Gdańsk 2018

Gdańsk 2018

SPIS TREŚCI

Wstęp 9

1 Epoka informacji jako okres zmian w zglobalizowanym otoczeniu trzeciego sektora 191 1 Globalny wymiar funkcjonowania współczesnego świata 21

1 1 1 Periodyzacja, czyli rozwój globalizacji w czasie 251 1 2 Globalizacja – uwarunkowania definicyjne 291 1 3 Społeczny wymiar globalizacji 411 1 4 Trajektoria globalizacji w perspektywie rozwoju 49

1 2 Model nowej gospodarki opartej na wiedzy – próba konceptualizacji 591 3 Zmiana uwarunkowań rozwoju technologii informacyjnych

i komunikacyjnych 641 3 1 Rozważania wokół nowego znaczenia informacji 651 3 2 Identyfikacja cech informacji 711 3 3 Źródła informacji 741 3 4 Nadmiar informacji i jego konsekwencje 78

1 4 Zasobowe ujęcie informacji 82

2 Internetowy cyberświat Rozwój globalnej platformy komunikacyjnej 872 1 Internet: istota i charakterystyka zjawiska 942 2 Idea powstania i rozwoju Internetu 98

2 2 1 Światowy kontekst transformacji Internetu 992 2 2 Polski kontekst adaptacji Internetu 103

2 3 Pojęciowy przekrój zagadnienia 1072 4 Nieuchronność komunikowania a przestrzeń wirtualnego świata 113

2 4 1 Teoretyczna refleksja nad definicją komunikacji 1152 4 2 Sieć jako przestrzeń komunikacyjna 119

2 5 Komunikacja zapośredniczona 1212 6 Uczestnicy komunikacji zapośredniczonej 129

Spis treści

Spis treści

Spis treści

6

3 Nowe media i (r)ewolucja w przekazie 1393 1 Stare (tradycyjne), nowe i „nowe nowe media” 142

3 1 1 Specyfika starych (tradycyjnych) mediów 1423 1 2 Interaktywność nowych mediów 1433 1 3 Dystynktywna koncepcja mediów Paula Levinsona 150

3 2 Potencjał komunikacyjny nowych mediów 1563 3 Zmiana sposobu wykorzystania środków przekazu

i media społecznościowe 1593 3 1 Droga od Web 1 0 do Web 2 0 1603 3 2 Definiowanie i klasyfikacja mediów społecznościowych 1643 3 3 Dyferencjacja mediów społecznościowych 170

3 4 Strony internetowe 1753 5 Blogi 1783 6 Wikipedia 1843 7 YouTube 1903 8 Facebook 1953 9 Twitter 201

4 Społeczny wymiar działań komunikacyjnych w sieci 2034 1 Przesłanki kształtowania się społeczeństwa informacyjnego 205

4 1 1 Definicyjna różnorodność i wieloaspektowość 2064 1 2 Wyznaczniki społeczeństwa informacyjnego 210

4 2 Współczesne modele społeczeństwa informacyjnego 2174 3 Kompetencje cyfrowe 2334 4 Koncepcja społeczeństwa sieci 2404 5 Świat wirtualnych społeczności 2484 6 Internauci 251

5 Organizacje pozarządowe jako aktywni komunikatorzy w społeczeństwie obywatelskim 2615 1 Idea społeczeństwa obywatelskiego 2615 2 Kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego w Polsce 2695 3 Trzeci sektor 2765 4 Organizacje pozarządowe 290

5 4 1 Współpraca z otoczeniem zewnętrznym 2955 4 2 Współpraca z otoczeniem wewnętrznym 3005 4 3 Kondycja organizacji pozarządowych 309

5 5 Organizacje pożytku publicznego 314

Spis treści

7

6 Wykorzystanie nowych mediów w działaniach komunikacyjnych organizacji pozarządowych 3216 1 Płaszczyzny funkcjonowania organizacji pozarządowych 322

