METODY BIOLOGICZNEGO OCZYSZCZANIA CIEKW NA PRZYKADZIE OCZYSZCZALNI W AOCUCIE

rok akademicki 2010/2011

1. Wstp 1.1 Przedstawienie powiatu aocuckiego oraz jej przylegych gmin oraz analiza ewentualnych rde powstawania ciekwMiasto powiatowe aocut znajduje si na poudniu kraju , w Obrbie wojewdztwa podkarpackiego , pooone okoo 17 km od stolicy wojewdztwa - Rzeszowa . Graniczy od zachodu i poudnia z powiatem rzeszowskim, od pnocy z powiatem leajskim a od wschodu z przeworskim. Miasto ley na dwch wanych wzach komunikacyjnych (Trasa E40 czca Berlin z Kijowem oraz gwna magistrala kolejowa Przemyl z Wrocawiem).

Rys. 1 Mapa Powiatu aocut [1] Powiat aocucki liczy okoo 78 tys. mieszkaocw z czego wikszod z nich rozdzielona jest pomidzy gminami : Biaobrzegi , Czarna , aocut , Markowa , Rakszawa i oynia. Miasto powiatowe liczy 18 194 mieszkaocw , ktrzy w caoci nale pod miejsk oczyszczalni. W obrbie powiatu znajduje si okoo 100 orodkw uytecznoci publicznej rwnie podpitych do kanalizacji miejskiej. Powiat charakteryzuje si stosunkowo zrnicowan rzeb teren. Na poudniu dominuj grzyste i lesiste tereny Pogrza Karpackiego a na pnocy nizinne tereny Niziny Sandomierskiej. Taka budowa powoduje , e mamy ustalony przepyw wd zgodnie z tendencj spadku terenu. Mae strumyki takie jak Stary Wisok czy Mikoka przecinaj miasto z poudnia na pnoc zasilajc wody gwnej rzeki powiatu czyli Wisoka. O dobrej

czystoci tamtejszych potokw i rzek mog wiadczyd raki , karpie oraz sandacze jakie mona tam napotkad. Udokumentowane s rwnie ladowe iloci wd termalnych oraz spore zoa wd mineralnych . Eksploatacja z materiaw budowlanych (wirownie , kamienioomy ) spowodowaa , e aocut podobnie jak inne regiony Podkarpacia, nie ustrzeg si problemuobnienia wd gruntowych. Jednym z pozytywnych nastpstw tego zjawiska okazaa si rozbudowa miejskiej sieci wodocigowej i kanalizacyjnej. [3]

Rys. 2 Pogldowa mapa dopyww rzeki Wisok [2]Gmina aocut oraz przylege do powiatu gminy maj charakter rolniczo przemysowy. Zdecydowana wikszod powiatu stanowi uytki rolne o cakowitej powierzchni ponad 30 tys. hektarw. S to gwnie gospodarstwa prywatne o maej produkcji gwnie na wasne potrzeby. Jak wiadomo nie stanowi one rda zasilania oczyszczalni w cieki a jedynie podpite do sieci gospodarstwa domowe oraz przemys. W powiecie zarejestrowanych jest ponad 4600 jednostek gospodarczych w ktrych prym wiod dziay przemysu spoywczego (Browar , gorzelnia , ubojnie) oraz przemys metali i budowlany . cieki z tych gazi nie stanowi ju obcienia dla rodowiska gdy od roku 1996 miasto aocut moe poszczycid si now oczyszczalni ciekw o wydajnoci 5,5 tys. metrw szeciennych na dob. Pozostae gminy wspomagaj si mniejszymi oczyszczalniami o charakterze regionalnym znajdujcymi w Markowej i Czarnej w peni zaspokajajc potrzeby tych gmin. W cigu ostatnich lat sied wodno-kanalizacyjna miasta ulegaa cigej rozbudowie pozwalajc aby aocut mona byo zaliczyd do czowki pod tym wzgldem.

