16
België-Belgique p.b. hasselt 1 12/675 afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december 2011 34 | herfst Dunnen, investeren in de toekomst van je bos Bomensymboliek: de linde Everzwijnen en bosbeheer in dit nummer o.a.

nr. 34 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2011

Embed Size (px)

DESCRIPTION

De Limburgse Bosgroepen hebben een eigen tijdschrift, meer bepaald een 'ledenblad'. Het verschijnt viermaal per jaar en houdt de leden op de hoogte van recente ontwikkelingen of interessante nieuwtjes uit de bossector. De leden van een Limburgse Bosgroep krijgen het gratis opgestuurd. Bent u boseigenaar, maar nog niet aangesloten bij de bosgroepen, neem dan contact op met de verantwoordelijken voor uw regio (zie www.bosgroepen.be). Bent u geen boseigenaar, maar wenst u toch op de hoogte te blijven van het reilen en zeilen in de Limburgse bossen, sluit dan (gratis) aan als sympathiserend lid. Meer info: www.limburg.be/bosgroepen of www.bosgroepen.be.

Citation preview

België-Belgiquep.b.

hasselt 112/675

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010

driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december 2011

34 | herfst

Dunnen, investeren in de toekomst van je bosBomensymboliek: de lindeEverzwijnen en bosbeheer

in dit nummer o.a.

2 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst

soort in de kijkerBeste bosbeheerder

Voor dit najaarsnummer selecteerden we een aantal typische herfstonderwer-pen. Zelfs wild staat op het menu! Tenminste onder de vorm van een artikel over everzwijnen in Vlaanderen.

In de winter wordt traditioneel veel in de bossen gewerkt. Daarom zetten we graag de hoofdprincipes van de kap-machtiging en van het uitdunnen nog eens op een rijtje. De kapmachtiging is in Vlaanderen hét instrument om een vergunning te bekomen om een boom in het bos te kappen. Het uitdunnen zelf is in elke vorm van bosbeheer cruciaal, ook in het kader van natuurgericht bosbeheer.

De herfst was dit jaar erg vroeg zicht-baar in onze bossen: in augustus begonnen een aantal boomsoorten zich reeds op hun winterrust voor te berei-den. Ze gaven als het ware zelf het startschot voor de herfst, een taak die andere jaren weggelegd was voor de traditionele ‘Week van het Bos’ in oktober. In de editie 2011 staan wereld-wijd het bos en zijn gebruikers in de kijker. Drie Limburgse bosgroepleden nodigen u persoonlijk uit voor een kennismaking met hun bossen. Grijp uw kans, u steekt er vast iets van op!

Veel leesplezier ? en wie weet tot binnenkort, in het bos?

Frank Smeetsgedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

Het everzwijn doet het de laatste jaren erg goed. In heel Europa en dus ook in de Vlaamse én vooral de Limburgse bossen voelt deze voorouder van het tamme varken zich meer dan ooit in zijn sas. Voor de biodiversiteit en de jacht mogen wilde zwijnen dan een opsteker zijn, de everzwijnrevival is niet over de hele lijn een heuglijk feit. De schade aan landbouwgewassen en de aanrijdingen met overste-kende evers zijn tegenwoordig een groeiend probleem.

Zacht weer en eikels bij de vleetDe laatste jaren steken everzwijnen in Vlaan-deren her en der de kop op. Vooral in Limburg doen de dieren het goed: zowel in de Hoge en Lage Kempen, de Vallei van de Zwarte Beek, de Voerstreek en Kempen~broek komen de dieren meer en meer voor. Een everzwijnen-populatie kan onder gunstige omstandighe-den in nauwelijks een jaar zowat in aantal ver-dubbelen. Zonder maatregelen zal het aantal everzwijnen in Vlaanderen de komende jaren dus alleen maar toenemen.

Dat everzwijnen in onze streken zo floreren, heeft veel te maken met het milde klimaat van de afgelopen jaren. Bovendien is het typische versnipperde cultuurlandschap in Vlaanderen

koren op de molen. De recente Vlaamse win-ters waren opvallend zacht, en door de kli-maatwijziging waren er ook meer mastjaren. Dat zijn jaren waarin eiken en beuken extra veel zaden produceren. Aan eikels – het gelief-koosde voedsel van het wilde zwijn – was de laatste jaren dus geen gebrek. De dieren vin-den bovendien het hele jaar door gemakkelijk eten doordat onze landschappen zo versnip-perd zijn. Echt uitgestrekte bossen zijn er in Vlaanderen niet; meestal worden stukken bos afgewisseld met akkers. De everzwijnen kun-nen vlakbij hun leefplek foerageren.

Ecologische plus versus economische schadeVoor de natuur in het bos levert het wilde

Het everzwijn in Vlaanderen

Jonge everzwijnen (foto: Volker Schumann)

voorwoord

Recente verspreiding van everzwijnen in Vlaanderen. Bron: Afschotmeldingen, valwild & enquête ANB-wachters Limburg

‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst | 3

zwijn tal van voordelen op. Al woelend maakt het dier open plekken in het bos, en werkt daardoor mee aan soortenrijke en dus waar-devolle bossen. Rondlopende everzwijnen verspreiden bovendien kiemen en zaden, en steken op die manier de biodiversiteit een handje toe. Ook een deel van de jachtsector is tevreden met de komst van dit jaagbaar wild. Zelfs op toeristisch vlak betekent het ever-zwijn een aanwinst. In Nederland bijvoor-beeld komen wandelaars speciaal naar bepaalde natuurgebieden afgezakt om een glimp op te vangen van deze imposante bos-bewoner.

Maar het everzwijn maakt niet alleen vrien-den. Foeragerende everzwijnen consumeren maïs en graangewassen dat het een lieve lust is, en beschadigen bovendien akkers en wei-landen door er in te woelen. Door die econo-mische schade zien de boeren het everzwijn liever gaan dan komen. Bovendien kunnen everzwijnen veeziekten dragen en versprei-den. Net als andere soorten groot wild kun-nen ze in een verstedelijkte en versnipperde omgeving aanleiding geven tot verkeersonge-vallen.

Meer bejaging nodig?Sinds 2008 is een nieuw Jachtbesluit van kracht, waardoor jagers het hele jaar door op everzwijnen mogen jagen in plaats van enkel tussen 1 oktober en 31 december, zoals voor-heen. Het Jachtbesluit zorgde de afgelopen jaren voor een fiks toegenomen bejagings-druk. Toch blijkt het niet eenvoudig om de aangroei van de everzwijnenpopulatie te stop-

pen. De dieren hebben een grote actieradius: op één nacht overbruggen ze gemakkelijk een afstand van 20 kilometer. De aanzitjacht, de jacht waarbij de everzwijnen door de jager van op een vaste plaats worden bejaagd, blijkt bovendien niet doeltreffend genoeg om grote aantallen uit te roeien.

