Upload
vandat
View
215
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Małopolski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa
Odmianowego i Rolniczego
Małopolski
Urząd Marszałkowski
w Krakowie
Wyniki
Porejestrowych Doświadczeń
Odmianowych i Rolniczych w województwie małopolskim
Centralny Ośrodek
Badania Odmian
Roślin Uprawnych
SDOO w Węgrzcach
Zboża ozime
Zboża jare Ziemniak
2013
Małopolska
Izba Rolnicza
w Krakowie
Małopolski Ośrodek
Doradztwa Rolniczego
w Karniowicach
Węgrzce, marzec 2014
Zrealizowano przy pomocy finansowej Samorządu Województwa
Małopolskiego
Przewodniczący Małopolskiego Zespołu Porejestrowego
Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego
mgr inż. Jolanta Madejska
Dyrektor SDOO Węgrzce
Stacja Koordynująca PDOiR w woj. małopolskim
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach
32-086 Węgrzce; ul A5 nr 9 woj. małopolskie
tel. (+ 48) 12 285-88-81
tel/fax (+ 48) 12 285 87 81
e-mail: [email protected]
www.wegrzce.coboru.pl
Opracowanie:
Krzysztof Słowiak, Piotr Pszczółkowski, Ignacy Żak
Redakcja merytoryczna:
Teresa Ryszka
Publikacja chroniona prawem wydawcy;
każda reprodukcja całości lub jej części
wymaga zgody wydawcy
Wydawca: SDOO w Węgrzcach
Druk MODR Karniowice - nakład 500 egz.
W S T Ę P
Rolnictwo polskie po przystąpieniu naszego kraju do Unii Europejskiej staje przed coraz
większymi wyzwaniami. Wynikają one z innych niż dotychczas wymagań współczesnej gospo-
darki. Oczekuje się pozyskania produktów naturalnych o wysokich parametrach jakościowych.
W momencie aktu akcesji naszego kraju do Unii Europejskiej znikły bariery w obrocie
nasiennym. Na rynku nasiennym w naszym kraju znajduje się coraz więcej odmian pochodzących
ze Wspólnotowego Katalogu (CCA). Zwiększony dopływ odmian krajowych i zagranicznych
stwarza zapotrzebowanie na obiektywną informację o odmianach.
Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze (PDOiR) to system doświad-
czalny tworzony na bazie dotychczas funkcjonującego Porejestrowego Doświadczalnictwa
Odmianowego (PDO), obejmujący swym zakresem doświadczenia odmianowo-agrotechniczne
oraz inne niezbędne dla potrzeb praktyki rolniczej.
Podstawy prawne funkcjonowania PDOiR w Polsce stanowią przepisy: art. 27 ust. 1 ustawy
z dnia 9 listopada 2012 roku o nasiennictwie (Dz. U. z 2012 r, poz. 1512 z późniejszymi
zmianami), oraz Ustawa o Centralnym Ośrodku Badania Odmian Roślin Uprawnych z 25
listopada 2010 roku art. 4, 5 i 11 (Dz. U. z 2010 r, Nr 239, poz. 1592).
Współpraca w zakresie Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego
z samorządami województw, izbami rolniczymi i innymi partnerami na szczeblu regionalnym
odbywa się również w oparciu o przepisy: Ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r o samorządzie
województwa (Dz. U. z 2001 Nr.142 poz.1590) z późniejszymi zmianami, Ustawy z dnia 14
grudnia 1995 r o izbach rolniczych (Dz. U. z 2002 r Nr.101 poz.927) z późniejszymi zmianami
oraz Ustawy z dnia 22 października 2004 r o jednostkach doradztwa rolniczego (Dz. U. z 2004 r
Nr 251 poz.2507) z późniejszymi zmianami.
Stacją Koordynującą Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze w woje-
wództwie małopolskim jest Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach, reprezentowana
przez dyrektora SDOO, który jest równocześnie Przewodniczącym Zespołu Wojewódzkiego
PDOiR.
W systemie PDOiR większość decyzji dotyczących doświadczeń prowadzonych w woje-
wództwie małopolskim podejmowana jest przez Zespół Wojewódzki PDOiR, który na
posiedzeniach uzgadnia wojewódzkie plany doświadczeń oraz ustala dobory odmian do
doświadczeń planowanych do założenia w danym sezonie wegetacyjnym. Na zimowym
posiedzeniu podejmowane są także decyzje dotyczące „List Odmian Zalecanych” do uprawy na
obszarze województwa (LOZ) na dany rok.
Przez ostatnie dwa sezony wegetacyjne w ramach programu PDOiR realizowane były
również doświadczenia z odmianami żyta ozimego. Na podstawie uzyskanych wyników Zespół
Wojewódzki PDOiR utworzył w roku 2014 po raz pierwszy dla tego gatunku Listę Odmian
Zalecanych do uprawy w województwie małopolskim.
W roku 2013 przeprowadzono w województwie małopolskim łącznie 27 doświadczeń,
finansowanych ze środków Województwa Małopolskiego i podmiotów realizujących doświad-
czenia oraz 13 doświadczeń zlecanych przez COBORU.
Doświadczenia urzędowe zlecane przez Centralny Ośrodek i finansowane ze środków budżetu
centralnego przeprowadzone były w SDOO Węgrzce i ZDOO Łopuszna. Doświadczenia
finansowane lokalnie oprócz w/w jednostek realizowane były przez;
- Małopolską Hodowlę Roślin HBP Kraków - ZHR Polanowice
- IHAR PIB Zakład Doświadczalny - Grodkowice
- Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie - SD Prusy
- Zespół Szkół im. W. Witosa w Książu Wielkim
- MODR Karniowice - w gospodarstwach rolników indywidualnych w Nieczajnej
- gospodarstwo rolne Pana Władysława Sysło w Kobylu. gmina Wiśnicz Nowy
- 3 -
Ogromną pomocą w realizacji doświadczeń było wsparcie finansowe otrzymane z Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
Małopolski Zespół Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego
przekazuje rolnikom gospodarującym w województwie małopolskim do wykorzystania kolejne
opracowanie „Wyników doświadczeń PDOiR”, obejmujące lata 2011 - 2013.
W imieniu Wojewódzkiego Zespołu Porejestrowego Doświadczalnictwa
Odmianowego i Rolniczego słowa podziękowania kieruję do: Zarządu Województwa
Małopolskiego, Zarządu Małopolskiej Izby Rolniczej, Małopolskiego Ośrodka Doradztwa
Rolniczego w Karniowicach, Małopolskiej Hodowli Roślin HBP w Krakowie, Zakładu
Doświadczalnego IHAR PIB w Grodkowicach, Uniwersytetu Rolniczego im. H. Kołłątaja
w Krakowie, Zespołu Szkół im. W. Witosa w Książu Wielkim, Pana Władysława Sysło oraz
do wszystkich, którzy finansowo, merytorycznie lub jakikolwiek inny sposób włączyli się
w realizację, doskonalenie i upowszechnianie systemu Porejestrowego Doświadczalnictwa
Odmianowego i Rolniczego w województwie małopolskim.
Przewodnicząca Zespołu Wojewódzkiego
Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego
Jolanta Madejska
- 4 -
Skład Zespołu Wojewódzkiego Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego
i Rolniczego województwa małopolskiego
Kadencja 2011-2014
L.p. Nazwisko i imię Instytucja
1 Madejska Jolanta
Przewodnicząca ZW PDOiR
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian
w Węgrzcach
2 Malec Lucyna
Wiceprzewodnicząca ZW PDOiR
Sejmik Województwa Małopolskiego, Komisja Rolnictwa
i Modernizacji Terenów Wiejskich
3 Boligłowa Marek
Wiceprzewodniczący ZW PDOiR Małopolska Izba Rolnicza
4 Bichoński Andrzej Małopolska Hodowla Roślin
Hodowla Buraka Pastewnego Sp. z o.o.
5 Flaga Stanisław Małopolski Urząd Marszałkowski
Departament Rolnictwa i Geodezji
6 Jednaka Anna Urząd Gminy w Zielonkach
Referat Geodezji, Rolnictwa i Gospodarki Gruntami
7 Kwiatkowski Marek Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Karniowicach
8 Lipiński Andrzej Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach
Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Łopusznej
9 Macugowski Stanisław „FITOFARMA” s. c. Kraków
10 Nowak Andrzej Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa
w Krakowie
11 Piechowicz Zofia Zespół Szkół im. Wincentego Witosa w Książu Wielkim
12 Placek Stanisław
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie
Zakład Doświadczalny Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
Grodkowice
13 Radulski Radosław Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR
14 Ryjak Ewa
Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
w Karniowicach, Dział Systemów Produkcji Rolnej,
Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa
15 Ryszka Teresa Stacja Doświadczalna Oceny Odmian
w Węgrzcach
16 Krzysztof Słowiak Stacja Doświadczalna Oceny Odmian
w Węgrzcach
17 Teresa Sikora DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o.
Zakład Hodowli Roślin Oddział Modzurów
18 Strzembicka Anna Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie,
Zakład Roślin Zbożowych w Krakowie
19 Szmigiel Aleksander
Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie, Instytut Produkcji Roślinnej - Zakład Szczegółowej Uprawy
Roślin
20 Śmiałowski Tadeusz Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie, Zakład Roślin Zbożowych w Krakowie
21 Tabaszewska Halina Zakłady Tłuszczowe „Bielmar” Bielsko-Biała
22 Żak Ignacy
Sekretarz ZW PDOiR
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian
w Węgrzcach
- 5 -
Wyniki PDOiR w województwie małopolskim za 2013 rok zredagowane są w taki sam sposób jak
w latach poprzednich. Liczbowa charakterystyka ważnych cech gospodarczych obejmuje te gatunki,
z którymi przeprowadzono doświadczenia w 2013 r. Publikacja wyników jest dla każdego gatunku
przedstawiona oddzielnie.
Po tabelach zawierających dane dotyczące doświadczenia umieszczony jest krótki komentarz na
temat wyników uzyskanych w bieżącym sezonie, na tle lat poprzednich oraz charakterystyka słowna
odmian biorących udział w doświadczeniu, opracowana przez COBORU na podstawie wyników
kilkuletnich badań .
Wykaz doświadczeń PDOiR realizowanych w 2013 r w woj. małopolskim
oraz źródła ich finansowania
Lp. Gatunek
SD
OO
Węg
rzce
ZD
OO
Ło
pu
szna
MH
R-H
BP
ZH
R P
ola
no
wic
e
MD
DR
Kar
nio
wic
e
Go
sp.
Nie
czaj
na
Go
sp.
ind.
