Okul Öncesi Dönemde Kaynaştırma

Uygulamalarına Katılan Özel Gereksinimli

Çocukların Sosyal Kabul, Sosyal Beceri ve

Problem Davranışlarının Boylamsal

İncelemesi

Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu, Ankara Üniversitesi

Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu, Hacettepe Üniversitesi

Arş. Gör. Ahmet Bilal Özbek, Ankara Üniversitesi

TÜBİTAK, SOBAG 1001 Projesi

Proje No: 114K649

Sunu İçeriği Giriş

Sosyal Kabul

Sosyal Kabulün Önemi

Sosyal Kabulü Etkileyen Faktörler

Sosyal Kabulü Değerlendirme Yöntemleri

İlgili Çalışmalar: Uluslararası Çalışmalar

İlgili Çalışmalar: Ulusal Çalışmalar

Araştırma Soruları

Yöntem

Desen

Katılımcılar

Veri Toplama Araçları

Verilerin Toplanması ve Analizi

Bulgular ve Tartışma

Öneriler

Kaynakça

Giriş

Sosyal Kabul

Sosyal kabul bir çocuğun;

• grubun diğer üyeleri tarafından sevilme ve beğenilme

durumu,

• grup içerisinde diğerleri ile olan bağı,

• grup içi hiyerarşideki yeri,

• akranları tarafından nasıl algılandığı

olarak tanımlanabilir.

Giriş

Sosyal Kabulün Önemi

KaynaştırmaAmaçları

Sosyal Reddedilme ve Olumsuz Sonuçları

Akademik Başarı

Sosyal Öğrenme

Topluma Katılım

Giriş

Sosyal Kabulü Etkileyen Faktörler

Cinsiyet

FizikselGörünüm

Yetersizliğin Türü ve Derecesi

Öğretmen Öğrenci İlişkisi

Okula Uyum

Problem Davranış

Sosyal Beceri

Giriş

Sosyal Kabulü Değerlendirme Yöntemleri

Sosyal Kabul

SosyometrikÖlçümler

Akran Tercihi

Akran Derecelendirmesi

Gözlem

Görüşme

Yetişkin Değerlendirmesi

Giriş- İlgili ÇalışmalarU

lusl

ara

rası

Çalışm

ala

r

KarşılaştırmaÖzel gereksinimli (ÖG) çocukların normal gelişen (NG) akranlarına göre sosyal kabullerinin düşük

olduğu belirlenmiştir.

Buysse, Goldman ve Skinner, 2002; Sale ve Carey, 1995; Stone ve La

Greca, 1990

Etkileyen değişkenler

Problem davranış, sosyal beceri, gelişim düzeyi gibi değişkenlerin sosyal kabulü etkilediği

bulunmuştur. ÖG çocukların akran tercihlerinde belirtilmediği görülmüştür.

Aguiar, Moiteiro ve Pimentell, 2010; Buysse,1993; Cambra ve

Silvestre, 2003; Ferreira, Aguiar, Correia, Fialho ve Pimentel, 2017; Keane ve Calkins, 2004;

Boylamsal

ÖG çocukların sosyal kabul düzeyleri değil, iki yıllık kaynaştırma uygulaması sonrası akranları ile

etkileşim davranışları incelenmiştir. Akranlarla etkileşim davranışlarında farklılık oluşmadığı

bulunmuştur.

Guralnick ve diğ., 2006

Giriş-İlgili ÇalışmalarU

lusa

l Çalışm

ala

r

KarşılaştırmaOkul öncesi dönemde ÖG ve NG

çocukların sosyal kabul düzeylerinikarşılaştıran çalışma bulunmamaktadır.

Etkileyen değişkenler

ÖG çocukların sosyal kabul düzeylerinin düşük olduğu ve bu durumun problem

davranışlar ve sosyal beceri eksikliklerinden kaynaklandığı ifade

edilmiştir.

Ergin, 2012; Karadağ, Yıldız-Demirtaş ve Girli, 2014;

Küçüker, Erdoğdan ve Çürük, 2014; Metin Şenol ve Yumuş,

2015

Boylamsal

Okul öncesi dönemde ÖG çocukların sosyal kabullerinin boylamsal olarak

incelendiği bir araştırma bulunmamaktadır.

Giriş

Ulusal Çalışmalar-Biz neler yaptık?

Bakkaloğlu, Sucuoğlu ve Özbek (2017)

EJER 2017

• Okul Öncesinde ÖG Olan ve Olmayan Öğrencilerin Sosyal Becerileri, Problem Davranışları ve Sosyometrik Derecelendirme Puanlarının İncelenmesi

Bakkaloğlu, Sucuoğlu ve Özbek (2017)

UOÖEK 2017

• Okul Öncesi Dönemde ÖG Çocukların ve Akranlarının Sosyal Kabul Düzeylerinin İncelenmesi

Giriş

Araştırma Soruları

Bu araştırmada aşağıdaki soruların yanıtları aranmıştır:

1. ÖG çocukların sosyal kabul düzeyleri birinci, ikinci ve

üçüncü ölçümlerde farklılaşmakta mıdır?

2. ÖG çocukların sosyal beceri düzeyleri birinci, ikinci ve

üçüncü ölçümlerde farklılaşmakta mıdır?

3. ÖG çocukların problem davranış düzeyleri birinci, ikinci

ve üçüncü ölçümlerde farklılaşmakta mıdır?

Yöntem

Araştırmanın Deseni

İlişkisel Tarama Modeli

Yöntem

Katılımcılar

Öğrenciler

Yaş (Ay) Cinsiyet

Toplam

X ss Ranj Kız Erkek

ÖG 53,76 3,99 49-68 12 14 26

Tablo 1. Katılımcıların özellikleri

Yöntem

Veri Toplama Araçları

Demografik BilgiFormu

Araştırmacılar tarafından hazırlanmıştır

Öğretmenler tarafındandoldurulmuştur

Yöntem

Veri Toplama Araçları

Okul Öncesi ve Anaokulu

Davranış Ölçeği

Merrell (1994)Fazlıoğlu, Okyay ve Ilgaz (2011)

Problem Davranış Ölçeği (41 Madde)

Sosyal Beceri Ölçeği (34 Madde)

Öğretmen tarafından

doldurulmuştur

Geçerlik güvenirlik çalışmaları yapılmıştır

Yöntem

Veri Toplama Araçları

Sosyometrik Dereceleme Ölçeği

(Ek 1 ve Ek 2)

Asher ve diğ.(1979)

Akran Derecelendirme

Yöntemi

Araştırmacı tarafından

bireysel uygulama

Güvenirlik (test-tekrar test): r=,350; p<,01

Geçerlik (ölçüt geçerliği):

r=,568; p<.01

Ek 1. Sosyometrik Dereceleme Ölçeği Örneği

Çocuklar

Ada İsr

a A

bdir

eis

Aziz

Saru

han T

osu

n

Best

e Ç

oban

Cansu

Özdem

ir

Çağata

y K

uru

Em

re T

erz

i

Erh

an T

uğra

Dilekçi

Furk

an M

ert

Canpola

t

Göktu

ğ Ş

ipal

Gülh

inal Ç

eti

nkaya

Hazal Seda A

slan

Mehm

et

Yekta

Can

Nagehan T

ürk

men

Nehir

Türk

oğlu

Poyra

z B

içer

Şere

f A

rhan C

an

Ziy

a A

slancan

TO

PLA

M P

UA

N

SO

SY

OM

ET

RİK

DER

EC

ELEN

DİR

ME

PU

AN

I

1. Ada İsra Abdireis x2. Aziz Saruhan Tosun x3. Beste Çoban x4. Cansu Özdemir x5. Çağatay Kuru x6. Emre Terzi x7. Erhan Tuğra Dilekçi x8. Furkan Mert Canpolat x9. Göktuğ Şipal x10. Gülhinal Çetinkaya x11. Hazal Seda Aslan x12. Mehmet Yekta Can x13. Nagehan Türkmen x14. Nehir Türkoğlu x15. Poyraz Biçer x16. Şeref Arhan Can x17. Ziya Aslancan x

Ek 2. Tercih Kutuları

Demografik Bilgi Formu ve Okul Öncesi ve Anaokulu Davranış Ölçeği öğretmenler tarafından doldurulmuştur.

Sosyometrik Dereceleme Ölçeği üçüncü araştırmacı tarafından uygulanmıştır.

İlk yıl güz (Ekim-Kasım) ve bahar (Nisan-Mayıs), ikinci yıl ise bahar (Nisan-Mayıs) aylarında olmak üzere 3 kez veri toplanmıştır.

Betimsel istatistikler ve normallik testleri yapılmıştır.

Tekrarlı ölçümler için tek faktörlü anova analizi kullanılmıştır.