1.2 Krtka charakterystyka wojewdzkiej , poprzedzajcej oczyszczalni w RzeszowieMiasto wojewdzkie Rzeszw posiada rwnie podobnie jak aocut oddan w 1988 roku oczyszczalni ciekw , ktra zakada pene mechaniczno biologiczne oczyszczanie ciekw. Opiera si ona na metodzie osadu czynnego z usuwaniem zwizkw fosforu i azotu. Zaprojektowano j z myl o nateniu przepywu rzdu 62,5 tys. metrw szeciennych na dob i 400 tys. RLM . Dzi obsuguje okoo 45 tys. cieki doprowadzane s z 3 pompowni: prawobrzenej, lewobrzenej i staromiecie oraz ciekw dowoonych do punktu .

Rys. 3 Rzeszowska sied kanalizacyjna [4]Z komory wlotowej cieki dopywaj do budynku krat mechanicznych schodkowych . Kolejno cieki oczyszczane s na dwch napowietrzanych piaskownikach poziomych. Po piaskownikach cieki s doprowadzone do komory przelewowej i do komory rozdziau na osadniki wstpne i dalej do osadnikw wstpnych. W komorze przelewowej w okresie deszczowym cieki bd doprowadzone do zbiornika wyrwnawczego wd deszczowych Vcz = 5060 m3, a jedynie 1.5 m3/s bdzie dopywad do osadnikw. Sedymentacja wstpna nastpuje w 2ch istniejcych osadnikach wstpnych o rednicy D = 40.0 m, Vcz = 3900 m 3 kady. dalej do komory defosfatacji, o pojemnoci V = 2755 m3, wyposaona w dwa mieszada migowe o mocy Nef= 5,0kW. Z komory defosfatacji do 2 komr denitryfikacji oraz 2 komr nitryfikacji Io. Komory te o V = 5680 m3 kada posiadaj na czci dna ruszt napowietrzajcy oraz dwa mieszada zatapialne. Z komr nitryfikacji Io cieki kierowane s do komr nitryfikacji IIo o rednicy D = 40 m, V = 5900 m3 kada, wyposaone w ruszt napowietrzajcy. W dalszym etapie oczyszczona woda trafia do powiatu aocuckiego, gdzie z rzeki Wisok nastpuje pobr i uzdatnianie wody. [4]

Rys. 4 Oczyszczalnia ciekw w Rzeszowie. [5]

2. CHARAKTERYSTYKA OCZYSZCZALNI W AOCUCIEPrzepustowod oczyszczalni mieci si w granicach 10 000 50 000 m3/d. Natenie dopywu pogoda bezdeszczowa [6] Qrd = 5500 m3/d Qmaxd = 7125 m3/d Qmaxh = 660 m3/d Natenie dopywu w okresie deszczowym wynosi maksymalnie 770 m3/d. Odbiornikiem ciekw jest rzeka Wisok na dugoci 35 km. Jakod ciekw dopywajcych i wypywajcych pogoda bezdeszczowa zostaa stabelaryzowana poniej.

Tabela 1 Jakod ciekw dopywajcych i wypywajcych z oczyszczalni w aocucie. [6]Stenia *g/m ]3

adunki *kg/d+

Efekt oczyszczenia [g/m ]

3

wartoci graniczne *g/m ]

3

BZT5 Zawiesina Azot oglny

365 320 50

2023 1758 275

5,0 17,7 6,0 (N-og), 0,16 (N-NH4)

4,2 7,1 6,1 30,9 3,4 12,5 (N-og) 0,07 0,3 (N-NH4) 0,5 4,9

Fosfor oglny

10

55

2,3

Odczyn pH oraz temperatur - bada si trzy razy na dob. ChZT, zawiesin ogln - jeden raz na dob. BZT5, azot amonowy, azotanowy, oglny, fosfor oglny, subst. rozpuszczone, ekstrakt eterowy jeden raz na tydzieo, Metale cikie (chrom, nikiel, cynk, kadm, ow, rtd, mied) jeden raz na p roku.