Door meer jacht toe te laten, zal het probleem wellicht niet opgelost kunnen worden. Het blijft dus moeilijk om in te schatten hoe de everzwijnenpopulatie in Vlaanderen de komende jaren zal evolueren. Uiteindelijk komt het erop aan om de populatie tot een maatschappelijk aanvaardbaar niveau terug te

brengen. Meer inzetten op methodiek en stra-tegie, waarbij rekening wordt gehouden met de aard van het gebied en de periode van het jaar, lijkt in ieder geval wel aangewezen, zo geeft het Agentschap voor Natuur en Bos aan. Zo’n aanpak kan enkel succesvol zijn als iedereen meewerkt: jagers, wildbeheereenhe-den, natuurbeheerders, boseigenaars, land-bouwers en wetenschappers.

Deze tekst is gebaseerd op het artikel ‘Everzwijnen in Vlaan-deren: een (n)ever-ending story? uit Spoorzoeker van oktober 2010.

foto: Peter Cuyx

4 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst

Al sinds de Oudheid staat ze symbool voor liefde, huiselijk geluk, vruchtbaarheid en bescherming. Je vindt haar op zowat elk dorpsplein: de linde. Wie heeft trouwens nog nooit de lekkere lindebloesemthee gedronken? Kortom, tijd om de linde in onze reeks ‘Bomensymboliek’ op een voetstuk te zetten.

Vrolijkheid en ontspanningWaarom men de lindeboom al van in de Oud-heid als een heilige boom beschouwde? Bij de Germanen was de boom gewijd aan de godin van de liefde en de vruchtbaarheid, Freya, of aan de Moedergodin Holda. De geest van de linde gold als beschermer voor huizen, bron-nen en dorpen. Linden werden dan ook vaak in het centrum van dorpen en voor huizen aange-plant. Als heilige boom kon de bliksem hen niet deren en wie onder hun bladerdek schuil-de, was veilig. De linde was ook een rechts-boom. In haar schaduw werd recht gesproken, werden vonnissen geveld, werd vergaderd. Huwelijken werden gesloten onder de linde, waarbij de duimen van de geliefden in de bast werden geduwd. Onder de linde werd gedanst, gedronken, bemind. Kortom, het was een plek voor vrolijkheid en ontspanning.

VervloektToch geloofde men ook dat sommige linden behekst waren. Waarschijnlijk werden oude linden in de heidense tijd vereerd en daarom

later, na de kerstening, als heksenbomen bestempeld. Zo trachtte de Kerk dit oude bij-geloof te stoppen. Op de weg van Helshoven naar Voort – op het punt waar de gemeenten Mettekoven, Hoepertingen, Gotem en Voort een ‘vierlandenpunt’ vormen – staat de Tjen-neboom. De naam ‘Tjenne’ zou een afleiding zijn van Johanna of Anna Michiels, een vrouw die er in het midden van de 17de eeuw levend verbrand werd als slot van een twee jaar durend heksenproces. Haar doodstraf werd uitgesproken aan de voet van een linde, aan het kruispunt van de Romeinse weg en de weg Mettekoven-Hoepertingen.

Niet zelden hangt een Mariakapel onder een linde en spreekt men van een kappellekens-boom. Het bleek immers erg moeilijk om het aanbidden van oude bomen te stoppen. Vooral de linde bleef de mensen aantrekken, waarbij de associatie met vrouwelijke deugden en bescherming hardnekkig bleef bestaan. Door het plaatsen van een Mariabeeld werd de aan-dacht afgeleid van de boom naar de meest

deugdzame vrouw uit de Bijbel. Dergelijke kapellekensbomen speelden bij allerlei betove-ringen een rol. Bedrogen meisjes sloegen er met drie slagen een spijker in, terwijl ze onder de beeltenis van de Heilige Maagd hun ex-min-naars ziekte en dood toewensten. Raakten ze daarbij het boommerg, dan zou de vervloekte zeker sterven. Die lokale vorm van fetisjisme droeg een naam: ‘iemand vernagelen’.

70 000 spijkers Een andere vorm van fetisjisme kwam voor in de volksgeneeskunde. Men dacht pijn en ziek-ten te kunnen overdragen op bomen: het zogenaamde ‘besteken’ van bomen. Ook hier kwamen spijkers bij te pas. Op de plaats van de pijn legde men een spijker. Die nagelde men vervolgens in een boom, vaak een linde. In het Luikse Musée de la Vie Walonne kun je nog een stuk van zo’n boom zien: over een lengte van drieënhalve meter is hij beslagen met ongeveer 70 000 spijkers. Ook Limburg kende spijkerbomen, zoals de oude linde in Koninksem, bij Tongeren.

Nog volgens de volksgeneeskunde kreeg een kindje geen tandpijn als je zijn eerste papje roerde met een lindetakje, afgesneden op Goede Vrijdag, klokslag twaalf uur. Nog leuk

De linde, beschermvrouwe van het bos

foto: X

Lindeboom (foto: Karolien Van Diest)

bomensymboliek

‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst | 5

om weten: als je tegen een boom plaste, kreeg je een ontsteking aan het ooglid. Om die weer weg te krijgen, moest je het ooglid inwrijven met drie lindebladeren.

Van thee tot wijnNu wordt de linde vaak gebruikt om linden-bloesemthee te maken, als populair middel tegen koorts en verkoudheid. Opmerkelijk genoeg rept geen enkele klassieke geleerde over het gebruik van deze lekkere thee. Noch-tans was de geneeskracht van de boom al in de Oudheid gekend. Volgens Plinius de Oude-re (77 jaar voor onze jaartelling) is lindehout wormbestendig, zijn gekookte of gekauwde bladeren vochtafdrijvend en worden ze gebruikt bij wonden in de mond. Honderden jaren later werden de bloesems niet alleen gebruikt voor thee, maar ook voor bloesemwater. Dat diende als schoonheids-middel, om zomersproeten en rimpels te doen verdwijnen. Het is ook een middel tegen hoofdpijn en duizeligheid. De bloesems moe-ten worden verzameld bij droog weer, als ze volledig ontloken zijn, maar nog niet ver-welkt.

Hoewel de lentebloesemthee veruit het bekendst is, kent de linde nog toepassingen in de keuken en het huishouden. Zo werden de vruchten van de linde vroeger in water gekookt en als gele kleurstof gebruikt. Linde-honing staat als bijzonder lekker bekend. Lin-desap kan dan weer worden gefermenteerd tot lindewijn. En uit het zaad kan men uitste-kende olie persen.