No
wy
Wiś
nic
z
ZS
Ksi
ąż W
ielk
i
UR
Kra
kó
w
SD
Pru
sy
IHA
R R
adzi
kó
w
ZD
Gro
dk
ow
ice
1 Pszenica ozima o * *
2 Pszenżyto ozime o *
3 Żyto ozime * *
4 Orkisz ozimy * *
5 Pszenica jara o * *
6 Jęczmień jary * o *
7 Owies * o *
8 Ziemniak b. wczesny * *
9 Ziemniak b. wczesny – pod osłoną *
10 Ziemniak wczesny * *
11 Ziemniak średnio wczesny o *
12 Ziemniak średnio późny i późny o *
13 Kukurydza na ziarno
- odmiany wczesne o
14 Kukurydza na ziarno
- odmiany średnio wczesne o
15 Kukurydza na ziarno
- odmiany średnio późne o
16 Kukurydza na kiszonkę
- odmiany wczesne o
17 Kukurydza na kiszonkę
- odmiany średnio wczesne o
18 Kukurydza na kiszonkę
- odmiany średnio późne o
Razem 11+6 2+1 3 2 1 1 2 4
Ogółem - 33 doświadczenia
o - doświadczenia finansowane z budżetu centralnego
* - doświadczenia finansowane lokalnie (sponsorowane)
- 6 -
Podstawowe elementy metodyki doświadczeń PDOiR
Doświadczenia prowadzono zgodnie z metodyką COBORU, opracowaną dla doświadczeń PDOiR ze
zbożami i ziemniakiem. Doświadczenia ze zbożami ozimymi i jarymi prowadzone były na dwóch
poziomach agrotechniki (przeciętnym i wysokim), w dwóch powtórzeniach. Wyjątek w zbożach stanowił
owies, z którym doświadczenia przeprowadzane były w czterech powtórzeniach na jednym poziomie
agrotechniki.
Na przeciętnym poziomie (a1) chemiczna ochrona roślin ograniczona jest do zaprawiania nasion,
stosowania herbicydów oraz interwencyjnie insektycydów, nawożenie mineralne zależy w dużym stopniu
od zasobności gleby w dostępne składniki pokarmowe.
Wysoki poziom agrotechniki (a2) różni się od przeciętnego zastosowaniem wyższego o 40 kg/ha
nawożenia azotowego, fungicydów, regulatorów wzrostu roślin oraz dolistnego nawożenia preparatami
wieloskładnikowymi.
Zabiegi różnicujące poziomy agrotechniki
L.p. Rodzaj zabiegu Poziom agrotechniki
przeciętny (a1) wysoki (a2)
1. Nawożenie azotowe (kg N/ha) + a1 + 40
2. Stosowanie fungicydu:
+ a) pierwszy zabieg (ochrona podstawy źdźbła i liści)
b) drugi zabieg (ochrona liści i kłosa)
3. Stosowanie regulatora wzrostu +
4. Nawożenie dolistne preparatem wieloskładnikowym +
Dobory odmian do doświadczeń zostały ustalone przez Zespół Wojewódzki PDOiR, natomiast
odmiany wzorcowe jednakowe w danym gatunku dla wszystkich doświadczeń w kraju, wyznaczone
zostały przez COBORU.
Oceny stanu roślin, wylegania i porażenia przez choroby przedstawiono w skali 9-cio stopniowej przy
czym:
1 - oznacza stan najgorszy
9 - stan najlepszy.
Przebieg pogody w sezonie 2012 - 2013
Jesień 2012 była korzystna dla zbóż ozimych. W okres zimy rośliny weszły rozkrzewione, w dosyć
dobrej kondycji. Jesienne zahamowanie wegetacji odnotowano na 05. 12. 2012. Zima była dość korzystna
dla przezimowania roślin, mimo tego, że trwała dłużej niż w poprzednich latach. Pokrywa śniegowa
utrzymywała się przez większość zimy osiągając maksymalną grubość w styczniu (20 cm). Stan roślin po
zimie oceniono jako dobry. Nie stwierdzono wymarzania, ani porażenia roślin przez pleśń śniegową.
Ruszenie wegetacji zanotowano na 14. 04. 2013.
Siew zbóż jarych znacznie opóźniony z powodu długiej zimy. III dekada kwietnia ciepła, prawie bez
opadów (1,7 mm). Wschody pod koniec kwietnia, wyrównane i równomierne. W I dekadzie maja dużo
opadów deszczu (53,9 mm). Chłodniej w II dekadzie maja (dosyć duże wahania temperatury). Na początku
III dekady cieplej, pojawiają się opady deszczu, ale w postaci gwałtownych burz. Ostatnie dni maja
deszczowe i zimne, pada codziennie, ale są to niewielkie opady. I dekada czerwca z bardzo dużą ilością
deszczu (123,9 mm). Stan zbóż jarych i ozimych po długotrwałych opadach dobry. W II dekadzie czerwca
następuje znaczna poprawa pogody, ustają deszcze, średnia dobowa sięga 21oC, a max. temperatury
przekraczają 30o C. W lipcu nadal bardzo ciepło i niewielka ilość opadów. Taki przebieg pogody sprzyjał
rozwojowi chorób, zwłaszcza chorób fuzaryjnych na kłosach. Uzyskane plony zbóż ozimych były słabej
jakości (ziarno drobne, niewyrównane) i były zdecydowanie niższe niż w poprzednich latach, natomiast
plony zbóż jarych kształtowały się na poziomie lat ubiegłych.
- 7 -
Temperatura powietrza w SDOO Węgrzce - sezon wegetacyjny 2012/2013
Miesiąc
Temperatura powietrza w o C na wysokości 2 m
Średnia
miesiąca
Średnia miesiąca Ekstremalna
Maksymalna Minimalna Maksymalna Minimalna
Wrzesień 2012 15,2 20,8 10,3 30,0 2,9
Październik 2012 8,7 13,7 4,8 22,6 -4,0
Listopad 2012 5,2 8,3 2,7 15,9 -4,1
Grudzień 2012 -2,5 0.4 -5,2 8,0 -15,0
Styczeń 2013 -2,8 -0,6 -4,7 9,8 -11,6
Luty 2013 -0,8 1,1 -2,4 7,5 -9,8
Marzec 2013 -1,0 2,2 -3,6 14,5 -13,6
Kwiecień 2013 9,4 13,9 4,6 26,6 -6,6
Maj 2013 14,6 19,5 10,1 26,5 5,1
Czerwiec 2013 18,0 22,6 14,0 33,0 9,7
Lipiec 2013 20,3 26,3 14,3 36,0 8,1
Sierpień 2013 19,7 26,2 14,2 38,0 9,4
Wrzesień 2013 12,9 18,0 9,1 24,1 2,6
Opady w SDOO Węgrzce - sezon wegetacyjny 2012/2013
Miesiąc
Opad w mm Liczba
dni
z opadami I dekada II dekada III dekada Suma
miesięczna
Wrzesień 2012 3,5 11,4 11,5 26,4 11
Październik 2012 42,1 14,3 45,3 101,7 17
Listopad 2012 16,4 2,2 4,9 23,5 14
Grudzień 2012 7,9 5,0 14,0 26,9 12
Styczeń 2013 19,1 6,6 32,4 58,1 23
Luty 2013 17,0 1,4 5,6 25,0 13
Marzec 2013 1,6 17,0 26,9 45,5 13
Kwiecień 2013 12,2 4,8 1,7 18,7 7
Maj 2013 53,9 15,8 34,6 104,3 16
Czerwiec 2013 123,9 12,5 92,4 228,8 18
Lipiec 2013 13,4 22,0 0,1 35,5 9
Sierpień 2013 4,5 8,5 2,7 15,7 6
Wrzesień 2013 8,3 39,1 6,4 53,8 19
- 8 -
Pszenica ozima
Uwagi ogólne
Doświadczenie z pszenicą ozimą w województwie małopolskim w sezonie 2012/13 przeprowadzono w trzech
punktach: tj. SDOO Węgrzce - 48 odmian (finansowane z budżetu państwa), MHR-HBP Kraków - ZHR Polanowice
oraz IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice (doświadczenia finansowane lokalnie). W doświadczeniach finanso-
wanych lokalnie badano 27 odmian, których dobór został ustalony przez Zespół Wojewódzki PDOiR województwa
małopolskiego.
W 2004 roku po raz pierwszy dla pszenicy ozimej ustalono Listę Odmian Zalecanych (LOZ) do uprawy w woj.
małopolskim. Od tej pory jest ona corocznie aktualizowana na podstawie wyników doświadczeń PDOiR z ostatnich
lat. LOZ ma ułatwić rolnikom podjęcie decyzji dotyczącej wyboru najbardziej wartościowych odmian do uprawy.
Doświadczenia z pszenicą ozimą przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU przedstawioną w poprzednim
rozdziale. Powierzchnia poletek była różna w punktach doświadczalnych i wynosiła: - 10 m2 do sprzętu
w Polanowicach i Grodkowicach oraz 15 m2 w Węgrzcach.
Tabela 1
Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013
- 9 -
L.p. Odmiana
Ro
k
wp
isu
do
KR
Ro
k
włą
czen
ia
do
LO
Z
Ko
d k
raju
po
chod
z.
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
- pełnomocnika Polsce
1. Astoria 2012 – PL Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; 63-004 Tulce
2. Tonacja 2001 2004 PL
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
3. Legenda 2005 2009 PL
Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; 63-004 Tulce
4. Wydma 2005 – PL
Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. - Grupa IHAR Smolice 146; 63-740 Kobylin
5. Figura 2007 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan
6. Ostroga 2008 2011 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan
7. Bamberka 2009 2012 PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR
ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
8. Natula 2009 2011 PL Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o.o. ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków
9. Skagen 2009 2012 DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
10. Bockris 2010 – DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
11. Arkadia 2011 2013 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
12. Linus 2011 – FR RAGT Semences Polska Sp. z o.o.
ul. Sadowa 10A; 87-148 Łysomice
13. Sailor 2011 2013 DE DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan
14. Estivus 2012 – DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
15. Patras 2012 2014wr DE DSV Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
16. Praktik 2012 – FR RAGT Semences Polska Sp. z o.o.
ul. Sadowa 10A; 87-148 Łysomice
17. Tulecka 2012 – PL
Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5; 63-004 Tulce
18. Bogatka 2004 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan
19. Mulan 2008 2011 DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
20. Muszelka 2008 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
Tabela 1 c. d.
Pszenica ozima. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013
KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych wr - wstępna rekomendacja
Tabela 2
Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2013
- 10 -
L.p. Odmiana
Ro
k
wp
isu
do
KR
Ro
k
włą
czen
ia
do
LO
Z
Ko
d k
raju
po
chod
z.
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
- pełnomocnika Polsce
21. Jantarka 2010 2013 PL
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan
22. KWS Ozon 2010 2014 DE
KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy
23. Fidelius 2010 – AT
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o. Choryń 27; 64-000 Kościan
24. Platin 2012 2014wr DE
Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
25. Speedway 2012 – DE
Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70 62-100 Wągrowiec ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
26. Markiza 2007 – PL
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
27. Forkida 2010 – PL
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
Miejscowość SDOO Węgrzce MHR - HBP
Kraków ZHR
Polanowice
IHAR PIB
Radzików ZD
Grodkowice
Powiat Kraków Kraków Wieliczka
Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2 2
Klasa bonitacyjna gleby II I R III A
pH gleby w KCl 6,5 * 6,2
Przedplon Rzepak ozimy Trawy Rzepak ozimy
Data siewu (dzień, m-c, rok) 01.10.2012 05.10.2012 05.10.2012
Obsada roślin (szt./ m2) 400 szt./m2 400 szt./m2 400 szt./m2
Data zbioru (dzień, m-c, rok) 03.08.2013 02.08.2013 06.08.2012
Nawożenie mineralne
N na poziomie a1 (kg/ha) 128 90 108
N na poziomie a2 (kg/ha) 168 130 148
P2O5 (kg/ha) 60 80 75
K2O (kg/ha) 90 120 92,5
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnik. na poziomie a2 (l kg/ha)
FoliQ Micromax
1,0 l - (2x) – MagN-us 3,0l
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa) Baytan Universal
400ml/100kg
Scenic 080 FS
100ml/100 kg
Kinto Duo 080FS
200ml/100 kg
Herbicyd (nazwa, dawka/ha)
Husar Active 1,0 l
Starane 250 EC 0.8l
Atribut 70 WG 120 g
Maraton 375 SC. 3,5 l Maraton 375 SC. 4,0 l
Glean 75 WG 5 g
Sekator 125 OD 0.2 l
Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Bi 58 Nowy 400 EC
0.5 l (3x) Decis 25 0,3 l
Eforia 065 ZC
0,3 l
Tabela 2 c. d.
