Upload
hop
View
43
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Zanim pojawiły się pierwsze szczepionki, ospa prawdziwa była tak rozpowszechniona, że często uważano ją za stan prawidłowy, a nie za chorobę. Chorował na nią prawie każdy człowiek. Z jej powodu zmarło ok. 300 milionów ludzi. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Zanim pojawiły się pierwsze szczepionki, ospa Zanim pojawiły się pierwsze szczepionki, ospa prawdziwa była tak rozpowszechniona, że prawdziwa była tak rozpowszechniona, że
często uważano ją za stan prawidłowy, a nie za często uważano ją za stan prawidłowy, a nie za chorobę. Chorował na nią prawie każdy chorobę. Chorował na nią prawie każdy
człowiek.człowiek.
Z jej powodu zmarło ok. 300 milionów ludzi.Z jej powodu zmarło ok. 300 milionów ludzi.
Oblicze ospy prawdziwejOblicze ospy prawdziwejospa prawdziwa była wśród nas przez bardzo długi czasospa prawdziwa była wśród nas przez bardzo długi czas
mumia faraona Ramzesa V (1100 r. p. n. e.) mumia faraona Ramzesa V (1100 r. p. n. e.) nosi znamiona sugerujące to zakażenienosi znamiona sugerujące to zakażenie
VIII w. n. e. - ospa trafiła do Europy VIII w. n. e. - ospa trafiła do Europy
(była przyczyną śmierci pięciu europejskich (była przyczyną śmierci pięciu europejskich monarchów)monarchów)
1520 r. - ospa została zawleczona do Ameryki 1520 r. - ospa została zawleczona do Ameryki przez wojska Hernanda Corteza przez wojska Hernanda Corteza
(w ciągu dwóch lat zmarło 3 – 4 mln Azteków)(w ciągu dwóch lat zmarło 3 – 4 mln Azteków) 1763 r. - po raz pierwszy użyto wirusów ospy 1763 r. - po raz pierwszy użyto wirusów ospy
jako broni biologicznejjako broni biologicznej
(podczas epidemii zmarło ponad 50% (podczas epidemii zmarło ponad 50% członków wielu szczepów Indian członków wielu szczepów Indian Północnoamerykańskich)Północnoamerykańskich)
Oblicze ospy prawdziwejOblicze ospy prawdziwejospa prawdziwa była wśród nas przez bardzo długi czasospa prawdziwa była wśród nas przez bardzo długi czas
1937 r. - ostatnie rodzime zachorowanie na 1937 r. - ostatnie rodzime zachorowanie na ospę prawdziwą w Polsceospę prawdziwą w Polsce
1953 r. - ospa została zawleczona z Indii do 1953 r. - ospa została zawleczona z Indii do Gdańska i GdyniGdańska i Gdyni
(zanotowano 13 zachorowań, w tym 2 zgony)(zanotowano 13 zachorowań, w tym 2 zgony) 1962 r. - ospa została zawleczona z Indii do 1962 r. - ospa została zawleczona z Indii do
GdańskaGdańska
(zanotowano 29 zachorowań)(zanotowano 29 zachorowań) 1963 r. - ospa została zawleczona z Indii do 1963 r. - ospa została zawleczona z Indii do
Wrocławia, a następnie do Opola, Wrocławia, a następnie do Opola, Wieruszowa i GdańskaWieruszowa i Gdańska
(zanotowano 99 zachorowań, w tym 7 (zanotowano 99 zachorowań, w tym 7 zgonów)zgonów)
Oblicze ospy prawdziwejOblicze ospy prawdziwejospa prawdziwa była wśród nas przez bardzo długi czasospa prawdziwa była wśród nas przez bardzo długi czas
1966 r. - rozpoczęcie programu eradykacji 1966 r. - rozpoczęcie programu eradykacji ospy prawdziwej ospy prawdziwej
1977 r. - ostatnie zakażenie wirusem ospy 1977 r. - ostatnie zakażenie wirusem ospy prawdziwej drogą naturalną prawdziwej drogą naturalną (w Somalii)(w Somalii)
1978 r. - odnotowano dwa zakażenia 1978 r. - odnotowano dwa zakażenia laboratoryjne wirusem ospy laboratoryjne wirusem ospy (w laboratoriach (w laboratoriach Uniwersytetu w Birmingham w Wielkiej Uniwersytetu w Birmingham w Wielkiej Brytanii)Brytanii)
1980 r. - Światowa Organizacja Zdrowia 1980 r. - Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła eradykację ospy prawdziwej(WHO) ogłosiła eradykację ospy prawdziwej
Wirusy ospy prawdziwej zdeponowano w dwóch referencyjnych Wirusy ospy prawdziwej zdeponowano w dwóch referencyjnych
laboratoriach WHO: w Moskwie i Atlancie.laboratoriach WHO: w Moskwie i Atlancie.
