OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE STRATEGIJA I PLANOVIswot.ba/wordpress/wp-content/uploads/pdf_20100906164728... · 2016-02-29 · Geotermalna energija. Osnovni podaci o hidroenergetskom

OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE

ELEKTROPRIVREDA REPUBLIKE SRPSKE

1

STRATEGIJA I PLANOVISTRATEGIJA I PLANOVI

Sadržaj prezentacije

� Uvod

� Obnovljivi izvori energije u Republici Srpskoj,


2

� Trenutne aktivnosti u vezi iskorišćenja obnovljivih izvora energije u Republici Srpskoj i uočeni problemi

� Strategija i planovi.

Uvod

� Sposobnost samostalnog zadovoljavanja energetskih potreba ima značajnu ulogu pri planiranju budućnosti svake zemlje.

� Da bi smanjile zavisnost od fosilnih goriva i energetskih izvora iz inostranstva, mnoge zemlje su pokrenule programe istraživanja i razvoja u sektoru obnovljivih izvora energije.

� Sagorijevanjem fosilnih goriva, uglja, nafte i prirodnog gasa oslobañaju se u atmosferu velike količine ugljen dioksida (CO2) i drugih gasova koji izazivaju efekat staklene bašte. Ovaj proces je izmijenio sastav atmosfere i došlo je do globalnog


3

proces je izmijenio sastav atmosfere i došlo je do globalnog zagrijavanja.

� Meñunarodna zajednica je počela da se bavi temom klimatskih promjena kada je donijeta Okvirna konvencija Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama, koja je usvojena 1992. godine.

� Ciljevi okvirne konvencije Ujedinjenih nacija je da se definiše okvir meñuvladinih nastojanja na pronalaženju rješenja za problem klimatskih promjena.

� Usvajanjem, Protokola iz Kjota (na 3. Knferenciji strana potpisnica Konvencije održanoj 1997. godine) ojačani su ciljevi i stupili su na snagu u februaru 2005. godine.

Obnovljivi izvori energije u Republici Srpskoj

� Male hidroelektrane,

� Biomasa,


4

� Potencijal vjetra,

� Potencijal sunca,

� Geotermalna energija.

Osnovni podaci o hidroenergetskom potencijalu Republike

Srpske

� Zbog svojih prirodnih karakteristika (razvijen reljef, relativnobogastvo oborina, dosta razvijena hidrografska mreža), RepublikaSrpska se svrstava u oblasti bogatije hidroenergetskimpotencijalom.

� Ukupan tehnički iskoristiv potencijal vodotoka u Republici Srpskoj,uključujući i granične rijeke iznosi 13505,0 GWh/god.

� Tehnički iskoristiv potencijal koji pripada Republici Srpskoj iznosi10027,5 GWh/god.


5

10027,5 GWh/god.

� Iskorišćeni hidropotencijal Srpske je 2985,8 GWh/god

� Preostali neiskorišćeni hidropotencijal Republike Srpske je 7041,7GWh/god.

� U Republici Srpskoj je planirano oko 130 malih hidroelektranasnage (0,5<P<10 MW), sa ukupnom snagom od 360 MW i mogućeproizvodnje od oko 1500 GWh.

� Instalisana snaga i prosječna godišnja proizvodnja mikro i minihidroelektrana snage do 500 kW za sada nisu poznate.

Slivna područja u Republici Srpskoj

� Drina

� Vrbas

� Bosna


6

� Bosna

� Sana

� Neretva

� Trebisnjica

Hidroenergetski potencijal kapaciteta od 0,5 do 10 MW rijeke Drine u RS

Tehnički iskoristiv potencijal na slivnom području rijeke Drine u RS

Instalisani kapacitet 0,5 MW <P < 10 MW

Vodotok Ukupno

MW GWh

Sutjeska 37,74 169,96


7

Bistrica 40,9 158,54

Vrbnička rijeka 11,74 36,8

Janjina 6,36 28,2

Radojna 9,4 29,9

Sućeska 3,11 14,32

Ćehotina 14,5 61,1

Prača 20,9 124,6

Drinjača 14,1 79,0

Janja 2,9 15,3

Hidroenergetski potencijal kapaciteta od 0,5 do 10 MW rijeke Bosne u RS

Tehnički iskoristiv potencijal na slivnom području rijeke Bosne


Vodotok Ukupno


8

MW GWh

Bosna (Pripada RS cca 55,8 ) (Pripada RS cca 338,4)