Wil je meer weten over de symboliek van de linde en andere bomen? Lees ‘Compendium van rituele planten in Europa’, Marcel De Cleene & Marie Claire Lejeune, uitg. Mens en Cultuur. ISBN 978-90-72931-80-1

Gevulde linde op zijn GrieksIn Griekenland gebruikt men de jonge lindebladeren om een vas-tengerecht te bereiden. Dit kan alleen (of toch ongeveer) tussen Pasen en einde juni worden gegeten, anders zijn de bladeren niet zacht genoeg meer.

Bereiding: was de jonge bladeren, overgiet ze met kokend water en droog ze daarna af. Bak vervolgens heel eventjes een mengsel van ui, gehakte paddenstoelen, rijst, fijngehakte dille en doe er een snuifje zout op. Giet heet water over het mengsel en laat alles zachtjes koken. Vul er daarna de bladeren mee en maak er pakjes van. Dompel die onder in water en kook ze gaar in een aarden pot. Laat afkoelen en dien op met een pikante saus. Smakelijk!

foto: Karolien Van Diest

foto: Karolien Van Diest

6 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst

Ongeveer twintig jaar geleden doken de eerste mountainbikers op. Ondertussen is de sport populairder dan ooit. Mountainbi-kers zijn nadrukkelijk aanwezig in de meeste bossen. Zowel in Nederland als in Vlaanderen is de laatste jaren verkennend onderzoek gedaan naar de impact van mountainbiking op het bos.

Wie zijn de mountainbikers?Mountainbikers willen vooral op een aangename manier aan een goe-de conditie en gezondheid werken. Dat blijkt uit een profielonderzoek van de provincie Limburg, in samenwerking met Bloso (het Vlaamse Agentschap voor de Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie). In de natuur vertoeven, is voor mountainbikers een andere belangrijke reden om op de fiets te springen. In hun eigen streek kennen moun-tainbikers de weg goed en stippelen ze liefst zelf hun route uit. Meest-al vertrekken ze alleen of met een klein groepje. Uit het onderzoek blijkt voorts dat de meeste mountainbikers ook de moeite doen om zich te verplaatsen met de auto om verder van huis onbekend terrein te verkennen. In heel Vlaanderen vinden ze uitgestippelde routes die permanent bereden kunnen worden. Ook neemt het grootste deel van de mountainbikers deel aan georganiseerde toertochten. Die vinden meestal op zondagochtend plaats en lokken 500 tot 3 000 deelne-mers. Het liefste rijden mountainbikers op smalle kronkelpaadjes (singletracks) en hellende stukken.

Beschadigen mountainbikers de natuur?Welke impact heeft mountainbiken op paden en bodem? Het ant-woord daarop staat in de literatuurstudie ‘Schade en overlast door moutainbikers, perceptie of realiteit?’ van de Nederlandse organisatie Probos. Daaruit blijkt dat in de meeste gevallen mountainbikers geen zwaardere impact op de bodem uitoefenen dan wandelaars. Paarden en bosbouwmachines laten zwaardere sporen na in bossen. Maar dat betekent niet dat mountainbiken een onschuldige sport is. In scherpe bochten en steile afdalingen kunnen remmanoeuvres grondverplaat-

singen veroorzaken. En in natte zones kunnen weggetjes ‘breed gere-den’ worden.Veel mensen denken dat buiten de paden rijden de kruidvegetatie erg schaadt. Naast de paden rijden, is echter allesbehalve gemakkelijk. In normale omstandigheden zal een mountainbiker dat dus niet doen. Het gebeurt wel dat mountainbikers na een exploitatie de ruimingspa-den in het bos op rijden. Idem met wildwissels. Op die manier kunnen sluipweggetjes ontstaat. Alleen goed bosbeheer kan dat voorkomen.

Mountainbikers: druktemakers in het bos?

foto: Dave Silver

recreatie in het bos

‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst | 7

Conclusie: om ervoor te zorgen dat mountainbikers de paden duur-zaam gebruiken, moeten deze zorgvuldig worden aangelegd. Veel bestaande mountainbikepaden zijn niet voor intensief gebruik aange-legd, en dat zorgt soms voor problemen.

En hoe zit het met de dieren in het bos? Hebben die veel last van mountainbikers? Dat schijnt nogal mee te vallen. Een snelle moun-tainbiker kan dieren weliswaar sterker doen opschrikken dan een wandelaar. Hij heeft ook een grotere actieradius, maar dieren hebben de neiging minder snel te vluchten omdat ze maar korte tijd verstoord worden. Zo vluchten reeën in de praktijk enkel als de mountainbiker afstapt, niet als hij voorbijflitst. Bepaalde habitats zijn echter heel gevoelig voor verstoring en blijven het best gespaard van recreatie. In zulke gebieden ligt de oplossing dikwijls in het zoneren van de toe-gankelijkheid in ecologisch minder waardevolle randzones.

De goede vrede op de boswegenNatuurlijk zoeken niet alleen mountainbikers boswegen op. Ook wandelaars en ruiters doen dat. Doorheen de jaren zijn ze allemaal aan elkaar gewend geraakt en valt de overlast best mee. Toch ontstaan er op drukbezochte plaatsen nog geregeld wrevels. Wandelaars en rui-ters storen zich vooral aan de snel voorbijrijdende mountainbikers. Zo hebben paarden de neiging op te schrikken wanneer een mountainbi-ker uit het niets opduikt. Mountainbikers houden er dan weer niet van dat paarden hun singletracks mul lopen.

Toch stemt het negatieve beeld dat in sommige situaties ontstaat, niet altijd helemaal overeen met de werkelijkheid. Zo heeft niemand weet van ongevallen die zouden veroorzaakt zijn door mountainbikers. De meeste mountainbikers geven ook aan dat ze rekening houden met andere bosbezoekers: ze minderen vaart en geven een waarschuwing als ze passeren.

En in Limburg?Bij de opmaak van bosbeheerplannen in Limburg wordt zoveel moge-lijk rekening gehouden met alle bosgebruikers, ook met de mountainbikers. Zo houden mountainbikers bij voor beeld niet van ruiterpaden. Gebruikersgroepen worden daarom soms best geschei-den om conflicten te vermijden. In samenspraak met de belangheb-benden wordt de recreatie waar nodig gezoneerd.

De toegankelijkheidsregeling voor de bossen in Meeuwen-Gruitrode houdt rekening met de mountainbikers. De boswegen blijven toegan-kelijk voor alle niet-gemotoriseerde vormen van recreatie. Daarnaast lopen door het boscomplex bewegwijzerde routes van het mountainbi-keroutenetwerk. Enkel in het bosgebied rond de Oudsberg worden in de toekomst beperkingen opgelegd voor de mountainbikers. Hier wil men de kwetsbare vegetatie beschermen. In dit duinengebied zijn het vooral de lokale mensen die gebruik maken van sluipwegen. Zij kennen immers de kleinste wegen. In het kader van het project ‘Duinengordel’ wordt dit besproken met de omliggende gemeenten.