Ponowne pojawienie się tej choroby może być Ponowne pojawienie się tej choroby może być spowodowane jedynie celowym uwolnieniem wirusa.spowodowane jedynie celowym uwolnieniem wirusa.
Oblicze ospy prawdziwejOblicze ospy prawdziwej
Czynnik etologiczny – wirus Czynnik etologiczny – wirus variolavariola rodzina:rodzina: Poxviridae Poxviridae rodzaj:rodzaj: Orthopoxvirus Orthopoxvirus rozmiar: 320 x 270 nmrozmiar: 320 x 270 nm struktura: złożona, kapsyd składa się z struktura: złożona, kapsyd składa się z
systemu kanalików i może być systemu kanalików i może być otoczony osłonkąotoczony osłonką
kwas nukleinowy: dsDNA, koduje kwas nukleinowy: dsDNA, koduje ponad 100 polipeptydówponad 100 polipeptydów
replikacja: wyłącznie w cytoplazmie replikacja: wyłącznie w cytoplazmie komórekkomórek
rezerwuar wirusa: człowiek rezerwuar wirusa: człowiek
Oblicze ospy prawdziwejOblicze ospy prawdziwej
Postać chorobyPostać choroby variola major variola major (śmiertelność 30%)(śmiertelność 30%) variola majorvariola major - postać krwotoczna - postać krwotoczna
(śmiertelność bliska 100%)(śmiertelność bliska 100%) variola majorvariola major - postać złośliwa - postać złośliwa
(śmiertelność powyżej 50%)(śmiertelność powyżej 50%) variola minorvariola minor (śmiertelność ok. 1%)(śmiertelność ok. 1%)
Okres wylęganiaOkres wylęgania 10 - 12 dni 10 - 12 dni (niekiedy 8 - 17 dni)(niekiedy 8 - 17 dni)
Sposób przenoszeniaSposób przenoszenia droga kropelkowadroga kropelkowa (kontakt bezpośredni i pośredni)(kontakt bezpośredni i pośredni)
ZakaźnośćZakaźność każdy chory - źródło zakażenia 10 - 20 osóbkażdy chory - źródło zakażenia 10 - 20 osób
Oblicze ospy prawdziwejOblicze ospy prawdziwej
Przebieg chorobyPrzebieg choroby brak objawów brak objawów (10 - 12 dni)(10 - 12 dni) gorączka, zmęczenie, bóle głowy, gorączka, zmęczenie, bóle głowy,
pleców, brzucha pleców, brzucha (3 - 4 dni)(3 - 4 dni) postępująca wysypka: plamista,postępująca wysypka: plamista,
grudkowa, pęcherzykowa, krostkowagrudkowa, pęcherzykowa, krostkowa (8 - 9 dni)(8 - 9 dni)
tworzenie strupówtworzenie strupów dołkowate blizny dołkowate blizny
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwejpierwsza szczepionka wynaleziona przez człowiekapierwsza szczepionka wynaleziona przez człowieka
WARIOLIZACJAWARIOLIZACJA – pierwsza metoda zapobiegania zachorowaniu na ospę prawdziwą (celowe zakażanie wirusem (celowe zakażanie wirusem ospy prawdziwej pochodzącym od chorych ospy prawdziwej pochodzącym od chorych z łagodnym przebiegiem choroby)z łagodnym przebiegiem choroby)
(nazwa pochodzi od łac. variola vera – ospa prawdziwa)
początkowo stosowana w Indiach
od X w. n. e. w Chinach
następnie w Turcji, skąd trafiła do Europy
Zachodniej
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwejpierwsza szczepionka wynaleziona przez człowiekapierwsza szczepionka wynaleziona przez człowieka
Wariolizacja trafiła do Europy Zachodniej w XVIII w. za sprawą lady Mary Wortley Montagu, żony brytyjskiego ambasadora w Turcji, która rozpowszechniła tę technikę wśród arystokratycznych i królewskich rodzin Anglii i innych państw Europy.
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwejpierwsza szczepionka wynaleziona przez człowiekapierwsza szczepionka wynaleziona przez człowieka
W 1796 roku Edward Jenner, praktykujący na wsi angielski lekarz, odkrył pierwszą na
świecie szczepionkę.
Zaobserwował, że kobiety zatrudnione Zaobserwował, że kobiety zatrudnione przy dojeniu krów, które miały na rękach przy dojeniu krów, które miały na rękach blizny spowodowane ospą krowią, nie blizny spowodowane ospą krowią, nie chorowały na ospę prawdziwą, nawet chorowały na ospę prawdziwą, nawet przebywając wśród chorych na ospę przebywając wśród chorych na ospę prawdziwą członków rodziny.prawdziwą członków rodziny.
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwejpierwsza szczepionka wynaleziona przez człowiekapierwsza szczepionka wynaleziona przez człowieka
14 maja 1796 r. Edward Jenner zaszczepił ośmioletniego chłopca Jamesa Phippsa wirusem ospy krowiej pochodzącym z krost na rękach dojarki Sarah Nelmes
7 tygodni później Jenner inokulował Phippsa wirusem ospy prawdziwej
chłopiec nie zachorowałchłopiec nie zachorował
W ten sposób narodziło się szczepienie nazwane przez E. Jennera W ten sposób narodziło się szczepienie nazwane przez E. Jennera vaccination (od łac. vaccination (od łac. vaccavacca – krowa). – krowa).
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwejszczepionka I generacjiszczepionka I generacji
Szczepionkowe szczepy krowianki:Szczepionkowe szczepy krowianki: New York City Board of HealthNew York City Board of Health
((NYCBHNYCBH) - niska wirulencja) - niska wirulencja EM63 -EM63 - pochodny pochodny NYCBHNYCBH, niska , niska
wirulencjawirulencja ListerLister - średnia wirulencja - średnia wirulencja Temple of HeavenTemple of Heaven - wysoka wirulencja - wysoka wirulencja
Zawiera zdolny do replikacji wirus Zawiera zdolny do replikacji wirus vacciniavaccinia (prawdopodobnie atenuowany wirus ospy krowiej lub atenuowany wirus ospy (prawdopodobnie atenuowany wirus ospy krowiej lub atenuowany wirus ospy
prawdziwej)prawdziwej)
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwej szczepionka I generacjiszczepionka I generacji
Postać szczepionki:Postać szczepionki: płynna, z dodatkiem glicerolupłynna, z dodatkiem glicerolu
liofilizowanaliofilizowana
Sposób produkcji szczepionki:Sposób produkcji szczepionki: namnażanie wirusa na skórze cieląt, namnażanie wirusa na skórze cieląt,
owiec lub bawołówowiec lub bawołów
zebranie wirusa wraz z tkanką i zebranie wirusa wraz z tkanką i wydzieliną zakażonych miejscwydzieliną zakażonych miejsc
oczyszczanie w celu redukcji oczyszczanie w celu redukcji zawartości bakterii występujących na zawartości bakterii występujących na skórze skórze
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwej szczepionka I generacjiszczepionka I generacji
Sposób podawania szczepionki – skaryfikacjaSposób podawania szczepionki – skaryfikacja
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwej szczepionka I generacjiszczepionka I generacji
w miejscu szczepienia powstaje w miejscu szczepienia powstaje zaczerwienieniezaczerwienienie
po 3 dniach powstaje czerwona po 3 dniach powstaje czerwona grudka przechodząca w pęcherzykgrudka przechodząca w pęcherzyk
po 7 dniach pęcherzyk przechodzi po 7 dniach pęcherzyk przechodzi w krostę ulegającą pępkowatemu w krostę ulegającą pępkowatemu wciągnięciuwciągnięciu
krosta pokrywa się strupemkrosta pokrywa się strupem strup odpada po ok. 3 tygodniach strup odpada po ok. 3 tygodniach
pozostawiając bliznę pozostawiając bliznę
Szczepieniu zwykle towarzyszy łagodny odczyn poszczepienny – Szczepieniu zwykle towarzyszy łagodny odczyn poszczepienny – podwyższona temperatura ciała, złe samopoczucie, powiększenie węzłów podwyższona temperatura ciała, złe samopoczucie, powiększenie węzłów
chłonnych.chłonnych.