Željeznica (Pripada RS cca 7,3) (Pripada RS cca 33,0)

Miljacka (Pripada RS cca 7,5 ) (Pripada RS cca 35,3 )

Usora (Pripada RS cca 8,55 ) (Pripada RS cca 39,9 )

Tehnički iskoristiv potencijal na slivnom području rijeke Vrbas u RS


Vodotok Ukupno

MW GWh

Vrbas 2,6 19,6

Hidroenergetski potencijal kapaciteta od 0,5 do 10 MW rijeke Vrbas u RS


9

Vrbas 2,6 19,6

Pliva 2,6 18,8

Janj 5,15 30,1

Sokočnica 0,68 1,81

Ugar 6,7 (Pripada RS cca 3,35) 30,5 (Pripada RS cca 15,25 )

Crna Rijeka 4,4 14,0

Vrbanja 59,9 203,6

Hidroenergetski potencijal kapaciteta od 0,5 do 10 MW rijeke Sane u RS

Tehnički iskoristiv potencijal na slivnom području rijeke Sane u RS


Vodotok Ukupno


10

MW GWh

Sana 7,0 45,0

Hidroenergetski potencijal kapaciteta od 0,5 do 10 MW rijeke Neretve u RS

Tehnički iskoristiv potencijal na slivnom području rijeke NeretveInstalisani kapacitet 0,5 MW <P < 10 MW

Vodotok Ukupno


11

MW GWh

Pritoke rijeke Neretve

Podaci nisu bili dostupni Podaci nisu bili dostupni

Hidroenergetski potencijal kapaciteta od 0,5 do 10 MW rijeke Trebišnjice u

RS

Tehnički iskoristiv potencijal na slivnom području rijeke Trebišnjice u RS


Vodotok Ukupno

MW GWh


12

MW GWh

Brova 0,5 0,4

Biomasa iz upravljanja šumama i drvne industrije

Šume Bosne i Hercegovine pokrivaju 2 371 062ha što je oko 40% ukupne površine.

Od toga, 1 250 391 ha ili 53% se nalazi nateritoriju Republike Srpske.

Pod šumama se nalazi blizu polovina teritorijeRepublike Srpske.

Šume su jedno od najbitnijih prirodnihbogatstava Republike Srpske.


13

bogatstava Republike Srpske.

Razvoj sektora šumarstva i drvne industrije jeveoma bitan za razvoj Republike Srpske.

Sastav šuma i šumskog zemljištau vlasništvu JPŠ "Šume Republike Srpske"

Šira kategorija Površina (ha) Procenat

Visoke šume sa prirodnom obnovom 462 704 46%

Viskoke degradisane šume 23 111 2%

Šumske kulture 62 749 6%

Izdanačke šume 174 311 17%

Površine podesne za pošumljavanje i gazdovanje 208 152 21%

Površine nepodesne za pošumljavanje i gazdovanje 51 866 5%

Uzurpacija 17 554 2%

Ukupno sve 1 000 447 100

Poljoprivredna biomasa

Resursi poljoprivredne biomase uglavnom dolaze odpoljoprivrednih ostataka, koji uključuju: kukuruz,pšenicu, povrće, sjeme uljarica (suncokret, soja irepa), te ostatke iz voćnjaka i vinograda.