Informatie over mountainbiken in Limburg kan je verkrijgen bij de sportdienst van de provincie Limburg (tel. 011 23 72 50) of op www.limburg.be/fietsen_in_limburg!.html

foto: Jim Semlor

8 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst

bosbeleid

Wanneer mag je een boom omhakken? Aan wie vraag je de toestemming? Welk papierwerk komt daarbij kijken? De bos- en natuurwetgeving in Vlaanderen is complex, maar in een kapmachtiging worden deze strikte regels nauwkeurig vastge-legd. Een overzicht van de belangrijkste regels.

Basisregel voor álle kappingenDe Bosgroepen krijgen vaak vragen zoals ‘Die dode boom in mijn bos, die mag ik toch wel zonder vergunning uitdoen?’ of ‘Die paar struiken Amerikaanse vogelkers, daar heb ik toch geen vergunning voor nodig?’ Het ant-woord is echter heel duidelijk: jawel, ook daarvoor heb je een kapmachtiging nodig. Het Bosdecreet stelt dat voor alle kappingen in private bossen een machtiging moet wor-den aangevraagd bij het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Uitzondering zijn kap-pingen die zijn opgenomen in een goedge-keurd bosbeheerplan. De officiële naam voor deze toelating is de ‘kapmachtiging’. Het is een document dat de bosbeheerder de toestemming geeft om een welbepaalde kapping uit te voeren in zijn bos, volgens de voorwaarden die in de machtiging

zijn vastgelegd. De kappingen die via een kap-machtiging worden toegestaan, moeten altijd kaderen in een normaal bosbeheer. Een kap-machtiging vergunt nooit een kapping van een bos waaraan nadien een andere bestem-ming wordt gegeven (bijvoorbeeld weide, bouwgrond, tuin ...). Dit moet vergund wor-den via een stedenbouwkundige vergunning. Hetzelfde geldt voor kappingen van bomen buiten het bos (bomenrijen of solitaire bomen).

Hoe vraag je een kapmachtiging aan?Het is de bosbeheerder die de kapmachti-ging aanvraagt en ondertekent. Als iemand anders de kapmachtiging aanvraagt, moet hij een schriftelijke volmacht van de bosbe-heerder kunnen voorleggen. Het ANB stelt een standaardformulier ter beschikking om

de kapmachtiging aan te vragen. Je kunt het down loaden via www.natuurenbos.be (rubriek wetgeving/bosdecreet). Een digitale en/of papieren versie kun je krij-gen bij het Bosgroepensecretariaat.

Op het aanvraagformulier vul je volgende informatie in:•contactgegevens van de bosbeheerder/aan-

vrager van de vergunning;•kadastrale gegevens van de bospercelen;•gegevens van de kapping en eventueel herbe-

bossing (indien eindkap);•informatie over de aanwezige natuurwaar-

den.

Bij het aanvraagformulier moet je een lig-gingsplan voegen. Hiervoor kun je bij de Bos-groepen terecht.

Bij wie dien je de aanvraag in?Een kapmachtiging vraag je aan bij de provin-ciale afdeling van het ANB van de provincie waar jouw bos is gelegen. Een beleidsadviseur van het Agentschap komt in jouw bos de aan-vraag beoordelen. Vervolgens beslist het ANB binnen de zestig dagen na ontvangst van de aanvraag of de kapping kan worden uitge-voerd, eventueel onder bepaalde voorwaar-den. Je krijgt per post je kapmachtiging toe-gestuurd. Als je aanvraag na zestig dagen niet is behandeld, mag je ervan uitgaan dat de aan-vraag is goedgekeurd. En dan ... kun je aan de slag in het bos!

Nieuwe brochure ‘Beperkt bosbeheerplan’ Het ANB maakte een nieuwe brochu-re over het beperkt bosbeheerplan. Je kunt deze gratis downloaden op www.natuurenbos.be. De papieren versie kun je opvragen via [email protected].

De kapmachtiging onder de loep

foto: Pascal Vanhees

foto: Annemie Hannosset

‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst | 9

bosbeheer

Laat bomen ongehinderd hun ding doen en ze vormen op den duur een dicht bos. Maar wat als je als boseigenaar echt kwaliteitshout of meer variatie wilt? En hoe houd je zoveel mogelijk bomen sterk? Het codewoord is ‘dunnen’, tot nader order de belangrijkste maatregel in multifunctioneel bosbeheer.

Meer licht en waterAls bomen in een bos opgroeien, leveren ze onder elkaar een strijd in de lucht en in de bodem. In de lucht spreiden ze hun takken uit en vormen zoveel mogelijk bladeren om licht en lucht op te vangen. In de bodem banen hun wortels zich een weg naar voedingsstoffen en water. De beschikbare hoeveelheid licht, ruimte, water en voedingsstoffen is beperkt, waardoor de bomen onderling een harde con-currentiestrijd voeren. Bij een dunning wordt een aantal bomen uit het bos gekapt en wordt deze concurrentie beïnvloed. Het illustreert goed dat menselijke beïnvloeding niet altijd negatief hoeft te zijn. De bomen die overblijven, krijgen meer licht, ruimte, water en voedingsstoffen. Dat geeft ze meer kansen op een gezonde groei. Uiteinde-lijk gaat de houtkwaliteit er ook op vooruit.

Stambreuk en windvalBij de aanleg van een bos worden de bomen meestal heel dicht bij elkaar geplant. Bij een spontane bebossing met zaailingen zijn de afstanden tussen de bomen vaak zelfs nog kleiner. De bomen drijven elkaar omhoog en creëren onder hun kruin sneller een ‘boskli-maat’. Door lichtgebrek sterven de onderste takken telkens af, waardoor ze een takvrije onderstam krijgen. Dit noemen we ‘natuur-lijke stamreiniging’.Wij houden van bomen met rechte takvrije onderstammen, aangezien dit sterke bomen worden die meestal erg veel indruk maken. Het stamhout dat op deze manier aangroeit, noemen we kwaliteitshout. Het kan later hoogwaardig worden verwerkt, bijvoorbeeld tot meubelhout. Maar wanneer de bomen een zekere leeftijd en grootte bereiken, is er geen

ruimte meer voor een gelijkmatige aanwas. De wortels krijgen onvoldoende water en voe-dingsstoffen, de levende kruin wordt steeds kleiner en de stammen blijven dun. Deze bomen groeien traag, zijn gevoelig voor ziek-ten en hebben meer kans op stambreuk en windval.

