(~L ou6,od)

iiiOOOOOOJnnnn!l

SOI-l! v . .L'1VW

~aJJ"JPJ:!H I I

r -1966l l 1 nJqwe~!O nJqW8J\O~~

"\· \...;; • •••·••••••••••••••••••·••••••••••••••••••••••••• ••••••••••••.•• :I.L~. -•. ~rt .... : ... u; .. tt ..... : •. a~;J' ... a;. Jjl / .

Glle:Ziez Huttaf, Darba waqt harga tai-Kiabb Huttaf sibna fianex fil~liamrija,

u konna qed in:Zommuh ftit f'idejna halii naraw il-mod kurjuz kif jiccaqiaq. Jien u nispjega xi haga dwaru, semmejt !i 1-fianex huwa annimal selvagg.

Fil-pront it-tifla li kienet qed izzomm il-nanex lura bil-girja.

"X'gara?" staqsejtha. "Ma jmurx jigdimni!" qaltli b'gi'lajnejha mberrqin. ~-" , ~, ,' " " ..! Lr 1\ I •• " • • • •• 1\ Jlgumen.! ov~e.a 1-fianex JIQdem! tbiSSimtllha J!9n. ~ , .:: _, "M'gnadekx kemm gfiedt ii dak annimai selvagg?!" wigbitni t-tif!a.- ;'

Editorjal Alibarijiet Mid-Dinja ... Tisliba bl-lstampi Nifirumbjaw fuq Hsturnell lttri Poeiija/Gallery Rapport World BirdWatch 95 Noturalment Attivita Rokkont Niltaqgnu ma' Manuel Mallia Avvii Ritratt Messagg

Cistu lsfor

f<ac'c'ala ta' Quddiem Narcis (Narcissus tazetta -French Daffodil)

pag 2 pag 3 pag 3 pag 4 pag 5 pag 6 pag 7 pag 7 pag 8 pag 8 pag 9 pag10 pag12 pag12

Wal'lda mill-isban fjuri tax-xitwa, wanda mlll-i~tar li jfunu u b'xorti f1azina waflda mill-iktar li jinqatgnu "gnal gol­vazett". Minnabba t'hekk in-narcis mhux qed jitllalia jagnmel iz-zerriegna u jinfirex. U ftit ftit qed nitilfu minn Malta fjura tai-genn. Fluttaf, T AQTGMUX NARC IS.

selvagg tfisser feroci u perikoluz. Tant hu hekk li meta xi nadd nghajruh selvagg! !mma meta

nitkellmu dwar is~seivagg fin-natura, inkunu rridu nfissru jew pjanta li jgfiixu

minghajr 1-ghajnuna tal-bniedem. U ma jrabbuhx in-nies!

B'hekk il-qamn li ji:Zra' u jsaqqi 1-bidwi mhuwiex selvagg. lmma 1-peprin li jikber

wafidu qalb ileqamli huwa selvagg. _ lssa agnmlu rezoluzzjoni ghas-sena · 1~

gdida: Meta tarawfiaxix li jkun kiber wahdu nien jew rna' genb ta' triq, u tkunu se tgliidu "naxix fiazin", ftakru li fin-natura m'hemm xejn li hu fiaiin, u gflidu "flaxix selvagg". lnkella tismaghkom xi busbie:Za ... u tigdimkom!

II~Milied u s-Sena t-Tajba, gf'leziez membri. Ulkom u lill-familji tagflkom!

~:;.\ Victor Falzon k-r<'·' .

tl\l!t.utv110 ,_ -;/<'_.-·; •• Ed1tur -""'~.,,'1.11111/ilt ?(\\ '~"'"''l"' 'f' It .,_..,,., -

' \

Working Group Klabb Hullaf Silvana Ag1us, Isabella Borg, Robert Borg, Audrey Chetcuti, Norman Chetcuti, Desiree Falzon (Cer), Victor Falzon, Margaret Muscat

@ Klabb Mutt a! huwa Haqsima ta' Birdlife Malta MOS gnall-membri ta' taflt 1-14-il sena.II-Kiabb jorganizza liargiet !il-kampanja, zjara! f'riservi naturali, talks, video-shows u anke xogliol ambjentali. 11-Kiabb jippublika n-newsletter-magazin "11-liuttafa" kull xahrejn gnall-membri, u jipprodui::i liendawts u loa nob glial waqt 1-attivitajiet 11-Kiabb gnandu wkoll numru Ia' Grupp! Lokali. S!iubija fi Klabb liuttaf hija Lmi fis-sena.