3. PODSTAWY BIOLOGICZNEJ METODY OCZYSZCZANIA CIEKW 3.1 DenytryfikacjaZwizki zawierajce azot i fosfor s niezbdne do ycia organizmom ywym. Ich wystpowanie w ciekach tylko w przypadku zastosowania oczyszczania biologicznego. Do wd powierzchniowych trafia najwicej oczyszczonych ciekw. Kumulacja zwizkw fosforu i azotu stwarza wiele zagroeo, ktrymi s: eutrofizacja, zatruwanie biocenozy wodnej, szkodliwe dziaanie na ludzi. Ju takie stenia jak 0,3 mg/dm3 dla azotu lub 0,03 mg/dm3 dla fosforu rozpoczynaj proces eutrofizacji. Eutrofizacja powoduje szybki rozwj planktonu i glonw oraz obnienie poziomu tlenu w wodzie. Ten deficyt tlenu przyczynia si do obumierania organizmw ywych, co skutkuje zwikszeniem steni, np. azotu, metanu i siarkowodoru. Tak obumierajca fauna i flora prowadzi starzenia si zbiornikw wodnych. Amoniak, ten wspomniany ju wczeniej trujcy zwizek, moe pochodzid take z jonw amonowych, ktre w rodowisku zasadowym daj wolny amoniak. Istnieje dopuszczalne stenie moniaku w wodzie, dla ryb wynosi ono 0,021 mg/dm3, dla planktonu wysze stenie wysze ni 8 mg/dm3 jest zabjcze. Dla ludzi stenie azotanw (III) nie powinno przekraczad 1 mg/dm3. Jeli chodzi o stenie azotanw (V) w wodach spoywczych nie moe zawierad wicej ni 10 mg/dm3.

3.2 Usuwanie zwizkw azotuZwizki azotu mog byd usunite ze ciekw metoda biologiczn na dwa sposoby: przez nitryfikacj lub denitryfikacj. Proces oczyszczania dokonuje si za pomoc osadu czynnego. Osad czynny stanowi m.in. grzyby, bakterie, glony, wrotki, robaki, orzski, wiciowce, korzenionki. Nitryfikacja odbywajca si w dwch etapach przebiega przy pomocy bakterii autotroficznych. W pierwszym etapie nitryfikacji zachodzi ponisza reakcja, w ktrej bior udzia bakterie z rodzaju Nitrosomonas i Nitrosococcus: NH4+ + 3/2 O2 NO2- + 2 H+ + H2O.

Drugi etap nitryfikacji przebiega wedug rwnania: NO2- + 1/2 O2 NO3-. Ten etap przebiega przy udziale bakterii z rodzaju Nitrobacter lub Nitrosocystis. Drugi etap nitryfikacji jest szybszy od pierwszego. Bakterie, uczestniczce w tym procesie, s bardzo wraliwe. Na ich aktywnod skadaj si odpowiednia temperatura, pH, zasadowod, wiek osadu czynnego, stenie rozpuszczonego tlenu, obecnod i stenie substancji toksycznych. Najkorzystniejsze wartoci tych parametrw zostay zilustrowane w poniszej tabeli. Tabela 2 Najkorzystniejsze wartoci parametrw nitryfikacji PARAMETR JEDNOSTKI WARTOCI PARAMETRW > 20 7,5 - 8,5 2-3 0,1 - 0,2

Temperatura pH Stenie tlenku rozpuszczonego Obcienie osadu czynnego adunkiem zanieczyszczeo organicznych Wiek osadu czynnego

C mg O2/l g O2/g sm/doba

doba

> 20

Im nisza temperatura tym intensywnod nitryfikacji jest mniejsza. Poniej 5C proces nie przebiega, gdy tak niska temperatura powoduje zahamowanie wzrostu bakterii. Bardzo wane jest utrzymanie pH na staym poziomie. Sprzyja temu wysza zasadowod. Azot azotanowy jest denitryfikowany do azotu gazowego przez bakterie heterotroficzne, np. bakterie z rodzaju Micrococcus i Pseudomonas. Proces ten przebiega w kilku etapach, ktry mona ujd poniszym schematem reakcji redukcji: N+5 N+3 N+2 N+1 N0 Denitryfikacja, czyli oddychanie azotanowe najszybciej przebiega w warunkach odpowiedniej iloci azotanw(V) i przy teniu tlenu nie przekraczajcym 0,5 mg O2/l. Wysze stenie tlenu prowadzi do zahamowania procesu denitryfikacji. Najwolniej denitryfikacja zachodzi wtedy, gdy rdem wgla jest wgiel endogenny, najszybciej za, gdy s nim proste, jedno- i dwuwglowe zwizki organiczne. Na proces denitryfikacji wpywaj take: temperatura i pH. Najodpowiedniejsze warunki to 20C i 7 pH.

