng lọat các họat động để nâng cao chất lượng dạy và học như cải tiến phương pháp giảng dạy, tự đánh giá chương trình đào tạo, nâng cao cơ sở vật chất, nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ giảng dạy… Bên cạnh hàng loạt các hoạt động đó thì vai trò của cố vấn học tập cũng ngày càng được chú trọng hơn và đã giúp giải tỏa được ít nhiều những thắc mắc của sinh viên và giúp sinh viên định hướng tốt và an tâm hơn trong học tập. Tuy nhiên, công tác cố vấn học tập vẫn còn vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại. Trong phạm vi bài tham luận này, chúng tôi xin đề cập đến một số thuận lợi cũng như những khó khăn trở ngại trong công tác cố vấn học tập và đưa ra một số đề xuất để góp phần nâng cao hiệu quả cho công tác này.

1. Đánh giá chung về công tác cố vấn học tập tại Khoa Môi trường & TNTN Chúng tôi tiến hành khảo sát lấy ý kiến từ Ban cán sự lớp và 70 sinh viên thuộc

Khoa Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên, kết quả như sau: 1.1 Vấn đề tổ chức quản lý lớp

Có 85.71% ý kiến nhận xét vấn đề tổ chức quản lý lớp là hợp lý và 14.29% là chưa hợp lý. Điều này cho thấy đa số các cố vấn học tập trong khoa có đầu tư cho công việc của mình và một số ít cố vấn học tập còn bận nhiều việc nên chưa quan tâm nhiều đến việc quản lý lớp học.

Khoa Môi trường & TNTN có đặc điểm các sỉ số lớp không nhiều lắm ở các ngành Khoa học Môi trường, Quản lý Môi trường (bình quân khoảng 30 sinh viên/lớp), các ngành Kỹ thuật Môi trường & Quản lý đất đai có sỉ số lớp hơi cao hơn (khoảng 50 sinh viên/lớp). Điều này cũng là một thuận lợi cho công tác tổ cố vấn học tập. Đa số các thầy cô trong Khoa theo đánh giá của các em là có mối quan hệ khá gần gũi và thân thiện với sinh viên, điều này cũng tạo tâm lý thoải mái cho các em khi cần sự giúp đỡ của cố vấn học tập. 1.2 Vấn đề kế hoạch học tập

Có 61.43% ý kiến sinh viên cho rằng gặp nhiều thuận lợi trong việc lập kế hoạch học tập từng học kỳ là do có sự giúp đỡ của cố vấn học tập và các bạn trong lớp. Khi gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch học tập sinh viên thường hỏi cố vấn học tập để được hướng dẫn và giải đáp. Tuy nhiên, có tới 78.58% sinh viên cho ý kiến là vẫn thích hỏi bạn trong lớp hơn khi gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch học tập do bạn gần gũi, dễ gặp và dễ trao đổi hơn cố vấn học tập.

Có 38.57% ý kiến cho rằng gặp khó khăn trong việc lập kế hoạch học tập cho từng học kỳ là do phải xem xét rất kỹ vì có nhiều môn tiên quyết, không biết chọn môn nào trước môn nào sau, kế hoạch học tập trong từng học kỳ thay đổi rất nhiều do phải học lại các học phần không đạt, do muốn học cải thiện, do đăng ký nhóm không được….

38

1.3 Vấn đề đăng ký học phần Qua khảo sát thì có tới 67.14% sinh viên gặp khó khăn trong việc đăng ký học

phần là do không đủ máy đăng ký phải tranh giành, chen lấn; mạng internet những lúc đăng ký thường không ổn định. Một lý do khó khăn khác là đăng ký học phần không được vì đủ nhóm, thiếu nhóm hay trùng thời khoá biểu, có khi lại không có mở học phần mà một số sinh viên lại có nhu cầu.

2. Những ưu điểm của công tác cố vấn học tập tại Khoa Môi trường & TNTN Nhà trường đã tạo điều kiện tốt cho cố vấn học tập nắm bắt thông tin và hiểu rõ

nhiều vấn đề thông qua các tài liệu đã ban hành như tài liệu “Một số văn bản về công tác sinh viên dành cho Cố vấn học tập” (1/2009); “Quy định về công tác học vụ” (8/2010)… Trường cũng ban hành Khung chương trình đào tạo cho từng ngành học giúp CVHT nắm rõ và dễ dàng tư vấn cho sinh viên xây dựng kế hoạch học tập. Bên cạnh đó, phải kể đến hệ thống liên lạc rất tốt từ Ban Giám Hiệu nhà trường đến CVHT và sinh viên thông qua email; cách liên lạc này vừa nhanh chóng, vừa tiện lợi và đạt hiệu quả khá tốt trong việc truyền đạt thông tin; hoặc các thông tin được thông báo thông qua các buổi họp giao ban hàng tuần từ Trường đến Khoa, Bộ môn, CVHT và sinh viên

CVHT và sinh viên thường tổ chức họp lớp theo học kỳ hoặc theo đợt các sự kiện mà lớp đòi hỏi có sự tư vấn của CVHT. CVHT không chỉ giúp các em trong việc học tập mà còn quan tâm đến tâm tư tình cảm của các em, giáo dục nhắc nhở các em về các kỹ năng sống.

Việc lập kế hoạch học tập của sinh viên và duyệt KHHT của CVHT ngày càng được cải tiến tốt hơn như chia nhóm, chia ngày cho sinh viên đăng ký theo khối ngành, CVHT duyệt kế hoạch học tập sau khi sinh viên đã đăng ký xong theo đợt, có quy định ngày cụ thể để duyệt nên cố vấn học tập đỡ bị “làm phiền” nhiều hơn trước.

Việc đánh giá điểm rèn luyện của sinh viên được qui định rõ ràng các thang đánh giá và các tiêu chí được đánh giá tránh được hiện tượng đánh giá theo cảm tính và là một nội dung đánh giá quan trọng các hoạt động của sinh viên bên cạnh kết quả học tập

3. Những tồn tại của công tác cố vấn học tập Công tác cố vấn học tập là công tác kiêm nhiệm nên hầu hết các cán bộ đều rất

bận rộn và dành thời gian cho sinh viên chủ yếu cho những việc mang tính bắt buột nhiều hơn như hướng dẫn sinh viên lập KHHT, duyệt KHHT…. Có những trường hợp cả lớp có những thắc mắc như nhau mà sinh viên không cử đại diện gặp CVHT để giải quyết vấn đề mà cứ mỗi sinh viên đều tìm CVHT với cùng câu hỏi thì dễ làm cho sự việc nặng nề hơn. Đây là vấn đề tổ chức lớp chưa được tốt. Còn những phong trào và các hoạt động ngoại khóa của sinh viên như lao động, văn nghệ, thể thao…còn rất ít CVHT tham gia để động viên cùng các em mà đây chính là dịp thuận lợi nhất các em thể hiện tâm tư tình cảm của mình và CVHT sẽ hiểu các em nhiều hơn.

Vấn đề kế hoạch học tập của sinh viên cũng còn một số vướng mắc như KHHT thường xuyên thay đổi do nhiều học phần sinh viên đã đăng ký nhưng không mở được hay một lý do nào đó thì chỉ cần thay đổi một học kỳ là thay đổi kế hoạch tòan khóa. Điều này làm sinh viên rất bị động trong việc lập kế hoạch và CVHT phải thường

39

xuyên duyệt lại kế hoạch học tập cho sinh viên. Thời gian duyệt KHHT phân cho CVHT thường xác định thời gian cụ thể, đây là một ưu điểm lớn của quá trình cải tiến nhưng sẽ là nhược điểm cho những CVHT bận đi công tác hay không kết nối được internet trong thời gian này.

Hiện tại, CVHT chưa thể kiểm tra được kết quả học tập, phân loại học lực của từng sinh viên qua mạng làm hạn chế việc tư vấn cho sinh viên học tập và điều chỉnh kế hoạch học tập của sinh viên một cách kịp thời và hiệu quả.

Về việc đánh giá điểm rèn luyện thì sinh viên nào có năng khiếu về thể thao văn nghệ thường có điểm rèn luyện cao hơn các sinh viên khác do có thành tích trong lĩnh vực này. Một số sinh viên có tâm lý tham gia các hoạt động ngoại khóa ở cấp Trường, Khoa, Liên Chi Hội do tham gia các hoạt động ở bậc này điểm số cao hơn tham gia cấp Chi đoàn. Do vậy dẫn đến tình trạng 1 số sinh viên ít tham gia các hoạt động của lớp, chi đoàn nhưng điểm rèn luyện rất cao, tạo tâm lý không tốt cho các sinh viên khác trong lớp.

4. Các đề xuất kiến nghị - Cố vấn học tập nên dành nhiều thời gian quan tâm đến việc tổ chức quản lý lớp,

thân thiện với lớp hơn để tránh tạo cho sinh viên tâm lý “sợ” CVHT. Quan tâm đến tình hình lớp: học tập (hỗ trợ sinh viên sắp xếp kế hoạch học tập, tư vấn cho sinh viên trong việc lựa chọn học phần ở các học phần tự chọn sao cho phù hợp,…), phong trào của lớp (CVHT cần nắm các phong trào do trường, khoa tổ chức để có thể ủng hộ lớp về mặt tinh thần cũng như động viên, nhắc nhở lớp tham gia; thuận lợi cho việc đánh giá, chấm điểm rèn luyện ở các học kì).

- CVHT cần thường xuyên liên lạc, tiếp xúc với ban cán sự lớp và cả lớp thông qua các buổi họp lớp để kịp thời giải quyết một số vấn đề mà sinh viên thắc mắc, cần sự góp ý của CVHT. CVHT cần lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của sinh viên nhiều hơn để có thể cho lời khuyên, góp ý đối với sinh viên.

- Cố vấn học tập hướng dẫn kỹ sinh viên lập kế hoạch học tập đặc biệt là sinh viên những năm đầu. Tóm lại, vai trò cố vấn học tập cực kỳ quan trọng trong hệ thống học tập theo

tín chỉ. Cố vấn không chỉ là người hướng dẫn sinh viên đăng ký các học phần, lập kế hoạch học tập mà CVHT còn phải hướng dẫn sinh viên về phương pháp học, kỹ năng nghiên cứu, kỹ năng giải quyết vấn đề và hướng dẫn thêm cho sinh viên về phương pháp tự học, các kỹ năng sống…Làm thế nào để sinh viên xem CVHT như các bậc cha mẹ hay anh chị trong gia đình, vừa tin tưởng vừa gần gũi và luôn là chỗ dựa vững chắc về tinh thần cho các em khi gặp phải những vướng mắc trong việc học thì sẽ giúp được sinh viên rất nhiều trong những năm các em sống dưới mái trường đại học.

40

CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG HỌC CHẾ TÍN CHỈ VAI TRÒ và MỘT SỐ ĐỀ XUẤT

Trần Ngân Bình BM. Hệ Thống Thông Tin, Khoa Công nghệ Thông tin &Truyền thông

Qua ba năm xuyên suốt làm công tác cố vấn học tập (CVHT) cho lớp Cao Đẳng Tin Học K33, tôi xin nêu một vài suy nghĩ của mình về vai trò của một CVHT, đặc biệt trong đào tạo theo học chế tín chỉ và một số đề xuất xung quanh nhiệm vụ của CVHT hiện nay.

1. Vai trò của cố vấn học tập Trước hết tôi nhận thấy thực hiện tốt vai trò của CVHT là một việc làm rất có ý

nghĩa đối với sinh viên (SV) nhất là trong những năm đầu tiên. Vừa rời ghế nhà trường phổ thông, các tân SV của chúng ta bước vào ngưỡng cửa đại học với nhiều bâng khuâng và bỡ ngỡ. Các em không những phải nhanh chóng làm quen với môi trường mới, thầy cô, bạn bè mới mà quan trọng hơn là phải nhanh chóng nắm bắt và làm quen với cách học mới, với những kỹ năng mới từ những việc nhỏ như cách thức gửi email cho giảng viên, làm sao để biết được địa chỉ email của một giảng viên nào đó, phải tìm thông báo về một vấn đề nào đó ở đâu… cho đến những việc quan trọng như lên kế hoạch học tập cho bản thân, cách thức đăng ký học phần, cách tra cứu điểm của mình,… Tất cả những việc này đều hết sức mới mẻ và phức tạp đối với các em vì các em được chuyển từ một môi trường học tập nơi mà các em không phải tự lựa chọn môn gì để học, học kỳ nào sẽ học; lớp học thường nhỏ với những bạn bè cố định qua nhiều năm và luôn luôn có cô giáo chủ nhiệm bên cạnh đưa mọi thông tin liên quan đến với các em một cách trực tiếp. Một vấn đề thực tế là đa số SV của ta đến từ các vùng nông thôn, nơi mà các em ít có cơ hội tiếp cận với Internet hay máy tính. Có nhiều em thậm chí không biết phải làm sao để vào được email của mình sau khi nhận tài khoản và mật khẩu từ Trung tâm học liệu. Vấn đề càng khó khăn hơn khi thời gian thích nghi dành cho các em là không nhiều, khoảng một học kỳ đầu tiên, bắt đầu từ học kỳ thứ hai là các em phải tự chủ trong việc học tập của mình. Vì vậy, vai trò của một CVHT, đặc biệt trong năm đầu tiên, là hết sức quan trọng để giúp các em vượt qua được giai đoạn khó khăn ban đầu này.

2. Một số đề xuất liên quan đến các nhiệm vụ của CVHT Để tạo được sự trợ giúp hiệu quả cho SV, đồng thời tiết kiệm được thời gian,

công sức không chỉ của CVHT mà của cả SV cũng như các cán bộ phòng ban có liên quan, chắc chắn ai cũng sẽ nghĩ đến một website thông tin cho sinh viên. Hiện nay trang web của phòng công tác SV đã có và đã cung cấp thông tin khá đầy đủ. Tuy nhiên, hình thức tổ chức thông tin theo tôi là chưa hợp lý vì chưa dựa trên việc phân tích hệ thống một cách khoa học. Chẳng hạn như hiện nay ta có thể thấy biểu mẫu đăng ký thuế thu nhập cá nhân xuất hiện trên trang văn bản của phòng công tác sinh viên! Trái lại, thông tin về các quy trình là những thông tin hết sức cần thiết cho SV thì hiện nay trình bày như những siêu liên kết trong một thông báo, nội dung quy trình được trình bày ở dạng file Word, còn các đơn từ biểu mẫu liên quan đến quy trình này thì nằm ở một trang web khác mà SV phải tự đi tìm. Theo tôi, mỗi quy trình nên đặt trong một trang web trong đó cần có siêu liên kết đến các văn bản, biểu mẫu, đơn từ có liên quan đến quy trình đó.

