1. NUTRIZINO FUNTZINOANutrizino funtzinoak lau aparatu ditu
digestino,arnasa,zirkulazio eta iraitzaparatuak dira:Digestino
aparatua: digestino aparatuaren funtzinoa da hartzen
doguzanelikagaiak mantenugai bihurtu eta ez doguzanak behar
kanporatu.Arnas aparatua: arnas aparatuaren funtzinoa da oxigenoa
gorputzera sartzeaeta karbono dioxidoa kanporatzea.Zirkulazio
aparatua:zirkulazio aparatuaren funtzinoa da oxigenoa eta
elikagaiakzelulei heltzea eta karbono dioxidoa eta hondakinak
kanporatzea.Iraitz aparatua:iraitz aparatuaren funtzinoa da zelulek
sortutako hondakinakkanporatzea.DIGESTINO APARATUAAhoa: ahoan
elikagaia sartu eta hortzekin murtxikatu eta mihinaren
txuarekinelikagai boloa sortzen da.Esne hortzeria:aurreko aginak
letaginak eta ebakortzak.Hortzeri iraunkorra: aurreko aginak atzeko
aginak letaginak eta eakortzak.
2. Faringea: faringeak ahoa eta heste gorria lotzen dauan hodia
da.Heste gorria: faringea eta urdaila lotzen dauan hodia
da.Urdaila: urdailearen haisera kardia eta amaiera piloroa deitzen
jako.Urdailean boloa urin gastrikoagaz nahastu egiten da eta kimoa
sortzen da kimoaheste meharrera doa.Heste meharra:kimoa, pankreako
urinakas behazunagaz eta heste urinakaznahasten da eta kiloa
sortzen da. Heste meharrean mantenugaiak xurgatzendira eta odolera
doaz eta zelula guztietara heltzen dira.
3. Heste lodia: gure gorputzak ez dauan mantenugaiak
aprobetzatu gorozkibihurtzen dau eta uzkitik doa.Heste lodiak bost
zati daukaz kolona, itsua, ondestea apendiziea eta uzakiaGURUINA
JARAITZEN DAUANSUBSTANTZIAKOKALEKUATXU GURUINA TXUA AHOAURDAIL
GURUINA URIN GASTRIKOA URDAILAHESTE GURUINA HESTE URINAK
HESTEAPANKREA PANKREAKO URINAK HESTEAGIBELA BEHAZUNA HESTEAARNAS
APARATUASudur hobiak: oxigenoa birikietara heldu baino lehen
oxigeno berotu hezotu etagarbitu egiten dau.Faringea: oxigenoa
eroaten dau laringera.
4. Laringea: faringea eta trakea lotzen dauan hodia da, han
ahots kordak dagozeta laringearen hasieran, epligotisa.Epligotisa
jaten edo edaten gagozanean zarratu egiten da, baina
oxigenoaarnasten dogunean epligotisa iriki egiten da.Trakea: hodi
bat da eta beste bi hoditan banatzen da, bronkieoetan.Bronkioak:
trakearen bi hodiak dira eta hortik oxigenoa birikietara eltzen
dabronkioak bronkioloak daukaz.Bronkioloak: bronkioloak bronkioen
amaieran dagoz eta bronkioloen puntetanalbeoloak daukiez.
5. Albeoloak: albeoloetan gas trukea egiten da.ARNASA
PROZEZUAArnasketa mogimenduak:arnasgora eta arnasbehera da, gure
birikietanoxigenoa sartzeko eta urtetzeko mogimenduak dira.Gasen
trukea: biriki albeoloetan gertatzen da.ZIRKULAZIO APARATUABIHOTZA:
ezkerreko aurikula eta bentrikulua daukaz eta balbula
mitrala.Eskoiko aurikula eta bentrikulua eta balbula
trikuspidea.
6. ARTERIAK:odola bihotzetik organo guztietaraODOL BASOAK:
BENAK:odola gurputzeko atal guztitik bihotzeraKAPILARRAK:arteriak
eta benak lotzen dauzan hodiakODOLA: PLASMEA: likido horixka hor
fotatzen dabe organo guztiak.ZATIAK: globulu gorriak, globulu
zuriak eta plaketak.GLOBULU GORRIAK:oxigenoa eta karbono dioxidoa
garraiatzen dabe.GLOBULU ZURIAK:infekzioetatik babesten
deuskue.PLAKETAK:zauri bat dagoenean horra doaz odol gehiago ez
galtzeko.
7. ODOL ZIRKULAZIOAODOL ZIRKULAZIOAREN FUTZINOA: odola
gorputzeko organo guztietraraheltzea eta horretarako bi zirkulazio
daude: birikietakoa eta orokorra.Birikietakoa: biriki bena eta
biriki arteria dagoz,biriki bena birikietatikbihotzera doa eta
biriki arteria bihotzetik birikietara.Orokorra:bihotzetik gorputz
gutira doan arteria, aorta arteria deitzen da etagorputz guztitik
bihotzera doan kaba bena deitzen da.SISTOLEA ETA
DIASTOLEADIASTOLEA:erlaxatu egiten da eta benetatik datorren odolez
odolez betetenda.SISTOLEA:bihotza uskurtu egiten da eta odola eta
arteriara bueltatzen dau.
8. IRAITZ APARATUAIRAITZ APARATUAREN FUNTZINOA: izerdi
guruinetik eta gernu sistemetiksubstantzi toxikoak eta hondakinak
kanporatzea.GERNU SISTEMAKuntzurrunak: baba formako organo bi dira,
horren egonkizuna odola iragazteada, organismoarentzako toxikoak
diran hondakinak erauzteko.Uretarrak: hodi bi dira,
kuntzurrunetatik gernu maskuriara doan bi hodi dira.
9. Geru maskuria: organo gihartsua da, hor gernua gordetzen da
uretreatikkanporatu arte; gernu maskuriak esfinter bat dauka,
maskurian litro laurdengordeten da.Uretra: hortik gernua
kanporatzen da.IZERDI GURUINAIZERDI GURINAREN FUNTZINOA:Azalean
izerdi guruinak dagoz bi gauzaegiten dauz substantzia toxikoak
ezabatu eta gorputzaren temperatura bajatu.Substantzia toxikoak:
substantzia toxikoak ezabatzeko izerdia sortzen da.Izerdi guruinen
didez gorputzaren temperatura kontrolatzen da.Azalak atalak daukaz:
dermisa, epidermisa, ulea eta izerdi guruinak.EGILEA: NAIA
10. Geru maskuria: organo gihartsua da, hor gernua gordetzen da
uretreatikkanporatu arte; gernu maskuriak esfinter bat dauka,
maskurian litro laurdengordeten da.Uretra: hortik gernua
kanporatzen da.IZERDI GURUINAIZERDI GURINAREN FUNTZINOA:Azalean
izerdi guruinak dagoz bi gauzaegiten dauz substantzia toxikoak
ezabatu eta gorputzaren temperatura bajatu.Substantzia toxikoak:
substantzia toxikoak ezabatzeko izerdia sortzen da.Izerdi guruinen
didez gorputzaren temperatura kontrolatzen da.Azalak atalak daukaz:
dermisa, epidermisa, ulea eta izerdi guruinak.EGILEA: NAIA