Obowiązki pracodawców i pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

Obowiązki pracodawców i pracowników w zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy

Opracowała: mgr inż. Teresa Sidowska

Obowiązki pracodawcy – 1

• Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają pracowników – art. 3 kp.

• Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bhp w zakładzie pracy – art. 207 § 1 kp.

• Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników, osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek

pracy w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, osób prowadzących działalność gospodarczą w zakładzie pracy lub

miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, studentów i uczniów odbywających zajęcia na terenie zakładu pracy,

poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

art. 207 § 2 i art. 304 kp


• W szczególności pracodawca jest zobowiązany: organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne

warunki pracy; zapewniać przestrzeganie w zakładzie przepisów i zasad bhp,

wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;

zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;

zapewniać wykonanie zaleceń SIP.

• Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy i zasady bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków.


Współdziałanie pracodawców – gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców to pracodawcy ci mają obowiązek:

współpracować ze sobą; wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bhp

wszystkich pracowników; ustalić zasady współdziałania w przypadku wystąpienia

zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników; zapewnić bezpieczeństwo i higienę pracy zatrudnionym przez

nich pracownikom.


Zawiadomienie o rozpoczęciu działalności:

• Pracodawca rozpoczynający działalność, lub zmieniający miejsce, rodzaj i zakres prowadzonej działalności, zwłaszcza technologię lub profil produkcji, jeżeli te zmiany mogą spowodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników jest obowiązany w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia tej działalności, zawiadomić na piśmie właściwego OIP i właściwego PIS o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności


Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy – pracodawca jest obowiązany zapewniać aby:

• Budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy była wykonywana w oparciu o projekty uwzględniające wymagania bhp i pozytywnie zaopiniowane przez uprawnionych rzeczoznawców;

• Obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy spełniał wymagania bhp;

• Przebudowa takiego obiektu lub jego części powinna uwzględniać poprawę warunków bhp;

• Pomieszczenia pracy były odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników;

• Obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane były utrzymywane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy.


Maszyny i inne urządzenia techniczne:• Pracodawca jest obowiązany wyposażać maszyny lub inne

urządzenia techniczne w odpowiednie zabezpieczenia, jeżeli konstrukcja zabezpieczenia uzależniona jest od warunków lokalnych.

• Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności – CE.


Czynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne zagrożenie dla zdrowia lub życia:

Pracodawca jest obowiązany:

• Ustalać stopień szkodliwości dla zdrowia pracowników i podejmować odpowiednie środki profilaktyczne przed rozpoczęciem stosowania materiałów i procesów technologicznych;

• Prowadzić spis niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych stosowanych w zakładzie;

• Zapewniać aby niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne posiadały odpowiednio trwałe opakowania oznakowane zgodnie z obowiązującymi przepisami oraz karty charakterystyki;

• Zastępować substancje, preparaty czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym mniej niebezpiecznymi;

• Prowadzić rejestry pracowników i prac wykonywanych w kontakcie z czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi


• Eliminować a przynajmniej ograniczać narażenie pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych;

• Prowadzić rejestry prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych i rejestr pracowników zatrudnionych przy takich pracach;

• Chronić pracowników przed promieniowaniem jonizującym pochodzącym ze źródeł sztucznych i naturalnych;

• Podejmować działania zapobiegające wystąpieniu nagłego niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia pracowników (awarie, prace o charakterze szczególnie niebezpiecznym);

• Zapewnić odpowiednie do rodzaju niebezpieczeństwa urządzenia i sprzęt ratowniczy, osoby przeszkolone do ich obsługi oraz udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym;

• Zapewnić aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia były wykonywane przez co najmniej 2 osoby.

Obowiązki pracodawcy – 9Ochrona zdrowia pracowników:Pracodawca jest zobowiązany:

• Oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe i stosować niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko;

• Informować pracowników o ryzyku zawodowym oraz zasadach ochrony przed zagrożeniami;

• Utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzenia służące do pomiarów tych czynników;

• Przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i udostępniać je pracownikom;

• Zapewniać pracownikom profilaktyczną opiekę lekarską i ponosić koszty tej opieki;

• Zapewniać odpowiednią profilaktyczną opiekę lekarską pracownikom i byłym pracownikom, których zatrudniali w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających.


Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku.

Pracodawca jest zobowiązany:

• Przenieść pracownika, u którego wystąpiły objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej do innej pracy nienarażającej go na działanie czynnika, który wywołał te objawy, w terminie i na czas określony w orzeczeniu lekarskim;

• Jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia wypłacać pracownikowi dodatek wyrównawczy przez okres nie przekraczający 6 miesięcy.

• Zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki profilaktyczne i napoje, jeżeli to jest niezbędne ze względów profilaktycznych;

• Zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia higieniczno sanitarne oraz niezbędne środki higieny osobistej, a także zapewnić środki do udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.


Wypadki przy pracy i choroby zawodowe:W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany:

• podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie okoliczności i przyczyny wypadku oraz zastosować środki zapobiegające podobnym wypadkom;

• Niezwłocznie zawiadomić właściwego OIP i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy;

• Niezwłocznie zgłosić właściwemu PIS i OIP każdy przypadek rozpoznania choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę;

• Prowadzić rejestr zachorowań na choroby zawodowe i podejrzeń o takie choroby.


W razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany:

współdziałając z PIS ustalić przyczyny powstania tej choroby oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą;

niezwłocznie przystąpić do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby i zastosować inne środki zapobiegawcze;

zapewnić realizację zaleceń lekarskich.

• Pracodawca jest obowiązany systematycznie analizować przyczyny wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy i na podstawie tych analiz stosować właściwe środki zapobiegawcze.


Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów i zasad bhp.Pracodawca jest obowiązany:

• Zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzić okresowe szkolenie bhp, pokrywając koszty tych szkoleń;

• Odbyć szkolenie w dziedzinie bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków i poddawać się szkoleniom okresowym;

• Zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bhp dotyczącymi wykonywanych przez nich prac;

• Wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bhp na stanowiskach pracy;

Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bhp.


Środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze:

Pracodawca jest obowiązany:

• dostarczać pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy i spełniajace wymagania dotyczące oceny zgodności – CE;

• dostarczać pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania – PN:

jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu;

ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bhp;

• Wypłacać ekwiwalent pieniężny pracownikom używającym w zakładzie pracy własną odzież i obuwie robocze;


• Nie dotyczy to stanowisk pracy związanych z: bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych, pracami powodującymi intensywne brudzenie, pracami powodującymi skażenie odzieży i obuwia roboczego

środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo biologicznymi.

• Pracodawca ustala dla stanowisk pracy przysługujące pracownikom rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, a także ustala przewidywane okresy używania odzieży i obuwia roboczego.

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.


Pracodawca jest obowiązany zapewnić:

• aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe;

• ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie;

• Ekwiwalent pieniężny za pranie i konserwację odzieży roboczej we własnym zakresie.

Powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania we własnym zakresie środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, które stosowane w procesie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi jest niedopuszczalne.

• Pracodawca jest obowiązany aby ww. środki i odzież były przechowywane wyłącznie w miejscach do tego wyznaczonych.

Obowiązki osób kierujących pracownikami

Art.212 kp• Organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp;

• dbać sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;

• organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy;

• dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;

• egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bhp;

• zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

Obowiązki pracowników – 1

Art. 211 kp

Przestrzeganie przepisów i zasad bhp jest podstawowym obowiązkiem pracownika.

• Znać i przestrzegać przepisy i zasady bhp, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;

• Wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych;

• Dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzedzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy;

• Stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego zgodnie z ich przeznaczeniem;

Obowiązki pracowników – 2

• Poddawać się profilaktycznym badaniom lekarskim oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich;

• Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku lub zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

• Współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp;

Konsultacje w zakresie bhp

Odpowiedzialność porządkowa pracowników – 1

art. 108 kodeksu pracy:

Za nieprzestrzeganie przez pracownika: ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bhp, przepisów przeciwpożarowych, przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy, usprawiedliwiania nieobecności w pracy,

pracodawca może stosować: karę upomnienia, karę nagany.

Odpowiedzialność porządkowa pracowników – 2

• Za nieprzestrzeganie przez pracownika: przepisów bhp, przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości, spożywanie alkoholu w czasie pracy

pracodawca może zastosować karę pieniężną.

• Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi.

• Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bhp.

Odpowiedzialność dyscyplinarna funkcjonariuszy celnych

Rozdział 12 ustawy z 24.07.1999r o Służbie Celnej (Dz. U. z 2004r.

Nr 156, poz. 1641 ze zm.)

Kary dyscyplinarne: upomnienie, nagana, nagana z ostrzeżeniem, przeniesienie na niższe stanowisko lub obniżenie stopnia służbowego, zakaz podwyższania stopnia służbowego przez 2 lata, zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych przez dwa lata, wydalenie ze służby celnej.

Documents

Obowiązki pracodawców i pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy