5الپەڕە:

وه زیری په روه رده له گه ڵ به ستنی كۆنگره ی

په روه رده یی نییه

به‌یان.‌تایبه‌ت

ش���ه‌ش‌س��اڵ��ه‌‌ك��ۆن��ف��ران��س��ی‌پ�����ه‌روه‌رده‌ی�����ی‌ن���ه‌ب���ه‌س���راوه‌.‌س��ه‌رۆك��ی‌ل��ی��ژن��ه‌ی‌داك��ۆك��ی‌له‌‌یه‌كێتیی‌ له‌‌ مامۆستایانیش‌ مافی‌»س���ه‌ره‌ڕای‌ ده‌ڵ��ێ��ت‌ مامۆستایان‌پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ لیژنه‌ی‌ پشتگیریی‌له‌گه‌ڵ‌ په‌روه‌رده‌‌ وه‌زیری‌ په‌رله‌مان،‌په‌روه‌رده‌یی‌ كۆنفرانسی‌ به‌ستنی‌مامۆستایانیش‌ یه‌كێتیی‌ نییه‌«.‌به‌ستنی‌ هه‌ڕەشه‌ی‌ به‌رانبه‌ردا‌ له‌‌سه‌ربه‌خۆیی.‌ به‌‌ ده‌كات‌ كۆنگره‌یه‌‌وه‌زیری‌ محه‌مه‌د،‌ عیسمه‌ت‌ به‌اڵم‌هه‌رێم،‌ حكومه‌تی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌یه‌كێتیی‌ هه‌ڵوێستی‌ »ئه‌مه‌‌ ده‌ڵێت‌مامۆستایان‌نییه‌‌و‌باوه‌ڕ‌به‌وه‌‌ناكه‌م،‌دیراسه‌ی‌ده‌وێت.‌ چونكه‌‌كۆنفرانس‌منم،‌ پشتگیر‌ بكات،‌ پێویست‌ بۆیه‌‌

پێویستیش‌نه‌كات‌ڕێگر‌منم«.

بڕوانه‌‌الپه‌ڕە‌ی‌هه‌واڵ‌و‌ڕاپۆرت.

Tuesday, No, 40که‌رکوک‌‌‌دهۆک‌‌‌سلێمانی‌‌‌هه‌ولێر‌‌‌که‌ش‌و‌هه‌واFirst Year, June 18, 2013

www.bayanpress.net رۆژنامەیەکى‌سیاسیى‌گشتیى‌ئەهلییە،‌‌ژماره‌‌)40(،‌سێشەممە‌2013/6/18،‌ساڵی‌یەکەم

چاوى‌تۆ‌لەسەر‌ڕووداوەکان

بیروڕا

13

وەرزش

8

پریاسکە

زانایه كی سعودی بۆ به یان:كوردان خاوه نی به های

ئه خالقیی ڕه سه نن

به‌یان.‌تایبه‌ت

سعودی‌ عه‌ره‌بستانی‌ زانایه‌كی‌ڕازی‌ بن‌ عه‌بدوڵاڵ‌ دكتۆر‌ ن��اوی‌ به‌‌)به‌یان( دیامنه‌یه‌كی‌ له‌‌ ئه‌ملعێدی،‌

گه‌ر‌ كورد‌ »ئێوه‌ی‌ ڕایده‌گه‌یه‌نێت‌ دا‌له‌یاد‌ تر‌ خه‌ڵكانی‌ بن،‌ ته‌نگانه‌شدا‌ له‌‌به‌هایه‌كی‌ خاوه‌ن‌ ئێوه‌‌ چونكه‌‌ ناكه‌ن،‌

ئه‌خالقیی‌ڕە‌سه‌نن«.به‌‌ سه‌باره‌ت‌ كه‌‌ دیامنه‌یه‌دا‌ له‌و‌له‌گه‌ڵی‌ سوریا‌ ئاواره‌كانی‌ بارودۆخی‌ل��ه‌وه‌‌ ته‌ئكید‌ ن��اوب��راو‌ س���ازك���راوه‌،‌هاوسه‌رگیری‌ ده‌نگۆی‌ كه‌‌ ده‌كاته‌وه‌‌پڕوپاگه‌نده‌ی‌ سورییه‌كان،‌ كچه‌‌ له‌گه‌ڵ‌پێی‌ مه‌به‌ستیش‌ و‌ ب��ووه‌‌ ڕاگه‌یاندن‌واڵتانی‌ سیاسیی‌ سومعه‌ی‌ شكاندنی‌كه‌نداو‌بووه‌.‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌»ئه‌و‌هه‌وااڵنه‌‌كه‌‌ باڵوبوونه‌وه‌‌ كه‌ناڵێكه‌وه‌‌ چه‌ند‌ له‌‌

دژایه‌تیی‌مسوڵامنان‌ده‌كه‌ن«.

بڕوانه‌‌الپه‌ڕە‌ی‌كۆمه‌اڵیه‌تی

)5( حزبى تورکمانى لە بێ پارەییدا به شداریی

هه ڵبژاردن ناكه نبه‌یان.‌هه‌ولێر

بودجه‌كانیان،‌ كه‌میی‌ به‌‌هۆی‌چ���ه‌ن���د‌ح��زب��ێ��ك‌ب��ه‌ش��داری��ی‌ناكه‌ن‌ كوردستان‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌سازبكرێت،‌ ‌9/21 ب��ڕی��اره‌‌ ك��ه‌‌

له‌نێویاندا‌پێنج‌حزبی‌توركامنی.ئ��ه‌و‌ س��ه‌رۆك��ی‌ و‌ سكرتێر‌ح��زب��ه‌‌ت��ورك��امن��ی��ی��ان��ه‌‌ه��ۆك��اری‌)به‌یان(‌ به‌‌ به‌شدارینه‌كردنیان‌ده‌بینێته‌وه‌‌ خ��ۆی‌ ك��ه‌‌ ڕاگ��ه‌ی��ان��د‌له‌وه‌دا‌كه‌‌»نه‌یانتوانیوه‌‌ئه‌و‌پاره‌یه‌‌وه‌ك‌ كۆمسیۆن‌ ك��ه‌‌ دابینبكه‌ن‌ته‌مئینات‌لێیان‌وه‌رده‌گرێت«.‌به‌اڵم‌ئه‌ندامی‌سه‌ركردایه‌تیی‌یه‌كێك‌له‌و‌پارتانه‌‌ده‌ڵێت‌»نامانه‌وێت‌توركامن‌

پارچه‌پارچه‌‌ببێت«.بااڵی‌ كۆمسیۆنی‌ به‌رپرسێكی‌»هیچ‌ ده‌ڵێت‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانیش‌له‌و‌ باس‌ یاسایی‌ مادده‌یه‌كی‌ بڕگه‌‌و‌پاره‌‌زۆره‌‌ناكات،‌به‌اڵم‌وه‌رگرتنی‌پاره‌كه‌‌بڕیاری‌ بۆ‌ بڕەكه‌ی،‌ و‌ده‌ستنیشانكردنی‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‌ كۆمسیۆنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌

ده‌گه‌ڕێته‌وه‌«.

بڕوانه‌‌الپه‌ڕە‌ی‌هه‌واڵ‌و‌ڕاپۆرت.

5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە 383441 41383342 41383442 421716 24 23191725 22201726 27

بایی‌)750(‌دینارە

کوردستان سێ گەمارۆى لەسەربوو نەک دووان

9

ئارام‌قادر،‌سەرۆکى‌فراکسیۆىن‌کۆمەڵ،‌دواى‌نامەکەى‌بارزاىن‌بۆ‌پەرلەمان:

پێشبینی ناكه ین له كۆبوونه وه كانی په رله ماندا بگه ینه ئه نجام

دکتۆر‌موحسین‌عەبدولحەمید:

محەمەد ئه رەگۆن وه كو رۆژهه اڵتناسێكی ده مارگیر مامه ڵه له گه ڵ ده قه كانی

قورئان و فیكری ئیسالمی ده كات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ل.‌ئاییناسی

سەوزە بۆندارەکان

20 ملیۆن یۆرۆ ده یپارێزێت له زیندان

به‌یان.‌تایبه‌ت

به‌رپرسی‌ خه‌لیفه‌،‌ عه‌بدوڕەحامن‌كۆمسیۆنی‌ جه‌ماوه‌رییه‌كانی‌ په‌یوه‌ندییه‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ س��ه‌رب��ه‌خ��ۆی‌ ب��ااڵی‌عێراق،‌به‌‌)به‌یان(ی‌ڕاگه‌یاند‌»خۆپااڵوتن‌دوای‌ ده‌كه‌وێته‌‌ هه‌رێم،‌ سه‌رۆكی‌ بۆ‌كاندیدانی‌په‌رله‌مانه‌وه‌«.‌له‌باره‌ی‌هۆكاری‌سه‌رۆكی‌ بۆ‌ خۆپااڵوتنیشه‌وه‌‌ دواخستنی‌هه‌رێم،‌ناوبراو‌وتی‌»هیچ‌هۆكارێك‌نییه‌‌بۆ‌ نه‌بێت‌ ئه‌وه‌‌ ته‌نیا‌ دواخستنه‌،‌ ئه‌و‌ بۆ‌

كه‌سیش‌ كاره‌كامنانه‌.‌ و‌ ئیش‌ ڕێكخستنی‌پێی‌نه‌وتووین‌دوایبخه‌ین«.

لیژنه‌ی‌ ئه‌ندامی‌ ڕۆستایی،‌ زان��ا‌هه‌رێمی‌ ده‌س��ت��ووری‌ ن��ووس��ی��ن��ه‌وه‌ی‌ڕاگه‌یاند‌ )ب��ه‌ی��ان(ی‌ ب��ه‌‌ ك��وردس��ت��ان،‌بۆ‌ دانابوو‌ واده‌یه‌كی‌ پێشر‌ »كۆمسیۆن‌خۆكاندیدكردن،‌ فۆڕمی‌ دابه‌شكردنی‌په‌شیامنبووەته‌وه‌،‌ دی��اره‌‌ ئێستا‌ ب��ه‌اڵم‌ده‌كرێت‌ هه‌ست‌ ناكرێت.‌ دابه‌ش‌ فۆڕم‌ئیراده‌یه‌كی‌سیاسی‌هه‌یه‌‌له‌‌ڕێی‌ته‌گه‌ره‌‌كار‌ ته‌كنیكییه‌وه‌‌ خه‌له‌لی‌ و‌ دروستكردن‌

سه‌رۆكی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ده‌ك��ات‌ ئه‌وه‌‌ بۆ‌هه‌رێم‌له‌‌كاتی‌خۆیدا‌ئه‌نجام‌نه‌درێت«.

به‌رپرسی‌ م��ح��ه‌م��ه‌د،‌ ه��ه‌ن��درێ��ن‌بااڵی‌ كۆمسیۆنی‌ هه‌ولێری‌ ئۆفیسی‌)به‌یان(ی‌ به‌‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان،‌ سه‌ربه‌خۆی‌سه‌رۆكی‌ پۆستی‌ بۆ‌ »خۆپااڵوتن‌ راگه‌یاند‌

هه‌رێم‌له‌‌ده‌سته‌ی‌بااڵ‌ده‌بێت«.نه‌یویست‌ كه‌‌ سیاسی‌ چاودێرێكی‌ن���اوی‌ئ��اش��ك��را‌ب��ك��رێ��ت،‌ب��ۆ‌)ب��ه‌ی��ان(‌ده‌كرێت،‌ له‌وه‌‌ »گومان‌ كه‌‌ كرد‌ ئاشكرای‌بارزانی‌ به‌رژەوه‌ندیی‌ بۆ‌ دواخستنه‌كه‌‌

مه‌سه‌له‌ی‌ ئه‌وكاته‌‌ تا‌ بتوانێت‌ تا‌ بێت،‌به‌‌ و‌ بكه‌وێت‌ الی��ه‌ك��دا‌ ب��ه‌‌ ده‌س��ت��وور‌بتوانێت‌سێباره‌‌خۆی‌ یاسایی‌ بیانوویه‌كی‌

كاندیدبكاته‌وه‌«.ئه‌مساڵ‌ ئه‌یلولی‌ 21ی‌ ب��ڕی��اره‌‌پارێزگاكان،‌ ئه‌نجومه‌نی‌ هه‌ڵبژاردنی‌په‌رله‌مان‌و‌سه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێم‌به‌یه‌كه‌وه‌‌جێگای‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ ب��ه‌اڵم‌ ئه‌نجامبدرێن،‌الیه‌نێك‌ و‌ كه‌س‌ هیچ‌ ئێستا‌ تا‌ تێبینییه‌،‌ناوی‌كاندیدی‌سه‌رۆكی‌هه‌رێمی‌پێشنیاز‌

نه‌كردووه‌.

کورد و ڕۆحانى و کاڵفەیەکى ئاڵۆز

7

»گومان‌له‌وه‌‌ده‌كرێت‌دواخستنه‌كه‌‌بۆ‌به‌رژە‌وه‌ندیی‌بارزانی‌بێت«

تا ئێستا ده رگای خۆپااڵوتن بۆ سه رۆكی هه رێم نه كراوه ته وه

www.bayanpress.netژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

3

پ��ه روه رده ش پسپۆری و مامۆستا چ��اره س��ه ری و گرفت ل��ه باشرت نه ك ش���اره زای���ن، پ���ه روه رده ی���ی كه وه زاره ت مێزی پشت ئه وانه ی هه ر دانیشتوون و بڕیار ده رده كه ن.

عیسمه ت ب��ه ران��ب��ه ردا ل��ه پ���ه روه رده ی وه زی���ری محه مه د، »ئه مه وت��ی )ب��ه ی��ان( بۆ هه رێم مامۆستایان یه كێتیی هه ڵوێستی ن��اك��ه م ب����ه وه ب����اوه ڕ ن��ی��ی��ه و سه ربه خۆ كۆنفرانسی ڕێكخراوه كه بابه تی كۆنفراس ببه ستێت، چونكه پێویست بۆیه ده وێ ، دیراسه ی پێوستیش منم، پشتگیر بكات

نه كات ڕێگر منم«. په یوه ندیشیان ده رب����اره ی مامۆستایان، یه كێتیی ل��ه گ��ه ڵ روونیكرده وه پ��ه روه رده وه زی��ری به رزدا ئاستێكی له هه ماهه نگی ڕێكخراوه كه و وه زاره ت له نێوان باسكردن واب���وو پێشی ه��ه ی��ه . ل��ه ك��ۆن��ف��ران��س��ی س��ه رب��ه خ��ۆی یه كێتییه كه، بنه مای نییه و به ستنی

كۆنفراسیش به پێی پێوسته .

ڕاپۆرت: زریان جه وهه ر

ماوه ی شه ش ساڵه كۆنفرانسی ئه مه ش نه به سرتاوه ، په روه رده یی پ��ه روه رده ی��ی گرفتی چه ندین یه كێتیی ل��ێ��ك��ه وت��ووه ت��ه وه . مامۆستایانیش له ئه گه ری نه به ستنی هه ڕەشه ی له مساڵدا، كۆنفراس تاكالیه نه كۆنفرانسی به ستنی ده ك���ات. وه زی���ری پ���ه روه رده ش

كۆنفرانس ره تده كاته وه .سه رۆكی كه ركوكی، ئه حمه د لیژنه ی داكۆكی له مافی مامۆستایان له یه كێتیی مامۆستایانی كوردستان، ئێستادا »ل��ه وت��ی )ب��ه ی��ان( ب��ۆ قه یرانێكی له پ���ه روه رده دۆخ��ی په روه رده ش وه زاره تی و قووڵدایه ڕاسپارده یه ك و بڕیار ڕۆژە هه ر یه كێتیی له ئێمه ش ده رده ك���ات، فه رمی به ن��وورساوی مامۆستایان كه ئاگاداركردوه ته وه وه زیرمان كێشه كانی پارچه ییه پارچه به م نابن و ده بێت په روه رده چاره سه ر كۆنفرانسێكی په روه رده یی گشتگیر

فێركردنی پ��ه روه رده و لیژنه ی ئه ندامی »به ستنی وتی )به یان( بۆ په رله مان، قۆناغه دا له م په روه رده یی كۆنفرانسی پشتگیریی ده بێت و باشه كارێكی به سه ر ساڵ حه وت به وپێیه ی بكرێت، و تێده په ڕێت راب���ردوودا كۆنفرانسی بووه ته كۆنفرانس به ستنی ئێستادا له كۆنفرانس به اڵم قۆناغه كه . پێوستیی پسپۆڕی ده یان به شداریی به پێویستی كارنامه ی و ئالییه ت و پ��ه روه رده ی��ی پێشوو، كۆنفرانسی وه ك نه ك گونجاوه ، سه ر له قوتابی بشێوێندرێت و هه ر ڕۆژە

بڕیارێك ده ربكرێت«.سه رپه رشتیاری ع��ه زی��ز، ش��ۆڕش )به یان( بۆ پ��ه روه رده ی��ی��ش یه كه می زۆر كارێكی كۆنفرانس »به ستنی وتی به ڵكو ساڵ، چوار نه ك پێویسته . زۆر هه موو ساڵێك، چونكه هه ر كۆنفرانسێك به رهه مدێت. لێ جوانی و باش شتی ده شێت قۆناغه، ئ��ه م بۆ به تایبه ت سیستمی به جددی پێداچوونه وه یه كی

تاقیكردنه وه كاندا بكرێت«.ئاماژەی به وه شكرد كۆمه ڵێك بڕیاری دژ به یه ك سه ری لێ شێواندووین، ئێمه ی

سه ره ڕای به داخه وه به اڵم ببه سرتێت، پشتگیریی لیژنه ی په روه رده ی په رله مان، به ستنی له گه ڵ پ���ه روه رده وه زی���ری له م نییه و په روه رده ییدا كۆنفرانسی

هه ڵوێسته شیدا ته نیایه «.ئاشكراشیكرد س��ه رچ��اوه هه مان سكرتاریه تی دانیشتنی كۆتا له ئه وان ئه گه ر داوه بڕیاریان ڕێكخراوه كه دا پ��ه روه رده ی��ی كۆنفرانسی وه زاره ت مامۆستایان یه كێتیی ئه وا نه به ستێت، پ��ه روه رده ی��ی كۆنفرانسی سه ربه خۆ

سازده كات. هه روه ك وتی »هۆكاری گرفته كان وه زیری جارێك ساڵ دوو كه ئه وه یه وه زیرێك هه ر ده گۆڕێت، پ��ه روه رده خۆی پێش ئ���ه وی ب��ه رن��ام��ه ی دێ��ت پیاده كردنی فریای و ره ت��ده ك��ات��ه وه دیسان ك��ه ن��اك��ه وێ��ت خ��ۆی پ��الن��ی ئاڵوگۆڕی پێده كرێت، ئه مه ش له سایه ی یه كێتی و پارتی سرتاتیژیی ڕێككه وتنی خستووه ته پ��ه روه رده ش��ی ب��واری كه

قه یرانه وه «.كێشه یه ، ئ��ه م درێ���ژەی له ه��ه ر به رزنجی، سه باح دكتۆر پڕۆفیسۆر

ڕاپۆرت: شڤان جه باری

ك���ه رك���وك، ئ���ه و ش����اره ی ب��ه ه��ۆی نه بوونی و پێكهاته كه ی هه مه چه شنیی داموده زگاكانی، نێوان هه ماهه نگیی دانیشتووانه كه ی رۆژانه دووچاری چه ندین

گێره وكێشه ده بنه وه .و ئ��ی��داره ن��ێ��وان ل��ه هه ماهه نگی ئه نجومه ن و فه رمانگه خزمه تگوزارییه كان مه ترسیدارتر، و خ��راپ��رت ل���ه وه ش ون��ه . ناهه ماهه نگیی نێوان ده زگا ئه منییه كانه كه ئه منیی ره وشی داڕووخانی هۆی بووه ته

شاره كه . ئاسایشی به رپرسی هه ڵۆ، عه مید ڕاگه یاند به )به یان(ی كه ركوك، له پارتی

عه بدوڵاڵ ئه حمه د

و ئه منی ڕەوش���ی خراپیی ب��ه ه��ۆی هاوكات نه بوونی خزمه تگوزاری، له سه ره تای كورد خێزانی ده یان ئێستا تا نوێوه ساڵی به م به جێهێشتووه ، خورماتوویان ق��ه زای

كۆچكردنه ش ڕێژەی كورد كه مرتده بێته وه .كه سانه ی له و یه كێكه حه مید، كه ریم مانگێكه ماڵه كه ی له خورماتووه وه بۆ هه ولێر بۆ كۆچكردنه كه ی هۆكاری گواستووه ته وه ، قه زایه »ئه و وتی و ڕوونكرده وه )به یان( مرۆڤ كه نییه تێدا وه های ئه منییه تێكی والێبكات درێژە به ژیان بدات، به به رده وامی و بڕین و كوشنت و توندوتیژی ك��اری ته قینه وه ی تێدا ئه نجامده ده رێت، منیش بۆ

ئ��ی��راه��ی��م خ��ه ل��ی��ل، ئ��ه ن��دام��ی بۆ كه ركوكیش پارێزگای ئه نجومه نی به ڕێوه بردن، سیستمی كۆنیی )به یان(، ته نیسیقی بێ سه رهه ڵدانی هۆكاری به ئه مه ش هه ر ڕایده گه یه نێت و ده زانێت خستووه ته ك��ه رك��وك��ی دان��ی��ش��ت��ووان��ی بۆ چاره سه ریش به سه باره ت دڵه ڕاوكێوه . ئه ندامه ی ئه و قه یرانه كه ، له ده ربازبوون ئاماژەی كه ركوك پارێزگای ئه نجومه نی به وه كرد له 2008ەوه پڕژەیه كیان به ناوی كه پێشنیازكردووه ، ئه لكرتۆنی حكومه تی ئه م حكومه ته وته ی هه مان سه رچاوه ، به ئه نته رنێته وه ل��ه ڕێ��گ��ای ئه لكرتۆنییه و دروستبكات هه ماهه نگی ده توانێت

گه نده ڵیش كه مبكاته وه .

كێشانه ی باسم كرد، چاره سه ر نه كرێت، ئه وا دێت ڕۆژێك و به رده وامده بێت كۆچكردن كورد له خورماتوو ده بێته كه مینه .له به رانبه ردا به قه زای خورماتوو ئه نجومه نی ئه ندامێكی ئاماره ی ئه و »به پێی ڕاگه یاند )به یان(ی نوێوه ساڵی له سه ره تای له به رده ستامندایه ، تا ئه مڕۆ، زیاتر له دووسه د خێزان ماڵه كانیان شارۆچه كانی و شار بۆ خورماتووه وه له ئه و گواستووه ته وه ، كوردستان هه رێمی له كورد ڕێژەی و زۆره له ڕاستیدا ڕێژەیه ش

قه زاكه دا كه مده كاته وه «.و ئه منی بارودۆخی »ڕاسته وتیشی ئه وه به اڵم خزمه تگوزاریی خورماتوو خراپه ، قه زاكه كورد ئه وه ی هۆكاری ببێته نابێت

جێبهێڵێت و كۆچ بكات«.

ده زگ��ا ن��ێ��وان هه ماهه نگیی نه بوونی ئه منییه كان، مه ترسیی ڕاسته وخۆیه له سه ر دانیشتووانی شاره كه . وتیشی »زۆرجار پرس به ئێمه ش ناكرێت و فه رامۆش ده كرێین«.

به رپرسه ئه و وته كانیدا درێ��ژەی له مامه اڵنه جۆره ئه م روونیكرده وه ئه منییه كه ركوكییه كان زه ره رمه ندی گه وره ن لێی و ناكرێت كاری ئه منی تێكه ڵ به سیاسه ت و

حزبایه تی بكرێت.هه ر له و ڕووه وه ، )حاجی كه ركوكی( هه ڵبژاردنی دواكه وتنی ڕۆژنامه نووس، له زیاتر بۆ كه ركوك پارێزگای ئه نجومه نی ئه نجومه نه كه ی نائه كتیڤیی و خول دوو بۆ ملمالنێی حزبی و نه بوونی ته نسیق له

نێوان داموده زگاكان گێڕایه وه .

پاراستنی ژیانی ماڵ و منداڵم، ناچاربووم ئه و و باپیرمه ، جێیبهێڵم و باو شوێنه ی جێگه ی

كۆچ بكه م«.ڕۆژێكه چه ند ک��ە ڕەش��ی��د، ش��ێ��رزاد ماڵه كه ی گواستووه ته وه بۆ كه الر، به )به یان(ی ڕایگه یاند »له دوای 2003وه ، سه دان خێزانی كورد خورماتوویان به جێهێشتووه ، له به رئه وه ی خورماتوو له الیه ن هه ردوو حكومه تی هه رێم له ڕووی فه رامۆشكراوه و زۆر ناوه نده وه و ئه منیشه وه ڕۆژ تێناپه ڕێت كاره ساتێكی ئه منی نه كه وێته وه . له ڕووی دامه زراندنیشه وه كورد حكومه تی ته نیا بێبه شده كرێت، شاره له م بۆ كه سی 200 ئه مساڵ نه بێت ه��ه رێ��م

خورماتوو دامه زراند«.ئه و »ئه گه ر وتیشی هاوواڵتییه ئه و

بۆ كه مكردنه وه ی گه نده ڵی و دروستكردنی هه ماهه نگیی داموده زگاكان

كه ركوك داوای حكومه تی ئه لكترۆنی ده كات ئه مساڵ 200 خێزانی كورد خورماتوویان به جێهێشتووه

كورد له خورماتوو ده بێته كه مینه

واده ی به ستنی كۆنفرانسی په روه رده یی نادیاره دوای شه ش ساڵ له كۆنفرانسی پێشوو

رایشیگه یاند به الی ئه وانه وه الیه نه كانی ئۆپۆزسیۆنیش جیاوازییان له گه ڵ یه كێتی حزبایه تی ته نیا ئه وانیش نییه ، پارتی و نوێنه ریان هه یه ترسیان و ده ك��ه ن ده رنه چێت، ئه گه رنا جارێك میدیاكانیان

ده خسته خزمه تی ئه م باسه وه . جوتیارێكی عەبدولقادر، عەبدوڵاڵ بیتوێنه ، ناوچه ی )قه مته ران( ی گوندی رێكخراوێكی »ئێمه وتی )به یان( بۆ كۆنگره بزانین تا شكنابه ین جوتیاریی نه من ن��ا. ی��ان هه یه كۆنفرانسی و سكرتێری جوتیاران ده ناسم و نه باره گای داوای ئێمه ده زان��م. رێكخراوه كه ش جوتیاریی راسته قینه ی ریكخراوێكی ده ك��ه ی��ن، ه��اوش��ێ��وه ی ب��زووت��ن��ه وه ی ،1994 ساڵی چه وساوانی و جوتیاران كه له سه ره تاوه توانی زه ویی داگیركراو سته مكار ئاغای و ده ره به گ ده ست له ده ربهێنێ و ڕاده ستی جوتیاری بكاته وه ، ب���ه اڵم ب���ه داخ���ه وه ب��ه ه��ۆی ئ��ه وه ی ده سه اڵتدا له خزمه تی ڕێكخراوه كه

قورسایی بزووتنه وه كه له سنووری بیتوێن ده ستكه وتی كۆمه ڵێك بوو. پشده ر -فه راهه مهێنا كه له مێژووی جواڵنه وه ی به اڵم داده ن��ران، خه ون به جوتیاریدا ئه م زان��ی ك��ه س��ن��ووره ل��ه و یه كێتی به رژەوه ندیی له جوتیاران رێكخراوه ی مه ترسیی نییه دوور و نییه خ��ۆی و هێرشیكرده سه ر دروستبكات، له سه ر له ناوی برد. هه رچی جوتیارانیشه بۆیان سه ره كییه كه ی ئامانجه له روونبووه وه مه رامی بۆ زیاتر و دووركه وتووه ته وه و تێكرد پشتیان تێده كۆشێت، سیاسی

داكۆكییان لێ نه كرد. كاته وه له و دا ب��ه وه ش ئاماژەی هێناوه ، شكستیان جۆریك به جوتیاران

كه تا ئێستاشی له گه ڵ بێت نه یانتوانیوه خۆیان رێكبخه نه وه .

گرفتی كرد ل��ه وه ش باسی بڵباس و كرێكاران و جوتیاران سه ره كیی چینی زه حمه تكێش ئه وه یه كه ڕێكخراو فشاربن. هێزی ناتوانن بۆیه نین، كه رتی به هێزبوونی دیكه وه له الیه كی جۆره ئه م به رژەوه ندیی له كشتوكاڵ ده سه اڵته ی ئێستای هه رێم نییه ، چونكه تایبه تی كه رتێكی هاوواڵتی وه ختێ ئابووریی سه ربه خۆیی هه بێ ، خۆی خ��اوه ن ده بێته و به ده ستده هێنێت بڕیاری خۆی، به اڵم ده سه اڵت ده یه وێت له چاو و مووچه خۆر به رده وام خه ڵك

ده ستی بێت.

حزبه كانی نوێنه ری نوێنه ره كامنان ده سه اڵتیش جوتیاران، نه ك ده سه اڵتن بێت مه به ست كێی و نییه كێشه ی ئاڵوگۆڕی و خۆی نوێنه ری ده یكاته پێده كات. جوتیاریش كاروباری ده ڕوات

یان نا. ئه وه كه ی كێشه یه «. خوا »ئه مانه وتی زیاتر ناوبراو جوتیار به منه تیان و پێداون باشی به ده ستیان نا. یان هه ڵیانبژێرێت نییه الیان نییه هێز و گرتووه كورسییه وه به رێت. ئه ندامانی رێكخراویش نه باسی

البردن و نه باسی هه ڵبژاردن ناكه ن«. وه ك ئۆپۆزسیۆنیش واب��وو پێشی نه بێ ب��ی��ری ل��ه ئ���ه وه ی ده س����ه اڵت جوتیارانه ، ڕێكخراوه یی كاری و جوتیار

راپۆرت: زریان جه وهه ر

جوتیارانی یه كێتیی ساڵه 22نه به ستووه . ك��ۆن��گ��ره ی ك��وردس��ت��ان لقه كانیشی ن��وێ��ن��ه ران��ی س��ه رج��ه م و دانراون پارتییه وه و یه كێتی له الیه ن جوتیاره وه له الیه ن نوێنه رێكیش تاكه

هه ڵنه بژێردراوه . ب��اپ��ی��ر ك��ه ل��ك��ان��ی، ب��ه رپ��رس��ی بۆ جوتیاران یه كێتیی ران��ی��ه ی لقی الیه نی ئه وه ی »به هۆی وتی )به یان( كارئاسانییه كامن هیچ په یوه ندیدار ببه ستین. كۆنگره ناتوانین ناكات، بۆ پشتساردبوونه وه ی تریش هۆكارێكی چونكه كۆنگره ، به ستنی له خۆمانه

»دواى ٢٢ ساڵ، یه كێتیی جوتیاران کۆنگرەى پێ نابەسترێت«ڕۆژ 15 به یه كێتی 1995 ساڵی نه بوو،

ته فروتونای كرد«. ڕۆژنامه نووسێكی كه بڵباس، بێوار وتی )ب��ه ی��ان( بۆ بیتوێنه، ده ڤ���ه ری سه ره تای له هه ر جوتیاران »یه كێتیی بوو، له سه ر پرسیاری دامه زراندنیه وه هه ڵسێت، خۆی ئه ركی به نه یتوانی پیشه یی ریكخراوێكی زوو هه ر بۆیه جوتیاران بزووتنه وه ی به ناوی دیكه پێكهات، كوردستان چ��ه وس��اوان��ی و جوتیاریدا خ��ه ب��ات��ی ب��زاڤ��ی ل��ه ك��ه توانی بوو. مێژوویی وه رچه رخانێكی چینی جواڵنه وه ی به گه وره ته كانێكی هه ر به داخه وه به اڵم بدات، جوتیاران ئامانجی ل��ه رێ��ك��خ��راوه ش ئ��ه م زوو ئاقارێكی به و الیدا خۆی سه ره كیی سیاسیدا چوو. بووه حزبێكی چینایه تی. ده ستبه رداری كرد ئه ندامانی له داوای ئینتیامی سیاسییان بن، نزیك بوو گوشار

له سه ر ده سه اڵت دروستبكات«.ئه و ڕۆژنامه نووسه روونیشیكرده وه

ئه ندامێكی سكرتاریه تی یه كێتیی مامۆستایان: رێككه وتنی ستراتیژیی بووه ته قه یران بۆ په روه رده

وه زیری په روه رده : بڕوام به وه نییه یه كێتیی مامۆستایان كۆنفرانسی سه ربه خۆ ببه ستێت

به رپرسی لقی یه كێتیی جوتیاران: 22 ساڵه یه كێتی و پارتی له بری جوتیاران نوێنه ر داده نێن

جوتیارێك: نه سه رۆكی یه كێتیی جوتیاران ده ناسم و نه ناونیشانی باره گاكه شی ده زانم

www.bayanpress.net ژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

2

»رێککەوتنی ژێر بە ژێری یەکێتی و پارتی بۆ دواخستنی هەڵبژاردن له ئارادایه «

لە دوای ناردنی نامەکەی بارزانی بۆ سەرۆکایەتی پەرلەمان، لە چەند دەزگایەکی یەکێتی کە باڵوکرایەوە وا رایگەیاندن و دەس��ت��وور رەشنووسی پرسی لەسەر هەڵبژاردنی سەرۆکی هەرێم، لەگەڵ پارتی هه ردووال و ئەنجامدابێت رێککەوتنێکی بەنیازبن هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی هەرێم بوونی یەکێتی وتەبێژی بەاڵم دوابخەن،

ئەو جۆرە رێککەوتنە رەتدەکاتەوە.جوندیانی، ئازاد لەوبارەیه وە هەر لە یەکێتی سیاسیی مەکتەبی وتەبێژی ئەوان رایگەیاندووە روونکردنەوەیەکدا لە سەر مەسەلەی سەرۆکی هەڵوێستیان بە پەیوەندیدارە و ن��ەگ��ۆڕە هەرێ�م

دەستوورەوە.رێککەوتن ب��ەوەش��داوە ئ��ام��اژەی لەسەر نییە یەکێتی و پارتی نێوان لە رەش��ن��ووس��ی دەس��ت��وور و دەڵ��ێ��ت: له بكات له وه باس بابه تێك هه ر ئێستادا یان بڕیاره، ئه م پارتی له گه ڵ یه كێتی و نیه ت پێچه وانه ی دیكه ی ب��ڕی��اری هه رێمیان سه رۆكی نامه كه ی ناوه رۆكی

داوە ، راست نییه .

