WYKŁAD 1. TREŚĆ

Prawo własności intelektualnej: prawo autorskie i prawo własności przemysłowej. Źródła prawa.

Twórczość literacka i artystyczna jako przedmiot prawa autorskiego. Pojęcie utworu. Kategorie utworów.

Twórca jako podmiot prawa autorskiego, autorskie prawa osobiste i majątkowe. Ograniczenia autorskich praw majątkowych, dozwolony użytek prywatny i publiczny utworów. Plagiat.

Prawa pokrewne.

PRAWO WŁASNOŚCI

INTELEKTUALNEJ

Prawo autorskie i prawo własności przemysłowej.

Źródła prawa.

WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA

(ANG. INTELLECTUAL PROPERTY)

Wynalazki

Wzory użytkowe

Wzory przemysłowe

Znaki towarowe

Geograficzne oznaczenia pochodzenia

Nowe odmiany roślin

Topografie układów scalonych

Know-how

Utwory (m.in. artystyczne,

naukowe, literackie,

plastyczne, muzyczne)

Przedmioty praw

pokrewnych (artystyczne

wykonania utworów,

fonogramy i wideogramy,

nadania stacji radiowych i

telewizyjnych, tzw. pierwsze

wydania oraz wydania

krytyczne i naukowe)

Własność przemysłowa Prawo autorskie i prawa

pokrewne

WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA.

ŹRÓDŁA PRAWA

FUNDAMENTALNE AKTY PRAWNE:

1883 r. Paryż: Konwencja o ochronie własności

przemysłowej (KONWENCJA PARYSKA)

1886 r. Berno: Konwencja o ochronie dzieł

literackich i artystycznych (KONWENCJA

BERNEŃSKA)

WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA.

USTAWODAWSTWO MIĘDZYNARODOWE

1967 r. Sztokholm: Konwencja o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej [WIPO] (tzw. Konwencja sztokholmska),

1970 r. Układ Waszyngtoński o współpracy patentowej.

1994 r. Marakesz: Porozumienie TRIPS (w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej), załącznik do porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu [WTO].

1891 r. Porozumienie madryckie i 1989 r. Protokół madrycki w sprawie rejestrowania znaków towarowych.

WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA

USTAWODAWSTWO REGIONALNE

1973 r. Monachium: Konwencja o udzielaniu patentów europejskich.

Rozporządzenia i Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady.

PRAWO AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE.

USTAWODAWSTWO MIĘDZYNARODOWE

1961 r. Rzym: Międzynarodowa konwencja o ochronie praw

artystów wykonawców, producentów fonogramów oraz

organizacji nadawczych (Konwencja rzymska).

1996 r. Genewa: Traktat Światowej Organizacji Własności

Intelektualnej [WIPO] o prawie autorskim.

1996 r. Genewa: Traktat Światowej Organizacji Własności

Intelektualnej [WIPO] o artystycznych wykonaniach i

fonogramach.

PRAWO AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE.

USTAWODAWSTWO REGIONALNE

Rozporządzenia i Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i

Rady

WŁASNOŚĆ PRZEMYSŁOWA.

PRAWO AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE.

USTAWODAWSTWO KRAJOWE

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych [Dz. U. 1994 Nr 24 poz. 83 z późn. zm.].

Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej [Dz. U. 2001 Nr 49 poz. 508 z późn. zm.].

Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin [Dz. U. 2003 nr 137 poz. 1300]

Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji [Dz. U. z 2003 r. Nr 153 poz. 1503 z późn. zm.].

Kodeks cywilny.

URZĘDY DS. WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ

MIĘDZYNARODOWE

Biuro Międzynarodowe Światowej Organizacji Własności Intelektualnej [WIPO] [World Intellectual Property Organization] Genewa, Szwajcaria.

REGIONALNE (w Europie)

Europejski Urząd Patentowy [EPO] [European Patent Office] Monachium, Niemcy.

Urząd Harmonizacji Rynku Wewnętrznego [OHIM] [Office for Harmonization in the Internal Market] Alicante, Hiszpania.

KRAJOWE

Urząd Patentowy RP, Warszawa.

TWÓRCZOŚĆ LITERACKA I

ARTYSTYCZNA JAKO PRZEDMIOT

PRAWA AUTORSKIEGO

Pojęcie utworu. Kategorie utworów.

POJĘCIE UTWORU

Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy

przejaw działalności twórczej o indywidualnym

charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci,

niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu

wyrażenia (UTWÓR) [art. 1 pr.aut.]

Przesłanki UTWORU

jest rezultatem działalności twórczej

ma indywidualny charakter

został ustalony

KATEGORIE UTWORÓW

Przykłady (katalog otwarty) [art. 1 ust. 2 pr.aut.]