41

Ngoài ra, đối với một số công việc cần phải thao tác trên máy tính như lập kế hoạch học tập toàn khóa, đăng ký học phần, v.v… nhà trường có thể tạo sẵn các video clip hướng dẫn dưới dạng flash và đặt sẵn trong các máy tính cũng như trên website của trường. Thật ra, như hiện nay, không cần hướng dẫn thì SV vẫn có thể làm được, nhưng sẽ mất thời gian mày mò trên hệ thống, mà như ta biết khoảng thời gian đăng ký học phần thường là thời điểm gay go vì mạng quá tải, tâm lý SV cũng bị áp lực là phải bấm nhanh tay thì mới đăng ký được nhóm mình muốn,…. Vì vậy, nếu SV được quan sát, tập dượt kỹ hơn, dẫn đến thao tác trên hệ thống nhanh và chính xác hơn, thì lợi ích mang lại không những cho bản thân SV mà còn cho toàn bộ hệ thống. Hơn nữa, trong hệ thống quản lý của trường chắc chắn còn nhiều tính năng hay khác mà các em chưa biết để sử dụng. Nếu các em có thể xem qua sự trình diễn sử dụng hệ thống qua các đoạn phim ngắn này, chắc chắn các em sẽ phát huy tốt hơn những công cụ đang có trong tay.

Với những thông tin, tư liệu cần thiết được đặt tập trung trên website sinh viên, CVHT chỉ cần hướng dẫn các em vào đây là các em có thể tự tìm hiểu khi cần. Những tư liệu này không những giúp ích cho SV mà còn tạo điều kiện cho CVHT cập nhật thông tin để có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Đơn cử một ví dụ chẳng hạn như khi SV hỏi tôi là làm thế nào để xem điểm học phần, thực chất tôi không biết phải trả lời thế nào vì tôi chưa từng nhìn thấy và cũng không thể vào hệ thống với tư cách là một sinh viên. Một vấn đề cần lưu ý là các hướng dẫn này phải được cập nhật theo các qui trình, thủ tục, qui chế, văn bản,… mới nhất và phải xuất hiện nhất quán ở mọi nơi. Việc tổ chức thông tin sao cho hợp lý, hỗ trợ cho quá trình tìm kiếm cần phân tích một cách chuyên nghiệp.

Một công tác quan trọng khác của CVHT thường khiến tôi mất nhiều thời gian và băn khoăn nhất là duyệt kế hoạch học tập cho sinh viên. Mỗi lần không duyệt một học phần nào đó cho SV là tôi rất đắn đo, phải trao đổi với SV đó nhiều lần mới quyết định là không duyệt. Vì tôi e rằng mình có thể làm ảnh hưởng đến tiến độ học của em đó. Mặc khác, với hệ thống hiện tại, tôi không biết là học kỳ vừa rồi tôi duyệt cho em như vậy nhưng thực tế em đã đăng ký được những học phần nào, rồi kết quả học ra sao,… để có thể quyết định duyệt cho học kỳ kế tiếp. Tôi tự hỏi không biết có nên xem quyền cố vấn (nghĩa là tư vấn) đồng nghĩa với quyền quyết định cho hay không cho học một học phần nào đó hay không. Kế hoạch học tập toàn khóa lập ra ban đầu rất đẹp, rất hợp lý, nhưng sau vài học kỳ là thay đổi gần như hoàn toàn với rất nhiều biến động do phải học lại các học phần không đạt, do muốn học cải thiện, do đăng ký không được (không phải vì thiếu nhóm mà vì trùng thời khóa biểu), và còn biết bao nhiêu lý do khác nữa. Tôi không biết là đã có những nghiên cứu hay thống kê nào về công tác duyệt KHHT này chưa, hay đã có những con số tổng kết về tỉ lệ học phần mà CVHT đã duyệt hay không duyệt cho SV là bao nhiêu, liệu động tác duyệt này có hiệu quả không,…

Hiện nay có một tâm lý khá phổ biến trong SV đó là phải làm sao đăng ký được tối đa số tín chỉ cho phép đăng ký trong một học kỳ. Một lý do hiển nhiên là các em muốn ra trường sớm, mặc khác có thể các em nghĩ rằng nhà trường đưa ra con số 20 tín chỉ (TC) là phù hợp với sức học của sinh viên. Nhưng theo tôi là không phải như vậy. Các em đã hiểu nhầm. Vì với một chương trình đào tạo 4 năm 137TC, vậy mỗi năm chỉ cần học khoảng 35TC, mỗi học kỳ chính chỉ cần học 15 đến 17 TC là vừa. Nếu đăng ký 15TC, mỗi tuần các em học 15 giờ trên lớp cộng với 30 giờ tự học nữa là 45 giờ, vậy nếu trừ thứ bảy và chủ nhật, mỗi ngày các em đã phải học 9 giờ, chưa kể

42

các em còn phải dành thời gian cho việc trao dồi các kỹ năng khác như ngoại ngữ, tin học, v.v…. Sở dĩ nhà trường cho đăng ký tối đa 20TC là để dành 5TC cho các trường hợp đặc biệt như các SV rất giỏi có khả năng học vượt, hay dành cho các học phần thi cải thiện,… nhưng hầu như chúng ta quên nhắc nhở SV về điều này, làm cho các em có cảm giác như nếu không đăng ký được 20TC sẽ bị ra trường chậm tiến độ hoặc tốt nghiệp sau các bạn cùng lớp. Tôi không biết các ngành học khác thế nào, nhưng đối với ngành công nghệ thông tin các em phải thực hành nhiều và tự nghiên cứu thêm mới giỏi được, nhưng hỡi ôi, với 20TC đã đăng ký, thời gian học trên lớp cộng với 2 giờ tự học cho mỗi TC khiến các em mất hơn 10 giờ mỗi ngày để học những nội dung trong chương trình, còn đâu thời gian để nghiên cứu thêm. Đó là chỉ nói trên lý thuyết, còn thực tế có khi phải mất thời gian hơn nhiều, nhất là đối với những học phần có bài tập nhóm. Sự phối hợp thực hiện giữa các thành viên trong nhóm thường không diễn ra như kế hoạch ban đầu, dẫn đến có khi SV phải mất nhiều hơn 2 giờ tự học cho mỗi TC đã đăng ký. Từ đó dẫn đến hệ quả là các em học đối phó sao cho đủ điểm đậu, kéo theo các học phần sau đó cũng không đạt chất lượng như mong muốn. Trong những học kỳ gần đây khi lên lớp, tôi thấy có rất nhiều SV không làm bài tập về nhà nếu giảng viên không lấy điểm. Để khắc phục tình trạng này, theo tôi, số tín chỉ tối đa có thể đăng ký trong một học kỳ của mỗi SV nên xác định dựa vào học lực của các em. Chẳng hạn như, từ năm thứ hai trở đi, số tín chỉ có thể đăng ký tối đa sẽ được tính dựa vào điểm trung bình của năm trước.

Một công tác khác của CVHT theo tôi là khá bài bản và đi vào nề nếp là công tác đánh giá điểm rèn luyện (ĐRL) cho SV vào cuối mỗi học kỳ. Để công tác đánh giá này công bằng và có cơ sở, đầu mỗi học kỳ tôi thường nhắc nhở lớp trưởng ghi nhận mức độ tham gia của mỗi thành viên trong lớp vào từng hoạt động phong trào diễn ra trong học kỳ. Trên cơ sở bảng ghi nhận này, ban cán sự lớp sẽ đưa ra điểm đề nghị cho mục tham gia phong trào của từng SV, tổ chức họp lớp để thống nhất ý kiến. Trong bảng ĐRL, có một số mục mà theo tôi là không phù hợp lắm với đào tạo theo học chế tín chỉ, chẳng hạn như mục “đi học đầy đủ, nghiêm túc trong giờ học” là không ai có thể đánh giá được vì hiện nay hầu như không còn chuyện cả lớp học chung như xưa nữa trừ học kỳ đầu tiên; hoặc như mục “có tinh thần giúp đỡ bạn bè” được tập thể công nhận thật là một điều khó đạt được trong hoàn cảnh hiện tại. Ngoài ra, có một số mục mà theo tôi nên để hệ thống tự chấm nhằm tăng tính chính xác, và tiết kiệm thời gian, chẳng hạn như mục “kết quả học tập trong học kỳ” hay mục “có cố gắng, vượt khó trong học tập” (trong mục 1.a) vì thang điểm để chấm điểm cho các mục này đều dựa trên điểm trung bình học kỳ của SV. Tôi nhận thấy cách thức chấm ĐRL có tác động rõ rệt đến sự phấn đấu của các em nên cần được nghiên cứu tổ chức thực hiện một cách cẩn trọng.

Với mong muốn công tác CVHT của trường ta ngày càng tốt hơn, có thể giúp đỡ cho các SV ngày càng hiệu quả hơn, trên đây là một số ý kiến cá nhân của tôi về các công tác của CVHT, vì thế có thể chưa được toàn diện và mang tính chủ quan. Rất mong nhận được các ý kiến góp ý của quý Thầy, Cô.

43

VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP VÀ RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN

Nguyễn Thị Thu Thủy Khoa NN&SHƯD

Thực hiện chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trường Đại học Cần Thơ đang triển khai đào tạo theo học chế tín chỉ. Hệ thống đào tạo này phát huy vai trò tự chủ của người học trong quá trình theo học tại trường, giúp sinh viên chủ động trong việc lựa chọn học phần và xây dựng kế hoạch học tập của cá nhân theo khả năng, sở thích và hướng phát triển nghề nghiệp trong tương lai. Để giúp cho sinh viên có thể thực hiện quyền tự chủ trong học tập, nhà trường đã phân công đội ngũ giảng viên có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy, am hiểu chương trình đào tạo để tư vấn sinh viên xây dựng kế hoạch học tập (KHHT) toàn khóa, định hướng hoạt động học tập và rèn luyện cho sinh viên. Trong đào tạo theo học chế tín chỉ, cố vấn học tập (CVHT) là người có ảnh hưởng đến sự thành công trong học tập và lựa chọn nghề nghiệp của người sinh viên.

1. Vai trò của cố vấn học tập đối với hoạt động học tập của sinh viên Vai trò của cố vấn học tập vô cùng quan trọng trong việc giúp đỡ sinh viên

hoàn thành khoá học. Khi sinh viên bắt đầu vào đại học, việc giới thiệu Khung chương trình đào tạo và cơ hội nghề nghiệp trong tương lai cho sinh viên là điều cần thiết, giúp các em có “cái nhìn” tổng quát về ngành nghề mình theo học. Lòng yêu nghề, sự am hiểu chuyên môn đang đào tạo của người Thầy sẽ giúp sinh viên có thêm nhiệt huyết, đam mê trong học tập. Cố vấn học tập phải là người am hiểu về quá trình, kế hoạch đào tạo của ngành học để tư vấn cho sinh viên kế hoạch học tập hợp lý.

Hiện tại, trong công tác giới thiệu ngành học, chương trình học có một số thuận lợi như: - Đa số cố vấn học tập đều am tường về chuyên môn, ngành nghề, nắm rõ nội

dung chính của các học phần trong chương trình đào tạo, nên có thể tư vấn tốt cho sinh viên trong việc lập kế hoạch toàn khóa.

- Các ngành học, các Bộ môn có quản lý ngành học tổ chức các hoạt động: sinh viên khóa cũ chào đón khóa mới vào trường, các chương trình giao lưu khối ngành chào đón tân sinh viên,… giúp giới thiệu về ngành học, kinh nghiệm học tập, cơ hội nghề nghiệp… cho sinh viên. Đây là một hoạt động cần phát huy giúp tân sinh viên làm quen với môi trường học tập mới, giao lưu với các sinh viên đàn anh để tìm hiểu kinh nghiệm học tập, sinh hoạt trong nhà trường. Trong công tác cố vấn xây dựng kế hoạch học tập toàn khóa cho sinh viên, đối

với các học phần cơ bản trong chương trình, cần giới thiệu nội dung, ý nghĩa của nó trong chương trình học. Đối với các môn tự chọn thuộc khối kiến thức cơ sở ngành và khối kiến thức chuyên ngành, sinh viên chưa thật sự hiểu rõ về các môn mình thật sự yêu thích và phù hợp với khả năng của bản thân, do đó cần giới thiệu nội dung và kỹ năng của học phần đó. Vai trò của cố vấn học tập rất quan trọng, cần giúp các em có định hướng trong học tập và lĩnh vực mình mong muốn làm việc trong tương lai để chọn lựa học phần tự chọn phù hợp. Ngoài ra, CVHT cần giúp các em chọn lựa những học phần giúp tăng tính “mềm dẻo” trong việc chọn lựa ngành nghề trong tương lai. Có một số trường hợp nảy sinh trong việc lập kế hoạch học tập và thực hiện kế hoạch

44

học tập của sinh viên như: Trong kế hoạch học tập sinh viên chọn một số học phần tự chọn chuyên ngành này, nhưng trong quá trình học tập, các em lại cảm thấy yêu thích một số học phần khác nhưng không có trong kế hoạch học tập; trong điều kiện đó, CVHT cần hướng dẫn, tạo điều kiện để giúp các em có thể học các học phần mình yêu thích. Bên cạnh đó, trong công tác tư vấn cần quan tâm để đảm bảo sĩ số lớp học phần để không làm ảnh hưởng đến việc học tập của các sinh viên khác.

Công tác theo dõi kết quả học tập của sinh viên, tìm hiểu về năng lực học tập, hoàn cảnh của sinh viên để tư vấn tốt là công việc không dễ dàng, nhất là đối với các lớp đông. Do đó, để có thể theo dõi tình hình học tập của sinh viên và có biện pháp hỗ trợ, điều chỉnh KHHT phù hợp, sĩ số lớp không nên quá đông. Mỗi CVHT chỉ nên đảm trách một số lượng sinh viên nhất định để theo dõi toàn bộ quá trình học tập của sinh viên, giúp đỡ các sinh viên hoàn thành khóa học cách tốt nhất. Trong công tác CVHT, tồn tại một “mâu thuẫn”: đa số giảng viên được phân công làm công tác CVHT là Quý Thầy Cô có kinh nghiệm, thâm niên công tác, có tâm huyết với thế hệ trẻ… thì quỹ thời gian ít, do đó CVHT luôn phải nỗ lực mới có thể hoàn thành tốt công tác được giao.