Vrsta Granjevina Ukupno tona granjevine Potencijal (PJ)


14

Potencijal višegodišnjih nasada u RS (granjevina)

Vrsta višegodišnjeg

nasadaBroj stabala

Granjevina (kg/stablo)

Ukupno tona granjevine Potencijal (PJ)

od do od do od do

Jabuke 2 083 000 1,2 1,8 2 478 3 791 0,028 0,042

Šljive 5 681 000 5,1 9,9 28 859 56 128 0,320 0,623

Grožñe 892 000 1,0 2,0 892 1 784 0,010 0,020

Mandarina 1 150 2,4 4,6 3 5 0,000 0,000

Limun 2 220 2,4 4,6 5 10 0,000 0,000

Smokva 6 200 15,0 24,0 93 149 0,001 0,002

Maslina 300 25,0 25,0 8 8 0,000 0,000

Trešnje 299 449 2,4 4,6 726 1 367 0,008 0,015

Višnje 176 707 2,4 4,6 428 807 0,005 0,009

Kajsije 26 707 2,4 4,6 65 122 0,001 0,001

Ukupno 0,372 0,712

Godišnji teoretski potencijali biomase u Republici Srpskoj

Porijeklo biomaseTeoretski potencijal (PJ)

od do

Šumska biomasa

Otpatci iz drvne industrije 4,88

Ogrevno drvo 7,42

Otpadak 5,54

Ukupno šumska biomasa 17,84 24,08

Izračuni potencijala biomasepo pojedinim sektorima semogu zbrojiti u jednoj tabelii to tako da se ima na umuda je potencijal iz šumarstvai višegodišnjih nasada u Ukupno šumska biomasa 17,84 24,08

Poljoprivredna biomasa

Višegodišnji nasadi 0,37 0,71

Stočarstvo 4,38 4,96

Ratarstvo 7,41 15,13

Poljoprivreda ukupno 12,17 20,80

Otpad

Otpadna jestiva ulja 0,10 0,10

Deponijski gas 0,98 1,26

Otpad ukupno 1,08 1,36

Ukupno biomasa PJ 31,08 46,24

i višegodišnjih nasada upoljoprivredi lignoceluloznimaterijal (drvo), pogodan zasagorijevanje dok supotencijali iz stočarstva ikomunalnog otpadausmjereni na proizvodnjubiogasa, a ratarstvo nabiogoriva ili biogas.

ENERGIJA VJETRA U REPUBLICI SRPSKOJ

Do danas se u Republici Srpskoj energija vjetra ne koristi u energetske svrhe budući da nije izgrađena niti jedna komercijalna vjetroelektrana.Regionalni atlas vjetra REGIONAL RE-ANALYSIS koristi globalne meteorološke podatke i rezultati dobijeni primjenom ovog modela nisu verifikovani mjerenjima na tlu. Asimilacija mjerenja na karakterističnim tačkama na tlu u model, bi dala tačnije rezultate, međutim i ovakav atlas vjetra se može smatrati dovoljno reprezentativnim za selekciju i makrolociranje područja za izgradnju vjetroelektrana.


16

Srednja godišnja brzina vjetra na visini 80 m iznad tla u periodu od 1978. do 2007. godine za region

- Na području južnog dijela, tj. na području IstočneHercegovine, može se očekivati najveća izdašnostpotencijala energije vjetra u Republici Srpskoj.

- Kod analiza potencijala vjetra potrebno analizirati iodređena ograničenja:


17

Srednja godišnja snaga vjetra na visini 50 m

iznad tla za razdoblje 1997.-2006.

određena ograničenja:- kompleksna struktura i topografija lokaliteta,- pristupačnost lokacije i putna mreža,- električna mreža,- blizina naseljenih mjesta,- opšti ekološki koncept.

POTENCIJALNE LOKACIJE ZA GRADNJU VJETROELEKTRANA U REPUBLICI

SRPSKOJ

Očekivana proizvodnja na potencijalnim lokacijama VE u Republici Srpskoj

R.br.