(…) literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne, programy komputerowe

plastyczne

fotograficzne

wzornictwa przemysłowego,

architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne

muzyczne i słowno-muzyczne

sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne

audiowizualne (w tym filmowe)

KATEGORIE UTWORÓW Z ZAKRESU

EDUKACJI, NAUKI I DYDAKTYKI

artykuły naukowe i popularno-naukowe, podręczniki,

skrypty, opracowania monograficzne

recenzje naukowe (np. artykułów, prac magisterskich, prac

doktorskich)

prace dyplomowe (licencjackie, magisterskie,

inżynierskie)

wykłady akademickie

strony www

utwory zależne (tłumaczenia, przeróbki, adaptacje)

WYŁĄCZENIA

Ochronie autorskoprawnej nie podlegają [art. 1 ust. 2 pr. aut.]

odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania,

koncepcje matematyczne

Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego [art. 4 pr. aut.]

akty normatywne lub ich urzędowe projekty

urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole

opublikowane opisy patentowe lub ochronne

proste informacje prasowe

TRYB UZYSKIWANIA

OCHRONY AUTORSKOPRAWNEJ

ochrona automatyczna

samoistna

w momencie ustalenia utworu

TWÓRCA JAKO PODMIOT PRAWA

AUTORSKIEGO

Autorskie prawa OSOBISTE i MAJĄTKOWE.

Ograniczenia autorskich praw majątkowych.

Dozwolony użytek prywatny i publiczny utworów.

Plagiat.

PODMIOT PRAWA AUTORSKIEGO

TWÓRCA [art. 8 ust. 1 pr.aut.]

Prawo autorskie przysługuje twórcy o ile ustawa nie stanowi inaczej.

WSPÓŁTWÓRCY [art. 9 pr.aut.] → dzieło współautorskie

INNE PODMIOTY [art. 11-15, art. 74 pr.aut.]

Producent, wydawca → utwory zbiorowe

Pracodawca → programy komputerowe stworzone przez pracownika

Pracodawca → utwory pracownicze

Instytucja naukowa → prace naukowe pracowników

Uczelnia → prace dyplomowe (studentów i doktorantów)

AUTORSKIE PRAWA MAJĄTKOWE

TREŚĆ [art. 17, 50, 2 pr.aut]

wyłączne prawo do korzystania z utworu na wszystkich polach eksploatacji w zakresie utrwalania, zwielokrotniania, rozpowszechniania

• prawo do ROZPORZĄDZANIA utworem (realizacja uprawnień majątkowych: przeniesienie prawa, LICENCJE)

prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego

CHARAKTER Są zbywalne. Podlegają dziedziczeniu.

CZAS TRWANIA Ograniczony. Wygasają po upływie 70 lat od śmierci twórcy.

ROZPORZĄDZANIE UTWOREM [ART. 41-68 PR.AUT.]

Umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe: skutek jak umowa sprzedaży - zmiana podmiotu prawa, nabywca przejmuje miejsce autora. Dochodzi do wyzbycia się autorskich praw majątkowych

Umowy na korzystanie z utworów (tzw. umowy licencyjne): uprawniony (licencjodawca) zezwala osobie trzeciej (licencjobiorcy) na korzystanie z utworu. Prawa autorskie pozostają przy podmiocie uprawnionym. Umowy licencyjne to podstawa legalnego korzystania z utworów.

Rodzaje licencji (łac. licentia – wolność, swoboda)

wyłączna lub niewyłączna

ograniczona czasowo lub nieograniczona

ograniczona terytorialnie lub nieograniczona

odpłatna lub nieodpłatna

OGRANICZENIA AUTORSKICH PRAW

MAJĄTKOWYCH – DOZWOLONY UŻYTEK UTWORÓW

tylko utwory

rozpowszechnione

korzystanie z

pojedynczych

egzemplarzy utworów

także korzystanie z

utworów

udostępnionych w sieci

(strony www)

prawo CYTATU

licencja dla archiwów,

bibliotek, szkół

licencja dla osób

niepełnosprawnych

OSOBISTY (prywatny)

[art. 23 pr.aut.]

PUBLICZNY

[art. 24-33 pr.aut.]

AUTORSKIE PRAWA OSOBISTE

TREŚĆ [art. 16 pr.aut.]

prawo do autorstwa utworu i jego oznaczenia;

prawo do integralności utworu;

prawo do rzetelnego wykorzystania utworu;

prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;

prawo nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

CHARAKTER

Przysługują tylko twórcy (=osobie fizycznej). Niezbywalne.

CZAS TRWANIA

Nie są ograniczone w czasie. Wieczne.

