„„O mały włos…- analiza O mały włos…- analiza pierwiastkowa włosów osóbpierwiastkowa włosów osób

z zespołem Downa ; sugestie z zespołem Downa ; sugestie dietetyczne i suplementacja dietetyczne i suplementacja

witaminowo-mikroelementowa”witaminowo-mikroelementowa”Dr n. med.Edyta MajewskaDr n. med.Edyta Majewska

Laboratorium pierwiastków śladowych „Biomol-Med”Laboratorium pierwiastków śladowych „Biomol-Med”ŁódźŁódź

Analiza pierwiastkowaAnaliza pierwiastkowa Analiza pierwiastkowa włosów jest testem Analiza pierwiastkowa włosów jest testem

analitycznym , w którym oznaczany jest skład analitycznym , w którym oznaczany jest skład pierwiastkowy włosów. pierwiastkowy włosów.

Właściwie zinterpretowana pozwala ocenić Właściwie zinterpretowana pozwala ocenić niedobór i nadmiar poszczególnych niedobór i nadmiar poszczególnych bioelementów, zaburzenia ich wzajemnych bioelementów, zaburzenia ich wzajemnych proporcji oraz zbadać obecność pierwiastków proporcji oraz zbadać obecność pierwiastków toksycznych. toksycznych.

Badanie to może dostarczyć lekarzowi Badanie to może dostarczyć lekarzowi informacji o stanie zdrowia pacjenta, co informacji o stanie zdrowia pacjenta, co pozwoli na zastosowanie skutecznej terapii.pozwoli na zastosowanie skutecznej terapii.

Dlaczego analizujemy skład Dlaczego analizujemy skład mineralny włosów?mineralny włosów?

Zawartość pierwiastków w surowicy może nie oddawać Zawartość pierwiastków w surowicy może nie oddawać aktualnej ilości w organizmie, ponieważ istnieją aktualnej ilości w organizmie, ponieważ istnieją mechanizmy homeostatyczne, które wyrównują mechanizmy homeostatyczne, które wyrównują poziom pierwiastków we krwi kosztem rezerw poziom pierwiastków we krwi kosztem rezerw tkankowych.tkankowych.

Zawartość biopierwiastków we włosach jest Zawartość biopierwiastków we włosach jest kilkakrotnie wyższa niż w surowicy krwi: np. magnezu kilkakrotnie wyższa niż w surowicy krwi: np. magnezu ok. 30 razy, wapnia ok. 200 razy.ok. 30 razy, wapnia ok. 200 razy.

Włosy są tkanką integralną biologicznie z uwagi na Włosy są tkanką integralną biologicznie z uwagi na otoczkę keratynową, która zapewnia stałość składu otoczkę keratynową, która zapewnia stałość składu chemicznego zapobiegając utracie składników chemicznego zapobiegając utracie składników wewnętrznych i przedostawaniu się zanieczyszczeń wewnętrznych i przedostawaniu się zanieczyszczeń z zewnątrz.z zewnątrz.

Dlaczego analizujemy skład Dlaczego analizujemy skład mineralny włosów?mineralny włosów?

Biopierwiastki są wbudowywane w strukturę włosa Biopierwiastki są wbudowywane w strukturę włosa stale w czasie wzrostu, dlatego też analiza stale w czasie wzrostu, dlatego też analiza pierwiastkowa włosów dostarcza informacji o ich pierwiastkowa włosów dostarcza informacji o ich zawartości w organizmie w dłuższym przedziale zawartości w organizmie w dłuższym przedziale czasowym, tj.1-2 m-cy.czasowym, tj.1-2 m-cy.

Oznaczanie stężenia kationów,metali w surowicy krwi Oznaczanie stężenia kationów,metali w surowicy krwi nie informuje w sposób dostateczny o wielkości puli nie informuje w sposób dostateczny o wielkości puli wewnątrzkomórkowej danego pierwiastka.wewnątrzkomórkowej danego pierwiastka.

