24
Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie Numere complexe, Cuaternioni ¸ si Aplicat ¸ii Andrei M˘ arcu¸ s http://math.ubbcluj.ro/ ˜ marcus/ Junior Summer University, 19 iulie 2011 Universitatea Babe¸ s-Bolyai Cluj-Napoca Facultatea de Matematic˘ si Informatic˘ a Andrei M˘ arcu¸ s http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

  • Upload
    others

  • View
    19

  • Download
    4

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatii

Andrei Marcus

http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/

Junior Summer University, 19 iulie 2011

Universitatea Babes-Bolyai Cluj-NapocaFacultatea de Matematica si Informatica

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 2: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Cuprins I

1 Numere complexeDefinitieIstoricPlanul complexRotatii ın plan

2 CuaternioniDefinitie si proprietatiRotatie ın jurul unei axe

3 Octonioni

4 Bibliografie

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 3: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Definitie

Numere complexe

x2 + 1 = 0; i2 = −1;

C = R× R

z = (a, b) = a + bi 7→(a −bb a

)(reprezentare matriceala)

conjugatul: z = a − bi

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 4: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Istoric

Numere complexe

Niccolo Tartaglia (1499–1557); Scipione del Ferro (1465–1526)Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 5: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Istoric

Numere complexe

Girolamo Cardano (1501–1576); Rene Descartes (1596–1650)Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 6: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Planul complex

Planul complex

Diagrama Argand: r =√zz , sin θ = y/r , cos θ = x/r .

Formula lui Euler: e iθ = cos θ + i sin θ; e iπ = −1.Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 7: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Planul complex

Planul complex

Caspar Wessel (1745–1818); Jean-Robert Argand (1768–1822)

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 8: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Planul complex

Euler (1707–1783)

Gauss (1777–1855)

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 9: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Planul complex

Carl Friedrich Gauss ın 1828

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 10: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Rotatii ın plan

Rotatia ın plan

(x ′

y ′

)=

(cos θ − sin θsin θ cos θ

)(xy

)

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 11: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Definitie si proprietati

Cuaternioni

Hamilton 1843: H = R× R× R× Rq = (a, b, c , d) = a + bi + cj + dk , undei2 = j2 = k2 = ijk = −1;

Gauss: ınmultirea cuadruplelor;

Lagrange: Teorema celor 4 patrate.

conjugatul: q := a − bi − cj − dk ,

norma: |q| =√qq;

q−1 = q/|q|2; q′ = q/|q| are norma 1.

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 12: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Definitie si proprietati

Cuaternioni

Sir William Rowan Hamilton (1805 – 1865)

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 13: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Definitie si proprietati

Cuaternioni

Reprezentare matriceala

q 7→(

z −ww z

)7→

a −b −c −db a −d cc d a −b−d c b a

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 14: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Definitie si proprietati

Cuaternioni: notatia vectoriala

q = s + ~v = [s, ~v ], unde s ∈ R, ~v = x~i + y~j + z~k

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 15: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Definitie si proprietati

Cuaternioni: notatia vectoriala

Fie

qa = sa + ~va = [sa, ~va] = sa + xa~i + ya~j + za~k ,

qa = sb + ~vb = [sb, ~vb] = sb + xb~i + yb~j + zb~k .

Avem

qaqb = (sasb −~a · ~b) + sa~b + sb~a +~a × ~b,

unde

~va · ~vb = xaxb + yayb + zazb;

~va × ~vb =

∣∣∣∣∣∣~i ~j ~kxa ya zaxb yb zb

∣∣∣∣∣∣Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 16: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Rotatie ın jurul unei axe

Rotatie ın jurul unei axe

Rotatie ın jurul unei axe; Olinde Rodrigues (1794–1851)

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 17: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Rotatie ın jurul unei axe

Rotatie ın jurul unei axe

Fie q = s + λ~v un cuaternion de lungime 1,adica |~v | = 1, s2 + λ2 = 2.Notam λ = sin θ si s = cos θ.Fie p = [0, ~p] un cuaternion pur. Calculam conjugatul lui p:

qpq−1 = [s, λ~v ][0, ~p][s,−λ~v ]

= [−λ~v · ~p, s~p + λ~v × ~p][s,−λ~v ]

= [−λs~v · p + λs~p · ~v + λ2(~v × ~p) · ~v ,λ2(~v · ~p)~v + s2~p + λs~v × ~p − λs~p × ~v − λ2(~v × ~p)× ~v ]

= [λ2(~v × ~p) · ~v , λ2(~v · ~p)~v + s2~p + 2λs~v × ~p − λ2(~v × ~p)× ~v ].