Việc sắp xếp thời gian để định kỳ tiếp xúc với sinh viên, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của sinh viên là rất cần thiết, tuy nhiên đây cũng là một khó khăn đối với các CVHT đảm nhiệm nhiều công tác chuyên môn. Hiện tại, mail group là một phương tiện hữu hiệu để giúp CVHT và các sinh viên trong lớp liên lạc, thông tin khi cần thiết. Việc giữ thông tin liên lạc bằng email, điện thoại giúp CVHT nắm kịp thời các hoàn cảnh sinh viên cần được giúp đỡ, hỗ trợ, giúp các em an tâm trong việc học tập. Tuy nhiên, CVHT cần dành thời gian để gặp gỡ, trao đổi với sinh viên đối với các trường hợp có biểu hiện sa sút trong học tập, các sinh viên vắng mặt trên lớp thường xuyên

2. Vai trò của cố vấn học tập đối với hoạt động rèn luyện của sinh viên Các hoạt động văn nghệ, thể thao và hoạt động đoàn thể trong nhà trường giúp

sinh viên rèn luyện thân thể, tăng cường tính cộng đồng, tham gia hoạt động xã hội,… CVHT cần giúp sinh viên hiểu rõ mục tiêu của các hoạt động rèn luyện trong nhà trường, giúp họ có ý thức, lòng say mê trong việc tham gia các hoạt động chính trị- xã hội, văn hóa, văn nghệ, thể thao, các hoạt động hướng đến lợi ích cộng đồng, phòng chống tệ nạn xã hội,… Điều quan trọng trong công tác tư vấn là giúp sinh viên ý thức tham gia vì mục đích chính đáng chớ không vì mục đích là để được điểm số cao khi xét điểm rèn luyện ở cuối học kỳ.

Ngoài công tác tư vấn về học tập, CVHT còn đảm nhiệm vai trò theo dõi, đôn đốc sinh viên trong hoạt động rèn luyện ở nhà trường; kết hợp với ban cán sự lớp, chi đoàn, hội sinh viên,… đánh giá thành tích hoạt động, tình hình vi phạm qui chế của sinh viên từ đó đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên. Tuy nhiên, việc đánh giá kết quả rèn luyện cũng gặp một số khó khăn do lớp học phần không tổ chức theo đơn vị lớp, nên việc theo dõi, đánh giá của ban cán sự lớp, chi đoàn thanh niên không thật sự chính xác, khách quan. CVHT chỉ có thể theo dõi tốt hoạt động học tập, các hoạt động phong trào thì khó có thể theo sát lớp mình phụ trách. Một số nội dung đánh giá kết quả rèn luyện của sinh viên, chỉ có thể đánh giá trên kết quả thực hiện, không thể đánh giá về “ý thức” thực hiện do các nguyên nhân nêu trên.

45

Tóm lại, đổi mới giáo dục đại học là nhiệm vụ quan trọng để nâng cao trình độ giáo dục đại học Việt Nam lên mức tiên tiến so với khu vực và tiếp cận trình độ tiên tiến trên thế giới, để thực hiện công tác đổi mới, việc giáo dục theo hệ thống tín chỉ đã được áp dụng tại Đại học Cần Thơ. Để đạt được mục tiêu trên, bên cạnh những nổ lực trong công tác quản lý, đổi mới chương trình đào tạo, nâng cấp cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ việc dạy và học, vai trò của cố vấn học tập góp phần không nhỏ trong việc giúp sinh viên thực hiện và hoàn thành chương trình học của mình theo phương pháp hữu hiệu nhất, phát huy tính năng động, tự chủ trong học tập, làm tiền đề vững chắc trong công tác, trong nghề nghiệp tương lai.

46

KINH NGHIỆM LÀM CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP Phùng Thị Hằng

BM. Sư phạm Sinh học - Khoa Sư phạm

Song song với sự phát triển của hình thức đào tạo theo tín chỉ thì vai trò của cố vấn học tập (CVHT) ngày càng quan trọng và không thể thiếu. Nhiệm vụ CVHT không phải của riêng một giảng viên nào mà là nhiệm vụ chung của tất cả các cán bộ viên chức (CBVC) trong trường. Tuy nhiên, thực trạng công tác CVHT ở trường ĐHCT vẫn còn gặp nhiều khó khăn do nhiều nguyên nhân, bài viết này mong muốn các Thầy Cô làm CVHT sẽ cùng nhau chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm và tìm ra được những giải pháp để giảm tối đa thời gian cho CVHT mà có thể đạt được hiệu quả cao nhất.

Theo quy định của nhà trường, CVHT có 7 nhiệm vụ cần phải thực hiện (Quyết đinh 2067/QĐ ĐHCT ngày 04/12/2007). Tất cả các nhiệm vu đó được quy định với mục tiêu đặt quyền lợi của SV lên hàng đầu (nghĩa là điều quan trọng nhất vẫn là nhu cầu của SV và các CBVC làm công tác CVHT sẽ làm như thế nào để thực hiện tốt các nhu cầu đó). Trên thực tế sau nhiều năm làm công tác CVHT, tôi nhận thấy điều mong mỏi nhất của SV đối với CVHT có thể được liệt kê như sau: - Đối với SV năm nhất:

+ Hướng dẫn cho SV tìm hiểu chương trình đào tạo của ngành mà SV đã trúng tuyển. Điều này đôi khi phi lý nhưng thực sự là cần thiết vì rất nhiều SV sau khi kết thúc học kì 1 năm học thứ nhất vẫn không biết chương trình đào tạo của mình như thế nào, mình sẽ học cái gì. Một khó khăn nữa mà nguyên nhân từ phía nhà trường là chương trình đào tạo cũng thay đổi liên tục. Vì vậy, CVHT cần phải cập nhật và hướng dẫn cụ thể cho SV khi có những thay đổi.

+ Hướng dẫn cho SV cách đăng kí học phần trong từng học kỳ, tư vấn cho SV chọn các học phần tự chọn để phù hợp với khả năng và chuyên ngành mà SV đang theo học. Vấn đề này rất quan trọng, SV vẫn có thể tìm hiểu điều này từ những nguồn thông tin khác như SV các khóa trên hay bạn bè cùng khóa, cùng lớp… nhưng nguồn mà SV tin tưởng nhất, giúp SV chọn lựa tốt nhất, chính xác nhất vẫn là CVHT. - Đối với SV các năm kế tiếp và SV năm cuối:

+ CVHT quan tâm và dành nhiều thời gian để giải đáp và tư vấn kịp thời cho SV. CVHT thông qua tình hình học tập, kết quả học tập của SV để tư vấn hướng dẫn cho SV trong việc đăng kí, điều chỉnh KHHT cho phù hợp với năng lực và hoàn cảnh của từng SV

+ Tư vấn cho SV về định hướng nghề nghiệp trong tương lai, giúp SV đề ra mục tiêu cho tương lai, trao đổi, góp ý về đặc tính nghề nghiệp, tình trạng môi trường làm việc, thị trường việc làm…

Trong hoàn cảnh hiện tại, giảng viên vừa tham gia giảng dạy vừa kiêm nghiệm công tác CVHT. Để hoàn thành yêu cầu của nhà trường và nhu cầu của SV, nhiều cán bộ làm công tác CVHT (do khá mới mẻ) cũng gặp không ít khó khăn. Khó khăn lớn nhất có lẽ là về thời gian và khó khăn thứ 2 là những quy định của nhà trường về chương trình đào tạo, công tác CVHT… vẫn chưa cụ thể, vẫn còn trong giai đoạn sửa đổi và thay đổi nhiều làm CVHT không nắm bắt kịp để phổ biến cho SV (nên mới xảy ra trường hợp SV phải email hỏi trực tiếp BGH nhà trường). Tuy nhiên, sau nhiều năm

47

làm công tác CVHT, tôi có 1 số kinh nghiệm muốn chia sẻ, những kinh nghiệm này đã giúp tôi hoàn thành nhiệm vụ CVHT được tốt hơn. - Buổi gặp gỡ đầu tiên với các SV mới vào trường vô cùng quan trọng. Trong

buổi gặp gỡ này, CVHT và SV phải thống nhất được cách làm việc (quy định về thời gian gặp gỡ, quy định về cách xử lý công việc…) để 2 bên có thể làm việc với nhau tốt nhất.

- CVHT phải chọn và bầu ra được 1 ban cán sự lớp uy tín, đoàn kết và biết cách làm việc. CVHT nên biết được mặt mạnh và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên trong ban cán sự. Nếu làm được việc này, CVHT sẽ đỡ mất thời gian rất nhiều cho những công việc về sau.

- Đừng quên các buổi họp lớp, các buổi họp này là cơ hội để lắng nghe những tâm tư nguyện vọng, những khó khăn thắc mắc của SV. Sau các buổi họp nên có những nhận xét, những đánh giá, những phương hướng giải quyết, phổ biến những thông báo, quy chế mới hay những kế hoạch cần phải thực hiện trong thời gian sắp tới. Hiện tại, hệ thống cổng CNTN ở ĐHCT rất tốt (website, email…) chính hệ thống này là cánh tay đắc lực để CVHT giảm thiểu thời gian họp lớp. Tuy nhiên, cách tiếp xúc trực tiếp (họp lớp) vẫn có một hiệu quả nhất định. Vì thế, trong 1 năm học CVHT nên có ít nhất 3 buổi để gặp gỡ với SV của mình. Trên thực tế, CVHT có thể đưa ra những khoảng thời gian rảnh để SV có thể gặp trao đổi ngoài giờ.

- CVHT phải hiểu thật kỹ chương trình đào tạo ngành mà SV đang theo học, cập nhật kịp thời những thay đổi từ phía nhà trường, kịp thời phổ biến cho SV khi có những thay đổi đó.

- Cần có những biện pháp hỗ trợ những SV có hoàn cảnh khó khăn, SV cá biệt, những SV này thời gian học tập ít vì phải đi làm thêm hay mê trò chơi nào đó. CVHT cần phối hợp với Bộ môn, với Khoa và với nhà trường để có biện pháp giúp đỡ hợp lý. Để thực hiện được điều này không quá khó, chính ban cán sự lớp, ban chấp hành đoàn, sự theo dõi kết quả học tập và những buổi gặp gỡ trên lớp sẽ giúp CVHT biết được hoàn cảnh của SV. Rất nhiều CVHT cho rằng công việc này không cần thiết vì nhà trường đã có phòng Công tác sinh viên và các hệ thống phòng ban khác (chi hội, đoàn thanh niên…) giúp đỡ. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm bản thân, tôi thấy rằng công việc này dù nhỏ nhưng hiệu quả lại rất lớn. Chính việc nhỏ này giúp rất nhiều cho công tác CVHT, đơn giản khi lấy cái tình đối đãi với nhau thì chắc chắn cái tình đó sẽ được đền đáp, một khi CVHT đã tạo được lòng tin yêu của SV thì những việc khác sẽ rất trôi chảy. Với tuổi đời còn trẻ và chỉ làm CVHT vài năm gần đây, tất cả những điều nêu

trên nhưng đúc kết những kinh nghiệm mà tôi đã trãi qua, với mong muốn tạo môi trường làm việc và học tập tốt cho cả CVHT lẫn SV, tôi mong nhận được sự góp ý của các Thầy Cô để có thể hoàn thiện công tác CVHT của mình tốt hơn.

48

VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP VÀ NHIỆM VỤ CỦA SINH VIÊN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC

BM Ngữ Văn - Khoa KHXH &NV

Hoạt động học tập tại các trường Đại học hiện nay là một vấn đề tương đối phức tạp đối với sinh viên, đặc biệt là những sinh viên năm thứ nhất. Cho nên, sự hỗ trợ của cố vấn học tập (CVHT) là hết sức cần thiết. Từ khi chuyển sang hệ thống đào tạo theo học chế tín chỉ, vai trò của CVHT càng trở nên quan trọng và nặng nề hơn. Để hoàn thành tốt vai trò của mình, CVHT cần phải đáp ứng một số yêu cầu nhất định. Và, để hoàn thành được nhiệm vụ học tập của mình, sinh viên (SV) cũng cần phải có một số thay đổi quan trọng. Trong phạm vi của bài viết nhỏ này, người viết xin chia sẻ một số suy nghĩ của mình về vai trò, nhiệm vụ của CVHT và SV ở trường đại học.

1. Yêu cầu đối với CVHT Lớp học là một tổ chức cho nên cần phải có một người quản lí chung. Ở trường

phổ thông có giáo viên chủ nhiệm, còn ở bậc Đại học CVHT là người giữ vai trò này. Ở mỗi bậc học, vai trò của người quản lí này có khác nhau. Không ít người đã nhầm lẫn vai trò của CVHT ở bậc Đại học với vai trò của giáo viên chủ nhiệm ở bậc Trung học phổ thông. Điều này làm cho nhiều CVHT không thực hiện đúng trách nhiệm và phát huy hết vai trò của mình. Trong khi ở trường phổ thông giáo viên chủ nhiệm là người đứng đầu và chịu trách nhiệm chính về mọi vấn đề của lớp thì CVHT ở trường đại học là “nhà tư vấn” – người thường xuyên được SV hỏi ý kiến về các công việc. Tất cả các hoạt động của lớp ở bậc Đại học không thuộc phạm vi quyết định của CVHT mà thuộc quyền quyết định của mọi thành viên trong lớp, trong đó chịu trách nhiệm chính về mặt tổ chức là ban cán sự hay ban chấp hành chi đoàn. Do vậy nên mối quan hệ giữa CVHT và SV là mối quan hệ không thường xuyên và không gắn bó như mối quan hệ giữa giáo viên chủ nhiệm và học sinh phổ thông. Để đạt hiệu quả trong các mặt hoạt động của cả thầy và trò, mối quan hệ này cần được điều chỉnh từ không thường xuyên sang thường xuyên, đều đặn; từ có khoảng cách sang thân thiện, gắn bó trên cơ sở hỗ trợ và hợp tác lẫn nhau. Để làm được điều này, cả CVHT và SV phải thực hiện đúng trách nhiệm và nghĩa vụ của mình.

Trách nhiệm của CVHT là người tư vấn, theo dõi và hỗ trợ SV trong học tập và trong các sinh hoạt xã hội. Để hoàn thành vai trò này, CVHT phải chuẩn bị cho mình một nền tảng vững chắc.

Thứ nhất, CVHT phải tạo được sự tin cậy đối với SV. Để có thể đạt được điều này, CVHT phải quán xuyến được toàn bộ nội dung chương trình học. Có thể thấy được yêu cầu quan trọng này đối với vai trò CVHT quản lí SV năm thứ nhất. Mới chuyển từ môi trường Trung học phổ thông sang Đại học, SV bỡ ngỡ rất nhiều. Từ chỗ hoàn toàn lệ thuộc vào giáo viên chủ nhiệm và học tập theo kế hoạch sắp xếp của Trường, Sở, Bộ Giáo dục, SV phải tự lập hoàn toàn: phải tự sắp xếp kế hoạch học tập bốn năm của mình một cách hợp lí, khoa học. Do đó, họ thường xuyên cần sự tư vấn hỗ trợ của CVHT. Có nắm bắt được cụ thể, chính xác chương trình học của SV, CVHT mới có thể tư vấn chi tiết cho SV những điều họ cần biết. CVHT chính là chỗ dựa duy nhất của SV trong giai đoạn này. Vì vậy sự hướng dẫn kĩ càng, thông tin chính xác từ CVHT sẽ giúp SV đi những bước đầu thuận lợi. Khi đã có được sự tin cậy, công việc sau này của thầy và trò sẽ thuận lợi hơn.

49

CVHT còn phải luôn luôn cập nhật những thông tin mang tính chất thời sự của Phòng Đào tạo như: thông tin mở mạng cho SV lập kế hoạch học tập từng học kì; thông tin duyệt kế hoạch học tập cho SV; thông tin về việc đăng ký học phần trên mạng đối với các khoá, các lớp; thông tin xoá các nhóm học phần…

Ngoài ra, CVHT phải là người có kinh nghiệm và hiểu biết trong hầu hết các phong trào. Song song với kết quả học tập, thành tích hoạt động phong trào cũng là một mặt để đánh giá SV. Cho nên, khi bước vào môi trường Đại học, câu hỏi SV thường được đặt ra với CVHT là “Em rất muốn tham gia phong trào, em nên tham gia những hoạt động như thế nào?”. Khi đó, CVHT cần thiết phải đưa ra những định hướng tương đối hợp lí và có giá trị thực sự đối với SV. CVHT cần có phân tích cụ thể cùng lời khuyên thiết thực để có thể giúp SV điều hoà được hai mặt học tập và phong trào. Làm sao để SV vừa tham gia hoạt động vừa đảm bảo chất lượng học tập, làm sao để những hoạt động mà SV tham gia phải vừa có ý nghĩa xã hội, vừa có ích cho bản thân. Tránh để SV có ý nghĩ sai lầm rằng học tập ở trường Đại học chỉ cần điểm rèn luyện là đủ, hoặc ngược lại. Có như vậy, việc tham gia phong trào và học tập mới được điều phối hợp lí, hài hoà.

Thứ hai, CVHT phải là người đồng hành cùng với SV trên mọi nẻo đường. Khi đảm nhận vai trò CVHT, bản thân giảng viên phải nắm bắt tình hình lớp và phải có biện pháp để theo dõi thường xuyên và kịp thời giải quyết các vấn đề xảy ra trong lớp. Để làm được điều này, Bộ môn, Khoa cần hết sức hạn chế việc thay đổi CVHT mà nên để một giảng viên cố vấn một lớp từ năm thứ nhất cho đến khi tốt nghiệp. Bởi vì muốn xây dựng mối quan hệ, muốn tạo sự tin tưởng lẫn nhau, giữa CVHT và SV cần phải có đủ thời gian hiểu biết lẫn nhau. Một tập thể vững mạnh bao giờ cũng phải dược xây dựng dựa trên sự đoàn kết, thống nhất và sự hiểu biết, thông cảm lẫn nhau. Do vậy sự thay đổi thường xuyên CVHT có thể dẫn đến sự đảo lộn mọi hoạt động của lớp, kể cả kế hoạch học tập của SV. Những trường hợp này xảy ra không nhiều nhưng nếu có xảy ra thì nó thường gây nên những tác động bất lợi.

Thứ ba, CVHT phải là một người nhiệt tình, kiên nhẫn và có tinh thần trách nhiệm. Với vai trò là CVHT, công việc đặt ra đối với họ không phải là ít, trong đó quan trọng và nặng nề nhất là phải theo dõi kế hoạch học tập của SV. Quan trọng bởi lẽ nó quyết định hiệu quả, tiến độ học tập bốn năm của SV. Nặng nề bởi vì “duyệt kế hoạch học tập” không phải chỉ là công việc CVHT lên mạng đánh dấu check vào mục “Duyệt tất cả các học phần” là xong chuyện. CVHT phải duyệt rất nhiều lần cho một SV trong suốt bốn năm đại học. Họ không chỉ duyệt kế hoạch học tập lần đầu ở năm thứ nhất, mà còn phải duyệt trong từng học kì, từng đợt đăng ký học phần của SV. CVHT còn phải rà soát, kiểm tra, đối chiếu điều chỉnh của từng SV trong từng đợt với toàn bộ chương trình học để kịp thời chấn chỉnh nếu SV bỏ sót học phần hoặc đăng ký sai quy trình. Một sự sơ suất nhỏ có thể làm ảnh hưởng rất lớn đến cả tiến độ học tập của SV, do đó đòi hỏi rất cao ở CVHT tinh thần trách nhiệm và nhiệt tình trong công việc. Ngoài ra, CVHT còn phải dành thời gian trong tuần để gặp gỡ SV, để tư vấn, hỗ trợ khi SV cần nhằm kịp thời xử lí các vấn đề, tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra.

Đối với giảng viên Khoa KHXH và NV công việc CVHT gặp nhiều khó khăn bởi lẽ giảng viên phải kiêm nhiệm nhiều công tác (học tập, soạn bài giảng, tham gia / tổ chức các phong trào trong đơn vị và trong SV…) trong đó có công tác CVHT. Cho nên áp lực từ công việc rất nhiều. Thực tế, có những CVHT không thể nào quán xuyến hết công việc được giao, không kiểm tra được hết lịch trình học tập của từng SV. Điều

50

này dẫn đến nhiều SV không tốt nghiệp như dự định do sai sót trong khâu đăng ký học phần.

2. Yêu cầu đối với SV Để tạo dựng mối quan hệ hỗ trợ, hợp tác giữa CVHT và SV nhằm tạo điều kiện

để CVHT hoàn thành nhiệm vụ của mình, sự nỗ lực của bản thân CVHT thôi là chưa đủ. Công tác của cả thầy và trò có thật sự hiệu quả hay không còn tuỳ thuộc rất nhiều từ phía SV. Bởi vì, CVHT chỉ là người để SV tham khảo ý kiến khi cần thiết còn tiến hành công việc và chịu trách nhiệm chính là bản thân họ. Cho nên, SV cần thiết phải thay đổi thói quen, phong cách học tập và làm việc ở trương phổ thông trung học của mình

Thứ nhất, học tập và sinh hoạt trong môi trường Đại học đòi hỏi SV phải có tính tự lập cao. Mặc dù CVHT nhiệt tình hướng dẫn, hỗ trợ về mọi mặt nhưng SV phải ý thức được rằng mình đã lớn và mình phải chịu trách nhiệm đối với bản thân mình. Do vậy SV tự tìm hiểu, tự tiến hành, từ việc lên kế hoạch, quy trình thực hiện cho đến dự kiến kết quả…Không giống như ở bậc phổ thông, CVHT không phải là người cầm tay chỉ việc mà chỉ là người định hướng. Khi gặp phải bất cứ vấn đề nào, SV cần phải tự mình nghiên cứu, tìm hiểu và giải quyết, chỉ khi thật sự khó khăn và thật sự cần thiết mới nhờ đến CVHT. SV phải xem môi trường Đại học là môi trường học tập và rèn luyện để hoàn thiện bản thân. Đây là giai đoạn SV bắt đầu tiếp xúc với nghề nghiệp, cho nên, có được thói quen tự lập là bước thành công đầu tiên của SV trong sự nghiệp của họ sau này.

Thứ hai, SV cần phải năng động, tháo vát trong mọi hoạt động. Tất cả các hoạt động ở môi trường Đại học đều đa dạng và có tính cạnh tranh cao. Nếu SV quen đi theo lối mòn cũ thì sự hỗ trợ của CVHT không thật sự phát huy tác dụng. Cần nhớ rằng, CVHT chỉ là người dẫn dắt, định hướng, còn quyền quyết định là thuộc về SV, do vậy trước các tình huống, SV cần phải đủ tự tin và đủ khả năng đưa ra những quyết định sáng suốt nhất. Muốn vậy, SV cần quan sát chung quanh, học hỏi kiến thức, kinh nghiệm từ nhiều nguồn, nhiều nẻo. Kinh nghiệm không chỉ có được thông qua CVHT mà còn có thể thông qua bạn bè cùng khóa và khóa trước. Hiện nay những thông tin về chương trình đào tạo, về nội dung dạy học có thể được tìm thấy từ nhiều nguồn khác nhau: sách vở, thư viện, internet… Thoát khỏi chiếc tháp ngà chật hẹp của mình, hòa mình thực sự vào môi trường đại học cao rộng, chia sẻ cùng thầy cô, bạn bè, anh chị… SV có thể học tập được rất nhiều.

3. Một số biện pháp xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa CVHT và SV Để hoàn thành được nhiệm vụ của một CVHT và của SV, giữa CV và SV cần

thiết lập được mối quan hệ tốt đẹp, bền vững. Để xây dựng được mối quan hệ thân thiện, hợp tác giữa CVHT và SV, ngoài việc đề ra yêu cầu cho cả hai phía về phẩm chất và năng lực như đã nêu, CVHT còn phải có những cách thức, biện pháp thực hiện cụ thể, thiết thực.

Trên tinh thần hỗ trợ và hợp tác, CVHT phải thoả thuận với SV những quy định và những “điều khoản” cụ thể trong công việc. Những vấn đề này cần thiết được đưa ra vào buổi gặp mặt giữa CVHT và SV vào đầu năm thứ nhất. Tuỳ theo tình hình thực tế và trường hợp ngoại lệ, những quy định có thể được thay đổi. Để công tác CVHT thực hiện thuận lợi, CVHT nên trao đổi với SV những vấn đề sau:

51

- Thời gian có thể gặp SV trong tuần. - Thời gian có thể nhận và nghe điện thoại. - Công việc và trách nhiệm của ban cán sự, ban chấp hành chi đoàn. - Phải báo cáo với CVHT nếu có sự điều chỉnh kế hoạch học tập để CVHT dễ

dàng theo dõi và kiểm soát tiến độ hoàn thành học phần của SV. - Thời gian họp lớp định kì.

……. Những quy định đã nêu trên giữa CVHT và SV là rất cần thiết. Nó giúp cho

công tác của hai bên đi vào quỹ đạo, không gây phiền hà và ảnh hưởng đến công việc của nhau. Đồng thời, biện pháp này còn giúp CVHT và SV chủ động về thời gian, công việc và giúp cho CVHT phát huy được vai trò trong công tác.

Bên cạnh đó, CVHT phải đảm bảo tính công bằng, giữa vố vấn và SV phải tôn trọng lẫn nhau. CVHT là người đầu tiên có quyền kí duyệt, xác nhận các yêu cầu, đơn từ của SV như: xin miễn giảm học phí, xin học bổng, xin trợ cấp…CVHT không nên tiến hành theo cảm tính mà phải dựa trên những cơ sở xác thực, tránh tình trạng có những SV thật sự gặp khó khăn thì không được giải quyết. Có như vậy, người CVHT mới tạo được lòng tin trong SV. CVHT và SV cần thẳng thắn trong việc góp ý lẫn nhau để hiểu rõ nhau hơn và xây dựng mối quan hệ thật sự thân thiện. SV khi gặp vấn đề gì không thoả đáng về CVHT cần trực tiếp nêu ý kiến. Ngoài ra, CVHT khi đóng góp ý kiến cho SV cần tế nhị. Những việc chung thì đóng góp trước lớp nhưng những vấn đề cá nhân thì cần tư vấn, góp ý kiến riêng. Lứa tuổi của SV vốn dễ nhạy cảm và cũng dễ bị tổn thương. Sự góp ý không khéo léo vô tình sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Thực tế cho thấy, nhiều SV dựa vào sự nhiệt tình, thân thiện của CVHT đã có những hành động, lời nói thiếu tôn trọng đối với CVHT (và cả cán bộ giảng dạy). Điều này nhất thiết phải có sự điều chỉnh. CVHT cũng phải tỏ ra đĩnh đạc, vững vàng trước SV. Mọi công việc phải được xử lí trên mối quan hệ thầy trò, tránh kiểu giao tiếp như người “bằng vai phải lứa”. Có như vậy, khi gặp vấn đề SV mới không ỷ lại và nghiêm túc giải quyết. Trong bất kì mối quan hệ nào, sự phân định ranh giới là hết sức cần thiết. Đối với quan hệ thầy trò, sự phân định này càng quan trọng và cần thiết hơn. Đây cũng là một yếu tố góp phần đánh giá nhân cách và sự thành công trong công tác của CVHT và SV.

Có thể thấy rằng, vai trò của CVHT là rất quan trọng và hết sức cần thiết đối với SV trong các hoạt động học tập ở bậc Đại học. Nhưng CVHT chỉ có thể thực hiện đúng và phát huy hết vai trò khi đặt trong mối quan hệ với SV. Ngược lại, SV có thể hoàn thành tốt chương trình học và nắm bắt đầy đủ các thông tin cần thiết trong học tập khi nhận được sự hướng dẫn và hỗ trợ của CVHT. Cho nên, CVHT và SV là hai đối tượng cơ bản tương tác lẫn nhau để mỗi bên hoàn thành nhiệm vụ của mình. Việc xây dựng mối quan hệ hợp lí giữa họ là rất cần thiết và quan trọng.

Trên đây đã nêu những vấn đề khái quát đã được bản thân đúc kết qua quá trình học tập và công tác trong môi trường Đại học. Tuỳ vào từng điều kiện, các vấn đề nêu trên sẽ được xây dựng thành những mục tiêu cụ thể đáp ứng yêu cầu công tác thực tế của CVHT để vai trò của CVHT được hiểu đúng, hiểu đủ và được phát huy hợp lí.

52

NÂNG CAO VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG HỌC CHẾ TÍN CHỈ

Lê Nguyễn Ngọc Huỳnh Khoa Khoa học Chính trị

1. MỤC TIÊU Nắm được những ưu điểm, những khó khăn, vướng mắc về công tác CVHT kể

từ khi Trường chủ trương chuyển đổi đào tạo tín chỉ đến nay. Đề xuất cách khắc phục những khó khăn, biện pháp để nâng cao vai trò của

CVHT trong thời gian tới.

2. NỘI DUNG Kể từ khi Nhà trường chủ trương chuyển đổi đào tạo tín chỉ đến nay, về khía

cạnh quản lý cấp đơn vị nhận thấy: - Được sự hỗ trợ tích cực từ phía Ban giám hiệu, Phòng Đào Tạo, Phòng Công

tác SV, và một số phòng ban khác, cấp đơn vị đã quản lý cố vấn học tập tốt hơn thông qua các công tác như: duyệt kế hoạch học tập cho SV, xét học bổng, điểm rèn luyện, quản lý lớp,… Thực hiện tốt nhiệm vụ là cầu nối thông tin giữa nhà trường với SV thông qua việc thông báo kết quả học tập của SV với gia đình.

- Cố vấn học tập là người tư vấn và hỗ trợ sinh viên phát huy tối đa khả năng học tập, lựa chọn học phần phù hợp để đáp ứng mục tiêu tốt nghiệp và khả năng tìm được việc làm thích hợp; theo dõi thành tích học tập của sinh viên nhằm giúp sinh viên điều chỉnh kịp thời hoặc đưa ra một lựa chọn đúng trong quá trình học tập; Quản lý, hướng dẫn, chỉ đạo lớp được phân công phụ trách đảm bảo các quyền và nghĩa vụ của sinh viên. Qua đó vai trò của CVHT được thể hiện rõ hơn, kiểm soát được tiến độ học tập của lớp mình quản lý và góp phần không nhỏ vào việc quản lý của Khoa ngành đào tạo.