Pubblikazzjoni Ia' Bird Life Malia MOS POBox 498 Valletta CMR 01 Tel 230684/250229 Fax 225665 Materjal mill-magazin 11-19uttafa jista' jigi kkupjat clment li jissemma· s-sors. Stampat gnand Poulton's Print Shop, Novembru 1995

Name:

I am a ~-~ ~--~ L __ l a boy L __ _j (tick box)

Please send a recent photograph of can. should hear from us within 6 weeks. We wm try to match you with another young person with similar interests. We'll send your address to your

. penfriend and theirs to you. it's for to get to I know each other - and that's fun of it.

11-ftutta!a is the bimonthly magazine of Klabb f!uttaf the junior s:::ction of Bird Lite Malta MOS

here have aU

--~~~---~the hunters

one?'' Dis-sena fl-ltalja 800,000 kaccatur geddu 1-licenzja tal­kacca X'biza' ta' numru, hux! lrnma emmnuni: din kienet alibar tajba! Anbar tajba gnaliex? Gnax 10 snin ilu, in-numru kien 2,000,000! U fi Franza gara 1-istess! Gnaliex qed jonqsu daqshekk? Gnax fl-annar in-nies qed jindunaw li 1-kacca rnhi xejn fllief qtil u nela najja. Hekk hu, hbieb. ta' Rambo beda t-triq tan-nizia. Nawguraw !i Iii Malta ma

'=..-~ .. /'r~ ~~~- I . ~~-I --- 11/). ~ " ~

Se. na ilu semmej-~~-!fl 1'\.\t · 1 /~) nilkom ii-Par =---::::--- '1 - ~ \'; J . ~/ Avian, skema ta' ~ -~ /fT'"' .~ fl b' b ; I ' L - ·7/C/ "-'· , 1e .a -pmna .._,....__ __ . ~ , gf1 al tf al u ir7-r----=;;=::.~=:· zgnazagn li rna' arnbjentalisti ta' rnparhom minn pajjizi different\. Sirna nafu ii sa Marzu i 995 kienu dig a f1adu ser1em 3000 run, fosthom 39 membru mirm K!abb Din 1-aflbar heggitna nerggnu ngibu r-riklam

din i-iskema, u mill-gdid innajrukom tiefldu sehem. Minn skemi blial dawn tistgnu ta~Jlimlu glial tulliajjitkom! Glia!hekk nudu fotokopja ta' dii-formola, imlewha u ibaglltu d-dettalji tagflkom Iii:

PAR AVIAN YOC The Lodge, SG19 2DL • UK

M'ilux flarbu zewg grawwiet tat-toppu

(crowned crane) minn Sant Anton, u wara li

qagfldu ftit, nii.lu fil-gnien ta' kunvent tas­

sorijiet. Zewg kaccaturi li

~

iii~

I'm

rawhom niiiin qab:tu 1-najt + u danlu glialihom. Grawwa ,~' A ;

inn hom flarbet, imma 1-ofira ... qiegflda '"' - _8_ il~ m ,9~-v~tr I~ a! -~ik_li ,narbet instabe~ ~ J • ., J ~U.A ~i l'luet •UrC~ oanL Amun, muna XOKK .ill! • 4'": - -:.

kbir fuqha, u ma damitx 'i! ·~r:r.>;, _ · ' ··~:tij \ ma mietet ukoll. r~~~,£ ~~

Ta' 1-istrixxi a tisparixxi

tigra kuljum.

6

11

mansuba minn Norman ChetcuU

'1----, u D 0 r--lCJD

D[JDO n n L__j L __ _j

Novembru - Dicembru 1995

lbda minn fuq nett u komp!i nleiei kaxxa kaxxa, mix-xellug gflal-lem!n, sakemm Umia d-disa' kaxxi grizl

nncJ nllnl-lr--loo 0 ~-~ 1-1 ~~ l D' rl [] ,-,

_j LJ L_l LJ -- L_l -- LJ ~~~Jo~~ ~~~~~ ~ or-l L_Jl_~LJ~~ ~~~UU ~ JU

0 DOOCJCJO 0 DOOOOQO 0 00000

nu!'ln 11 11 , _ __J L_l '----1 L_j L_j 0 ll II 1 lr--, --------,

[]00

e[

j--;1-k~~.xi I . QfiZI

I jiffurmaw dan I·

1 gnasfur. 1 X'inhu?