Analiza pierwiastkowa włosów pozwala na ocenę stanu Analiza pierwiastkowa włosów pozwala na ocenę stanu przemiany mineralnej organizmu i może być przemiany mineralnej organizmu i może być wykorzystywana jako test do oceny stanu odżywienia wykorzystywana jako test do oceny stanu odżywienia organizmu.organizmu.

MakroelementyMakroelementy

Pierwiastki, które stanowią w organizmie Pierwiastki, które stanowią w organizmie ludzkim więcej niż 0,01% nazywamy ludzkim więcej niż 0,01% nazywamy makroelementami lub makro- makroelementami lub makro- biopierwiastkami. Do tej grupy należą: biopierwiastkami. Do tej grupy należą: wapń, magnez, fosfor, siarka, potas, sód, wapń, magnez, fosfor, siarka, potas, sód, chlor.chlor.

MikroelementyMikroelementy

Pierwiastki występujące w ilościach Pierwiastki występujące w ilościach poniżej 0,01% noszą nazwę poniżej 0,01% noszą nazwę mikroelementów czyli mikro- mikroelementów czyli mikro- biopierwaistków. Są to: żelazo, cynk, biopierwaistków. Są to: żelazo, cynk, miedź, molibden, nikiel, kobalt, chrom, miedź, molibden, nikiel, kobalt, chrom, mangan.mangan.

Pierwiastki toksycznePierwiastki toksyczne

Pierwiastki, których obecność w organizmie Pierwiastki, których obecność w organizmie nawet w najmniejszych stężeniach jest nawet w najmniejszych stężeniach jest niepożądana. nazywamy toksycznymi.niepożądana. nazywamy toksycznymi.

Główne z nich to: glin, ołów, kadm, rtęćGłówne z nich to: glin, ołów, kadm, rtęć Szkodliwe działanie pierwiastków toksycznych Szkodliwe działanie pierwiastków toksycznych

zależy od ich stężenia oraz czasu ekspozycji.zależy od ich stężenia oraz czasu ekspozycji. Mają one tendencję do gromadzenia się w Mają one tendencję do gromadzenia się w

narządach wewnętrznych (wątroba, nerki) i narządach wewnętrznych (wątroba, nerki) i tkankach (kości, tkanka nerwowa).tkankach (kości, tkanka nerwowa).

Co oceniamy?Co oceniamy? Ponieważ poszczególne pierwiastki działają Ponieważ poszczególne pierwiastki działają

w stosunku do siebie synergistycznie lub w stosunku do siebie synergistycznie lub antagonistycznie, powoduje to, że nadmiar lub antagonistycznie, powoduje to, że nadmiar lub niedobór jednego pierwiastka wpływa na niedobór jednego pierwiastka wpływa na zmiany w stężeniach innych pierwiastków, zmiany w stężeniach innych pierwiastków, np. żelazo hamuje przyswajanie miedzi, cynku np. żelazo hamuje przyswajanie miedzi, cynku oraz wapnia, ale zwiększa wchłanianie selenu, oraz wapnia, ale zwiększa wchłanianie selenu, chromu czy manganu.chromu czy manganu.

Podobne zależności dotyczą witamin. Podobne zależności dotyczą witamin. Witamina C zwiększa wchłanianie żelaza Witamina C zwiększa wchłanianie żelaza i selenu, ale hamuje wchłanianie miedzi.i selenu, ale hamuje wchłanianie miedzi.

Co oceniamy?Co oceniamy?

Dlatego też, oceniając analizę Dlatego też, oceniając analizę pierwiastkową włosów zwracamy uwagę pierwiastkową włosów zwracamy uwagę nie tylko na stężenia poszczególnych nie tylko na stężenia poszczególnych biopierwaistków ale, również biopierwaistków ale, również (a może przede wszystkim) na wzajemne (a może przede wszystkim) na wzajemne ich proporcje, które pozwalają określić ich proporcje, które pozwalają określić aktywność procesów metabolicznych.aktywność procesów metabolicznych.

Najważniejsze proporcje:Najważniejsze proporcje: Ca/Mg – odzwierciedla stan napięcia mięśni, ponieważ Ca/Mg – odzwierciedla stan napięcia mięśni, ponieważ

oba pierwiastki odgrywają istotną rolę w mechanizmie oba pierwiastki odgrywają istotną rolę w mechanizmie skurczu i rozkurczu. Wysoki stosunek wapnia do skurczu i rozkurczu. Wysoki stosunek wapnia do magnezu przemawia za skłonnością do wzmożonego magnezu przemawia za skłonnością do wzmożonego napięcia mięśni i odwrotnie.napięcia mięśni i odwrotnie.

Ca/K – pozwala ocenić czynność tarczycy. Hormony Ca/K – pozwala ocenić czynność tarczycy. Hormony tarczycy wpływają na metabolizm wapnia w organizmie tarczycy wpływają na metabolizm wapnia w organizmie powodując wzrost jego stężenia w surowicy i spadek w powodując wzrost jego stężenia w surowicy i spadek w tkankach (włosach). Wysoka wartość może wskazywać tkankach (włosach). Wysoka wartość może wskazywać na obniżoną czynność tarczycy, niska wartość na na obniżoną czynność tarczycy, niska wartość na podwyższoną czynność tarczycy.podwyższoną czynność tarczycy.

Na/K – odzwierciedla czynność nadnerczy. Wysoki Na/K – odzwierciedla czynność nadnerczy. Wysoki stosunek świadczy o zwiększeniu wydzielania stosunek świadczy o zwiększeniu wydzielania aldosteronu i zwiększonej retencji sodu. Niski stosunek aldosteronu i zwiększonej retencji sodu. Niski stosunek wskazuje na długotrwałe działanie czynnika stresującego wskazuje na długotrwałe działanie czynnika stresującego i prowadzi do wzmożonej aktywności nadnerczy.i prowadzi do wzmożonej aktywności nadnerczy.

Najważniejsze proporcje:Najważniejsze proporcje: Fe/Cu – niska wartość tej proporcji wskazuje Fe/Cu – niska wartość tej proporcji wskazuje

na skłonność do niedokrwistości z niedoboru żelaza, na skłonność do niedokrwistości z niedoboru żelaza, wysoka przemawia za uszkodzeniem bariery wysoka przemawia za uszkodzeniem bariery antyoksydacyjnej.antyoksydacyjnej.

Ca/P – określa typ przemian energetycznych, czyli Ca/P – określa typ przemian energetycznych, czyli tempo procesów energetycznych w danym organizmie. tempo procesów energetycznych w danym organizmie. Niski stosunek wapnia do fosfory wskazuje na szybkie Niski stosunek wapnia do fosfory wskazuje na szybkie wytwarzania energii, wysoki świadczy o wolnym wytwarzania energii, wysoki świadczy o wolnym tempie przemian energetycznych.tempie przemian energetycznych.

Proporcji toksycznych – ocena ilości pierwiastków Proporcji toksycznych – ocena ilości pierwiastków toksycznych w stosunku do pierwiastków toksycznych w stosunku do pierwiastków „ochronnych” (Zn/Cd, Ca/Pb, Mg/Pb).„ochronnych” (Zn/Cd, Ca/Pb, Mg/Pb).

Techniki pomiaru:Techniki pomiaru: Absorpcyjna spektometria atomowa Absorpcyjna spektometria atomowa

(ASA)(ASA) Spektometria emisji atomowej Spektometria emisji atomowej

ze wzbudzeniem plazmowym (ICP-AES)ze wzbudzeniem plazmowym (ICP-AES) Aktywacja neutronowa (NAA)Aktywacja neutronowa (NAA)

Zastosowanie analizy włosaZastosowanie analizy włosa

Zespół złego wchłaniania,Zespół złego wchłaniania, Zaburzenia funkcji gruczołów Zaburzenia funkcji gruczołów

wydzielania wewnętrznego,wydzielania wewnętrznego, Zaburzenia neurologiczne,Zaburzenia neurologiczne, Otyłość, Otyłość, Schorzenia kostno-stawowych,Schorzenia kostno-stawowych, Zatrucia pierwiastkami toksycznymi,Zatrucia pierwiastkami toksycznymi, Profilaktyka i inne.Profilaktyka i inne.