- Học chế tín chỉ (phương thức đào tạo theo hình thức tín chỉ) là một hình thức đào tạo không giới hạn thời gian học tập, sinh viên phải tích lũy khối lượng kiến thức định sẵn, khi nào tích lũy xong thì ra trường. Nét đặc trưng của hệ thống tín chỉ là kiến thức được cấu trúc thành các học phần. Do đó, lớp học được tổ chức theo từng học phần; đầu mỗi học kỳ, SV được đăng ký các học phần thích hợp với năng lực và hoàn cảnh của họ và phù hợp với quy định chung nhằm đạt được kiến thức theo một ngành chuyên môn chính nào đó theo sở thích và định hướng nghề nghiệp của SV sau này. Ưu việt của hình thức đào tạo tín chỉ là SV được hoàn toàn chủ động lựa chọn trong việc tích lũy nhóm kiến thức phù hợp với định hướng nghề nghiệp, phù hợp năng lực, sở thích cá nhân và phù hợp với kế hoạch cá nhân. Tuy nhiên, đào tạo theo hình thức tín chỉ cũng có những khiếm khuyết nhất

định, cần nhận diện và tìm kiếm giải pháp khắc phục: - SV tự thiết kế cho mình kế hoạch học tập, tự xây dựng thời khóa biểu của riêng

mình dựa vào chương trình đào tạo của nhà trường. Như vậy SV có đủ kiến thức, kinh nghiệm để thiết kế cho mình một kế hoạch học tập phù hợp với định hướng nghề nghiệp của mình hay không? Phần lớn SV hệ chính qui vừa tốt nghiệp THPT chưa hiểu biết nhiều về lĩnh vực mình sẽ học, việc học hỏi kinh

53

nghiệm từ các thế hệ sinh viên khóa trước cũng hạn chế nhất là trong những năm đầu tiên áp dụng học chế tín chỉ. Hầu hết sinh viên đều gặp khó khăn khi lựa chọn và đăng ký học phần, do SV không biết nên đăng ký học phần nào trước, học phần nào sau.

- Trước đây khi đào tạo theo hình thức niên chế, nhà trường quản lý sinh viên theo lớp, mỗi lớp có 01 GVCN. Lớp là tổ chức tương đối chặt chẽ, thống nhất và bao quát toàn bộ các lĩnh vực từ học tập, thi cử, đến việc tham gia các phong trào, các hoạt động đoàn thể, hoạt động xã hội, kể cả sinh hoạt nội trú… Đơn vị lớp trong hệ niên chế ổn định và xuyên suốt qua các năm học cho đến khi SV ra trường. Trong khi đó theo học chế tín chỉ, xuất hiện đồng thời hai hệ thống tổ chức (lớp theo khoa chuyên ngành và lớp theo mỗi học phần). Trong đó, lớp sinh viên (lớp theo chuyên ngành) giữ cố định trong cả khóa học, nơi hình thành các tổ chức đoàn thể của sinh viên, tổ chức đánh giá kết quả rèn luyện của SV, song chỉ là danh nghĩa và hình thức bởi 90% thời gian ở trường SV lên lớp theo lớp học phần. Trong khi đó lớp học phần là tạm thời, cấu trúc nội bộ lỏng lẻo, nơi thông báo các thông tin về học tập và tổ chức các hoạt động học tập liên quan đến học phần đó. Vì vậy, việc theo dõi mức độ chuyên cần trong học tập và xét kết quả rèn luyện của sinh viên là một vấn đề nan giải. Qua đó cho ta thấy sự đa dạng trong công tác quản lý sinh viên trong đào tạo tín

chỉ. Quản lý sinh viên trong đào tạo theo tín chỉ có thể xem như là quản lý “động”. Việc quản lý theo kiểu “động“ là một khó khăn, thách thức và đòi hỏi phải thay đổi nhận thức và cách thức tổ chức đào tạo, cách thức quản lý SV. - Theo các qui định của Điều lệ trường ĐH thì khoa là đơn vị quản lý hành chính

cơ sở của trường. Vì vậy Trưởng khoa chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng thực hiện một số hoạt động quản lý sinh viên của khoa mình theo phân cấp của Hiệu trưởng. Vì cố vấn học tập được phân công theo lớp sinh viên (Lớp sinh viên theo chuyên ngành) cho nên cố vấn học tập là người thừa ủy quyền của Trưởng khoa thực hiện một số nội dung trong công tác quản lý sinh viên trong phạm vi lớp được phân công. Vì vậy, cố vấn phải chịu sự quản lý, giám sát của Trưởng khoa khi thực hiện hoạt động quản lý sinh viên.

- Như vậy tiêu chuẩn của một Cố vấn học tập phải như thế nào để có thể đảm nhiệm được nhiệm vụ trên. Phải là giảng viên hoặc giảng viên kiêm nhiệm và chuyên viên hay không? Vấn đề cần thảo luận là: Chuyên viên các phòng (không phải là GV kiêm nhiệm) có thể là CVHT không? Về vấn đề này nên xem xét ở nhiều góc độ khác nhau: Nếu CVHT chỉ bổ nhiệm từ số các giảng viên, giảng viên kiêm nhiệm sẽ có các

ưu việt sau: 1. Nhiệm vụ của cố vấn học tập bao hàm cả việc tư vấn phương pháp học đại

học, phương pháp nghiên cứu khoa học, kỹ năng thu thập, xử lý tài liệu học tập và định hướng nghề nghiệp tương lai.

2. Mỗi cố vấn học tập cho 01 lớp SV, mà lớp sinh viên được thành lập theo chuyên ngành thuộc khoa nên cố vấn học tập phải là GV của khoa đó;

Tuy nhiên, nếu CVHT chỉ là giảng viên sẽ có các bất lợi sau đây:

54

1. Tạo sự quá tải trong khối lượng công việc của GV, nặng về quản lý hành chính, sự vụ mà không còn nhiều thời gian cho công tác chuyên môn cũng như việc tìm hiểu hoàn cảnh, tâm tư tình cảm của SV,...

2. Hiện tại ở trường, có rất nhiều chuyên viên của các Khoa, Viện, Bộ môn trực thuộc Trường có khả năng đảm nhận và thực hiện tốt công việc này đặc biệt là các cán bộ phụ trách công tác đào tạo như Chánh văn phòng, trợ lý giáo vụ,…Đây là một bộ phận nắm vững chương trình đào tạo của ngành do Khoa quản lý, thường xuyên tiếp xúc với sinh viên, hiểu rõ hoàn cảnh, tâm tư tình cảm của SV…

Vì vậy, theo chúng tôi nếu chọn chuyên viên phụ trách đào tạo cùng với một số giảng viên có kinh nghiệm và sự hiểu biết về chương trình đào tạo cũng như có sự nhiệt tâm với công tác CVHT để đảm nhận công việc CVHT là phù hợp với tình hình hiện nay.

3. ĐỀ XUẤT - Để phát huy vai trò, chức năng và nhiệm vụ của GVCVHT, các cơ sở giáo dục

đại học cần thiết phải xây dựng quy trình công tác CVHT một cách khoa học, đồng thời phải tổ chức lại công tác chủ nhiệm lớp, tách biệt với công tác CVHT. Đặc biệt tăng cường vai trò của Phòng Công tác Học sinh – Sinh viên trong việc tư vấn cho sinh viên về các thủ tục hành chính, các vấn đề về đời sống học đường, v..v… thông qua các hình thức tư vấn trực tiếp, tư vấn qua e-mail đồng thời công khai hóa một cách đầy đủ các thủ tục liên quan đến sinh viên và hướng dẫn chi tiết trên website để sinh viên dễ dàng thực hiện nhằm giảm bớt nhiệm vụ cho giảng viên chủ nhiệm lớp.

- Trang bị cho đội ngũ CVHT những kiến thức, trao đổi kinh nghiệm cần có của CVHT.

- Phối hợp và giúp đỡ CVHT giải quyết các vấn đề nảy sinh. - Đánh giá kết quả hoạt động của CVHT trong từng học kỳ (năm học). - Dựa vào đánh giá kết quả từng học kỳ(năm học) để kiện toàn, củng cố lại hệ

thống CVHT để hệ thống này hoạt động ngày càng có chất lượng và hiệu quả.

55

VAI TRÒ CỦA GIẢNG VIÊN CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO THEO HỌC CHẾ TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ

THỰC TRẠNG VÀ PHƯƠNG HƯỚNG Hồ Thị Hà

CVHT Lớp SP.GDCD K35 - Khoa Khoa học Chính trị Từ năm 2007, Đại học Cần Thơ đã chuyển đổi sang đào tạo theo học chế tín chỉ

(HCTC), đây được coi là một bước đột phá trong đào tạo nói chung và trong lĩnh vực dạy và học nói riêng. HCTC là một hình thức đào tạo được hầu hết các nước tiên tiến trên thế giới áp dụng vì nó phân chia kiến thức đào tạo thành những đơn vị học tập mà sinh viên có thể tự sắp xếp để tích lũy được ở những thời gian và không gian khác nhau. Tùy điều kiện của mỗi người, người học có thể học nhanh hơn hay muộn hơn so với tiến độ bình thường, có thể thay đổi chuyên ngành học ngay giữa tiến trình học tập mà không phải học lại từ đầu. HCTC còn tạo ra một "ngôn ngữ chung" giữa các trường ĐH, tạo điều kiện cho việc chuyển đổi giữa các trường trong nước và trên thế giới, rất thuận lợi trong các chương trình đào tạo liên kết.

Trong đào tạo theo HCTC, giảng viên cố vấn học tập (CVHT) là người có ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành công trong học tập và lựa chọn nghề nghiệp của người sinh viên. Mỗi CVHT là một nhân tố then chốt trong mối quan hệ giữa nhà trường - sinh viên – thị trường lao động; là một chuyên gia tư vấn về học tập và việc làm cho sinh viên, đồng hành cùng sinh viên trong suốt quá trình học tập. Tuy nhiên, hiện nay tại Đại học Cần Thơ CVHT lại đang “quá tải” về nhiệm vụ. Do đó, chất lượng công tác CVHT không đạt hiệu quả như mong muốn. Vậy thực trạng như thế nào? Và phương hướng giải quyết ra sao để công tác CVHT tại Đại học Cần Thơ đạt kết quả tốt?

1. Thực trạng 1.1 Thành tựu đạt được - Được sự quan tâm và chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo trường đến CVHT

trong quá trình quản lý sinh viên học tập theo HCTC. - Đa phần các CVHT đã nắm bắt được nội dung và phương thức đào tạo của

HCTC, nên đã tư vấn kịp thời những nhu cầu của sinh viên trong qúa trình học tập

- Cơ sở vật chất phục vụ cho quá trình học tập của sinh viên cũng như giúp CVHT nắm bắp kịp thời những thay đổi trong HCTC từng bước được quan tâm và đáp ứng như: Trung tâm học liệu, đặc biệt là website điện tử…

1.2 Hạn chế Bên cạnh những thành tựu đạt được như trên thì công tác CVHT tại Trường

ĐHCT vẫn còn những bất cập. Tuy có nhiều nguyên nhân như không đủ đội ngũ giảng viên có kinh nghiệm làm công tác CVHT, cơ sở vật chất và kinh phí cho công tác này chưa thật đồng bộ… Nhưng nguyên nhân chính vẫn là do chưa đánh giá đúng vai trò, chức năng và nhiệm vụ của CVHT. - Nhà trường vẫn chưa tổ chức được các buổi tập huấn cũng như hội thảo về công

tác CVHT để cho các cán bộ làm nhiệm vụ CVHT hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình. Cũng như nâng cao kỹ năng làm công tác CVHT.

56

- Về phía CVHT do “quá tải” về công việc, một số CVHT vừa kiêm nhiệm công tác giảng dạy, vừa làm CVHT đồng thời phụ trách các công tác đoàn thể như: Đoàn TN, Công đoàn… nên không có thời gian gặp gỡ và tư vấn cho sinh viên kịp thời. Một số CVHT còn hiểu sai về chức năng và nhiệm vụ CVHT nên chưa giải quyết tốt đồng bộ những yêu cầu sinh viên và nhà trường đặt ra.

2. Phương hướng giải quyết CVHT có vai trò đặc biệt quan trọng, không thể thiếu trong đào tạo theo học

chế tín chỉ, quyết định sự thành công của quá trình đào tạo của nhà trường nói chung cũng như sự thành công của sinh viên nói riêng. Vì vậy, mỗi CVHT và hệ thống đào tạo trường phải nắm và hiểu rõ vai trò, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của CVHT, từ đó sẽ giúp xây dựng hệ thống các nhiệm vụ của người CVHT phù hợp với bản chất của đào taọ theo học chế tín chỉ.

Chức năng - Tư vấn và định hướng quá trình học tập và lựa chọn nghề nghiệp của sinh viên. - Giám sát quá trình học tập và lựa chọn nghề nghiệp của sinh viên. - Tham mưu cho lãnh đạo trường, khoa và bộ môn các vấn đề liên quan đến công

tác quản lý đào tạo, nghiên cứu khoa học và đào tạo theo nhu cầu xã hội. Nhiệm vụ:

- Hướng dẫn sinh viên nắm vững các quy chế đào tạo của Bộ GD&ĐT và các quy định về đào tạo của trường.

- Tư vấn cho sinh viên về chương trình đào tạo: mục tiêu, nội dung,… ; đồng thời tư vấn cho sinh viên chọn ngành nghề phụ.

- Tư vấn cho sinh viên cách thức xây dựng kế hoạch học tập cho toàn khóa học đảm bảo sự phù hợp với năng lực và hoàn cảnh của sinh viên;

- Hướng dẫn sinh viên đăng ký học phần ở từng học kỳ để hoàn thành kế hoạch học tập đã lập;

- Tư vấn cho sinh viên về phương pháp học tập và nghiên cứu khoa học; - Hướng dẫn cho sinh viên tham gia các hoạt động học thuật, nghiên cứu khoa

học; - Tư vấn hướng nghiệp và việc làm cho sinh viên; - Giúp đỡ sinh viên giải quyết những khó khăn trong học tập và nghiên cứu khoa

học. Để phát huy vai trò, chức năng và nhiệm vụ của CVHT trong đào tạo theo

HCTC, Nhà trường cần thiết phải xây dựng quy trình công tác CVHT một cách khoa học, thành lập Hội đồng CVHT cấp trường và có sự nắm bắt và chỉ đạo sát sao hơn nữa, đồng thời phải tổ chức các buổi hội thảo, tập huấn cho các CVHT nắm bắt các kỹ năng cần thiết trong quá trình làm công tác CVHT.