Pszenica ozima. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2013
* - brak danych – - zabiegu nie wykonano
Tabela 3
Pszenica ozima. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
L.p. Cecha Węgrzce Polanowice Grodkowice
a1 a2 a1 a2 a1 a2
1. Stan roślin przed zimą (skala 9o) 8,4 9,0 7,9
2. Stan roślin po zimie (skala 9o) 8,1 9,0 8,1
3. Martwe rośliny (%) 0,8 – –
4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) 03.06 05.06 05.06 05.06 04.06 04.06
5. Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 22.07 25.07 15.07 15.07 18.07 22.07
6. Wysokość roślin (cm) 90 81 96 89 75 77
7. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości
mlecznej (skala 9o) 8,9 9,0 8,8 9,0 9,0 9,0
8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9o) 8,5 8,9 8,8 9,0 9,0 9,0
9. Porażenie przez:
10. Pleśń śniegową 9,0 – –
11. Mączniak 7,3 8,3 8,0 8,6 7,1 7,9
12. Rdza brunatna 7,4 9,0 6,7 7,9 7,1 8,2
13. Septorioza liści 5,5 6,3 6,8 7,6 4,2 6,4
14. Septorioza plew 6,7 7,4 6,8 7,3 5,2 6,4
15. Fuzarioza kłosów 5,8 7,6 7,2 7,3 4,7 5,2
16. Choroby podstawy źdźbła - kompleks 7,7 8,7 – – – –
17. Masa 1000 ziaren (g) 41,7 44,5 41,1 43,7 37,4 43,3
18. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 10,4 10,9 11,4 11,8 – –
19. Plon ziarna (dt/ha) 65,1 71,4 47,2 53,4 48,6 65,3
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian – - brak danych
a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 - wysoki poziom agrotechniki
Skala 9o ; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
- 11 -
Miejscowość SDOO Węgrzce MHR - HBP
Kraków ZHR
Polanowice
IHAR PIB
Radzików ZD
Grodkowice
Powiat Kraków Kraków Wieliczka
Środki ochrony roślin
(tylko na poziomie a2)
Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha)
Tilt Turbo 575 EC
1,0 l
Tilt Turbo 575 EC
0,5 l +
Amistar 250 SC 0,5 l
Tilt Turbo 575 EC
1,0
Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Artea 330 EC 0,5 l – Menara 410 EC 1,0 l
Olimpus 480 S.C. 1,2
l
Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha)
Moddus 250 EC
0.5 l Medax Top 350 S
1,2 l
Antywylegacz
płynny 675 SL 2.0 l
Tabela 4
Pszenica ozima. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2013
L.p. Odmiana
Poziom a1 Poziom a2
Węgrzce Polanowice Grodkowice Węgrzce Polanowice Grodkowice
Wzorzec, dt. z ha 65,1 47,2 48,6 71,4 53,4 65,3
1. Astoria 105 92 109 98 93 98
2. Tonacja 96 96 96 94 103 100
3. Legenda 100 79 99 99 91 94
4. Wydma 90 115 77 92 115 94
5. Figura 91 97 82 99 98 94
6. Ostroga 104 77 108 104 84 96
7. Bamberka 91 96 105 90 99 94
8. Natula 110 105 102 101 98 93
9. Skagen 103 113 107 107 106 104
10. Bockris 105 97 106 101 110 102
11. Arkadia 95 111 112 101 107 108
12. Linus 94 116 109 100 107 102
13. Sailor 116 109 92 110 106 102
14. Estivus 91 100 107 90 95 104
15. Patras 111 115 103 110 108 102
16. Praktik 95 119 102 99 124 101
17. Tulecka 103 99 100 104 90 108
18. Bogatka 105 84 83 97 83 98
19. Mulan 99 92 86 90 96 97
20. Muszelka 83 92 95 89 83 91
21. Jantarka 112 100 106 112 105 106
22. KWS Ozon 107 101 97 113 107 98
23. Fidelius 89 107 122 85 99 128
24. Platin 103 118 113 102 114 99
25. Speedway 104 93 103 113 90 99
26. Markiza 96 84 97 100 94 94
27. Forkida 100 95 84 101 94 92
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian
- 12 -
Tabela 5
Pszenica ozima. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, 2011
Wzorzec: w latach 2011 - 2013: - wszystkie odmiany badane Grupa technologiczna: E - elitarna, A - jakościowa, B - chlebowa, C - pozostała w tym paszowa (wg. listy Opisowej Odmian 2013, COBORU) Zimotrwałość - wyższe stopnie oznaczają lepszą ocenę (wg. Listy Opisowej Odmian 2013, COBORU) – - Brak danych
- 13
-
Lp. Odmiana
Grupa
techno-
logiczna
Zimo-
trwałość
Poziom a1 Poziom a2
2013 2012 2011 2012
-2013
2011
- 2013 2013 2012 2011
2012
-2013
2011
- 2013 Skala 9o
Wzorzec, dt z ha 53,6 85,2 89,6 69,4 76,1 63,3 97,9 105,5 80,6 88,9
1. Astoria E 3 102 – – – – 96 – – – –
2. Tonacja
A
5,5 96 101 102 98 101 99 102 101 100 101 3. Legenda A 6 92 101 105 96 99 95 98 105 96 99 4. Wydma A 4 94 93 100 94 96 100 89 96 94 95 5. Figura A 5 90 101 97 96 96 97 98 101 98 99 6. Ostroga A 6 96 97 102 96 100 95 92 105 94 97 7. Bamberka A 3 97 95 106 96 99 95 100 105 98 100 8. Natula A 4,5 106 97 104 102 102 98 92 106 95 99 9. Skagen A 4,5 108 104 100 106 104 106 98 105 102 103
10. Bockris A 2 103 103 104 103 104 104 98 104 101 102 11. Arkadia A 6 106 110 – 108 – 106 110 – 108 –
12. Linus A 3,5 106 99 – 102 – 103 101 – 102 –
13. Sailor A 5,5 105 107 – 106 – 106 102 – 104 –
14. Estivus A 2,5 99 – – – – 96 – – – –
15. Patras A 4 110 – – – – 107 – – – –
16. Praktik A 4 105 – – – – 108 – – – –
17. Tulecka A 2,5 101 – – – – 101 – – – –
18. Bogatka B 6 91 105 97 98 98 93 99 101 96 98 19. Mulan B 3 92 105 108 98 102 95 108 107 102 103 20. Muszelka B 2,5 90 91 100 90 94 88 99 97 94 95 21. Jantarka B 5 105 102 101 104 103 102 96 101 99 100 22. KWS Ozon B 4 102 105 97 104 101 106 105 97 106 103 23. Fidelius B 5 106 – – – – 104 – – – –
24. Platin B 4 111 – – – – 105 – – – –
25. Speedway B 2,5 100 – – – – 101 – – – –
26. Markiza C 5 92 108 102 100 101 96 101 105 98 101 27. Forkida C 4,5 93 – – – – 96 – – – –
Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9 3 3 3 6 9
Tabela 6
Pszenica ozima. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2013, 2011-2013
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą * - Wyniki za jeden rok,
** - Wyniki za dwa lata, Choroby podstawy źdźbła (2013) - wyniki z Węgrzc, Wzorzec: w latach 2011 - 2013 - wszystkie odmiany badane.
Liczba doświadczeń dla okresu 2011 -2013 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.