3.3 Ukady do biologicznego usuwania azotu

Rys. 5 Ukad oczyszczania ciekw z wydzielon, wstpn komor denitryfikacji Powyszy schemat ilustruje ukad do biologicznego oczyszczania ciekw ze zwizkw azotu z wydzielon, wstpn komor denitryfikacji. W przypadku tej technologii rdem wgla organicznego s surowe cieki, natomiast rdem azotanw (V) s oczyszczone z wgla organicznego cieki recyrkulowane z komory napowietrzanej aeracji. Zawracany osad czynny jest zawracany do komory denitryfikacyjnej, ktry uzupenia biomas. Gazowy azot usuwany jest dziki powrotowi ciekw z komory denitryfikacji do komory aeracji.

Wedug innej technologii komora denitryfikacji moe byd usytuowana po komorze nitryfikacji, co zostao przedstawione na poniszym schemacie.

Rys. 6 Ukad oczyszczania ciekw z wydzielon komor denitryfikacji po komorze nitryfikacji (komorze aeracji) rdem azotanw s oczyszczone w komorze nitryfikacji cieki, ktre po oddzieleniu osadu czynnego w osadniku wtrnym kierowane s do komory denitryfikacji. Przyrost bakterii warunkuje dostarczanie do komory denitryfikacji surowych ciekw i/lub atwo przyswajalnego zewntrznego rda wgla, ktrym moe byd metanol. W drugiej komorze reaeracji poprawiaj si waciwoci sedymentacyjne osadu czynnego, gdy uwalnia si w niej azot. Dziki systemowi recyrkulacji biomasa w kadej komorze zdominowana jest przez drobnoustroje.

3.4 Usuwanie zwizkw fosforuDo usuwania zwizkw fosforu ze ciekw przyczyniaj si take bakterie, szczeglnie z rodzaju Acinetobacter i Arthrobacter. Bakterie te akumuluj w swoich komrkach wizki fosforu. Zbyt due iloci nagromadzonych polifosforanw w komrkach bakterii mog byd wynikiem: chwilowego deficytu azotu lub siarki w podou, wzrostu stenia fosforu w podou po okresie jego, przemiennego wystpowania warunkw beztlenowych i tlenowych. Na poniszym rysunku przedstawiono warunki biologicznego oczyszczania ciekw ze zwizkw fosforu.

Rys. 7 Idea biologicznego usuwania fosforu ze ciekw Na przebieg tego procesu na wpyw wiele czynnikw takich jak wiek osadu czynnego, i ilod zanieczyszczeo organicznych. Proces przebiega z gorsz wydajnoci, gdy czas przebywania biomasy w ukadzie oczyszczania jest zbyt dugi. Podczas oczyszczania biologicznego t metod przebiega szereg przemian biochemicznych w wyniku, ktrych w suchej masie osadu odprowadzanego z ukadu oczyszczania jest od 4 do 7 % fosforu.

3.5 Ukad do biologicznego usuwania fosforuPierwsz z metod jest metoda A/O opracowana przez firm Air Products and Chemicals, Inc.. Jej schemat znajduje si poniej.

Rys.8 Schemat systemu A/O

wiee cieki, zawierajce przyswajalne przez bakterie fosforowe substraty organiczne, s doprowadzane do komory beztlenowej. Nastpnie cieki trafiaj do komory tlenowej. Fosfor opuszcza ukad oczyszczania w biomasie osadu nadmiernego.

3.6 Ukady do biologicznego usuwania fosforu i azotu [7]Najbardziej znan metod usuwania zwizkw azotu i fosforu jest metoda A2/O przedstawiona poniej.