Znaczenie analizy pierwiastkowej Znaczenie analizy pierwiastkowej włosów:włosów:

Pozwala ocenić ilość zmagazynowanych Pozwala ocenić ilość zmagazynowanych w organizmie pierwiastków,w organizmie pierwiastków,

Ocenia stan przemiany mineralnej organizmu, Ocenia stan przemiany mineralnej organizmu, co pozwala określić typ metabolizmu i co pozwala określić typ metabolizmu i zastosować odpowiednie zalecenia dietetyczne zastosować odpowiednie zalecenia dietetyczne oraz witaminowo-mineralne,oraz witaminowo-mineralne,

Stosowanie właściwej suplementacji Stosowanie właściwej suplementacji mineralno-witaminowej może skutecznie mineralno-witaminowej może skutecznie wspomagać tradycyjną farmakoterapię dając wspomagać tradycyjną farmakoterapię dając szybciej oczekiwane efekty,szybciej oczekiwane efekty,

Analizy pierwiastkowa włosów w Analizy pierwiastkowa włosów w zespole Downa pozwala na:zespole Downa pozwala na:

ocenę tempa przemian metabolicznych ocenę tempa przemian metabolicznych w ustroju,w ustroju,

ocenę stanu mineralnego organizmu,ocenę stanu mineralnego organizmu, stwierdzenie niedoboru lub nadmiaru stwierdzenie niedoboru lub nadmiaru

poszczególnych biopierwiastków,poszczególnych biopierwiastków,

Głównym mechanizmem Głównym mechanizmem odpowiedzialnym odpowiedzialnym

za powikłania w zespole za powikłania w zespole Downa jest stres oksydacyjny.Downa jest stres oksydacyjny.

Stres oksydacyjnyStres oksydacyjny Stres oksydacyjny wiąże się z zaburzeniami w układzie Stres oksydacyjny wiąże się z zaburzeniami w układzie

utleniaczy/antyutleniaczy. utleniaczy/antyutleniaczy. Utleniacze tzw. wolne rodniki tlenowe powstają Utleniacze tzw. wolne rodniki tlenowe powstają w organizmie na drodze prawidłowych szlaków w organizmie na drodze prawidłowych szlaków

metabolicznych i są usuwane przez układ metabolicznych i są usuwane przez układ antyoksydantów czyli antyutleniaczy. antyoksydantów czyli antyutleniaczy.

W warunkach prawidłowych istnieje równowaga między W warunkach prawidłowych istnieje równowaga między obydwoma układami. obydwoma układami.

Nadprodukcja wolnych rodników, które nie mogą być Nadprodukcja wolnych rodników, które nie mogą być zneutralizowane przez mechanizmy ochronne prowadzi zneutralizowane przez mechanizmy ochronne prowadzi do rozwoju stresu oksydacyjnego.do rozwoju stresu oksydacyjnego.

Stres oksydacyjny jest zatem zaburzeniem równowagi Stres oksydacyjny jest zatem zaburzeniem równowagi między produkcją wolnych rodników tlenowych a między produkcją wolnych rodników tlenowych a systemem antyutleniaczy na korzyść tych pierwszychsystemem antyutleniaczy na korzyść tych pierwszych ..

W patomechanizmie stresu W patomechanizmie stresu oksydacyjnego kluczową rolę oksydacyjnego kluczową rolę

odgrywa enzym dysmutaza odgrywa enzym dysmutaza ponadtlenkowa (SOD) ponadtlenkowa (SOD) kodowana przez geny kodowana przez geny zlokalizowane na 21 zlokalizowane na 21

chromosomie, odpowiedzialny chromosomie, odpowiedzialny za tworzenie szkodliwych za tworzenie szkodliwych

rodników tlenowych.rodników tlenowych.