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwejszczepionka I generacjiszczepionka I generacji
Bezpieczeństwo szczepieńBezpieczeństwo szczepień(niepożądane odczyny poszczepienne):(niepożądane odczyny poszczepienne):
poszczepienne zapalenie mózgu poszczepienne zapalenie mózgu (zachorowanie 1/300 000; zgon 25%)(zachorowanie 1/300 000; zgon 25%)
krowianka zgorzelinowakrowianka zgorzelinowa
wyprysk krowiankowywyprysk krowiankowy
krowianka uogólnionakrowianka uogólniona
krowianka kontaktowakrowianka kontaktowa
zapalenie mięśnia sercowegozapalenie mięśnia sercowego
1 zgon z powodu odczynu poszczepiennego na 1 mln szczepionych osób1 zgon z powodu odczynu poszczepiennego na 1 mln szczepionych osób
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwejszczepionka I generacjiszczepionka I generacji
Bezpieczeństwo szczepieńBezpieczeństwo szczepień(przeciwwskazania do szczepień (przeciwwskazania do szczepień
profilaktycznych):profilaktycznych): choroby skórychoroby skóry białaczka, chłoniak i inne uogólnione białaczka, chłoniak i inne uogólnione
nowotworynowotwory radioterapia, chemioterapia radioterapia, chemioterapia
przeciwnowotworowaprzeciwnowotworowa zakażenie wirusem HIVzakażenie wirusem HIV wrodzone niedobory odpornościwrodzone niedobory odporności ciąża ciąża
W przypadku konieczności szczepienia, jednocześnie podawać W przypadku konieczności szczepienia, jednocześnie podawać immunoglobulinę przeciwkrowiankową (VIG). immunoglobulinę przeciwkrowiankową (VIG).
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwejszczepionka I generacjiszczepionka I generacji
Skuteczność szczepionki:Skuteczność szczepionki: wytworzenie przeciwciał w ciągu 10 dni od wytworzenie przeciwciał w ciągu 10 dni od
szczepienia podstawowego u 95% szczepienia podstawowego u 95% szczepionych szczepionych
wytworzenie przeciwciał w ciągu 7 dni od wytworzenie przeciwciał w ciągu 7 dni od szczepienia przypominającego szczepienia przypominającego
pełna skuteczność w ciągu 1 – 3 lat od pełna skuteczność w ciągu 1 – 3 lat od szczepienia szczepienia
w ciągu 4 – 7 lat od szczepienia możliwość w ciągu 4 – 7 lat od szczepienia możliwość zachorowania (choroba o łagodnym przebiegu)zachorowania (choroba o łagodnym przebiegu)
do 20 lat od szczepienia choroba nie powoduje do 20 lat od szczepienia choroba nie powoduje zgonuzgonu
powyżej 20 lat od szczepienia odporność jest powyżej 20 lat od szczepienia odporność jest znikoma znikoma
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwejszczepionka I generacjiszczepionka I generacji
Skuteczność szczepionki:Skuteczność szczepionki: szczepienie wykonane w ciągu 4 dni szczepienie wykonane w ciągu 4 dni
po pierwszym kontakcie z wirusem po pierwszym kontakcie z wirusem ospy prawdziwej w pewnym stopniu ospy prawdziwej w pewnym stopniu chroni przed zakażeniem i znacznie chroni przed zakażeniem i znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia zmniejsza ryzyko wystąpienia ciężkiej choroby oraz zgonu ciężkiej choroby oraz zgonu
Od 1919 do 1980 r. szczepienie przeciwko ospie prawdziwej Od 1919 do 1980 r. szczepienie przeciwko ospie prawdziwej było w Polsce szczepieniem obowiązkowym.było w Polsce szczepieniem obowiązkowym.
Szczepionka przeciwko ospie prawdziwejSzczepionka przeciwko ospie prawdziwejszczepionka II generacjiszczepionka II generacji
Kierunki prowadzonych badań:Kierunki prowadzonych badań: zwiększenie stopnia atenuacji wirusa zwiększenie stopnia atenuacji wirusa
krowiankikrowianki produkcja szczepionki z namnażaniem produkcja szczepionki z namnażaniem
wirusa krowianki w hodowli komórkowejwirusa krowianki w hodowli komórkowej produkcja szczepionki DNAprodukcja szczepionki DNA produkcja szczepionki podjednostkowejprodukcja szczepionki podjednostkowej
Dotychczas nie nastąpiła rejestracja żadnej ze szczepionek Dotychczas nie nastąpiła rejestracja żadnej ze szczepionek tego typu.tego typu.