بتوانێت کۆدەنگی لە نێوان هێز و الیەنە سیاسییەکان فه راهه م بێنێت.

ئ��ام��اژە ب��ەوەش��دەک��ات ب��ڕی��اری گەڕاندنەوەی ئەو پرسە بۆ پەرلەمان لەم

کاتەدا، گوماناوییە.دەستپێکردنی گفتوگۆ لەسەر

تێبینییەکانسەرۆکایەتیی یەکشەممە رۆژی فراکسیۆنەکان سەرۆکی و پەرلەمان لەسەر گفتوگۆ بۆ کۆبوونەوەیەکیان بە بێ به ست و تێبینییەکانی الیەنەکان

کۆتاییهات، ئەنجامێک هیچ بە گەیشنت گه رچی بڕیار بوو دوێنێ خولێكی دیكه ی به ڕێوه بچێت، په رله مان له ناو دانوستان كۆبوونه وه كه ناو سه رچاوه یه كی به اڵم بیانووی به ئاشكرایكرد )ب��ه ی��ان( بۆ ئاماده سازیی زیاتر بۆ رێككه وتن، گه ڕی سه رۆكایه تیی له نێوان گفتوگۆ دووه می بۆ فراكسیۆنه كان، و سه رۆكی په رله مان

دووه مجار و بۆ ئه مڕۆ دواخرا.ئەوەی بەالی الیەنە سیاسییەکانەوە کەمەدا ده رفه ته لەو پرسیارە، جێگەی پرسە ئەو دەتوانێت چۆن پەرلەمان

یەکالبکاتەوە؟فراکسیۆنی سەرۆکی ق��ادر، ئ��ارام لێدوانێکدا ل��ە ئیسالمی ک��ۆم��ەڵ��ی ن��اڕوون��ی و ج��ی��اوازی��ی رای��گ��ەی��ان��د له سه ر ده سه اڵت فراكسیۆنی بۆچوونی سه ره كی هۆكاری بارزانی، نامه كه ی ك��ۆب��وون��ه وه ك��ه ی بێئه نجامبوونی

یه کشه ممه بوو .فراكسیۆنی ئاشکراکرد ئەوەشی لەباره ی جیاوازی بۆچوونی ده سه اڵت تائێستاش هه یه ، بارزانییه وه نامه كه ی روون نییه تێبینییه كان بۆ پێش یان دوای

راپرسین .

بارزانی بڕیارەی بەو بەرانبەر داوە ئەم یاسایی ماوەی دەڵێت: و وریابن خولەی پەرلەمانی کوردستان تا سه ره تای ته نیا پەرلەمان واتە داهاتووه ، مانگی بۆ م��اوەو لەبەردەمدا هەفتەی دوو پەرلەمان سێیەمی خولی جار دوایین پشووی هاوینەی وەردەگرێت. پەرلەمان گەر دەک��ات کوشندە زۆر هەڵەیەکی پرسە ئەو خاتری لەبەر خۆی تەمەنی درێژبکاتەوە. پاشان بە دوو هەفتە نەک پەرلەمان مەحاڵە بگرە ئەستەمە، هەر

کۆتایی له پەرلەمان یاسایی ماوەی کە نییە روون ئێستا تا لەوە جگە نزیکە، پێش بۆ تێبینییەکان، وه رگرتنی به هه ند

راپرسییە یان دوای راپرسی.گومانی الیەنەکان لەسەر بریارەکە

»ئەترسم کۆمەڵ فەرمی وتەبێژی ئەم ماستە موویەکی تێدا بێت«

فەرمیی وتەبێژی محەمەد حەکیم، رایدەگەیەنێت: ئیسالمی کۆمەڵی باشی هەنگاوێکی هەرێم سەرۆکی رەشنووسی راپرسیی بڕیاری لە كه ناوە تێبینی ناردنی سەر هاتە دەستوورەوە پەرلەمان، بۆ الیەنەکان سەرنجی و حزبە و پارتی هەڵوێستی ئایا ب��ەاڵم لە هەندێ )جگە هاوپەیامنەکانی

یەکێتی( لە پەرلەمان چی دەبێت؟ده ڵێت هه روه ها حەکیم محەمەد پەرلەمان ئایا نییه، ڕۆش��ن بابەتەكه ف��ری��ادەک��ەوێ��ت ی��اس��ای ژم���ارە 16 ی لیژنەی هەمواربکاتەوەو 2008 ساڵی ئەوان پاشان دابنێتەوەو دەستووریی لە پەرلەمان دواتر و بکەن هەمواری

ماوەی یاسایی خۆیدا پەسەندی بکات؟هەڵسووڕاوی رەئ��وف، زانا دکتۆر ئەوەی هۆشیاری گۆڕان، بزووتنەوەی

راپۆرت: رێبوار ئەحمەد

مەسعود رابردوودا رۆژی لە چەند کوردستان هەرێمی سەرۆکی بارزانی سەرۆکایەتیی ئاڕاستەی نامەیەکی داوای��ک��رد تێیدا و ک��رد پ��ەرل��ەم��ان نوێنەری لەگەڵ پەرلەمان سەرۆكایەتیی حزب و الیەنە سیاسییەكان و ئەندامانی لیژنەی ئامادەكردنی پڕۆژەی دەستووری پێشنیاز تاوتوێی كوردستان هەرێمی بكات، سیاسییەکان الیەنە تێبینیی و کۆدەنگیی ئ��ارای هێنانه بەمەبەستی

لەسەر رەشنووسی دەستوور.دوای ب���ارزان���ی ب���ری���ارەی ئ���ەو الی��ەن��ەک��ان��ی زۆری مشتومڕێکی دەس�����ەاڵت ه��ات، و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن داواده ك��ات ئۆپۆزسیۆن كه به تایبه ت بۆ پەرلەمان بگەڕێتەوە ڕەشنووسەکە هەموارکردنەوەی.له به رانبه ردا بارزانی و پارتی سوورن لەسەر خستنە ڕاپرسییەوە.گومان، جێگەی بووەتە ئ��ەوەی لەسەر دیموکراتە پارتی پێداگریی بەو ده س��ت��وور رەشنووسی راپرسیی شێوەیەی ئێستای و ناردنی نامە له الیه ن کاتەدا، لەم پەرلەمان بۆ بارزانییه وه

روون نییە ئه نجامی تاوتوێی تێبینییه كان لەسەر دەستوور، بۆ پێش یان دوای راپرسییە

ناردنه‌وه‌ی‌ده‌ستوور‌بۆ‌په‌رله‌مان:‌بڕیارەکەی‌بارزانی‌گومانی‌لێكه‌وتووه‌ته‌وه

كێشه كه یه .دانیشتووانی ئاماری زیادکردنی هه ردوو شاری هەولێر و دهۆک و پێدانی لە زۆر ژمارەیەکی بە عێراقی ناسنامەی کوردستان تری پارچەکانی هاواڵتییانی گەرمی بابەتی راب���ردوودا، مانگی لە بەپێی ب��وو. ناوخۆییەکان راگەیاندنە كه سانه ئەو کۆمسیۆنیش، ڕێنامییەکانی ئێستا دەتوانن ناوی خۆیان لە بنکەکانی بە و تۆماربکەن كۆمسیۆن تۆمارکردنی پرۆسەی بەشداریی یاسایی شێوەیەکی

دەنگدان بکەن.مستەفا، سەربەست بارەیه وە لەو سه ربه خۆی بااڵی کۆمسیۆنی سەرۆکی راگەیاند )بەیان(ی بە هه ڵبژاردنه كان ئەوان یەکەیەکی »جینائی« نین تا بتوانن پێناسی تەزویر دەستنیشان بکەن، بەڵکو ته نیا پشت بەو بەڵگه نامانه دەبەسنت كه

خه ڵكی ده یانخه نه به رده ستیان.

دووبارەیە ناوی زۆر ژمارەیەکی بوونی 39 یاداشتێكی ل��ە لیستەکاندا، ل��ە جیاوازه كانیش فراكسیۆنه پەرلەمانتاری جگه له پارتی، بۆ سەرۆکایەتی پەرلەمان، دەنگی هەزار 94 لە باس بەڵگەوە بە دهۆک و هەولێر شارەکانی لە دووبارە تۆماری لیستی خزێرناونه ته كه ك��راوه ،

دەنگدەرانه وه .س��ەرۆک��ی مستەفا، س��ەرب��ەس��ت ئەو هه ڵبژاردنه كان، بااڵی کۆمسیۆنی پشرتاستکردەوە )به یان( بۆ دەنگۆیانەی لێکۆڵینەوەمان »ل��ەوب��ارەی��ه وە وتی و گەیشتین، ئەنجامێک هەر به کردووەو

ڕایدەگەیەنین«.کۆمسیۆن، زانیارییەکانی بەپێی ملیۆن 2 هەرێم، دەنگدەرانی ئاماری هه ر و دەب��ێ دەنگدەر ه��ەزار 800دەنگدەرانیش، ئاماری زیادکردنێكی

بەپێی ستانداردێکی جیهانییە.

هەڵبژاردنەکاندا پ��رۆس��ەی کاتی ل��ە لێكده درێته وه .

کۆمسیۆنی رێنامییەکانی بەپێی لیستی لە ناوی هاواڵتییەک هەر بااڵ، یەکێک بە نەبێت، دەنگدەراندا تۆماری باری )پێناسی وەک بەڵگەنامەکانی لە شارستانی، مۆڵەتی شۆفێری، رەگەزنامەی چەند خ�����ۆراک، ف��ۆرم��ی ع��ێ��راق��ی، لە ناوی دەتوانێت تر( بەڵگەنامەیەکی

بنکەکانی کۆمسیۆن تۆمار بکات.عەبدولکەریم، س���ەردار ح��اک��م ب��ااڵی کۆمسیۆنی پێشوی ئەندامی ئاشكرایكرد )بەیان( بۆ هەڵبژاردنەکان ن��ات��وان��ێ��ت رێ��گ��ری لەو ،ک��ۆم��س��ی��ۆن لەکاتی ك��ه ب��ك��ات ساختەکارییانە ن��وێ��ک��ردن��ەوەی ت��ۆم��اری دەن��گ��دەران نەبوونی وایە پێی ئەو ئەنجامدەدرێن، نوێکردنەوەی بۆ گونجاو میکانیزمی سەرەکی هۆکاری ده نگده ران، تۆماری

بەیان: تایبەت

بۆ ئ��ام��ادەک��اری چ��وارچ��ێ��وەی لە هەڵبژاردنەکانی هەرێم، کۆمسیۆنی بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان دەستیکردووە بۆ تۆماری دەنگدەران، نوێکردنەوەی بە شار لە بنکەی دەیان مەبەستەش ئەو گومانیش کردوەتەوە. شارۆچکەکان و تۆماری نوێکردنەوەی کاتی لە دەکرێت دەنگدەران، ژمارەیەکی زۆر ناوی ساخته

بخزێرنێنە ناو لیستی دەنگدەرانەوە.لە سەرەتای ئەم مانگەدا ژمارەیەک بەڵگەنامەیەکیان پەرلەمان چەند ئەندام ئاڕاستەی سەرۆکایەتیی پەرلەمان کرد کە دانیشتووان رێژەی زیادبوونی لە باسیان بە هەولێر و ده��ۆک پارێزگاکانی لە كه ک���ردووە، نارسوشتی شێوەیەکی دەسەاڵت ئامادەکارییەکی وەک ئەوەش ساختەکاری و تەزویر ئەنجامدانی بۆ

ئەگەری‌سپيکردنەوەی‌ناوە‌تەزویرەکان‌هەیە‌لەکاتی‌نوێکردنەوەی‌تۆماری‌دەنگدەران

به شدارنه بوونی هۆكاری توركامن برایه تی حزبه كه ی بۆ ئه وه گه ڕانده وه كه نایانه وێت

»توركامن پارچه پارچه بكه ن«. پ��اره ی ئ����ه وه دا »ل��ه گ��ه ڵ وتیشی ب��ه ش��داری بتوانین نییه پێویستیشامن

هه ڵبژاردنه كان بكه ین«.كۆمسیۆنی پاره یه ی بڕە ئه و له باره ی بۆ ته مئینات وه ك��و هه ڵبژاردنه كان ب��ااڵی ئۆفیسی به رپرسی دایناوه ، قه واره یه ك هه ر هه ولێری كۆمسیۆن وتی »راسته ئه و پاره یه

زۆره كه وه ك ته مئنیات دانراوه «.وت ئ��ه وه ش��ی محه مه د هه ندرێن له و باس یاسایی مادده یه كی بڕگه و »هیچ پاره كه وه رگرتنی به اڵم ناكات، زۆره پاره بڕیاری بۆ بڕەكه ی، ده ستنیشانكردنی و هه ڵبژاردنه كان كۆمسیۆنی ئه نجومه نی

ده گه ڕێته وه «.

سه رۆكایه تی دادگای تێهه ڵچوونه وه ی سلێامنی))دادگای به رایی هه ڵه بجه ((

ژماره : 191/ب/ 2013به روار: 2013/6/13

بابه ت/ ئاگانامه داواكار: أمیر عبدالرحامن مصگفی له بری كچه كه ی، خێاڵن

داوالێكراو: ڕاستگری تۆماری باری شارستانیی بیاره داواكار: )أمیر عبدالرحامن مصطفی( داوایه كی به و ژماره ی سه ره وه له م دادگایه تۆمار كردووه له دژی ڕاستگری تۆماری شارستانی/ بیاره وێڕای كاره كه ی بۆ )گۆڕینی ناوی كچه كه ی( له )خێاڵن(ە وه بۆ)نیاز( به پێی مادده ی)21(له یاسای باری شارستانی.

جا ناوخۆدا، ڕۆژنامه یه كی له داواك��ه ی باڵوكردنه وه ی به بڕیاریدا دادگ��ا له ماوه ی)10( به م دادگایه وه په یوه ندی بكات با هه ركه سێك مافی ڕێگرتنی هه یه

ده بینێ داواكه دادگا پێچه وانه وه به ڕۆژنامه یه دا، له م باڵوكردنه وه ی پاش ڕۆژدا به گوێره ی یاسا.

پێناسێكی بریكاری خۆراك به ناوی )ناهیده حمه صالح علی( به ژماره ی )3547( ناڵپارێز و كۆدی )283( ونبووه ، هه ركه سێك دۆزیویه تیه وه با پەیوه ندیی بكات به

ژماره ته له فۆنی )07702268395(.

شێوه به هه مان به شدارینه كردنیان له باره ی رایگه یاند بودجه ی پێویستامن نییه تا بتوانین

له هه ڵبژاردندا به شداربین. دڵ��ش��اد چ��اوش��ل��ی وت��ی »ب��ه ن��ی��ازی تری الیه نی دوو له گه ڵ هاوپه یامنییه تی )كۆمه ڵه ی ئه وانیش كه بووین، توركامنی رۆشنبیری كۆمه ڵه ی و توركامن لیبڕاڵی توركامن( ن، به اڵم به هۆی نه بوونی بودجه ،

ناتوانین له هه ڵبژاردندا به شداربین«.به پێچه وانه ی حزبه كانی دیكه وه ، ئایدن ئۆجاغی سه ركردایه تی ئه ندامی ئه رسه الن،

بۆیه دوز(، كه ركوك، هه ولێر، )باره گاكانی پاره ی و كۆمسیۆن پاره كه ی بڕە ناتوانین حزبێك هه ر بۆ كه بده ین، ریكالمه كان

پێویسته «.سه رۆكی شه به ك، سامی ه��ه روه ك وتی )به یان( بۆ توركامن لیبڕاڵی كۆمه ڵه ی »50 ملیۆن دینارمان نییه بیده ینه كۆمسیۆن، به اڵم هه ندێك الیه ن هه یه بودجه یان زۆره ، 100 ده گاته هه ندێكیان بودجه ی ته نانه ت

ملیۆن دینار«.هاوكات سه رۆكی پارتی یه كێتی توركامن

عیسا عه بدولقه هار - هه ولێر

پێنج بودجه كانیان، كه می به هۆی حزب و الیه نی توركامنی له هه ولێر به شداری

هه ڵبژاردنه كانی هه رێم ناكه ن.كۆمه ڵه ی بێالیه ن، توركامنی )پارتی توركامن، یه كێتی پارتی توركامن، لیبڕاڵی ئۆجاغی ت��ورك��امن، رۆشنبیری كۆمه ڵه ی برایه تی توركامن( له و حزبانه ن كه به شداری

هه ڵبژاردنه كانی هه رێم ناكه ن. كه نعان شاكر، سكرتێری پارتی توركامنی نییه كێشه مان راگه یاند )به یان( بۆ بێالیه ن بكه ین، به شداری هه ڵبژاردن و ده مانه وێت به اڵم ئه و پاره یه مان نییه كه كۆمسیۆن وه كو

ته مئینات بۆ هه ر حزبێك دایناوه .دیناره ، ملیۆن 20 »بودجه مان وتیشی به ڕێوه ده چێت باره گا سێ بودجه یه به و

کۆمسیۆن: هیچ یاسایەک داواى پارە لە قەوارەکان ناکات

پێنج‌حزبی‌توركمانی‌به‌شداری‌هه‌ڵبژاردن‌ناكه‌ن

وت ئەوەشی کۆمسیۆن سەرۆکی تانەلێدان بۆ رۆژێکیان چەند »ئ��ەوان الیەنەکان کە هەیە تۆمارە لیستی لەو

دەتوانن تانەكانی خۆیان بخه نه ڕوو«.لە زان��ی��اری��ی��ان��ەی ئ��ەو پێی ب��ە باڵوکرانەوە، راگەیاندنەوە دەزگاکانی بەکارهێنانی ب��ە پ��ارت��ی و یەکێتی باری پێناسی حوکمیەکان، دامودەزگا کەسی هەزار چەندین بۆ شارستانییان پارچەکانی دیكه ی کوردستان دەرکردووە، دانیشتووانی رێژەی بەوهۆیەشەوە هەر پ��ارێ��زگ��اک��ان��ی ده���ۆک و ه��ەول��ێ��ر بە

شێوەیەکی نارسوشتی هه ڵكشاوه .لە ئێستاشدا لە ڕێگەی نوێکردنەوەی تۆماری دەنگدەرانەوە ئەو ناوە ساختانە »یاسایی دەکرێن« و مافی بەشدارییان لە

هەڵبژاردنەکاندا پێدەدرێت.لەسەر گومانانەی لەو تر یەکێکی ت��ۆم��اری دەن���گ���دەران دروس��ت��ب��ووە،

ه��ەن��درێ��ن م��ح��ەم��ەد س��ەرۆک��ی لەبارەی كۆمسیۆن هەولێری ئۆفیسی بە شارستانی ب��اری پێناسی پێدانی ک���وردی ه��اواڵت��ی زۆر ژم��ارەی��ەک��ی »ئێمە وتی کوردستان، تری پارچەکانی هەموو بەردەم خستووه تە لیستەکامنان خۆیان تانەی دەتوانن ئەوان الیەنەکان، بکەین«، ب��ەدواداچ��وون ئێمە و ب��دەن لیستی بەو متامنه یان راگه یاند ئەوەشی

تۆمارانە هه یه كه باڵویان کردوونەتەوە.تۆمارکردنی دووب��ارە ناوی بوونی کوردستان تری پارچەکانی هاواڵتییانی ئەو دەنگدەراندا، تۆماری لیستی لە و له الیه نه كان بەشێكی کە گومانانەن هاوواڵتییانیش وەک هه وڵێك بۆ تەزویر و ساختەکاریی لە پرۆسەی هەڵبژاردنەکاندا لێدوانی بەپێی ده ك���ه ن. ت��ه م��اش��ای میکانیزمێکی کۆمسیۆنیش، بەرپرسانی

ئەوتۆیان بۆ ریگریی لەو حاڵەتانە نییە.

ئاگاداری

ونبووننەبوونى بودجەى پێویست هۆکارى مەحروومبوونى

ئەو حزبانەیە لە پرۆسەى هەڵبژاردن

www.bayanpress.netژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

5

هیچ ڕۆژ یه كه م كۆبوونه وه كانی بڕیاریشه لێنه كه وته وه ، بڕیارێكیان

كۆبوونه وه ی دیكه ئه نجامبده ین.ناكۆكییه كانی جه وهه ری به یان: ل��ه م ده س�����ه اڵت و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن

مه سه له یه دا چییه ؟ئێمه ئ���ه گ���ه ر ق�����ادر: ئ�����ارام مب��ان��ه وێ��ت ك��ورت��ی ب��ك��ه ی��ن��ه وه ، له ده بێته وه ، ك��ورت خاڵدا كۆمه ڵێك سیستمی مه سه له ی له وانه یه كێك سیستمی ئایا كه كوردستانه ، هه رێمی به ڵێ سه رۆكایه تی؟ یان په رله مانییه به ناو په رله مانییه ، به اڵم له ناوه ڕۆكدا دووه م: خاڵی ب��ووه ت��ه وه . پێچه وانه ده ستووردا له مادده و بڕگه كۆمه ڵێك بكرێن. چاره سه ر پێوسته كه ناكۆكن، ئه ندامانی دیاریكردنی منوونه بۆ

دادگای ده ستووری.خ��ااڵن��ه ی ل��ه و دی��ك��ه یه كێكی

هه مواركردنه وه ی جه وهه رین، كه ده ستووره . له مادده ی 120دا كۆمه ڵێك بۆ قورسن زۆر زۆر كه دانراون ڕێكار ده ك��ات وا ئه مه ه��ه م��وارك��ردن��ه وه ، ئه وه ش مه حاڵ. ببێته هه مواركردنه وه ده وترێت پێی ده ستووردا یاسای له نه رم جامدن، كه ده ستوورانه ی ئه و ڕێكارێكی چه ند به ناتوانرێت و نین هه مواربكرێنه وه . ئ��اس��ان یاسایی هه مواركردنه وه ی ده مانه وێت ئێمه بێت. ئ��اس��ان ڕێكارێكی ده س��ت��وور په سه ند جه ماوه ره وه الیه ن له به ڵێ دوای ل��ه وان��ه ی��ه ب���ه اڵم ده ك��رێ��ت، پێویستی جێبه جێكردن، له ماوه یه ك ئه وه له به ر هه بێت، هه مواركردن به ئاسان هه مواركردن ڕێكاری ده بێت

بێت.و ب��ڕگ��ه كۆمه ڵێك ه��ه روه ه��ا جوگرافیای ل��ه وان��ه ت��ر، م����ادده ی دیكه یه یه كێكی كوردستان، هه رێمی خاڵه كانیش ئه وه ی له به ر خااڵنه . له و

ده م��ان��ه وێ��ت ئێمه چونكه نییه ، سازانی و بكرێت هه موار ده ستوور له ئه وه ی پێناوی له بكرێت له سه ر ببێته ئه گه ر ببین، ڕزگ��ار قه یرانێك هۆی دواخستنی هه ڵبژاردنه كان، ئه وه

قه یرانێكی دیكه شامن دروستكردووه .هیچ نه گه یشتنه ئه گه ر به یان: كۆتایی مه سه له یه ئه و و ڕێكه وتنێك

هه رێم سه رۆكی دیاریكردنی نه هات، له سه ر چ بنه مایه ك ده بێت؟

میكانیزمه كه ی له سه ر قادر: ئارام ج��ه م��اوه ردا له ناو ده ب��ێ��ت، پێشوو

ڕاسته وخۆ هه ڵده بژێردرێت.مه سعود ئه وكاته ئ��ه ی به یان:

بارزانی ده توانێت خۆی بپاڵێوێته وه ؟ئ����ارام ق����ادر: ل��ه ب��ه ر ئ���ه وه ی سه رۆكی وه ك��و ب��ارزان��ی مه سعود كردووه ، ته واو خوله كه ی دوو هه رێم به اڵم كاندیدبكاته وه ، خۆی ناتوانێت بۆ خۆی هه یه بۆی تر هه ركه سێكی له به ر بپاڵێوێت، هه رێم سه رۆكی هه رێم سه رۆكایه تیی یاسای ئه وه ی هه موار ده ستوور و هه موارنه كراوه نه كراوه . تا ئێستاش ده بێت به پێی یاسا كوردستان هاوواڵتیانی له ناو و بێت ئه گه ر هه ڵبژێردرێت. ڕاسته وخۆ بكات كاندید خۆی بارزانی مه سعود ده ڵێین ئێمه كرد، قبوڵی كۆمسیۆن و

به پێی یاسا بۆی نییه .ب���ه ی���ان: وات����ه ب���ه و ه��ۆی��ه وه چاوه ڕوانی دروستبوونی قه یرانی دیكه

ده كرێت له كوردستاندا؟دڵنیاییه وه ، ب��ه ق���ادر: ئ���ارام خۆی هه رێم سه رۆكی هێشتا به اڵم خۆی ئایا كه نه كردووه ته وه یه كالیی

ماوه یه كی له ده ت��وان��رێ��ت ك��ورت��ن، و س��ازان بگه ینه ده رب��اره ی��ان كه مدا

گفتوگۆشیان له سه ر بكه ین.وای��ه پێیان ه��ه ن��دێ��ك ب��ه ی��ان: بارزانی مه سعود نامه یه ی ئه و ناردنی ئه و دوورخستنه وه ی په رله مان، بۆ شه ڕەیه له خۆی و هه ڵدانی تۆپه كه یه بۆ ناو ساحه ی په رله مان و الیه نه كانی باره یه وه له و ئێوه ڕای ئۆپۆزسیۆن.

چییه ؟الیه نه ل��ه ئێمه ق���ادر: ئ���ارام بۆ خوێندنه وه مان ئیجابییه كه یه وه ئه وه ی له به ر ك��ردووه ، نامه یه ئه و له سەر سازان زۆر داكۆكی ئۆپۆزسیۆن گرنكه ده روازه یه كی چونكه ده كات، كوردستاندا هه رێمی له چاكسازی بۆ هه رێمی قه یرانه ی له و ڕزگاربوونه و ئه گه ر به اڵم كه وتووه . تێی كوردستان بێتو پارتی دیموكرات، یاخود ده سه اڵت

ته فسیری گشتی ش��ێ��وه ی��ه ك��ی ب��ه به نامه كه یان بكات، بۆ جۆراوجۆری ئه وه به رێت، دیكه دا ئاڕاسته یه كی ئه ستۆی ده كه وێته به رپرسیارێتییه كه

خۆیان.به م متامنه تان تاچه ند به یان: كۆبوونه وانه ی په رله مان هه یه و پێتان

وایه ده گه نه ئه نجامێك تیایاندا؟ده كه ین ئومێد ئێمه قادر: ئارام بگه ینه ئه نجام، به اڵم پێشبینی ناكه ین.

ناكه ن پێشبینی بۆچی به یان: بگه نه ئه نجام؟

ئ����ارام ق����ادر: ل��ه ب��ه ر ئ���ه وه ی ده س��ه اڵت��دا له ج��ددی ئیراده یه كی ئیراده ی سازان دڵنیاییه وه به نابینین، هه ر مانایه ی ب��ه و ئیراده ده وێ��ت، خۆی تێڕوانینه كانی له واز الی��ه ك ئ��ه وه ی بۆ ب��دات ه��ه وڵ و بهێنێت سازان چونكه هاوبه ش، خاڵی بگه نه الیه ك هه ر ب��ه وه ی نابێت دروس��ت له سه ر بێت یاخود سوور بێت، پابه ند

كاندیدده كاته وه یان نا.بارزانی مه سعود ئه گه ر به یان: كێشه هه رێم، سه رۆكی به نه بێته وه

دروست نابێت؟ئه گه ر دڵنیاییه وه به قادر: ئارام ده س���ت���وور ه��ه م��وار ن��ه ك��رێ��ت��ه وه ، تر جارێكی و بێت ئه گه ر كێشه یه ، كێشه یه كی كاندیدبكاته وه ، خ��ۆی

هه موو ئه وانه ده بێت. دروست دیكه كێشه ن.

فازیڵ س��ه ردان��ه ی ئ��ه و ب��ه ی��ان: سیاسیی مه كته بی سكرتێری میرانی، سه رۆكی الی بۆ دیموكرات پارتی

په رله مان، چیی لێده خوێرنێته وه ؟الیه نه س��ه ردان��ی ق���ادر: ئ���ارام كوردستان، په رله مانی بۆ سیاسییه كان هه ماهه نگییه كی پێویستیشه ئاساییه . الیه نه و په رله مان نێوان له ت��ه واو پێناو ل��ه هه بێت، سیاسییه كاندا له كۆده نگی. و سازان دروستكردنی په یوه ندییانه ئ��ه و دون��ی��ادا هه موو هۆی نه بنه مه رجێك به به اڵم هه ن،

ده ستتێوه ردانی حزبی.ئۆپۆزسیۆن الیه نه كانی به یان: په رله مان ده ره وه ی له ده س��ه اڵت و

نه گه یشتوونه ته هیچ ئه نجامێك؟هیچ ج��ارێ نه خێر، ق��ادر: ئ��ارام

بڕیارێكی دیاریكراو نییه .به ئ���ه وان وای���ه پێت ب��ه ی��ان:

داواكانی ئۆپۆزسیۆن ڕازی بن؟ئارام قادر: ئێمه وه كو ئۆپۆزسیۆن زۆر جه خت له سه ر سازان ده كه ینه وه ، زۆر زۆر هه وڵده ده ین بۆ سازان، به اڵم ئیراده ی سه ر ده كه وێته ئ��ه وه ئیرت

ده سه اڵت.