LokacijaSnaga,

MW

Srednja brzina vjetra,

m/s

Godišnja proizvodnja, MWh/god:

Ekv. sati nominalnog

pogona

Faktor iskorišćenja

1 Vitorog 28 6,11 51991,8 1857 21,2%

2 Treskavica 74 5,63 115687,5 1563 17,8%

3 Lelija 42 7,33 109300,9 2602 29,7%

4 Morine 36 6,23 69508,2 1931 22,0%

5 Brnjac 22 5,61 34088,6 1549 17,7%


18

5 Brnjac 22 5,61 34088,6 1549 17,7%

6 Vučevo 18 6,43 36961,7 2053 23,4%

7 Podbaba 124 6,24 240184,8 1937 22,1%

8 Nevesinje 34 6,38 68644,7 2019 23,0%

9 Krupac 28 6,47 58152,1 2077 23,7%

10 Hrgud 32 6,62 69359,6 2167 24,7%

11 Treštanica 60 6,28 117431,9 1957 22,3%

12 Kamen 72 5,91 124570,9 1730 19,8%

13 Trebinje 70 5,86 119234,2 1703 19,4%

Uzimajući sve lokacije u obzir i kombinujući izračunate podatke o proizvodnji, ukupna godišnja proizvodnja na posmatranim lokacijama procjenjuje se na oko 1,22 TWh. Ovu procjenu treba posmatrati strogo indikativnom jer je za kvalitetnije procjene sa manjom nesigurnošću potrebno sprovesti detaljnu analizu mjerenih podataka vjetra, odnosno napraviti studije vjetra za pojedine lokacije.

ENERGIJA SUNCA U REPUBLICI SRPSKOJ

Na osnovu prikupljenih podataka i provedenih analiza može se zaključiti da postojiznačajan potencijal Sunčeve energije na području Republike Srpske.

Broj časova sijanja sunca (insolacija) u sjevernom dijelu Republike Spske iznosi


19

sjevernom dijelu Republike Spske iznosi oko 2000 časova godišnje, dok u južnom dijelu iznosi oko 2500 časova godišnje.

Procjena proizvodnje energije iz fotonaponskog sistema snage 1 kW

Mjesto Banja Luka Bijeljina

Zona 8 9

Mjesec mjesečno dnevno mjesečno dnevno

januar 51 1,6 49 1,6

februar 63 2,2 61 2,2

mart 94 3,0 94 3,0

april 108 3,6 107 3,6

Trebinje

10

mjesečno dnevno

72 2,3

82 2,9

114 3,7

128 4,3


20

april 108 3,6 107 3,6

maj 123 4,0 125 4,0

jun 122 4,1 123 4,1

jul 141 4,5 138 4,4

avgust 130 4,2 131 4,2

septembar 113 3,8 114 3,8

oktobar 85 2,7 90 2,9

novembar 53 1,8 54 1,8

decembar 42 1,3 43 1,4

prosječno 94 3,1 94 3,1

Ukupno 1125 1129

128 4,3

142 4,6

140 4,7

157 5,1

151 4,9

135 4,5

110 3,6

77 2,6

63 2,0

114 3,8

1371

Kartografski prikaz moguće proizvodnje električne energije iz fotonaponskog

sistema snage 1 kW

GEOTERMALNA ENERGIJA

� Veći, a naročito sjeverni, dioteritorije Republike Srpske je veomaperspektivan u pogledu prisustvaresursa geotermalne energije,odnosno geotermalanih voda.

� U tome se posebno ističe područjePosavine, odnosno Semberije iLijevče polja.


21

Posavine, odnosno Semberije iLijevče polja.

� Glavna geotermalna nalazišta nalazese u trijaskim i krednim krečnjacima ičine ih akumulacije geotermalnihvoda temperature od 35-1500 C.

1 – hidrogeotermalno nalazište u aluvijalnimsedimentima čija se geotermalna energija možekoristiti toplinskim pumpama

2 – hidrogeotermalno ili petrogeotermalno nalazište unekarstnim terenima do dubine od 300 m čija segeotermalna energija može koristiti pomoću vert.izmjenjivača topl. i topl. pumpi

3 – hidrogeotermalno nalazište u trijaskim i krednimvapnencima i dolomitima čija se geotermalna energijamože direktno koristiti

4 – petrogeotermalno nalazište u granitoidnim


22

4 – petrogeotermalno nalazište u granitoidnimstijenama čija se geotermalna energija može koristitiza proizvodnju električne energije