Rys.9 Schemat systemu A2/O W metodzie tej wprowadzono komor atoksyczn pomidzy komor tlenow i beztlenow. Bakterie, ktre wystpuj w tej komorze, wykorzystuj tlen zawarty w azotanach (V) pyncych z komory tlenowej do budowy biomasy. Obecnod komory anoksycznej powoduje, e zostaje zminimalizowana ilod zawracanego azotu z osadem czynnym do komory beztlenowej. Fosfor jest eliminowany dziki zachowaniu kolejnoci jego eliminacji w urzdzeniach: komora beztlenowa komora anoksyczna - komora tlenowa. Drug metod usuwania azotu i fosforu jest zmodyfikowany (5-stopniowy) system Bardenpho przedstawiony na poniszym schemacie.

Rys.10 Zmodyfikowany system Bardenpho

W drugiej komorze atoksycznej zachodzi dodatkowa denitryfikacj azotanw (V). W ostatniej komorze tlenowej usuwa si azot z oczyszczonych ciekw. Zapobiega take uwalnianiu si fosforu z biomasy w osadniku wtrnym. Metoda ta jest skuteczniejsza w utlenianiu zanieczyszczeo organicznych w porwnaniu z metod A2/O, gwnie dziki duszemu wiekowi osadu czynnego. Inn metoda jest metoda UCT opracowana w RPA w University of Cape Town. Metod t poddano modyfikacji. Ju zmodyfikowan technologi przedstawia poniszy schemat.

Rys.11 Schemat zmodyfikowanego systemu UCT Powracajcy osad czynny trafia do komory anoksycznej, a konkretnie do tej czci, do ktrej nie recyrkuluje si azotanw(V) z komory tlenowej. Azotany(V) zawarte w powracajcym osadzie czynnym s redukowane w komorze do azotu gazowego, natomiast cieki zawracane do komory beztlenowej. Do drugiej czci komory anoksycznej trafia gwny strumieo azotanw(V) z komory tlenowej i s one konwertowane do azotu gazowego. Przy biologicznym usuwaniu azotu i fosforu wykorzystuje si take sekwencyjne reaktory biologiczne (SBR-y). W reaktorach tych zachowana zostaje sekwencja: warunki beztlenowe warunki tlenowe, zmierza do usuwania fosforu, natomiast sekwencja: faza tlenowa faza atoksyczna, zapewnia warunki dla wytwarzania azotanw(V) podczas nitryfikacji w warunkach tlenowych oraz ich redukcj do azotu gazowego podczas denitryfikacji w warunkach anoksycznych. Poniszy schemat przedstawia opisan technologi.

Rys.12 Czasowy profil stenia fosforu w cyklu pracy reaktora SBR

Biorc pod uwag szereg prowadzonych dowiadczeo, mona stwierdzid, e tylko zwizki azotowe s wystarczajco usuwane ze ciekw przy zastosowaniu metod biologicznych. Do oczyszczania ciekw, zawierajcych zwizki fosforu, bardziej skuteczne jest przeprowadzanie oczyszczania chemicznego i biologicznego.

4. METODA BIOLOGICZNA OCZYSZCZANIA CIEKW W OCZYSZCZALNI W AOCUCIE4.1 Reaktor biologicznyParametry technologiczne reaktora biologicznego: przepyw dobowy = 5500 m3/d stenie osadu czynnego = 3500 g/m3 temperatura obliczeniowa = 10 oC Z racji na wczeniejsze wstpne oczyszczenie ciekw na kratach koszowych i schodkowych oraz w piaskowniku cieki wchodzce do reaktora biologicznego posiadaj mniejsze stenie substancji niebezpiecznych. [6]

Tabela 3 Stenia substancji po wstpnym oczyszczeniu oraz ich adunek. [6] Stenia *g/m3] BZT5 Zawiesina Azot oglny 290 190 47,5 adunki *kg/d+ 1595 1045 261,3

4.2 Parametry osadu aerobowy wiek osadu = 12,5 d oglny wiek osadu = 16,0 d ilod osadu nadmiernego = 1174 kg sm/d obcienie osadu adunkiem zanieczyszczeo = 0,085 kg BZT5/kg sm/d [6]