Yöntem

Verilerin Toplanması ve Analizi

Ölçüm-1 Ölçüm-2 Ölçüm-3

X SS X SS X SS

Sosyal Kabul 2,30 ,41 2,22 ,39 1,97 ,45

Sosyal Beceri 52,77 25,55 53,92 27,81 62,50 27,64

Problem Davranış 45,54 25,21 45,61 23,12 43,96 32,17

Tablo 2. Ölçümlere ilişkin betimsel istatistikler

Bulgular ve Tartışma

1. Ölçüm

2,30

2. Ölçüm 2,22

3. Ölçüm

1,97p<,001**

Sosyal

Kabul

Sosyal

Beceri

1. Ölçüm

52,77

2. Ölçüm 53,97

3. Ölçüm

62,50p<,05*

1. Ölçüm

45,54

2. Ölçüm 45,61

3. Ölçüm

43,96

Problem

Davranış p>,05

Bulgular ve Tartışma

Bulgular incelendiğinde ÖG çocukların sosyal kabul düzeylerinin zaman içerisinde düşüş gösterdiği,

sosyal becerilerinin ise arttığı görülmektedir. Sosyal becerilerinin artış göstermesine karşın çocukların

sosyal kabul düzeylerinin düşüş göstermesi, problem davranış düzeylerinin aynı kalması ile

açıklanabilir. Problem davranışın sosyal kabul üzerinde etkili olduğu farklı araştırmalarda bulunmuştur(Andrade ve diğ. 2005; Bakkaloğlu, Sucuoğlu ve Özbek, 2017; Baydık ve Bakkaloğlu, 2009; Denham ve Holt, 1993; Keane ve Calkins, 2004).

Problem Davranış

Öğretmen Değişimi

Akran ve Sınıf

Değişimi

Sosyal Beceri

Bulgular ve Tartışma

Öneriler

Öneriler

Araştırma

Boylamsalİncelemeler

Kapsamlı Değerlendirme

MüdahaleProgramları

Uygulama

Önleyici Sınıf Yönetimi

Sosyal Beceri Öğretimi

AkranEtkileşimi

Başlıca Kaynaklar Aguiar, C., Moiteiro, A. R., & Pimentel, J. S. (2010). Classroom quality and social acceptance of preschoolers

with disabilities. Infants & Young Children, 23(1), 34-41.

Asher, S. R., Singleton, L. C., Tinsley, B. R., & Hymel, S. (1979). A reliable sociometric measure for preschoolchildren. Developmental Psychology, 15(4), 443-444.

Bakkaloğlu, H., Sucuoğlu, N.B., Özbek A.B., (2017). Okul öncesinde özel gereksinimli (ÖG) olan ve olmayan öğrencilerin sosyal becerileri, problem davranışları ve sosyometrik derecelendirme puanlarının incelenmesi. IV. International Eurasian Educational Research Congress, Denizli Türkiye.

Bakkaloğlu, H., Sucuoğlu, N.B., Özbek A.B., (2017). Okul öncesi dönemde özel gereksinimli çocukların ve akranlarının sosyal kabul düzeylerinin incelenmesi. 5. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi, Ankara Türkiye.

Buysse, V., Goldman, B. D., & Skinner, M. L. (2002). Setting effects on friendship formation among youngchildren with and without disabilities. Exceptional Children, 68(4), 503-517.

Cambra, C., & Silvestre, N. (2003). Students with SEN in the inclusive classroom: Social integration and self-concept. European Journal of Special Needs Education 18(2), 197-208.

Fazlıoğlu, Y., Okyay, L., & Ilgaz, G. (2011). Okulöncesi ve Anaokulu Davranış Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlikçalışması.Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 255-268.

Keane, S., & Calkins, S. D. (2004). Predicting kindergarten peer social status from toddler and preschoolproblem behavior. Journal of Abnormal Child Psychology, 32(4), 409-423.

Merrell, K. W. (1994). Preschool and Kindergarten Behavior Scale. Vermont, Clinical Psychology Publishing Company.

Stone, W. L., & La Greca, A. M. (1990). The social status of children with learning disabilities: A reexamination. Journal of Learning Disabilities, 23(1), 32-37.

OKGEP’i Takip Edebilirsiniz…

Web• http://www.okgep.hacettepe.edu.tr

Twitter• https://twitter.com/okgep

Facebook• https://www.facebook.com/114k649

haticebakkaloglu@gmail.com

nimetbulbin@gmail.com

ahmetbilalozbek@gmail.com