IL-J=luttafa Novembru - Dicembru 1995

Fi!~l'larglet tai-Muttafa ii gl'laddew !ltqajna ma' basta tipi ta' ghasafar. Semmejna speci II jefltiegu ambjent mhux mittiefes, u semmejna ohrajn II tghallmu juzaw il-bl!ettraffikuzi u mdahl'ma taghna bliala t~tieni dar taglihom. naghtu liarsa lejn wiehed minn dawn ta' 1-ahflar: Hsturneil..

L-isturnell huwa ftit izghar minn liamiema, u mill­bogliod jidher iswed tuta. Mill-vicin, madankollu, ninnutaw tikki bojod rna' gismu kollu u lwien li jkangu fil-vjola u 1-atidar. !t-titjira hi mgliaggla u flafifa u kontra x-xemx gtiandu silvvett trijangolari. Munqaru tawwali u matnazz: dan glialiex 1-isturnell jiekol kwazi kollox, bi preferenza gnal insetti u dud.

L-isturnell hu gflasfur storbjui: immens, u gieli jqatta' granet snan fuq 1-arbli tat-televixin isaffar u jzarzar. Gtiandu wkoil hila kbira I! jimita i-gnajtiet ta' tiafna gliasafar: glialhekk attenti ftuttaf qabel ma tiktbu li smajtu xi gliasfur rari!

L-isturne!l huwa komuni sew fil-pajjizi kollha fejn ibejjet. !flobb ii:omm qrib il-bini u fil-fattjibni 1-bejta f'xi nieqa bejn il-gebel. F'Malta narawh 1-aktar fix-xitwa, bejn 1-aliliar ta' Settembru u Marzu. F'dawn ix-xhur 1-

isturnell jidher dejjem fi qtajja', jig ifieri grupp gliasafar !i jqattgliu 1-jum

ifittxu 1-ikel, jinfmslu u jistrienu tlimkien. X'aktarx li dawn ikunu qtajja' zgnar, izda f'postijiet tajbin, blial xi xaglira kwieta jew masgar zebbug gieli niltaqgliu ma' eluf f'qatgna wanda.

Meta 1-gnasafar jingabru fi qtajja' dan ifisser wens glialihom, minflabba li

lilllilllllli!llllllloilill1liil!li""'- flimkien anqas hemm periklu

1-lL .

.

xi predatur bnal qattus, seqer jew bniedem. Fil­fatt 1-ewwel flaga li jitgnallmu berdwocers hi kemm huwa dlfficli li tersaq lejn qatglia sturnell; ku!i qatglia jkollha 1-gllassies, li xogniu hu li javi:a Iii sllabu li gej 1-gllawg! Bil-lejl il-bzonn ta' wens jizdied, u glialhekk insibu li 1-isturnell jingabar fi qtajja' enormi f'sigar kbar f'nofs il-bliet. ·

Glialhekk kull filgflaxija naraw eluf ta' sturnell jerliulha lejn ii-Belt, jew lejn Birkirkara jew lejn ii­Hamrun. Filgllodu jerga' jinfirex fi qtajja' zgliar.Ta' min jgnid li 1-isturnell qed jizdied f'xi pajjii:i godda, fosthom 1-Amerka fejn iddafllial mill-bniedem f'dan is-sekiu, u llum kullimkien tara qtajja' ta' sturnell jitflalltu ma' 1-gnasafar Amerikani.

L-afljar anbar nallejtha gliall-anliar. lx-xogliol kbir li taglimel ii-Birdlife Malta favur !-gflasafar (u li intom bllala membru gliandkom sehem minnu) qed ilialli 1-frott. Fl-1994 1-istumell bejjet gliall-ewwel darba f'Malta*, u lcgrawnd tax-Xagnra tai-Furjana laqa' fih erba' friell jiffittaw lill-genituri tagflhom gnall­ikel!!

Fl-aflliar 1-isturnell nistgflu ngawduh is-sena kollha. Nanseb li kieku dawk il-friell setgflu jitkellmu, 1-ewwel kliem kien ikun: Grazzi u Prosit, Fluttaf!