Bên cạnh đó, nhà trường cần tăng cường thêm vai trò của Phòng Công tác Sinh viên trong việc tư vấn cho sinh viên về các thủ tục hành chính, các vấn đề về đời sống học đường, vv… thông qua các hình thức tư vấn trực tiếp, tư vấn qua e-mail đồng thời

57

công khai hóa một cách đầy đủ các thủ tục liên quan đến sinh viên và hướng dẫn chi tiết trên website để sinh viên dễ dàng thực hiện nhằm giảm bớt nhiệm vụ cho CVHT.

Về phía cấp lãnh đạo Khoa: Hội đồng CVHT cần xem xét để phân công và bố trí hợp lý các cán bộ làm CVHT, tránh tình trạng “quá tải” trong công việc của CVHT, chọn những CVHT có kinh nghiêm cũng như kỹ năng làm CVHT, đặc biệt đối với sinh viên năm nhất còn quá nhiều bỡ ngỡ. Hội đồng CVHT cấp Khoa cần họp xét để tuyên dương những CVHT có tinh thần, trách nhiệm, hoàn thành tốt công việc. Bên cạnh đó cần kỹ luật nghiêm khắc những CVHT thiếu trách nhiệm, gây khó khăn cho sinh viên

Về phía các CVHT, trước hết cần phải tự trao dồi các phẩm chất đạo đức, có ý thức trách nhiệm cao. Biết lắng nghe ý kiến của sinh viên. Đồng thời, nắm được các nguyên tắc tâm lý trong công tác tư vấn và luôn giữ tư cách của người thầy giáo. Có hành vi cư xử đúng mức làm gương cho sinh viên. Đặc biệt, phải nắm được vai trò, nhiệm vụ của cố vấn học tập. Các CVHT phải tự mình sắp xếp thời gian thật hợp lý để tăng cường các buổi gặp gỡ, tiếp xúc với sinh viên để hiểu hơn về hoàn cảnh, điều kiện của từng sinh viên, cũng như những tâm tư và nguyện vọng của các em để từ đó có những phương hướng tư vấn đúng đắn cho sinh viên.

58

VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP HIỆN NAY – NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN ĐẶT RA”

Đặng Thị Kim Oanh Cố vấn học tập Lớp SP.GDCD K33 - Khoa Khoa học Chính trị

Trong đào tạo theo học chế tín chỉ, giảng viên cố vấn học tập (GVCVHT) là người có ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành công trong học tập và lựa chọn nghề nghiệp của người sinh viên. Nhiệm vụ của GVCVHT là tư vấn về học tập, nghiên cứu khoa học và việc làm cho sinh viên. Tuy nhiên, ở hầu hết các cơ sở giáo dục đại học ở nước ta, GVCVHT lại đang “quá tải” về nhiệm vụ, có nghĩa là GVCVHT phải “gánh” thêm nhiệm vụ giảng viên chủ nhiệm lớp như hướng dẫn về thủ tục hành chính, về sinh hoạt văn – thể – mĩ,…. Do đó, chất lượng công tác CVHT không đạt hiệu quả như mong muốn.

Trước tiên cần phải khẳng định rằng GVCVHT có vai trò đặc biệt quan trọng, không thể thiếu trong đào tạo theo học chế tín chỉ. Mỗi GVCVHT là một nhân tố then chốt trong mối quan hệ nhà trường - sinh viên – thị trường lao động; là một chuyên gia tư vấn về học tập và việc làm cho sinh viên, đồng hành cùng sinh viên trong suốt quá trình học tập.

CVHT có những chức năng như sau: - Tư vấn và định hướng quá trình học tập và lựa chọn nghề nghiệp của sinh viên. - Giám sát quá trình học tập và lựa chọn nghề nghiệp của sinh viên. - Tham mưu cho lãnh đạo trường, khoa và bộ môn các vấn đề liên quan đến công

tác quản lý đào tạo, nghiên cứu khoa học và đào tạo theo nhu cầu xã hội. Từ những chức năng trên cho ta thấy nhiệm vụ của CVHT rất quan trọng trong

việc: - Hướng dẫn sinh viên nắm vững các quy chế đào tạo của Bộ GD&ĐT và các

quy định về đào tạo của trường. - Tư vấn cho sinh viên về chương trình đào tạo: mục tiêu, nội dung,…; đồng thời

tư vấn cho sinh viên chọn ngành nghề phụ. - Tư vấn cho sinh viên cách thức xây dựng kế hoạch học tập cho toàn khóa học

đảm bảo sự phù hợp với năng lực và hoàn cảnh của sinh viên; - Hướng dẫn sinh viên đăng ký học phần ở từng học kỳ để hoàn thành kế hoạch

học tập đã lập; - Tư vấn cho sinh viên về phương pháp học tập và nghiên cứu khoa học; - Hướng dẫn cho sinh viên tham gia các hoạt động học thuật, nghiên cứu khoa

học; - Tư vấn hướng nghiệp và việc làm cho sinh viên; - Giúp đỡ sinh viên giải quyết những khó khăn trong học tập và nghiên cứu khoa

học. Tuy nhiên, qua thực tế vẫn còn có những hạn chế, khuyết điểm đặt ra như

CHVT vừa giảng dạy vừa nghiên cứu khoa học, thêm vào đó là một số công tác khác như trợ lý nghiên cứu khoa học, thư ký bộ môn và công tác cố vấn học tập là một

59

trong những nhiệm vụ quan trọng mà người giảng viêng phải đảm nhiệm. Trong quá trình thực hiện công việc cố vấn học tập, giảng viên gặp rất nhiều khó khăn về kinh nghiệm, kỹ năng, kiến thức cần phải có của một cố vấn học tập, thời gian tiếp xúc trao đổi về các vấn đề về học tập, sinh hoạt, tâm tư tình cảm của sinh viên… Thực tế cho thấy, số lượng sinh viên do một CVHT quản lý còn khá đông nên việc quản lý lớp còn nhiều hạn chế.

Từ những khuyết điểm, hạn chế trên bản thân tôi là một cố vấn học tập có một số đề xuất sau: - Đề nghị nhà trường Tổ chức hội nghị CVHT để thông báo về vai trò, nhiệm vụ,

phương hướng hoạt động, những khó khăn vướng mắc nảy sinh và bồi dưỡng thêm về nghiệp vụ, tập huấn kỹ năng cần có cho đội ngũ CVHT hiện nay cũng như những cán bộ viên chức trong trường để nâng cao hơn nữa vai trò của CVHT.

- Số lượng SV/ lớp do 01 CVHT quản lý là: ≤ 20 SV - Nhà Trường, Phòng ban, Khoa quản lý ngành phối hợp và giúp đỡ CVHT giải

quyết các vấn đề nảy sinh. Thực hiện đánh giá kết quả hoạt động của CVHT trong từng học kỳ (năm học). Dựa vào đánh giá kết quả từng học kỳ (năm học) để kiện toàn, củng cố lại hệ thống CVHT để hệ thống này hoạt động ngày càng có chất lượng và hiệu quả

- Bản thân CVHT cần phải: Hướng dẫn sinh viên thực hiện các quy định về sinh hoạt trong trường cũng như trong tập thể xung quanh. Bàn bạc và góp ý về các vấn đề cá nhân như: vệ sinh, sức khoẻ, tinh thần và thể lực. Bàn bạc và góp ý về các vấn đề xã hội như rèn luyện bản thân, kết bạn ... Trao đổi, góp ý về việc phát triển nhân cách, hành vi và đạo đức. Trao đổi, góp ý kiến về các vấn đề nghề nghiệp như: đặc tính nghề nghiệp, tình trạng môi trường làm việc, thị trường làm việc. Hướng dẫn sinh viên tham gia các hoạt động ngoại khoá…

60

VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP Trần Kim Định

Khoa Khoa học Tự nhiên 1. NHIỆM VỤ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP 1.1 Nghiên cứu các văn bản, tài liệu có liên quan đến sinh viên - Quy định về công tác học vụ dành cho sinh viên - Các văn bản liên quan đến các công tác sinh viên, đánh giá hoạt động rèn luyện

của sinh viên - Các văn bản quy định về sinh viên nội trú, ngoại trú - Các chế độ chính sách, tín dụng sinh viên - Một số quy trình xử lý công việc về công tác sinh viên - Một số mẫu biểu mẫu quản lý sinh viên 1.2 Công việc cụ thể của cố vấn học tập 1.2.1 Trong lĩnh vực học tập - CVHT phải nắm vững khung chương trình đào tạo và kế hoạch đào tạo từng

học kỳ của chuyên ngành sinh viên mình. - Nắm danh sách lớp, thông tin cá nhân sinh viên, tổ chức lớp học. - Hướng dẫn sinh viên tìm hiểu khung chương trình đào tạo, tư vấn cho sinh viên

xây dựng kế hoạch học tập tòan khóa. - Tìm hiểu hòan cảnh và năng lực học tập các sinh viên để tư vấn và hướng dẫn

sinh viên đăng ký học phần ở từng học kỳ. - Hướng dẫn sinh viên về phương pháp học tập. - Cuối mỗi học kỳ, nắm kết quả học tập của từng sinh viên, hướng dẫn sinh viên

điều chỉnh kế họach học tập phù hợp để hòan thành kế hoạch học tập. - Nhắc nhỡ, động viên các sinh viên có điểm học tập chưa tốt. - Tìm hiểu hòan cảnh các trường hợp sinh viên tự ý bỏ học và kịp thời báo cáo

với Khoa, Trường. - Kết hợp với Khoa, Trường xử lý các trường hợp cảnh báo học vụ và sinh viên

có học lực kém. - Trong hoạt động rèn luyện. - Kết hợp chặc chẽ với BCS, BCH chi đòan và các tổ chức đòan thể khác để theo

dõi quá trình rèn luyện của sinh viên. - Thực hiện đánh giá kết quả rèn luyện sinh viên theo đúng quy trình và thời gian

quy định. 1.2.2 Trong các lĩnh vực khác - Hướng dẫn, nhắc nhỡ sinh viên thực hiện tốt các thủ tục và nội qui ký túc xá đối

với sinh viên nội trú, các thủ tục tạm trú, tạm vắng đối với sinh viên ngoại trú.

61

- Nắm địa chỉ, số điện thoại của sinh viên và thường xuyên cập nhật khi sinh viên thay đổi chỗ ở.

- Tư vấn, theo dõi các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao. - Tư vấn, khuyến khích sinh viên tham gia các họat động ngoại khóa, các hoạt

động xã hội hướng đến lợi ích cộng đồng. - Trao đổi, góp ý sinh viên về việc rèn luyện phát triển nhân cách, hành vi đạo

đức, thực hiện tốt nội qui và quy chế nhà trường, các qui đinh của pháp luật nhà nước.

- Trao đổi, góp ý sinh viên về các vấn đề nghề nghiệp. - Đối với sinh viên năm cuối, tạo điều kiện cho sinh viên tiếp cận các thông tin

về thị trường lao động, tìm việc làm sau khi tốt nghiệp. - Tạo điều kiện và giúp đỡ sinh viên có hòan cảnh khó khăn, giới thiệu xét các

loại học bổng, xét vào ký túc xá. - Theo dõi tâm tư, nguyện vọng sinh viên để kịp thời giúp đỡ, nếu có vấn đề vượt

quá khả năng thì nhờ đến Khoa, Trường. - Tham dự họp và tư vấn cho Khoa trong công tác xét khen thưởng, kỷ luật, xét

tốt nghiệp, xét chọn học bổng tài trợ. 2. NHỮNG Ý KIẾN VỀ VAI TRÒ CỦA CỐ VẤN HỌC TẬP

Để làm tốt vai trò của mình, CVHT phải là người CBGD hay giảng viên dạy trong lĩnh vực chuyên môn của lớp mình quản lý, là người có tâm với sinh viên và nhất là phải sắp xếp được thời gian để tiếp cận với sinh viên trong mọi lĩnh vực khi các em ở trường đại học.

Bên cạnh CVHT sự phối hợp của BCS lớp, BCH chi đoàn và sự hợp tác từng cá nhân cũng đóng vai trò không nhỏ trong việc quản lý lớp của CVHT.

Một số khó khăn: Chương trình đào tạo theo tín chỉ nên thường sau học kỳ đầu sinh viên học theo

các lớp học phần nên việc theo dõi sinh viên qua kênh BCS lớp và BCH chi đòan sẽ rất hạn chế.

Sinh viên học theo các lớp học phần nên việc huy động họp lớp rất khó khăn vì sinh viên có giờ học ở lớp khác nhau.

Một số sinh viên ngoại trú thường xuyên thay đổi chỗ ở hoặc số điện thoại liên lạc nhưng không báo địa chỉ mới nên CVHT không liên lạc được trong các trường hợp khẩn cấp.

Một ít số sinh viên không sử dụng email nên không tiếp cận kịp thời các thông tin từ trường, khoa hoặc CVHT gây trễ hạn một số công việc.

CVHT chưa nắm vững chương trình đào tạo và kế họach đào tạo nên còn khó khăn trong việc hỗ trợ xây dựng kế hoạch học tập của sinh viên. Sinh viên không nghiên cứu kỹ kế hoạch đào tạo của chuyên ngành mình dẫn đến việc đăng ký các học phần không theo đúng tiến độ từ cơ sở đến chuyên ngành dẫn đến kết quả học tập kém.

CVHT ít có thời gian tiếp xúc sinh viên nên những thắc mắc sinh viên trong học tập cũng như trong cuộc sống không được giải quyết kịp thời.

62

CVHT không tham gia được cùng sinh viên trong các hoạt động ngoại khóa hoặc các phong trào văn nghệ, thể thao để khuyến khích thu hút sinh viên.

Hướng giải quyết: CVHT cần nắm vững chương trình đào tạo và kế họach đào tạo để hỗ trợ sinh

viên xây dựng kế hoạch học tập và đăng ký học phần theo trình tự học phần. Cần chọn cán bộ có đủ nhiệt tình, sắp xếp được thời gian làm CVHT. Cùng với BCS, BCH chi đoàn sắp xếp các sinh viên trong lớp thành các nhóm

theo lớp học phần hoặc nhóm chỗ ở để thu thập các thông tin và kịp thời thông báo những trường hợp khẩn cấp.

63

BÁO CÁO CỦA ĐẠI DIỆN CỐ VẤN HỌC TẬP Nhiệm vụ và biện pháp

Khoa Môi trường & Tài nguyên thiên nhiên

1. Vấn đề 1 Tập trung vào việc Lập kế hoạch học tập và đăng ký học phần (HP) học

- Nhà trường cho sinh viên(SV) lập kế hoạch học tập (KHHT) sau đó khoá quyền sửa KHHT, rồi sau đó Cố vấn học tập (CVHT) mới duyệt KHHT, khi thực hiện việc này nảy sinh ra vấn đề thuận lợi và khó khăn như sau: + Thuận lợi: Không làm mất nhiều thời gian của CVHT, CVHT duyệt là xong + Khó khăn: Trong quá trình duyệt KHHT phát hiện sinh viên học những học

phần mà trước đó các học phần học cơ sở của HP chưa học, CVHT báo cho SV nhưng do SV không sửa lại KHHT được (do quyền sửa KHHT bị khoá), mà nếu CVHT không duyệt các học phần này thì sinh viên không đủ tín chỉ trong 1 học kỳ.