- 14
-
L.p. Odmiana
Liczba
lat
badań
Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów Choroby podstawy
źdźbła
2013 2011
- 2013 2013
2011
- 2013 2013
2011
- 2013 2013
2011
- 2013 2013
2011
- 2013 2013
2011
- 2013
skala 9o
Wzorzec 7,5 7,6 7,1 6,6 5,5 5,2 6,2 6,9 5,9 7,0 7,7 7,9
1. Astoria 1 -0,5 -0,5* -0,1 -0,1* -0,7 -0,7* 0,0 0,0* 0,3 0,3* -0,2 -0,2*
2. Tonacja 11 -1,7 -1,1 -1,1 -1,3 0,2 0,0 0,8 0,3 0,6 0,7 0,3 0,2**
3. Legenda 8 0,0 0,1 0,4 0,2 0,3 0,3 0,8 0,7 0,8 0,5 0,3 0,7**
4. Wydma 8 -0,3 -0,6 -1,1 -1,5 -0,7 -0,8 0,1 -0,1 0,6 0,1 -0,7 -0,9**
5. Figura 6 -0,3 -0,1 -1,9 -1,5 -0,5 -0,6 0,5 0,1 -0,6 -0,4 -0,7 -0,4**
6. Ostroga 5 -1,0 -0,1 1,2 1,8 1,3 1,2 1,0 0,5 0,9 0,3 0,3 0,2**
7. Bamberka 4 0,0 0,0 0,4 0,5 0,3 0,3 -0,5 -0,3 -0,2 -0,2 -0,7 -0,9**
8. Natula 4 0,3 0,4 -0,1 0,3 -0,8 -0,5 0,6 0,4 0,4 0,3 -0,2 0,4**
9. Skagen 4 0,0 0,2 -0,3 -0,7 1,0 0,3 0,8 0,5 0,4 0,4 0,3 0,7**
10. Bockris 3 0,5 0,0 -0,6 -0,2 -0,5 -0,3 -0,2 0,0 -0,6 -0,1 0,3 0,2**
11. Arkadia 2 0,2 -0,8** 0,4 0,3** 0,0 -0,1** 0,0 0,1** -0,4 0,1** 0,3 0,2**
12. Linus 2 -1,2 -0,6** 0,4 0,4** 0,0 0,4** 0,3 0,3** 0,4 0,1** 0,3 0,2**
13. Sailor 2 0,5 0,5** -1,1 -1,4** -0,2 -0,5** 0,0 0,4** -0,2 0,2** 0,3 0,2**
14. Estivus 1 0,0 0,0* 0,7 0,7* 0,2 0,2* -0,5 -0,5* -0,1 -0,1* 0,3 0,3*
15. Patras 1 0,3 0,3* -0,6 -0,6* 0,0 0,0* -0,5 -0,5* 0,4 0,4* 0,3 0,3*
16. Praktik 1 0,2 0,2* 0,4 0,4* 0,3 0,3* 0,3 0,3* -0,1 -0,1* -0,7 -0,7*
17. Tulecka 1 -0,8 -0,8* -0,3 -0,3* 0,3 0,3* 0,0 0,0* 0,1 0,1* 0,3 0,3*
18. Bogatka 9 -0,7 -0,1 -0,4 0,1 -0,8 -0,2 -0,5 0,0 -0,6 0,0 0,3 -0,1**
19. Mulan 5 -0,3 0,0 -0,1 -0,3 0,0 0,0 0,0 0,2 -0,2 0,2 0,3 0,4**
20. Muszelka 5 0,7 0,7 0,1 0,7 -0,5 -0,2 -0,9 -0,9 -1,4 -1,2 -0,7 -0,9**
21. Jantarka 3 -0,3 -0,3 -0,3 -0,7 0,0 0,1 0,1 0,4 -0,7 0,0 0,3 0,2**
22. KWS Ozon 3 1,0 0,5 0,4 0,8 0,3 -0,4 -0,7 -0,4 -0,4 -0,4 -0,7 -0,1**
23. Fidelius 1 0,8 0,8* 0,6 0,6* -0,5 -0,5* 0,1 0,1* -0,4 -0,4* 0,3 0,3*
24. Platin 1 -0,7 -0,7* 0,9 0,9* 0,8 0,8* 0,1 0,1* 0,4 0,4* 1,3 1,3*
25. Speedway 1 1,3 1,3* 1,1 1,1* 0,8 0,8* -0,2 -0,2* -0,2 -0,2* -0,7 -0,7*
26. Markiza 6 1,2 0,6 0,4 0,1 0,2 0,2 0,3 0,2 0,4 0,4 -0,7 -0,4**
27. Forkida 1 0,0 0,0* -0,3 -0,3* -0,8 -0,8* -0,4 -0,4* -0,4 -0,4* -0,7 -0,7*
Liczba doświadczeń 3 9 3 9 3 9 3 9 3 8 1 2
Tabela 7
Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2013, 2011 -2013
- 15
-
Lp. Odmiana
Liczba
lat
badań
Wyleganie (skala 9o) Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g) W fazie dojrzałości
mlecznej przed zbiorem
2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec 8,5 8,2 87 90 40,1 43,2
1. Astoria 1
Nie
wy
stąp
iło
Nie
wy
stąp
iło
0,5 0,5* 6 6* 0,5 0,5*
2. Tonacja 11 -0,5 0,3 6 9 0,5 1,4
3. Legenda 8 -1,5 -0,5 14 19 -0,3 -0,3
4. Wydma 8 0,5 0,6 1 2 -4,2 -2,6
5. Figura 6 -1,0 -0,5 4 7 -1,7 0,2
6. Ostroga 5 -0,5 -0,6 1 1 2,9 2,9
7. Bamberka 4 0,0 0,5 -3 -2 4,7 3,0
8. Natula 4 0,5 0,0 4 8 2,4 1,8
9. Skagen 4 -0,5 -0,3 1 0 0,4 0,3
10. Bockris 3 0,5 0,7 0 5 2,5 2,5
11. Arkadia 2 0,5 0,6** 2 6** 3,6 2,0**
12. Linus 2 0,0 0,3** -7 -8** -1,0 -1,0**
13. Sailor 2 0,5 0,3** 2 5** 0,5 1,0**
14. Estivus 1 0,5 0,5* -3 -3* -0,4 -0,4*
15. Patras 1 0,5 0,5* -5 -5* 4,2 4,2*
16. Praktik 1 0,0 0,0* -10 -10* -4,1 -4,1*
17. Tulecka 1 0,5 0,5* 6 6* -1,3 -1,3*
18. Bogatka 9 -1,5 -1,8 3 6 2,4 2,5
19. Mulan 5 0,5 0,0 -2 0 0,1 0,2
20. Muszelka 5 0,0 0,5 -11 -15 -3,1 -2,3
21. Jantarka 3 -1,5 -1,1 2 2 -0,4 1,1
22. KWS Ozon 3 0,5 0,3 -10 -12 0,6 0,7
23. Fidelius 1 -0,5 -0,5* 1 1* -1,0 -1,0*
24. Platin 1 0,5 0,5* -1 -1* -2,9 -2,9*
25. Speedway 1 0,5 0,5* -4 -4* -4,1 -4,1*
26. Markiza 6 0,5 0,8 1 4 -2,9 0,7
27. Forkida 1 -0,5 -0,5* 2 2* 0,5 0,5*
Liczba doświadczeń 1 5 3 9 3 9
Tabela 7 c. d.
Pszenica ozima. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2013, 2011 -2013
Wzorzec: w latach 2011 - 2013 - wszystkie odmiany badane. Wyleganie przed zbiorem a1 (2013) - wyniki z Węgrzc
* - wyniki jednoroczne ; ** - wyniki dwuletnie
- 16 -
Lp. Odmiana
Liczba
lat
badań
Wyleganie (skala 9o) Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g) W fazie dojrzałości
mlecznej przed zbiorem
2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2012 2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013
Poziom agrotechniki a2
Wzorzec:
ze
c:
8,6 82 81 43,8 45,6
1. Astoria 1
Nie
wyst
ąpił
o
Nie
wyst
ąpił
o
Nie
wyst
ąpił
o
- 4 4* 1,0 1,0*
2. Tonacja 11 0,4 6 8 0,1 1,4
3. Legenda 8 0,1 14 15 0,2 -1,0
4. Wydma 8 0,5 0 -1 -3,0 -2,2
5. Figura 6 -0,1 3 4 -0,4 0,2
6. Ostroga 5 -1,3 2 0 2,1 1,9
7. Bamberka 4 0,3 3 3 4,2 2,9
8. Natula 4 0,5 4 4 1,3 0,9
9. Skagen 4 -0,3 1 0 0,1 0,9
10. Bockris 3 0,4 -1 2 2,2 2,6
11. Arkadia 2 0,3* 4 4** 3,8 2,3**
12. Linus 2 0,3* -3 -4** -0,2 -0,3**
13. Sailor 2 0,3* 2 2** -1,7 -0,6**
14. Estivus 1 – -1 -1* -0,5 -0,5*
15. Patras 1 – -5 -5* 3,2 3,2*
16. Praktik 1 – -5 -5* -3,9 -3,9*
17. Tulecka 1 – 3 3* 0,8 0,8*
18. Bogatka 9 -1,2 2 2 3,4 3,5
19. Mulan 5 0,4 -4 -2 0,0 0,7
20. Muszelka 5 0,4 -8 -11 -4,7 -2,1
21. Jantarka 3 -0,4 0 -2 1,3 2,1
22. KWS Ozon 3 0,3 -7 -8 3,5 2,3
23. Fidelius 1 – 0 0* -0,5 -0,5*
24. Platin 1 – -3 -3* -3,1 -3,1*
25. Speedway 1 – -6 -6* -5,5 -5,5*
26. Markiza 6 0,5 4 4 -2,5 -1,3
27. Forkida 1 - 4 4* -0,2 -0,2*
Liczba doświadczeń 4 3 9 3 9
Pszenica ozima - wyniki doświadczeń
Plonowanie
Na poziomie a1 średni plon wzorca dla trzech punktów doświadczalnych wynosił 53,6 dt/ha i był
zdecydowanie niższy od średniej za lata 2011-2013, gdzie średnia wzorca wynosiła 76,1 dt/ha. Najwyższy plon
wzorca na poziomie a1 uzyskano w Węgrzcach (65,1 dt/ha), a dużo mniejsze plony uzyskano w Grodkowicach (48,6
dt/ha) i Polanowicach (47,2 dt/ha). Najlepiej plonującymi odmianami okazały się odmiany: Platin (111 %, wzorca),
Patras (110 %), Skagen (108 %), Natula (106 %) i Jantarka (105 %). Odmiany te przekroczyły poziom wzorca we
wszystkich punktach doświadczalnych. Ponadto w Węgrzcach bardzo dobrze plonowała odmiana, Sailor (116 %
wzorca) i KWS Ozon (107 %), w Polanowicach odmiany: Praktik (119 %), Linus (116 %), Wydma (115 %), Arkadia
(111 %), w Grodkowicach odmiany; Fidelius (122 %), Arkadia (112 %), Astoria (109 %) oraz Linus (109 % wzorca).
Słabiej plonowały odmiany: Figura (90 % wzorca), Bogatka (91 %), Legenda, Mulan, Markiza (92 %).
Na poziomie a2 średni plon wzorca w 2013 roku wynosił 63,3 dt/ha i także znacznie odbiegał od plonu za
ostatnie trzylecie (88, dt/ha), przy czym podobnie jak na poziomie a1 najwyższy plon uzyskano w Węgrzcach, (71,4
dt/ha), mniejszy w Grodkowicach (65,3 dt/ha), a najmniejszy w Polanowicach (53,4 dt/ha). Średnia zwyżka plonu
spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki wyniosła 9,8 dt/ha. Najwyższy przyrost plonu na
poziomie a2 uzyskano w Grodkowicach (+16,7 dt/ha), mniejsze przyrosty uzyskano w Węgrzcach (+ 6,3 dt/ha)
i w Polanowicach (+ 6,2 dt/ha). Najwyżej na tym poziomie plonowały odmiany: Patras, Skagen, Arkadia i Sailor.
Odmiany słabiej plonujące to: Muszelka, Bogatka, Legenda, Ostroga i Bamberka. Analizując plony odmian za
ostatnie dwu i trzylecie widzimy że, wyróżniającymi odmianami na obydwu poziomach są odmiany: Arkadia, Sailor,
Skagen i Bockris, a z odmian badanych pierwszy rok odmiany: Platin, Patras, Fidelius i Praktik (tab.5).
Przezimowanie
W 2013 roku nie stwierdzono strat spowodowanych warunkami zimowania (wymarzanie) zarówno
w Polanowicach jak i Grodkowicach, natomiast w Węgrzcach procent roślin martwych wyniósł 0,8.
Wyleganie
Wyleganie w 2013 roku nie wystąpiło w żadnym punkcie doświadczalnym w fazie dojrzałości mlecznej,
natomiast przed zbiorem wystąpiło w niewielkim nasileniu tylko na poziomie a1, w jednej miejscowości (Węgrzce).
Średnia wzorca na poziomie a1 wyniosła 8,5, przy ocenie 8,2 za ostatnie trzylecie. Odmiany mniej odporne na
wyleganie to: Legenda, Bogatka i Jantarka (oceny 7,0), natomiast oceny dla pozostałych odmian kształtowały się
między 8,0 a 9,0.
Choroby
Ocenę porażenia przez choroby przeprowadzono na poziomie a1. Porażenie rdzą brunatną i septoriozą liści
było mniejsze niż za ostatnie trzylecie. Średnia porażenia rdzą brunatną poszczególnych odmian wyniosła 7,1 przy
ocenie 6,6 za lata 2011-2013, a odmianami najsilniej porażonymi były: Figura (ocena 5,2), Tonacja, Wydma i Sailor
(oceny 6,0), a z bardziej odpornych możemy wymienić odmiany: Ostroga (8,3), Speedway, (8,2) i Platin (8,0).