Malti: Stu.men Ingliz: Starling Xjentifiku: Sturnus vulgaris

•Ara ll~flutta!a Nru3- Lulju Awwissu 1994

Mark Falzon

Gtlai:ii: Edltur, Nixtleq ng'l"ildlek 11-magaiin

li qieglied tagflmei u prosit Filgflodu kmieni nisma' flafna sparar u

nara flafna kaccaturi sejrin gflall-kacca jew gejjln darhom b'xi tal-priza fil-basket X'nista' nagflmel biex Iii dawn in~nies, gliax meta ngnidi!hom toqoglidux

min jibbalzmahom ghax "free ti tagflhom.

Jekk jogligbok tista' tgf'lid!i x'i d nagflmel? Gra:zzi

Farrugia

Karl, Grazzi ta' 1-ittra tiegf1ek.

nafna xl moss meta tara il-gmiel ta' tajr jinqered gnal xejn b'xejn. X'tista' tagflmel?

Ara, ii zgur m'gnandekx tagf1mel huwa li tipprova tienu r-ragun mal-kaccaturi.Gnalxejn! L-aqwa biex xi darba neflilsu nies bflal dawn !i timtela ambjentalisti bnalek.

Mela ibda najjar Iii snabek, nutek u 1-kugini jidnlu mernbri fi Klabb Fluttaf, u forsi lill-genituri u zijiet fit-taqsima tal-kbar ta' Birdlife Malta MOS. !ktar rna tikber 1-Gnaqda tagnna, iktar ikollha sanna biex inwaqqfu 1-qerda tan-natura.

lkteb fii-gazzetti u fir-rivisti tat-tfal (bfla.l Sagntar), semma' i-opinjoni tiegnek u najjar qarrejja jissieflbu fgflaqdiet ambjentali.

Jekk sadanittant tara min jikser il-!igi, bnal meta sernmejtli t-tajr tal-priza maqtul, dejjem tista' tirrapportah lill-pulizija specjali (ALE) fuq nurnru 240707. lmbaghad jiendu 1-azzjoni huma.

Taqtax qalbek, Karl. Gfmd jigi zmien meta filgf1odu flok

sparar tisma' 1-gnana ta' 1-gnasafar!

Editur 11-Huttafa fiuttaf

Birdlife Malta MOS POBox 498 letta 01

L-Editur

f\lovembru - Dicernbru 1995 llAiuttafa ~~

Gnazlz Editur, Ftit ilu tlajna

Gnawdex u morna Zebbug. Fit-triq !!manna seqer fuq arblu tad-dawl. X'flin sema' 1-Tioss tal-vann, m-pront fetafl gwienafl u beda fuqna. Klenet H~wwel darba li rajt seqer itir u lmsahflra ld-dehra sabilia~

Annallse

Gnaziza Annalise, Gflandek ra.gun! Seqer huwa meravilja tan-natura!

L-Editur

Gliaiii Editur, Kemm liadna gost 11-libieb tieghi u jien meta

gejna 1-Gfladira biex naraw 1-gflasafar! 11-genituri tiegtil gab una hemm meta gf'lalaqt snini. Kellna x~ xorti li naraw kwakka (night heron), gawwija prima {y:ellow~legged gull) u tliet g'l"iasafar ta' San Martin (kingfisher). Wara, is-sur Paul Portelli bil-pacenzja dawwarna mal-post u wrlena spanjulett (kestrel) ferut.

Grazzi ta' kollox David Oscar Vella

Attard

Gnaziz David, Idea vera tajba li nhar gneiuq sninek fladuk zjara

fir-riserva naturali ta' 1-Gnadira. M'gnandix dubju li nadt Jien iii mmur 1-Gnadira gnal dawn 1-annar 1 sena, u xorti gnadni dejjem inkun ecitat x'f1in innares mit-tieqa tal-najd u nibda s-sigar u truf 1-

gnal xi gnasfur interessanti! Nawguralek zjarat u aktar gnasafar!