Wanneer er te lang niets gebeurt in het bos, verzwakken de zwakste bomen. Ze sterven af en geven een beetje extra ruimte aan de sterk-ste bomen er rond. Door alleen de afgestor-ven, zwakste bomen weg te nemen (een laag-dunning) help je de andere bomen niet. De zwakkeren spelen immers al niet meer mee in de concurrentiestrijd. Het hout is amper goed voor brandhout. De ecologische waarde (dood hout brengt leven in het bos!) is vaak zelfs groter dan de economische waarde. Je laat de dode bomen (of een deel ervan) beter

in je bos staan. Om windval te vermijden, worden zieke en onstabiele bomen best wel weggenomen bij een dunning.

ToekomstbomenDankzij een dunning krijgen de overblijvende bomen meer plaats en meer licht. Ze krijgen een grotere kroon en hun stam kan sneller en gelijkmatiger aandikken. Ze krijgen een stabie-lere vorm. Het leuke van dunnen is dat de eige-naar en/of beheerder zelf mee kan kiezen wel-ke bomen blijven staan en de nodige ruimte krijgen om de volgende jaren goed te groeien.

Dunnen: investeren in de toekomst van je bos

foto: Pascal Vanhees

foto: Annemie Hannosset

10 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst

Je kiest haast automatisch voor de ‘beste’ bomen, waardoor de waarde van het bos snel toeneemt. De bomen die je selecteert, worden ook wel ‘toekomstbomen’ genoemd. Meestal voldoen die aan de volgende criteria: een rechte, weinig vertakte stam, geen ziekten of verwondingen en een volle, regelmatige kroon. Maar bosbouw is geen exacte weten-schap. Een charmante, kromme boom kan ook een perfecte toekomstboom zijn! Hoe dan ook, over het algemeen brengt je bos door te dunnen twee keer op: één keer door de (kleine) opbrengst van het dunningshout en een tweede keer door de meerwaarde van de aangroei van de overblijvende bomen. Hoe-wel enige verstoring niet noodzakelijk slecht is voor het bos, let je er bij het dunnen best op dat de exploitatieschade beperkt blijft.

Meer bramen en brandnetelsDichte, donkere bossen hebben meestal wei-nig natuurwaarde. Er is weinig variatie in soorten en etages. Er valt weinig licht op de bodem en vaak ontbreekt een kruid- en struik-laag. De afgevallen bladeren en naalden bre-ken door lichtgebrek minder goed af, waar-door de bodem sterk verzuurt. Dankzij een dunning ontstaan (tijdelijke) gaten in het kro-nendak. Er komt meer licht in het bos en daarvan profiteren typische kruiden en strui-ken. Ook boomzaailingen kunnen ontkie-men, wat de structuur van het bos verhoogt en

de bodem verbetert. Door tijdig te starten met goede dunningen, voorkom je trouwens dat je bomen moet bijplanten. Dankzij deze maatre-gel groeien er immers bomen van verschil-lende leeftijden in het bos.

Minder aangenaam voor de eigenaar is het feit dat door het extra licht ook bramen en brand-netels tijdelijk beter gaan groeien. Laat het een troost zijn dat alleen de eigenaar daar last

van heeft! Voor het bos zijn het namelijk goe-de bodemverbeteraars die erg nuttig zijn voor allerlei dieren. Zo vormen bramen in de win-ter het belangrijkste voedsel voor de ree en brandnetels zijn essentiële gastplanten voor vlinders.

(tekst gebaseerd op een artikel van Jan Goris uit het Boomblad, editie lente 2010)

Es na dunning (foto: Inverde)Es voor dunning (foto: Inverde)

Ongedund naaldhoutbos (foto: Inverde) Gedund naaldhoutbos (foto: Inverde)

‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst | 11

nieuws van de limburgse bosgroepen

Limburgs Overlegplatform (LOP)Tarief houtverkoop mogelijk van 5 naar 7 %

Tijdens de vergadering op vrijdag 27 mei behandelde het Limburgs Overlegplatform (LOP) andermaal heel wat gezamenlijke Bos-groeponderwerpen. Uitzonderlijk volgden de voorzitter en de coördinator van de Koepel van Vlaamse Bosgroepen, Adgild Hop en Thomas Hövelmann de vergadering. Gedepu-teerde Frank Smeets heette hen hartelijk wel-kom tijdens zijn inleiding.

Tijdens de vergadering besliste het LOP onder meer om aan de Raden van Bestuur van de vijf Bosgroepen een verhoging van de administra-tieve vergoeding bij een houtverkoop van 5 naar 7 % voor te leggen. Die zou ingaan vanaf de gezamenlijke houtverkoop van 2012. Momenteel rekent Coöperatieve van de Lim-burgse Bosgroepen (CoLimBo) bij een hout-verkoop de kopers, bovenop de geboden prijs, een administratieve vergoeding aan van 5 % samen met een vast bedrag per hectare voor eventueel schalmwerk (uitbesteed aan privé-bosbeheerfirma’s). De tariefverhoging naar

7 % werd door de coördinatoren voorgesteld, als compensatie voor de inspanningen die een houtverkoop vergt van CoLimBo en de Bos-groepen. Eén van de doelstellingen binnen het project ‘Positief op weg naar 2015’ – de toe-komstvisie die de bestuurders en de Bosgroep-coördinatoren recent uittekenden – is een volu-meverdubbeling van de houtverkoop tegen 2015. De verhoging van de administratieve ver-goeding naar 7 % biedt CoLimBo de mogelijk-heid specifiek voor de houtverkoop een mede-werker te financieren.

De leden van de vergadering stelden zich ook vragen bij de mogelijke gevolgen van het Vlaamse Witboek voor de Limburgse Bos-groepen. De provinciale vertegenwoordigers stelden hen gerust en bevestigden het provin-ciale engagement voor de ondersteuning van de Bosgroepen en het privébos via dit instru-ment.

Bosgroep West-LimburgExploitaties in Tessenderlo van startTijdens de gezamenlijke houtverkoop van 19 mei werd meer dan 5 000 m³ hout uit de West-Lim-burgse bossen aan de man gebracht. Een deel hier-van, onder meer een groot lot in Tessenderlo (1 300 m³), werd deze zomer al geëxploiteerd. Deze

exploitatie is al de tweede dunning die de Bosgroep daar organiseerde. Bij de dunning gebruikte men meestal de toekomstboommethode (zie ook blz. 9). Vooral eiken, berken en dennen werden als toekomstbomen geselecteerd. Na deze tweede dunningsronde ontwikkelen de bossen zich al erg mooi. De biodiversiteit vaart er wel bij.