5 – područje bez značajnijih geotermalnih nalazišta

6 – značajnija pojava geotermalnih voda

Karta geotermalnih nalazišta u Republici Srpskoj

Podaci o postojećim geotermalnim nalazištima prema

Geozavodu, Zvornik

LokacijaOpština/

GradVrsta pojave

I – izvor(I) - više izvora

B - bušotina (B) - više bušotina

Procijenjena izdašnost

(l/s)Tip izvora Srednja temp. pojave (°C)

1 Gornji Šeher Banja Luka termomineralna voda (I) (B) 108 samoizliv 32

2 Slatina Laktaši termomineralna voda (I) (B) 100 pumpanje 43

3 Laktaši Laktaši termalna voda (I) (B) 100 samoizliv 30

4 Kulaši Prnjavor termalna voda (I) (B) 20 pumpanje 30

5 Dvorovi Bijeljina termalna voda n/a B 20 samoizliv 20


23

5 Dvorovi Bijeljina termalna voda n/a B 20 samoizliv 20

6 Teslić Teslić termomineralna voda (I) (B) 50 pumpanje 30-38

7 Voljanić Petrovo termomineralna voda I B 2 samoizliv 24

8 Sočkovac Petrovo termomineralna voda (I) (B) 200 pumpanje 39

9Višegradska

banjaVišegrad termalna voda (I) (B) 90 samoizliv 34

10

Domaljevac Šamac termomineralna voda n/a B 20 samoizliv 92

11

Lješljani Novi Grad termomineralna voda (I) B 9 samoizliv 20-32

12

Priječani Banja Luka termomineralna voda I n/a 0,1 samoizliv 16

13

Perin Grad Šekovići termalna voda I n/a 2 samoizliv 28

� S ciljem obezbjeđenja većeg broja učesnika na tržištu električne energije i privlačenja investicija u oblast energetike, Vlada Republike Srpske je 2005.godine raspisala javni poziv za izgradnju malih hidroelektrana.

� Na osnovu Javnog poziva i kasnije na osnovu samoinicijativnih

Trenutne aktivnosti u vezi iskorišćenja obnovljivih izvora

energije u Republici Srpskoj

Male hidroelektrane


24

� Na osnovu Javnog poziva i kasnije na osnovu samoinicijativnih ponuda u skladu sa Zakonom o koncesijama, Vlada Republike Srpske je dodijelila koncesiju za izgradnju 107 malih hidroelektrana, i ugovor je potpisan sa 47 koncesionara. Ukupne procjenjene snage malih hidroelektrana za koje je potpisan ugovor o koncesiji iznosi 280 MW i procijenjena godišnja proizvodnja od 1400 GWh.

� U realizaciji ugovora o koncesijama i izgradnji malih hidroelektrana nisu se postigli očekivani rezultati, jer koncesionari nailaze na razne barijere koje se mogu svrstati u tehničke, administrativne,društvene i finansijske barijere

� AER -Skupština evropskih regija izvršili su određena istraživanja u Republici Srpskoj radi procjene potencijala regiona za razvoj energije iz biomase, krajem 2009. godine.

Zaključci:

- Definitivno postoji značajan potencijal resursa biomase koji se može koristiti za proizvodnju električne energije i toplotne (odvojeno i kombinovano),

- Iskorištenje biomase se ne može obaviti bez adekvatnog zakonskog okvira za stimulisanje ovog sektora.

- Nova legislativa mora da bude podržana od strane finansijskih mehanizama za pružanje podrške trošku investiranja za izgradnju novih postrojenja za obnovljivu energiju i unapređenje postojećih elektrana na fosilna goriva/toplana kako bi omogućile ko-sagorijevanje i kogeneraciju,

- Vlasti treba da izgrade tim dobro obučenih ljudi u EU projektu upravljanja koji će moći promovisati projekte obnovljive energije,

Biomasa


25

- Promovisanje javne svjesnosti za korišćenje biomase je suštinsko,

- Detaljne studije treba da se izrade za pojedina područja u cilju ocjenjivanja uslova u kojima se otpad može prikupljati i vrednovati na ekonomičan način (uzimajući u obzir otvorenost šume, opremu za pošumljavanje, udaljenost za transport i trošak i td.)