ب�����ه ی�����ان: م���ه ب���ه س���ت ل��ه بارزانی ده ستپێشخه رییه كه ی مه سعود

چییه و ئامانج لێی چییه ؟الیه نه كانی وه ك ئێمه قادر: ئارام كه ده ب��ی��ن��ی��ن وای ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن گه ڕانه وه ی له بریتییه مه به سته كه هه روه ها په رله مان، بۆ ده س��ت��وور كۆده نگی دروستكردنی بۆ هه وڵدان بۆ ئاماده كردنی و ده ستوور له سه ر نامه كه ده ق��ی وای��ه پێم ڕیفراندۆم. به داخه وه ب��ه اڵم ئاشكرایه ، و ڕوون ده س��ه اڵت الیه نه كانی له هه ندێك ته فسیری و لێده كه نه وه پۆپی و لق جۆراوجۆری بۆ ده كه ن، كه وایكردووه و ڕوون بڕیارێكی بگه ینه نه توانین

ئاشكرا له سه ر پرسی ده ستوور.په رله مان سه رۆكایه تیی به یان: سیاسییه كانیش الیه نه ده ك��ات داوا كاتێكدا له بن، ئاماده لیژنه یه دا له و ئه م یه كێتییه ، په رله مان سه رۆكی داوایه داوای یه كێتیشه ، یان ته نیا پارتی

ئه و داوایه ی كردووه ؟ئارام قادر: ئێمه وه كو الیه نه كانی الیه نه كانی كه نین ناكۆك ئۆپۆزسیۆن ئۆپۆزسیۆنی تێدا بێت، بۆ منوونه ئێمه پێشكه ش بڕیارێكامن پ��ڕۆژە ئه مڕۆ كردووه ، په رله مان سه رۆكایه تیی به له كۆده نگی دروستكردنی له مه ڕ له جه خت كوردستاندا، هه رێمی تا هیچ الیه نێك كۆده نگی ده كه ینه وه ، به اڵم نه كرێت، فه رامۆش و په راوێز ئێمه ج��ی��اوازن. میكانیزمه كامنان له به ر كه ئه وه یه میكانیزمه كه مان نامه كه ی هه رێم سه رۆكی ئ��ه وه ی ئه و ده بێت په رله مان، بۆ نووسیوه یاسایی چوارچێوه یه كی مه سه له یه له گه ڵ مامه ڵه ی و دروستبكرێت بۆ ده ربكرێت، بڕیارێك به وه ی بكرێت، پێكبهێرنێت، لیژنه یه ك بڕیاره دا له و فراكسیۆنه كان. نوێنه ری ت��ه واوی له په رله ماندان، له نێو حزبانه شی ئه و حزبێك چه ند كه حزبن، 18 له زیاتر به هه ستێت لیژنه یه ئه و ده مێننه وه . الیه نانه ی ئه و له گه ڵ په یوه ندیكردن هه ند به بۆچوونه كانیشیان و ڕا و تر

وه ربگرێت.داوای داوای�����ه ئ���ه و ب���ه ی���ان:

یه كێتیشه ، یان ته نیا داوای پارتییه ؟ئ���ارام ق���ادر: ڕاك���ان ج��ی��اوازن،

خاڵ و داواكارییه كانی خۆی.و به ربه ست ئه و كامانه ن به یان: به نه گه یشنت هۆی ده بنه قه یرانانه ی

ئه نجام؟قه یران، گه وره ترین قادر: ئارام كه كوردستانه ، هه رێمی سیستمی ئه گه ر چه قبه ستووه . سیستمێكی بكه ین، ڕزگار سیستمه ئه م مبانه وێت ده بێت له ده ستووره وه ده ستپێبكه ین، زیاتر كه هه رێمێك ناكرێت چونكه ده ستووری ڕاگه یه نراوه ، ساڵه 21 له سیاسی قه یرانێكی ئه مه ش نه بێت، ناكۆكییه كانیش ڕۆژبه ڕۆژ یاساییه ، و دیكه وه الیه كی له قووڵده كاته وه . ئ���ه گ���ه ر ده س���ت���وورم���ان ن��ه ب��ێ��ت، یه كالكردنه وه ی بۆ نییه بنه مایه كامن

ناكۆكییه كامنان.به وه ئۆپۆزسیۆن بۆچی به یان: ڕازی نابێت دوای ڕیفراندۆم ده ستوور

هه مواربكرێته وه ؟ڕازیبوون مه سه له كه قادر: ئارام نییه ، ئۆپۆزسیۆن ن��اڕازی��ب��وون��ی و ده س��ت��وور پێچه وانه ی ه��ه ر ئ��ه وه له وه باس ئه گه ر چونكه خۆیه تی، بۆ سه رنجه كان و تێبینی بكه ین، مادده ی پێچه وانه ی ڕیفراندۆم، دوای مادده یه ، ئه م به پێی چونكه 120�ه ، ئه گه ر ده ستوور، هه مواركردنه وه ی بۆ و ده نگدانه وه خرایه ده ستووره ئه م په سه ند كرا، ئیرت نابێت باس له سازان و تێبینی و سه رنج بكرێت، به ڵكو ده بێت هه مواریش بكرێت. هه موار له باس دیاری ڕێكاره كانی 120دا مادده ی له ده توانێت هه رێم سه رۆكی ك��راوه . سه رۆكی هه موار، بۆ بكات پێشنیار له سه ر ی��ه ك وه زی���ران، ئه نجومه نی ئه وه دوای په رله مان. ئه ندامانی سێی ده بێت ده رب���ڕدرا، پێشنیارێك هه ر په رله مان ئه ندامانی سێی له سه ر دوو دادگ��ای ده بێت بن، ڕازی له سه ری ئینجا بكات، په سه ندی ده ستووریی ئه وه له به ر ڕیفراندۆمه وه . بخرێته له باس كرا، په سه ند ده ستوور ئه گه ر

سه رنج و تێبینی نامێنێت.هه یه ئ���ه وه ئ��ه گ��ه ری ب��ه ی��ان: هۆی ببێته ده س��ت��ووره ئه م كێشه ی

دواخستنی هه ڵبژاردنه كان؟هیچ ن��ه خ��ێ��ر، ق����ادر: ئ����ارام هه ڵبژاردنه كانه وه به په یوه ندیی

ئارام قادر، سه رۆكی فراكسیۆنی كۆمه ڵی ئیسالمی له په رله مانی كوردستان، له م گفتوگۆیه ی )به یان(دا باس له ده ستپێشخه رییه كه ی بارزانی ده كات، به ناردنی نامه یه ك له گه ڵ پێشنیاری الیه نه كان بۆ

په رله مان. هاوكات باس له و گفتوگۆیانه ده كات كه له دوو ڕۆژی ڕابردوودا له سه ر ئه و پرسه ئه نجامیان

داوه و بێ ئە نجام بوون. له وه اڵمی پرسیاره كانی دیكه شدا باس له و قه یرانانه ده كات له كاتی

نه گه یشتنه ئه نجام له سه ر ده ستوور، دروست ده بن، به تایبه ت پرسی خۆكاندیدكردنه وه ی بارزانی بۆ

سه رۆكی هه رێم.

گفتوگۆ: سه ید نامی، محه مه د جه مال

ئارام قادر، سه رۆكی فراكسیۆنی كۆمه ڵی ئیسالمی بۆ به یان:

پێشبینی‌ناكه‌ین‌بگه‌ینه‌‌ئه‌نجام

كێشه ی ده ستوور نابێته هۆی دواخستنی هه ڵبژاردنه كان

هه موارنه كردنه وه ی ده ستوور و خۆكاندیدكردنه وه ی بارزانی،

هه ردووکیان كێشه ن

له مادده ی 120ی ده ستووردا كۆمه ڵێك ڕێكار دانراون، وا ده كه ن هه مواركردنه وه

دواى ڕیفراندۆم ببێته مه حاڵ

له ژماره )39(ی ڕۆژی 2013/6/11ی ڕۆژنامه ی به یان، كه ڕۆژنامه یه كی گشتیی هه ڵه یه كی دی��داره دا له م به اڵم باڵوكراوه ته وه ، به نده له گه ڵ دیدارێك ئه هلییه ، مێژوویی ده بیرنێت، سه ره ڕای زه قكردنه وه ی مانشێنتێك كه له ناوه ڕۆكیدا بۆچوونێكی تره . هه ڵه مێژووییه كه بریتییه له ساڵی ده ستپێكردنی كێشه ی عه شیره تی سورچی ساڵه . )121( ڕاستییه كه شی ن��وورساوه ، ساڵ )213( ڕۆژنامه كه له كه بارزانی و ئه و له سه ر هه ر پێكردووه . ده ستی )1892( ساڵی له كێشه یه ئه م واقیعه كه شی مانشێته ش كه به زه قی له الپه ڕە یه كیدا باڵوكراوه ته وه )خوێنی شه هید حسێن ئاغا و هاوڕێكانی له بیر ناكه ین(، به اڵم له ناوه ڕۆكه كه یدا شیكردنه وه ی پوخته ی قسه كانم یه كریزیی به رژەوه ندیی به اڵم له بیرناكات، خۆی شه هیدانی خوێنی كه س ئه وه یه كورد گرنگه ، هه رچی بكه ین بۆ پاراستنی یه كڕیزی، بۆبه رژەوه ندیی كورد، هه ركه مه ، بنه ماڵه یه ك و تاك و حزب هه موو به رژەوه ندیی له ئێمه الی ئه مه شیان كه گه وره تره . ئه و هیوایه ش گشتگیر ده كه م بۆ هه مووالیه ك به وه ی وا بیربكه نه وه كه به رژەوه ندیی گه ل زۆر له كێشه كان گه وره ترن و واش ده خوازم كه ئه م یه كڕیزییه بپارێزن. هەربۆیە ئەو مانشێتە و هەندێک وشەى ناو گفتوگۆکە خزمەت بە ڕەوىش

ئەمڕۆ و یەکڕیزى ناکەن و پێویستامن بە قسەى خێرە. نه جات سورچی

سلێامنی- 2013/6/13

ڕوونكردنه وه یه ك له نه جات سورچییه وه

ژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

4

ماچ، قه یرانه كانی عێراق چاره سه ر

ناكاتئه و ئاشته واییه ی له نێوان نوری مالیكیی، سه رۆكوه زیران و ئوسامه نوجێفیی، سه رۆكی

ئه نجومه نی نوێنه ران له ماڵه كه ی عه مار حه كیم، سه رۆكی ئه نجومه نی

بااڵی ئیسالمیدا ئه نجامدرا، ئیشتیهای زۆرێك له هیوادارانی

كرده وه، كه له وانه یه بتوانێت بارودۆخی سیاسیی واڵت باشرت

بكات و ژماره ی قوربانییه كان كه مرت بكاته وه ، كه به هۆی

خراپیی باری ئه منییه وه كاره ساتی گه وره ڕوویداوه. ته نانه ت به پێی

ڕاگه یاندنی ئاژانسی ڕۆیته رز، مانگی پێنج به خوێناویرتین مانگ هاته ئه ژمار له ماوه ی پێنج ساڵی

ڕابردوودا.عێراقییه كان له چوارچێوه ی

ئومێدێكی وه همیدا و به بێ ده سنیشانكردنی گرفته ڕاسته قینه كه

و به گۆڕینه وه ی چه ند ماچێك و باوه ش به یه كداكردنێك، به ته مان

كۆتایی به ڕژانی خوێنی ڕۆڵه كانیان بێت. له و خۆشحاڵییه تێده گه م كه به بینینی دیمه نی یه كرتماچكردن و باوه ش به یه كداكردنی مالیكی

و نوجه یفی تووشی خه ڵكی بووه و هه تا هه ندێك له نووسه ر و

چاودێرانی سیاسیشی گرتووه ته وه ، وه كو تروسكه یه كی ئومێد چاوه ڕێن له و هه موو قه یرانه ده ربازیان بكات

و ئارامییان بۆ بگێڕێته وه .ئه و كه سانه ی به و جۆره دیدار

و كۆبوونه وانه دڵی خۆیان خۆش ده كه ن، له بیریان چووه ته وه یان له بیر خۆیانی ده به نه وه كه ئه و

قه یرانه داسه پاوانه ی سه ر عێراق، به ماچ و باوه ش و دیدار چاره سه ر

نابن، چونكه جیاوازیی نێوان ئه و دوو سه ركرده سیاسییه جیاوازییه كی

جه وهه رییه و خۆی له سیستمی سیاسی و چۆنێتی به ڕێوه بردنی

ده وڵه ت و دامه زراندنی عێراقێكی نوێدا ده بینێته وه ، جیاوازییه كی ساده و ئاسایی نییه كه عه مار

حه كیم یان هه ر كه سێكی تر كۆیان بكاته وه .

له الیه كی تریشه وه پێگه و پۆستی ئه و دوو كه سایه تییه كه یه كێكیان نوێنه ری لوتكه ی

ده سه اڵتی جێبه جێكردنه و ئه وی تریشیان نوێنه رایه تیی لوتكه ی هه ڕەمی ده سه اڵتی یاسادانان

ده كات، وا ده خوازێت كه به یه كگه یشنت و ڕووبه ڕووبوونه وه ی

یاسایی و ده ستوورییان له نێواندا هه بێت، كه ئه مه رسوشتی

سیستمێكی دیموكراسییه ، به اڵم كۆبوونه وه بۆ ڕەخنه له یه كرت

گرتن و په نجه ی تۆمه ت بۆ یه كرت درێژكردن، به رپرسیاری خستنه سه ر شانی به رامبه ر، ئه وه ئاماژەی هه ره دیاری په یوه ندیی ئاڵۆزی نێوانیانه.

له واقیعدا سیامی پێكهێنانی سیستمێكی دیموكراسی ئه وه یه كه

هه ردووال پرۆگرامێكی حكومیی وا دابڕێژن كه ده وڵه تی له سه ر

بینا بكرێت، نه ك له سه ر ڕۆتیناتی كاری سیاسی و باگراوندی فكری، جیاوازییه كانیان قووڵرت بكه نه وه .

و: جهانگیر ئه حمه د

لیوای ئه بولفه زڵ عه باس؛ له ژێر چاودێریی مه رجه عه سیاسی و ئاینییه كانی عێراقدایە

ڕەشه‌كوژی‌بە‌ناوى‌پاراستنی‌شوێنه‌‌پیرۆزه‌كانەوە

عێراق‌ڕێگری‌له‌‌ناردنی‌یارمه‌تیی‌سه‌ربازی‌بۆ‌سووریا‌ده‌كاتئێران، ئه مریكا به پێدانی چه كی كیمیایی به ئۆپۆزسیۆن تۆمه تبار ده كات

ڕاپۆرت: وریا عه لی

ڕێوشوێن به نیازه ڕایگه یاند عێراق گه یشتنی له ڕێگریكردن بۆ بگرێته به ر كۆمه كی سه ربازی له ڕێگای ئاسامنییه وه كرده وه دووپاتی ه��ه روه ك سووریا. بۆ خۆبه خشه به شداریی به داننانێت كه

عێراقییه كان له ملمالنێكانی سووریادا.ده ره وه ی وه زیری زێباری، هۆشیار ته له فۆنیدا په یوه ندییه كی له عێراق، بۆچوونه ی ئ��ه م كیری، ج��ۆن له گه ڵ زێباری ڕاگه یه نراوێكدا، له و ده رب��ڕی له جێگیره عێراق »سیاسه تی وتوویه تی پاڵپشتیكردنی له گه ڵ سه ربه خۆبوونیدا، كۆنگره ی و سیاسییانه یه كالییكردنه وه ی جۆن خۆیشیه وه الی دوو«. جنێفی

به یان. تایبه ت

دواب��������ه دوای س��ه ره��ه ڵ��دان��ی دروستبوونی و سوریا خۆپیشاندانه كانی دژی له واڵت��ه له و چه كداری شۆڕشی ئه و ئه سه د، گۆڕەپانی به شار ڕژێمه كه ی میلیشیا له زۆرێ��ك پێگه ی بووه واڵته ئه وه ی دوای تایبه تیش به تائیفییه كان، دوای و كێشا درێ���ژەی ش��ۆڕش��ه ئ��ه و هێشتا ساڵ، دوو له زیاتر تێپه ڕبوونی

یه كالیی نه بووەته وه .ش��ۆڕش��ی س��وری��ا ه��ه رچ��ه ن��ده به عه ره بی به هاری شۆڕشه كانی له یه كێك زۆری جیاوازییه كی به اڵم داده نرێت، و تونس وه كو واڵتانی شۆڕشی له گه ڵ یه مه نیش ڕادده ی��ه ك تا و میرس و لیبیا ده یان ئه وه ی هۆی به سوریا له هه یه . كه مینه یه كی الیه ن له واڵته ئه و ساڵه حوكمڕانی )عه له وییه كان( مه زهه بییه وه ده كرێت، هه روه ها تێكه ڵ به ئه جێندای هاوپه یامنێكی و بووه شیعی ئێرانیی كۆماری و لوبنان حزبوڵاڵی سه ره كیی شۆڕشه هه ربۆیه ئێرانه ، ئیسالمیی پله ی به واڵت��ه ، ئه م جه ماوه رییه كه ی یه كه م، ڕەهه ندێكی تائیفی و مه زهه بیی خوێناویرتین له یه كێك بووه وه رگ��رت. سه د نزیكه ی ئێستاش تا و شۆڕشه كان

هه زار كه س له و واڵته كوژراون.له س��وری��ادا، شۆڕشی میانه ی له به ره ی و ئازاد ناوی سوپای سوریای پاڵ تایبه تیش به نورسه و هێزه كوردییه كان،

س��ه ردان��ه ك��ه ی ل��ە پێشوازیی ك��ی��ری، ئه و و كوردستان هه رێمی بۆ مالیكی عێراقدا له كه كرد سیاسییه كرانه وه هاتووه ته دی. ئاماژەشی بۆ ئه وه كرد كه ئیداره ی ئه مریكی سه ركرده عێراقییه كان به یه كگه یشنت و گفتوگۆ بۆ هه ڵده نێت له ب����ه دوای چ���اره س���ه ردا، و گ���ه ڕان دیموكراتی ڕژێمێكی چ��وارچ��ێ��وه ی ه���ه روه ك ده س���ت���ووری. ئیتیحادیی بۆ نوێكرده وه ئه مریكای پشتیوانیی هه وڵه كانی عێراق و كوه یت بۆ داخستنی بۆ گواستنه وه یان و دۆسیه كان هه موو

قۆناغێكی نوێ .له الیه كی دیكه وه ، حه سه ن فه یروز ئه ركانی ده س��ت��ه ی س��ه رۆك��ی ئ��اب��ادی، بۆ ئۆبامای بڕیاره كه ی ئێرانی، گشتیی

دیموكراتی یه كێتیی پارتی هێزه كانی سوریای باڵی )پ��ه ی��ه ده (ی كوردستان هێزێكی ن��اوی گوێبیستی په كه كه ، ناوی به ده بین شیعه كان سه ربازیی

»لیوای ئه بولفه زڵ عه باس«.له به ر زانیارییانه ی ئ��ه و پێی به عه باس« ئه بولفه زڵ »لیوای ده ستدان، هێزێكی سه ربازیی شیعه یه و له سه ره تای پارێزگاریكردن به هانه ی به ساڵی 2013، سوریا، له پیرۆزه كان شوێنه پاراستنی و به تایبه تیش مه رقه دی »سه یده زه ینه ب« له هێرشی هێزه كانی وه كو به ره ی نورسه دام���ه زراوه ، ئ��ازاد، سوریای سوپای و ئه مینداری پۆستی س��ه رك��رده ك��ه ش��ی عه جیبه . ئه بو ن��اوی و هه یه گشتی ئه ندامه كانی ئه م میلیشیایه ، سه رجه میان له هاوواڵتیانی شیعه مه زهه بی عێراقی و

سووری و لوبنانی پێكدێن.ئه م س��ه رك��رده ك��ان��ی و ئ��ه ن��دام ڕاده گه یه نن وای میدیاكان بۆ میلیشیایه ك��ه ئ����ه وان ت��ه ن��ه��ا ل��ه ه��اوواڵت��ی��ان��ی به ڵكو پێكنه هاتوون، شیعه مه زهه ب میلیشیاكه یان سوننه مه زهه ب و ته نانه ت مه سیحیش له خۆ ده گرێت و كاریان ته نها مه رقه دی له پارێزگارییكردنه و پاراسنت چاودێرانی ب��ه اڵم زه ی��ن��ه ب«. »سه یده بانگه شه ئ��ه م كه وای��ه پێیان سیاسی سه ركرده كانی و ئه ندام لێدوانانه ی و كار ئاساییكردنه وه ی بۆ گرووپه ، ئه و گرووپه ئه و دروستبوونی ده نگۆی و ئێران و هێزه له الیه ن چه كدارییه یه كه

ئۆپۆزسیۆن هێزه كانی پڕچه ككردنی ئیرسائیلی ئیعازێكی به س��ووری��ا، له هه ڵه یه كی ئ��ه وه وای��ه پێیشی دان���ا، ویالیه ته م��ێ��ژووی له ترسناكرته زۆر

یه كگرتووه كاندا.پڕچه ككردنه »ئه م وتیشی ئابادی، سوپای ئه وه ی دوای نییه ، دڵخۆشكه ر سووریا ناچاری كردن به پاشه كشه كردن«. ن���اوب���راو دووپ��ات��ی��ش��ی ك����رده وه كه به سه ر سه رده كه وێت سووریا سوپای ناچاریان و زایۆنیدا به كرێگیراوانی خاڵی كۆتا تا پاشه كشه كردن به ده كات

سنووری سووریا.فه یروز ئابادی وا ده بینێت كه ئه وه فه ره نسیه كان به رپرسه كه ناشیرینه زۆر گرنگیی سوپای سووریا سنووردار ده كه ن

له به رگرییكردن بۆ عێراقه وه شیعه كانی ڕژێمه كه ی به شار ئه سه د پێكهێرناوه .

ه�����������ه روه ك زان����ی����اری����ی����ه كه ڕایده گه یه نن ڕژنامه وانییه كانیش له زیاتر عه باس« ئه بولفه زڵ »لیوای أهل )عصائب گرووپی و سه در ڕەوتی الحق( نزیكن و زۆرینه ی ئه ندامه كانیشی گه نجێكی كه حسێن عه لی عێراقین. دانیشتووی و عێراقییه شیعه مه زهه بی ئاژانسێكی بۆ دیوانییه یه ، پارێزگای چه ندین »ئێستا ڕایگه یاندووه هه واڵ له شه ڕدان، له سوریا عێراقی هاوواڵتیی له پێناو ژماره یه كیشیان لێ شه هید بووه ، سه یده م��ه رق��ه دی ل��ه ب��ه رگ��ری��ك��ردن به وه ئاماژە یارسیش عیسام زه ینه ب«. ده كات كه له پارێزگاكانی بابل و نه جه ف دانراوه كه سانه ئه و بۆ پرسه دیوانیه و كه له پێناو پاراستنی مه زارگه كانی ئه هلی

به یت له سوریا كوژراون.ج��ه الل��ه ددی��ن خ��ۆش��ی��ه وه الی گه وره به رپرسه كانی له یه كێک سه غیر، عێراق، له ئیسالمی بااڵی ئه نجومه نی دانی حه كیم، عه مامر سه رۆكایه تیی به نا كه چه ندین چه كداری عێراقی به وه دا سوریا له )القصیر(یان شه ڕی به شداریی و ئازاد سوریای سوپای دژی له كردووه به ده ستهێناوه «. گه وره یان »سه ركه وتنی له الیه كی تریشه وه نووسینگه ی ئایه توڵاڵ مه رجه عه ل��ه یه كێک تائیی ق��اس��م به یاننامه یه كدا له عێراق، شیعه كانی چه كدارانی له ژم��اره ی��ه ك گ��ه ڕان��ه وه ی

ده ست سووریا سوپای نابێت ده ڵێن و داگیركراوه كه یدا زه وییه به سه ر بگرێت كۆمه ڵه له الیه ن كه بكات، ئ��ازادی و توندڕەوه كانه وه داگیركراوه . ئه وه شی وت كه ئه مڕۆ شاهیدی نامۆترین هه ڵوێستی

ڕۆژئاوا بووین .ناوبراو ده ڵێت هه روه ك له جه نگی هه شتساڵه له گه ڵ عێراقدا ڕوویدا، ڕۆژئاوا چه كی كیمیاویی دا به سوپای عێراقی و به كارهێنانی، به كرد تۆمه تبار ئێرانیشی له ده كاته وه دووباره شت هه مان ئه وا به وه ی سووریادا، حكومه تی به رامبه ر ده ك��ات پڕچه ك ت��ون��دڕەوك��ان كۆمه ڵه ده هێنن به كاری و كیمیایی چه كی به جه نەراڵه پاشان بێتاوانان، دژی له په نجه ی زایۆنییه كان و ئه مریكییه كان

ئه بولفه زڵ »لیوای به س��ه ر عێراقیی ئێران، فه رمانی به سوریا له عه باس«ی سه ركردایه تیی ل��ه ژێ��ر ك��ه ڕاگ��ه ی��ان��د، گ��رووپ��ه دا ل��ه و ن��اوب��راودا مه رجه عی ئاشكرابووه ئه وه به وپێیه ش جه نگاون. كه پێكهێنانی »لیوای ئه بولفه زڵ عه باس« عێراقی چ��ه ك��داران��ی ڕەوان��ه ك��ردن��ی و چاودێریی و فه رمان له ژێر سوریا، بۆ ئه م ئاینییه كانی و سیاسی مه رجه عه

واڵته دایه .ئ���ه وه ش���ی م���ای���ه ی س��ه رن��ج��ه ، ه��ه رچ��ه ن��ده س��ه رك��رده ك��ان��ی »ل��ی��وای كه ڕایده گه یه نن عه باس« ئه بولفه زڵ مه زارگه ی پاراستنی ته نها ئه وان كاری لێدوان له ئه وان به اڵم زه ینه به ، سه یده و ئاشكراكردنی چاالكییه كانیاندا چه ندین جار ئاماژەیان به شه ڕكردن له گه ڵ گرووپه له ه��ه روه ك داوه ، تر چه كدارییه كانی )لیوای گرووپه كه شدا تایبه تی الپه ڕەی ئه بولفه زڵ عه باس( له تۆڕی كۆمه اڵیه تیی و ئه ندام كوژرانی به ئاماژە فه یسبوك، نه یاره كانی و گرووپه سوننی سه ركرده ی

به شار ئه سه د ده ده ن.عه لیی كوڕی عه باس، ئه بولفه زڵ خه لیفه ی چ��واره م تاڵیبی ئه بو ك��وڕی ئیسالمه پێغه مبه ری ئامۆزای و ڕاشیدین هه روه ها بێت(، له سه ر خوای )دروودی و حسێنه پێشه وا حه سه ن برای هه ردوو حه زامه . كچی فاتیمه ی ناوی دایكی و مه زهه بی شیعه مێژووییه كانی سه رچاوه سوپاكه ی ئااڵهه ڵگری ناوبراو كه ده ڵێن

تۆمه ت بۆ دیمه شق درێژده كه ن.ڕاوێ��ژك��اری جێگری ڕۆدس���ی، بن ئه مریكی نیشتیامنیی ئ��اس��ای��ش��ی ڕایگه یاند س��رتات��ی��ژی، ك��اروب��اری ب��ۆ داوه بڕیاری یه كگرتووه كان »ویالیه ته بۆ سه ربازی پشتیوانیی به هێزكردنی به

ئۆپۆزسیۆنی سووریا«.هه روه ها ئه مریكییه كان به رپرسه بۆ ئۆباما س��ه رۆك كه ك��رد، ئاشكرایان قه یرانه كانی كاته وه ی له و یه كه مجار داوه ڕێگه ی ده ستیپێكردووه ، سووریا ته قه مه نی و سووك چه كی پێدانی به ئه وه ی دوای سووریا، ئۆپۆزسیۆنی به كه بوو دڵنیا یه كگرتووه كان ویالیه ته كیمیاویی چه كی سووریا حكومه تی

به كارهێناوه .

كه ربه الدا. شه ڕی له بووه برای حسێنی له كاتی هێنانی له و شه ڕەدا و هه روه ك ب��ووه . شه هید به یت، ئه هلی بۆ ئ��او شاری له ناوبراو گۆڕی و مه زارگه ئێستا زه ینه بیش خوشكی كه ربه الیه . هه روه ها كوڕی عه لیی و كچی عه باس ئه بولفه زڵ لێبێت(. خوایان )ڕەزای تاڵیبه ئه بو شیعه كانی له نزیك هه واڵیی ئاژانسێكی ناونانی كه ك��ردووەت��ه وه باڵوی عێراق ناوه وه ، به و عه باس« ئه بولفه زڵ »لیوای له ناوبراو ڕۆڵی به هه یه په یوه ندیی شه ڕی كه ربه الدا، كه ئااڵهه ڵگری لیواكه ی په یوه ندیشی ه��ه روه ك ب��ووه. حسێن سه یده له گه ڵ نزیكییه ی ب��ه و هه یه

زه ینه بدا هه یه تی.پێبكه ین ئ��ام��اژەی م��اوه ئ��ه وه ی س��وری��ا ل��ه ئێستا ئ���ه وه ی ئ��ه وه ی��ه ، ملمالنێی تووندبوونه وه ی ده گوزه رێت، مه زهه بیی نێوان سوننه و شیعه یه ، ئه گه ر له سااڵنی ڕابردوودا ئه و ملمالنێیه سیاسی بوو، ئه وا ئێستا بووه ته سه ربازی و ترسی به وپێیه ی هه یه ، زیاتری باڵوبوونه وه ی پشتیوانیی ئاشكرا به لوبنانی حزبوڵاڵی ده كات. ئه سه د ڕژێمه كه ی له سه ربازی له الیه كی تریشه وه كۆمه ڵێك له زانایانی میرس، له كۆنگره یه كیاندا له سوننه ڕژێمه كه ی دژی له جیهادیان فه توای ده رك��رد. لوبنان حزبوڵاڵی و سوریا ده سته یه ك ئێستا چه ند كه ڕاشیانگه یاند چه كدارن ناردنی و ڕێكخسنت سه رقاڵی

بۆ سوریا.