Đề nghị biện pháp giải quyết vấn đề 1: - CVHT hướng dẫn sinh viên kỹ KHHT của từng học kỳ. - Trong phần mềm lập kế hoạch có phần chặn đăng ký học phần học có HP tiên

quyết.

2. Vấn đề 2 Do có qui định số lượng SV trong lớp học phần (HP) (khoảng 80 SV) nhưng

do có SV năm cuối học HP này còn khoảng 87 SV, nên sẽ có 07 SV không kịp học HP này để đủ tiêu chuẩn ra trường.

Đề nghị biện pháp giải quyết vấn đề 2: Đề nghị trường sau khi có số lượng thống kê đầy đủ và chính xác nên chia làm 2 lớp để đảm bảo chất lượng cho công tác giảng dạy và các SV nêu trên có cơ hội học kịp ra trường. - Hoặc là cho các SV nêu trên ưu tiên đăng ký học phần học. - CVHT hướng dẫn sinh viên kỹ KHHT của từng học kỳ.

3. Vấn đề 3 Lập kế hoạch học tập để đăng ký học phần học ảo, do một số SV không có nhu

cầu học tập thật sự HP này nhưng vẫn có trong KHHT làm cho số lượng SV đăng ký trong lớp học phần tăng lên (do ảo), khi đăng ký HP thật sự thì không đăng ký dẫn đến xoá lớp HP do không đủ SV, làm cho các bạn SV thực sự muốn học học phần này mà không có lớp HP để học.

Đề nghị biện pháp giải quyết vấn đề 3: - Trường cho phép mở lớp HP này, phần học phí còn thiếu do các SV có nhu cầu

học HP này cùng nhau chi trả.

4. Vấn đề 4 Công tác cố vấn học tập là công tác kiêm nhiệm nên hầu hết các cán bộ đều rất

bận rộn

64

5. Vấn đề 5 Sinh viên gần như thay đổi kế hoạch học tập mỗi học kỳ (do đăng ký không

được hoặc vì lý do nào đó), chỉ cần thay đổi 1 học kỳ là thay đổi kế hoạch toàn khóa nên CVHT phải duyệt liên tục.

Đề nghị biện pháp giải quyết vấn đề 5: CVHT hướng dẫn kỹ sinh viên lập kế hoạch học tập toàn khóa, kế hoạch học tập trong từng học kỳ dựa vào năng lực cá nhân, tổ, lớp và điều kiện tổ chức cho phù hợp. Trong học kỳ đầu, sinh viên chưa có cách nhìn tổng quát nên khó lập được kế hoạch học tập toàn khóa do đó CVHT nên lập KHHT toàn khóa gồm phần cứng (là các học phần học không được thay đổi trong từng học kỳ) và phần tự chọn giúp sinh viên dễ dàng lựa chọn học phần học và được phép điều chỉnh khi cần thiết. Trong quá trình học tập, học kỳ hè sẽ là thời gian tự điều chỉnh của SV hay học chương trình ngành 2 (nếu có). Đối với các lớp thuộc chuyên ngành hẹp thì đề nghị lớp họp lại thống nhất chọn học phần học theo học kỳ nào đó để đảm bảo số lượng sinh viên đăng ký đủ để mở học phần.

6. Vấn đề 6 Cố vấn học tập chỉ có thể quản lý về mặt học tập và sinh hoạt của sinh viên tại

Trường, không thể quản lý những vấn đề của sinh viên khi ở ngoài Trường. Đề nghị biện pháp giải quyết vấn đề 6: Thường xuyên hỏi thăm về lớp thông

qua ban cán sự lớp để có thể nắm rõ hơn về tình hình của lớp, chuyển đến lớp các thông tin, công văn mới về vấn đề sinh hoạt, quy chế, đóng học phí, đăng ký học phần học, kế hoạch duyệt học tập ….

Quản lý sinh viên và lớp: với đặc thù học theo tín chỉ là thông qua quản lý lớp (bầu tổ trưởng), thông qua điện thoại, email, chỗ trọ của các sinh viên trong lớp. Phương thức liên hệ chủ yếu qua qua email. Đề nghị sinh viên kiểm tra email thường xuyên (cuối ngày). Nếu có thông tin khẩn thì liên hệ qua điện thoại. Sinh viên cung cấp thông tin cho CVHT qua bản lý lịch trích ngang với các thông tin cơ bản như: họ và tên, mã số SV, quê quán, địa chỉ nơi cư trú, địa chỉ gia đình, số điện thoại liên lạc và 1 ảnh 3x4.

7. Vấn đề 7 Lớp học theo tín chỉ nên rất khó họp lớp định kỳ, buổi tối và chủ nhật sinh viên

phải đi học thêm ngoại ngữ, CB còn phải lo cho gia đình Đề nghị biện pháp giải quyết vấn đề 7: Tổ chức họp lớp định kỳ mỗi tháng

1 lần, trong mỗi buổi họp có thư ký ghi lại biên bản của buổi họp. Trao đổi ý kiến và giải đáp thắc mắc, phản ảnh các khó khăn của sinh viên trong học tập các học phần.

Nắm điều kiện kinh tế của từng sinh viên, tìm cách giúp đỡ sinh viên thông qua các đề nghị trợ cấp hay học bổng. Nhắc nhở và khuyến khích việc học tổ, lớp để thảo luận, khuyến khích vào thư viện tìm sách và trao đổi kinh nghiệm học của các bạn khoá

trước.

65

CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO TÍN CHỈ SV: Huỳnh Phi Bảo

Lớp: SP GĐC K34 - Khoa Khoa học Chính trị

1. Đặt vấn đề Từ năm học 2007 – 2008, Trường Đại học Cần Thơ đào tạo theo học chế tín

chỉ. Nhiều công tác đã được thực hiện tích cực để đáp ứng với yêu cầu đào tạo. Tuy nhiên, việc học theo hình thức tín chỉ cũng tạo cho sinh viên (SV) nhiều áp lực, SV vừa phải chuẩn bị bài trên lớp, vừa phải đảm bảo giờ tự học ở nhà. Đồng hành cùng SV trong quá trình học tập, công tác Cố vấn học tập (CVHT) là một trong những nhân tố quan trọng của SV trong học chế tín chỉ.

2. Quan niệm về CVHT và sự cần thiết phải có CVHT trong học chế tín chỉ 2.1 Quan niệm về CVHT

Cố vấn học tập là người tư vấn và hỗ trợ sinh viên phát huy tối đa khả năng học tập, lựa chọn học phần phù hợp để đáp ứng mục tiêu tốt nghiệp và khả năng tìm được việc làm thích hợp; theo dõi thành tích học tập của sinh viên nhằm giúp sinh viên điều chỉnh kịp thời hoặc đưa ra một lựa chọn đúng trong quá trình học tập; Quản lý, hướng dẫn, chỉ đạo lớp được phân công phụ trách đảm bảo các quyền và nghĩa vụ của sinh viên. 2.2 Sự cần thiết phải có CVHT trong học chế tín chỉ

Với phương thức đào tạo theo hình thức tín chỉ, sinh viên phải tích lũy khối kiến thức định sẵn, khi nào tích lũy xong thì ra trường. SV được đăng ký các học phần thích hợp với năng lực của mình và phù hợp với quy định chung nhằm đạt được kiến thức theo một ngành chuyên môn chính nào đó theo sở thích và định hướng nghề nghiệp của SV sau này.

Điểm khác biệt trong học chế tín chỉ so với hình thức đào tạo theo niên chế là SV tự thiết kế cho mình kế hoạch học tập, tự xây dựng thời khóa biểu của riêng mình dựa vào chương trình đào tạo của nhà trường. Vấn đề đặt ra là SV có đủ kiến thức, kinh nghiệm để tự thiết kế cho mình một kế hoạch học tập phù hợp với định hướng nghề nghiệp của mình hay không? Thêm vào đó, học theo tín chỉ thì khoảng 90% thời gian ở trường SV lên lớp theo lớp học phần. Trong khi đó lớp học phần là tạm thời, và chỉ là nơi thông báo các thông tin về học tập và tổ chức các hoạt động học tập liên quan đến học phần đó. Vì vậy, việc theo dõi mức độ chuyên cần trong học tập và xét kết quả rèn luyện của sinh viên là một vấn đề nan giải.

Từ lý do trên, theo em CVHT chiếm vai trò quan trọng trong đào tạo theo học chế tín chỉ thông qua hoạt động tư vấn, trợ giúp, theo dõi và định hướng cho SV trong việc xây dựng chương trình học tập. CVHT được xem là một bộ phận không thể tách rời và đảm bảo cho “cỗ máy” học chế tín chỉ vận hành hiệu quả, thông suốt.

3. Vai trò của CVHT đối với SV Trong quá trình học tập tại trường đại học, CVHT đóng vai trò là cầu nối giữa

nhà trường và sinh viên, là người đại diện của nhà trường thực hiện công tác quản lý sinh viên. CVHT cần phải đảm nhận vai trò là người tư vấn, trợ giúp sinh viên trong học tập, rèn luyện và nghiên cứu khoa học

66

Trong lĩnh vực học tập: - Thảo luận và hướng dẫn cho SV tìm hiểu chương trình học tập và cách lựa chọn

học phần. Hướng dẫn cho SV đăng ký học phần cho từng học kỳ. - Theo dõi việc đăng ký học tập của SV cho phù hợp với quy định của trường. Tư

vấn đối với việc đăng ký học phần của SV nếu phát hiện thấy có học phần chưa hợp lý.

- Thảo luận và hướng dẫn SV cách chọn học phần tự chọn, môn bắt buộc và vạch kế hoạch học tập cho phù hợp với mục tiêu, yêu cầu đào tạo của trường để tránh tình trạng một số SV đến năm 4 còn rớt lại những học phần bắt buộc chưa học xong.

- Hướng dẫn SV về phương pháp học tập, nghiên cứu và thường xuyên theo dõi kết quả học tập của SV.

- Nhắc nhở SV khi thấy kết quả học tập của họ giảm sút. - Hướng dẫn và giúp đỡ SV giải quyết những khó khăn vướng mắc trong học tập. - Giải thích cho SV về cách tính điểm trung bình chung của mình. - Hướng dẫn cho SV về cách học tập, nghiên cứu nâng cao trình độ.

Trong quá trình rèn luyện: Chủ trì cuộc họp đánh giá điểm rèn luyện cho SV , lớp mình phụ trách trong từng học kỳ chính theo đúng quy định và phải đảm bảo chính xác, công bằng, dân chủ, công khai.

Trong nghiên cứu khoa học: Nhiều SV có đam mê trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, tuy nhiên chưa đủ kiến thức cũng như các kỹ năng để tiến hành làm một bài nghiên cứu. Do đó, SV rất cần được CVHT hướng dẫn cách thức, quy trình cũng như kỹ năng làm nghiên cứu khoa học

Tư vấn trong các lĩnh vực khác: CVHT không chỉ là người tư vấn cho SV trong suốt quá trình học tập mà còn

là người đồng hành cùng SV, lắng nghe tâm tư tình cảm của SV - Hướng dẫn SV thực hiện các quy định về sinh hoạt trong trường cũng như trong

tập thể xung quanh. - Bàn bạc và góp ý về các vấn đề cá nhân như: vệ sinh, sức khoẻ, tinh thần và thể

lực; các vấn đề xã hội như rèn luyện bản thân, kết bạn...; về việc phát triển nhân cách, hành vi và đạo đức.

- Trao đổi, góp ý kiến về các vấn đề nghề nghiệp như: đặc tính nghề nghiệp, tình trạng môi trường làm việc, thị trường làm việc.......

- Hướng dẫn SV tham gia các hoạt động ngoại khoá.

4. Kết luận Trên đây là một số ý kiến của em về CVHT cũng như vai trò của CVHT trong

trường đại học. Với vai trò đặc biệt quan trọng không thể thiếu trong đào tạo theo học chế tín chỉ, CVHT là người có ảnh hưởng trực tiếp quyết định chất lượng và sự thành công của sinh viên. Do đó những việc cần làm để cải tiến hoạt động của CVHT nhằm nâng cao chất lượng hỗ trợ tư vấn SV trong quá trình sinh hoạt, học tập tại trường là một đề thiết thực cần chú trọng quan tâm.

67

BÀI THAM LUẬN VỀ CÔNG TÁC CỐ VẤN HỌC TẬP TRONG MÔI TRƯỜNG HỌC CHẾ TÍN CHỈ

SV: Trần Nguyễn Quỳnh Châu Lớp: Kinh tế Thủy sản - Khoa Thủy sản

1. Mở đầu Trước đây, giáo dục bậc Đại học ở nước ta vẫn không mấy khác biệt với giáo

dục thời phổ thông, nghĩa là còn nặng về việc dạy và học theo hình thức đọc, chép và học thuộc lòng. Hình thức học này làm cho sinh viên (SV) thụ động, chưa thúc đẩy được sự chủ động học tập, khám phá và nghiên cứu khoa học. Đồng thời, do phải vùi đầu vào đọc, chép và học thuộc lòng nên một phần về kỹ năng và kiến thức xã hội của SV còn hạn chế, nên khi ra trường đi làm, SV thường không đủ tự tin để thể hiện mình trước đám đông và khó khăn trong hợp tác nhóm.