6 1 1 Realizacja celów statutowych 3236 1 2 Pozyskiwanie środków 3246 1 3 Działalność wizerunkowa 327

6 2 Polityka informacyjna organizacji pożytku publicznego 3296 3 Organizacje pożytku publicznego – nadawcy

nieprofesjonalno-instytucjonalni 3326 4 Perspektywa analityczna działań komunikacyjnych OPP 346

6 4 1 Badanie wykorzystania własnych stron WWW w działalności organizacji pożytku publicznego 349

6 4 2 Wskaźnik WUSI OPP 3526 4 3 Ocena ważności cech stron internetowych OPP

jako elementu realizacji polityki informacyjnej 3636 4 4 Analiza benchmarkingowa 3716 4 5 Wybrane aspekty działań organizacji pożytku publicznego

w mediach społecznościowych 3856 4 6 Media społecznościowe o mniejszym wykorzystaniu

przez OPP 418

Zakończenie 423

Bibliografia 433

Spis rycin 475

Spis tabel 481

9

Wstęp

Wstęp

Wstęp

Jednym z  kluczowych podmiotów rozważań we  współczesnych

naukach społecznych jest namysł teoretyczno-badawczy nad relacjami

społeczeństwa i technologii informacyjnych Ich rozwój i powszechna

dostępność wpływają na wzrost wykorzystania w obszarach różnych

zbiorowości, publicznych i prywatnych, do celów jednostkowych czy

grupowych Cechą charakterystyczną podejmowanych refleksji jest ich

interdyscyplinarność

Ciągła zmiana, będąca tendencją globalną, modernizacje oraz innowacje

wpisały się w krajobraz otoczenia rynkowego i są stałymi elementami

determinującymi funkcjonowanie administracji, biznesu czy trzeciego

sektora W obliczu rozwoju technologii informacja zyskuje nowy wymiar –

strategicznego zasobu, będącego motorem procesów zarządczych urzędów,

przedsiębiorstw i organizacji Ułatwia im uczenie się i zwiększanie zasobów

wiedzy oraz staje się obiektem powszechnego zainteresowania podmiotów,

które chcą wytworzyć i utrzymać przewagę konkurencyjną

Analiza aktywności organizacji pożytku publicznego (OPP) w wyko-

rzystaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych jest związana

z nowymi mediami Te jako przedmiot badań są eksplorowane w kon-

tekstach rozważań interdyscyplinarnych z wykorzystaniem wielu metod

czy specyfik badawczych, co powoduje mnogość ujęć i wrażenie nieupo-

rządkowania Kolejnym elementem potęgującym doznanie rozproszenia

jest też terminologia W wyniku publikacji Paula Levinsona1 nieokrzepłe

1 P Levinson, Nowe nowe media, przekł M  Zawadzka, Wydawnictwo WAM, Kraków 2010

Wstęp

10

definicyjnie i poznawczo nowe media zostały zderzone z bliźniaczym

określeniem „nowe nowe media” To spowodowało, że badacze i obser-