موهه نه د حه بیب سه ماوی

www.bayanpress.net

ئه ندامه كانی ئه م میلیشیایه ،

سه رجه میان له هاوواڵتیانی شیعه مه زهه بی

عێراقی و سووری و لوبنانی پێكدێن

ئه بو عه جیبی سه ركرده ی میلیشیاكه ژماره یه ك له ئه ندامه كانی ئاڕاسته ده كات

www.bayanpress.netژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

7

كورد و ڕۆحانی و كاڵفه یه كی ئاڵۆز

گه‌النی‌ئێران‌چاوه‌ڕێی‌كلیله‌كه‌ی‌ڕۆحانی‌ده‌كه‌ن

په یجور: سه اڵح ساالر

له زیاتر ك��ۆك��ردن��ه وه ی به و دواج��ار ملیۆن 37 ك��ۆی له ده ن��گ ملیۆن 18ڕۆحانی ح��ه س��ه ن دك��ت��ۆر ده ن��گ��ده ر، سه ركه وتنی ڕیفۆرم ب��ه ره ی كانیدیدی سه رۆككۆماری كورسی و به ده ستهێنا

ئێرانی مسۆگه ركرد.به رتیشكی بخرێته پێویسته ئ��ه وه ی كۆمه ڵه چ���اودێ���ران ، ل��ێ��ك��دان��ه وه ی جیاوازدا زه مه نی دوو له كه شتێكه پێش زه مه نی سه ره تا باسوخواسبوون. دوای س��ه رده م��ی پاشان ه��ه ڵ��ب��ژاردن، هه ڵبژاردن، كه هه ریه كه و بابه تگه لێكی جودا دێننه گۆڕێ، به تایبه تی مه سه له ی كوردستان به شه كه ی هه ردوو له كورد )باشوور و ڕۆژهه اڵت(، دۆخی ئابووری، دۆسێی ئه تۆم، جێبه جێكردنی به ڵێنه كان، ئه و په یوه ندییه كانی و ئازادی ڕە وشی جیهان... دیكه ی واڵتانی له گه ڵ واڵته

هتد.كوردستانی ڕۆژهه اڵت

به ڕۆژه��ه اڵت، كوردستانی حزبه كانی كرد هه ڵبژاردنیان بایكۆتی ده نگ كۆی كرد كورد گه لی له سه رجه م داوای��ان و نه كه ن، هه ڵبژاردن پرۆسه ی به شداریی ته نیا »ئ��ه وه خۆیان وت��ه ی به چونكه سووده بێ و ئاكام بێ شانۆگه رییه كی نابێت و نییه تێیدا به شی كوردیش و

به شداری بكه ن«.خۆیان گرنگ زۆر پرسیاری دوو به اڵم قوتده كه نه وه . یه كه م: ئایا ئه مه بڕیارێكی له ك��ورد ئایا دووه م: ت��ه ن��دروس��ت��ه ؟ ده كه ن؟ به گوێی حزبه كانیان ڕۆژهه اڵت ئه مە جێگه ی پرسیاری هه موو كوردێكه . ناو خستووه ته مشتوڕی ئه مه ش هه ر داوای به ره یه ك و كورده وه چاالكوانانی بایكۆت و به ره یه كیش پشتی كاندیدێكی

دیاریكراو ده گرێت.حه سه ن عه لی زاده ، چاالكوانێكی كوردی ڕاگه یاند )به یان(ی به سنه یه، ش��اری سوود. له زیاتره زیانی »بایكۆتكردن به سه ر كوردیان ئۆپۆزیسیۆن حزبه كانی ئه گه ر كه دابه شكردووه ، ته ره فدا دوو كورد جه ماوه ری بڵێم، پێ ڕاستییشت به ڕێزانه ی ئه و قسه ی به ساڵێك هیچ ئ��ه وان واب��وو باشرت بۆیه ن��ه ك��ردووه. به وجۆره داوا له كورد نه كه ن كه بایۆكت چاالكییان داوای ده بوو پیشه ، بە بكه ن

بكردبا«.به رچاوی به شداریی كورد سه رئه نجام كرد و ده نگی خۆی به حه سه ن ڕۆحانی

نابێت كردم. ته نیا كۆسته رمان پێبێت، یان پێبێت نه فه رمان ناوبازاڕ، بچینه یان مه رزییه یه ك ب��ه اڵم نه بێت. پێ نییه . كێشه بێت، پێی قه مه ره یه كت به رژه وه ندیی له نه ب��ڕی��اره ش ئ��ه م نه نییه ، ئۆتۆمبێلی كه فه قیره خه ڵكی

بۆ ئێمه ش كه كارمان ئه و پیشه یه یه «.الی خۆشیه وه هیوا قه ره نیی قائیمقامی بڕیاره مان »ئه م ده ڵێت ڕانیه ، قه زای ڕانیه وه ن��اوب��ازاڕی ته سكیی به هۆی بازاڕەكه كاته ی ئه و تا ده رك���ردووه ، ئێستا شوێنه ی ئه و ده بێت. ف��راوان زۆر ڕانیه یه ، ناوه ندی داده ب��ه زن لێ نیگه رانییان ئ��ه وان��ه ی نییه . دوور نییه . كاركردنیان مۆڵه تی هیچ هه یه ، پێشینه یه كیان هیچ ئۆتۆمبێله كانیان نه دراوه . پێ كاركردنیان ڕێگه ی نییه . ئه وانه مافی ده ی��ان��ه وێ��ت ئه مانه هه یه ، كاركردنیان ڕێگه ی كه بخۆن خۆیانه ب��ه رژە وه ن��دی��ی له به ر وات��ه سزادانی گشتی. به رژە وه ندیی نه ك

و كورد داخوازییه كانی ده رب��اره ی دا. ده باغ، عومه ر نازم ڕۆحانی، به ڵێنه كانی حكومه تی په یوه ندییه كانی به رپرسی »له وت��ی به یان بۆ ت��اران له هه رێم ڕۆحانی ئه نجامه كان، ڕاگه یاندنی دوای كه په یامنانه ی به و ده بم »پابه ند وتی ئه مه ڕۆحانی ئ��ه وه ش دوای داوم��ه «. ده وره ی دووه می نییه ، خولی یه كه مێتی پابه ند ئه گه ر وایه پێم سه رۆككۆمار. بۆ له خ��ۆی��ه وه، به به ڵێنه كانی نه بێت هه موو بواره كاندا كه باسامن كرد، به النی خولێكی بۆ جێبه جێكردنی، بۆ كه مه وه ج��ه م��اوه ره ی ئ��ه و س��ه ر كارده كاته تر ئه و چونكه پێداوه ، ده نگی ئه مڕۆ كه ئه وه بۆ پێداوه ده نگی كه جه ماوه ره ی ده موچاو ته نیا كه پێنه داوه ده نگی كه پێداوه ده نگی ئ��ه وه بۆ بگۆڕێت، ئێرانی تاكی چ بواره كانی هه موو زیاتر چاوه ڕوانی بێت، ئێرانی كۆی چ بێت،

هه یه له جێبه جێكردنی به ڵێنه كانی«.و ئێران په یوه ندییه كانی ده رب���اره ی »ده بێ وتی ده باغ كوردستان، هه رێمی په یوه ندییه كان مه سه له ی بزانین ئه وه تێكدانی یان پێشه وه چوون، ب��ه ره و و به كه سێك سه ر ته نیا مه له فێكه ئه وه ، هاتنی گشتی به شێوه یه كی به اڵم نییه ، و ئارامی زیاتر وایه پێم دكتۆر ڕۆحانی، هه ندێك بڕوای به و ناچه كه له ته بایی و ئێران ئیسالمیی كۆماری ده ره وه ی له

واڵتانی تر، ده برێته پێشێ «.كارنامه ی ڕۆحانی و ئیساڵحییه كان

له گه ڵ ك��ارن��ام��ه ی��ان ئیساڵحییه كان هه رچه نده جیایه ، ئوسوڵگه راكان له حكومه ت نه گۆڕە كانی سیاسه ته سه رۆككۆمار. نه ك ڕابه ردایه ده ستی زیاتر ئیسالحییه كان به رنامه ی ب��ه اڵم ڕە وش��ی له سه ر ك��ارك��ردن ل��ه : بریتییه زیاتر ك��ران��ه وه ی واڵت، ئ��اب��ووری��ی فراوانكردنی ئایینییەوە، الیه نی له كه مكردنه وه ی ئ��ازادی، بازنه ی زیاتری نه ته وه یی، و مه زهه بی ته عه سوبی كه كۆمه كانه ی ئ��ه و كه مكردنه وه ی بزووتنه وه و ده ره وه واڵتانی بۆ ئێران ده نێرێت. جیهانی ئیسالمییه كانی و جیهاد و حه ماس و حیزبوڵاڵ وه ك سووریای به شار ئه سه د و تد... هه روه ها ئێران په یوه ندییه كانی خۆشكردنی سعودیه ، تایبه تی به تر. واڵتانی له گه ڵ و ئه تۆم دۆسێی له گه ڵ نه رمكێشی الیه نی به گرنگیدان ڕۆژئ��اوا، واڵتانی

بواری مه ده نی له جیاتی سه ربازی.سایتی میهری سه ر به ده سه اڵت له ئێران،

بوو ئه وه وه به هۆی شۆفێرانه ش ئه م چوارقوڕنه نێوان له گرتبوو ڕێگه یان هه بوو، نه خۆشێك كه ئه ی ڕانیه ، و لێی كێ ڕوویدا، ئاگركه وتنه وه یه ك یان سزانه دراون ئه وه له به ر بوو؟ به رپرس به ڵكو كردووه ، مافی خۆیان داوای كه ڕێگه ی كه س���زادراون ئ��ه وه له به ر

گشتییان گرتووه «. ئه و نرخیش، گرانبوونی به سه باره ت گرانبوونی به رانبه ر »له وتی قائیقامه ل��ه وه بیر ئێمه ن���اوب���ازاڕدا، نرخی ده كه ینه وه هێڵی ناوبازاڕ دروستبكه ین، هه ر هه وڵداین. له ئێستا ئه مه ش بۆ ناوخۆی له دینار 500 پاسێك خاوه ن سزای وه ربگرێت، هاوواڵتی له ڕانیه ده كه ن ئه وه كاته نه ش ئه و ده ده ی��ن. نییه . دیار هاتوچۆ پۆلیسی بزانن كه نییه . هاوكار به اڵم ئاگاداره ، هاوواڵتی ڕۆیشت، خۆی ئیشی كه هاوواڵتی كه به اڵم بكات، هاوكارییت ئاماده یه

ئیشی نه ڕۆیشت، گله یی ده كات«.

»كابینه كه ی ڕایگه یاند هه واڵێكدا له كابینه یه كی زیاتر ڕۆح��ان��ی حه سه ن

ئابووری و كراوه ده بێت«. هه روه ها پاش بردنه وه ی ئیساڵحییه كان، هه ڵكشان به ره و ئێرانی متەنی به های و دوابه دوای له الیه كی دیكه وه ڕۆشت. ڕاب��ه ری ڕیفۆرمخوازان، سه ركه وتنی فه رمانی ئ��ێ��ران ئیسالمیی ش��ۆڕش��ی دیار كه سایه تیی ه��ه ردوو بۆ ئازادیی سه رۆككۆماری پێشووی كاندیدی و ئێران، میرحوسێن و موسه وی و مه هدی

كه ڕووبی ده ركرد.واڵت���ان���ی ڕۆژئ������اوا و ع���ه ره ب���ی و دراوسێكانی ئێرانیش بردنه وه ی حه سه ن له پێشوازییان باشرتبوو. پێ ڕۆحانییان ده رئه نجامه كان كرد و هیوای كرانه وه ی

زیاتریان له ئێران خواست.سه رۆكکۆماردا، هه ڵبژاردنی پ��اڵ له ئه نجومه نی به ده نگیان ئێرانییه كان گونده كانیش و ش��ارۆچ��ك��ه و ش��ار و به هێزكه ر خاڵی ئه مه یان كه دا، ده نگدانه كان پرۆسه ی گه رموگوڕكردنی یه كگرتووی ب��ه ره ی له وباریه وه ب��وو. له زۆر به شێكی كه ڕایگه یاند: ك��ورد شاره كانی ل��ه ئ���ه وان كاندیده كانی

كوردستان ده رچوون.مه ترسییه، جێگه ی كه شتێك ب��ه اڵم و ك��ورد نێوان جه نگی سه رهه ڵدانی ڕاب��وردوودا له كه ئازه رییه ، نه ته وه ی سه ختی به ئێران، گه النی شۆڕشی پاش له هه ڵبژاردنه شدا ل��ه م س��ه ره��ه ڵ��دا. دیسانه وه ورم��ێ، پارێزگای سنووری گۆڕێ، هاته وه شه ڕوشۆڕ و ملمالنێ كه ترسناكه یه بۆمبه ئ��ه و ئ��ه م��ه ش و بتەقێتەوە ئاینده دا له هه یه ئه گه ری تائیفی. ئاژاوه ی و كوشتار هۆی ببێته تایبه تی له سه ر كێبه ركێ ئه نجومه نی به شار و شارۆچكه و گونده كان، ملمالنێكان

چوونه ئاستى ته قینه وه .به ئ��اب مانگی ڕۆح��ان��ی ح��ه س��ه ن سه رۆككۆمار پۆستی فه رمی شێوه یه كی وه رده گ��رێ��ت و ئ��ه وه ی ل��ه و چ��اوه ڕێ به ڵێنه كانی جێبه جێكردنی ده كرێت، هه ڵبژاردنه ، كه ئیدی ده بێت كلیله كه ی هه ڵبژاردنه وه بانگه شه ی له ده ستی ئه وكاته ی و پراكتیك ب��واری بخاته نیشتامنی قاره مان، من یانی كورد وتی: كوردستانم خۆشده وێت، هه لی ملیۆنیی كار فه راهه م ده كه م و..هتد. ده بێت ئیرت جێبه جێكردنه وه ، بازنه ی بخاته ئه وانه ئه ویش ده بێت دووه م خولی ئه گه رنا

ماڵئاوایی بكات.

www.bayanpress.net ژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

6

ئێران له نێوان عه لی خامنه یی و حه سه ن ڕۆحانیدا

گه‌النی‌ئێران‌چاوه‌ڕێی‌كلیله‌كه‌ی‌ڕۆحانی‌ده‌كه‌ن

تا كاروباری واڵت به ڕێوه ببات به و شێوه یه ی كه له ماده ی 107ی ده ستووردا هاتووه. ئه و ماده یه ش ده ڵێت ڕابه ری بااڵ له گه ڵ گشت

گه لدا له به رده م یاسادا یه كسانه .ئه و مه رجانه ی كه ده بێت له ڕابه ردا هه بێت، مروئه ت، دادگ��ه ری��ی، زانست، ئه مانه ن: س��ه رده م، ڕە وش��ی به ف��راوان تێگه یشتنی به ڕێوه بردنی ت��وان��ای زی��ره ك��ی، ئ��ازای��ی،

كاروباره كان.ڕابه ر به ئه وه ی مافی ده ستوور هه روه ها داوه ، كه به رپرسیارێتیی فه رمانده ی گشتیی مافی بگرێته ده ست و چه كداره كان هێزه مافی هه روه ها هه یه . جه نگی ڕاگه یاندنی دامه زراندن و البردنی ئه م كه سانه ی هه یه : داڕشتنه وه ی ئه نجومه نی ئه ندامانی نیوه ی ده ستوور كه ژماره یان 12 ئه ندامه ، سه رۆكی دامه زراوه ی سه رۆكی دادوه ری، ده سه اڵتی گشتیی فه رمانده ی ته له فزیۆن، ڕادی��ۆ و هێزه كانی گاردی شۆڕش، فه رمانده بااڵكانی ئاسایش. هێزه كانی چه كداره كان و هێزه ئیامم ده سه اڵتانه ش، ئه م س��ه ره ڕای به اڵم كۆماریی بااڵی ڕابه ری یه كه م � خومه ینی ئیسالمیی ئێران � به وه نده وه نه وه ستا، به ڵكو هه ژموونی خۆی به سه ر ئه نجومه نی شوورا )په رله مان( و سه رۆكایه تی كۆماردا سه پاند. س��ه دری به نی ئه بولحه سه ن ئ��ه وه ب��وو 1981دا ساڵی له سه رۆككۆماری یه كه م ڕاسپارده كانی سه رپێچیی كه كاتێك البرد، 1988 ساڵی ه��ه روه ه��ا ك��رد. خومه ینی خامنه یی عه لی ئاڕاسته ی زبری نامه یه كی كرد كاتێك ڕە خنه ی له هه ندێك له كاره كانی خومه ینی گرت، كاتێك واژۆی له سه ر یاسای كار كرد له كاتێكدا ئه نجومه نی داڕشتنه وه ی

ده ستوور دژی وه ستایه وه .به الی خومه ینییه وه ، )وه لی فه قێ( له الیه ن نابێت دیاریكراوه و مه هدییه وه ئیاممی

سه رپێچیی بڕیاره كانی بكرێت.هه ڵبژاردنی وه لی فه قێ

له الیه ن فه قێ وه ل��ی ی��ان ب��ااڵ، ڕاب���ه ری خربگان( )مه جلیسی شاره زایان ئه نجومه نی هه ڵده بژێردرێت، گه له وه له الیه ن كه كه س یه كه م خومه ینی دیاریده كرێت. تا وه رگ��رت و فه قیهی ویالیه تی كه بوو مردنی پاش بوو، بااڵ ڕابه ری 1989 ساڵی بااڵی ڕاب��ه ری خامنه یی عه لی خومه ینی،

ئێستا، بووه )وه لی فه قێ(.ئایه توڵاڵ خومه ینی، مردنی پاش ده ب��وو حسه ین عه لی مونته زیری ببوایه به ڕابه ری له سه ر ناڕە زای ده ربڕین به هۆی به اڵم بااڵ، ئه و له سێداره دانانه ی كه حكومه تی ئێران له ساڵی 1988 و 1989دا ئه نجامی دا، خومه ینی

ناچار به ده ستله كاركێشانه وه ی كرد.

ڕاپۆرت: فه ره یدوون ئه حمه د

ئێران، له كۆمار سه رۆكایه تیی هه ڵبژاردنی كاندیدی ڕۆحانی حه سه ن كۆتاییهات و ئیسالحییه كان به زۆرینه ی ده نگ بردنه وه ی ئ��ه وه وه له سه رووی ب��ه اڵم ك��رد. مسۆگه ر ئه ویش عه لی ده سه اڵتێكی دیكه هه یه كه ئیسالمیی شۆڕشی بااڵی ڕابه ری خامنه ییی

ئێرانه .له ج��ی��اواز ئ��ێ��ران سیاسیی سیستمی جیهان، سیاسییه كانی سیستمه هه موو تایبه مته ندییه كی ده ستووریی هه یه ، ئه ویش بوونی دامه زراوه یه كه به ناوی )وه لی فه قێ( یان )ڕابه ری بااڵ( كه له لووتكه ی ده سه اڵتی چه ندین ئێران ده س��ت��ووری واڵت��دای��ه و

ده سه اڵتی به رفراوانی پێبه خشیوه .وه لی فه قێ كێیه ؟

وشه ی دوو فه قێ( )وه لی یان بااڵ ڕابه ری بیردۆزه ب��ه و په یوه ندییان ه��اووات��ان و ئیامم ك��ه هه یه ئایینییه وه سیاسییه له گه ڵ ئێران شۆڕشی پاش له خومه ینی خۆی هێنایه ئاراوه . ئه م بیردۆزه له بنه ڕە تدا نه راغی، ئه حمه د شێخ ده ستی له سه ر فیقهییه كان بنه ما بواری كتێبێكی خاوه ن كه له ساڵی 1829دا كۆچی دوایی كردووه ، ساڵی له خومه ینی پاشان سه ریهه ڵداوه . ب��واری خستیه یه كه مجار ب��ۆ 1979دا

جێبه جێكردنه وه .ئه م بیردۆزه بۆ به ڕێوه بردنی واڵت له الیه ن شیعه وه مه زهه بی بااڵكانی مه رجه عه ل��ه و س��ه رده م��ان��ه دا ك��ه ئ���ه وان ن��اوی��ان دیارنه مانی غه یبه ت و سه رده می ن��اوه ئیاممی دوازده هه مین، مه هدیی ئیاممی له وه ی بریتییه بیردۆزه ئه م شیعه كان. ئایینیی شاره زاكانی پیاوه فه قیه و كه مه هدیی چاوه ڕوانكراو له جێی مه زهه به كه فه رمانڕە وایه تی ده كه ن تا ئه وكاته ی ئیاممی ده ك��ات و ئاشكرا خ��ۆی چ��اوه ڕوان��ك��راو

ده سه اڵت ده گرێته ده ست.فه قێ، وی��الی��ه ت��ی ده س��ه اڵت��ی به پێی سه رچاوه ی ده بێته ئایینی مه رجه عییه تی ئه ركه كه یشی ده س���ه اڵت. ف��ه ت��وادان و شكڵێكی ده بێته رۆحییه وه ڕاب��ه ری له بااڵی ڕابه ری له بریتییه كه هاوچه رخانه ، ده سه اڵته به هۆی كه ئیسالمی، شۆڕشی سه رجه م به سه ر هه ژموونی زۆره كه یه وه

داموده زگاكانی ده وڵه تی ئێراندا هه یه .ده سه اڵته كانی ڕابه ری بااڵ

ده ڵێت: ئێران ده ستووری پێنجه می ماده ی دیارنه بوونی )به هۆی ئوممه ت ویالیه تی ئیامم(�ه وه ده سپێردرێت به دادپه روه رترین و زاناترین و له خواترسرتین پیاوی ئوممه ت،

كه س چ��وار له بااڵ ڕاب��ه ری نووسینگه ی پله ی هه ریه كه یان مه رجه كه پێكهاتووه )ئایه توڵاڵ(ی ی��ان )حوججه تولئیسالم( دووه��ه زار له زیاتر ه��ه روه ه��ا هه بێت. ن��وێ��ن��ه ری ه��ه ی��ه ك��ه زۆری��ن��ه ی��ان پله ی هه موو له هه یه و )حوججه تولئیسالم(یان وه زاره ته كان و له داموده زگاكانی ده وڵه ت و ناوه نده كه لتوورییه كانی ناوه وه و ده ره وه ی ئێراندا، پارێزگاكه ی 31 هه ر له ئێران و

باڵوبوونه ته وه .البردنی ڕابه ر

ڕووی له ده توانن شاره زایان ئه نجومه نی به ئه ویش الببه ن، له كار ڕابه ر تیۆرییه وه كار و نه یتوانی ڕابه ر ئه گه ر مه رج: دوو بكات، جێبه جێ ده ستوورییه كانی ئه ركه ڕابه ریی بوونه مه رجه كانی له یه كێك یان

له ده ستبدات.ملمالنێی موحافیزكار و ئیسالحییه كان

محه مه د 1997���ه وه ساڵی له له وكاته ی دوو هه ڵبژێردرا، به سه رۆككۆمار خاته می سه ریانهه ڵدا، ئێران له سیاسی جه مسه ری

جه مسه ی موحافیزكار و ئیسالحییه كان.به ره ی خامنه یی، عه لی گشتی، ڕاب��ه ری جه مسه ری موحافیزكاره كانی گرت، ئه مه ش قه یرانی سیاسیی له م چه ند ساڵه ی پێشوودا

قووڵكردووه ته وه .ئیسالحییه كان ئه گه رچی له ڕووی تیۆرییه وه كه هه یه ئێران ده ستووری به باوه ڕیان به پێی ئه و ده ستووره پابه ندبوونی عه مه لی كارێكی هه ر پێوه ری فه قێ( به )ویالیه تی كۆمه ڵگه ی توێژی چه ندین به اڵم سیاسییه ، ئێرانی داوای پێدانی ده سه اڵتی ده ستووریی زیاتر ده كه ن به سه رۆككۆمار، تا بتوانن له و ڕێگه یه وه ده سه اڵتی وه لی فه قێ له حوكمدا

كه مبكه نه وه .وه لی فه قێ و سه رۆككۆمار

ده سه اڵتی جێبه جێكردن له ئێراندا دووسه ره ، دیكه ش ئه وی فه قێ و وه لی سه رێكیان ڕاب��ه ری یان فه قێ وه ل��ی سه رۆككۆماره . پۆسته كه یدا له ته مه نی به درێژایی بااڵ، چوارساڵ سه رۆككۆمار به اڵم ده مێنێته وه ، ج��ارێ��ك ه��ه ڵ��ده ب��ژێ��رێ��ت و ده س��ه اڵت��ی دیاریكراوی جێبه جێكردنی هه یه . مه حموود پێشوو، سه رۆككۆماری نه ژادى ئه حمه دی به هۆی سیاسه ته توونده كانیه وه بووه هۆی واڵتانی له گه ڵ قه یران چه ندین وروژاندنی هاتنی حه سه ن ده كرێت پێشبینی خۆرئاوا، ببێته ئێستا، سه رۆككۆماری ڕۆحانیی هۆكارێك بۆ كه مكردنه وه ی فشاره كانی سه ر

ئێران.* به ده ستكارییه وه له سایتی جه زیره وه

كراوه به كوردی.

په یجور: زریان جه وهه رفۆتۆگۆاف: محەمەد جەمال

ماوه یه كه پاسه كانی هێڵی گواستنه وه ی و چوارقورنه و ڕانیه شاره كانی نێوان حاجیاوا، ڕێگه یان پێ نادرێت بچنه ناو بازاڕ سه ره تای له ته نیا ڕانیه ، بازاڕی ده توانن سه رنشینان دابه زێنن. ئه مه ش و هاوواڵتیان الی زۆری نیگه رانیی له دروستكردووه . پاسه كان خ��اوه ن كرێی پاسه كان خاوه ن ئه وه دا، تۆڵه ی بێستوون گرانكردووه . نه فه ره كانیان له و یه كێك شوفێری ك��ه محه مه د نیگه رانین زۆر »ئێمه وتی پاسانه یه ، كرد، خۆپیشاندانیشامن بڕیاره . له و ده ستگیركران، شۆفێرمان حه وت به اڵم به هۆی ئه وه ی كه داوای مافی خۆمان ناو چوونه چونكه ده كه ین، خه ڵك و ه��ه ژاره . خه ڵكی قازانجی بۆ ب��ازار بزانێت بڕیارێك حكومه ت به اڵم هه ر

فه قیره ، خه ڵكی ب��ه رژە وه ن��دی��ی بۆ نایهێڵێت، چونكه خه ڵكی به سااڵچوو و كه مئه ندام و منداڵ و ئافره تی دووگیان بازاڕ. ناوه ندی بچنه لێره وه ناتوانن خه ڵك، بۆ كارئاسانی له بری قائیمقام ته نها ق��ورس��ده ك��ات. خه ڵكی ك��اری ب��ازاردا، به ناو ڕۆیشتنه داواك��اری��امن قه ره باڵغی ده ڵێت قائیمقام كه چی ڕێگریكردن له بری با دروستده كه ن. جاده ، ته سكیی بیانووی به ئێمه له ئێمه ب��ك��ات. خه ڵكی ب��ۆ دووس��ای��د حكومه ت كه ی چووه ته وه له بیرمان

به ڵێنی دووسایدی پێ داوین!«.سه رنشینێكه ، كه مه مه ند حه سه ن هه یه ، ڕووی دوو بڕیاره »ئه م وتی و نه خۆش كه ئه وه یه خراپی الیه نی شار، ناوه ندی ناگه نه په ككه كه وته كان ده بێ له دووره وه دابه زن. الیه نی باشی ئه وه یه كه قه ره باڵغیی كه مكردووه ته وه ده بوو ئه وه له بری به اڵم ناوبازار. له و ن��ه خ��ۆش داب��ه زی��ن��ی ب��ۆ شوێنێك

په ككه وته كان دیاریبكرایه «.وتی سه رنشینه كان له دیكه یه كێكی »قسه كردن بۆ ئه م حكومه ت بێسووده ، جوامبان كێ بهێنه ، لێ وازی بۆیه

ده داته وه !«.عه بدوڵاڵ عه بدولڕە حامن، سه رنشینێكی تره ، پێی وایه حكومه ت به م بڕیاره ته نیا ئه وه ی »چونكه دا سزا فه قیره كانی نییه . ئۆتۆمبێلی ده بێت، پاس سواری ده كات پاس شۆفێریی كاری ئ��ه وه ی ئه وه یه وه ك ئ��ه وه ی��ه ، پیشه كه ی و بۆ نه فه ر كرێی جاران كرابێت. نانبڕاو له ئێستا بوو، دینار 250 به ناوبازاڕ ڕقی قائیمقام كردوویانه به 500 دینار. ده ره وه و ناوه وه ی شار یه ك نرخه . كێ نییه ، قائیمقام خۆ ده دات؟ باجه كه ی

هه ر ئێمه ی فه قیرین«.تره ، شۆفێرێكی كه سه لیم عوسامن به ناو پاس كراوه حه رام »هه ر وتی سه رنشین بێ من ب���ڕوات. ب���ازاڕدا غه رامه یان ڕۆیشتم، ب���ازڕدا به ناو

بڕیارێكی قائیمقامی ڕانیه خاوه ن پاس و نه فه ره كان

نیگه ران ده كات سه‌رنشینێك:‌خاوه‌ن‌پاسه‌كان‌تۆڵه‌‌له‌‌هاوواڵتیان‌ده‌كه‌نه‌وه‌،‌نرخی‌ناوخۆیان‌كرد‌به‌‌دووقات‌

9www.bayanpress.net

سه وزه بۆنداره كان ته نها له ئاماده كردنی خواردنه نایاب و تایبه ته كانی وه كو دۆڵمه و ..هتد به كارده هێرنێن، به ڵكو بۆ جوانكردنی خواردنه كانیش سوودیان لێوه رده گیرێت، كه له گه ڵ خواردنه كاندا له سه ر سفره كان ئاماده ده كرێن، له به ر ئه وه ی كه هه م سوود له پێكهاته كه یان وه رده گیرێت، هه م تام و بۆنه كه یان،

كه لێره دا باس له سوودی هه ندێك له و سه وزانه ده كه ین.

ژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

وێنە جیهانییەکان

ئا: الس هه ورامی

دیمه نێك كاره ساتێكی

گه وره ده گێڕێته وه

له رسوشتییه كاره ساته ئه م ن��ارسا. گیانله ده ستدانی هۆی بووه ئاكامدا زیاتر له )220( هه زار كه س. به ته نها له هه رێمی »ئاچێ «ی ئه نده نووسیاش له )30( مه تر بۆ زیاتر ئاوه كه ئاستی نزیكه ی به وهۆیه شه وه به رزبووه وه ، له ده ست گیانیان كه س )168( هه زار

دا.دیمه نێكی ئه مجاره مان وێنه ی ئه و كاره ساته یه . وێنه كه ش كاریگه ری له و ڕۆی��ت��ه رزه ئ��اژان��س��ی موڵكی ئاركۆ هندی، فۆتۆگرافه ری الی��ه ن فۆتۆی پێشبڕكێی له گیراوه . دات��اوه له نێوده وڵه تیشدا ڕۆژنامه وانیی ساڵی وێنه ی خه اڵتی ،2004 ساڵی

به ده ستهێنا.

ده رده كه وێت، وێنه كه دا له ئه وه ی كه نار ملی له سه ر و هندییه ئافره تێكی له یه كێك ته رمی به سه ر ده ری��ای��ه ك، هۆی به كه ده گری، نزیكه كانیدا كه سه ده ریاییه كانه وه شه پۆله به رزبوونه وه ی گیانی ،2004 ساڵی له ئاسیا ناوچه ی له

له ده ست داوه .ساڵی یه كه می كانوونی مانگی له به زه مینله رزه یه ك ڕوودان���ی ،2004ڕێخته ر، پێوه ری به پێی پله 9.3 گوڕی كه ناره كانی نزیك ده ری��ای قوواڵیی له ئه نده نووسیا، س��ۆم��ه ت��ره ی دورگ���ه ی شه پۆله كانی به رزبوونه وه ی هۆی بووه واڵت��ی )10( ك��ه ن��اره ك��ان��ی ل��ه ده ری���ا ئاسیا. ئه م ناوچه ی باشووری ڕۆژهه اڵتی »تسۆنامی« كاره ساتی به ڕووداوه ش

سوودی‌سه‌وزه‌‌بۆنداره‌كان

به اڵم ژینگه مان. پیسكردنی مایه ی ده بنه تێچوونی له مانه، هه ریه ك دروستكردنی بكه م. دابینی ناتوانم من كه ده وێ��ت، ئۆتۆمبێلێك دروستكرنی بۆ منوونه بۆ

پێویستم به پێنج ملیۆن دیناره «.هه یه رادی��ۆی��ه ك��ی ئێسته ئ��ه و شه پۆلی له سه ر ڕەوا( )ده نگی به ناوی 107.7fm، رووبه رێكی فراوانی ناوچه كه ی مۆڵه تی له به رئه وه ی به اڵم ده گرێته وه ،

نییه ناتوانێت به رده وام كاری پێبكات.له وه اڵمی ئەوەى ئایا نیشته جێبوونی ئه و كه ئ��ه وه ی هۆی نابێته گونددا له

خه ون و خولیایانه ى بپوكێنه وه ؟گرفت هیچ »ئه وه وابوو: پێی ڕەوا ئه مڕۆ شار و گوند هیچ جیاوازییان نییه ، هیچ هه بێت، توانای خۆی گه نج نییه .

جیاوازیی نییه «.

به هه ر هاوڕێیه كم رۆژان��ه دا له م كاتدا له یه ك برا ئه مڕۆ سێ كورتی وتی: به سێ سه یاره ی جیاواز تووشی ڕووداوی وه رگه ڕان بوون. منیش وتم جا گه ر شۆخی

ناكه یت پێامن بڵێ بزانین چۆن بووه .درێژەی سه ر چووه پاشان

براكه سێ وت��ی: و هه واڵكه )ئارووزه ر(ی گوندی خه ڵكی رۆژی شارباژێڕن. ناوچه ی ده وروب����ه ری ب���وو، هه ینی

پێش ی���ان���زه ی س���ه ع���ات گوندی له كاتێك نیوه ڕۆ، ئ�����ارووزه ره وه ده چ��ن بۆ به جێهێنانی بۆ ده ره میانه یه كێكیان هه ینی، نوێژی

له ئۆپڵه، جۆری كه ئۆتۆمبێله كه ی كه وه رگ��ه ڕاوه. سه یاره كه ی گه رمه زه نزیك

ئۆتۆمبێلی دووه م���ی���ش���ی���ان ك��ه گاڵندی له ج��ۆری پێیه ،

به رزاییه كه وه له ده ره میانه گوندی كه سێیه میشیان خواره وه . ده كه وێته هه واڵی دوو براكه ی تری ده بیستێت، و ل��ێ��ده خ��وڕێ��ت خ��ێ��رای��ی ب��ه زۆر و وه ریده گرێت ده ستی له سه یاره كه دواتر به زه حمه ت كۆنرتۆڵی سه یاره كه

ده كات.هه مووال خ��وا ب��ۆ س��وپ��اس ل��ه ڕووداوه ك�����ان س��ه الم��ه ت بوكیان ته نیا ده رده چ���ن، ك���ه ل��ه ن��ێ��و ی��ه ك��ێ��ك ل��ه س��ه ی��اره ك��ان��دا ب��وو، ت���ا ئ��ێ��س��ت��ا ب���ه ت���ه واوه ت���ی چاكنه بووه ته وه ، نزای خێر بۆ ئه ویش ده كه ین. خوا الیه كامن هه موو

بپارێزێت.

قوتابیی ئیسامعیل، مامه ڕەوا ئاماده یی چوارقوڕنه یه ، دانیشتووی گوندی ناحیه ی چوارقوڕنه یه. قه ره نیاغای سنوری

خولیایه كی ته مه نیه وه له سه ره تای ئه و زۆری بۆ داهێنان و ئاینده هه یه ، داهێنان ئێسته ئه و ئه لكتۆرنی میكانیك. بواری له له گه ڵ سێ په یامنێری خۆبه خشدا خاوه نی و دیزاین خۆی هه ر كه )ڕەوا(یه سایتی

دروستی كردووه .گه ر وت: به یانی رۆژنامه ی به ڕەوا و رادیۆ ده توانم هه بێت، مادیم توانای دووسه رنشین، ئۆتۆمبێلی ته له فزیۆن، چه ندین ئامێری تری به سوود دروستبكه م. بۆ دروستكرنیشان سوود له سیدی و ڕادیۆ ئه وانه ی ده بینم، شكاو ته له فزیۆنی و

ڕەوا، ته نیا به پێنج ملیۆن دینار ئۆتۆمبێل دروستده كات

درێ��������������������������ژەى و ک����������������ورت����������������ە هەواڵى سێ براکە

سەریاس محەمەدزریان جه وهه ر

نوها

سیر، دۆستی دڵی نازدار

باشرت ئه وه ی خوێن سیر؛ ده بێته هۆی

دابه زێنێت. خوێن فشاری و بجوڵێت

سیر كه داوه نیشانیان لێكۆڵینه وه كان

خوێن خ��راپ��ی كۆلیسرتۆڵی ئ��ه ن��دازه ی

داده به زێنێت.

به كارهێناوه كۆئه ندامی هه رسحێل، گره نتیده ری سه المه تیی حێلیان چینیدا پزیشكیی له حێل ریخۆڵه . و گ��ه ده نه خۆشییه كانی بۆ قه ڵه و بنب، به سووده . میزهێنه ریشه . حێل بۆ ئه و كه سانه ی ده یانه وێت

شوویت، دۆستی شه وانی بێخه وی

بۆنداره كان سه وزه واته له یه كێكه شوویت چاكی زۆر تایبه مته ندیی و زۆره الیه نگری كه ئه م میرسییه كان پزیشكه كۆندا له هه یه . شوویت به كارهێناوه . ده رمان وه ك سه وزه یان و بێئیشتیهایی( )به تایبه ت گه ده گرفته كانی بۆ هه روه ها بۆ البردنی تێكچوونی خه و زۆر چاكه .

عده نووسمه

گه نجینه ی الوێتی

ه ك��ێ��ك��ه ل��ه و س ی��

م���ه ع���ده ن���وو

و ه كارده هێرنێت ب زۆر

كه سه وزانه ی

به ده وڵه مه نده له وانه؛ ره ، زۆ سوودی

و ڤیتامین و فایرب

و كالیسیۆم C ڤیتامین

ه روه ها دژەئۆكسانیشه . b9و ئاسن و ه

گشنیژگیایه كی به هێزكه ره

هۆش و هه یه تووندی بۆنێكی گشنیژ

ئیشتیها س��ه وزه ی��ه ئ��ه م ده ب���ات. له سه ر

ده كاته وه و بۆ كۆئه ندامی هه رس زۆر چاكه .

گشنیژی تازه له گه ڵ زیره یان ده رمانی كاری،

به ده به خشن به له زه ت و خۆش خواردن. تامێكی

www.bayanpress.net ژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

8

میوانداری بووه فه ره نسا كیشوه ره كان، كۆتاییدا یاریی له كه كیشوه ره كان جامی چۆكدا به هێنا كامیرۆىن هه ڵبژارده ی به هۆی دره وشانه وه ی تێری هێرنی، ناوبراو

له پێنج یاریدا چوار گۆڵی تۆمار كرد.

ئه ڵامنیا 2005: ئه دریانۆی ئه ستێره ی به رازیل

ئه ڵامنیا بۆ چوو كاتێكدا له به رازیل كیشوه ره كاندا جامی له بوو ماوه یه ك كه له سه ر ئه دریانۆ نه بوو. باشی ئه نجامی دوای پێشوو، س��اڵ��ی ف��ۆرم��ی ه��ه م��ان یاریی شه ش له گۆڵ حه وت تۆماركردنی له گۆڵی پێنج 2004دا، كۆپائه مریكای ناوبراو كرد. تۆمار یاریدا ژماره ی هه مان

نێوان ل��ه مشتومڕ 2001 س��اڵ��ی یاریزان ح��ه وت كورتبوو، گۆڵكاراندا له گۆڵ 2 تۆماركردنی به هه ریه كه یان ئه ریك ب��وون. باشرتینه كاندا ریزبه ندی كاریر، رۆبه رت پێرس، سیلڤان ویلتۆرد، له فه ره نسا له نێو ئه م یاریزانانه دا بوون، به پێی یاسا، براوه كه سێكه كه پاسی گۆڵی زۆرتری دابێت، له م رووه وه ئه ریك كاریر و رۆبه رت پێرس له فه ره نسا له سه رووی هه موویانه وه پێنج به خه اڵته كه دا كۆتاییدا له ب��وون.

پاسی گۆڵ، درا به پێرس.

فه ره نسا 2003: هێرنی دێته ناوه وه

جامی بردنه وه ی له ساڵ دوو دوای

باشرتینه كه یان له كۆتاییدا پێاڵوی ئاڵتوونیی یاد ئه وان ده هێنێت. به ده ست ئه دیداس ئه م پێشووی هێرشبه راىن یاده وەریی و باشرتین كه ده كه نه وه ، زیندوو پێشبڕكێیه

ئه ستێره كانی سه رده می خۆیان بوون.

لیڤاندۆڤسكی پۆڵه ندیی و هێرشبه ری یانه ی بوروسیا دۆرمتۆندی ئه ڵامنی ره تیده كاته وه و بچێته خولی ئینگلیزییه وه بۆ په یوه ندی كردن به یانه گه وره كانی وه ك چێڵسی و هه ردوو یانه كه ی شاری مانچسته ر، ئه وه یش له پێناو ئه وه ی په یوه ندی بكات به یانه ی بایرن میونخه وه له به رامبه ردا بوروسیا دۆرمتۆند باڤارییه ، یانه یاریی كردن بۆ ئه و و بۆنده كه ی كۆتایی تا ده بێت یان یاریزانه ئه و كه كرده وه دووپاتی مبێنێته وه، یان رازیبێت بیفرۆشن به یانه یه كی تر جگه له بایرن میونخ، دوای میونخ بایرن بچنه یاریزانی باشرتین دوو نایانه وێت چونكه

ئه وه ی گۆتزه ی برد.

ڤیسێنتی دیلبۆسكی بووه یه كه م راهێنه ر له مێژووی هه ڵبژارده ی راهێنه رایه تی هه ڵبژارده كە له سه ریه ك پاڵه وانێتی له چوار ئیسپانیادا جامی و 2010 مۆندیالی و 2009 كیشوه ره كانی جامی دوای بكات، ئه وروپای 2012 و له ئێستاشدا جامی كیشوه ره كان، هاوكات دیلبۆسكی خاوه نی تۆماركردنی زۆرترین بردنه وه ی له مێژووی هه ڵبژارده كه دا كه له 72 یاریدا 60 بردنه وه ی بۆ به ده ستهێنا، ئه وانه یش هه مووی ژماره ی

تایبه تین به و راهێنه ره .ئیسپانیایان كلیمێنتی سه ركردایه تی و مۆنێز له پێشرت هه ریه كه

كردبوو له سێ پاڵه وانێتیدا.

دلبۆسكی‌و‌ژماریه‌كی‌پێوانه‌یی له‌‌پێناو‌میونخ‌خولی‌ئینگلیزی‌ره‌تده‌كاته‌وه‌

له یاریی كۆتاییدا له به رامبه ر ئه رژەنتینیش گۆڵی تۆمار كرد.

ئه فریقای باشوور 2009: فابیانۆی سه رسامكه ر

به كۆتاییدا یاریی له كه به رازیل ب��رده وه ، ئه مریكای له )2 �3( ئه نجامی پێشووی ئه ستێره ی فابیانۆى لویس هێڵی هێرشبه ری نارساوترین ئیشبیلیه، یارییه كه ی له ناوبراو ب��وو. هێرشربدنی به رازیل )3 �4( ئه نجامی به كه میرصدا بردییه وه ، گۆڵێكی تۆمار كرد. له یارییه كه ی ئیتالیاشدا به دره وشاوه یی ئه و، به ئه نجامی تۆمار گۆڵێكی فابیانۆ بردیانه وه و )0 �3(

كرد.

سعودیه 1997: پێشه نگیی رۆماریۆ

له س���اڵ س���ێ دوای رۆم���اری���ۆ بوونی پاڵه وان بۆ به رازیل هاوكاریكردنی له جامی جیهانیدا، به پێنج گۆڵ له سعودیه له فیناڵدا یاریی له ناوبراو دره وشایه وه . كرد. تۆمار گۆڵی 3 ئوستورالیا به رامبه ر به ناوی هێشتا گۆڵی ح��ه وت ریكۆردی

ئه مه وه یه .

مه كسیك 1999: دیارده یی رۆناڵدینهۆ

كواوتیمۆك و به رازیل له رۆناڵدینهۆ ئه لعتێبی مه رزوق و مه كسیك له بالنكۆ شه ش یه كی خوله دا ل��ه و سعودیه، له باشرتین خ��ه اڵت��ی ت��ۆم��ارك��رد. گۆڵیان چوار كه رۆناڵدینهۆ به خرشایه یاریزانیش یاریدا، له 5 دابوو. 6 گۆڵ پاسی گۆڵیشی به رهەمی كاری ئه و بوو، كه یه كی گۆڵێكی و كرد نیوزله ندا و ئه مریكا و ئه ڵامنیا له كرد، هاتریكی سعودیه شدا له به رامبه ر كامپۆسی خۆرخه له گۆڵ نه یتوانی به اڵم

گۆڵچیی مه كسیك بكات.

كۆریا و یابان 2001: گه شتنه لوتكه ی فه ره نسییه كان:

نیامر، فرناندۆ تۆرێس، ماریۆ بالۆتێلی، ئه دیسۆن سوارێز، لویز هێرناندێز، خافێر شه عراوی، ستیڤان ڤیا، داڤید كاڤانی، له م ده یانه وێت و تینوون هه موویان بكات. زیاد گۆڵه كانیان ژم��اره ی جامه دا

‌20ملیۆن‌یۆرۆ‌ده‌یپارێزێت‌له‌‌زیندان

ئاسۆی‌لێڵی‌به‌رازیل‌به‌ره‌و‌روونبوونه‌وه‌‌ده‌چێت

وریا عه لی

باشترین‌هێرشبه‌ره‌كانی‌مێژووی‌جامی‌كیشوه‌ره‌كان

ئه م ب��ه اڵم ده ك���را، لێ گومانی و زیره كییه كی خ��اوه ن��ی ی��اری��زان��ه یاریكردنی، ج��وان له جگه زۆره . ئه ستێره یه ك وه ك خۆی ب��ه رده وام به دوورده گرێت خۆی و ده رناخات و س��ه ر بخرێته ف��ش��اری ل���ه وه ی سه یر سه ركرده و پێشه نگ وه ك به په یوه ندیكردنی به بكرێت. ئه م ب��ه رش��ه ل��ۆن��ه ی��ش��ه وه، ی��ان��ه ی خۆى بۆ متامنه ی زیاتر یاریزانه یابانیش به رامبه ر دروستكردووه . توانی و ئه وه بیرنا ره نگدانه وەی وه ك و تۆماربكات گۆڵ جوانرتین ئه ستێره ی یارییه كه خۆی بناسێنێت. ی��اری��ك��ردن��ی ت��ێ��ك��ه ڵ��ب��وون و ب��ه پاڵه وانێتییه كه دا و له به رده وامیشی پێكه وه گونجانی له گه ڵ یاریزانه كانی هه مان ده توانێت به رازیلدا، تری پێشكه ش زی��ات��ری��ش و ئ��اس��ت سانتۆس له گه ڵ كه ل��ه وه ی بكات

پێشكه شی ده كرد.

یاریی یه كه م ئه نجامدانی دوای ب��ه رازی��ل ب��ه رام��ب��ه ر ی��اب��ان ل��ه جامی ئه و ه��ان��ده ران��ی ك��ی��ش��وەره ک��ان��دا، لێ روونیان ئاسۆیه كی هه ڵبژارده یه هه ڵبژارده كه یان ئێستا كه ده رك��ه وت، فیفادایه مانگانه ی 22ی ریزبه ندی له له مێژوویدا و خراپرتین ریزبه ندییه كه ك��ات��ه وه ی ل��ه و بینیبێتی ب��ه خ��ۆی��ه وه

ریزبه ندیی مانگانه ی فیفا دروستبووه .جیهانیی جامی له كه ب��ه رازی��ل خ��راپ��دا ئاستێكی ب��ه 2006ە وه له پێناو ت��ر جارێكی ت��ێ��ده پ��ه ڕێ��ت، پێشوو، شكۆمه ندییه كه ی بۆ گه ڕانه وه فلیپۆ سكۆالری لویس بۆ برده وه په نای بۆ كرد سه ركردایه تیى 2002 ساڵی كه

جامی جیهاىن.دوای هێنانه وه ی سكۆالری و دوای دۆستانه یارییه كی چه ند ئه نجامدانی

كیشوه ره كان، جامی یاریی یه كه م و ل��ه ب��اره ی خاڵە س��ێ ئ��ه م ده ت��وان��ی��ن

هه ڵبژارده ی به رازیله وه بڵێن.كاته : به پێویستی 1-س��ك��ۆالری وه ك سه رتاوه له هه رچه نده سكۆالری پێشووی راهێنه ری مینیزێسی مانۆ دۆستانه كاندا یارییه له هه ڵبژارده كه ، رووبه ڕووی زه حمه ت بووه وه و به هه مان نه ده كرا تۆمار بۆ سه ركه وتنی شێوه بێئومێدی ب��ه ره و زیاتر ه��ان��ده ران و مینیزێس، پێچه وانه ی به اڵم ده چ��وون، گ��ه وره ت��ری ئازایه تییه كی س��ك��ۆالری رووب��ه ڕوو له سه ر س��وورب��وو تیابوو، به هێزه كان، ه��ه ڵ��ب��ژارده ب��وون��ه وه ی پێچه وانه ی مانۆ كه دوای دوو سێ یاری رووب��ه ڕووب��وون��ه وه ی زوو، شكستی و داوای و هه ڵوه شانده وه گه وره كانی به رامبه ربوونه وه ی هه ڵبژارده الوازه كانی به پێویستیان ئه وه ی بیانووی به كرد، دروستكردنی متامنه یه الی یاریزانه كانی.

هه نگاو باشی به ره و به رازیل -2

ئێستادا له ئ��ه وه ی سكۆالری ده نێت: به ده ستهێنانی ل��ێ��ده ك��ات��ه وه، بیری له به ڵكو نییه ، كیشوه ره كان جامی تری نه وه یه كی پێكهێنانه وه ی هه وڵی بۆ پێشووتر. ه���ه روه ك ئاڵتونیدایه، ئه ستێره ئه و كۆكردنه وه ی به ئه وه یش الوانه ورده ورده خه ریكه به رهه مه كه ی گۆڵی سێ به ئه وه ی دوای ده بیرنێت، بێبه رامبه ر له فه ره نسای برده وه له یاریی جامی ده ستپێكردنی پێش دۆستانه ی ئه نجامیش هه مان به كیشوه ره كاندا، یابان ب��ه رام��ب��ه ر خاڵی س��ێ ی��ه ك��ه م به ده ستهێنا له قورسرتین گرووپدا. ئێستا چه ند به پێویستی هه ڵبژارده یه ئه و یارییه كی تره و بردنه وه ی تره بۆ ئه وه ی خۆی تۆكمه بكاته وه، پێگه ی خۆی وه ك

هه ڵبژارده یه كی زلهێز بسه پێنێت.ئێستا تا نیامر: له بن دڵنیا -3هه ڵبژارده ی له گه ڵ هه رچه نده نیامر نه ده كرد پێشكه ش هیچی ب��ه رازی��ل هه بوو نادیاری ئاستێكی ب��ه رده وام و

دارا حسێن

یانه ی و ئه رجه نتنی پێی تۆپی ئه ستێره ی میسی لیۆنێل بۆ یۆرۆیه ملیۆن 20 له زیاتر به پێویستی ئیسپانی به رشه لۆنه ی ئه وه یش باجدان، له دزینه وه به هۆی خۆ زیندان نه خرێته ئه وه ی

به پێی هه واڵێك كه رۆژنامه ی سه نی ئینگلیزیی باڵوی كردۆته وه .میسی كه تۆمه تباره به باجنه دان له ساڵی 2007-2009 خۆی و باوكی تۆمه ته كه ره تده كه نه وه ، به اڵم خۆزیه ماریا مۆلیندۆ پسپۆڕی ده درێت سزا كه مرتین میسی كه رایگه یاند ئیسپانیا له باج بواری میسی پسپۆڕە ش ئه و وته ی به بنێت، به تاوانه كه یدا دان ئه گه ر ده توانێت خۆی له زیندان بپارێزێت ئه گه ر له به رامبه ردا 20 ملیۆن

یۆرۆ بدات به باجی ئیسپانیا.

ساڵ 50 كه جه مال به هیه خاتوو ل��ه وب��اره ی��ه وه بیرماوه ، ئێستای پێش ئاستی یه ك له ئه وسا »خه ڵك ده ڵێت ب��وون، یه كه وه ب��ه ده م بژێویدابوون، ئه وه ی نه بوون. ژیان سه رقاڵی ئه وه نده گرنگ بوو، سه ردانكردن و نزیككه وتنه وه زیاتر خه ڵك ئێستا ب��ه اڵم ی��ه ك. له بوو تایبه تی خۆیه تی و وه ك ژیانی له چاوی ناكه وێت. خۆیشی فریای كه س بڵێیت، مااڵن هاتوچۆی وایكردووه ئه مه بۆیه بۆی خه ڵك شێوه یه به و و كه مببێته وه خۆی ماڵه كه ی ده ره وه ی له نییه گرنگ ئه وه یان ئێستا خه ڵكی ڕووده دات. چی

باش نیازی ژنه ئه م كه نه ده چوو له وه بێت. ڕۆژان تێپه ڕین، سه ربه ست هه وڵی هاوڕێكه ی له ورده ورده دا ئ��ه وه ی ماڵیان هاتوچۆی و دووربكه وێته وه به ئ��ه وه ی ته نیا چونكه كه مبكاته وه ، هیوا ماڵی ب��ه اڵم ده زان���ی. چ��اره س��ه ر ته رزه ماڵیان. بۆ ده چ��وون ب��ه رده وام چه ند نه هێنا، وازی بوو، هیوا ژنی كه ده كرد. سه ربه ست بۆ ته له فۆنی جارێك واز ده دا ئ��ه وه ی هه وڵی سه ربه ست

بهێنێت، به اڵم سوودی نه بوو. نێوان ژێربه ژێره ی په یوه ندییه ئه م به بێ كێشا درێژەی و سه ربه ست ته رزه وه اڵمێكی هیچ سه ربه ست، ئ��ه وه ی ده ربچێت. سنوور له و ته رزه بداته وه ئاسایی كه سێكی وه ك��و ك��ات هه موو ده گاته ك��ار ده ك���ات. ل��ه گ��ه ڵ قسه ی چۆن بكاته وه له وه بیر ته رزه ڕاده یه ك له گه ڵدا بكات ده ستی ناچار سه ربه ست هه ست ته رزه ش چونكه بكات، تێكه ڵ هه ستێكی سه ربه ست كه ده كات به وه هاوڕێیه تی له به ر ب��ه اڵم هه یه ، ب��ۆی بۆ به ڵێی ناتوانێت مێرده كه یدا له گه ڵ

بكات. ش��ه وێ��ك ه��ی��وا و ت���ه رزه ده چ��ن ب��ۆ م��اڵ��ی س��ه رب��ه س��ت. ب��ه ڕێ��ك��ه وت ده كه وێته سه ربه ست مۆبایله كه ی ده س��ت��ی ت�����ه رزه وه ، ل��ه وك��ات��ه دا به مۆبایله كه ی سه ربه ست چه ند نامه یه كی مۆبایله كه ی بۆ ده نێرێت خۆشه ویستی

یه كه وه نه بن«.له ح��ه زی هیچ كه ئه حمه د ئ��اری ئه و ده رب��اره ی نییه ، هاتوچۆ و سه ردان زۆرجار »سه ردانكردن ده ڵێت دیارده یه كێشه ی خۆی هه یه. خه ڵك بۆ ئه وه ناچنه ماڵی یه كرت كه بتوانن له یه كرت نزیكببنه وه ، بۆ دۆزینه وه ی گرفتی خاوه ن ماڵ به ڵكو ده چنه ناكۆكی و بردن و قسه هێنان و م���ااڵن«. ئ��اری ئ��ه وه ش��ی روون��ك��رده وه خۆی زیانی نه بێت، ئه گه ر »س��ه ردان سه ردانكردنانه شێوه ئه م به اڵم هه یه ،

زیانیان زۆرتره «.له باره ی هاوواڵتی، ئه نوه ر، ساماڵ

پێخۆش نییه «.وایه پێی ماڵه وه ژنی كه ریم ئاسان و سه ردانكردن ته مه ڵه . ئێستا »خه ڵك تاكه ، سه رشانی به رپرسیارێتيی هاتوچۆ ئه زیه ته وه ئ��ه م ناخه نه خۆیان ب��ه اڵم تایبه تی ژیانی ب��ه الی بیریان ته نیا و ده ڵێت هه روه ها ئاسان خۆیانه وه یه «. هاتوچۆی و سه ردان بگریت ».هه ركه س ده زانێت، گرنگی شتێكی به و باشه پێ جێبه جێی پێویست وه ك كه سیش به اڵم و چاوچنۆكی بڵێین وایه ڕاسترت ناكات. تایبه تی به رژەوه نديی له بیركردنه وه به ده م خه ڵك پێویست وه ك وایكردووه

له وه باس هه ندێكیان نامانه ئه و خۆی. له ئه وه ی داوای سه ربه ست كه ده كه ن ته رزه كردووه خۆشی ده وێت و پێویسته له گه ڵیدا بێت، به بێ ئه وه ی سه ربه ستیش ئاگای له هیچ شتێك بێت. چه ند ڕۆژێك ئاگادار ته رزه سه ربه ست دواتر تێپه ڕی، ماڵیان، بۆ بێت پێویسته كه ده كاته وه ته رزه نیازه كانی له هه رچه نده ئه ویش تێگه یشتووه، به اڵم ناچار ده ڕوات، كاتێك هیوا هه واڵی سه ربه ست ئه وێ، ده گاته ده ڵێت: ئه ویش ده پرسێت، ت��ه رزه له ئینجا هه ولێر. بۆ چووه سه فه رێك به بانگ منت بۆچی ف��ه رم��وو ده ڵ��ێ��ت: به شێوه یه كی ته رزه ش ئێره ؟ بۆ كردووه باسی ئه وه ی بۆ ده كات كه لێزانانه زۆر وه اڵمی ئه گه ر خۆشده وێت، زۆر ئه وی نه داته وه ، په نا بۆ شتی خراپ ده بات. بۆ ئه وه ی ناچاری بكات كه ئه ویش ته رزه ی و ده كات باس بۆ ئه وه ی بوێت، خۆش پێی ده ڵێت: كه به مۆبایله كه ی تۆ چه ند نامه یه كم ناردووه بۆ خۆم كه ئاماژەن بۆ ئه گه ر ئه وه ی كه تۆ منت خۆشده وێت، به رده وام بیت له سه ر هه ڵوێستی خۆت، ئه وا به مێرده كه م ده ڵێم كه ئه م نامانه ی بۆ ناردووم. سه ربه ستیش زۆر ده ترسێت، ده ك��ات��ه وه ل��ه وه بیر ئ��ه وه ش له گه ڵ خۆشه ویستیی داوای جوانییه به و ژنێك حه زێك خۆیشی هاوكات لێكردووه ، ل��ه ن��او دڵ��ی��دا ه��ه ب��ووه ب��ه ران��ب��ه ر ئه م ئه و بتوانێت لێره دا شتێك ته نیا ژن��ه ،

70 ته مه ن ئه سعه د هه وراميی شێخ و سه ردان كه مبوونه وه ی له باره ی ساڵ، هاتوچۆی خه ڵكی ئێستاوه ده ڵێت ».خه ڵك جۆراوجۆره وه شتی به خۆی له ماڵه وه ئه مڕۆ ژیانی دواتریش سه رقاڵكردووه. ن��ه م��اوه «. ئاسان و س��اده ئه وسا وه ك به وه ئاماژەشی ئه سعه د شێخ هه روه ها كرد »ئه مانه سه رجه م نابنه به ڵگه ی ئه وه ی كه به و شێوه به رچاوه سه ردانكردنی یه كرت كه مببێته وه . خه ڵكدا و خزم نێوان له ژیانی ئه مڕۆ ئه گه ر قورسیش بێت، بژێويی خه ڵك باشرته له چاو جاراندا، به اڵم خه ڵك

خۆی كه مته رخه مه «.

داڕشتنه وه ی: ئاراس ڕەفیق

هاوڕێی دوو هیوا، و سه ربه ست له هاوڕێیه تییان ب��وون. گونجاو زۆر الی نهێنییه كانیان هه موو بوو ئاستێكدا شه وه كانی زۆربه ی بوو. زانراو یه كرتی یه كرتی ماڵی له گه نجیه تییان سه رده می

ده برده سه ر. دوای ل��ه ه��اوڕێ��ی��ه ت��ی��ی��ه ئ���ه م زیاتر ه��ه ردووك��ی��ان هاوسه رگیریی و جوان زۆر هیوا ژنه كه ی بوو. به تین پێش هه مووكات ب��وو، سه رنجڕاكێش خۆی هه رشوێنێك، بۆ بچێت ئ��ه وه ی به گرنگیی به تایبه تی ده ڕازان����ده وه ، كاریگه ریی ته نانه ت ده دا. چاوه كانی ئافره ته ئه م سیحرییه كانی هه ڵسوكه وته ه��اوڕێ��ی خۆشه ویسترتین گه یشته به اڵم بوو. سه ربه ست كه مێرده كه ی، پێوه ی شێوه یه ك هیچ به سه ربه ست دیار نه بوو كه ئه و ژنه كاریگه ریی له سه ر ده كرده وه، لێ بیری جار زۆر و داناوه هاوڕێیه تیی له بیری كاتدا هه مان له زۆر ده ك���رده وه، هیوا و خ��ۆی نێوان له ناخه وه و ده كرد خۆی سه رزه نشتی

ئازاری ده چێژت.تووشبوونی سه ره كیی هۆكاری تاوانی خۆشه ویستییه به م سه ربه ست ناوی كه ب��وو هاوڕێكه ی ه��اوس��ه ری به رانبه ر له خۆنواندنه كانی بوو. ته رزه بوون، نائاسایی و نامۆ زۆر سه ربه ستدا

».ئه م ده ڵێت مااڵنه وه سه ردانكردنی خراپیشیان لێكه وتی ئ��ه گ��ه ر شتانه مبێنن. پێویسته ه��ه ر لێبكه وێته وه ، خه ڵكی ئێستا زیاتر به دوی ژیانی تایبه تی ده وروب��ه ری��ان بۆ كه مرت و خۆیانه وه ن بایه خ داده نێن«. ساماڵ باسی له وه ش كرد »مرۆڤ له هاتوچۆ و به ده میه كه وه بووندا ده توانێت مانای خۆی بدۆزێته وه . ئه مڕۆ هه ركه سه و ناكات، به مه هه ست خه ڵك خه ریكی خۆیدا ماڵه كه ی سووچێكی له ئه وه ی بۆ زۆره كاتیشی خۆیه تی، ژیانی ده وره به ره كه ی ببینێت، به اڵم به بیانووی گرنگه ی شته ئ��ه م س��ه رق��اڵ��ب��وون��ه وه

ئه وه یه پێبدات، درێ��ژە هاوڕێیه تییه وه اڵمی ئه م ژنه بداته وه. هه ر ئه و ڕۆژە ته رزه بۆ خۆی دڵی ڕازی سه ربه ستیش ده كاته وه و پێی ده ڵێت ماوه یه كی زۆره ڕێگر ئ��ه وه ب��ه اڵم خۆشده وێت، ئ��ه وی

بووه له به رده میدا. له گه ڵ ته رزه چه نده دواتر ڕۆژانی ئه وه نده ش ده خ��ه وت، هاوسه ره كه یدا چه ندین م��اوه ی سه ربه ستدا. له گه ڵ ب��وون. ب���ه رده وام شێوه یه ب��ه م مانگ ڕووی نه ده كرا چ��اوه ڕوان ئه وه ی به اڵم پێچه وانه په یوه ندییه كان هه موو دا. ناخۆش زۆر كاره ساتی به و بوونه وه فه رمانگه ی له هیوا ه��ات. كۆتاییان خاڵی ڕۆژێك ده كرد. ده وامی كشتوكاڵ گوت پێی و كرد بۆ ته له فۆنی ژنه كه ی و ئه وێ كه وتووه ته ڕێی كارێك بۆ كه پێی خۆشه چاوی پێی بكه وێت، هیواش و وه رده گ��رێ��ت م��ۆڵ��ه ت خۆشه پێی ده ڵێت كه نیوه ڕۆ ده بێت له ماڵیان بێت، ناتوانێت ده ڵێت: ژنه كه ی خاڵی به اڵم چاوی ك��ردووه حه زی ته نیا مبێنێته وه ، ماڵه وه ده چینه ده ڵێت: بكه وێت. پێیان ته نیا پێنج ده قیقه یه ك چاوم به ته رزه ش ده گه نه كاتێك ده ڕۆم. ئیدی بكه وێت ده ده ن، له ده رگا جارێك چه ند ماڵه وه ، ن��ادات��ه وه. ده ڕۆن��ه ب��ه اڵم ك��ه س وه اڵم ژووره وه ، خاڵی ژنه كه ی ڕێنامیی ده كات بۆالی ده چێت خۆی میوان. ژووری بۆ گه رماوه كه یان، پێی وایه ته رزه خه ریكی

پشتگوێ خستووه «.خوێندكاری محه مه د، ئه حمه د ئه وه وای��ه پێی شه رعییه كانه، زانسته الیه نی كاڵبوونه وه ی به په یوه نديی ».به هۆی ده ڵێت ئه و هه یه . ئایینیيه وه نه مانی و خه ڵك ب���ڕوای الوازب��وون��ی خه ڵك دینیدا، كایه ی له گه ڵ په یوه ندی هاتوچۆ نه ماوه . هاتوچۆكردن به بڕوای ئایینیيه نه ریته له یه كێكن س��ه ردان و له سه ر پێداگرییان زۆریش و جوانه كان ده ستبه ردان له به رئه وه ی به اڵم ك��راوه ، هاتوچۆی خه ڵك له بره ودایه ، ئایین له

فه رامۆشكردووه «.