4.3 Pojemnod komr bioreaktora komora predenitryfikacyjna osadu czynnego = 2x157,5 = 315,0 m3 komora defosfatacji = 2x281,25 = 562,5 m3 komora denitryfikacji = 2x660 = 1320 m3 komora napowietrzania = 2x1860 = 3720 m3

Reaktor biologiczny stanowi zblokowane komory elbetonowe o gbokoci 5,7 m. Proces biologiczny oczyszczania ciekw przebiega w dwch rwnolegych cigach. [6] 4.4 Wymiary komr w planie komora predenitryfikacyjna osadu czynnego = 7,5x4,2x5,0 m3 komora defosfatacji = 7,5x7,5x5,0 m3 komora denitryfikacji = 12,0x10,5x5,0 m3 komora napowietrzania = 35,0x12,0x5,0 m3

cieki wpywaj do komory defosfatacji, w ktrej mieszane s z osadem recyrkulacji zewntrznej z wykorzystaniem mieszada mechanicznego FLYGT 4630. W komorze tej nastpuje proces biologicznego uwalniania fosforu. Nastpnie cieki i osad czynny trafiaj do ukadu komr denitryfikacji i nitryfikacji. [6] W pierwszej uwalnia si azot w formie gazowej, w drugiej amoniak przechodzi w form azotynow i azotanow. Zawartod komory denitryfikacji mieszana jest mieszadem FLYGT 4650. Komora nitryfikacji jest napowietrzana rusztem z dyfuzorami membranowymi. Powietrze do rusztu tocz dmuchawy znajdujce si w hali dmuchaw. Czd osadu czynnego (400% Qrd) jest zawracana do komory denitryfikacji, a pozostaa ilod (200% Qrd) przepywa

do osadnikw wtrnych, w ktrych osad zostaje oddzielony od ciekw i zawracany do komory predenitryfikacji osadu na pocztek ukadu recyrkulacja zewntrzna 100% Qrd. Sklarowane w osadniku cieki oczyszczone odpywaj do odbiornika.

Mieszada we wszystkich komorach pracuj w sposb cigy. Recyrkulacja wewntrzna realizowana jest za pomoc mieszade pompujcych FLYGT 4400.

Wymagane stenie tlenu w komorach nitryfikacji i denitryfikacji: rednie stenie tlenu w komorze nitryfikacji = 2 g/m3 stenie tlenu w komorze denitryfikacji powinno byd utrzymane poniej 0,5 g/m 3

4.5 W omawianej oczyszczalni stosuje si osad czynnyOczyszczanie biologiczne jest moliwe dziki substancjom znajdujcych si w ciekach, majcych charakter poywek, stanowicych rdo energii bd materiau budulcowego, dla odpowiednich organizmw znajdujcych si w osadzie czynnym. W klasycznym ukadzie osadu czynnego, cieki doprowadzone s do komory napowietrzania gdzie mieszaj si z kaczkami osadu czynnego (Rys. 13).

Rys. 13 Idea osadu czynnego

rodowisko tlenowe w reaktorze biologicznym wytwarzane jest gwnie poprzez mechaniczne lub dyfuzorowe instalacje napowietrzajce. Po okrelonym czasie kontaktu ciekw dopywajcych ze zmieszanymi starymi i nowymi mikroorganizmami, przepywaj one wraz ze ciekami do osadnika wtrnego gdzie nastpuje oddzielenie osadu od oczyszczonych ciekw. Czd zatrzymanego osadu czynnego w osadniku jest zawracana do komory osadu czynnego, w celu zapewnienia staej koncentracji biomasy w komorze, a reszta jest usuwana z ukadu w postaci osadu nadmiernego. [9]