L-Editur

Sigra hajja ghall-Milied! 11-MIIied rega' maghna. Hekk kif jaqleb

Dlt'!embru jibdew jizdledu s-slgar lmzejnin fid-djar tagl'ma ... u jonqsu s-slgar ta' gl'lamla

mill-kampanja Maltija!

fiafna familji nadu 1-vizzju ikrah li ta' kull sen a jqacctu xi sigra mdaqqsa taz-Znuber jew tac­Cipress. lmbagflad, wara ii juzawha bliala sigra tal-Milled, jarmuha qisu qatt makien xejn.

lkun flafna anjar jekk flok inqa66tu s-sigar nuzaw sigar liajjin, li jinxtraw mill-mixtla tai­Gvernjewmili-liwienettal-pjanti. Waraiijgliaddu 1-festi wielied jista' jzomm is-sigra fil-qasrija u juzaha glias-sena ta' wara. S'intendi, sakemm jerga' jasal Milied ielior, din gnandha tini:amm f'post fil-berali, tissaqqa ecc.

Dawk li jridu jagntu rigal lill-ambjent Malti jistgliu jfla'v•.tlu s:sigra fil-gnien ta' 1-iskola jew x'imkien fil-kampanja. Minliabba li s-sigra tkun drat 1-arja snuna tad-dar, wielied gnandu jlialliha xi erbat ijiem f'post iktar frisk (ez. fil-garaxx) qabel iliawwilha fil-beran.

Jason Aloisio

(Nota: Araw ukoll ir-Ritratt Messagg pagna12)

Ko~ordlnatu~Jz··~g~~s Scicl~n~i't1 Silvio Scicluna leaders pri.rajri:. lsaiJella Borg, ·::Grace Camilleri, Graziell~lFenech, ·l\Jiari}Ci Fene~h;::Mah~a Grech MOST/}." ', ' .•. :::::\:·:(:: ..••.• , ""' •. Ko~ordinaturi: Mark\Gaudi:d Carmen VeUa

~~:~~~ohrajn: J~,;~:~n v~~:~r-~.~:~.:i·;· .... :·:: \, Komordinaturi: .Ja$on•Aiol$iO u .. Mark .Falton Lead~ts Qfl.rajht'::iAP i.t~····'$,'i&rij~t, ... ca·!dqh Mercieca, Rosierr~··Mercie~a •... ~Qlltt.!~)?ii:Zfrto. .· RABAT ·•\,. ,;:: ····:,:::;-· :: } .:i /•'' ....... ,.· Ko-ordimiluri: Audr~y C,tietcutl u tjdrman Chetcuti Leaders otuii}n: ... ~ih/aria Agiu§, ... ···Robert Borg,

····:·.·. .,.· ..

ghal darb'ohra wasai i famuz PARTY tai ... MiUed tal .. Klabb, kuU se i r u isban mi n ta~ abel. ..

• Lognob, rebh u rig ali! e X orb, ike I u helu! • Dwejjaq u biki!

(min jigix!)

Ejjew ga'vAJdu maghna fil .. kwiet luahnar attivita tas­sena! Kwiet? Xi kwiet? Xi hadd semma~ l .. kwiet?!?!?!

r~~l 0 0 0 +--I ~ T FOSOS ~-£_000

TRIO SAN PUBLIJU ---Data: 20 Dicembru Post: Skoia Primarja Furjana Flin: 6.30pm - 8.30pm Prezz: lm1.50 (fil-bieb)

-··-1,-<rl//..--- .-I/,. ,• •rtff'/./// •11/f

~agfJdli. fl-ann.ar! ;ont i~i. sk~$ n1ppass1gga waraJh tapars1 rnhux rnonnm f1h. U hu, bei.gnan u kurjui: fl-istess nin, kien qed izommni dawk 1-glioxrin pass 'il bogliod rninnu. Fl-annarliallieni

,.Lnf.lrsaq. Nanseb kien induna li dil-naga goffa riesqa lejh (jigifieri jien) ma kinitx perikolui:a. Rabba 1-kuragg u qagnad jitbandal fuq fergna busbiei:.

Waqaft gliaxar passi 'I bogliod minn aal-gmiel ta' ,<, bucaqq. Caqcaqli wanda qasira imma qawwija.

Qabez glial fuq biata kollha iikeni sofor u suwed, u .. ,. q;;~ ii-Tiin ezatt liarget ix-xemx minn wara s-sliab.

Waww, man! Bis-slowmowxin teilajt il-kamera ,,, ,m'gliajnejja u qabel ma ttappanli n-nucca!i bl-.. ·.· . ecitament, gbidt!

ro ~ ·x ~ ......