Średnia porażenia septoriozą liści wyniosła 5,5 przy ocenie 5,2 za lata 2011-2013. Najbardziej wrażliwe na tę
chorobę okazały się odmiany: Natula, Bogatka i Forkida (oceny 4,7), a bardziej odporne to: Ostroga (6,8), Skagen
(6,5), Platin i Speedway (oceny 6,3).
Nasilenie mączniaka prawdziwego nie było zbyt duże. Średnia ocena porażenia tą chorobą w 2013 roku
wyniosła 7,5 przy ocenie 7,6 za ostatnie trzylecie. Odmiany wrażliwsze na mączniaka to: Tonacja (5,8) oraz Linus
(6,3) i Ostroga (6,5), natomiast oceny dla pozostałych odmian kształtowały się między 6,7 a 8,8.
W 2013 warunki pogodowe sprzyjały rozwojowi chorób na kłosach. Porażenie fuzariozą kłosów oceniono na
5,9 przy średniej 7,0 za ostatnie trzylecie, natomiast średnia porażenia septoriozą plew wyniosła 6,2.
Charakterystyka odmian
W roku 2013 w krajowym rejestrze znajdowało się 80 odmian pszenicy ozimej (pszenica zwyczajna), w tym
jedna odmiana należąca do grupy technologicznej elitarnej (E), 43 odmiany z grupy jakościowej (A), 26 odmian
z grupy chlebowej (B), dwie odmiany na ciastka (K) oraz 8 odmian w grupie pszenic pozostałych, w tym paszowych
(C). W krajowym rejestrze znajduje się także jedyna zarejestrowana odmiana pszenicy twardej (durum). Jest to
odmiana Komnata wpisana w 2009 roku. Umieszczona poniżej charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane
w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim w 2013 roku.
Charakterystyka sporządzona jest przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych
na terenie całego kraju.
- 17 -
ASTORIA (2012) Odmiana elitarna (grupa E), o wyróżniających się parametrach wypiekowych. Zimotrwałość - mała (3). Odporność
na brunatną plamistość liści i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, septoriozę
plew i fuzariozę kłosów - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny wysokie, o średniej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie
dobre, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża.
Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego.
Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność średnia .Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
TONACJA (2001) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - dość duża. Odporność na septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów
oraz choroby podstawy źdźbła - dość duża, na rdzę brunatną i brunatną plamistość liści - średnia, na mączniaka
- mała do bardzo małej. Rośliny są dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
i dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość
duża. Odporność na porastanie w kłosie - przeciętna, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka - dość duża, ilość
glutenu - duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki - przeciętna. Plenność - średnia.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
LEGENDA (2005) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - dość duża. Odporność na mączniaka, brunatną plamistość liści,
septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na rdzę brunatną, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła
- średnia. Rośliny są bardzo wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni.
Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na
porastanie w kłosie - mała, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka i ilość glutenu - duże. Wskaźnik
sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki - przeciętna. Plenność - średnia. Tolerancja na zakwaszenie
gleby - przeciętna.
WYDMA (2005) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na brunatną plamistość liści, septoriozę
plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka i septoriozę liści - dość mała, na rdzę
brunatną - mała. Rośliny są dość niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni.
Masa 1000 ziaren - mała, wyrównanie - przeciętne, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie
w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka i glutenu - dość duża. Wskaźnik
sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki - przeciętna. Plenność - dość słaba. Tolerancja na zakwaszenie
gleby - przeciętna.
FIGURA (2007) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na mączniaka - duża , na brunatną
plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosów - przeciętna, na choroby podstawy źdźbła - dość mała,
na rdzę brunatną - mała. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość
wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym
- średnia. Odporność na porastanie w kłosie - przeciętna, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka - średnia,
ilość glutenu - dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Plenność
- dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
OSTROGA (2008) Odmiana jakościowa (grupa A) o ościstym kłosie. Zimotrwałość - średnia. Odporność na rdzę brunatną - duża do
bardzo dużej, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz choroby podstawy źdźbła - dość duża, na
fuzariozę kłosów - przeciętna, na mączniaka - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - późny. Masa 1000 ziaren - duża do bardzo dużej, wyrównanie - dobre,
gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie w kłosie - duża, liczba opadania - dość duża. Zawartość
białka i glutenu - dość duża, wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego, wydajność ogólna mąki - dość
dobra. Plenność - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
BAMBERKA (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę
brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz choroby podstawy źdźbła - średnia, na fuzariozę
kłosów - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - przeciętna.
Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - duża, ilość
glutenu - dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - dość słaba.
Plenność nieco powyżej średniej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
NATULA (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - średnia. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną
- 18 -
i septoriozę plew - dość duża, na brunatną plamistość liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę liści
i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny są dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
- dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym
- dość mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka - dość duża, ilość
glutenu - średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Plenność - dobra.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość duża.
SKAGEN (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na septoriozę liści i plew - duża, na
mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby
podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
i dojrzewania późny. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość
mała. Odporność na porastanie w kłosie - dość duża, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - duża,
ilość glutenu - dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki
- średnia. Plenność - dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
BOCKRIS (2010) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność - dobra. Zimotrwałość - mała. Odporność na podstawowe choroby
- średnia. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa
1000 ziaren - duża do bardzo dużej, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - przeciętna. Odporność na
porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka i ilość glutenu - średnie. Wskaźnik
sedymentacyjny SDS - duży. Wydajność ogólna mąki - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
ARKADIA (2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność - średnia. Zimotrwałość - dość duża. Odporność na rdzę brunatną - dość
duża, na septoriozę plew, brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia, na
septoriozę liści - dość mała, na mączniaka prawdziwego - mała.. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie
- dobre, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża.
Zawartość białka i ilość glutenu - średnie. Wskaźnik sedymentacyjny - SDS duży. Wydajność ogólna mąki - średnia.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej.
LINUS (2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność - dobra. Zimotrwałość - mała. Odporność na ważniejsze choroby
- średnia, jedynie na rdzę brunatną - dość duża, Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia dość późny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie
zsypnym - mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka dość duża,
ilość glutenu - duża. Wskaźnik sedymentacyjny - SDS duży. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Tolerancja na
zakwaszenie gleby - dość mała. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki średni.
SAILOR (2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dobra. Zimotrwałość - prawie średnia (możliwość uprawy bez większego
ryzyka wymarzania w całym kraju). Odporność na ważniejsze choroby - średnia, jedynie na rdzę brunatną - mała.
Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren
dość duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie w kłosie - średnia,
liczba opadania - dość duża. Zawartość białka dość duża, ilość glutenu - duża. Wskaźnik sedymentacyjny - SDS dość
duży. Wydajność ogólna mąki - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała. Przyrost plonu na wysokim
poziomie agrotechniki poniżej średniej.
ESTIVUS (2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - dość mała (3,5). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka
prawdziwego i brunatną plamistość liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozę liści, septoriozę plew
i fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na
porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia, ilość glutenu dość duża.
Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość mała. Plenność dość dobra. Tolerancja na
zakwaszenie gleby średnia.
PATRAS (2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - mała do średniej (4). Odporność na mączniaka prawdziwego,
brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, septoriozę liści
i septoriozę plew - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia.
Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża. Zawartość białka i ilość glutenu średnia. Wskaźnik
sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność dobra do bardzo dobrej.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
- 19 -
PRAKTIK (2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - dość mała (3,5). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka
prawdziwego - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, brunatną plamistość liści, septoriozę liści, septoriozę plew
i fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania
średni. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na
porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka średnia, ilość glutenu dość mała. Wskaźnik
sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki duża. Plenność dobra. Tolerancja na
zakwaszenie gleby średnia.
TULECKA (2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Zimotrwałość - mała (3). Odporność na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści,
septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i septoriozę plew - średnia, na mączniaka
prawdziwego - dość mała. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania
średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie średnie, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na
porastanie w kłosie średnia, liczba opadania i zawartość białka dość mała. Ilość glutenu średnia, wskaźnik
sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki dość duża. Plenność dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby
średnia.
BOGATKA (2004) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość - średnia. Odporność na mączniaka - dość duża, na pozostałe
ważniejsze choroby - średnia. Rośliny są dość wysokie, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
i dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - bardzo duża, wyrównanie - dobre, gęstość w stanie zsypnym - dość
mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość
duża, ilość glutenu - duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży , wydajność ogólna mąki - dobra.
Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
MULAN (2008) Odmiana chlebowa ( grupa B ). Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści
- dość duża, na mączniaka, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła - przeciętna, na brunatną plamistość liści
i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia i dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym
- mała. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania - dość duże. Zawartość białka - średnia, ilość glutenu
- dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - dość duży. Wydajność ogólna mąki - dość słaba. Plenność - bardzo
dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
MUSZELKA (2008) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na mączniaka i rdzę brunatną - dość duża,
na choroby podstawy źdźbła - przeciętna, na septoriozę liści - dość mała, na brunatną plamistość liści, septoriozę
plew i fuzariozę kłosów - mała. Rośliny są bardzo niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
- dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość mała, wyrównanie - słabe, gęstość w stanie zsypnym
- mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka - średnia, ilość glutenu
- dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży. Wydajność ogólna mąki - przeciętna. Plenność - dobra.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
JANTARKA (2010) Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność - dość dobra. Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na mączniaka
prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew - dość duża, na septoriozę liści, brunatną plamistość liści, fuzariozę
kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość małej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie
zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża. Zawartość białka, ilość
glutenu oraz wskaźnik sedymentacyjny SDS - średnie. Wydajność ogólna mąki - dość dobra. Tolerancja na
zakwaszenie gleby - dość duża.
KWS OZON (2010) Odmiana chlebowa (grupa B). Plenność - dobra do bardzo dobrej. Zimotrwałość - mała do średniej. Odporność na
mączniaka prawdziwego - duża, na rdzę brunatną - dość duża, na septoriozę liści, brunatną plamistość liści i choroby
podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny - niskie, o dość dużej
odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie - dość
dobre, gęstość w stanie zsypnym - przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do
bardzo dużej. Zawartość białka - dość mała, ilość glutenu - mała do bardzo małej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS
- duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - dość słaba. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
FIDELIUS (2010) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość - prawie średnia (możliwość uprawy bez większego ryzyka wymarzania
w całym kraju). Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na rdzę brunatną - dość duża, na fuzariozę kłosów
- średnia, na septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła - dość mała, na septoriozę liści - mała. Rośliny dość
- 20 -
wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000
ziaren - średnia, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie
- średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka i ilość glutenu - dość małe. Wskaźnik
sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki - dość duża. Plenność dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby
- przeciętna.