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 18: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Rotatie ın jurul unei axe

Rotatie ın jurul unei axe

Avem(~v × ~p) · ~v = 0

si(~v × ~p)× ~v = (~v · ~v)~p − (~p · ~v)~v = ~p − (~p · ~v)~v ,

deci

qpq−1 = [0, λ2(~v · ~p)~v + s2p + 2λs~v × ~p − λ2~p + λ2(~p · ~v)~v ]

= [0, 2λ2(~v · ~p)~v + (s2 − λ2)~p + 2λs~v × ~p].

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 19: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Rotatie ın jurul unei axe

Rotatie ın jurul unei axe

Inlocuind s = cos θ si λ = sin θ obtinem:

qpq−1 = [0, 2 sin2 θ(~v · ~p)~v + (cos2 θ − sin2 θ)~p + 2 sin θ cos θ~v × ~p]

= [0, (1− cos 2θ)(~v · ~p)~v + cos 2θ~p + sin 2θ~v × ~p].

Observam ca luand q = [cos 12θ, sin 1

2θ~v ],

obtinem exact formula lui Rodrigues:

qpq−1 = [0, (1− cos θ)(~v · ~p)~v + cos θ~p + sin θ~v × ~p],

deci p′ = qpq−1 este chiar rotatia de unghi θ a vectorului ~p ınjurul vectorului ~v .

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 20: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Rotatie ın jurul unei axe

Rotatie – forma matriceala

Fieq = s + ~v ;~v = x~i + y~j + z~k ;|q|2 = s2 + |~v |2 = s2 + x2 + y 2 + z2 = 1;

~p = xp~i + yp~j + zp~k ;

Atuncip′ = qpq−1 =2(s2 + x2)− 1 2(xy − sz) 2(xz + sy)

2(xy + sz) 2(s2 + y 2)− 1 2(yz − sx)2(xz − sy) 2(yz + sx) 2(s2 + z2)− 1

xpypzp

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 21: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Octonioni

O = H×H;

Definition

(p, q)(r , s) = (pr − sq, sp + qr)

x = (p, q) = x0e0 +x1e1 +x2e2 +x3e3 +x4e4 +x5e5 +x6e6 +x7e7e0 e1 e2 e3 e4 e5 e6 e7e1 −1 e3 −e2 e5 −e4 −e7 e6e2 −e3 −1 e1 e6 e7 −e4 −e5e3 e2 −e1 −1 e7 −e6 e5 −e4e4 −e5 −e6 −e7 −1 e1 e2 e3e5 e4 −e7 e6 −e1 −1 −e3 e2e6 e7 e4 −e5 −e2 e3 −1 −e1e7 −e6 e5 e4 −e3 −e2 e1 −1

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 22: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Octonioni

John Thomas Graves (1806–1870); Arthur Cayley (1821–1895)Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 23: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Octonioni

John Baez

The real numbers are the dependable breadwinner of thefamily, the complete ordered field we all rely on. The complexnumbers are a slightly flashier but still respectable youngerbrother: not ordered, but algebraically complete. Thequaternions, being noncommutative, are the eccentric cousinwho is shunned at important family gatherings. But theoctonions are the crazy old uncle nobody lets out of the attic:they are nonassociative.

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni

Page 24: Numere complexe, Cuaternioni si Aplicatiimarcus/for_students/pres_marcus-quaternions.pdf · Cuprins Numere complexe CuaternioniOctonioniBibliogra e Octonioni John Baez The real numbers

Cuprins Numere complexe Cuaternioni Octonioni Bibliografie

Bibliografie I

John Vince: Quaternions for Computer Graphics,Springer-Verlag, New York 2011.

http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/history/

http://en.wikipedia.org/

Andrei Marcus http://math.ubbcluj.ro/˜marcus/ Cuaternioni