Ziffa liarrket il-bsaten nexfin ta' 1-gnansar, u 1-bucaqq

sparixxa.

Gbart il-basket tal­karnera minn fejn kont tlaqtu, u fil-pront nifditli mnienri riha qawwija: il­anwa, fil-fixla tal-bucaqq kont tlaqt il-basket fuq pjanta tal-fejgel, u issa

donnha riedet tpattihieli billi ggenninni bir-rifla!

lmxejt lejn il-wied u Tiarist lejn is··snab ftit skur tiela' lejja. Ajma nej, tgnid rnaniddubbawxxixawerb'xejn?

Smajt tisfira qasira fuq rasi u gnadda gliasfur. lttrumbjajtiu. Malvizz! lmbagliad aktar tisfir, u aktar imlievez. Hmistax jew sittax. Wiehed minnhom kien - kif ngliidu anna 1-berdwocers - irndamdam! Xi kaccatur Chuck Norris irndejjaq ma kienx jaf jimmira bizzejjed Kornplejt rniexi.

F'gnalqa zdingata kienet gnaddejja partita futbol! Kudirrossi suwed kontra zizkabojod! Referee: bucaqq tax-xitwa. Kummentarju: zewg pitirrossi gnaddejjin ifaqqgnu rna jaqtgliu xejn, wielied jipprova jitfi lill­ienor. Waqaft wara tint nitpaxxa. Kien hemrn rna' 1-gnoxrin nitta gflasfur jitbellhu u jiggerrew, u ma domtx rna ndunajt gnaliex. 11-post kien infestat nemel irqaq, itiru sliaba snaba. L-gnasafar k.ellhom testa, specjalment iz-zizka. Jigru, itiru, jibbrejkjaw f'nofs titjira

b'denbhom miftun biex juru x'denb ta' kiesan gnandhom!

~ llllllllllilillll

I :rr

' llll!lllllllilllll

~

· lllandja pitirross fuq ic-dnt. rtdejja! Subgliajja mill­gdid bdew jikluni gnall-kamera. Teliajt il-kamera m'gnajnejja u zammejt in-nifs. 11-pitirross qagndli, anzi bnal xi mudell beda jdur u joffrili 1-angoli ko!lha, filwaqt li jfaqqa' wanda f'wahda. Jien bdejt infaqqa' (ritratti!) iktar minnu, u nadtlu xi tmienja sa ma gnodosli wara 6-Cint! Kont ternan se ntir, rari kont daqshekk b'xortija fir-ritratti.

Qatra xita fuq in-nuccali, u dafinar iitame~~ ~~~­basket. Tliet qatriet onra. Hawn anna! insejt il-"logliba futbol" u mmirajt gnal hofra f'genb ta' rdum baxx tal­franka. Dnalt fiha, u fil-pront nareg sparat kudirross iswed. Miskin kien ukoll qed jistkenn hernrn gew, u bla ma ridt gerrixtu! Heqq, jien kieku xtaqtu baqa' rniegni, kien hernrn postgnal tnejn.lmrna murfehmu!

Qgfladt fid-dahla nara x-xita niezla, u kif narist 'il fuq rajt qatgna gnasafar kbar skuri jtiru bil-mod f'linja rniksura. Gnarafthom qabel ma ttrumbjajtilhom: kienu ndax-il russett griz. X'jimpurtahom dawk mix-xita niezla, dawk ma kellhornx kamera x'tixxarrbilhom, b'dawk ir-ritratti prezzjuzi fiha!

Ma kinitx lialba qawwija blias-soltu ta' Novembru. Waqfet u Tirigt. Xammejf mill-ewwel ir-rifla ta' blat u Tiamrija u pjanti mxarrbin. Wanda mill-iktar irwejjan li jtellgliuni 1-genna!

ld-dawl iss a kien batta u r-rin bedajitqawwa u jiffriska. Dawwart denbi u bdejt miexi lura lejn ir-ranal. Waqaft nigbor ftit zerriegna ta' 1-ghansar gliall-gnien ta' 1-iskola. Mill-basket flrigt il-bott vojt tal-film biex nitta' z­zerriegha fih.

Waqaft inliares skantat lejn il-bott. 11-bott ... ma kienx vojt! Kellu fih film gdid tar-ritratti! Hekk hu, il-film li suppost kien ... fil-karnera!