Do najwaniejszych parametrw osadu czynnego majcych wpyw na efektywnod biologicznego oczyszczania ciekw nale: temperatura, odczyn, czas napowietrzania, zawartod zawiesin osadu czynnego w komorze napowietrzania, obcienie komr zanieczyszczania adunkiem zanieczyszczeo, wiek osadu czy indeks MohImana. [9] Osad czynny jest kaczkowat zawiesin zawierajc bakterie zooglealne (wytwarzajce kaczki), inne bakterie, grzyby wodne oraz pierwotniaki. Kaczki osadu czynnego, ze wzgldu na du powierzchni cakowit charakteryzuj si wysokimi zdolnociami sorpcyjnymi . Dlatego adsorpcji na ich powierzchni ulegaj substancje rozpuszczalne, koloidalne oraz zawiesiste . Na skutek aktywnoci enzymatycznej drobnoustrojw substancje organiczne oraz biogenne ulegaj etapowemu utlenieniu, a do cakowitej ich mineralizacji. Proces oczyszczania ciekw metod osadu czynnego skada si z trzech faz: adsorpcji skadnikw ciekowych przez kaczki wstpnym biochemicznym utlenianiu substancji organicznych dalszemu utlenianiu zwizkw organicznych oraz utlenianiu amoniaku (nitryfikacja) [10]. Dotychczasowe dowiadczenia krajw, ktre opary si na metodach biologicznych z ewentualnym uzupenieniem chemicznym strceniem wykazuj, e s one znacznie bardziej opacalne pod ktem zuycia energii, jednak do maych oczyszczalni, jak ta w aocucie (przepustowod 10 000 50 000 m3/d) znacznie korzystniejsze jest zastosowanie reaktorw z osadem czynnym. Do zalet systemu cyklicznego naley: proste i przejrzyste zasady prowadzenia procesu oraz prosta obsuga; brak wynoszenia biomasy z reaktora, podczas wzrostu iloci ciekw dopywajcych do reaktora; wyrwnanie obcienia biomasy przy wzrocie stenia ciekw poprzez proste i szybkie regulowanie zawartoci biomasy w reaktorze, ktra moe zmieniad si w zakresie 3-8 kg/m3; moliwod automatycznej regulacji cyklu pracy w czasie zwikszonego dopywu do reaktora wd deszczowych; niskie nakady na wyposaenie maszynowe; prosta moduowa budowa reaktorw; zbdne zbiorniki do wyrwnywania przepywu w czasie dopywu deszczu. [6]

5. PRZEPYW CIEKW, OSADNa oczyszczalni pracuj 2 osadniki radialne o rednicy 18m kady, gbokod czynna 2,65m. czna powierzchnia sedymentacji wynosi 494 m3. Kady z nich wsppracuje z jednym osadnikiem wtrnym. Obcienie hydrauliczne powierzchni przy Qhr wynosi 0,46 m3/m2h. Czas przepywu przy Qhr wynosi 4,96 h. cieki dopywaj do osadnika z komory rozdzielczej do studni centralnej osadnika przewodem d=450 mm. Oczyszczone cieki odpywaj do koryta przelewowego umieszczonego na obwodzie osadnika zaopatrzonego w przelewy pilaste. Osad usuwany jest w sposb cigy za pomoc zgarniacza ssawkowolewarkowego, ktry kieruje go do komory usytuowanej centralnie, skd odprowadzany jest rurocigiem d=350 mm do pompowni osadu recyrkulowanego. Osadniki wyposaone s w zgarniacze czci przepywajcych, fartuchy osonowe i koryta spustu czci pywajcych. Istnieje moliwod odwodnienia kadego osadnika do kanalizacji przewodem d=150mm. Recyrkulacja realizowana jest za pomoc pomp typu FLYGT 3103, 180, 412 o wydajnoci 3545 dm3/s. Pompy te podnosz osad recyrkulowany do kanau d=0,3m wzdu ciany bocznej reaktora do komory predenitryfikacji.aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

6. PRODUKCJA OSADU6.1 Zagszczacz grawitacyjny osadu nadmiernegoW zagszczaczu nastpuje zmniejszenie objtoci osadw poprzez grawitacyjne odwodnienie. Osad doprowadzany jest do zagszczacza z komory zasuw. Pracuje w sposb cigy. Wody nadosadowe oraz czci pywajce odprowadzane s do studzienki i zawracane do cigu oczyszczania ciekw. Ilod osadw po zagszczeniu 38 m3/d o uwodnieniu 96,5%. Zastosowano zagszczacz ZGP-6 z mieszadem prtowym Mpp-6, ktrego rednica d=6m, a wysokod cakowita hc = 4,5 m. Parametry procesu zagszczania: czas zagszczania = 19,8 h pojemnod czynna = 86 m3 stopieo zagszczenia z 99,5% do 96,5% uwodnienia ilod osadw po zagszczeniu = 38 m3 na dob.