watorzy przyjęli wobec tej sytuacji kilka stanowisk Pierwsze, zgodne

z zamysłem Levinsona skrupulatnie oddziela pojęcia i detalizuje materię

Drugie, chcąc uniknąć rozstrzygania i weryfikowania wątpliwości między

pierwiastkami nowości, proponuje odejście od terminu „nowe media”,

uznając go za niewystarczający wobec obecnego stanu i zaawansowania

technologii informacyjno-komunikacyjnych W zamian za to rekomenduje

określenia mediów cyfrowych, sieciowych czy 2 0 Trzecie, pozostaje przy

określeniu „nowe media” jako fundamentalnym, z uwzględnieniem zmian

technologicznych

Autorka posługuje się terminem „nowe media”, osadzając bowiem

rozprawę w dyscyplinie nauk o mediach, sytuującej się w obszarze nauk

społecznych, odwołuje się do jej paradygmatu Już w latach dziewięć-

dziesiątych XX wieku, jeszcze przed wyodrębnieniem nauk o mediach

jako nowej dyscypliny naukowej w Polsce2, badacze skupieni wokół analiz

2 Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie obszarów wie-dzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych z 8 sierpnia 2011 roku (Dz  U Nr 65, poz  595 z późn zm ) Szerzej na temat nowej dyscypliny: M  Jabłonowski, T  Gackowski, Tożsamość nauk o mediach. Obszary, perspektywy, postulaty, „Studia Medioznawcze” 2012, nr 2(49), s  15–24; M  Jabłonowski, W  Jakubowski, Status teoretyczny nauk o mediach – kilka uwag do dyskusji, „Studia Medioznawcze” 2014, nr 4(59), s  11–25; M  Lisowska--Magdziarz, Metodologia badań nad mediami – nurty, kierunki, koncepcje, nowe wyzwania, „Studia Medioznawcze” 2013, nr 2(53), s  27–41; W  Pisarek, Terminologia nauk o mediach, „Studia Medioznawcze” 2013, nr 2(53), s  15–26; I  Hofman, Para-dygmat nauki o mediach a działalność sekcji badawczych PTKS, [w:] Towarzystwa Naukowe w Polsce: dziedzictwo, kultura, nauka, trwanie, t 1, red Z Kruszewski, PAN, Warszawa 2013; I  Hofman, Historia, status i kierunki badań w naukach o mediach w Polsce, [w:] Media.pl. Badania nad mediami w Polsce, red  T  Bielak, G  Ptaszek, Wydawnictwo Libron, Kraków 2016; T  Sasińska-Klas, Swoistość zjawisk w komuni-kacji medialnej i problemy w ich badaniach empirycznych, „Studia Medioznawcze” 2014, nr 1(56), s  13–21; T  Bielak, G  Ptaszek, Dwuobszarowość badań nad mediami w Polsce, [w:] Media.pl. Badania nad mediami w Polsce…; M  Mrozowski, Tożsa-mość nauk o mediach. Przyczynek do dyskusji, „Studia Medioznawcze” 2012, nr 2 (49), s  24–30; W  Pepliński, Czy nauka o dziennikarstwie i komunikacji społecznej może wybić się na niezależność? „Studia Medioznawcze” 2009, nr 4(39), s  35–44;