If·

tai-berdwo6ing, berdringer.

X'tagilmel ei:att fil-berdringing? Fir-ringing jinqabdu 1-gflasafar bi xbieki jew mezzi oflra, li ,ma ssirilhom flsara jittindulhom diversi qisien u jitpoggielhom curkett zgflir tal-metal! fuq sieqhom.

X'tagflmel b!-gliasfur wara II tirringjah? Ngflidlu Caw u nitilqu! lr-ringer mhux bfian-nassaba, li jzommu gflalihom 1-gflasafar !i jaqbdu.

Gf'iallex isir dan Hstudju? Billi dan 1-istudju jsir fid-dinja kollha, xi drabi aflna naqbdu gfiasafar li jkunu gew irringjati barra minn Malta. B'hekk inkunu nafu 1-gnasafar minn fejn jigu u fejn imorru. Nitgnallmu wkoll kemmjgflixu 1-gflasafar, kif ibiddlu r-rix u elf flag'oflra.

" . \1 •• .. . \

16-curkett jitqiegned ma' sieq 1-gnasfur b'galbu kbir u b'gnodda specjali. B'hekk 1-gnasfur ma jweggax.

'\,

Novembru - Dicembru 1995 IL -rluttafa /~~ .

16-curkett iko!lu fuqu numru u Malta miktubin zgnar nafna.

tal-Bird life

A!lura c-curkett ma jdejjaqhomx 1-gnasafar? lc-curkett ta' nju liafna, li ma jissaddadx, u mas-sieq rnerfli. Ma jtellifx li!l-gnasafar gfla!iex biss ta' gramma!

Jekk l~gnasfur diga jk:ollu (:urkett x'tagnmei? F'dal-kaz jittiendu n-nurnru ta6-·curkett u 1-pii: ta' 1-gflasfur, imbagnad jigi nfurmat kien qabdu 1-ewweldarba. Metagnasfurb'curkettta' Maltajinqabad barra, jibagfltu jgnidulna wkoll.

X'lslr bit-tagnrif li tigbor waqt ir-ringing? ir-ringing huwa mezz ta' studju dwar il-passa ta' 1-gflasafarfir-regjun tai-Mediterran. Aflna nief1du sehem fii-"Progetto Piccole lsole" li jsir kull sena fuq nafna gzejjerzgflarfil-rv1editerran. Nagnmlu 30 gurnata shan mir-rebbiegf1a nirringjaw kontinwarnentfuqKemmuna. lt-tagflrif !i jingabar jinbagnat i-Universita ta' Bologna fl-ltalja, !i mbagflad jippublikawh fi studju snifi. Hemm flsieb ii fis-snin li gejjin isir studju simili fiz-zmien tal-

harifa.

X'lnhuma 1-alijar liinljiet ghar-ringing? Jiddependi x'gflasafar trid tistudja. Generalment filgflodu huwa afljar biex

taqbad gflasafar tal-passa li jkunu waslu matul il-lejl, u r­

ringer ikun lesta x-xbiek tiegflu ezatt qabel rna jisbafl. Fil-gnaxija

huwa anjar gflall-gflasafar li jkunu

IL-l=iuttafa Novembru -Dicembru 1995

sejrin jorqdu f'xi post partikolarL

an il-kaz ir­ringer jarma x­xbiek wara nofsinhar u jdum

l1emni sa majidlam.

Jal"'asra 1-gliasfur ma jweggax max-xibka? lx-xbieki li nuzaw anna r-ringers rna jwegggflux lill­gflasafar. ry!eta 1-gllasfur jidflol fix-xibka jaqa' fi ta' but u r-ringer ikun pront ineflflll-gfiasfur.

Giell qbadt gl"'asafar bf'lal kuccarda? L-gflasafar !i naqbad ikunu kwai:i kollha igfiar bflal pitirrossi u fluttaf, imma xi drabi naqbdu xi gflasafar ikbar isfar jew xi daqquqa kafila.

Kemm ikunu ix~xbiek?

Hemm diversi qisien li jvarjaw mlnn xi sa xi 18m, b'gfloii ta' 2.5m.