- Alternativno, sveobuhvatan inventar biomase treba da se razvije da dokumentuje aktuelnu proizvodnju i upotrebu putem kompilacije informacija za različite kategorije otpada u jedan dokument i da identifikuje potencijalna područja za širenje proizvodnje energije biomase. Studija treba da identifikuje potencijalne energetske i ne-energetske upotrebe biomase i informacije i referentne izvore koji se nalaze u inventaru treba da omoguće pojedincima i organizacijama da istraže izvodljivost nekih projekata biomase.

Vjetroelektrane

� Ministarstvo industrije energetike i razvoja RS u saradnji sa Njemačkom vladom pokrenuo izradu studije o korišćenju vjetropotencijala u Republici Srpskoj. U sklopu Studije izrađen je, na osnovu satelitskih snimaka Atlas vjetrova za cijelu Bosnu i Hercegovinu.

� Prema rezultatima Atlasa vjetrova, najveći potencijal vjetra u Republici Srpskoj na području Istočne Hercegovine, i to na području opština Gacko, Trebinje, Nevesinje i Berkovići.


26

� Nakon izvršenih analiza, odlučeno je da će se mjerni stubovi postaviti na šest lokacija, imajući u vidu mogućnost priključenja na mrežu, dopremanja opreme zbog pristupnih puteva i slično.

� Na osnovu iskazanog interesa Elektroprivrede Republike Srpske, Projekat parka vjetrenjača snage do 50 MW je kandidovan za sredstva u međunarodnim pregovorima sa Saveznom Republikom Njemačkom i isti je odobren za finansiranje kod Njemačke banke za obnovu i razvoj-KfW.

� Nakon izvedenih detaljnih mjerenja potencijala vjetra biće određena tačna lokacija na kojoj MH ERS realizovati navedeni park vjetrenjača.

Strategija razvoja energetike RS do 2030. godine

� Investicioni prijedlozi za korišćenje obnovljivih izvora energije u razvojno – ulagačkom ciklusu do 2030. godine razmatrani su prema tri scenarija, a odnose se na projekte izgradnje malih hidroelektrana, vjetroelektrana i postrojenja na biomasu.

� Procjenjuje se da bi, prema scenariju S2 – visoki BDP sa mjerama, za ostvarenje Strategije vrijednost ukupnih investicija u korišćenje obnovljivih izvora energije u RS u razvojno – ulagačkom ciklusu od 2010. do 2030. godine mogla iznositi 1.705

miliona KM (872 miliona €) u današnjim cijenama, čiji je udio u sveukupnim potrebnim investicijama oko 15,3%.

� U strukturi ukupnih ulaganja u korišćenje obnovljivih izvora energije finansijski su najzahtjevnije investicije u projekte korišćenja energije vjetra sa iznosom od 1.112 miliona KM (569 miliona €). Procjenjuje se da bi vrijednost ulaganja u male korišćenja energije vjetra sa iznosom od 1.112 miliona KM (569 miliona €). Procjenjuje se da bi vrijednost ulaganja u male

hidroelektrane mogla iznositi 563 miliona KM (288 miliona €) čiji je udio u ukupnim potrebnim investicijama u korišćenju obnovljivih izvora energije oko 33%. Udio investicija u projekte korišćenja energije biomase iznosi oko 2% odnosno 30

miliona KM (15 miliona €).


27

ukupno 1.705 mln KM

1.112 mln KM

65%

563 mln KM 33%30 mln KM

2%

Energija vode Energija vjetra Energija biomase

70

159

4 70

159

11

141

318

7

282

477

7

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

mln

KM

2010.-2015. 2016.-2020. 2021.-2025. 2026.-2030.