Nieuws uit Boscomplex BeukenhofHet Boscomplex Beukenhof omvat ook de Willekensberg, waar Natuurpunt de voorbije jaren veel gronden aankocht en inzette op de bestrijding van Amerikaanse vogelkers. Talrijke privéboseigenaars in het boscomplex maakten eveneens werk van de bestrijding van deze exoot, soms met de inzet van onze arbeidersploeg. De Bosgroep zal nu afspraken maken met Natuurpunt om de krachten te bundelen en de bestrijding gezamenlijk aan te pakken. Deze zomer traden heel wat nieuwe privéboseigenaars toe tot het gezamenlijk beheerplan. Het advies dat deze nieuwe privéboseigenaars krijgen, zal ongetwijfeld lei-den tot meer en meer duurzaam beheerde bossen!

Door regelmatig te dunnen, ontstaan meer gaten in het kronendek waardoor ook de onderetage kansen krijgt om zich te ontwikkelen. (foto: Benjamine Bufkens)

foto: Pascal Vanhees

12 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst

nieuws van de limburgse bosgroepen

Bosgroep Noordoost-LimburgBeweging in het Boscomplex Grote-BrogelDe Bosgroep Noordoost-Limburg en de stad Peer nodigen de boseigenaars in het Boscomplex Gro-te-Brogel uit om deel te nemen aan een gezamen-lijk uitgebreid bosbeheerplan. Het gaat in dit bos-complex vooral om versnipperde naaldhoutbossen van behoorlijk goede houtkwaliteit.

Daarnaast groeit er ook erg veel Amerikaanse vogelkers. Op 18 en 21 mei en 1 juni verwelkomde de Bosgroep een veertigtal geïnteresseerde boseigenaars op een infomoment. Tot nu toe hebben 33 eigenaars de overeenkomst voor gratis deelname aan het bosbeheerplan getekend. De komende maanden kunnen zij met de Bosgroepcoördinator een bezoek brengen aan het terrein en zich informeren over de beheermo-gelijkheden.

Voor meer info kun je terecht bij An Pierson, de Bosgroepcoördinator.

Bosgroep Zuid-LimburgBosgroepen voor meer bos!Terwijl Europa pleit voor bosuitbreiding, slaagt Vlaanderen er als een van de trieste uitzonderin-gen nog in om jaarlijks netto te ontbossen. Daar-om werd op 11 mei in Brussel een beleidssympo-sium rond dit thema georganiseerd.

Initiatiefnemers waren Natuurpunt, de Vereni-ging voor Bos in Vlaanderen (VBV) en ARGUS, het milieupunt van de KBC en CERA. Tijdens het symposium werden hinderpalen en knel-punten aangekaart, die de bosuitbreiding in Vlaanderen bemoeilij-ken. Zo steken de pachtwetgeving, de grondendruk, de bindende bebossingsvergunningen en -adviezen, om er maar enkele te noemen, maar al te vaak een stokje in de bebossingswielen. Naast sprekers als professor Kris Verheyen (UGent), Bert De Somviele (directeur VBV), Philippe Casier (Landelijk Vlaanderen), Noah Janssen (Natuurpunt) bracht Karolien Van Diest, onze Bosgroepcoördinator, het verhaal van de particulier die wenst te bebossen.

Minister Joke Schauvliege, Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur, gaf na afloop van de presentaties aan dat ze zich voor een oplossing wil inzetten. In juli kwam dan positief nieuws van de Vlaamse regering. Voortaan is de adviesverlening voor particuliere kandidaatbebossers niet meer bindend. Dit is alvast een grote stap voorwaarts in de administratieve vereenvoudiging en het stimuleren van bosuitbreiding!

Ondertussen is de Bosgroep Zuid-Limburg druk in de weer om locaties te bepalen waar volgend plantseizoen nieuw bos kan wor-den aangelegd. Sponsor Ikea zal via het project ‘Eén miljoen bomen voor Vlaanderen’ alvast een eerste bosuitbreidingkandi-daat in Tongeren steunen. Ken jij nog mensen die een grond willen bebossen? Aarzel dan niet om hen met ons in contact te bren-gen!

Met boseigenaars op stap in het Boscomplex Grote-Brogel. (foto: Patricia Rouffa)

foto: Pascal Vanhees

foto: Studio Leemans

De boseigenaars werden geïnformeerd over de voordelen, de procedure en de subsidiemogelijkheden van een uitgebreid bosbe-heerplan. (foto: Patricia Rouffa)

‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst | 13

Bosgroep Hoge KempenUitgebreid bosbeheer-plan voor OpglabbeekOpglabbeek was tot voor kort de enige gemeente binnen het werkingsge-bied van de Bosgroep Hoge Kempen waar nog geen uitgebreid beheer-

plan is opgemaakt. De uitgebreide bosbe-heerplannen voor Zutendaal en Mechels Bos werden recent goedgekeurd en ook voor Lanaken zal de goedkeuring niet lang meer op zich laten wachten. Met de lancering van het uitgebreid beheerplan voor het gebied ‘Klaverberg-Opglabbekerzavel’ wordt de leemte in Opglabbeek opgevuld. Het gebied strekt zich uit over delen van de stad Genk en de gemeenten Opglabbeek en As. Ondertus-sen werd al grondig overlegd met de betrok-ken gemeenten en het Agentschap voor Natuur en Bos. Het afgesproken stappenplan voorziet in eerste instantie de uitnodiging van de boseigenaars van Opglabbeek om deel te nemen aan het uitgebreide beheerplan.

Voor de gemeente Opglabbeek betekent dit dubbele winst. Beschikken over een uitge-breid beheerplan is de voorwaarde die de pro-vincie Limburg stelt om te kunnen deelnemen aan het project Bosexploitatiewegen. Dit pro-vinciale project wil de exploitatiewegen in het bos zodanig verbeteren dat ze bij boswerk-zaamheden met grote machines niet hele-maal stuk worden gereden. Een betere ont-sluiting van de bossen is ook voor de privéboseigenaars voordelig. Houtkopers houden immers rekening met de bereikbaar-heid. Ook recreanten prefereren goede wegen die hen gemakkelijk door de bossen leiden.

Bosgroep Limburgse DuinenBrandhout te koop Het voorbije half jaar was de Bosgroep Limburgse Duinen erg actief in Houthalen. Na een succesvolle infovergadering in maart volgden heel wat terreinbezoeken.

Zo nemen 34 eigenaars deel aan het beheerplan van Hoevebos-Schom-berg. Dat is goed voor maar liefst 22 hectaren. Ook in Masy (Houthalen-Oost) kunnen we spreken van een succes met 48 deelnemende eigenaars.

Hier gaat het over een oppervlakte van 21 hectaren. Ondertussen werden alle documenten voor de beheerplannen verwerkt. De finale goedkeuring wordt in november verwacht.