PLATIN (2012) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość - mała do średniej (4). Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo
dużej, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na choroby
podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej
odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie i gęstość
w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania duża. Zawartość białka dość
mała, ilość glutenu mała do bardzo małej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna
mąki dość duża. Plenność dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
SPEEDWAY (2012) Odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość - mała (2,5). Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo dużej, na
mączniaka prawdziwego i septoriozę liści - duża, na brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów - dość duża, na
choroby podstawy źdźbła i septoriozę plew - średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie
zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania duża. Zawartość białka dość mała,
ilość glutenu mała. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Plenność dobra do bardzo
dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
MARKIZA (2007) Odmiana pastewna (grupa C). Zimotrwałość - prawie średnia. Odporność na mącznika - duża, na choroby podstawy
źdźbła - dość duża, na rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosów - średnia.
Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość wczesny, dojrzewania
- przeciętny. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie - dość dobre. Odporność na porastanie w kłosie - średnia,
liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość duża. Plenność- dość dobra. Tolerancja na
zakwaszenie gleby - przeciętna.
FORKIDA (2010) Odmiana pastewna (grupa C). Zimotrwałość - prawie średnia (możliwość uprawy bez większego ryzyka wymarzania
w całym kraju). Odporność na rdzę brunatną i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka prawdziwego,
septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren - duża do bardzo dużej, wyrównanie - dobre do
bardzo dobrego, gęstość w stanie zsypnym - mała. Odporność na porastanie w kłosie, liczba opadania oraz zawartość
białka - średnie. Plenność dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2013 roku
znajdowały się następujące odmiany:
Grupa A - Akteur (2007), Alcazar (2006), Arktis (2013), Askalon (2009), Baletka (2009), Boomer (2006),
Fregata (2004), Kepler (2010), Kohelia (2008), Kranich (2009), Kredo (2010), Lavantus
(2013), Ludwig (2006), Muza (2004), Naridana (2006), Olivin (2004), Operetka (2010), Ostka
Strzelecka (2008), Oxal (2011), Rywalka (2003), Smuga (2004), Sukces (2001), Torrild
(2010), Turkis (2006), Turnia (2001), Zawisza (2004), Zyta (1999).
grupa B - Banderola (2010), Batuta (2006), Bystra (2009), Dorota (2004), Forum (2012), Garantus
(2007), Jenga (2008), Kampana (2009), Kobiera (2003), Kris (2000), KWS Dacanto (2011),
KWS Magic (2012), Look (2009), Meister (2011), Meteor (2007), Mewa (1998), Nutka
(2001), Smaragd (2009).
grupa K - Bagou (2009), Slade (2003),
grupa C - Belenus (2009), Elipsa (2011), Henrik (2010), Mikula (1999), Rapsodia (2003), Satyna (2004) Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian
znajdujących się w KR można znaleźć w ”Liście Opisowej Odmian” wydawanej corocznie przez COBORU (oceny
liczbowe w tabelach).
- 21 -
Pszenżyto ozime
Uwagi ogólne
Doświadczenia PDOiR z pszenżytem ozimym w sezonie 2012/13 r. założono w dwóch punktach. W SDOO
Węgrzce - doświadczenie finansowane z budżetu państwa oraz w IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice
doświadczenie finansowane lokalnie. Dobór odmian do doświadczeń finansowanych lokalnie ustalił Zespół
Wojewódzki PDOiR województwa małopolskiego. W doświadczeniach badano 22 odmiany, łącznie odmiany
tradycyjne oraz krótkosłome. Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU opracowaną dla
porejestrowych doświadczeń odmianowych. Powierzchnia poletka do sprzętu to 15 m2 w SDOO Węgrzce oraz 10
m2 w ZD Grodkowice.
Tabela 1
Pszenżyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013
KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych wr –wstępna rekomendacja
- 22 -
L.p. Odmiana
Ro
k
wp
isan
ia
do
KR
Ro
k
włą
czen
ia
do
LO
Z
Ko
d k
raju
po
cho
dze
nia
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
-pełnomocnika w Polsce
1. Gniewko 2006 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
2. Algoso 2007 2013 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
3. Grenado 2007 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
4. Alekto 2008 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
5. Borwo 2008 – PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
6. Pigmej 2008 – PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
7. Pizarro 2008 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
8. Atletico 2009 2014 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
9. Tulus 2009 – DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
10. Elpaso 2010 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
11. Fredro 2010 2014 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
12. Agostino 2011 2013 NL Lantmannen SW Seed Sp. z o.o.
ul. Terenowa 6g; 52-231 Wrocław
13. Borowik 2011 2013 PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
14. KWS Trisol 2011 – DE KWS Lochow -Polska Sp. z o.o.
Kondratowice; ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy
15. Maestozo 2011 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
16. Mikado 2011 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
17. Amorozo 2012 PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
18. Subito 2012 2014 wr PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
19. Tomko 2012 – PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
20. Torino 2012 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
21. Twingo 2012 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
22. Wiarus 2012 – PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
Tabela 2
Pszenżyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2013
* - brak danych
- 23 -
Miejscowość SDOO Węgrzce IHAR PIB Radzików
ZD Grodkowice
Powiat Kraków Wieliczka
2
R III A
Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2
Klasa bonitacyjna gleby II R III a
pH gleby w KCl 6, 5 *
Przedplon Rzepak ozimy Rzepak ozimy
Data siewu (dzień, m - c, rok) 27.09.2012 06.10.2012
Obsada roślin (szt./ m2) 350 szt./m2 350szt./m2
Data zbioru (dzień, m - c, rok) 01.08.2013 07.08.2013
Nawożenie mineralne
N na poziomie a1 (kg/ha) 128 108
N na poziomie a2 (kg/ha) 168 148
P2O5 (kg/ha) 60 75
K2O (kg/ha) 90 93
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnik. na poziomie a2 (l,kg/ha)
FoliQ Micromax 1,0 l
(2x)
MagN-us 3,0l
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa) Baytan Universal
400ml/100kg
Kinto Duo 080FS
200ml/100 kg
Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Husar Active 1,0 l
Starane 250 EC 0.8l
Atribut 70 WG 120 g
Maraton 375 SC. 4,0 l
Glean 75 WG 5 g
Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Bi 58 Nowy 400 EC
0.5 l (3x)
Eforia 065 ZC
0,3 l
(tylko na poziomie aa)
Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha)
Tilt Turbo 575 EC 1,0 l
Tilt Turbo 575 EC 1,0
Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Artea 330 EC 0,5 l Menara 410 EC 1,0 l
Olimpus 480 SC 1,2 l
Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC
0.5 l
Antywylegacz
płynny 675 SL
2.0 l
Tabela 3
Pszenżyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
L.p. Cecha Węgrzce Grodkowice
a1 a2 a1 a2
1. Stan roślin przed zimą (skala 9o) 8,7 7,9
2. Stan roślin po zimie (skala 9o) 8,3 7,8
3. Martwe rośliny (%) 1,6 –
4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) 23.05 24.05 26.05 28.05
5. Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 16.07 16.07 18.07 21.07
6. Wysokość roślin (cm) 102 99 94 96
7. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości
mlecznej (skala 9o) 8,7 8,8 9,0 9,0
8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9o) 8,3 8,6 9,0 9,0
9. Porażenie przez:
10. Pleśń śniegową 8,8 –
11. Mączniak 8,2 8,9 7,6 8,5
12. Rdza brunatna 9,0 9,0 7,8 8,3
13. Septorioza liści 5,0 6,4 4,0 5,2
14. Septorioza plew 7,7 8,2 7,4 8,3
15. Fuzarioza kłosów 8,0 8,6 7,0 7,5
16. Choroby podstawy źdźbła - kompleks 7,8 7,7 – –
17. Masa 1000 ziaren (g) 40,0 42,8 39,8 41,9
18. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 11,3 11,8 – –
19. Plon ziarna (dt/ha) 61,5 69,8 57,6 69,9
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian – - zabiegu nie wykonano a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 - wysoki poziom agrotechniki
Skala 9o ; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
- 24 -
Tabela 4
Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2013
L.p. Odmiana Poziom a1 Poziom a2