Razdoblje razvojne projekcije

Energija vode Energija vjetra Energija biomase

838

1.705

300

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.800

mln

KM

Scenarij S1 - visoki BDP Scenarij S2 - visoki BDP s mjerama

Scenarij S3 - niski BDP

Procjena eksploatacije potencijala za male hidroelektrane do 2030.

� Na osnovu projektne dokumentacije sa kojom se raspolaže u Elektroprivredi Republike Srpske, u Republici Srpskoj planiran je znatan broj velikih i malih hidroelektrana. Odlukom Vlade RS malim hidroelektranama se smatraju objekti ukupne instalisane snage manje od 5 MW.

� Na osnovu javnog poziva 2005. godine, a kasnije i temeljem samoinicijativnih ponuda u skladu sa Zakonom o koncesijama, Vlada RS dodijelila je koncesije za izgradnju 107 hidroelektrana (ukupno 47 koncesionara), sa ukupnom instalisanom snagom 281,67 MW te procijenjenom ukupnom godišnjom proizvodnjom 1400 GWh.procijenjenom ukupnom godišnjom proizvodnjom 1400 GWh.

� Koncesije su dodijeljene na svim slivovima a najveći broj na slivu Vrbas -38 malih HE; na slivu Bosne -11 malih HE; na slivu Drine -52 malih HE. Uzimajući u obzir snagu, od ukupno broja dodijeljenih koncesija, 35 su male hidroelektrane snage manje do 1 MW, 24 su snage od 1 do 2 MW, 36 su snage od 2 do 5 MW, 5 snage od 5 do 10 MW i 6 hidroelektrana je snage veće od 10 MW.

� Ukoliko se uzme u obzir da se ukupni hidroenergetski potencijal u Republici Srpskoj u području snaga 0,5 do 10 MW procjenjuje se na oko 1500 GWh/god, može se konstatovati da će realizacijom pomenutih projekata koji su dobili koncesiju (kao i projekata koji će se u dogledno vrijeme razvijati) veliki dio tehnoekonomski iskoristivog potencijala za male HE u Republici Srpskoj biti iskorišćena i prije kraja posmatranog planskog perioda u 2030. godini.

Biomasa-planiranje

� Planiranje iskorišćavanja potencijala biomase kreće od grupisanja pojedinih vrsta biomase prema osnovnim grupama konverzije te prema dobijenoj korisnoj energiji.

Izvorbiomase

Potencijal(PJ)

Sagorjevanje(klasična toplota)

Sagorjevanje(toplota iz moderne

biomase)

Kogeneracija(toplota i električna)

Biogoriva1. generacije

Biogoriva2. generacije

Od do

Otpatci iz drvne industrije

4,88 0,00 4,88 4,88 4,88 4,88

Potencijal biomase Republike Srpske po osnovnim konverzijama i korisnoj energiji

Ogrevno drvo 7,42 0,00 7,42

Otpadak 5,54 0,00 5,54 5,54 5,54 5,54

Ukupno šumska biomasa

17,84 24,08

Višegodišnji nasadi 0,37 0,71 0,54

Živinogojstvo 4,38 4,96 10,87

Ratarstvo 7,41 15,13 7,41 15,13

Poljoprivreda ukupno

12,17 20,80

Otpadna jestiva ulja 0,10 0,10 0,10

Deponijski gas 0,98 1,26 1,12

Ukupno potencijal biomase (PJ)

31,08 46,24 18,38 10,42 22,42 7,51 25,55

� Prema Strategiji razvoja energetike do 2030. godine, tehnički iskoristiv potencijal vjetra u Republici Srpskoj iznosi oko 640 MW raspoređenih na 13 lokacija.

� Planirana je izgradnja parkova vjetrenjača, u najoptimalnijem scenariju, ukupne instalisane snage 200 MW do 2020. godine, odnosno 350 MW do 2030. godine

Procjena eksploatacije potencijala za vjetroelektrane do 2030.


30

Sunčani toplotni sistemi – planiranje

� Ukoliko se počnu primjenjivati mjere sufinansiranja sa obzirom na potencijale možemo očekivati do 2030. godine pokrivenost u iznosu oko 104.000 m2 tj. oko 26.000 domaćinstava što iznosi oko 5,5% od ukupnog broja domaćinstava.