Przyczyny stresu oksydacyjnego Przyczyny stresu oksydacyjnego u chorych z zespołem Downau chorych z zespołem Downa

wzrost aktywności SOD – wynika wzrost aktywności SOD – wynika z obecności dodatkowego chromosomu, z obecności dodatkowego chromosomu,

gdzie znajduje się gen kodujący dla gdzie znajduje się gen kodujący dla dysmutazy.dysmutazy.

gromadzenie się nadtlenku wodoru, który gromadzenie się nadtlenku wodoru, który może przekształcać się w bardziej może przekształcać się w bardziej szkodliwe rodniki tlenowe.szkodliwe rodniki tlenowe.

Działanie wolnych rodnikówDziałanie wolnych rodników

uszkodzenie struktur komórkowych uszkodzenie struktur komórkowych (uszkodzenie białek, lipidów)(uszkodzenie białek, lipidów)

uszkodzenie łańcuchów DNA (mutacje uszkodzenie łańcuchów DNA (mutacje genowe)genowe)

Następstwa stresu oksydacyjnego Następstwa stresu oksydacyjnego w zespole Downaw zespole Downa

upośledzenie odporności, wzrost upośledzenie odporności, wzrost podatności na zakażenia,podatności na zakażenia,

podatność na nowotwory (uszkodzenia podatność na nowotwory (uszkodzenia DNA).DNA).

upośledzenie rozwoju umysłowego, upośledzenie rozwoju umysłowego, choroba Alzheimera (wolnorodnikowe choroba Alzheimera (wolnorodnikowe uszkodzenie komórek nerwowych),uszkodzenie komórek nerwowych),

przedwczesne starzenie się.przedwczesne starzenie się.

U osób z zespołem Downa stwierdza się błędy U osób z zespołem Downa stwierdza się błędy metaboliczne wynikające z obecności trzeciego metaboliczne wynikające z obecności trzeciego chromosomu 21 pary. chromosomu 21 pary.

Dlatego też od dawna poszukuje się metody leczenia Dlatego też od dawna poszukuje się metody leczenia opartej na podawaniu witamin i minerałów oraz opartej na podawaniu witamin i minerałów oraz odpowiedniego żywienia, co pozwoliłoby na kompensację odpowiedniego żywienia, co pozwoliłoby na kompensację powyższych zaburzeń. powyższych zaburzeń.

Ogromne nadzieje pokładano w terapii multiwitaminowo-Ogromne nadzieje pokładano w terapii multiwitaminowo-mineralnej z zastosowaniem wysokich dawek mineralnej z zastosowaniem wysokich dawek suplementów. Niestety kontrolowane badania nad suplementów. Niestety kontrolowane badania nad skutecznością terapii multiwitaminowej u dzieci z skutecznością terapii multiwitaminowej u dzieci z zespołem Downa wykazały, że nie ma żadnej różnicy zespołem Downa wykazały, że nie ma żadnej różnicy między dziećmi leczonymi i tymi, które nie otrzymywały między dziećmi leczonymi i tymi, które nie otrzymywały terapii witaminowo-mineralnej (Bremer 1975; Coburn iwsp. terapii witaminowo-mineralnej (Bremer 1975; Coburn iwsp. 1983; Ellman i wsp. 1984; Menolascino i wsp. 1989).1983; Ellman i wsp. 1984; Menolascino i wsp. 1989).

Badania wykazały ,że masowa terapia Badania wykazały ,że masowa terapia witaminowa nie przynosi spodziewanej witaminowa nie przynosi spodziewanej poprawy, może nawet powodować szkodę. poprawy, może nawet powodować szkodę.

Obecność dodatkowego chromosomu Obecność dodatkowego chromosomu powoduje zwiększoną aktywność związków powoduje zwiększoną aktywność związków biochemicznych, w tym enzymów. biochemicznych, w tym enzymów.

Witaminy rozpuszczalne w wodzie działają jako Witaminy rozpuszczalne w wodzie działają jako koenzymy , czyli związki przyspieszające koenzymy , czyli związki przyspieszające aktywność enzymatyczną. aktywność enzymatyczną.