Wstęp

11

mediów masowych uznali za zasadne, w odniesieniu do rozwoju techno-

logii, poszerzenie tematyki badań o obszar nowych mediów3 W 2012 roku

Tomasz Goban-Klas w opracowaniu Krystalizacja tożsamości dyscypliny,

które Iwona Hofman określa jako „najpełniejsze wektorowe ujęcie dyscy-

pliny” 4, wyróżnił nowe media jako jedną z subdyscyplin w zakresie nauk

o mediach W 2016 roku w trakcie walnego zgromadzenia IV Kongresu

Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej (PTKS)5 wyłoniono jego

osiemnastą sekcję badawczą – „Nowe Media” Nazwa tej sekcji wiązała

się z dyskusją na temat zasadności użycia terminu jako uznawanego

za zdezaktualizowany i nieostry Ostatecznie uznano, że kategoria jest

już dobrze utrwalona w teorii i w praktyce, szeroko definiowana i na

poziomie semantyki pozbawiona technicznych akcentów6, co czyni ją

uniwersalną

Rozwój, upowszechnienie i wykorzystanie nowych mediów są inte-

gralną częścią działania społeczno-gospodarczego rozumianego przez

pryzmat podziału na trzy sektory: administrację publiczną, podmioty

prywatne i organizacje działające nie dla zysku Dwa pierwsze zostały

w literaturze polskojęzycznej dość dobrze przeanalizowane i opisane

Trzeci stanowi obszar najmniej rozpoznany naukowo Chociaż warto

M  Drożdż, Etyczne aspekty mediów integralną częścią nauk o mediach, „Studia Medioznawcze” 2013, nr 4(55), s  11–26; T  Goban-Klas, Od wielo- do interdyscy-plinarności. Z dziejów wiedzy o komunikowaniu, „Studia Medioznawcze” 2013, nr 3(54), s  11–22; K  Wolny-Zmorzyński, A  Kozieł, Genologia dziennikarska, „Studia Medioznawcze” 2013, nr 3(54), s  23–35; Nauki o mediach i komunikacji społecznej: krystalizacja dyscypliny w Polsce: tradycje, nurty, problemy, rezultaty, red  A  Adam-ski, S  Gawroński, M  Szewczyk, Oficyna Wydawnicza ASPRA, Warszawa 2017

3 Por T  Goban-Klas, Wartki nurt mediów. Ku nowym formom społecznego życia informacji, Universitas, Kraków 2011, s  19–20; Media.pl. Badania nad mediami w Polsce…, s  11

4 Szerzej na ten temat: I  Hofman, Historia, status i kierunki badań w naukach o mediach w Polsce, [w:] Media.pl. Badania nad mediami w Polsce…, s  27

5 Powstałe w 2007 roku towarzystwo komunikologiczne skupia m in  badaczy nauk o mediach

6 Szerzej na ten temat: J  Nowak, Aktywność obywateli online. Teoria a praktyka, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2011, s  13–16

Wstęp

12

w tym miejscu wymienić interesujące prace Agnieszki Hess7, Ewy Bogacz-

-Wojtanowskiej8, Jarosława Domańskiego9 czy Barbary Iwankiewicz-Rak10

Pozostałe publikacje11 w większości mają charakter raportów badawczych12

lub poradników Często przybierają formułę tutoriali, zawierających infor-

macje know-how i instruktaż działania poparty przykładami Wyraźna luka

badawcza pojawia się w odniesieniu do specyficznej grupy podmiotów

trzeciego sektora, którą są organizacje pożytku publicznego13 Tu istniejące

opracowania poruszają najczęściej tematykę dotyczącą aspektów praw-

nych czy komentarzy14 w nawiązaniu do ustawy o działalności pożytku

publicznego i o wolontariacie, obowiązku sprawozdawczego w zakresach

finansowym i merytorycznym czy fundraisingu Brak w polskim piśmien-

nictwie naukowym ujęć związanych z rolą i znaczeniem informacji oraz

7 A Hess, Społeczni uczestnicy medialnego dyskursu politycznego w Polsce. Media-tyzacja i strategie komunikacyjne organizacji pozarządowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013

8 E Bogacz-Wojtanowska, Zarządzanie organizacjami pozarządowymi na przy-kładzie stowarzyszeń krakowskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006

9 J Domański, Zarządzanie strategiczne organizacjami non profit w Polsce, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010

10 B Iwankiewicz-Rak, Marketing w organizacjach pozarządowych – obszary zasto-sowań, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław 2011

11 Warto tu też wspomnieć o kwartalniku „Trzeci Sektor” wydawanym od 2004 roku przez Instytut Spraw Publicznych, którego misją jest upowszechnianie wiedzy na temat trzeciego sektora i społeczeństwa obywatelskiego Por www isp org pl

12 Na uwagę zasługują raporty wydawane przez Stowarzyszenie Klon/Jawor, m in  M Gumkowska, J  Herbst, P  Radecki, Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych. Raport z badania 2008, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2008

13 Te poprzez otrzymany status są zobligowane do prowadzenia działalności społecznie użytecznej w sferze zadań publicznych

14 Por M  Plisiecki, Instytucje kościelne jako organizacje pożytku publicznego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2013, t  16; A  Ceglarski, Organizacje pożytku publicznego Stan prawny 1 marca 2005 roku, Wydawnictwo Prawnicze „LexisNexis”, Warszawa 2005; J  Kopyra, Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Komentarz, C H Beck, Warszawa 2004; K  Trzpioła, M  Grabowska-Peda, M  Peda, S  Liżewski, Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie: po zmia-nach z komentarzem, Wydawnictwo Wiedza i Praktyka, Warszawa 2018