� Primjena ove tehnologije posmatrajući njezinu isplativost najpoželjnija je u objektima koji se koriste cijelu godinu u svim aspektima boravka tj. korišćenja potrošne tople vode. Ukoliko govorimo o javnim objektima to su prije svega bolnice, domovi penzionera, te sportski objekti ukoliko se koriste cijelu godinu. godinu.

Fotovoltaički sistemi – planiranje

� Cijena fotovoltaičkih sistema dugoročno ovisi o razvoju tehnologije i smanjivanju proizvodnih troškova, međutim, kratkoročno može biti izrazito zavisna o stanju na tržištu.

� Tipična cijena fotovoltaičkog sistema snage do 30 kW kreće se između 4 000 €/kW i 6 500 €/kW. Uz pretpostavku životnog vijeka od 25 godina, smanjenja snage fotonaponskih modula zbog starenja od 20% u 25 godina, navedenog raspona cijena sistema i proizvodnosti fotovoltaičkog sistema za područje Republike Srpske, cijena proizvedene električne energije bi iznosila između 0,15 €/kWh i 0,28 €/kWh.

� Zbog navedene cijene električne energije iz fotovoltaičkih sistema, za širu primjenu takvih sistema � Zbog navedene cijene električne energije iz fotovoltaičkih sistema, za širu primjenu takvih sistema potrebno je donijeti podsticajne mjere.

Geotermalna energija - budući razvoj

� Republika Srpska je prepoznala značaj svojih geotermalnih resursa. Smatra se da će biti potrebna dodatni istražni radova na svim bušotinama koja pokazuju potencijal za energetsku proizvodnju.

� S obzirom da je specifična investicija u geotermalna postrojenja u ovom trenutku visoka, a da je Republika Srpska bogata drugim energentima i oblicima energije (prvenstveno ugalj i energija vodotokova), ne predviđa se proizvodnja električne energije iz geotermalnih izvora u narednom dvadesetogodišnjem periodu.

� Ipak, u slučaju donošenja zakonodavnog okvira kojim bi se podsticala proizvodnja električne energije iz ovog izvora postoji mogućnost poboljšanja ekonomske isplativosti takvih projekata, a time je izgledna i izgradnja takvih postrojenja.izgledna i izgradnja takvih postrojenja.

� Na području Republike Srpske postoji značajan potencijal obnovljivih izvora energije, i to: � Male hidroelektrane,� Biomasa, � Potencijal vjetra, � Potencijal sunca,� Geotermalna energija.

Zaključak


34

Brojne su prepreke koje je potrebno prevazići da bi se omogućila šira upotreba obnovljivih izvra energije, kao što su:

- veoma niske cijene tradicionalnih energenata,

- nedostatak finansijskih sredstava i odsustvo investitora zainteresovanih za ulaganja u obnovljive izvore energije,

- nepostojanje potpune zakonodavne osnove neophodne za promovisanje upotrebe obnovljivih izvora energije,

- nepotpuno informisanje javnosti, koja nije na adekvatan način upoznata sa mogućnosti upotrebe obnovljivih izvora energije.

MH Elektroprivreda Republike Srpske

Adresa: Stepe Stepanovića bb, 89 101 Trebinje, Republika Srpska, BiHTelefon: (++ 387 59) 277 101Telefaks:(++387 59) 277 120www.ers.ba

Generalni direktorTelefon: (++ 387 59) 277 101


35

Telefon: (++ 387 59) 277 101Telefaks:(++387 59) 277 120

Direkcija za investicijeTelefoni: (++ 387 59) 277 160

277 186277 161

Telefaks:(++ 387 59) 277 162

Documents

OBNOVLJIVI IZVORI ENERGIJE STRATEGIJA I PLANOVIswot.ba/wordpress/wp-content/uploads/pdf_20100906164728... · 2016-02-29 · Geotermalna energija. Osnovni podaci o hidroenergetskom