Nowa kultura uczenia w dobie XXI w.

Anna Patelska-Górna

Nysa, 23. 10. 2013

Metody aktywizujące w nauczaniu języków obcych

Program

• Metody w szkolnej rzeczywistości kontra nauczanie oparte na dydaktyce konstruktywistycznej i technologiach informacyjnych

• Poznanie wybranych metod aktywizujących: CLIL, Webquest, LdL, Jigsaw

• Możliwości zastosowania poznanych metod w praktyce szkolnej

Metody w szkolnej rzeczywistosci• Metoda na papierze a metoda stosowana w klasie

• Czy nauczyciele wybierają metodę?

• „Nie ma i nie może istnieć jedna najlepsza uniwersalna metoda, nie ma i nie mogą istnieć najlepsze i zarazem uniwersalne materiały nauczania” Waldemar Pfeiffer

• zastosowane przeze mnie metody czy techniki mogą się w danej grupie nie sprawdzać, teksty z podręcznika mogą nie budzić zainteresowania, z postawionymi celami uczniowie nie muszą się identyfikować. (M. Zylińska „Postkomunikatywna dydaktyka…”, Warszawa 2007

• Wyrobienie w sobie krytycznej postawy nie jest łatwe

Metody w szkolnej rzeczywistosci• Prof. Jan Hartmann, UJ „Szkoła buja w obłokach”• Wykładowcy szkół wyższych wiedzą doskonale, że większość studentów

nie ma żadnej, najskromniejszej nawet wiedzy na żaden temat, a część nie umie czytać (duka bez zrozumienia) ani pisać (...) Wykłada się zawsze wszystko od zera.

• Jan Hartman o studiach: Baranem wchodzisz, baranem wychodzisz

• Profesor Jan Hartman dał wyraz swojemu niezadowoleniu z sytuacji, do której doprowadziło przyjmowanie na studia niemal każdego chętnego. – Wprawdzie i dawniej bywało, że prości ludzie masowo szli na studia. Ale wtedy kazało im się czytać 50 stron dziennie i robiło ze dwa porządne egzaminy. Dziś tego nie ma. Baranem wchodzisz, baranem wychodzisz. Żadna sił tego nie zmieni, bo student nasz pan – stwierdził filozof w najnowszej "Polityce".

• J. Hartman: Szkoła to przeżytek „Super Express”• Hartman o szkołach: trzeba to po prostu zamknąć, GW

• Prof. J. Czapliński: czy nie jest dziwnym fakt, że połowa uczniów nudzi się w szkole? (jak wynika z "Diagnozy Społecznej 2009" pod redakcją prof. Janusza Czapińskiego)

•

…kontra nauczanie oparte na dydaktyce konstruktywistycznej i technologiach informacyjnych

• Istnieje uzasadniona potrzeba wprowadzenia nowej kultury nauczania i uczenia się języków obcych w oparciu o dydaktykę konstruktywistyczną oraz umiejętności twórczego korzystania z technologii informacyjnych

• Aby sprostać wymogom społeczeństwa ery wiedzy, głębokość zmian jakie trzeba wprowadzić do nauczania, powinna odpowiadać zmianom jakie dokonały się w ostatnich latach pod wpływem nowych technologii w naszym życiu

• Szkoła musi dziś uczyć, jak twórczo wykorzystywać nieograniczony dostęp do informacji i technologie komunikacyjne

• Nie da się osiągnąć tych celów ucząc z jednym podręcznikiem i trzymając się z góry ustalonej progresji

Nowa kultura nauczania i uczenia się

• wymaga innych, nowych wzorców postępowania, a co z tym idzie i innej metodyki

• lekcje języka obcego oparte na prawdziwej, niesymulowanej komunikacji

Jak uczyc, aby nauczyć

Skuteczne metody nauczania języka obcego

Uczyć skutecznie to…• dostosować metody i styl pracy do potrzeb poszczególnych

grup wiekowych• uwzględnić umiejętności kluczowe • nauczyć, jak w twórczy sposób rozwiązywać problemy oraz

efektywnie pracować w zespole • stosować różne techniki i style pracy• uwzględnić różne style uczenia się • stworzyć przyjazną atmosferę sprzyjającą zgłębianiu wiedzy • pełnić rolę doradcy a nie przywódcy• oceniać w sposób kształtujący a nie sumujący