Trong những năm gần đây, hình thức “học chế tín chỉ” đã được đưa vào áp dụng vào ngày càng nhiều trường đại học tại nước ta, và năm 2007, “học chế tín chỉ” chính thức áp dụng tại Đại học Cần Thơ. Đào tạo theo Hệ thống tín chỉ, lần đầu tiên được tổ chức tại trường Đại học Harvard, Hoa kỳ vào năm 1872 với một nguyên tắc chính là “Tôn trọng người học, xem người học là trung tâm của quá trình đào tạo”. Học chế này không chỉ giúp đánh giá SV cuối kỳ, mà còn nhiều lần trong một học kỳ nhằm giảm tải ở kỳ thi cuối kỳ cũng đồng thời đánh giá cả quá trình học của SV giúp SV rèn luyện nhiều hơn, năng động hơn và tự chủ hơn trong học tập. Cũng như Sherwood Anderson – nhà văn người Mỹ: "Toàn bộ mục tiêu của giáo dục là để phát triển tư duy. Tư duy sẽ là thứ duy nhất phát huy hiệu quả", nền giáo dục nước ta đang dần hoàn thiện và hướng tới mục tiêu cao cả này. Trong bất kỳ môi trường giáo dục nào, học sinh – SV nói chung luôn cần một người để hướng dẫn, giúp đỡ và giải đáp những thắc mắc về học tập khi cần thiết, do đó, cố vấn học tập (CVHT) có vai trò rất quan trọng trong quá trình học tập của SV tại trường đại học. Trong học chế tín chỉ, đòi hỏi sự chủ động của SV nhưng chính vì thế, vai trò của CVHT càng quan trọng hơn, giống như một người dẫn đường tin cậy, giúp SV không đi chệch hướng, không chỉ đơn giản là một cán bộ giảng dạy và nghiên cứu, CVHT còn mang trọng trách về quá trình học tập của SV từ lúc bước chân vào trường Đại học cho đến khi kết thúc chương trình học, để bước chân vào đời. 2. Thực trạng về vai trò của cố vấn học tập

Trong đào tạo theo Hệ thống tín chỉ có hai hệ thống lớp: Lớp SV và lớp học phần. Lớp SV tồn tại từ khi SV vào trường cho đến khi SV cuối cùng của lớp ra trường. Lớp học phần được tổ chức theo từng học kỳ và được hình thành trên cơ sở tập hợp SV từ các lớp SV. Điều này dẫn đến trong cùng một lớp, SV ít có cơ hội học cùng nhau nhưng một SV lại có điều kiện giao lưu học hỏi từ rất nhiều SV khác trong trường. Hơn nữa, khối lượng kiến thức cần được tiếp thu ở Đại học là rất lớn và sự thay đổi từ phương pháp tiếp cận nội dung sang tiếp cận phương pháp buộc SV phải thay đổi cách học tập của mình. 2.1 Vai trò quan trọng nhất của CVHT là định hướng học tập cho SV:

Khi mới bước vào môi trường ĐH, SV chúng em chưa biết hết được mình phải làm gì và học những môn gì. CVHT đã định hướng cho chúng em học những môn gì là cơ bản, những môn nào là chuyên ngành, môn nào trước, môn nào sau… và trong

68

học kỳ đầu tiên, CVHT đã sắp xếp để chúng em có dịp học chung, làm quen với nhau và làm quen với môi trường mới học tập mới.

Sau một quá trình học tập, khi đã quen với trường lớp và những quy chế mới, CVHT đã giúp chúng em có những cách thức học tốt hơn nhờ kinh nghiệm nghiên cứu và giảng dạy của mình qua những buổi sinh hoạt lớp, các buổi báo cáo, hội thảo nghiên cứu khoa học…

Quan trọng hơn hết, là sự định hướng tương lai cho SV. Khi bước vào năm học cuối, CVHT đã hướng dẫn chúng em định hướng những dự định trong tương lai (mong muốn làm việc ở đâu, những đề tài nào thích hợp với địa phương đó, những đề tài cần xem trước để tham khảo…). CVHT chỉ hướng dẫn cách để SV chúng em cụ thể hơn những dự định và tạo điều kiện cho SV hoàn thành mục tiêu đó. Đối với một số SV chưa có được đề tài nghiên cứu, CVHT hướng dẫn một số đề tài liên quan đến các nghiên cứu khoa học để SV có thể tham gia nghiên cứu. Sau khi hoàn thành luận văn, CVHT nhắc nhở và giúp đỡ SV hoàn thành thủ tục ra trường. SV phải chủ động tìm tòi, học hỏi, CVHT sẽ thật sự đóng vai trò là “cố vấn”, sẽ phân tích cho SV hiểu đâu là đúng, đâu là sai và nếu sai thì đâu là hướng sửa chữa. CHVT làm cho SV chủ động hơn và có trách nhiệm hơn đối với việc học của mình.

2.2 Vai trò gắn kết sinh viên với sinh viên Đa số SV là từ nhiều nơi tụ họp về, thường rất bỡ ngỡ với môi trường giáo dục

mới, CVHT là mối dây gắn kết những cá thể khác nhau vào chung một tập thể. Trong một tập thể, thường có những mâu thuẫn xảy ra và CVHT đã khéo léo xử lý những mâu thuẫn này một cách công bằng, tạo sự tin tưởng từ phía SV.

Tham dự các buổi họp lớp cùng với SV, từ đó SV có thể bày tỏ những tâm tư nguyện vọng của mình, bởi CVHT là người gần gũi và theo sát SV nhất. Hiện nay, để đáp ứng cho học chế tín chỉ, diễn đàn SV cũng được mở ra để SV có thể dễ dàng chia sẻ, tuy nhiên để giải quyết được những vấn đề cá nhân đưa lên diễn đàn thì thời gian sẽ kéo dài (cấp trường => cấp khoa => chi đoàn, lớp), nên CVHT chủ động trực tiếp giải quyết sẽ đơn giản và hợp lý hơn, vì CVHT là người nắm rõ tình hình trong lớp hơn.

Mỗi SV có một hoàn cảnh sống khác nhau, nhiều trường hợp SV vì quá khó khăn về tài chính nên bỏ học, CVHT đã động viên SV tiếp tục học tập, đồng thời hướng dẫn SV giải quyết khó khăn trước mắt (quỹ hỗ trợ cho SV gặp khó khăn của phòng CTSV) 2.3 Vai trò gắn kết SV với hoạt động đoàn thể, xã hội

SV ngoài nhiệm vụ học tập, để hoàn thành chương trình học tại trường, SV còn tham gia các tổ chức Đoàn, Hội, đội, nhóm khác…hoạt động này giúp SV có thêm nhiều kỹ năng xã hội khác, giúp SV tự tin, hòa đồng và có nhiều kinh nghiệm về hoạt động tập thể. Đoàn thanh niên, hội SV đưa ra những chương trình hoạt động cụ thể và CVHT đã nhắc nhở SV tích cực tham gia, sẵn sàng giúp đỡ SV xác nhận các bản thành tích đã đạt được, tạo điều kiện cho SV hoàn thành những nhiệm vụ được giao.

Đồng thời, để SV có nhiều cơ hội nâng cao chỉ tiêu điểm rèn luyện của mình, CVHT gợi ý và hướng dẫn cho SV tổ chức các công tác xã hội khác (lao động công ích, thăm trại trẻ mồ côi, người già neo đơn, hiến máu nhân đạo…)

Vì vậy, trong tập thể một lớp, CVHT giống như người dẫn đường, là người chỉ ra đâu là đích đến tốt nhất sau những năm Đại học. Mỗi cá nhân trong lớp sẽ có con

69

đường riêng, phương pháp riêng nhưng tất cả cùng có chung một người hướng dẫn. Sẽ rất khó để đánh giá một cố vấn hoàn thành nhiệm vụ? Hiệu quả cố vấn sẽ thể hiện ở thành tích học tập và hoạt động chung của tập thể lớp đó.

Tuy nhiên, một CVHT đâu chỉ có một trách nhiệm hướng dẫn, cố vấn. Sự chi phối của công việc giảng dạy các học phần, công việc nghiên cứu để nâng cao kiến thức ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả công tác của một CVHT. Đôi lúc, do chú tâm cho việc học tập và nghiên cứu mà CVHT còn xem nhẹ việc rèn luyện SV qua các hoạt động đoàn thể, CVHT rất ít khi tham gia các buổi họp lệ chi đoàn và cả buổi đại hội chi đoàn. Bên cạnh đó, số lần SV tiếp xúc với CVHT còn quá ít, nên có một số hoạt động quan trọng và một số vấn đề cấp bách mà SV không thông tin kịp thời với CVHT.

Chưa đẩy mạnh được phong trào của lớp do một số cán bộ lớp chưa thực hiện hết khả năng của mình. CVHT chỉ nắm được tình hình lớp qua một số cán bộ chủ chốt, nên chưa bao quát được hết tình hình. Và do ít tiếp xúc với lớp nên một số SV còn rụt rè khi tiếp xúc với CVHT. Một số qui trình, hồ sơ SV phải liên hệ trực tiếp với giáo vụ khoa do CVHT chưa nắm rõ qui trình thực hiện, do đó thời gian thực hiện đôi lúc phải kéo dài hơn.

Thời gian cuối kỳ, CVHT có tham gia giảng dạy vừa phải tổ chức thi và trả kết quả cho SV vừa phải hoàn thành hồ sơ giảng dạy của mình, nên việc xét điểm rèn luyện của SV thường trễ so với thời hạn, SV có ít thời gian phản hồi khi có thông báo chính thức của khoa. 3. Một số đề xuất

Để hoàn thành được công tác cố vấn, cần sự giúp đỡ của rất nhiều người, trong đó, quan trọng nhất là sự thông hiểu và ý thức của mỗi SV. Giáo dục nhân cách và ý thức cho SV trong đào tạo theo hệ thống tín chỉ là rất quan trọng bởi vì đây là hệ thống giúp cho SV học tập và rèn luyện tự giác nhằm phát huy cao độ năng lực của bản thân. Công tác này là nhiệm vụ của toàn nhà trường và các đoàn thể chứ không phải chỉ CVHT.

Ngay từ đầu năm học, CVHT hướng dẫn cho SV lập một bảng kế hoạch học tập, để căn cứ vào đó mà đăng ký học tập, hướng dẫn cho Ban cán sự và Ban chấp hành lớp thực hiện một bảng kế hoạch hoạt động của lớp theo từng học kỳ, từng tháng để tập thể lớp làm theo và CVHT thuận lợi hơn trong việc theo dõi hoạt động lớp dù không tiếp xúc nhiều với lớp. Khi đó, mọi công việc đã được lên kế hoạch sẵn sàng, CVHT sẽ dễ dàng điều chỉnh công việc, hạn chế được việc trễ hạn những thông báo mà khoa đưa ra.

Để CVHT nắm bắt thông tin, tình hình của lớp kịp thời, ngoài sự giúp đỡ của trường, khoa, thì sự giúp đỡ từ các SV là quan trọng nhất.

Xây dựng ban cán sự lớp thật hoàn chỉnh, có trách nhiệm:

Ban cán sự là những SV được tập thể tin tưởng và giao nhiệm vụ quan trọng (lớp trưởng, phó học tập, phó đời sống, phó phong trào), được thành lập ngay từ đầu năm học, BCS thật sự năng động và có ý thức trách nhiệm cao, CVHT làm cho BCS lớp nhận thức trách nhiệm quan trọng của mình: - Theo dõi đôn đốc việc học tập, thực hiện nội qui đối với tập thể lớp và các

thành viên trong lớp.

70

- Giải quyết những vướng mắc tồn tại, những việc phát sinh khác của lớp, giữ vững đoàn kết nội bộ trong lớp (với những việc nhỏ, chưa cần sự can thiệp của CVHT)

- Thường xuyên liên hệ phối hợp với giảng viên giảng dạy các môn học đối với lớp để nắm tình hình học tập, rèn luyện của các bạn trong lớp. Báo cáo kịp thời với CVHT về tình hình chung cũng như việc bất thường của lớp, đề xuất các giải pháp xử lý. Bên cạnh BCS lớp, Ban chấp hành cũng có vai trò rất quan trọng đối với

công tác phong trào, rèn luyện của SV.

BCH được thành lập sau BCS, khi đại hội chi đoàn, có vai trò quan trọng trong việc gắn kết tập thể lớp với hoạt động chung của khoa, trường, là cầu nối giữa tập thể lớp với hệ thống đoàn cấp trên, với nhiệm vụ: - Hoàn thành nghĩa vụ đoàn viên của các SV trong chi đoàn. Thường xuyên cập

nhật thông tin từ đoàn cấp trên, phổ biến và phân công các đoàn viên trong chi đoàn tham gia đầy đủ các phong trào và chương trình hành động của đoàn khoa và đoàn trường tổ chức.

- Chủ động tổ chức các phong trào thể dục thể thao cho chi đoàn và giao lưu giữa các chi đoàn. Thông báo thường xuyên tình hình rèn luyện của SV đến với CVHT (qua mail hoặc biên bản họp chi đoàn…)

- Nắm bắt những tâm tư tình cảm của đoàn viên trong lớp, kịp thời thông tin với CVHT những đoàn viên có hoàn cảnh khó khăn, cần giúp đỡ. Phối hợp với BCS giải quyết những vấn đề chung của lớp, dưới sự hướng dẫn của CVHT. Để BCS và BCH nhận thức được vai trò và hoàn thành nhiệm vụ của mình,

CVHT phải giữ mối liên hệ thường xuyên, và kịp thời nhắc nhở những sai sót mà BCS và BCH mắc phải. Hướng dẫn BCS và BCH đề ra kế hoạch hoạt động của lớp và cùng với SV thực hiện kế hoạch đề ra. Đối chiếu hoạt động đã thực hiện với kế hoạch để kịp thời điều chỉnh, sửa chữa kế hoạch cho phù hợp đồng thời cập nhật thông tin để hoàn thành chỉ tiêu đã đề ra.

Bên cạnh đó, nhà trường cũng cần tăng cường sự chỉ đạo việc kiểm tra, giám sát học vi phạm nội qui, qui chế thi, học chế nhà trường, pháp luật là luật an toàn giao thông, có những biện pháp xử lý nghiêm khắc đúng mực và dứt khoát đối với SV vi phạm nhiều lần, giúp SV có ý thức tốt hơn về tác phong, đạo đức; cần tuyên dương, khen thưởng xứng đáng đúng người, đúng việc để cổ vũ tinh thần cho những cá nhân, tập thể có thành tích nhất định trong các phong trào thi đua học tập, hoạt động văn nghệ, thể thao. 4. Kết luận

Trong giai đoan hiện nay, nếu cho rằng CVHT cho một lớp SV là vai trò và trách nhiệm của một người thì chưa đúng. Đó phải là sự tổng hòa của nhiều đối tượng khác nhau, trong đó SV là vị trí trung tâm, đón nhận sự giáo dục từ nhiều phía (nhà trường, khoa, đoàn thanh niên, hội SV, gia đình, xã hội…) và CVHT có vai trò rất quan trọng, đó là điều hòa sự giáo dục, giúp cho SV một môi trường tốt nhất để học tập và rèn luyện. Bản thân SV cũng có vai trò học tập, rèn luyện và chủ động tiếp thu những kiến thức xung quanh, phối hợp với CVHT và các SV khác để hoàn thành nghĩa vụ học tập của mình. Bởi cái mà xã hội cần ở SV ngày nay khi ra trường không phải là

71

những kiến thức ghi chép được trong một quyển vở mà thầy đọc cho như trước kia, mà là năng lực tự học, sáng tạo, để giải quyết những vấn đề trong thực tiễn, thậm chí chưa bao giờ được học ở trường. Vì vậy, trong giai đoạn chuyển đổi hiện nay, vai trò của CVHT còn chưa được khẳng định và quan tâm đúng mức nhưng những năm sắp tới, khi mọi điều kiện giáo dục đã đi vào ổn định thì vai trò của cố vấn học tập phải được phát huy tốt nhất để hoàn thành mục tiêu giáo dục đã đề ra.

72