Hemm modi ie1ior kif tirringja? Barra x-xbieki jintuzaw ukoll "maze traps" gnall­gflasafar tal-plajja. Dawn 1-gnasafar iflobbu jimxu xifer 1-ilma jfittxu d-dud, u jibqgnu defllin fit-"trap". Meta jkunu dafllu rna jsibux minn fejn joflorgu. lmbagflad ir-ringer jenlishom hu.

Allura kulfladd jista' jsir ringer? Min jitflajjar irid i-ewwei ikun tgflallem sew jagflrat i­gflasafar. lmbagnad japplika gliand ii-BirdLife gnal permess biex jibda jitliarreg f'dan 1-istudju. lmbagnad jaqbad ma' ringer stabbilit li jonorgu miegnu biex jittrejnjah. Min japplika irid ikun gnalaq 15-il sena.

X'kien 1-aktar gf'lasfur II 1'1adt gost tirringja? Flafna gliasafar tawni gost kbir, per ezempju meta qbadt gallina (woodcock) li kienet it-tieni wanda li qatt giet irringjata Malta, jew ii-bumunqar (scarlet rosetinch) li hu rari nafna. lmma 1-aktar specjali kien il-great spotted cuckoo, li qbadt Kemmuna u li kien 1-ewwel darba li gie rringjat Malta.

Grazzi Manwel, u nawguralek ringing tajjeb!

r•••••••••••••••• : "J{~Passa ta' qtiasafar" I - ~ ~--~ , T 4511! I JJ /

I I I I I I 1:..-(~~ / I I,~ . I

·y~::-. ..· I I. ~~ . . I I . · I I ,! I I Ktieb bil-kulur li jispjega I I l-miraklu tal-passa. I

I G.h l··k... I.Ej I · · I ~

I T . li I --a 1. ak.'

: b 'xeJn ii : jekk iddanhal membru : i I gdid fil-Klabb Muttaf! I ~ I I ·E I Imla dil-formola u ibghatha lil I .9

• ·N I Dahhal Membru Gdid Klabb Muttaf I ~

"" I BirdLife Malta MOS I ~ I POBox498 Valletta CMR01 I ';

~----------------·· ~ I I ~ I I ~ I I ·5 I I ·~

I I ~ <!)

: Dettalji tal-mernbru 1-gdid : .....,

liam: I : lndirizz: :

I I I I

:Tel: : I Dettalji tieghi • I I . .. I 11sem: · .. ·.· . 1 : Membership number;p{ j :

I Ma' dil-formola gliandek issib cekk!posta! order/bolli mhux I 11 ui:ati b'valur ta' Lml. · · 1111

-------------------

Tfmbb tpitter? Trlobbha n~natura?

Gnandek tans tkun wiened jew waflda mir-. rebbieha tal-Global Painting Contest, kompetizzjoni ta' pittura gnat- tfal (6 sa 15-il sen a) mid-dinja kollha. Jekk tixtieq tieliu sehem hawn huma xi dettalji: • is-suggett huwa: "lntlarsu Gmiei l~lbhra, is0 Smewwiet

u I~Foresti ghas~Seklu 21." • Daqs tai-pittura: 257x354mrn. • Biex tpingi ui:a li trid, basta bil-kulur. • lddaflha!x kliem jew messaggi fl-istampa. • Fuq wara tal-pittura zid ismek, data indirizz, telefon, isem 1-iskoia fejn tmur u 1-klassi. • lbgflat il-pittura iii:

· UNEP Regional Office for Europe 15 Chemin des Anemones 1219 Chatelaine, Geneva SWiTZERLAND

• Mhux aktar tard mill-31 Dicembru 1995 • Hemm ikfar minn 150 premju x'jintrebah, flimkien ma' certitikati etc. Xi wr1ud mill-pitturi rebbinin jigu stampati f'posters, kartolini, kalendarji ecc. Dil-kornpetizzjoni tnediet mill-United Nations En­vironment Programme (UNEP).

::. ""'• ~- ~ ... - I I

' ~

X'wicc tost! n

"\''. ~·

Novembru - Dicembru 1995 IL -l=tuttafa .J/ii- ............ ·.·.·.··

Messagg mingiiand sigra msallba:

""razzi minn qalbi IiI dak 1-gharef

li sabni, q~ccatni u rabatni rna' dan 1-arblu! Nifrahlu ta' kemm jaf izejje.n haii-Milied~-B! !''

5 .,. u.. 5 ~