Wstęp

13

komunikacji w procesach zarządzania organizacjami pożytku publicz-

nego czy analiz sposobów wykorzystania nowych mediów w kontak-

tach z otoczeniem sprawia, że prezentowana rozprawa ma charakter

pionierski Przedstawiona sytuacja oraz własne doświadczenia autorki

oparte na współpracy z organizacjami pozarządowymi, uczestnictwie

od 2013 roku w Festiwalu15 Sektor 3 016, udziale w warsztatach, dyskusjach

z praktykami i wspólnych projektach wskazują na dużą wagę komunika-

cji w działaniach organizacji pożytku publicznego, które w momencie

podejmowania swych prac stają się uczestnikami procesów rynkowych

Przekonanie organizacji o istotności działań komunikacyjnych jest wiązane

z możliwością wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych

(ICT) To wymaga wiedzy na temat ich wdrażania i  łączenia z całością

procesów zachodzących w globalnym otoczeniu, ale mających lokalne

znaczenie

Aktywizacja roli nadawcy, mediatyzacja trzeciego sektora, integracja

organizacji pożytku publicznego z nowymi mediami, następstwa roz-

woju Internetu i społeczeństwa informacyjnego oraz ich duża zmienność

stały się przesłankami do podjęcia próby mającej na celu rozpoznanie

i częściowe wypełnienie luki badawczej w odniesieniu do komunikacji

organizacji pożytku publicznego Posłużą temu dwie publikacje, niniejsza,

Nowe media w trzecim sektorze, i kolejna Trzeci sektor w nowych mediach

(w przygotowaniu), które mają na celu identyfikację i pokazanie procesów

komunikacji OPP jako podmiotów osadzonych w otoczeniu rynkowym

i ich oddziaływań przez pryzmat nowych mediów

Do określenia celu naukowego niniejszej pracy posłużyły rozważania

nad środowiskiem organizacji pożytku publicznego jako specyficznej

grupy podmiotów trzeciego sektora, działających w globalnym otoczeniu

rynkowym i podlegającym jego prawom Punktem odniesienia stały

się procesy komunikacyjne i mediatyzacja, odpowiadające na zmiany

15 Nazwa „Festiwal” została wprowadzona w 2017 roku, wcześniej wydarzenie nosiło miano „Sektor 3 0”

16 To największe w Polsce wydarzenie w obszarze wykorzystania technologii w działaniach społecznych

Wstęp

14

sposobów i technik przekazu w kontekście wykorzystania narzędzi ze śro-

dowiska nowych mediów Biorąc pod uwagę przytoczone założenia,

główny cel naukowy stanowi analiza zmediatyzowanej komunikacji

trzeciego sektora, która odbywa się z wykorzystaniem nowych mediów,

w realizacji polityki informacyjno-komunikacyjnej OPP Osiągnięcie tego

celu wspomogą szczegółowe cele badawcze Ich pomocnicza rola będzie

opierała się na analizie zarządzania polityką informacyjno-komunikacyjną

OPP w odniesieniu do obszarów funkcjonowania (celów statutowych,

działalności wizerunkowej i pozyskiwania środków), zakresu i sposo-

bów wykorzystania nowych mediów (w podziale na strony internetowe

i media społecznościowe), a także przygotowania przekazu dla zdefi-

niowanych grup odbiorców, stosowanych instrumentów oraz efektów

działalności

Aby dokonać naukowej analizy problematyki wokół organizacji

pożytku publicznego, funkcjonujących w otoczeniu zglobalizowanego

społeczeństwa informacyjnego, gdzie nowe media stały się immanent-

nym elementem aktywności OPP rozumianej jako narzędzie zarzą-

dzania i przestrzeń komunikacji, sformułowano następujące hipotezy

badawcze:

H1: Jakość narzędzi wykorzystywanych w działaniach informacyjno-

-komunikacyjnych OPP jest raczej wysoka lub wysoka

H2: Polityka informacyjno-komunikacyjna w odniesieniu do więk-

szości wykorzystywanych narzędzi jest spójna i  zgodna z  przebu-

dową paradygmatu komunikacji internetowej z jednokierunkowej na

dwukierunkową

H3: Działania informacyjno-komunikacyjne są zgodne z  celami

statutowymi

H4: Polityka informacyjno-komunikacyjna jest realizowana z dbałością

o wizerunek organizacji

H5: Wiele działań informacyjno-komunikacyjnych jest skierowanych

na pozyskiwanie środków (istnieje korelacja między jakością działań

informacyjno-komunikacyjnych a wysokością pozyskanych środków z 1%

podatku)

Wstęp

15

Ich weryfikacja odbyła się przy zastosowaniu znanej i stosowanej

w naukach społecznych metody triangulacji17, oznaczającej wykorzystanie

badań ilościowych i jakościowych Przeprowadzono pogłębione studia

literaturowe i analizę komparatywną danych statystycznych Technika

badawcza desk research pozwoliła na kwalifikację i weryfikację do bada-

nia 30 organizacji pożytku publicznego Kryterium wyboru celowego

była wysokość kwot otrzymanych z 1% należnego podatku za 2016 rok

uzyskanych przez OPP Badania case studies przebiegały z wykorzystaniem

ilościowej i  jakościowej analizy treści Do oceny stron internetowych

posłużył jako miara skonstruowany przez autorkę Wskaźnik Użyteczności

Stron Internetowych (WUSI) OPP Pozwala on na diagnozę pięciu kluczowych

obszarów, którymi są: dostępność, funkcjonalność, atrakcyjność wizualna,

zasobność treści, aktualność informacji Dzięki niemu możliwe stało się

określenie differentia specifica każdej ze stron Najlepsze z nich zostały

poddane analizie porównawczej (benchmarkingowej) w celu identyfi-

kacji wyróżniających się rozwiązań Dzięki zastosowaniu metody badań

interfejsów stron internetowych, którą jest „myślenie na głos”, wyod-

rębniono pentadę dobrych praktyk W odniesieniu do analizy mediów

społecznościowych wykorzystano ilościową i jakościową analizę zawartości

z metodologicznym odwołaniem do ujęcia procesu komunikacji zapro-

ponowanego przez Harolda D  Lassewlla18

Konsekwencją przyjętego celu badawczego oraz pionierskiego cha-

rakteru pracy, który wymaga zarówno szczegółowego wprowadzenia,

jak i szerszego kontekstu dla prezentacji organizacji jako podmiotów

świadczących usługi społeczne w warunkach ekonomicznych, jest struk-

tura pracy i jej podział na sześć integralnych rozdziałów

17 Szerzej: N K  Denzin, Y S  Lincoln, Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych, [w:] Metody badań jakościowych, t  1, red  N K  Denzin, Y S  Lincoln, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010, 26–27

18 H D Lasswell, The structure and function of communication in society, [w:] L  Bryson, The Communication of Ideas, Institute for Religious and Social Studies, New York 1948