Znane powiedzenie głosi

"Daj komuś rybę, a nakarmisz go na jeden dzień. Naucz go łowić ryby, a nakarmisz go na całe życie"

Wykorzystanie CLIL, metody WebQuest, LdL i

Jigsaw na zajęciach z języka obcego

CLIL

Content and Language Integrated Learning

Zintegrowane Kształcenie Przedmiotowo - Językowe

Możliwości realizacji CLIL• Team Teaching - nauczanie zespołowe nauczyciela języka i

nauczyciela innego przedmiotu

• nauczyciel języka obcego uczy przedmiotu innego niż językowy (kwalifikacje)

• uczenie elementów innych przedmiotów przez nauczyciela języka obcego na lekcjach języka obcego

Przykłady realizacji CLIL• Goethe Institut• http://cms.goethe.de/ins/us/saf/prj/sig/enindex.htmTeaching English• http://www.teachingenglish.org.uk/Przykłady zajęć CLIL

http://www.lehrer-online.de/bilingual.php?sid=14295467256315240524697179730010

Materiały do j. niemieckiegohttp://www.hueber.de/fremdsprache-deutsch/

Porównanie CLIL z tradycyjnym nauczaniemCzego uczymy, gdy uczymyjęzyka obcego

Czego uczymy, gdy uczymy innegoprzedmiotu ogólnego, np. historii,geografii, biologii, fizyki, chemii, muzyki

Słownictwo Słownictwo charakterystyczne dla danegoprzedmiotu (terminologia)

Treści Treści przedmiotowe

Sprawności i umiejętności: słuchanie czytanie mówienie pisanie

Umiejętności przedmiotowe:np. czytanie map różnego typu, praca zeźródłami, posługiwanie się kalkulatorem,kompasem, termometrem, komputerem,itp., przeprowadzanie eksperymentu iopisywanie go, zbieranie danych iprzedstawianie ich w formie graficznej,interpretowanie danych przedstawionychw formie graficznej (wykresy, tabele, itd.)

Przydatne strony

• http://cornelia.siteware.ch/blog/wordpress/• DaF Blog

WebQuest

Co to jest?

WebQuest

• To nowatorska metoda pracy z uczniami wykorzystująca technologię informacyjną

• Celem tej metody jest przedstawienie nowego sposobu pracy wykorzystującego elementy uczenia się grupowego opartego na idei konstruktywizmu, czyli budowania własnej wiedzy w oparciu o Internet.

Definicja WebQuest

• WQ to działalność badawcza (aktywność zorientowana na dociekanie), w której większość informacji uzyskanych przez uczących się pochodzi z Internetu

• WQ jest zaprojektowany tak, aby motywować badacza do twórczego wykorzystania informacji, a nie tylko wyszukania ich w sieci

• WQ wspomaga myślenie twórcze ucznia na poziomie analizy, syntezy i ewaluacji

Bernie Dodge

Historia WebQuest

Model poszukiwania wiedzy w oparciu o Internet – nazwany WebQuest- został opracowany w 1995 r. przez Bernie Dodge`a i Toma Marcha, dwóch nauczycieli z San Diego State University w USA i od tego czasu stosuje go wiele szkół na całym świecie

WebQuesty

Powstają, aby wydajniej spożytkować czas ucznia, aby bardziej skupić się na użyciu informacji niż na ich szukaniu oraz aby wspomóc myślenie twórcze ucznia na poziomie analizy, syntezy, prezentacji i oceny.

Bernie Dodge

WebQuesty

• Stawiają przed uczniami zadania, które pozwalają im wykorzystać wyobraźnię oraz zastosować umiejętność rozwiązywania problemów.

• Odpowiedzi nie są z góry założone i dlatego muszą być odkryte lub stworzone.