CYWILNOPRAWNA OCHRONA AUTORSKICH

PRAW OSOBISTYCH [ART. 78 PR.AUT.]

roszczenie o zaniechanie

działań [art. 78 pr.aut.]

roszczenie o zaniechanie działań

o usunięcie skutków naruszenia (w

szczególności złożenia publicznego

oświadczenia o odpowiedniej treści)

przyznanie twórcy odpowiedniej

sumy pieniężnej tytułem

zadośćuczynienia

zobowiązanie sprawcy do uiszczenia

odpowiedniej sumy pieniężnej na

wskazany przez twórcę cel

społeczny

naprawienie wyrządzonej szkody

majątkowej (jeśli powstała) na

zasadach ogólnych (k.c.) [art. 78

pr.aut.]

stan zagrożenia naruszenie

CYWILNOPRAWNA OCHRONA AUTORSKICH

PRAW MAJĄTKOWYCH [ART. 79 I 80 PR.AUT.]

roszczenie o zaniechanie naruszenia

o usunięcie skutków naruszenia

o naprawienie szkody

o wydanie korzyści uzyskanych przez

naruszającego

o uiszczenie odpowiedniej sumy

pieniężnej z przeznaczeniem na

Fundusz Promocji Twórczości

o ogłoszenie w prasie oświadczenia

odpowiedniej treści

orzeczenie sądu o bezprawnie

wytworzonych przedmiotach oraz

środkach i materiałach użytych do ich

wytworzenia [art. 79 pr.aut.]

naruszenie

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA Z TYTUŁU

NARUSZENIA PRAW AUTORSKICH

Działania naruszające

autorskie prawa osobiste:

godzące w prawo do

autorstwa i publicznie

zniekształcające cudzy utwór

[art. 115 pr.aut.] (PLAGIAT i

inne naruszenia)

Działania naruszające autorskie

prawa majątkowe: bezprawne

rozpowszechnianie cudzego

utworu, utrwalanie go lub

zwielokrotnienie w celu

rozpowszechnienia, nabywanie,

paserstwo i in.

[art. 116-123 pr.aut.]

Sankcja karna

kara grzywny, kara ograniczenia wolności,

kara pozbawienia wolności do lat 3

PLAGIAT - NARUSZENIE PRAWA DO

AUTORSTWA

PLAGIAT od plagiatus (łac.) – skradziony

„przywłaszczenie sobie cudzego utworu, wydanie go pod

własnym nazwiskiem, dosłowne zapożyczenie z cudzych

dzieł i podanie jako twórczości własnej” [M. Szaciński, Naruszenie

autorskich praw osobistych w postaci plagiatu, niedozwolonych zapożyczeń oraz

zniekształceń utworu, „Palestra” 1981, nr 6, s.27]

Przesłanki PLAGIATU

przejęcie (skopiowanie) elementów twórczych z cudzego utworu;

przypisanie sobie autorstwa tych elementów.

RODZAJE PLAGIATU

Plagiat jawny przypadki, „w których przejęty został cały obcy utwór lub znaczna

jego część, a osoba podająca się za twórcę nie wnosi ze swej strony żadnego wkładu w ustalenie ostatecznej postaci dzieła” [J.Barta, Plagiat muzyczny, s. 46]

Plagiat ukryty gdy „elementy recypowane splatają się z elementami

pochodzącymi od osoby dokonującej przejęcia; jej wkład w nowo powstające dzieło nie ma charakteru twórczego, ogranicza się do mechanicznych przeniesień, szablonowych uzupełnień” [J.Barta, Plagiat muzyczny, s. 47]

Konsekwencje plagiatu odpowiedzialność cywilna [art. 78 pr.aut.]

odpowiedzialność karna [art. 115 pr.aut.]

odpowiedzialność na podstawie „Ustawy o szkolnictwie wyższym”.

PRAWA POKREWNE

PRAWA POKREWNE [ART. 85-103 PR.AUT.]

TREŚĆ

„Przedmiotem praw pokrewnych są dobra intelektualne

(niematerialne) o zróżnicowanej naturze, nie będące

utworami ale pozostające z nimi w bliskiej (czasem

nierozerwalnej) relacji” (A.Adamczak, M. du Vall red. Ochrona własności

intelektualnej, Warszawa 2010, s. 63)

CHARAKTER

Prawa majątkowe. Zbywalne. Mogą być przedmiotem

obrotu prawnego (w tym dziedziczenia).

CZAS TRWANIA

Ograniczony.

PRAWA POKREWNE.

KATALOG - 7 KATEGORII

Prawa do

artystycznych

wykonań

Prawa do

fonogramów i

wideogramów

Prawa do

nadań

programów

(radiowych i

telewizyjnych)

Prawa do

pierwszych

wydań oraz

wydań

naukowych i

krytycznych

art. 85 – 93

pr.aut.

art. 94 – 96

pr.aut.

art. 97 – 99

pr.aut.

art. 991 – 995

pr.aut.

Prawo

artysty

Prawo

producenta

Prawo stacji

telewizyjnej lub

radiowej

Prawo wydawcy

50 lat 50 lat 50 lat 25 i 30 lat