جلشۆرین بێت و گوێی لێ نه بێت بۆیه پێكه نین له گوێی له پڕ ناداته وه. وه اڵم گه رماوی له ناو ده بێت ده نگه ده نگ و ده ك��ات ت���ه رزه بانگی ماڵه كه یاندا، بڵێت پێی ده یه وێت ن��ادات��ه وه ، وه اڵم ژووره وه، ده چێته كاتێك هاتووه . خاڵی له ناو ده بینێت ڕووتی به هه ردووكیان دیمه نه ئه و بینینی به گه رماوه كه دا. ته رزه ش ده چێت، خۆی له هۆش هیوا له خاڵی نازانێت به اڵم ده ك��ات، هاوار كاتێك چاوه ڕوانیه تی. میوان ژووری هاواركردنه كه وه ، ده م به ده چێت خاڵی ئ��ه وی��ش ه��ه م��ان دی��م��ه ن��ی ب��ه رچ��او ده كه وێت، به اڵم نازانێت چی بڵێت، ته نیا به خێرایی هیوا كه ده دات ئه وه هه وڵی هیچ ته رزه ش نه خۆشخانه . بگه یەنێته ئه وه ی خۆی بۆ نابینێت ڕێگه چاره یه ك له و شه رمه زارییه ڕزگار بكات، ناچار بیر به بسووتێنێت. خۆی ده كاته وه له وه كه سوكاری، به هیوا هه واڵی گه یشتنی ته رزه خۆسووتاندنی هه واڵی لێره شه وه

ده گات.دوو ب��ه و كۆتایی شێوه یه ب��ه م هات. هاوڕێیه تییه كه شیان و خێزانه و زیندانه له سه ربه ست ئێستاشدا له بووه ، ده ماغ جه ڵته ی تووشی هیواش له وشه یه كیش ته نیا ناتوانێت ته نانه ت

زاریه وه بێنێته ده ره وه . تێبینی: چیرۆكه كه ڕاستییه و

ناوه كانیش خوازراون.

komalayati.bayan@yahoo.comژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

11

خه ڵك وه ك جاران هاتوچۆیان نه ماوه

هاوڕێیه تییان تا سه ر نه بوو

سه ربه ست بوو به ته ڵه ی ته رزه وه

ڕاسته قینه ی كۆمه اڵیه تی، سروشتی په یوه ندیی و تێكه ڵبوون و ته كنه لۆژیا هه ژموونی له سایه ی ئه مڕۆ خه ڵكی مرۆڤن. زۆربوونی كه ناڵی په یوه ندیگرتن له ماڵه كه ی خۆیدا، هاتوچۆی كه متر میوانیشدا، له ته نانه ت ئه مڕۆ نه ماوه . جاران وه ك قسه ده كرێت. خه ڵكانه وه كاروباری و هه واڵپرسین له باره ی زیاتر سه ردانكردن پابه ندی كۆمه ڵێك ئه ته كێتی ژیانی مۆدێرن و بابه تی نوێی تره . بۆیه ئێمه ویستمان له ڕاپۆرتێكدا له باره ی كه مبوونه وه ی هاتوچۆ و سه ردانی خێزانییەوە زانیاریی زیاتر

بخەینە ڕوو. ڕاپۆرت: ڕەزا هه ورامی

سه ردانه تان چی بوو؟

ئه لشه مه ری: عه بدوڵاڵ دكتۆر كه ده ك���ه م سوپاستان م��ن س��ه ره ت��ا كێشه ی كه پرسه به م داوه بایه ختان به المه وه ئه وه ش سووریا. له براكامنانه هه ر له ك��ورد ئێوه ی كه نییه سه یر یاد له تر ته نگانه یه كیش بن، خه ڵكانی به هایه كی خاوه ن ئێوه چونكه ناكه ن، پرسیاره كانی من ڕەسه نن. ئه خالقیی ئێوه م زۆر به وردی خوێنده وه ، به ڕاستی رۆژنامه وانێكه وه له پرسیارانه ئه و

كه هه موو ئافره تان سوودی لێ ببینن.هه یه ، كه م به ڕێژەیه كی له ئێستادا له ناو جلوبه رگه فرۆشگای زیاتر به اڵم و ب��ازاڕ داواكارین پیاواندا. دوكانی هه بێ، ئافره تان به تایبه ت ماركێتی بن. ئ��اف��ره ت هه موو فرۆشیاره كان ئافره ت فرۆشیاری كه ميی هۆكاری چه ند هه بوونی بۆ ده گه ڕێنمه وه كۆمه ڵگه كه دا له نێو خراپ كه سێكی چاوپیسی و ن��ادروس��ت ك���اری ك��ه به رانبه ر ئافره ت ده كه ن، بۆیه ئافره تان له كاربكه ن و ده ره وه بێنه ناتوانن شوێنه گشتییه كان و بازاڕدا كه هه موو ئافره ت بۆیه تێده كات. ڕووی كه س گرفت و كێشه تووشی حه زناكات تایبه ت شوێنێكی ئه گه ر به اڵم بێت. فرۆشیاره كانی و هه بێت ئافره تان به زۆر هه ن حه ز ڕێژەیه كی بن، ئافره ت

به و كاره بكه ن«. م��ه ه��ت��اب ج�����ه الل، چ��االك��ی »كاركردن وایه پێی ژنان، ڕێكخراوه ی و ده ك���ات سه ربه ست زی��ات��ر ژن��ان به پیاو له سه ر ئابووریش قورسایی كه مده كاته وه «. م��اڵ��ه وه ، له ته نیا »ژنان خسته ڕوو ئه وه شی مه هتاب كه م كه نامێنێت كێشانه شیان ئه و خراپه وه به چاوێكی و بكرێن سه یر بۆیه بكرێت، له گه ڵدا مامه ڵه یان بە ته نیا ناكات پێویست چیرت ژنانیش و بكه ن ماڵه وه خۆیان سه رقاڵ كاری

راپۆرت: شه یام هه ڤاڵ

یه كسانیی ب��اس��ی ل��ێ��ره ول��ه وێ ئافرەتانیش ده ك��رێ. پیاو و ئافره ت شانبه شانی هه بێ ئ��ه وه ی��ان مافی ته نها تواناكانیان و كاربكه ن پیاوان ئه وه ی نه بێت. ماڵدا چوارچێوه ی له كاركردنی بیخه ینه ڕوو، ده م��ان��ه وێ ئافره ته له شوێنه گشتییه كان به تایبه ت ئێستادا له كه فرۆشیار، وه ك )بازاڕ(، بوونی هه یه . بوونیان ڕێژەیه ك به ئه مانه ش پێویسته وه ك هاندەرێك بێت خاوه نكاری و فرۆشیار زۆربوونی بۆ كه مرت ژنانیش كێشه ی ڕەنگه و ژن

بكاته وه .چنار، وه ك خاوه نی فرۆشگای چنار ئافره تان، پێداویستیی و حیجاب بۆ به یان ڕۆژن��ام��ه ی بۆ ب��اره ی��ه وه ل��ه و بازاڕدا له ناو ئافره ت »كاركردنی وتی شتێكی باشه، چونكه هیچ جیاوازییه ك ده توانین ڕەگه زه كاندا. له نێوان نابینم یان بازاڕ له چ كاربكه ین، یه ك وه ك كه میی هۆكاری داموده زگاكاندا. له نه بوونی، ی��ان ئ��اف��ره ت ف��رۆش��ی��اری ده گه ڕێنمه وه بۆ متامنه له ناو خێزاندا و بیركردنه وه ی ئه ندامی گه وره ی خێزان.

یه كه م كه س بووم له ساڵی 2008�ه وه سه باره ت داناوه. دوكانم بازاڕدا له ناو ناشیرین، هه ڵوێستی و گیروگرفت به

دراوس��ێ یان خه ڵكه وه ، له الیه ن چ تائێستا خوا بۆ سوپاس دوكانه كانه وه ، پێشه وه. نه هاتووەته شتێك هیچ ده گه ڕێنمه وه ك��اران��ه ش ج��ۆره ئ��ه و ئافره تانن ڕەوشتی و هه ڵوێست بۆ

خۆیان«وه ك محه مه د، ه��ادی مامۆستا ڕووی ل��ه ئایینی، مامۆستایه كی به الوه ئافره تی كاركردنی شه رعه وه پیاو، وه ك مرۆڤه »ئافره ت ئاساییه پێی ئیسالم كه چ��اوه ی��ه ئ��ه و ئه مه قورئان ده قی به و ئافره ت ده ڕوانێته ژنیش و ژنه له پیاو كه ڕایده گه یه نێ له پیاو )بعضكم من بعض(، ئافره تیش كاركردنی ئ��ه رك��ی پیاو ب��ه ش��ێ��وه ی پاداشت ب��اش ب��ه ك��اری ل��ه س��ه ره و هه میشه وه ك ئافره تیش وه رده گرێت . ده وترێ ، نیوه ی كۆمه ڵگه ی مرۆڤایه تیيه كه ناوه شێته وه ئیسالم له ئه وه ش و له كاربخات. خۆی كۆمه ڵگه ی نیوه ی

به اڵم لێوه ربگرێت ، ژیان له به هره ی پێی نه به خشێت «.

كڕیارێك، وه ك كه ریم، سه ناریا ئاماژە به وه ده كات »بۆ ئێمه ی ئافره ت تایبه ت ماركێتی و بازاڕ كه زۆرباشه به شه كانی به خۆمان هه بێت، چ وه ك فرۆشگای وێ��ن��ه گ��ر، )ب���ه رگ���دروو، و ئیكسوارات و میكیاج و پۆشاك پێداویستیيه كانی تایبه ت به ئافره تان(، نییه له وجۆره شتێكی به داخه وه به اڵم

داخوازی و هاوسه رگیری لەگەڵیان؟

ئه لشه ممەری: عه بدوڵاڵ دكتۆر من به المه وه سه یر ده بێت ئه گه ر تۆش كه بكه یت هه وااڵنه جۆره به و باوه ڕ سه ره تا ده كرێن. باس دیارده یه ك وه ك كه ناڵێكی چه ند ل��ه ه��ه وااڵن��ه ئ��ه و زیاتر كه باڵوبوونه وه ڕاگه یاندنه وه دژای��ه ت��ی��ی م��س��وڵ��امن��ان ده ك����ه ن و له باڵوبوونه وه ی ئه و مه به ستیان هه یه له شه ڕی جۆره هه وااڵنه. وه ك جۆرێك دواتریش ده هێنن. به كاری ڕاگه یاندن

هه ڵده قوڵی كه هه ستێكی به ئه مانه تی من سه ردانه كه ی ده کات . ڕۆژنامه وانی بۆ ئه وه بوو له نزیكه وه ئه و نه هامه تی له وێ ببینم. گیروگرفتانه و كێشه و كه مپانه ئه و سه رپه رشتیارانی به چاوم و مادی كۆمه كی هه روه ها و كه وت سووریامان ئاواره كانی بۆ كه خۆراك

بردبوو بۆ دابه شكردن به سه ریاندا. و ژنان به كه وت چاوت تۆ ئایا به یان: ئه وه ت پرسیاری و كه مپه كان كچانی بۆ هاتوون كه ندا خه ڵكی كه لێیان كرد

ده ستپێبكه ین له وه وە با سه ره تا به یان: عه بدوڵاڵ دكتۆر بزانین ده كه ین حه ز و

ئه لشه مەری كێیه ؟

ئه لشه مەری: عه بدوڵاڵ دكتۆر ئه ملعێد ڕازی بن عه بدوڵاڵ دكتۆر ناوم ئه لشه مەرییە مامۆستای بابه تی )فقه (م له زانكۆی )حائل( له واڵتی عه ره بستانی

سعودیه .به یان: با له وه وە ده ستپیێبكه ین جه نابت سوورییه كانت ئ��اواره كه مپی سه ردانی له و مه به ست ئوردون، واڵتی له كردبوو

چه ند كه ناڵێكی عه ره بی ئه و هه واڵه یان سه ردانی كه مپانه له و من گواسته وه . و ك��رد سووریاییم خێزانی چه ندین له گه ڵیاندا، كرد حاڵه ته م ئه و باسی ڕەتكرده وه هه واڵه یان ئه و ئه وانیش له جۆرێك یان دی��ارده ی��ه ك، وه ك كه بۆ ئه وه یان به ڵی بێت. بازرگانیكردن هاتبوون كه سانێك چه ند كه باسكردم بكه ن، هاوسه رگیری داوای ئه وه ی بۆ بوو. كه م زۆر حاڵه تێكی چه ند به اڵم به ڕاگه یاندنانه ده زگ��ای ئه و ئه گه ر سووریادان، كچانی خه می له ڕاست به شار ئێستای تاوانه كانی باسی بۆ به ده رح��ه ق ڕۆژان��ه كه ناكه ن ئه سه د سووریا ژنانی و كچان و سووریا گه لی ئه و باسی بۆ یان ده دەن؟! ئه نجامى حكومه ته كه ی ڕێنامییانه ی و یاسا به ڕابردوو سااڵنی له كه ناكه ن به شار )زینا( بۆ ده كرد ئاسانكارییان فه رمی له له شفرۆشی خانه ی كردنه وه ی و تاوه كو كچانی سووریا، بخزێنه سووریا، نێو ئه و كاره به دڕەو شتییه . ئه وان ته نیا له مه به ستێكی هه واڵه ئه و باڵوكردنه وه ی و ش��ك��ان��دن ب��ۆ ه��ه ب��وو سیاسییان سیاسیی سومعه ی ل��ه ك��ه دارك��ردن��ی واڵتانی كه نداو، كه پشتگیریی ته واویان دووپاتكردوه ته وه . سووریا شۆڕشی بۆ ڕۆژنامه وانی ئه مانه تێكی وه ك داواكارم ئه م قسانه م وه ك خۆی باڵوبكرێته وه له

ڕۆژنامە كه تان.

komalayati.bayan@yahoo.com ژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

10

كاركردنی‌ئافره‌تان‌پێویستیيه‌كی‌بنچینه‌یی‌كۆمه‌ڵگایه

‌‌‌كۆمه‌ڵناسیی‌‌‌‌‌‌خۆمانە

یونسیش ماڵئاوایی كرد!

ماڵئاوایی شتێكه له دونیای وه رزش، به تایبه تی تۆپی پێدا،

ناخۆشرتین ڕووداوه . ئه ویش كایه ی وه رزش كه كایه یه كه

ئیشی ڕاستكردنه وه ی ئه و هه ڵه و بێتامییانه یه كه كایه كانی وه ك سیاسه ت له دونیادا ده یخه نه وه .

له وه رزشدا ئه گه رچی هه موو شتێك پڕیه تی له جوانی، ده بێت

ده ستبه رداری ببین. شتێك نییه وامان لێبكات تا سه ر به دیار

جوانییه كانیه وه دابنیشین. وه رزش ئه گه رچی ئیشی

ناشیرینكردنی دونیاش نییه ، كاتێكی هه یه بۆ ماڵئاوایی كردن.وه رزش درووست ده زانێت كه ی

ده بێت شوێنی خۆی بۆ ئه وی دی چۆڵبكات. به رده وام ئه وه شی كه گرنگی ده داته ماڵئاواییكردنی

ئه ستێره و كاره كته ره كانی ئه م كایه یه ، به جێهێشنت و بڕواهێنانه

به م ئه كته ره كه مانه وه ی به رده وام ڕەنگه له م جوانییه یان كه مبكاته وه .

یونس مه حموود، ناوێكی ئاشنایه بۆ ئێمه . ئەو له كایه كه ی

خۆیدا توانیی تا ئاستێكی باش له سه ر نیشتامنێكی دوای جه نگ

و خاڵی له بنیادنانه وه، شتێك پێشكه ش به عێراقییه كان بكات. ئه و هه رچی ناسنامه ی عێراقییه كان بوو

ده ستكاریی كرد. ئه و كایه یه ی كه یونس ئیشی تێدا كرد، بیناكردنه وه ی

واڵتێكی دوای جه نگ و ڕووخانی ژیان بوو، بۆیه ئه سته مه ئه م

كاره كته ره بێ واڵته له بیر بكه ین. ئه گه ر كایه كانی تری وه ك ئه م

كایه یه ش به هه مان شێوه كاره كته ره گه وره كانیان له ئانوساتی خۆیاندا

ماڵئاوییان بكردبا، بێگومان بێامنایی و بێتامییه كانی ئه م واڵته چه ند

هێندە نه ده بوون. مرۆڤ له كایه ی سیاسیدا نه ك

هه ر نایه وێت تیابچێت، به ڵكو ویستی ئه وه ی هه یه دوای مه رگیشی

له نێو حیكایه ته كانی ژیاندا شوێنی هه بێت. سیاسه ت نازانێت تا

مبێنێته وه سواو و ڕزیو ده چێته وه . سیاسییه كانی ئه م واڵته ی ئێمه ش چی ده بوو ئه گه ر وه ك كایه كانی تر ده ستیان له شوێن و پێگه كه ی

خۆیان بەردابا؟لێره وه وه رزش فێری ئه وه مان ده كات كه ئێمه ته نیا چه ند ساتێك

ده توانین ئه به دی بین، ده توانین مێژوویه كی جوان بنه خشێنین.

له ڕاستیدا مانه وه به جاویدانی ئه وه نییه كه وه ك ده موچاو مبێنینه وه ،

مانه وه ی ئێمه ته نیا له زه ین و یاده وه ریی نه ته وه ییدا مانای خۆی

ده بێت. سیاسه ت درووست ده زانێت كاره كته ره كانی دوای خۆیان ناتوانن

شوێنێكیان وه ك پێویست له یاده وه ریی نه ته وه ییدا هه بێت. بۆیه گرنگه ئێمه له و كایه وه ده ستپێكه ین

كه هوشیاری به مانه وه ی له دوای خۆشی هه یه و له وه ناترسێت كه

سێبه ره كه ی نه ما، خۆشی ئاواببێت.

تسێ

ووەین

دامن

وس ع

انڕای

مامۆستایه كی ئایینی: ئه وه له ئیسالم ناوه شێته وه كه نیوه ی كۆمه ڵگه كه ی خۆی له كار بخات

زانایه كی عه ره بستانی سعوودی له زانكۆی حائیل بۆ به یان:

ده‌نگۆی‌هاوسه‌رگیری‌له‌گه‌ڵ‌كچه‌‌سوورییه‌كان،‌‌هه‌ڵمه‌تێكی‌ڕاگه‌یاندن‌بووله چه ند سایتێكی عه ره بی، هه واڵی له مه وپێش، مانگێك چه ند له ڕوو كه نداو ده وڵه مه نده كانی پیاوه كه باڵوبووه وه ئه وه بۆ ئوردون، واڵتی له ده كه ن سوورییه كان ئاواره كه مپه كانی زانایه كی سوورییه كاندا. كچه له گه ڵ هاوسه رگیری و بینین كه مپانه ی ئه و سه ردانی كه سعوودی عه ره بستانی واڵتی هه وااڵنه جۆره ئه و باڵوبوونه وه ی وایه پێی كردبوو، ئوردونی سومعه ی شكاندنی بۆ بووه، له پشته وه سیاسیی مه به ستێكی سیاسیی واڵتانی كه نداو. له دیمانه یه كدا له گه ڵ )به یان( دكتۆر عه بدوڵاڵ بن ڕازی ئه لمعێد ئه لشه ممه ری، باسی ئه و سه ردانه ی

خۆی ده كات كه بۆ كه مپه كه ی كردبوو.

دیدار: ڕەفعه ت محه مه د ڕە شید

سروشتگه‌رایی‌ئه‌نه‌كسیمانۆس

كوردستان سێ گه مارۆی له سه ر بوو نه ك دووان

ئه نه كسیامندریس، پێچه وانه ی به ئامانجێكی پێناوی له گ��ۆڕان��ی كه دادگ��ه ری، به دیهاتنی وه ك ئاكاریی وات��ه ه��ه ر دوو ره گ���ه زی پ��اداش��ت و فه یله سووفی ك��ردب��وو، پێناسه س��زا، ئ��ه م��ج��اره م��ان ئ��ه ن��ه ك��س��ی��امن��ۆس ) بۆ ن��وێ راڤه یه كی پ.ز( 524-588گه ردووندا له گ��ۆڕان و دروستبوون لێكدانه وه یه كی كه ده ك��ات. پێشنیاز له بریتییه ئه ویش ئه ندامییه ، كرده یی و التخلخل ( و چڕبوونه وه شیبوونه وه

التكاثف(.دوو چڕبوونه وه ، و شیبوونه وه رسوشتین، و م��اددی ت��ه واو چه مكی زانستی له بێت، به سه ره وه ئێستاشی

نوێدا پێناس ده كرێن به م شێوه یه :دوو لێكرتازانی واته شیبوونه وه: كارلێكێكی ب��وون��ی ل��ه ب��ه ر گه ردیله ب��ه ه��ێ��زت��ر. ب��ه گ���وزاره ی���ه ك���ی ت��ر، به بێ ته نێك ق��ه ب��اره ی گ��ه وره ب��وون��ی

ئه وه ی ته نێكی دیكه ی بچێته پاڵ.

یه كگرتنی له بریتییه چڕبوونه وه : پیكهێنانی بۆ زیاتر، یان گه ردیله دوو ئه نه كسیامنۆس ئاڵۆزتر. گه ردیله یه كی بیری له ئه یۆنییه فێرگه ی نوێنه ری دوا

فه لسه فیی یۆناندا.ئه و پێی وابوو، سه رچاوه ی هه موو ئاوه و نه ئه پیرۆن، به ڵكو مادده كان نه بریتییه له »هه وا«. هه رچه نده راڤه كاران ره نگه فه لسه فه، مێژووی بیردۆزانی و لێكدانه وه ی له جیاوازیان بۆچوونی هه وای ئه م فه یله سووفه دا هه بێ، به اڵم له مه به ستی زاته ئه م كه ده ركه وتووه

هه وا هه ر ئه وه یه كه ئێمه ده یناسین.بوونه وه ری هه وا وابوو، پێی ئه و بێكۆتایی جووڵه یه كی و ده وره داوه له بیكۆتاییه ه��ه ی��ه . ب��ه رده وام��ی و ئاو ته نانه ت چه ندایه تییه وه . رووی و ه��ه وا چ��ڕب��وون��ه وه ی ئه نجامی له یان له شیبوونه وه ، دیكه ش توخمه كانی

چڕبوونه وه ی هه وا به دی دێن.كه سه رنجیدا كاتدا هه مان له

م���رۆڤ ب��ه ب��ێ ه���ه وا ن���اژی، ك��ه وات��ه ده بێ ژیانه ، سه رچاوه ی هه وا م��ادام سه رچاوه ی بوونیش بێت. له م روانگه وه یۆنان كۆنه كانی فه یله سووفه ده وترێ رسوشت و م��رۆڤ بۆ لێکچوواندنیان

كردووه . گیانی مرۆڤی ئه نه كسیامنۆس بۆیه به هه وا داده نا، چونكه ده یبینی مرۆڤ به هه وای بۆیه ده مرێت، هه وا به بێ بنه ما و ره گه زی یه كه م دانا، چونكه ئه و كه ده ویست وای زیندووی جیهانێكی وه ك مرۆڤ هه ناسه بدات، له دایك ببێ و بشمرێ. به گێڕانه وه ی شه هرستانی له فه یله سووفێكی ئه و نیحه لدا، و میله ل ئیالهی بووه و بڕوای به خوای به دیهێنه ر

هه بووه .هه یه ، هه وا جۆر دوو وابوو، پێی له ئه وه ی پیس. هه وای و پاك هه وای رۆحانییه ببێت، دروست پاك هه وای به وه رناگرێ. پیسی و ناچێت له ناو و پیس هه وای له هه رچی پێچه وانه وه ،

و تیاچوونه قابیلی ببێت، دروس��ت پیسیش هه ڵده گرێ.

جیهان دوو ئه ودا جیهانبینیی له بوونی هه یه :

ده كه وێته كه رۆحانییات؛ جیهانی پاكی له به رئه وه ی ه��ه واوه ، س��ه رووی جۆره هیچ و پاڵفته یه ه��ه وای پاكه ، گه ردێكی تێدا نییه . جیهانی جه سته ش؛ وا ل��ه خ���واری خ����واره وه ی ه���ه واوه ، پیكهاتووه . ناپاڵفته هه وای له چونكه سه ره تای ه��ه وا بێت، بۆچوونه به م م��ادده ل��ه وێ��وه و م��ادده ی��ه جیهانی

ده ستپێده كات.له ب��وو یه كێك رسوش��ت��گ��ه رای��ی كه ئه یۆنیایی، فێرگه ی نیشانه كانی مه به ستیان بوو لێكدانه وه یه كی زانستی

و عه قالنی بۆ جیهان بكه ن.پێش ئه مان؛ بۆچوونی یۆنانییه كان ئه فسانه یی بۆچوونێكی بوون، له سه ر نه یانتوانی ئه یۆنییه كان هه رچه ند بوو. ئه ندیشه ب��ه و كۆتایی ت���ه واوی ب��ه

بهێنن، خورافییانه و ئه فسانه یی ب����ه اڵم رێ��گ��ه ی��ان خ��ۆش��ك��رد بۆ كه خۆیان دوای فه یله سووفانی ب���ه دوور ل��ه ك��اری��گ��ه ری��ی ب��ڕوای كایه ، بهێننه ت��ازه ب��ی��ردۆزه ی ب��او، نه خشه یه كی وه ك��و جیهان له كه جیهان وات��ه بڕوانن. سیستامتیك و سیسته مه و نه خشه خ��اوه ن��ی له ئ��ه وه ی وه ك نییه ، هه ڕە مه كی كه ده كرێ، وێنا ئه فسانه ییدا بڕوای خۆیان ئاره زووی به خواوه نده كان

كاری تێدا ده كه ن. بڕوابوون به بوونی یه ك ره گه ز، هه وڵدان و شته كان بۆ بنه ما یه ك كه گشتگیر یاسای دۆزینه وه ی بۆ ره گه زه له و شته كان دروستبوونی بوو باش سه ره تایه كی لێكبداته وه ، بوون له ژیربێژانه بیركردنه وه ی بۆ

و له جیهان.

*هەفتانە دەینووسێت

birura_bayan@yahoo.comژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

13

ئه وه ته نانه ت بۆ ئه و كاته ی گه مارۆی به اڵم بوو، مه حاڵ سه ددامیش سه ر چی ده ڵێیت له و كاته وه و تا ئێستا كه به كوردستان ساڵ، بیستودوو ده كاته

فشه به ڕێوه ده برێت.هه ڵبژێردرا و په رله مان ده ی شه ڕی هه رزانی له جیاتی خه ریكبوو له سه ر یه كێتی پ��ارت��ی و ن��اوخ��ۆی بوو ڕووی باش ئه نجامه كان ڕووبدات. نه دا، دووانه كه پێكهاتن پێكه وه بیخۆن.

ئیرت حكومه ت دامه زرا و به پێچه وانه ی تا ئابووری بارودۆخی ئه فسانه كان، ده ڕۆی��ش��ت. خراپرت ب��ه ره و ده ه��ات داهاتی دا، ڕووی ناوخۆ شه ڕی ئینجا به ن��را فیشه ك و به درا كوردستان ئیرت به سه ، وتی ئه مه ریكا تا یه كرتەوە،

لێتانی قبووڵ ناكه م.دواتریش، ش��ه ڕە و ئه و له كاتی ده ی��ان��وت ب����ه رده وام حزبه كه دوو نه ته وه ئابووریی گ��ه م��ارۆی عیراق ی��ه ك��گ��رت��ووه ك��ان��ی ل��ه س��ه ره ، ب��ه اڵم له سه ره ، گ��ه م��ارۆی دوو كوردستان له گه ڵ یه كگرتووه كان نه ته وه ئه وه ی

گه مارۆیه كی تری سه ددام.بێ ڕاستییه كی قسه كه زاهیری؛ غه ل و غه شه ، به اڵم ناواخنی ئه و قسه یه ئه وه ی بوو. درۆ ڕاست و خڵته یه كی پرسیارێك وه اڵم��ی نه ده كرد، باسیان كه چین شتانه ئه و نه ده كرا: كه بوو مه ركه زی حكومه تی گ��ه م��ارۆی ب��ه ر خ��ۆم، حاڵی ب��ه ب��ه ش ك��ه وت��ب��وون؟ ده بیست، گشتییه م قسه ئه و ته نها حه شارگه ی باشرتین گشتیش قسه ی

تێكه ڵكردنی ڕاستی و درۆیه .ئ���ه وه ی ب��ی��زان��م، گ��ه م��ارۆك��ه ی س����ه ددام ب��ه ش��ێ��وه ی��ه ك��ی س��ه ره ك��ی پارچه كانی ئامێر و هێنانی نه هێشتنی ئه و ئامێرانه و شتی له م جۆره بوو. نه ده سه اڵتێكی هیچ نه سه ددامیش و باشرتین له ن��ه ده ب��وو ڕازی تریش، كه لوپه لی ئامێر و ئابووری وه زع��ی واڵت بۆ شوێنێك بنێرن كه سوور ده زانن

فازڵ قه ره داغی

دوو م���اب���وو، ب��ه ع��س ك��ات��ێ��ك ش��اردن��ه وه ی بۆ ده س��ه اڵت��دار حزبی چه ند بۆ په نایان بازرگانییه كه یان یه كێكیان ك��ه ده ب����رد، ق��س��ه ی��ه ك ئابووریی باری بۆ بوو پاساوهێنانه وه خ���راپ���ی ك���وردس���ت���ان ل���ه س��ای��ه ی ده یپرسی: كورد ئه وان. فه رمانڕە وایی خ��ۆ ئ��ه م��ه ده س���ه اڵت���ی خ��ۆم��ان��ه و هه وڵ بۆچی ئه ی خۆمانه، حكومه تی بارودۆخه ئه هوه نكردنی بۆ ن��ه دراوه ده مانپرسی: ئێمه خراپه كه ؟ ئابوورییه ئه ی پێش یه كه م هه ڵبژاردنی په رله مان لە ساڵی 1992، چه ند فشه یه ك نه كران حكومه متان په رله مان و ئه گه ر كه هه رزان جاران وه ك شتومه ك هه بن، ته مسیلییه كه ئه كته ری ئه ی ده ب��ن؟ وه ك��و شه كر ف��ه رده ی��ه ك نه یوتبوو ئێمه دینار؟ ده به ده بێته وه ج��اران كه ده یزانی زۆربه مان ده مانپرسی و ئه و چونكه پوخته ، فشه یه كی ئه وه گه مارۆ پێش سه ددامی جارانی جاران بوو، كاتێك به شێكی خه ڵكی ده كوشت بۆیه ده ك��رد، تێر ت��ری به شه كه ی و كه لوپه له بنه ڕە تییه كانی به گران ده كڕی و به هه رزان ده یدایه وه به هاوواڵتییان، سه د په رله مانیش هه ڵبژێردرێن و سه د حكومه ت وه كو جووجه ڵه هه ڵبهێرنێن.

نه بێت، باشی داهاتێكی واڵت ت��ا قاتوقڕی شتێكه هه زرانكردنی گرانی و مه حاڵرته . ئه فسانه ییه كان چیرۆكه له

ده چووه به پێ گه مارۆكه سێ كاتی له نزیكرتین به نزینخانه و ده به یه كی پێنج به شی ده یوت ده كڕی، نه وتی لیرتیی بۆ گه وره یه خوا ده كات، ڕۆژمان دوو

رۆژی سێیه م.بێده نگ و گێژوهێژ و ب��اوك��ی به و نه وته ی ئه و بێده سه اڵت، ده یزانی له گه ڵی حزبێك ده یكڕی، ڕیسواییه هه ڵبژاردنه كان كاتی له كه ده یكات ڕی���زی ی��ه ك��ه م��ی ده ن��گ��ده ران��ی بۆ فریا بكات خوا ئه وه ی بۆ ده گرێت، ده نگبداته وه ، تر جارێكی بكه وێت و هه موو سه ربكه وێت و حزب به ڵكو سه ركه وتنه ئ��ه و به روبوومی ك��ورد نه یده زانی یان ده یزانی، باوك بخۆن. كه ئه و نه وته ی سه ددام ده ینارد لیرتی بوو، سویرسی دینارێكی چاره كه به ده گرت و به سه ر ده ستی حزب به اڵم ده فرۆشت. پێی دینار دوو به دوایی ژمارانه له و نوێش نه وه ی ئه وه ی بۆ گێژە كه ی باوكه كه ده ڵێین تێبگات، ده به لیرتییه كه ی پێنج ده ب��ه خۆی یه كی ده ده یكردە كه ده كڕی، دینار مامناوه ند، فه رمانبه رێكی مووچه ی ماڵ سۆپای واته نه بێت. كه مرت ئه گه ر كه فوڵ تایم ئیشی نه ده كرد، پێویستی له ئ��ه وه ی بۆ واب��وو ده ب��ه ی پانزه به ئه وه مبێنێته وه و كوله مه رگی سنووری جۆره به م دینار. سه دوپه نجا ده یكرده ته ختی مووچه كه ی ته نیا، به سۆپاكه

زه وی ده كرد.زیاتر بیه وێت مرۆڤ ئه گه ر ئیرت باسی پێویسته ب��خ��وات، خ��ه ف��ه ت به نزین له گه ڵ ناشه ریفانه مامه ڵه ی هه رزان به ناردنی كه بكات؟ گاز و گرانكردنی س��ه ددام��ه وه و الی��ه ن له كوڕانی الیه ن له هاوواڵتییان له سه ر به شه ره فی واڵت، بووه هۆی گرانكردنی له وه وه ده ره وه ، له كه لوپه ل هێنانی ئه و بێ كه كه لوپه النه ئه و گرانكردنی گرانكردنه به هۆی به رزیی دۆالر له چاو بێگومان ئه مه ش ب��وون. گران دینار،

له وێوه به واڵتێكی تر ده فرۆرشێن، ئه و ببنه پێویسنت واڵت بۆ كه لوپه النه ی ئه مه چاوچنۆكه كان. بازرگانیی بابه تی وه زعی باش، ئه ی ئه گه ر به و خراپییه ی

ئه و كاته ی عیراق؟كاتی ب��ه خ��ۆی ده سه اڵتێكیش حكومه تی ك��ش��ان��ه وه ی بزانێت و به هارێكی به كوردستان له مه ركه زی شۆڤل ته ماشای چۆن بزانێت، كورت زوو تا ئامێرێكن ده ك��ات؟ گه اڵبه و ده ستیشان ماڵكاوالنه باشرته . بجووڵێن زه به الحه كانی كه لوپه له گه یشته حكومه تی كه )بێخمه (ش، به نداوی به رزترین بیكاته وایدانابوو مه ركه زی به نداوی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست. كوڕانی به نداوه كه یان شوێنی میلله ت خاك و بۆ ب��را، بۆ چییان پاككرده وه ، ج��وان مێژوو له داستانێك بووه برد، ئێرانیان

حزب باس نه ده كرا.ئه ودیو كڕیاری كه ئه وه ش له به ر سنوور هه ر چاوه ڕێ بوو، دوای داستانی ئامێره كانی ئاودیوكردنی گ���ه وره ی فه رمانگه كان بازرگانیی ئامێر و پارچه ی هه ر ب��ه اڵم هه بوو. درێ��ژە ی ی��ه ده ك ئامێر و پارچه ی یه ده ك بابه تی بارزگانی نه بوون. ئه گه ر ئێران هه وای هه ناسه ی به ئه مه ش ده ب��رد. بۆیان بویستایه ، ده زان��را، ڕە وا ئابووریی چاالكییه كی نه وت و نه بوو ڕە وا سه ددام بۆ به اڵم نزیك نرخێكی به منوونه ، بۆ به نزین،

كه بچێت، له بیر گومرگامن بێئه وه ی ئێستا كورد واڵتانه ی له و ته نها مه گه ر نه ك ئه و گومرگه پێ ده كات، گاڵته یان له به ڵكو وه رده گیرا، سنوور له ته نها تر شارێكی بۆ كوردستانه وه شارێكی

جارێكی تر وه رده گیرا.هێنانی قۆرخكردنی باسی ئه گه ر قۆرخكردنی كه بكه ین، كه لوپه لیش به نرخه دان��ان��ی وات��ای ل��ه و ج��ۆره شێوه یه به م ئیمتیاز، خاوه نی حه زی به شێكی تره له گه مارۆی كورد به سه ر به م چیرۆكه كه مان ئه وا كوردستان،

زووانه ته واو نابێت.له به ر ئه وه ش ماڵی غه سب ئاهی ئه و به شێكی به دواوه یه ، لێقه وماوانی ماڵه درا به جه نگی ناوخۆ، به اڵم دوو الكه نه یانوت ئه وه تۆڵه ی خوایه ، به ڵكو ئاهی تۆڵه ی ده ی��وت هه ریه كێكان غه دداره كه ك��وردە دوژمنه له ئێوه تریش به شێكی بێگومان ده كه مه وه . بۆ حزب، ئه ندامانی به درا ماڵه له و ئه وه ی ئه و ئه ندامانه وانه ی پڕواتامان پێ بڵێن سه باره ت به زه رووره تی حزب

بۆ ئه و قۆناغه ناسكه ی كوردستان.ب��ڕی��اری ك��ه ڕۆژە ش ل��ه و ئ��ای ئای درا، خ��ۆراك به رامبه ر ن��ه وت كاتێك حزب به سه ر ڕۆشنبیره ی له و حزب ته له فزیۆنی له سه ر به ڕاشكاوی وتی: ئه گه ر خۆراك به خه ڵك بدرێت،

كه س چه كامن بۆ هه ڵناگرێت!ئه مجاره بۆ ئ��ه وه ی بۆ كه واته خه م و خه فه ت به س بێت، بۆ ئه وه ی ئه وه ی بۆ بكه ین، تۆمار مێژووی بۆ ئه وه ی بۆ بێت، ئاگادار نوێ نه وه ی باوكی گێژ بیریبكه وێته وه هێنده به سه گرانییه كاتی بكه ینه وه : دووب��اره ی بیست، س��ه ده ی كۆتایی گه وره كه ی بوو، له سه ر گه مارۆی سێ كوردستان ئه غیار ده ستی دوان��ی دوان، ن��ه ك خه مخۆران. ده ستی تر ئ��ه وه ی و خه مخۆرانه ئ��ه و هه رچه ییه كیش ده یانوت، تێكه ڵه یه كی درۆ و ڕاستییه .