Odwodniony osad z maszyny odwadniajcej usytuowanej w oddzielnym budynku jest zrzucany na transporter i podawany do zestawu higienizacji osadu.

7. CIEKI OCZYSZCZONE rednia ilod oczyszczonych ciekw = 3263 m3/d rednia miesiczna ilod skratek = 4,57 m3/m-c rednia miesiczna ilod piasku = 38,0 m3/m-c rednia miesiczna ilod osadu odwodnionego = 55,57 m3/m-c rednie miesiczne zuycie energii elektrycznej = 61333 kWh/m-c redni wskanik zuycia energii = 0,62 kWh/m3 rednie miesiczne zuycie polielektrolitu = 86,4 kg/m-c rednie miesiczne zuycie wapna hydratyzowanego = 4,17 t/m-c rednie miesiczne zuycie wapna chlorowanego = 28,57 kg/m-c

Osady z miejskiej oczyszczalni aocuta wywoone s na wysypisko do Giedlarowej. Miejski Zakad Komunalny posiada zezwolenie Wojewdzkiego Inspektora Ochrony rodowiska w Rzeszowie na gospodarcze wykorzystanie osadw ciekowych, polegajce na zastosowaniu ich jako warstwy przekadowe do przykrywania odpadw na wysypisku komunalnym w Gierdlarowej. Osady z tej oczyszczalni wykazuj jedne z najlepszych parametrw zarwno ze wzgldu na niski poziom metali cikich jak i utrzymujc si wysok wartod wskanika pH, gwarantujc bezpieczne parametry higieniczne. Ocenia si e rocznie powstaje ich okoo 2,6 tys. ton. [6]

LITERATURA[1] http://www.powiat-lancut.com.pl/ [2] http://www.wislok.pl/ [3] http://www.powiat-lancut.com.pl/ [4] Kucharski B. Oczyszczalnia rzeszowska w XXI w. Wyzwania stawiane komunalnym systemom gospodarki wodno ciekowej u progu XXI w. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej ,Poznao-Rzeszw-Lww str 175-195 [5] http://www.mpwik.rzeszow.pl/index.php/oczyszczalnia [6] Paostwowa Inspekcja Ochrony rodowiska, Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Rzeszowie Gospodarka osadami ciekowymi, Rzeszw 1997 [7] Mikiewicz T., Biologiczne metody usuwania zwizkw biogennych ze ciekw Dostpne na stronie: http://www.wiedzainfo.pl/wyklady/134/biologiczne_metody_usuwania_zwiazkow_biogenn ych_ze_sciekow.html [8] Putz P., Parametry azotu: nitryfikacja, denytryfikacja itp. Dostpne na stronie: http://www.hachlange.pl/countrysites/action_q/download%3Bdocument/DOK_ID/1478731 9/type/pdf/lkz/PL/spkz/pl/TOKEN/HRxio5Tz0nsZPB1-o8fjb6n8r-U/M/ugwT-A [9]Rutkowski T., Technologia oczyszczania ciekw metod osadu czynnego szybkie wprowadzenie Dostpne na stronie: http://www.ely.pg.gda.pl/kiss/attachments/188_WdSSiPD_material_pomocniczy_LAB_T7.p df [10] liwka M., Zastosowanie stymulacji laserowej wybranych gatunkw hydrofitw do zwikszenia ich zdolnoci bioremediacyjnych, Rozprawka Doktorska, Krakw 2007 Dostpne na stronie: http://winntbg.bg.agh.edu.pl/rozprawy/9951/full9951.pdf