Wstęp

16

W pierwszym przedstawiono zglobalizowane otoczenie trzeciego

sektora widziane przez pryzmat epoki informacji To ujęcie pokazujące

oddziaływanie globalnych procesów, które mają pośredni bądź bezpo-

średni wpływ na funkcjonowanie organizacji Dokonano w nim syste-

matyzacji zagadnień, które są podmiotem analiz wielu dyscyplin i jako

takie zostały należycie udokumentowane Szczególna uwaga została

poświęcona społecznemu wymiarowi globalizacji i nowej gospodarce

opartej na wiedzy i  informacji Informację zaprezentowano w ujęciu

zasobowym, które stanowi istotę zarządczych procesów organizacji

i przesłankę tworzenia pozycji rynkowej

Globalny ekosystem informacji jest oparty na internetowej platfor-

mie komunikacyjnej, o czym traktuje rozdział drugi Zawarte w nim

refleksje nad nieuchronnością komunikowania w przestrzeni wirtualnej,

komunikacją zapośredniczoną i sieciową kończą analizy odnoszące

się do uczestników tych procesów Aktorzy komunikacji w dążeniu do

doskonalenia swych przekazów sięgają po nowe media

W rozdziale trzecim podjęto zagadnienie komunikacyjnego potencjału

nowych mediów Poruszono w nim kwestie zróżnicowania mediów spo-

łecznościowych, odnosząc się do ich kategoryzacyjnej specyfiki

W czwartym rozdziale wieloaspektowość sieciowych działań komuni-

kacyjnych została dopełniona o transformacyjny wymiar społeczeństwa

informacyjnego, prezentację jego kompetencji i uwarunkowań funkcjo-

nowania, przez sieciowy wymiar relacji, po oparcie analizy o wirtualny

świat internetowych nadawców i odbiorców

Rozdział piąty to próba syntezy założeń funkcjonowania społeczeń-

stwa obywatelskiego, w tym sektora organizacji pozarządowych jako

aktywnych komunikatorów Odwołując się do profili statystycznych,

pokazano specyfikę trzeciego sektora przez pryzmat kondycji organizacji

pozarządowych w Polsce Mając na uwadze różnice wewnątrzsekto-

rowe, odniesiono się do współpracy organizacji w wymiarze otoczenia

zewnętrznego i wewnętrznego Analizę uzupełnia prezentacja organizacji

pożytku publicznego Warto w tym miejscu odnotować, że wszystkie

Wstęp

17

dane statystyczne dotyczące trzeciego sektora i  jego podmiotów są

najnowszymi z dostępnych na dzień 20 lutego 201819

W ostatnim, szóstym rozdziale zaprezentowano wyniki badań empi-

rycznych przeprowadzonych przez autorkę

Identyfikacja i ocena skuteczności wykorzystania nowych mediów

w realizacji polityki informacyjno-komunikacyjnej OPP odbyły się na pod-

stawie oficjalnych stron internetowych i profili/kont w mediach społeczno-

ściowych Zasobowe ujęcie informacji sprawia, że podlega ona kontekstom

ekonomicznym, dlatego przekaz został zweryfikowany w odniesieniu do

trzech kluczowych obszarów funkcjonowania organizacji, realizacji celów

statutowych, działalności wizerunkowej i pozyskiwania środków

Zagadnienia poruszane w pracy, wnioski z badań czy rekomendacje

mogą stanowić inspiracje dla kolejnych badań czy wskazówkę dla osób

odpowiedzialnych za politykę informacyjno-komunikacyjną organizacji

pożytku publicznego

19 Zbierane przez GUS na formularzach typu SOF co dwa lata Dlatego dane za rok 2015 zostały opublikowane 30 11 2017 Por GUS, Działalność organizacji non profit w 2015 r.: zarządzanie i współpraca, Warszawa 2017