Steeds meer boseigenaars maken gebruik van de brandhoutverkoop of de houtverkoop van de Bosgroep. In december zal de Bosgroep heel wat brandhout op stam uit de bossen van Houtha-len per opbod verkopen. Geïnteresseerden kunnen zich nog altijd bij de Bosgroep aanmelden. Opgelet, het betreft hier een verkoop op uitnodiging. Dus alleen de mensen die zich registre-ren, krijgen een uitnodiging voor de verkoop en ontvangen een catalogus.

Infowandeling in heet boscomplex Hoevebos-Schomberg. (foto: Ine Houbrechts)

De Bosgroep overlegt met de boswachters over de start van het nieuwe beheerplan. (foto: Patrick Meesters)

14 | ‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst

Cursussen en excursiesHieronder vind je de cursussen en excursies die je dit jaar in Limburg kunt volgen en die worden georganiseerd door de Limburgse Bosgroe-pen. Omdat er geen duidelijkheid is over de Vlaamse subsidies voor 2011, is het aanbod beperkt. Wil je er bij zijn, schrijf dan snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63) of via het Bosgroepensecretariaat (tel. 011 23 83 15). Inschrijven kan tot uiterlijk drie weken vóór de cursusdatum. Jouw inschrijving is pas definitief na de overschrijving van de deelnameprijs op rekeningnummer 779-5907390-27 (IBAN BE48 7795 9073 9027).

Meer informatie over de locatie ontvang je nadien per post.

CUrSUSSEN GEOrGANISEErD DOOr DE LIMBUrGSE BOSGrOEpEN

Datum Onderwerp Organisatie/Regio Prijs

Dinsdag 4 & woensdag 5 oktober 2011 Cursus kettingzaag – module 2 Bosgroep Limburgse Duinen* € 60

Maandag 10 oktober 2011Wandeling privébos Houthalen-Helchteren (zie Week van het Bos, start om 10 u.)

Bosgroep Limburgse Duinen /

Dinsdag 11 oktober 2011Wandeling privébos Bree (zie Week van het Bos, start om 14 u.)

Bosgroep Noordoost-Limburg /

Woensdag 12 oktober 2011Wandeling privébos Heers (zie Week van het Bos, start om 14 u.)

Bosgroep Zuid-Limburg /

Woensdag 12 oktober 2011 Cursus dunnen en toekomstbomen Bosgroep Hoge Kempen* € 20

Dinsdag 15 & woensdag 16 november 2011 Cursus kettingzaag – module 3 Bosgroep Noordoost-Limburg* € 60

* In samenwerking met Inverde

AANBOD INVErDECheck ook het aanbod bij Inverde. Hiervoor kun je rechtstreeks inschrijven via tel. 02 658 24 94. Meer info: www.inverde.be.

Datum Onderwerp Organisatie/Plaats Prijs

Dinsdag 4 oktober 2011Cursus klein hout verwerken met handgereed-schap

Bautershof St.-Truiden € 80

Dinsdag 25 oktober 2011 Cursus verwarmen met hout CNL Genk € 15

Donderdag 17 november 2011 (avond) Cursus houtsoorten herkennen G.C.O.C. Oosterhof Lummen € 15

DIVErS AANBODAndere interessante cursusmogelijkheden en excursies vind je hieronder.

Datum Onderwerp Organisatie/Plaats Prijs

Van vrijdag 7 oktober 2011 t.e.m. zaterdag 15 juni 2012

Postgraduaat bosbeheer PHL-Bio* € 1 200

Zaterdag 8 oktober 2011 Grote Vlaamse Brandhouthappening Antwerpse Bosgroepen /

Zaterdag 15 en zondag 16 oktober 2011 Vormgevers in hout Vechten (NL) Vormgeving in hout (NL) € 5

Vrijdag 7 december 2011 (voormiddag) Onderhoud en werking van de bosmaaier CNL Genk** € 45

Vrijdag 14 december 2011 (voormiddag) Onderhoud en werking van de kettingzaag CNL Genk** € 45

*Meer info: www.phl.be/postgraduaten** Meer info: www.c-n-l.be

Grote Vlaamse Brandhouthappening – zaterdag 8 oktober OlenDeze brandhouthappening vindt plaats op het domein Teunenberg in Olen (parking en toegang via Bulenstraat). Om 9 uur start de grote brandhoutverkoop. Na de middag kun je demonstraties bijwonen over veiligheidsmateriaal, houtdraaien, houten muziekinstrumenten, car-ving, composteren van houtsnippers en houtstoven. En vergeet de eerste Kempense brandhoutgames niet!

Dagexcursie Vormgevers in hout – zaterdag 15 en zondag 16 oktober Vechten (NL)‘Vormgevers in hout’ is een jaarlijks terugkerende expositie in het prachtige monumentale Fort bij Vechten (Marsdijk 2, Bunnik). In de door houtkachels verwarmde kazernes van het Fort zijn expositieruimtes en kleine werkplaatsen ingericht. Meubelmakers, beeldhouwers, hout-draaiers en andere vormgevers presenteren er hun werk. Alle deelnemers vervaardigen hun producten uit inheems hout. Originaliteit en een milieuvriendelijke werkwijze staan centraal! Neem alvast een kijkje op www.vormgevinginhout.nl.

activiteitenkalender

‘ t L imburgs Bosbelang | 34 | herfst | 15

Colofon’ t L imburgs Bosbelang 34 | her fst

uitgaveDe deputatie van de provincieraad vanLimburg, Herman Reynders, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Walter Cremers, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets, Jean-Paul Peuskens, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.

hoofdredactieJohan Van den Broek

coördinatieKarolien Van Diest [email protected] Hannosset [email protected]

eindredactieRita Bogaerts [email protected]

redactiesecretariaatAnnemie Hannosset [email protected]

redactieraadRita Bogaerts, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

redactieRita Bogaerts, Benjamine Bufkens, Annemie Hannosset, Jan Mampaey, Patrick Meesters, An Pierson, Vera Reymen, Karolien Van Diest en Pascal Vanhees

foto coverAnnemie Hannosset

cartoonsDirk Vercampt

tekstbewerkingPantarein Publishing

vormgeving & lay-outDion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner.be - Opglabbeek

drukDrukkerij Paesen - Opglabbeek

postbusLimburgse Bosgroepenp/a provincie Limburg, Directie Ruimte - Afdeling Milieu en NatuurUniversiteitslaan 1, B-3500 HasseltTel. 011 23 83 20 [email protected]

oplage3 000 exemplaren

wettelijk depotnummerD/2008/5857/82

verantwoordelijke uitgeverJohan Van den BroekUniversiteitslaan 1, B-3500 Hasselt

Deze publicatie werd gedrukt op hout- en chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.