• Uczniowie muszą zastosować kreatywne myślenie oraz umiejętność rozwiązywania problemów

Piotr Peszko

Zalety WebQuest• Komunikacja• Praca w grupie• Rozwiązywanie problemów• Krytyczne i twórcze myślenie• Odpowiedzialność

To elementy o wiele ważniejsze w dzisiejszym świecie niż zadawanie uczniom materiału do zapamiętania

WebQuest`y

• Pozwalają uczniom badać ważne kwestie, jak np. zanieczyszczenie środowiska, hazard, odpady nuklearne itp. i znajdować na nie własne odpowiedzi

• W takich kontrowersyjnych kwestiach uczniowie muszą zrobić wiele więcej, niż tylko zapamiętać informacje. Muszą je przetworzyć znaczeniowo i na podstawie faktów dojść do moralnych i etycznych wniosków, tym samym budować własny światopogląd.

Jak zaplanować WebQuest?

Dobrze zaplanowany WQ zawiera:

• przewodnik dla uczniów, • twórczy projekt końcowy z miejscem na dowolność• źródła informacji, które pomogą znaleźć odpowiedzi

na pytania

Mim Faro

Uczniowie

Powinni pracować niezależnie, pozwalając nauczycielowi wspomagać proces uczenia się, a nie jedynie dysponować wiedzą

Struktura WebQuest

1. Temat2. Wprowadzenie3. Zadania4. Proces5. Źródła 6. Ewaluacja

Temat

• Temat WQ oraz jego adresaci i autorzy na początku WQ

• Metoda WQ jest nakierowana na poszukiwanie informacji głównie w sposób interaktywny (z zasobów sieci), zatem temat musi korespondować z założeniami i celami metody

Wprowadzenie - krótki opis projektu

• Powinno być zaprojektowane przez nauczyciela, który definiuje problem lub zadaje pytanie, które będzie tematem WQ, jednak dobrze jest jeśli ten rozdział tworzy się wraz z uczniami

• Powinno zaciekawić ucznia i wprowadzić w tematykę realizowanego projektu; należy wskazać cele; można opisać spodziewane efekty pracy oraz odnieść się do realizacji treści Podstawy Programowej oraz standardów wymagań egzaminacyjnych

Wprowadzenie

Często zaczyna się od słów…

• Wyobraź sobie, że jesteś archeologiem poszukującym szczątków wymarłych zwierząt prehistorycznych…

• Wyobraź sobie, ze jesteś detektywem w XVI. wiecznej Polsce …

Zadania

• Problemowe, tajemniczo sformułowane • zagadki do rozwiązania• Problemy do analizy• Kreatywne, pobudzające twórcze myślenie• Zaprojektowanie produktu• Warsztat dziennikarski• Projekt badawczy• sąd• Z wykorzystaniem nowych mediów

Zadanie jest najważniejszą częścią WQ

Dobrze sformułowane angażuje myślenie i twórcze działanie uczniów

Nie należy tworzyć listy kroków (to jest elementem uczenia się)

Proces

• Krotki opis organizacji pracy w trakcie realizacji WQ• Kroki, jakie uczeń powinien wykonać, aby zrealizować

zadanie• Należy zwracać się bezpośrednio do ucznia, np.

Będziesz współpracował w 3 osobowej grupie…, masz 2 tygodnie na wykonanie zadania…

• Należy opisać spodziewane efekty, podać termin realizacji oraz w jakiej formie projekt będzie prezentowany

Źródła

• Linki do stron przydatnych do realizacji zadań• Podręczniki szkolne lub zasoby biblioteki

szkolnej• Programy komputerowe używane w trakcie

realizacji projektu• Materiały multimedialne• Adresy email do wszystkich uczniów i

nauczycieli

Ewaluacja

• Opisz, które produkty ucznia oraz procesy będą podlegały ocenie

• Powinna być tak skonstruowana (najlepiej wspólnie z uczniami), aby uczeń potrafił samodzielnie dokonać samooceny, a nauczyciel ocenić projekt

Ewaluacja - przykłady

• http://www.enauczanie.com/metodyka/webquest/ogniwa/ewaluacja

• https://sites.google.com/site/polskiezwierzeta/family-recipes

• http://reklamazawodu.blogspot.com/search/label/6.%20Ewaluacja

• http://odpomyslu.blogspot.com/p/ewaluacja.html

Przykłady dobrych praktyk

• http://www.enauczanie.com/metodyka/webquest

• http://webquest.furgol.org/search/label/Przyk%C5%82ady%20dobrej%20praktyki

• http://mrostkow.oeiizk.waw.pl/wq/• www.zunal.com• http://wizard.webquests.ch/• www.webquest.de/materialien