Węgrzce Grodkowice Węgrzce Grodkowice
Wzorzec, dt. z ha 61,5 57,6 69,8 69,9
1. Gniewko k 95 101 92 101
2. Algoso 111 88 113 103
3. Grenado k 86 91 86 96
4. Alekto k 88 93 94 97
5. Borwo k 97 101 91 92
6. Pigmej k 94 103 90 95
7. Pizarro 101 71 102 82
8. Atletico k 100 108 95 109
9. Tulus 91 77 101 86
10. Elpaso 112 97 117 109
11. Fredro 110 118 111 119
12. Agostino k 121 108 106 110
13. Borowik 123 124 120 119
14. KWS Trisol 97 88 96 89
15. Maestozo 93 104 92 98
16. Mikado k 107 110 112 108
17. Amorozo 116 97 114 96
18. Subito 115 123 119 110
19. Tomko 90 117 95 111
20. Torino 87 96 92 90
21. Twingo k 82 91 85 88
22. Wiarus k 85 93 78 92 Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian k - odmiana krótkosłoma
- 25 -
Tabela 5
Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Rok zbioru: 2013
Wzorzec: w roku 2013: - wszystkie odmiany badane
k - odmiana krótkosłoma Zimotrwałość - wyższe stopnie oznaczają lepszą ocenę:
9 - bardzo duża, 7 - duża, 5 - średnia, 3 - mała, 1 - bardzo mała
(wg Listy Opisowej Odmian 2013, COBORU)
- 26 -
Lp. Odmiana
Zimo-
trwałość Poziom a1 Poziom a2
skala 90 2013 2012 2011 2012-
2013
2011-
2013 2013 2012 2011
2012-
2013
2011-
2013
Wzorzec, dt z ha 59,6 93,2 85,4 76,4 79,4 69,8 110,7 92,9 90,3 91,1
1. Gniewko k 4 97 92 87 94 92 96 90 86 93 91
2. Algoso 4 99 104 99 102 101 107 112 109 110 109
3. Grenado k 5,5 88 91 100 90 93 90 92 104 91 95
4. Alekto k 4 90 97 95 94 94 94 92 97 93 95
5. Borwo k 5,5 98 96 93 97 96 91 92 91 92 91
6. Pigmej k 5 98 97 105 98 100 92 94 102 93 96
7. Pizarro 5 86 103 98 94 96 91 101 99 96 97
8. Atletico k 3,5 104 99 96 102 100 101 92 92 96 95
9. Tulus 4 84 103 109 94 99 93 104 109 98 102
10. Elpaso 4 104 97 109 100 103 112 99 107 106 106
11. Fredro 4,5 113 104 105 108 107 114 98 106 106 106
12. Agostino k 3,5 114 108 – 111 – 107 104 – 106 –
13. Borowik 5,5 123 102 – 112 – 119 98 – 108 –
14. KWS Trisol 3,5 92 104 – 98 – 92 100 – 96 –
15. Maestozo 4 98 103 – 100 – 95 97 – 96 –
16. Mikado k 5 108 98 – 103 – 109 99 – 104 –
17. Amorozo 4 106 – – – – 104 – – – –
18. Subito 5,5 118 – – – – 114 – – – –
19. Tomko 6,5 103 – – – – 102 – – – –
20. Torino 3,5 91 – – – – 90 – – – –
21. Twingo k 6 84 – – – – 86 – – – –
22. Wiarus k 6,5 89 – – – – 84 – – – –
Liczba doświadczeń 2 2 2 4 6 2 2 2 4 6
Tabela 6
Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2011-2013
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą, Rdza brunatna - wyniki z Grodkowic
Wzorzec w roku 2013 - wszystkie odmiany badane,
* - wyniki jednoroczne ** - wyniki dwuletnie
- 27
-
L.p. Odmiana
Liczba
lat
badań
Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów
2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013
skala 9o
Wzorzec 7,9 7,7 7,8 8,2 4,5 5,0 7,5 7,4 7,5 7,5
1. Gniewko k 3 0,1 0,5 -0,3 -0,9 -0,2 -0,2 0,0 -0,2 -0,5 -0,5**
2. Algoso 3 -0,4 -1,5 -1,3 -0,4 -0,7 -0,8 0,5 -0,1 -0,5 -0,4**
3. Grenado k 3 1,1 1,1 0,7 0,2 1,0 0,9 -0,2 0,0 -0,2 -0,1**
4. Alekto k 3 -0,4 0,2 -0,3 -0,1 0,3 -0,2 -0,2 -0,3 -0,2 -0,6**
5. Borwo k 3 -2,4 -0,9 -1,3 0,0 1,0 1,1 -0,2 0,2 0,3 0,3**
6. Pigmej k 3 0,4 0,7 0,2 0,5 -0,5 -0,2 0,3 -0,1 -0,2 -0,1**
7. Pizarro 3 1,1 1,3 0,7 0,5 1,3 1,1 -0,5 0,1 0,0 0,3**
8. Atletico k 3 -0,6 -0,2 -0,3 0,2 -0,2 0,1 0,0 -0,4 0,5 0,3**
9. Tulus 3 -0,6 0,1 -0,3 -0,4 -0,5 -0,5 -0,5 -0,1 -0,2 -0,2**
10. Elpaso 3 -2,4 -1,2 -1,8 -0,8 -1,0 -0,8 0,0 0,3 0,0 0,5**
11. Fredro 3 0,6 0,5 -0,3 0,1 0,0 -0,3 0,8 0,2 0,8 0,7**
12. Agostino k 2 0,6 1,1** 0,7 0,8** 0,5 0,3** 0,3 0,5** 0,8 0,8*
13. Borowik 2 -0,9 0,1** -0,3 -0,1** -0,5 -0,4** 0,5 0,3** 0,3 0,3*
14. KWS Trisol 2 0,9 1,1** -0,3 0,2** -0,2 0,1** -0,2 0,1** -1,0 -1,0*
15. Maestozo 2 0,6 0,4** 0,7 0,8** 0,0 -0,1** -0,2 -0,1** -0,2 -0,2*
16. Mikado k 2 -0,4 -0,5** -0,8 0,0** 0,3 0,1** 0,0 0,1** 0,0 0,0*
17. Amorozo 1 -0,1 -0,1* -0,3 -0,3* -0,5 -0,5* 0,3 0,3* 1,0 1,0*
18. Subito 1 0,6 0,6* 0,7 0,7* -0,2 -0,2* 0,5 0,5* 0,5 0,5*
19. Tomko 1 0,9 0,9* 0,7 0,7* 0,5 0,5* 0,0 0,0* 0,0 0,0*
20. Torino 1 0,1 0,1* 0,2 0,2* -0,2 -0,2* 0,3 0,3* 1,0 1,0*
21. Twingo k 1 1,1 1,1* 1,2 1,2* -0,5 -0,5* -0,2 -0,2* -0,7 -0,7*
22. Wiarus k 1 1,1 1,1* 0,7 0,7* 0,0 0,0* 0,3 0,3* -0,2 -0,2*
Liczba doświadczeń 2 6 1 5 2 6 2 5 2 4
Tabela 7
Pszenżyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2011- 2013
- 28
-
Lp. Odmiana
Liczba
lat
badań
Wyleganie (skala 9o) Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g) W fazie dojrzałości
mlecznej przed zbiorem
2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec: 8,7 8,6 8,3 7,9 98 106 39,9 42,8
1. Gniewko k 3 0,3 0,4 0,7 1,1 -4 -5 -0,7 -1,1
2. Algoso 3 0,3 0,2 0,2 -0,2 8 8 2,0 2,7
3. Grenado k 3 0,3 0,4 0,7 0,0 -10 -11 -2,7 -4,3
4. Alekto k 3 0,3 0,4 0,7 1,0 -8 -8 -0,4 -0,7
5. Borwo k 3 0,3 0,2 0,7 0,0 1 -1 -2,0 -0,9
6. Pigmej k 3 0,3 0,4 -0,3 0,5 -2 -6 -1,7 -2,4
7. Pizarro 3 -0,7 -0,1 -1,3 0,0 10 10 0,5 -0,1
8. Atletico k 3 0,3 0,4 0,7 1,1 -6 -6 1,3 1,0
9. Tulus 3 0,3 0,2 0,7 -0,2 0 3 -1,3 1,1
10. Elpaso 3 -0,2 0,2 -0,3 0,1 2 -1 -3,9 -4,3
11. Fredro 3 0,3 0,4 -0,3 0,0 -2 0 -0,7 -0,2
12. Agostino k 2 0,3 0,4** 0,2 0,4** -7 -7** 2,1 1,6**
13. Borowik 2 -1,2 -0,4** -1,3 -0,4** 19 19** 7,1 7,6**
14. KWS Trisol 2 0,3 0,4** 0,7 0,6** 2 3** 2,1 5,1**
15. Maestozo 2 -2,7 -3,2** -5,3 -4,4** 3 5** -1,3 -0,5**
16. Mikado k 2 0,3 0,4** 0,7 0,6** 2 -3** -2,6 -2,2**
17. Amorozo 1 0,3 0,3* 0,2 0,2* 1 1* 0,6 0,6*
18. Subito 1 0,3 0,3* 0,7 0,7* 8 8* 5,4 5,4*
19. Tomko 1 0,3 0,3* 0,7 0,7* 0 0* -0,1 -0,1*
20. Torino 1 0,3 0,3* 0,7 0,7* 6 6* -0,8 -0,8*
21. Twingo k 1 0,3 0,3* 0,7 0,7* -13 -13* 0,7 0,7*
22. Wiarus k 1 0,3 0,3* 0,7 0,7* -9 -9* -4,6 -4,6*
Liczba doświadczeń 1 3 1 3 2 6 2 5
Tabela 7 c.d.
Pszenżyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2011- 2013
Wzorzec: w roku 2013 - wszystkie odmiany badane, wyleganie - wyniki z Węgrzc * - wyniki jednoroczne, ** - dwuletnie
- 29
-
Lp. Odmiana
Liczba
lat
badań
Wyleganie (skala 9o) Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g) W fazie dojrzałości
mlecznej przed zbiorem
2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013
Poziom agrotechniki a2
Wzorzec: 8,8 8,8 8,6 8,4 98 101 42,4 44,6
1. Gniewko k 3 0,2 0,2* 0,4 0,7** -9 -5 -0,4 0,6
2. Algoso 3 0,2 0,2* 0,4 0,2** 7 7 4,3 3,7
3. Grenado k 3 0,2 0,2* 0,4 0,2** -7 -6 -3,5 -3,9
4. Alekto k 3 0,2 0,2* 0,4 0,7** -9 -6 -0,5 -0,1
5. Borwo k 3 0,2 0,2* 0,4 0,2** -3 -2 -1,3 -0,7
6. Pigmej k 3 0,2 0,2* 0,4 -0,6** -2 -3 -1,9 -4,1
7. Pizarro 3 0,2 0,2* -1,1 -0,4** 9 9 -1,1 -0,9
8. Atletico k 3 0,2 0,2* 0,4 -0,6** -5 -4 1,2 1,4
9. Tulus 3 0,2 0,2* 0,4 -0,1** -3 1 -1,7 0,9
10. Elpaso 3 0,2 0,2* -0,1 0,4** 3 -1 -3,8 -4,2
11. Fredro 3 0,2 0,2* -0,1 -0,4** -2 0 0,3 1,0
12. Agostino k 2 0,2 0,2* 0,4 0,4* -6 -6** 0,8 1,0**
13. Borowik 2 -0,3 -0,3* -0,6 -0,6* 18 19** 5,4 6,9**
14. KWS Trisol 2 0,2 0,2* 0,4 0,4* 3 0** 3,3 5,0**
15. Maestozo 2 -2,3 -2,3* -3,6 -3,6* 3 5** 0,1 -0,1**
16. Mikado k 2 0,2 0,2* 0,4 0,4* 3 -3** -0,5 -0,2**
17. Amorozo 1 -0,8 -0,8* -0,6 -0,6* 0 0* 0,6 0,6*
18. Subito 1 0,2 0,2* 0,4 0,4* 10 10* 4,8 4,8*
19. Tomko 1 0,2 0,2* 0,4 0,4* 1 1* -0,9 -0,9*
20. Torino 1 0,2 0,2* 0,4 0,4* 3 3* -1,7 -1,7*
21. Twingo k 1 0,2 0,2* 0,4 0,4* -13 -13* 1,9 1,9*
22. Wiarus k 1 0,2 0,2* 0,4 0,4* -7 -7* -6,2 -6,2*
Liczba doświadczeń 1 1 1 2 2 6 2 5
Pszenżyto - wyniki doświadczeń
Plonowanie
W 2013 roku średni plon wzorca na poziomie a1 dla punktów doświadczalnych (Węgrzce, Grodkowice)
wynosił 59,6 dt/ha i był zdecydowanie niższy niż za ostatnie trzylecie, gdzie średni plon dla dwóch miejscowości
wynosił 79,4 dt/ha. Najlepiej plonującymi w 2013 roku na poziomie a1 biorąc pod uwagę obydwie miejscowości były
odmiany: Borowik (123 % wzorca), Subito (118 %), Agostino (114 %), Fredro (113 %) i Mikado (103 %).
W Węgrzcach bardzo dobrze plonowała także odmiana: Amorozo (116 % wzorca), Elpaso (112 %) i Algoso (111 %),
a w Grodkowicach odmiany: Tomko (117%), Maestozo (104%) i Pigmej (103%). Najsłabiej plonowały odmiany:
Tulus (84% wzorca), Twingo (84 %), Grenado (88 %) i Wiarus (89 % wzorca).
Na poziomie a2 średni plon wzorca wyniósł 69,8 dt/ha i także znacznie odbiegał od średniej za trzylecie (91,1
dt/ha). Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki była większa
w Grodkowicach (+ 12,3 dt/ha), a w Węgrzcach wynosiła + 8,3 dt/ha. Na poziomie a2 najlepiej plonowały odmiany:
Borowik, Subito, Fredro, Elpaso, Mikado, Algoso i Agostino.
Przezimowanie
Straty spowodowane warunkami zimowania były niewielkie i dotyczyły tylko jednego punktu doświadczalnego
(Węgrzce), gdzie średni procent roślin martwych wyniósł 1,6.
Wyleganie
Wyleganie w 2013 roku wystąpiło w minimalnym stopniu na obydwu poziomach agrotechniki i tylko
w jednym punkcie doświadczalnym (Węgrzce), zarówno w fazie dojrzałości mlecznej jak i przed zbiorem . Średnia
ocen dla wszystkich odmian przed zbiorem wyniosła 8,3, przy czym większe wyleganie dotyczyło tylko jednej
odmiany: Maestozo - ocena 3,3, natomiast wyleganie pozostałych odmian wahało się między 7,0 a 9,0.