Dlatego też podawanie niekontrolowanych Dlatego też podawanie niekontrolowanych dawek może powodować podwyższenie i tak dawek może powodować podwyższenie i tak zwiększonej aktywności enzymatycznej.zwiększonej aktywności enzymatycznej.

Liczne badania nie potwierdziły (poza pojedynczymi Liczne badania nie potwierdziły (poza pojedynczymi przypadkami) również spodziewanych niedoborów przypadkami) również spodziewanych niedoborów poszczególnych witamin w surowicy krwi (wit. B1, B6, poszczególnych witamin w surowicy krwi (wit. B1, B6, B12, A, C), natomiast u wielu pacjentów zespołem B12, A, C), natomiast u wielu pacjentów zespołem Downa wykazano niedobory tych witamin wewnątrz Downa wykazano niedobory tych witamin wewnątrz komórek. komórek.

Często stwierdza się także wewnątrzkomórkowe Często stwierdza się także wewnątrzkomórkowe niedobory cynku, manganu, potasu, selenu, miedzi i niedobory cynku, manganu, potasu, selenu, miedzi i żelaza . Takie niedobory są możliwe do wykrycia w żelaza . Takie niedobory są możliwe do wykrycia w analizie pierwiastkowej włosów!!!analizie pierwiastkowej włosów!!!

Zauważono, że u wielu chorych występuje podwyższony Zauważono, że u wielu chorych występuje podwyższony poziom wapnia oraz aluminium (nawet 15-krotnie). poziom wapnia oraz aluminium (nawet 15-krotnie).

Z uwagi na rozwijający się z przebiegu zespołu Downa Z uwagi na rozwijający się z przebiegu zespołu Downa stres oksydacyjny wydaje się uzasadnione podawanie stres oksydacyjny wydaje się uzasadnione podawanie antyutleniaczy takich jak: antyutleniaczy takich jak:

witamina C, E, β-karoten witamina C, E, β-karoten oraz pierwiastków wzmacniających barierę ochronną oraz pierwiastków wzmacniających barierę ochronną

takich jak: cynk, miedź i selen.takich jak: cynk, miedź i selen.

Zalecenia dietetyczne - w każdym Zalecenia dietetyczne - w każdym przypadku należy postępować przypadku należy postępować

indywidualnie, ponieważ indywidualnie, ponieważ w każdym typie metabolicznym w każdym typie metabolicznym

obowiązują inne wytyczne obowiązują inne wytyczne dietetyczne w zależności od dietetyczne w zależności od

tempa przemian metabolicznych.tempa przemian metabolicznych.

WNIOSKIWNIOSKI Analiza pierwiastkowa włosów wykonywana u dzieci Analiza pierwiastkowa włosów wykonywana u dzieci z zespołem Downa daje możliwość indywidualnej oceny z zespołem Downa daje możliwość indywidualnej oceny

stanu mineralnego organizmu oraz szybkości przemian stanu mineralnego organizmu oraz szybkości przemian metabolicznych, co pozwala na zastosowanie metabolicznych, co pozwala na zastosowanie odpowiedniej suplementacji i diety w zależności odpowiedniej suplementacji i diety w zależności

od potrzeb danego organizmu. od potrzeb danego organizmu. Jest metodą nieinwazyjną a z uwagi na integralność Jest metodą nieinwazyjną a z uwagi na integralność

biologiczno-chemiczną badanej tkanki daje wiarygodne biologiczno-chemiczną badanej tkanki daje wiarygodne wyniki. wyniki.

Ponieważ każde dziecko z zespołem Downa jest inne Ponieważ każde dziecko z zespołem Downa jest inne i poza skutkami obecności dodatkowego chromosomu i poza skutkami obecności dodatkowego chromosomu posiada unikalny zestaw genów, mieszka w innym posiada unikalny zestaw genów, mieszka w innym środowisku, potrzebuje indywidualnej oceny na co środowisku, potrzebuje indywidualnej oceny na co pozwala analiza pierwiastkowa włosów.pozwala analiza pierwiastkowa włosów.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