Anglojęzyczne WQ

• www.webquest.org/index.php• www.eduscapes.com/sessions/butter/

problem.htm• www.teachersfirst.com/webquest.htm• www.ga.k12.pa.us/curtech/webqpre/

examques.htm• www.rockwritelisten.wikispaces.com

LdL Lernen durch lehren

Uczenie poprzez nauczanie

LdL

• aktywna metoda nauczania polegająca na wzajemnym uczeniu się

• uczniowie/ studenci prezentują materiał innym

• ucząc innych zdobywamy wiedzę i uświadamiamy sobie własne braki

Koncepcja LdL

Koncepcja nauczania LdL może być:

• stosowana do dowolnego przedmiotu• w każdym typie szkoły• w każdym wieku

Uczenie się przez nauczanie- metoda

Film 1 Schule im Wandel

Uczenie się przez nauczanie - zajęcia

Film 2 Schule im Wandel

Planowanie zajęć – praktyczne wskazówki

Przed zajęciami:• nauczyciel dzieli daną partię materiału (np. 1 rozdział) na części

(tematy)• dobiera grupy uczniów (maks. po 3osoby), którzy przygotują

poszczególne zajęcia• przydziela każdej grupie część materiału oraz zadanie przekazania tych

treści pozostałym• uczniowie dydaktyzują materiał (ciekawe zadania, różnorodność form

pracy)• nauczyciel wspiera uczniów w fazie przygotowania zajęć rożnymi

pomysłami, doborem metod pracy, udziela wskazówek• uczniowie mogą wyszukiwać informacje w Internecie (jeśli faza

przygotowawcza odbywa się w pracowni komputerowej)

Zalety LdLLdL jest aktywną metodą

nauczania. Uczniowie uczą się:poprzez działanie, rozwiązywanie

problemów, dochodzenie do regułplanowania, prezentowaniawspółpracy pracy w grupiekomunikacjiorganizowania pracy własnej i

innych

Zadanie przygotowania i przekazania materiału dydaktycznego innym rozwija takie cechy, jak:odpowiedzialnośćkreatywnośćsamodzielnośćspontanicznośćumiejętność planowania, komunikacji pewność siebie

Nauczyciel:•jest odciążony z obowiązku przygotowania zajęć,•z obowiązku ciągłego sprawdzania stopnia opanowania wiedzy,•może lepiej kontrolować wiedzę i oceniać swoich uczniów.

Wady LdL czas, który trzeba poświęcić na wprowadzenie

metody LdL niebezpieczeństwo monotonnych zajęć, jeśli

nauczyciel nie będzie dostarczał żadnych bodźców dydaktycznych

Metoda Jigsaw• ( z ang. układanka )

• Jest to jedna z metod nauczania we współpracy. • Ma charakter uniwersalny i może być stosowana na różnych

przedmiotach. • Jej zadaniem jest aktywne włączenie uczniów w proces

uczenia się. • Przez scedowanie na uczniów odpowiedzialności za

nauczenie części materiału swoich kolegów zachęca do uczenia się szczegółowego, głębszego

Metodę JIGSAW wykorzystuje się wtedy, gdy

• uczniowie mają do przyswojenia pewną partię materiału, którą da się podzielić na spójne fragmenty.

• Stanowią one elementy, jakby puzzle, tworzące całą układankę.

• Każdy uczeń w klasie ma opanować całość wiedzy. • Wszyscy rozwijają się - zgodnie z zasadą, że najlepszą

metodą uczenia się jest uczenie innych. W tej metodzie każdy jest ważny, bo od jego pracy zależą wyniki wszystkich.

Źródła

• Blog2edu.pl (webquest-coto jest?)• www.webquest.furgol.org• W. Pfeiffer ” Von der linguistisch bezogenen

Fremdsprachendidaktik zur interkulturellen Fremdsprachenpädagogik”, 2004

• Żylińska, M. „Postkomunikatywna dydaktyka języków obcych w dobie technologii informacyjnych