خۆی، هاوواڵتییانی بداته خۆڕایی له ئێرانی بۆ كۆیبكاته وه و كورد به اڵم ماندێلال نیلسۆن ئه گه ر تۆ بنێرێت. له و ده كرد ڕێگریت سه ددام، نه ك بی ئه وه به بێ كه ئابوورییە وێرانكردنی

وێران بوو.كرد. به نزینامن ن��ه وت و باسی بۆ به نزینی نه وت و به شێكی سه ددام كه م به شه كه ئیرت ده ن��ارد، كوردستان بوو دڵنیا س��ه ددام ئایا زۆر. یان بێت نافرۆرشێت؟ ئێران به سووته مه نی ن��ازان��ی��ن، ی��ان ڕاس��ت��رت ن��ازان��م، ب��ه اڵم بازرگانیی كه ده زانێت لێزان بازرگانی ده ره وه ی له گه ڵ نییه مه رج به قازانج ن���اوه وه ی ل��ه ده ك��رێ��ت بێت، واڵت بیت حكومه ت ده توانی بگره واڵت، خۆت هاوواڵتییانی له گه ڵ بازرگانی و ڕازیكردنی هه م قازانج و هه م بكه ی، بێئاگا و میلله تێكی بێگومان میلله ت.

بێده نگ.ئه و وه زعی نازانێت نوێ نه وه ی له ئه گه ر نوێ نه وه ی بوو. چۆن كاته یارمه تیی ماڵی خۆی داوای لێ بكرێت به رمیله به تاڵكردنی بۆ ب��دات ب��اوك به جنێو ده دزێ��ت��ه وه و خۆی ن��ه وت، ده دات، به رمیله كانیش نه وته كه و ده ڵێت باوكم چوار به رمیل نه وتی هه یه و حه فتا سپلیتی له ماڵ داناوه و هێشتا ده ڵێت نه وت زه ڕووره . ڕاست ده كات، باوكی كه نازانێت نه وه یه ئه و به اڵم

د. سه باح به رزنجی *

(6)

«

ئه نه كسیمانۆس فه یله سووفێكی ئیالهی بووه و

بڕوای به خوای به دیهێنه ر هه بووه

ڕوانین

لێرە ده توانی حكومه ت بیت و بازرگانی له گه ڵ هاوواڵتییانی خۆت بكه ی، هه م قازانج و هه م ڕازیكردنی میلله ت. بێگومان میلله تێكی

بێئاگا و بێده نگ.

توركیا له ئێستا جوڵه یه ی ئه و دروستكردنی ویستی ل��ەئ��ارادای��ه ، ش��ۆڕش. بۆ هه یه نوێی بنه مایه كی دروسكردنین، خه ریكی بنه مایه ی ئه و له ج��اره ئه م ش��ۆڕش ل��ه وه ی بریتییه ن���ه داره وه و ه��ه ژار چینێكی الی��ه ن چینێكه وه یه الیه ن له به ڵكو ناكرێت، خزمه تگوزاریی و خۆراك له تێره كه كاتێك برسییه ، ب���ه اڵم ده س����ه اڵت، ئه و ئایدیۆلۆژیایه ی ئ��ه و ده بینێت ده یه وێت، ده سه اڵتی ئه و واڵته به ڕێوه نابات. له م پێناوه شدا ئاماده یه قوربانی زۆرینه به قوربانی بدات، مرۆڤ به گشت به واڵت، ئاسایشی به ب��دات،

شتێك كه الی ئه وان پیرۆز نییه .بڕووخێ ئ��ه ردۆگ��ان، »ب��ڕووخ��ێ ئ�����ه ردۆگ�����ان«، ئ����ه وه دروش��م��ی هه فته یه ك چه ند خۆپیشانده رانی ته قسیم م��ه ی��دان��ی ئێستای پێش نووسینی تا كه ئیسته مبۆل، له بوو ئ��ه م وت���اره درێ���ژەی ه��ه ی��ه . دوای پرۆژەیه كی له سه ر ناره زایی ده ربڕینی زۆرێك گه شه پێدان، و داد حكومه تی و شه قامه كان سه ر رژانه خه ڵكی له دوای وه ستانه وه . پرۆژەیه ئه م دژی خۆپیشاندانه كان، به رده وامبوونی گۆڕا پرۆژەكه وه دژی له دروشمه كان خودی و توركیا حكومه تی دژی بۆ ئه وه ش ئه ردۆگان، وه زی��ران س��ه رۆك ئه و كه به رده وامبوو پێناوه له و هه ر به توركیایه ژینگه ی دژی پ��رۆژەی��ه گشتی و له ناوچوونی چه ندین دره خته ئه وه ی به اڵم تایبه تی. به پاركێك له و خۆپیشانده ران له سه رنجی باش هیچ كه ده زانێت دابێت، خه ڵكه كه یه كناگرێته وه كرده وه كانیان له شتێك

له گه ڵ پارێزگاریكردن له ژینگه ، ئه وه ش كه ده خاته ڕوو بۆ ئه وه مان به ڵگه ی هێزێكی تر جگه له خه ڵكی، له دواوه ی خۆپیشاندانه كانه . ئه وه ش تا ڕاده یه كی ئامانجی كاته ی ئه و تا ئاساییه زۆر خۆپیشانده ران له ناڕە زایی ده ربڕینه وه تێكدانی شوێنه گشتی و بۆ ده گۆڕێت پیرۆزه كان له سه ر بنه مای دروستكردنی

شۆڕشێك دژی ده سه اڵتی ئه و واڵته .باسێكی ش���ۆڕش، ل��ه ب��اس��ك��ردن كه سانێكی نییه، س��اده و ئاسایی ب��چ��ووك ل���ه ب���اره ی���ەوه ب��دوێ��ن و بنه ما ب��ه بجوڵێنن خه ڵك هه ستی دژبوونی یاخود ئایدیۆلۆژییه كانیان، كه ئایدیۆلۆژیایه ك به رامبه ر ئ��ه وان باوه ڕیان واڵت��ه ئه و ده س��ه اڵت��داران��ی بریتی ش��ۆڕش له باسكردن پێیه تی. له به ر ش��ۆڕش هه اڵیساندنی له نییه له به رامبه ر دڵی كه مینه و دژ وه ستان چه ند وت���اردا هه ندێك »ل��ه زۆری��ن��ه بردنه وه ی نووسیبوویان، نووسه رێك هه ڵبژاردنه كانی دوای��ن له ئه كه په نیشانه ی ،50% رێ��ژەی به واڵته كه ی ئه م ئ��ه وه ی واڵت��ه «، له و نییه زۆرینه خۆی ئ��ه وه ن��ده ك���ردووه، قسه یه ی رێژە كه ی سه یرێكی نه كردووه ماندوو نامه وێت لێره دا بكات. تر پارته كانی

حكومه تی له بم به رگریكارێك وه ك بابه تێكی كاتێك ئه وه ی ته نها توركیا، سه قه ته وه فیكری به هۆی سیاسی بین. بێده نگ ناتوانین ده كرێ، پێناسه دروستبوونی بنه ماكانی له یه كێك شۆڕش، بریتییه له زۆرینه بوونی الیه نی كه مینه چوونی ب��ه ره و و شۆڕشگێر الیه نی شۆڕش له سه ركراو »ده سه اڵت«، بۆیه به شداربوونی ته نها پارتێكی چه پی ئه و واڵته، بریتی نییه له به شداریكردنی %50 كه ی تری هه ڵبژاردنه كان، ته نانه ت پارته گشت بشڵێین بێتو ئ��ه گ��ه ر كردووه ، تێدا به شدارییان سیكۆالره كان كه ی 50% كه ناگه یه نێت ئه وه هێشتا تری پارته كان به شداربوون تێیدا، ئه گه ر وابێت كوا ده نگی پارته كوردییه كان به منوونه ؟ ئه ی ده نگی پارته كانی تر؟ ئه مه سه ره ڕای ئه وه ی تا ئێستا جگه له پارتی ناڕاسته وخۆ كه )CHP( كۆماری گه لی تر پارتێكی هیچ ،MHP( پارتی و به رامبه ر نه كردووه ئاشكرا هه ڵوێستی

ئه و خۆپیشاندانانه .تا عه رەبی، تری واڵتانی شۆڕشی له سه ر هه بوو كاریگه ریی راده ی��ه ك ئه وه ی له توركیا ڕوویدا، له گه ڵ ئه وه ی شۆڕشی واڵتانی عه رەبی هه ل و بنه مای دروستبوونی شۆڕشی تێدا به دیده كرا، له

خاوه نی و ئه وروپی نیمچه واڵتێكی خه ڵكه كه ی كه سیكۆالر، شۆڕشێكی شێوه ژیانیانه وه ، و كولتوور ب��ه ل��ه م��رۆڤ��ی ع���ه ره ب ج��ی��اوازن و شێوه ژیانی له زۆر ڕاده ی��ه ك��ی تا عه قڵیه ته ی نزیكن.ئه و ئه وروپی به رامبه ر هه یه تی ت��ورك مرۆڤی رووداوه كان، ئه و ئه زموونه ی مرۆڤی ئه و ب��ه رام��ب��ه ر بینیویه تی ت��ورك جیاوازه زۆر هه یبووه ، مێژووه ی توركه كان ع��ه ره ب. مرۆڤی له گه ڵ خۆیان م��ێ��ژووی خ��اوه ن��ی خۆیان ئه وان كاتێك واتایه ى به و ب��وون، هه بوو، خۆیان ئیمپراتۆریه تێكی زۆرینه ی ئێستا عه ره بییه كانی واڵته ئه وه ش بوو. ئه واندا ژێرده ستی له ده وڵه مه ندیی ل��ه ج��ۆرێ��ك خ��ۆی كولتووری تورك ده رده خات، جیاوازتر عه ره بی. ت��ری مرۆڤێكی ه��ه ر له هه ر به توركیا به راوردكردنی بۆیه بێ باسێكی عه ره بی، تری واڵتێكی مرۆڤی نه زانینه وه یه. له و بنه ما تورك خۆی له وه به رزتر ده بینێت كه بیه وێت ده سه اڵت یاخود الیه نێك، به یاخود كه مبكاته وه ، ئازادییه كانی

شێوه یه ك هه ژاری بكات .شۆڕش ش��ۆڕش، له باسكردن دژی ش���ۆڕش چ��ی��ن��ای��ه ت��ی، دژی شۆڕش خه ڵك، هه ژاریی و نه داری خراپ و ده سه اڵت گه نده ڵیی دژی به رامبه ر ده س��ه اڵت مامه ڵه كردنی ده ك��رێ گشتی ئ��ه وان��ه گ��ه ل. ب��ه بنه مای شۆڕشه كانی واڵتانی عه رەبی یه كێك هیچ نه بوونی ب��ه اڵم ب��ن، به ده به خشێت ئومێدێك چ له وانه ،

دروستبوونی شۆڕشێك له توركیا؟

وا بڕیارە ئەم سەری مانگە عێراق لە بەندی )7( دەرچێت، میساقی نەتەوە

یەکگرتووەکان پێکهاتووە لە )19( بەند و )111( ماددە، بەندی)7( لە ماددەی

39 دەستپێدەکات تا مادەی 51، ئەم تایبەمتەندییانەی هەیە:

1- بە پێچەوانەی بڕیارەکانی تر کە زیاتر تەوسیەیە، وەک بڕیاری 242- کیشەی

فه له ستین، هەر بڕیارێک پشت ببەستێ بە بەندی 7، جێبەجێکردنەکەی تۆبزییە،

تایبەتیشە به و واڵتانەی سەرکێشن و هەڕەشەن لەسەر ئاشتی نێودەوڵەتی .

2- بەو پێیە بۆ کێشە ناوخۆکان دەرناچێ، بەگشتی بڕیار بەو بەندە زۆر بە زەحمەت

دەردەچێ، واتە دۆخی تایبەتییە .یەکەمین واڵت لەو سەردەمە کە

دووچاری سزای نێودەوڵەتی بوو، عێراق بوو، کە بە بڕیاری 661ی 1990 »ئابلوقەی

ئابوورییەکە« دەستپێدەکات، پشت بە ماددەی 39، بەندی حەوتەم دەبەستێت،

سەرجەم 65 بڕیاڕ بە »بڕیاری 688«ەوە دژ بە عێراق پاڵپشتی کردووه تە سەر بەندی 7. بڕیاری 688 لە ئەرشیفی ئەنجومەنی

ئاسایش لە زنجیرەی )15(ەمینە، تاکە ڕەهەندی یاسای نێودەوڵەتیشە کە

هەرێمی کوردستان پشتی پێ ببەستێ، کەچی لەگەڵ دەرچوونی عێراق، هەموو

ئەوانە هەڵدەوەشێتەوە، لەگەڵ ئەو سەرەنجامە یاساییانەی دێتە دی، هەندێکی باس کراوە، هەندێکی باسنەکراوە، لێرەدا بە

کورتی باسی دەکەین:1- هەڵەی کورد لە رێکكەوتنامەکەی

ئەمریکی – عێراقی دێت، بەپێی ماددەی )25(ی رێکەوتنامەکە هەموو ئەو

بڕیارانەی بنیاترناوە لەسەر بڕیاری ژمارە )661(ی ساڵی 1990 هەڵدەوەشێتەوە-

کە دەکاتە بەندی 7، جگە لە بڕیاری 688، کۆمەڵێک بڕیاری تریش هەیە لەوە کەمرت نییە، هەڵدەوەشێتەوە،

بڕیاری 986ی 1995/4/14 کە بەشی کوردستان دیاریکرابوو لە الیەن نەتەوە

یەکگرتووەکانەوە، بڕیارەکانی تری هەردوو هێڵی 36، 34 دژەفڕین، هەرهەموووی

هەڵدەوەشێتەوە، کە تاکە رەهەندی نێودەوڵەتییە باری ئاسایشی هەرێمی کوردستانی لەسەر بنیاترناوە، دەوڵەتی

عێراق نەتوانێت جارێکی تر کورد جینوساید بکات.

2- جارێکی تر پایەی نێودەوڵەتیی عێراق دەگەڕێنێتەوە، ئەزمونیش سەملاندوویەىت

)نقص(ی سیادەی عێراق بەهێزکردنی سەربەخۆیی کوردستانە .

3- بچووککردنەوەی کێشەی کورد لە دۆزێکی نێودەوڵەتی بۆ نێو بەڵێنی

دەستوور و ڕەحمەتی بەرپرسانی عێراق.4- لەجیاتی به ڵێننامه وەک دەوڵەت،

تەنیا نامەیەکی مالیکیی سەرۆک وەزیران بۆ سەرۆکی ئەنجومەنی ئاسایش نێردراوە

لە 2008/12/7 .بە داخەوە بە ره زامه ندیی کورد، وا

عێراق ده رده چێت له و به نده. هەرچی دەسکەوت بۆ کورد هاتووەتە دی، لەژێر

سایەی ئەو بەندە بووە. هیشتا بواری یاسایی ماوە هەوڵدەین نەیەڵین عێراق لە بەندی )7( دەربچێت، تا ئێستا هەوڵێکی زۆرمان لەگەڵ سەرۆکایەتیی هەرێم داوە لە گرنگیی ئەو بابەتە بگەن، به اڵم پێیان گرنگ نییە، هەر دەیان وت زەمانەت لە دەستووردا هه یه ، دەستوور و ڕەحمەتی

ئەوانەشامن بینیوە. کەواتە لە دوای سەری مانگ، ئەگەر سەرکردایەتی تێکڕای کوردستان بە خێرایی نەیەنە سەر خەت، ئەوە دیسان دۆسیه ی کورد دەگەڕێتەوە

شاخە هەرەعاسییه کان.

birura_bayan@yahoo.com ژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

12

کوردستان دەکەوێتە بەر مەترسییەکی زۆر

گەورە

مه سعود عه بدولخالق

توركیا و گۆڕانی بنه ماكانی شۆڕش

كۆشان عه لی زه مانی*

س���ارددا، جه نگی س��ه رده م��ی ل��ه چه ندین سۆڤیه ت یه كێتیی و ئه مریكا واڵتانی جیاواز له و دۆستیان هاوپه یامن هه بوو، هه ر له ئاسیاوه تا ده گاته ئه فریقا دوو ئه و التین. ئه مریكای و ئه وروپا و له گه ڵ مامه ڵه یان جیاواز به شێوه ی واڵته ئه و ڕكابه ری ده كرد. هاوپه یامنه كانیاندا سۆڤیه ت، یه كێتیی الی له واڵت��ه دوو به سه نته ركردنی و واڵته كان وابه سته یی ئه مریكا الی له له كاتێكدا بوو، ده وڵه ت پێشكه وتنه گرنگ هاوپه یامنه كانی، و گه شه سه ندنی و پیشه سازییه كان ب��ارودۆخ��ه ئ��ه م ب��وو. دیموكراسییانه تایبه مته ندییه كانی جه نگی له بوو یه كێك ئه و كۆتاییهاتنی به هێشتا به اڵم سارد، جیهان، بااڵكه ی هێزه دوو ڕكابه رییه ی له ب��ه رده وام��ه . هه ر كاریگه رییه كانی بوو، ئاسایی بابه تێكی ئه مه ڕاب��ردوودا باری له ژێر ده وڵه ته كان هه ندێکجار به و شێوه یه ئابووریدا، و ناچاری سیاسی ئه وتۆیان بژارده یه كی ده كرد. مامه ڵه یان له به رده ستدا نه بوو، ته نها ئه وه نه بێت كه

هاورده ی سیاسه تی ئیقلیمیملبده ن بۆ یه كێك له بلۆكه كان.

به و ئێستادا له كوردستان هه رێمی تێده په ڕێت، س��ارددا جه نگی قۆناغه ی له الیه نی و ج��ی��اواز به شێوه ی ب��ه اڵم به ده زان��م پێویستی به كه جیاوازه وه . ناوی ئیقلیمی سیاسه تی هاورده كردنی جیاوازه ڕێگه ی چه ند له ئه مه ش ببه م.

بووه و كاریگه رییه كانی ده ركه وتوون.زۆرب��ه ی سیاسییه وه ، ڕووی ل��ه ئه م »ده س��ه اڵت��داران��ی و »حیزبه كان« ئه جێنداكانی به كاریگه رن هه رێمه « كه ن��اوچ��ه ك��ه . ئیقلیمییه كانی هێزه رسوشتییه ، شتێكی ك��اری��گ��ه رب��وون به وشێوه ی ئه جێنداكان زۆرج��ار ب��ه اڵم خواستوویانه، ئیقلیمییه كان هێزه له كوردستان هه رێمی جێبه جێكراوه . به كاریگه ره زۆر به ڕادده یه كی ئێستادا توركیان. و ئێران كه ئیقلیمی دوو هێزی به شێكی له هه ریه كه شیان كاریگه ریی ده رده ك��ه وێ��ت. تۆخرت هه رێمه دا ئ��ه م ئه مه ش بۆ هۆكاری مێژوویی و حیزبی و

بازرگانی ده گه ڕێته وه .ل����ه م دوای����ی����ان����ه دا ب��ه ه��ۆی ڕاسته وخۆ ئیقلیمییه وه ، ده ستێوه ردانێكی حكومه تی هه رێم و سه رۆكایه تیی هه رێم دوابه دوای چه ندین لێدوانی توند، بڕیاری ئه مه هه رچه نده به غدا. بۆ گه ڕانه وه یدا چه قبه ستوویی چاره سه ربوونی الیه نێكی شیعه كان، و كورد نێوان له بوو سیاسی نه یتوانی ك��وردس��ت��ان هه رێمی ب��ه اڵم به گه یشنت بۆ بقۆزێته وه ده رفه ته ئه و یه كالكردنه وه ی و گ��ه وره ت��ر ئامانجی چاره نووسسازانه ی بابه ته له و هه ندێ

بودجه ی كێشه ی ل��ه وان��ه له بیركران، هه رێمه ئه م ده سه اڵتدارانی پێشمه رگه . هه ر كه مته رخه م نه بوون، به ڵكو له كاتێكدا عێراق حكومه تی سه رۆكی مالكیی نوری و شان به وپه ڕی كرد، هه رێمی سه ردانی به شێوه یه ك لێكرد، پێشوازییان شكۆوه

وه ك بڵێی نه بای هاتبێت و نه باران.ئێران له گه ڵ په یوه ندی مێژووی كیمیاییبارانی و ش��ۆڕش سه رده می له هه ڵه بجه و كۆڕە و په ره یسه ند. په یوه ندی ئاب 31ی دوای ل��ه ت��ورك��ی��ادا ل��ه گ��ه ڵ ئه مریكا له وكاته دا كه قووڵرتبووه وه ، كه یسی كوردی زۆر به گرنگییه وه ته ماشا و یه كه م دژەفڕین ناوچه ی ن��ه ده ك��رد. و ئه مریكا ب��وو چاكه یه ك دواهه مین ئاسایش ئه نجومه نی له هاوپه یامنه كانی نێوان ئاشته وایی له دواییشدا كردبێتیان، هه رێمی ئه وكاته ی ئ��ی��داره ك��ه ی دوو ك��وردس��ت��ان. ئ��ه م م��ێ��ژووه ب���ه رده وام دوو هه نگاوه كانی له سه ر كاریگه ریی هێزه و هه رێم سه ره كییه كه ی هێزه كاریگه ریی هه مان هه یه . ئیقلیمییه كان گۆڕە پانی سه ر تری هێزه كانی له سه ر

سیاسیش هه یه .

ئاستی له ته نها په یوه ندییانه ئه م ئاساییه. شتێكی مبێننه وه ، په یوه ندیدا

واڵتان نێوان سیاسییه كانی په یوه ندییه و بوون به وشێوه یه جیاوازه كان هێزه و ده ستیان ساته وه ختێكه وه و مێژوو له په یوه ندییه كان هه میشه پێكردووە. دیاریكراوه وه كاتێكی و بارودۆخ به هۆی

په یدا ده بن.به اڵم ئه وه ی جێگه ی مه ترسییه ، ئه و كه ڕادده یه ك گه یشتوونه ته په یوه ندییانه له گۆڕدایه . ئیقلیمی سیاسه تی هاورده ی هێز خۆماندا، هه رێمه ی له م به داخه وه حیزبه بۆ بگه ڕێته وه به رله وه ی هه یه به ڕاوێ��ژ و پرس هه رێم، سیاسییه كانی به رله وه ی ده ك��ات. دراوس��ێ ده وڵه تانی و به رپرسان له گه ڵ بكات كۆبوونه وه ده كات گفتوگۆ په رله مان، ئه ندامانی له م ده ره كی. هێز هه یه له گه ڵ هێزێكی هه رێمه دا به رله وه ی گه شتی به غدا بكات، ئیقلیمی، واڵتێكی ده چێته ترانزیت به بۆ وه رده گ��رێ��ت كۆتایی بڕیاری ئینجا ئه وه ی بزانێت له به غدا چی بڵێت و چی

بكات.دواجار سیاسه تكردن، له جۆره ئه م

و لێده كه وێته وه پاشكۆیی ئه وه نده ی ئیقلیمییه كانه ، هێزه دارده ستی بوونه بنیاتنانی چ����اوه ڕوان����ی ئ���ه وه ن���ده به داخه وه لێناكرێت. ڕۆشنی ئاینده یه كی هه رێمه دا ل��ه م ه��ه ی��ه هێز ه��ه ن��دێ به خه ونی كه له وبڕوایه دایه به ته واوی هێزی بۆ گوێڕایه ڵی به ده وڵه تبوومنان و بازرگانی پاشكۆیه تیی و به رامبه ر زۆر واڵتانێكی له كاتێكدا، ئابوورییه . ئابوورییان و بازرگانی په یوه ندیی هه ن ناوخۆیی سیاسه تی توانیویانه و هه یه خۆشیان بپارێزن. په یوه ندییه كانی چین و له و منوونانه »كه یسێكی یه كێكه ئه مریكا بۆیه زیاتر«. به دواداچوونی بۆ ئاڵۆزه په یوه ندییه ده توانین تاوه كو ده كرێت به اڵم بكه ین، به هێزتر ئابوورییه كامنان سیاسه تی كه نییه ئ��ه وه مانای ئه مه ده ره كی واڵتانی ده ستی بده ینه خۆمان

و ئیقلیمی. هۆكاری ئه وانه دا، هه موو له گه ڵ به رپرسانی ئه وه بێت، ده كرێت سه ره كی نه یانتوانیوه ئێستا ت��ا هه رێمه ئ��ه م سه رچاوه و بازرگانی و ئابووری كارتی رسوشتییه كانی ئه م واڵته بۆ ئاڕاسته كردنی به كاربهێنن، خۆیان ئیقلیمیی سیاسه تی به پێچه وانه وه ئیقلیمییه كان به ڵكو هێزه ده كرێت بۆیه وه رگرتووه . لێی سوودیان ئێستادا له كوردستان هه رێمی بڵێین ئ��اب��ووری��ی��ه وه ه����اورده ی قۆناغی ل��ه ئیقلیمی سیاسه تی ه���اورده ی ب��ه ره و

هه نگاوده نێت.*خوێندكاری ماسته ر له په یوه ندییه

نێوده وڵه تییه كان

به رپرسانی هه رێم نه یانتوانیوه كارتی ئابووری و سه رچاوه سروشتییه كان بۆ ئاڕاسته كردنی سیاسه تی

ئیقلیمیی خۆیان به كاربهێنن،

به راوردكردنی توركیا به هه ر واڵتێكی تری عه ره بی، باسێكی بێ بنه ما و له

نه زانینه وه یه

ئوسامه ئه نوه ر

نه شیاوه ، بیروباوه ڕدا له ئ��ازادی ئ��ه گ��ه ر ئ����ازادی ك��ۆب��ون��ه وه و ڕێكخراوی و گروپ دروستكردنی ن��ه ی��ه ت، دوادا ب��ه ج���ی���اوازی ناشكرێت بوترێت كه ئێوه ئازاد بن نییه بۆتان به اڵم بیروباوه ڕتاندا، له

شوێنێكتان بۆ په رستش هه بێت.ده ت���وان���رێ���ت ل���ه من��وون��ه ی��ه ك��ه م��ه ك��ان��ی ه��ه ڵ��گ��ری ئ��ه م خه لیفه ی دووه م، پ��ارادای��م��ه ی دووه م باس بكرێت،كه هه رچه نده هه ر قورئانیی ده ق��ی پێی ب��ه پێویسته ب��ك��ات دزی كه سێك ده ستی ببڕدرێت، به اڵم له ساڵێكدا ده هێننه به نده یه ك بوو گرانی كه خاوه نه كه ی ل��ه دزی��ی ك��ه الی كردووه ، به اڵم ئه و ده ستی نابڕێت، په یداكردنی بۆ به نده كه چونكه دزیی بۆ په نای خۆی نانه سكه ی ئه مه كه بڵێین ده توانین بردووه . به قورئانی ده قی له تێگه یشتنه بێت، مرۆڤدا پێناوی له شێوه یه ك پێناوی له ده ق��ی ئه گه ر ئه گینا بچه سپاندایه »ده ق��ب��وون«ی��دا به نده كه ی ده س��ت��ی ده ب��ووای��ه

ببڕیایه ته وه . تێگه یشتنی پێی به كه واته دووه م پ��ارادی��م��ی ه��ه ڵ��گ��ران��ی س���ه رچ���اوه ك����اری ده ق، ب���ۆ ئیسالمی ته رشیعی سه ره كیه كانی مرۆڤدا خزمه ت له كه ئه وه یه دژی��ه ك ده ق دوو ئه گه ر بێت، ده بێت ئه وا تێكگیران، یان بوون، به و پشت یه كالییكردنه وه یان بۆ كامیان كه ببه سرتێت مه بده ئه ده كات، مرۆڤ به زیاتر خزمه تی هه ر له سه ر جیاكاریكردن بێ به ئاین نه ته وه ، »ڕەگ��ه ز، بنه مایه ك

.»...

كه بكرێت له گه ڵ مامه ڵه یان جۆرێك ئه و سه رده مێكدا و شوێن هیچ له

په یام و مه غزایه ی خۆیان ون نه كه ن.گ���ه وره زۆر ج��ی��اوازی��ه ك��ی ه��ه ردوو هه ڵگرانی نێوان له هه یه مامه ڵه كردن ڕووی له پارادایمه كه وه مرۆڤانه ئه و جا مرۆڤه كاندا، له گه ڵ م��س��وڵ��ان ب��ن ی���ان ن���ا، س���ه ر به تاد، .... نا یان بن مه زهه به كه یان هه ڵسوكه وتی ب��ن��ه ڕەت��ی چونكه هه ڵقواڵوی پارادایمه كه ه���ه ردوو ئ��ه و ›ئ��ۆن��ت��ۆل��ۆج��ی‹ه ی��ه ك��ه ك��اری ئه و ه��ه ر چونكه ده ك���ات، له سه ر فه لسه فه یه كی ئۆنتۆلۆجییه یه كه گه شه ژیان له تێروانین بۆ دیاریكراو خۆی ڕەنگدانه وه ی پاشان پێده دات، رۆژان��ه ی مامه ڵه ی و ڕەفتار له سه ر بۆ ئێستا به جێده هێڵێت. خاوه نه كه ی تیۆرییه الیه نه ئه م ڕوونكردنه وه ی ده قه له منوونه یه ك به هه وڵده ده م قورئانیه كانه وه بابه ته كه ئاسانرت بكه م.