19

1 Epoka informacji jako okres zmian w zglobalizowanym otoczeniu…

1. Epoka informacji jako okres zmian w zglobalizowanym otoczeniu trzeciego sektora

Świat cywilizacji podlega nieustannym transformacjom Ciągła zmiana,

która dokonuje się w wyniku powolnych ewolucji czy nagłych, niszczących

obowiązujący ład rewolucji, jest wpisana w historię ludzkości Każda

z wymienionych przemian ma odrębną specyfikę Ewolucja nie wyznacza

skutecznie ram czasowych między fragmentami dziejów Wiele sytuacji

krystalizuje się i nabiera cech nowości w długim okresie, bazując na istnie-

jącym porządku Początek czy koniec cyklu są umowne, a granice przejścia

pomiędzy kolejnymi epokami płynne Inny przebieg mają rewolucje, które

charakteryzują się gwałtownymi zwrotami i funkcjonowaniem według

nowych reguł Okresy zmian definiuje się jako nowe ery czy nowe epoki,

a ich granice są łatwiejsze do ustalenia, przełom jest bowiem wyraźnym

punktem do ich oznaczenia

Mimo takiego rozróżnienia onomastyka epok obrazujących świat

cywilizacji jest obarczona pewnym chaosem terminologicznym, który

można usystematyzować poprzez wprowadzenie kryteriów odróżniających

i porządkujących poszczególne ery Lech W  Zacher proponuje „«etykie-

towanie», będące – w przypadku zmian – krokiem identyfikacyjnym na

drodze ich rozpoznawania, analizy i ewaluacji”1 Pozwala ono rozróżniać,

1 L W Zacher, Etykietowanie przyszłych społeczeństw – kryteria, określenia, ewaluacje, [w:] U progu wielkiej zmiany? Media w kulturze XXI wieku: nurty, kategorie, idee, red  M  Sokołowski, Oficyna Wydawnicza „Kastalia”, Olsztyn 2005, s  23

1. Epoka informacji jako okres zmian w zglobalizowanym otoczeniu…

20

klasyfikować i przedstawiać w określonym porządku kolejne przeobraże-

nia cywilizacyjne, dając tym samym poczucie spójności i przejrzystości

Zatem można sądzić, że etykietowanie jest antidotum na typologiczny

nieporządek i to stwierdzenie nie budziłoby wątpliwości „gdyby pojęcia,

za pomocą których próbuje się opisywać światowe transformacje, były

wzajemnie przystawalne”2

Praktyka pokazuje, że różnice w obszarze zmian terminologicznych,

zarówno refleksji teoretycznej, jak i empirycznego ujmowania różnych

kontekstów i znaczeń, zaczynają się już od autorów badających daną

systematykę Przykładem może być „epoka informacji”3, kiedy to rozwój

technologii informatycznych i telekomunikacyjnych zastąpił stary porządek

nowymi hierarchiami i mechanizmami funkcjonowania społeczeństw, które

są ujmowane raz jako „era informacji”4 (Alvin Toffler) lub „wielki wstrząs”5

(Francis Fukuyama) czy przemieszczanie się społeczeństw między wiel-

kimi cywilizacyjnymi mega trendami (John Naisbitt)6 Zatem ważne jest,

aby właściwie rozumieć przytaczane terminy, wiedząc, że w literaturze

są stosowane w sposób zamienny, często umowny czy będący „wyra-

zem naukowych i publicystycznych (medialnych) mód”7 Mimo istnienia

wielu różnic warto przypomnieć, że wybierane określenia cechowały

charakterystyczne dla danego okresu koncepcje Zalicza się do nich teo-

rię informacji, informatykę czy teorię sieci, które są fundamentem „epoki

2 Ibidem 3 Autorem podziału cywilizacji, w którym pojawiało się określenie „epoka infor-

macji”, jest Marshall McLuhan 4 A Toffler, Trzecia fala, przekł E  Woydyłło, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2006 5 F Fukuyama, Wielki wstrząs: natura ludzka a odbudowa porządku społecznego,

przekł H  Komorowska, K  Dorosz, Bertelsmann, Warszawa 2000 6 J Naisbitt, Megatrendy: dziesięć nowych kierunków zmieniających nasze życie,

przekł P  Kwiatkowski, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1997 7 Szerzej na temat etykietowania zjawisk i procesów: L W  Zacher, Dochodzenie

do „nowej gospodarki”: etykiety, modele, wzorce, strategie i polityki, [w:] „Nowa gospodarka” a transformacja, red  M  Piątkowski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im Leona Koźmińskiego, Warszawa 2003, s  331–333