Week van het Bos: bos zonder grenzen! – van zondag 9 tot en met zondag 16 oktober

Het thema van de jaarlijkse Week van het Bos ligt in 2011 voor de hand: bos zonder grenzen! 2011 werd door de Verenigde Naties (VN) uitgeroepen tot het Internationale Jaar van het Bos. Onder het motto ‘Forests for People’ wil de VN de wereld sensibiliseren, de bossen in de kijker zetten en overal ter wereld het debat openen over duurzaam bosbeheer. In Vlaanderen zullen we niet vanaf de zijlijn toekijken. De Limburgse Bosgroepen nodi-gen geïnteresseerden in het bos en hun beheer(der) graag uit voor een kennismaking!

Wandel mee in een privébos Meer dan 70 % van het Vlaamse bos is in privé-handen. Daar zitten heel wat parels bij!Wil je die graag ontdekken? Maak dan op maan-dag 10, dinsdag 11 en woensdag 12 oktober samen met de eigenaar, de heren Spaas (Bree), Coolens (Houthalen-Helchteren) en d’Ursel (Heers), en de lokale Bosgroep een wandeling in zo’n mooi Lim-burgs bos.

Tijdens de tocht door het bos verneem je waarom er ingegrepen wordt en voor welke keuzes eige-naars soms staan. Aansluitend bij het thema van de Week van het Bos, staan de uitheemse soorten in onze bossen centraal. Niet alle exoten versprei-den zich op een agressieve wijze of zijn slecht voor de biodiversiteit ...

Opgelet: zorg voor aangepast schoeisel en regen-kledij! Voor kinderwagens en rolstoelen is het bos helaas onvoldoende toegankelijk. Schrijf je vooraf in via [email protected] of tel. 011 23 83 63. Pas dan ontvang je alle informatie over de exacte locatie voor elke wandeling.

WEEK BOSVA

N H

ET

zonder grenzen9-16oktober 2011

on

twe

rp:

Patr

ick V

an

de

n B

erg

he

, A

ge

nts

ch

ap

vo

or

Natu

ur

en

Bo

s

www.weekvanhetbos.behet volledige programma vind je op :

v.u. Dirk Bogaert, Agentschap voor Natuur en Bos, Koning Albert II-laan 20 bus 8, 1000 Brussel

een organisatie van in samenwerking met

‘t Limburgs Bosbelang digitaal! Hier kan iedereen steeds de recente edities online raadplegen: www.issuu.com/limburgs_bosbelang Het ledenblad van de Limburgse Bosgroepen valt elk seizoen in je brievenbus. Wil jij graag bomen sparen? Wens je ‘t Limburgs Bosbelang enkel nog digitaal te raadplegen? Geef dan een seintje aan jouw Bosgroepsecretariaat!

foto: Elliot Jordan

provincie LimburgUniversiteitslaan 1B–3500 HASSELT

limburg.be

nuttige adressen

voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

soort in de kijker Everzwijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

bomensymboliek De linde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

recreatie in het bos Mountainbikers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

bosbeleid De kapmachtiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

bosbeheer Dunnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

nieuws van de bosgroepen in Limburg LOP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Bosgroep West-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Bosgroep Noordoost-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Bosgroep Hoge Kempen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Bosgroep Limburgse Duinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

activiteitenkalender Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

34 | herfst | in dit nummerdriemaandelijks tijdschrift | oktober - nov. - dec. 2011

Nuttige websitesAgentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.beVereniging voor Bos in Vlaanderen vzw: www.vbv.beLandelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.beInverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.bewww.bosmarkt.be

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vra-gen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: •gratis en onafhankelijk advies over

het bos en het beheer ervan (bos-bouwtechnische, wettelijke, finan-ciële en administratieve aspecten)

•informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wette-lijke rechten en plichten zijn als

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken

•hulp bij het invullen van kapaan-vragen of het opstellen van beheer-plannen

•kaartmateriaal•adressen van houtexploitanten en

boomkwekerijen•coördinatie van de samenwerking

tussen verschillende boseigenaars.

BosgroepenAdministratief coördinator: ir. Lore Bellingstel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 13500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepenwww.bosgroepen.befax 011 23 83 10

Bosgroep Hoge Kempen vzwondernemingsnummer 874 667 014Coördinator: ir. Patrick Meesterstel. 011 23 83 23gsm 0475 46 04 [email protected] Ghijsens tel. 011 23 73 82

Bosgroep Limburgse Duinenondernemingsnummer 882 247 464Coördinator: ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19gsm 0478 78 07 [email protected] Houbrechtstel. 011 23 83 15

Bosgroep Noordoost-Limburg vzwondernemingsnummer 459 481 087 Coördinator: ir. An Piersontel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 [email protected] Rouffa tel. 011 23 83 30

Bosgroep West-Limburg vzwondernemingsnummer 479 742 895Coördinator: ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 [email protected] Olaerts tel. 011 23 73 28

Bosgroep Zuid-Limburg vzwondernemingsnummer 874 670 378Coördinator: ir. Karolien Van Diesttel. 011 23 83 25gsm 0473 88 53 [email protected] Hannosset tel. 011 23 83 20

Coöperatieve van deLimburgse BosgroepencvbaUniversiteitslaan 13500 HasseltProjectmedewerkers:Vera ReymenPascal Vanheesir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63fax 011 23 83 10 Agentschap voor Natuuren Bos, Afdeling LimburgDe visie van het ANB is‘Meer en betere natuur, bos en groen, samen met andere partners.’De uitdaging voor de toekomst is dan ook het uitbouwen van een part- nerschap met boseigenaars en Bosgroepen in elke provincie. Dat moet de schakel zijn tussen de Bosgroep en het ANB. Aanspreekpunt Bosgroe-pen, regionale Land-schappen en Harmonisch park en GroenbeheerJasper GoffinAmbtenaar Privé-bos:Koningin Astridlaan 50 bus 53500 Hasseltgsm 0479 54 90 09

Voeren

Houthalen-Helchteren

Op glabbeek

Genk

Neerpelt

Overpelt

Lommel

Hechtel-Eksel

Bree

Bocholt

Beringen

Ham

Leop oldsburg

Hasselt

Peer

Meeuwen-Gruitrode

Hamont-Achel

Kinrooi

Maaseik

Dilsen-St okkem

Maasmechelen

Heusden-Zolder

Zutendaal

As

Lummen

Herk-De-StadHalen

Diepenbeek

Tessenderlo

NieuwerkerkenAlken

Wellen

Kortessem

Hoeselt

Bilzen

Lanaken

Sint-Truiden

Gingelom

Heers

Herstappe

Tongeren

RiemstBorgloon

Zonhoven

Nederland

Luik

Brabant

Antwerpen