پارادایمه كه ه��ه ردوو تێڕوانینی لێره دا جیاوازه ، قورئان، ده قه كانی بۆ بناغه له سه ر قسه نازانم پێویستی به دونیابینیه كانی پارادایمی یه كه م بكه م، چونكه ڕۆژانه هه ڵگرانی ئه م پارادایمه په یامه كانی و به رچاومان دێنه زاڵه پێویستی به به اڵم ده گه یه نن، خۆیان دووه م پارادایمی له سه ر قسه ده زانم كه مرت و كه مینه ن چونكه ب��ك��ه م، له تایبه ت به ن��وورساوه ، له سه ریان

ئه ده بیاتی كوردیدا.ڕووی ل���ه ك���ه ئ����ه وان����ه ی ئۆنتۆلۆجییه وه بڕوایان به وه هه یه كه پێناوی ئیسالمله سه ره كییه كانی ده قه مرۆڤدان و ده قی وشكوبرینگ نین كه ئینسان بۆ گه ڕانه وه به بێ بتوانرێت ئارگومێنته ی ئه م واقیع، بهێرنێنه سه ر خۆیان به پشتبه سنت به چه ندین ده قی

ده كه ن، به هێز فه رمووده و قورئانی تێگه یشتنی ده بێت كه وای��ه پێیان و ق��ورئ��ان ت��ری ده قه كانی تێكڕای بێت بنه مایه ئه م به پێی فه رمووده ئارگومێنته كه له گه ڵیدا. نه بێت دژ و خۆی به خواره وه په ره شێوه یه ی به م

ده دات:)ؤلقد كه هاتووه قورئاندا له كرمنا بني ي دم- االرسا ء( واته : ئێمه به ئاده م نه وه كانی له ڕێزمان دڵنیاییه وه ئه وه یه ڕوونه ، لێره دا ئه وه ی گرتووه . ئاده م هه موو ئه و نه ژاد كه نه وه كانی زمانه و ئاین و كه لتوور و نه ته وه و ئاده مه وه له كه ده گرێته وه جیاوازانه هه موو كورتیی، به واته دروستبوون، ته نها ته كریمه كه ده گرێته وه ، مرۆڤێك له یه كێك نییه . مسوڵان كه سێكی بۆ ڕێزگرتن و ده قه ئه م ڕەنگدانه وه كانی كه ئه وه یه گشتی به مرۆڤه كان له مرۆڤه كان هه موویان ئازادن له وه ی كه چ دینێك یان ڕێڕەوێك بۆ ژیانی خۆیان هه ڵده بژێرن، ئه مه ش به پێی چه ندین »پێیان له وانه قورئانی، تری ده ق��ی الیه ن له كه ئه وه یه هه ر حه ق بڵێ: ڕەوانه كراوه ، بۆتان په روه ردگارتانه وه بهێنێت باوه ڕ با ده یه وێت ئه وه ی جا بێباوه ڕ كافرو با ده یه وێت ئه وه ی و بێت...الكهف:29«. »بڵێ ئه ی خه ڵكینه الیه ن له ڕاستیتان و حه ق به ڕاستی ئه وه ی هاتووه ، بۆ په روه ردگارتانه وه ئه وه وه رگرتبێت هیدایه تی ڕێبازی گومڕا ئ��ه وه ش خۆیه تی، بۆ س��وودی ئ��ه وه ونكردبێت، ڕێ��ی و بووبێت ده كه وێت خۆی له سه ر گومڕاییه كه ی به سه ر نیم چاودێر لێپررساوو من و كار و كرده وه ی ئێوه وه - یونس 108«. له جه خت كه تریش ده قی چه ندین پێیه ش به م ده كه نه وه . بیروڕا ئازادی كه به ره نجامه ی ئ��ه و ده گه نه بێت

ده ق ل����ه م���ه ب���ه س���ت ل���ه م ن��ووس��ی��ن��ه دا، س��ه رچ��اوه س��ه ره ك��ی��ی��ه ك��ان��ی ت��ه رشی��ع��ی قورئان. تایبه ت به ئیسالمییه ، ئه م ئایا كه ئه وه یه پرسیاره كه ش ده قانه چۆن ده هێرنێنه سه رواقیع؟ ئایا پێوه ر بۆ دروستی و نادروستیی ئ��ه م داب��ه زان��دن��ه ی ده ق��ه ك��ان ل���ه وه وه پ��رس��ی��اره ئ��ه م چییه ؟ هه مان كه ده گرێت س��ه رچ��اوه جیاواز شێوازی چه ندین به ده ق به ده ك��رێ��ت، له گه ڵ مامه ڵه ی بڕوایان مسوڵانانه ی ئه و منوونه ، نه یاره كانیان سه ركوتكردنی به له ئ��ه وه ی له به ر ته نها هه یه ، تێڕوانینی ی��ان دی��ن��ه وه ، ڕووی هه ر جیاوازن، لێیان مه زهه بیه وه به كار قورئانی ده ق��ی ه��ه م��ان تر مسوڵانێكی ك��ه ده هێنن ئازادی و پێكه وه ژیان به باوه ڕی دیموكراسی موماره سه ی و فیكر به كاریده هێنێت،ڕۆژانه هه یه ، ده یانخوێنێت و پابه ندیان ده بێت، تێڕوانینه دوو ئه م كه واته ، ئه ی من بۆچوونی به بۆ؟ دژبه یه كه دوو بوونی ڕەنگدانه وه ی ئه مه فیكری له سه ره كیه پارادیمی له گه ڵ مامه ڵه كردن بۆ ئیسالمیدا،

ده قه كاندا:پێیانوایه كه ئه وانه ی یه كه م: بچه سپێرنێت ده بێت ده ق كه ›ده ق‹ه چونكه واق��ی��ع��دا، ل��ه تێگه یشتنه كانی و ته فسیر و ده ق. به ده كه ن یه كسان خۆیان ئێستا تا ئاگادارم من ئه وه نده ی

ئه م جۆره یان پارادایمی زاڵه .كه پێیانوایه ئه وانه ی دووه م: خزمه تكردنی پێناو له ده قه كان م��رۆڤ��دا ه��ات��وون و ده ب��ێ��ت به

www.bayanpress.netژماره )40(، سێشه ممه 2013/5/17، ساڵی یەکەم

15

خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر: هاوژین عومەر کەریم

hawzheenk@yahoo.com07701543488

بەڕێوەبەرى هونەرى:ڕەوشت محەمەد

rawshtmail@yahoo.com07501112083

بەڕێوەبەرى کارگێڕى:جیهانگیر ئەحمەد

bayanreklam@yahoo.com07702455504

ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت:www.bayanpress.net

E.mail: bayanpress@yahoo.comwww.facebook.com/bayanpres

ئەنداماىن بۆرد:سەاڵح ساالر

ئیدریس سیوەیىلمحەمەد جەمال

ناونیشان: سلێاىن - شەقامى ئیرباهیم پاشا - تەالرى بنار نهۆمى پێنجەم - شوقەى ژمارە 3. تەلەفۆن: 07480605181 بایی )750( دینارە

رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە

به سه ر شارستانیه تی ئیسالمیدا، كه ئه مه نه گونجاوه ، چونكه هه ر شارستانیه ته و تایبه مته ندیی خۆی هه یه . شارستانیه تی فیكر و م��ێ��ژوو و ئ��ای��ن ئ��ه رووپ��ی ج��ی��اوازه ، دنیابینیی و س���ه رده م و كرۆكی به په یوه سته ئه مانه هه موو شارستانیه تی رۆرژئاوا، به اڵم ئه مه بێنی ئیسالمی، شارستانیه تی بیخزێنیته و هه ر چونكه سه ره كییه كه ، گرفته ئه مه كرۆكی هه ڵقواڵوی گۆڕانكارییه ك شارستانیه ته كه خۆی نه بێت، ئه وا دژ به

شارستانیه ته كه ده وه ستێته وه .ئ�����ەرەگ�����ۆن زی����ات����ر وه ك����و مامه ڵه ده مارگیر رۆژهه اڵتناسێكی و پیرۆز ق��ورئ��اىن ده قه كانی له گه ڵ كتێبی له ده ك��ات. ئیسالمی فیكری اإلسالمی( العرب�ي الفكر )تأریخنا قورئان به ته ورات و ئینجیل و ته نانه ت و ده چوێنێت بوزییه كانیش كتێبی مێژووییانه مامه ڵه ی له سه ر جه خت

له گه ڵ قورئان ده كاته وه .نه رس حامد ئه بوزه ید

ده قێكی به ق��ورئ��ان ئ��ه ب��وزه ی��د، هه روه ها ده ك��ات. ئه ژمار زمانه وانی رۆشنبیریی به رهه مێكی به دایده نێت وه كو قورئان وات��ه )ب��ری(، مرۆیی هه ر به رهه مێكی تری مرۆیی، كاریگه ر قورئان به مه ش ژینگه كه ی. به بووه عه ره بییه ، جاهیلیه تی ژینگه ی نه وه ی كه قسه یه یه ئ��ه و ه��ه م��ان ئ��ه م��ه ش بۆ ده یكه ن، ع��ه ره ب نه ته وه ییه كانی منوونه میشیل عه فله ق ده ڵێت »عه ره ب شیعری ه��ه ی��ه ، ده الق��ه ی��ه ك��ی چه ند جاهیلی، ئاینی موحه ممه د، رۆشنبیریی

نوێكردنه وه ی و مه مئون س��ه رده م��ی به عسه وه «. حیزبی الیه ن له فیكری به عس حیزبی نوێگه ریی ب��ه م��ه ش پێشكه وتووتره له رۆشنبیریی سه رده می له پێشكه وتووتره ئه ویش مه مئون، دینی ده ڵێت پێی ئ��ه و كه ق��ورئ��ان، له پێشكه وتووتره ئه ویش موحه ممه د، بانگه شه زه ید ئه بو جاهیلی. شیعری له وا رۆشنبیران نابێت كه ده ك��ات و پ��ی��رۆزه ده قێكی ب��ڕوان��ن ق��ورئ��ان ئه و ده گاته به مه ش هه ڵه یه . له دوور و »قه ڵه م ده ڵێت كه ده رئه نجامه ی وێنه یه كی عه رش و مه حفوز له وحی

ئه فسانه یین«.مێژووییه تی به ب��ڕوای ئه بوزه ید مێژوو وای��ه پێی ئه و هه یه . قورئان راستییه كی قورئان تێپه ڕاندووه ، ده بێت وا مامه ڵه ی له گه ڵ بكه یت كه به رهه می

سه رده مه كی خۆیه تی.ل���ه ك��وردس��ت��ان��ی��ش ه��ه ن��دێ ن��ه خ��وێ��ن��ده وار ك��ه خ��ۆی��ان ن��اون��اوه له ئیسالم ده ی��ان��ه وێ��ت رۆشنبیر، و هات ئیسالم گوایه داڕن��ن، خۆیان له پێناو هێنا. ك��ورد بۆ نه هامه تیی كوردیش به تاكی قه ناعه ت ئ��ه وه ی په نا راسته ، بۆچوونه یان ئه م كه بكه ن ئه و به رهه می و كتێب به ر ده به نه پێدان ئاماژە مان پێشرت نووسه رانه ی كوردی. زمانی سه ر وه ریده گێڕنه وه و

كه وتوون، بابردوو كاڵوی دوای ئه وانه دوای كه سانێك كه وتوون كه له جیهانی به مه ش نه ماوه ، بازاڕیان ئیسالمیدا بۆ هیچیان له خۆماندووكردن، جگه

نامێنێته وه .

الدانی هاوچه رخ له ڕاڤەکردنی قورئانــــــی پیرۆزدا»ده قبوون«ی ده ق، یان »ئینسانیبوون«ی ده ق؟

جه الل حەسەن

birura_bayan@yahoo.com ژماره )40(، سێشه ممه 2013/6/18، ساڵی یەکەم

14

د. موحسین عه بدولحه میدئا: ئیدریس سیوه یلی

پیرۆزی قورئانی گ��ه وره خ��وای ناردووه ته خواره وه به زمانێكی عه ره بیی ره وان. هه ندێك ئایه تی موحكه م و ته نها زمانه وانی لێكدانه وه ی و راڤه یه ك تێدایه ئایه تیشی زۆر هه ڵده گرێت، شه ریعه ت و عه قیده بواره كانی له و راڤ��ه ك��ه ره وشتییه كان، رێسا و ده گرن، له خۆ جۆراوجۆر لێكدانه وه ی چوارچێوه ی له ده بێت ئه مه ش به اڵم ده ر، نه چێته عه ره بی زمانی زانستی زمانزانه كه بێت چوارچێوه یه شدا له و ئیلهام به به درێژایی مێژوو گه وره كان وه رگرتن له سه رچاوه كانی زمانه وانی له

دكتۆر موحسین عه بدولحه مید، بیرمه ند و كه سایه تیی ناسراوی ئیسالمی، له ئێواره كۆڕێكدا كه سه نته ری

زه هاوی بۆ لێكۆڵینه وه ی فیكری له سلێمانی رۆژی )2013/6/13( بۆی سازدا، باس له الدانی هاوچه رخ له راڤه ی قورئانی پیرۆزدا ده كات. باس له و هه واڵنه ده كات كه به درێژایی مێژوو بۆ شێواندنی ده قه كان

له ئارادابوون. ئه و پێی وایه ئێستاش ئه و هه واڵنه به شێوازی جیا جیا درێژەی هه یه . له و رووه شه وه ،

محه ممه د شه حرور، محه ممه د ئه رەگۆن و نه سر حامد ئه بوزه ید نموونه ی هاوچه رخی سه رمه شقی ئه و الدانانه ن، كه له كوردستانیش هه وڵێك له ئارادایه بۆ

وه رگێڕانی به رهه می ئه و نووسه رانه . بۆیه ناوبراو پێی وایه ئه وانه دوای كاڵوی بابردوو كه وتوون، دوای

كه سانێك كه وتوون كه له جیهانی ئیسالمیدا بازاڕیان نه ماوه . به مه ش، جگه له خۆماندووكردن، هیچیان بۆ نامێنێته وه . له به ر گرنگیی ناوه رۆكی كۆڕەكه، لێره دا

پوخته ی وته كانی دكتۆر موحسین باڵوده كه ینه وه .

نیمچه دورگه ی عه ره بی دایانڕشتووه. له زۆر شوێنیشدا قورئانی پیرۆز به ئاگامان عه قڵی به كارهێنانی له دێنێته وه )د. پێغه مبه ر سوننه تی و دروس��ت شیكردنه وه ی. و قورئان راڤه ی له خ( كه واته زمانێكی عه ره بی پاراومان هه یه سوننه تی دابه زیوه ، پێ قورئانی كه له به رده ستدایه )د.خ( پێغه مبه رمان گواستوینه ته وه ، بۆ قورئانه ی ئه و كه سه ر داب��ه زان��دووه ت��ه وه قورئانی یان جێبه جێكردن رووی له واقیع، ئه رزی خوای روونكردنه وه وه. و راڤه كردن و كر الذ إلیك )وأنزلنا گه وره ده فه رموێت ولعلهم إلیهم ل ن��ز ما للناس لتبین له ناو ئینجا عه قڵامن هه یه ، رون(. يتفكئیاممی هه روه كو زانست. عه قڵیشدا دوو گ���ه وره »خ���وای ده ڵ��ێ��ت رازی گه ردوونی هه یه ، گه ردوونێكی خوێرناو، هه ركاتێكیش ب��ی��رناو. گه ردوونێكی زانیاریامن به گه ردوونی بیرناو زۆر بوو،

ئه و ب��ڕوای به چونكه گێڕدراوه ته وه ، ئه وه بۆ سه رده می خۆی بووه. ئه مه ىش مێژووییه تی بیردۆزی رۆشنایی له به ر

قورئاندا وتووه .كه ئه وه یه شه حرور تێڕوانینی دژی عه قیده ی ئیسالمی ده وه ستێته وه. زانستێكی خ��وا، زانستی ئ��ه و الی پێغه مبه رایه تیش بیركارییانه یه ، بواره كانی ل��ه زانیارییه كۆمه ڵێك ب��وون��ه وه ر كه و م��ێ��ژوو رسوش��ت و بریتییه په یامیش پێغه مبه ر، بۆ هاتووه بۆ ه��ات��ووه ك��ه ی��اس��ا كۆمه ڵێك ل��ه پێغه مبه ر. بووه ته به وه ش و پێغه مبه ر هه روه ها نكوڵی له وه ده كات پێغه مبه ر حوكمه بێت. نه خوێنده وار خ( )د.

شه رعییه كانی قورئانیش ره تده كاته وه .موحه مه د ئه ركۆن

ئ��ەرەگ��ۆن ل��ه ژێ��ر س��ای��ه ی ئه و دید عه ملانیه ت، ناوه ناوی بێدینییه ی ئه و ده خ��ات��ه ڕوو. خۆی تێڕوانینی و

زیاد خوێرناو گه ردوونی به زانیاریامن ده كات«.

بنه مای و رێسا پیرۆزیش قورئانی راڤه ی و لێكدانه وه بۆ هه یه خۆی بۆ دابه زیبێت كه قورئانێك ئایه ته كان. مرۆڤایه تی، ده بێت وا بێت. ده گونجێت تێی بگه ین و جێبه جێ بكرێت له ژیانی

مرۆڤایه تیدا.له له سه رده مانی زووشه وه الدان هه روه كو كراوه ، به دی قورئان راڤه ی ئیقبال ده ڵێت: »ئه گه ر ویستت ده قێك بخه ی، په كی ی��ان ب��ه ری ب��ه الڕێ��دا

لێكدانه وه یه كی باتنیی بۆ بكه «.دین وه كو نه یانتوانیوه نه یاران ببنه وه ، بۆیه پالنیان به ره نگاری ئیسالم به شێوه یه ك ده قه كان كه داڕشتووه

خۆیان ئه سڵی مانای له بكه ن راڤ��ه مه به ستی ئه وه ی له پێناو بده ن، الیان منوونه بۆ دی. بێننه خۆیان تایبه تی عند هور الش ة عد )إن ئایه تی ده ڵێن لێی مه به ستی شهرا( ع��� اثنا الله ئایه ته ده ڵێن یان ئیاممه كه یه ، دوانزه پێامن باشه ئیاممه كانه ، موحكه مه كان و زانستی و مه عریفی به ڵگه ی ناڵێت پشتگیری كامه یه زمانه وانی و عه قڵی ده ڵێت: یان بكات؟ لێكدانه وه یه له م لێی مه به ست عظیم(، بذبح )وفدیناه درێژایی به ئیسامعیل. نه ك حوسێنه قورئاندا راڤه ی له الدانانه ئه م مێژوو

هه بووه .ئه و هاوچه رخیشدا سه رده می له سه ره تای له هه یه . به رده وامیی ره وته م��ۆدێ��رن��ه ی بیسته میش س����ه ده ی ئیسالمی. جیهانی گه یشته ئه وروپی و ده رئ��ه ن��ج��ام ئ��ه رووپ��ی مۆدێرنه ی ئ��ه وروپ��ی واقیعی ره ن��گ��دان��ه وه ی

ت��ه ورات راڤ��ه ی و لێكدانه وه بۆ به ر نه هج هه مان به ده بێت ئینجیل، و هاتووه ئه و لێكبدرێته وه قورئانیش كۆمه ڵگه ی به تایبه تن منوونانه ی ئه و و ئایینی تایبه مته ندییه ئ��ه وروپ��ی، میژووییه كه ی لێ داڕنیوه و هاوشێوه ی له مێژووی ئیسالمی بۆ دۆزیوه ته وه ، كه زانستی بنه مای سه ره تایرتین ئه مه ش له باس كه ئه وروپییه كان نییه . تێدا ده ك��ه ن، مۆدێرنه پۆست و مۆدێرنه خۆیانه وه كۆمه ڵگه ی ن��اوه رۆك��ی له مێژووییه ی واقیعه له و هه ڵیانهێنجاوه ، سه ده كانی له كه وتبوو تێی ئه وروپا له گه شه ی ناوه ڕاست. جمجوڵی ئه وان خۆیانه وه یه ، كۆمه ڵگه یی ناوخۆیی ئەرەگۆن له وه دایه نه هامه تییه كه به اڵم له ت����ه واوی ب��ه ه��اوش��ێ��وه ك��ان��ی و ده ره وه ، چوونه ته ئیسالم شارستانیه تی ده رهاویشتانه ی ئ��ه و ده ی��ان��ه وێ��ت بیسه پێنن و بێنن ئه وروپی كۆمه ڵگه ی

زانای قورئان داروینه ، ئه مه له كاتێكدا ناناسێت، تیۆرسیش وه كو ئیسالم ئه و سه ر ك��ردووه ت��ه ته ركیزی لێره شه وه ده ك��ات. راڤ��ه ی��ان و ئایه تێك چه ند بن بخمرهن سه باره ت به ئایه تی )وليضمانای )جیب( ده ڵێت ) جیوبهن علی كه می الی مه مكه كانه ، نێوان درزی هه ڵبه ت »مایۆ«یه ، ئافره ت پۆشاكی له ده ره وه ، له و نامه حره م بۆ ئه مه ماڵه وه ش له به رده م باوك و برا و ئه مانه به حیجابیش بێت. رووت ده توانێت هاوسه ره كانی بۆ ته نها )الستار( واتای له م بڕوانن هاتووه . خ( )د. پێغه مبه ر

الدانه له راڤه ی قورئان.ش���ه ح���رور ده ڵ��ێ��ت »ق��ورئ��ان بۆ ره ه��ای��ه ، بابه تیی راستییه كی نابێت راستییه ل��ه م تێگه یشتنیش هه موو بێت، رێسایه ك هیچ ملكه چی بداته وه لێكی ده توانێت كه سێكیش كات ب��ه گ��وێ��ره ی بكات تاوتوێی و و س��ه رده م��ه ك��ه ی خ��ۆی«. ئ��ه و دێت رۆشنایی به ر ده خاته قورئان ته واوی وای��ه پێی ئ��ه و ماركسی. ب��ی��ردۆزی بیردۆزی په ره سه ندنی داروین باشرتین ئایه ته كانی راڤ��ه ی بۆ یارمه تیده ره

تایبه ت به به دیهێنان.كتێبیدا هه مان تری شوێنێكی له قورئان ده قێكی »ناتوانین ده ڵێت لێكدانه وه ی و راڤ��ه ب��ه اڵم بگۆڕین، كات گوێره ی به ده گۆڕێت، به رده وام دیاریكراو مانایه كی بۆیه شوێن. و نییه بۆ قورئان، ته نانه ت ده شگونجێت یه كه م شوێنیش له و یه ك سه رده م له بكرێت«. قورئان بۆ جیا لێكدانه وه ی شه حرور، بۆچوونانه ی ئه م تێكڕای مێژووییه تی بیردۆزی بنه مای له سه ر دامه زراوه ، القرآ ن( )تأریخانیه قورئان

هه ربۆیه ب��وو، مه سیحی ئاینی و تێڕوانینه ئاین، بۆ ئ��ه وان تێڕوانینی له واقیعه ی ئه و و مه سیحی ئاینی بۆ گه یشتنی له گه ڵ بوو. گه اڵڵه ئه روپا چه ندین ئیسالمی، واڵتانی به مۆدێرنه »ته ها حوسێن، سه الم وه كو نووسه ری كاریگه ریی ژێر كه وتنه ...تاد«، موسا، موسڵامن هیچیان ئه وانه ره وته. ئه و هه ڵه لێكدانه وه ی ئه وانه نه بوون، قورئانی و ئیسالم بۆ نادروستیان و ئیسالمیش زانایانی ك��ردووه . پیرۆز و دان��ه وه وه اڵمیان زانستییانه زۆر كردوونه ته وه ، پووچه ڵ بۆچوونه كانیان له سه رده می هاوچه رخیشدا چه ندین

كه س شوێنپێیان هه ڵگرتوون. محه ممه د شه حرور

كاره بایه ، ئه ندازیاری پیاوه ئه م خوێندنی رووسیا له ماركسییه، فكری نییه به ڵگه یه ك هیچ ك��ردووه ، ت��ه واو بیسه ملێنێت كه پسپۆڕە له ئیسالمناسی، یان عه ره بی، زمانی له بێت شاره زا یا راڤه ی رێساكانی و بنه ما ئ��اگ��اداری رووسیاوه له بێت. پیرۆز قورئانی باڵوده كاته وه كتێبێك ده گه ڕێته وه ، له وێدا وال��ق��رآ ن(، )الكتاب به ناوی راڤه ی رێساكانی هه موو له نكوڵی درێژایی به كه ده كات پیرۆز قورئانی ك��راوه. له سه ر ك��اری س��ه ده چ��وارده مادیی فه لسه فیی بیردۆزی و هاتووه جێبه جێ قورئان ده قه كانی له سه ر توێژینه وه شێوه ی هه مان به ده كات، له گه ڵ مامه ڵه یان ئه وروپییه كان شه حرور كرد. پێ ئینجیل و ت��ه ورات ده كاته وه ، خاڵ دوو له سه ر جه خت له به ر قورئان راڤ��ه ی ده بێت ده ڵێت داروین و ماركس بیردۆزی رۆشنایی گه ورەترین ده ڵێت هه روه ها بكرێت،

به و واتایه ی قورئان ده قێكی مێژووییه ، كراوه ، بۆی یه كه مجاریش راڤه ی ئه و گونجاوه. خۆی سه رده می بۆ ته نها تێكڕای ئه و چیرۆكانه ش كه له قورئاندا له ره مزین، ئه فسانه یه كی كراون، باس نه داوه ، روویان مرۆڤایه تیدا مێژووی به ڵكو ئه وانه له سه رده می خۆی راڤه ی

قورئانی پێ كراوه .بریتییه ش��ه ح��رور مه نهه جی سوننه تی ت���ه واوی نكوڵیكردنی ل��ه قورئاندا راڤ��ه ی له خ( )د. پێغه مبه ر له هه بێت شتێك »ئه گه ر ده ڵێت و وه حی ئ��ه وه موحه ممه ده وه، الی��ه ن خۆی ئیجتیهادی به ڵكو ن��ه ب��ووه ، ت��ه واوی له نكوڵی هه روه ها ب��ووه «. هاوه اڵنه وه زمانی له كه ده كات ئه وه

لێكدانه وه ی له ئ��ه وروپ��ا مه نهه جی قورئاندا به سه ر ئینجیل و ت��ه ورات ده قێكی »قورئان ده ڵێت ده سه پێنێ . »بێئاگاترین ده ڵێت ئه و مرۆڤیيه «. ته به ریيه «. قورئان، راڤ��ه ی به كه س ئەرەگۆن ته نها قسه له سه ر ئه و بابه تانه له به ڵكو ئیجتیهادین، ك��ه ن��اك��ات بابه ته كانی عه قیده ش قسه ده كات. ئه و هه یه ، قورئان ره های راڤه ی به بڕوای هیچ به پابه ندبوون و ملكه چبوون بێ

بنه ما و یاسا و رێسایه ك.نقد اإلسالمی )الفكر كتێبی له خۆی تێڕوانینی و دی��د واج��ت��ه��اد( چۆنێتيی ده رب�����اره ی ده خ���ات���ه ڕوو ئه و وای��ه پێی قورئان. له تێگه يشنت گرتوویانه ته ئه وروپییه كان نه هجه ی

الدانی هاوچه رخ له ڕاڤەکردنی قورئانــــــی پیرۆزدا

شه حرورو ده ڵێت ده بێت راڤه ی قورئان له به ر رۆشنایی بیردۆزی ماركس و داروین بكرێت

ئه ركون وه كو رۆژهه اڵتناسێكی ده مارگیر مامه ڵه له گه ڵ ده قه كانی قورئان پیرۆز و

فیكری ئیسالمی ده كات

ئه بو زه ید بڕوای به مێژووییه تی قورئان هه یه ، ده ڵێت ده بێت وا مامه ڵه ی له گه اڵ بكه یت كه به رهه می سه رده مه كی خۆیه تی

www.bayanpress.net

www.facebook.com/bayanpres

www.twitter/bayan2press

Tuesday, No.40First Year, June 18, 2013

political general Newspaper

هه‌ڵۆ‌و‌كۆتره‌كانی‌الى‌ئێمه‌!نێوان ملمالنه ی توندبوونه وه ی و هه ڵبژاردن نزیكبوونه وه ی ساته وه ختی له نێوده وڵه تی، پێگه ی خاوه ن و زلهێز واڵتانی له تایبه تیش به سیاسییه كان، جه مسه ره زۆرجار گوێبیستی هه ردوو چه مكی هه ڵۆ و كۆتره كان )الصقور والحامئم( ده بین. هه ڵۆ

و كۆتره كان؛ ناونیشانی دوو دنیابینی و ئاڕاسته ی جیاواز و پێچه وانه ی یه كرتن.هه ڵۆكان مه به ست پێی ئه و ڕەوته كۆنزه رڤاتیڤ و موحافیزكاره یه ، كه ده یه وێت به هه ر شێوه و شێوازێك بووه ، تێڕوانینی خۆی بسه پێنێت و چاویشی له ده رئه نجامە سلبییه كانی نییه . دیالۆك و گفتوگۆ به سه رئێشه ده زانێت و ته نازولیش ڕەت ده كاته وه. كۆتره كانیشه ، و دووه م هه رچی هه یه . پێكدادانی و به ریه ككه وتن مه یلی به رده وام ئاشتیخوازی و ئاشتی بۆ مه یلیان كه كاره كته ره سیاسی و جه مسه رانه ده وترێت به و میكانیزمی و نه رم به شێوازی به اڵم ده كه ن، ئامانجه كانیان هاتنه دیی به هه یه. حه ز

ئاشتیخوازانه .بااڵكانی له نێو جه مسه ره سیاسییه ته نها تێڕوانین و دنیابینی، له ئه م دوو جۆره پێگه یه كدا به رجه سته بنب. له هه ر له هه ر شوێنێك و نییه ، ده كرێت دونیادا بوونیان ئه گه رچی ئێمه ی كورد ماوه یه كی كه مه به و چه مكانه ئاشنا بووین، به اڵم ئه مه مانای به سه باره ت ئێستا ئه وه ی نییه . كۆترانه مان و هه ڵۆ جۆره له و ئێمه ش نییه ئه وه له سه ر ڕەشنووسی ده ستوور و هه ڵبژاردنی سه رۆكایه تیی هه رێم ڕووده دات، ناكۆكی

به رجه سته بوونی هه ڵۆ و كۆتره كانه .بۆ دووپات ڕاستیامن پارتی، دوو له سه ركرده كانی به شێك لێدوان و هه ڵوێستی ده كه نه وه . له الیه ك بوونی ئه و »هه ڵۆیانه « له ناو پارتیدا، ئه و حزبه ی دژ به ئیراده ی زۆرینه ی كۆمه ڵگه ی كوردی ڕووبه ڕوو كردووەته وه . له الیه كی تریش؛ ئه و كه سانه نه وه كو پیاوی ده وڵه ت و نه وه كو ده سه اڵتدار ده رناكه ون. كه سێك بووه خاوه نی پێگه ی حكومی و خۆی له ده سه اڵتدا بینییه وه ، ناكرێت له یه ك كاتدا له سه ر دوو په ت یاری بكات، له الیه ك حه كه م و له الیه كه ی تریش دوژمن و نه یارت بێت. ئه و به رپرسانه ی پارتی كه ده یانه وێت به هه ر بار و نرخێك بووه بارزانی بكه نه وه به سه رۆكی هه رێم و ڕەشنووسی ده ستوور به سه ر خه ڵكیدا ساغ بكه نه وه ، زۆر گرنگه پێشوه خت ئه وه ش بزانن كه هیچ كات دنیابینی و تێڕوانینی »هه ڵۆكان« له دنیادا، ده رئه نجامی ئیجابی و ئاكامی خێریان نه بۆ حزبه كانی خۆیان و نه بۆ خه ڵكیش نه هێناوه . ئه مریكای سه رده می جۆرج بوش و ئێرانی سه رده می ئه حمه دی نه ژاد، دوو منوونه ی به رچاوی ئه و ڕاستییه ن.

بارودۆخی كوردستان، بوونی له و جۆره »هه ڵۆیانه « هه ڵناگرێت. دواجاریش ئه ركی بۆ سنوورێك و بڕوانێت ئێستا واقیعه ی له م فراوانه وه دنیابینییه كی به كه بارزانییه لێدوانی هه ڵۆكانی نێو حزبه كه ی دابنێت، چونكه لێدوان و ڕەفتاری ئه وان، به ر له هه ر الیه ك، زیانی بۆ ناوبانگ و ئاینده ی حزبه كه ی خۆی هه یه. وه ك له پێناسه ی هه ڵۆكانیشدا وتراوه : ئه وان هیچ كات چاویان له ده رئه نجامه سلبییه كان نییه و به رپرسیارێتییه كه شی

له ئه ستۆ ناگرن.

هاوژین عومه ر

Reklam

Reklam