Choroby
Nasilenie niektórych chorób w 2013 roku było większe niż w poprzednim roku. Wśród chorób dominowała
septorioza liści, średnia ocena porażenia to 4,5 dla dwóch punktów doświadczalnych (Węgrzce, Grodkowice) przy
ocenie 5,0 za ostatnie trzylecie. Najsilniej porażone odmiany to: Elpaso (ocena 3,5) i Algoso (3,8), a odmiany
bardziej odporne to: Pizarro (5,8), Borwo i Grenado (oceny 5,5). Zanotowano dosyć duże różnice w porażeniu
poszczególnych odmian przez mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną. Odmianami bardziej porażonymi przez
mączniaka okazały się: Borwo i Elpaso (oceny 5,5), a z odmian odpornych na tą chorobę możemy wyróżnić odmiany:
Pizarro, Grenado, Twingo, Wiarus (oceny 9,0). Porażenie rdzą brunatną stwierdzono tylko w Grodkowicach (średnia
wzorca 7,8), a odmianami najbardziej porażonymi były: Elpaso (6,0), a także Algoso i Borwo (oceny 6,5), odmiany
bardziej odporne to: Twingo (9,0) oraz Grenado, Pizarro, Agostino, Maestozo, Subito, Tomko i Wiarus (oceny 8,5).
Oceny porażenia pszenżyta przez septoriozę plew wahały się między 7,0 a 8,3, a dla fuzariozy kłosów między
6,5 a 8,5.
Charakterystyka odmian
W roku 2013 w krajowym rejestrze znajdowało się 41 odmian pszenżyta ozimego, w tym 29 odmian
tradycyjnych oraz 12 odmian krótkosłomych. Umieszczona poniżej charakterystyka obejmuje odmiany, które były
badane w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim w 2013 roku. Charakterystyka sporządzona przez
COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju.
GNIEWKO (2006) Odmiana typu półkarłowego, o dość małej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka
i septoriozę liści - dość duża, na rynchosporiozę - średnia, na septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy
źdźbła - dość mała. Rośliny są niskie, o dość dużej odporności na wylegania. Termin kłoszenia - dość późny,
dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie ziarna
w kłosie - dość mała, liczba opadania - mała. Zawartość białka - dość duża. Plenność - przeciętna. Tolerancja na
zakwaszenie gleby - średnia.
ALGOSO (2007) Odmiana o średniej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną, septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby
podstawy źdźbła - średnia, na rynchosporiozę - dość mała, na septoriozę liści - mała, na mączniaka - mała do bardzo
małej. Rośliny są dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa
1000 ziaren - duża, gęstość w stanie zsypnym - mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba
opadania - średnia. Zawartość białka - mała. Plenność - dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby
- średnia.
- 30 -
GRENADO (2007) Odmiana typu półkarłowego, o dość dużej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną - bardzo duża, na mączniaka
- duża do bardzo dużej, na septoriozę liści - duża, na septoriozę plew - dość duża, na rynchosporiozę, fuzariozę
kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są bardzo niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia - dość późny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - bardzo mała, gęstość w stanie zsypnym - średnia.
Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - średnia. Zawartość białka - mała do bardzo
małej. Plenność - dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia.
ALEKTO (2008) Odmiana typu półkarłowego, o prawie średniej zimotrwałości. Odporność na mączniaka i rdzę brunatną - duża do
bardzo dużej, na septoriozę liści, rynchosporiozę i fuzariozę kłosów - dość duża, na septoriozę plew i choroby
podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny są niskie do bardzo niskich, o dużej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość mała, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na
porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia.
BORWO (2008) Odmiana typu półkarłowego, o średniej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną - bardzo duża, na mączniaka
i fuzariozę kłosów - duża do bardzo dużej, na septoriozę liści i septoriozę plew - duża, na rynchosporiozę i choroby
podstawy źdźbła - dość duża. Rośliny są niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia
i dojrzewania - późny. Masa 1000 ziaren - dość duża, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na
porastanie ziarna w kłosie - dość mała, liczba opadania - mała. Zawartość białka - dość mała. Plenność - bardzo
dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia.
PIGMEJ (2008) Odmiana typu półkarłowego, o średniej zimotrwałości. Odporność na rdze brunatną - bardzo duża, na mączniaka
i fuzariozę kłosów - duża, na septoriozę liści i plew, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - dość duża. Rośliny
są niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - późny, dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren
- dość mała, gęstość w stanie zsypnym - duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania
- średnia. Zawartość białka - dość mała. Plenność - dobra do bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość
mała.
PIZARRO (2008) Odmiana o średniej zimotrwałościi. Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści - bardzo duża, na mączniaka - duża
do bardzo dużej, na septoriozę plew, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na fuzariozę kłosów
- średnia. Rośliny są dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość późny, dojrzewania
- średni. Masa 1000 ziaren - dość mała, gęstość w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie ziarna
w kłosie - dość mała, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka - średnia. Plenność - dobra do bardzo dobrej.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia.
ATLETICO (2009) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność dobra. Zimotrwałość średnia. Odporność na rdzę brunatną - duża
do bardzo dużej, na mączniaka prawdziwego i septoriozę liści - dość duża, na fuzariozę kłosów i choroby podstawy
źdźbła - przeciętna, na septoriozę plew - mała. Rośliny niskie do bardzo niskich, o dużej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren dość duża, gęstość w stanie zsypnym - dość mała.
Odporność na porastanie ziarna w kłosie - dość duża, liczba opadania - duża. Zawartość białka - dość duża.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała.
TULUS (2009) Odmiana o prawie średniej zimotrwałości. Plenność - bardzo dobra. Odporność na rdzę brunatną - duża do bardzo
dużej, na mączniaka, fuzariozę kłosów, septoriozę liści i plew - dość duża, na rynchosporiozę i choroby podstawy
źdźbła - przeciętna. Rośliny są dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, zaś
dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - duża, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na
porastanie ziarna w kłosie - mała. Liczba opadania i zawartość białka - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby
- przeciętna.
ELPASO (2010) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność - bardzo dobra. Zimotrwałość - mała do średniej.
Odporność na fuzariozę kłosów - duża do bardzo dużej, na septoriozę plew - dość duża, na mączniaka prawdziwego,
rdzę brunatną, rdzę źdźbłową, rdzę żółtą i choroby podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę liści - mała. Rośliny
o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren
- bardzo mała, gęstość w stanie zsypnym - dość dobra. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - przeciętna, liczba
opadania - duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
FREDRO (2010) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność - bardzo dobra. Zimotrwałość - mała do średniej.
- 31 -
Odporność na septoriozę plew i fuzariozę kłosów - duża, na rdze brunatną - dość duża, na rdzę źdźbłową, septoriozę
liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała, na rdzę żółtą - mała. Rośliny
przeciętnej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - wczesny. Masa 1000
ziaren i gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - dość duża, liczba opadania
- duża do bardzo dużej. Zawartość białka - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
AGOSTINO (2011) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na
mączniaka prawdziwego, na rdzę brunatną, septoriozę liści i plew - duża, na rdzę źdźbłową, rdzę żółtą, fuzariozę
kłosów i choroby podstawy źdźbła - dość duża. Rośliny niskie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym
- duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania - duża do bardzo dużej. Zawartość białka
- dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki
poniżej średniej.
BOROWIK (2011) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność
na rdzę brunatną i septoriozę liści - duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę żółtą, fuzariozę kłosów i choroby
podstawy źdźbła - dość duża, na septoriozę plew i rynchosporiozę - średnia. Rośliny bardzo wysokie o dość dużej
odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża,
wyrównanie dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie
- średnia, liczba opadania - mała. Zawartość białka - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost
plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej.
KWS TRISOL (2011) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość mała. Odporność na
mączniaka prawdziwego - duża do bardzo dużej, na rdzę brunatną - duża, na choroby podstawy źdźbła - dość duża, na
septoriozę liści, rynchosporiozę i fuzariozę kłosów - średnia, na septoriozę plew - dość mała. Rośliny wysokie, o dość
małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie
dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba
opadania - dość duża. Zawartość białka - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na
wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej.
MAESTOZO (2011) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność
na rdzę brunatną - duża do bardzo dużej, mączniaka prawdziwego i septoriozę liści - duża, na septoriozę plew, rdzę
żółtą, rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła dość duża. Rośliny wysokie do bardzo wysokich, o dość małej
odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie
średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym - przeciętna. Odporność na porastanie ziarna w kłosie, liczba opadania
i zawartość białka - średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie
agrotechniki poniżej średniej.
MIKADO (2011) Odmiana pastewna, typu półkarłowatego. Plenność dobra bardzo dobrej. Zimotrwałość dość duża. Odporność na rdzę
brunatną - duża do bardzo dużej, na rdzę żółtą i fuzariozę kłosów - dość duża, na septoriozę liści i plew oraz
rynchosporiozę - średnia, na choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie średnie, gęstość ziarna
w stanie zsypnym - duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie - średnia, liczba opadania i zawartość białka - dość
małe. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej
średniej.
AMOROZO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie
agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość dość duża (5,5).Odporność na rdzę brunatną i fuzariozę kłosów - dość
duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew - średnia.
Rośliny dość wysokie o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000
ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na
porastanie w kłosie i liczba opadania średnie. Zawartość białka duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
SUBITO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie
agrotechniki powyżej średniej. Zimotrwałość dość duża (6). Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na rdzę
brunatną - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów
- średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania
średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo duża. Odporność na
- 32 -
porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość duża. Zawartość białka dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby
dość mała.
TOMKO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie
agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość dość duża (6). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną
i septoriozę plew - duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i fuzariozę kłosów - dość
duża. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość późny.
Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym duża. Odporność na
porastanie w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby
średnia.
TORINO (2012) Odmiana pastewna, o normalnej wysokości roślin. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie
agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość prawie średnia (4,5). Odporność na rdzę brunatną, rynchosporiozę,
septoriozę liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego, septoriozę plew - średnia, na choroby podstawy źdźbła
i fuzariozę kłosów - dość mała. Rośliny wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia wczesny
do bardzo wczesnego, dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna
w stanie zsypnym - duża. Odporność na porastanie ziarna w kłosie duża, liczba opadania średnia. Zawartość białka
duża do bardzo dużej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
TWINGO (2012) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki
poniżej średniej. Zimotrwałość dość duża (5,5). Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego
- dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę, septoriozę liści i plew - średnia, na fuzariozę kłosów
- mała. Rośliny bardzo niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000
ziaren średnia, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo mała. Odporność na porastanie
ziarna w kłosie średnia, liczba opadania dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
WIARUS (2012) Odmiana pastewna, typu półkarłowego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki
poniżej średniej. Zimotrwałość duża (6,5). Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę liści
- duża, na rynchosporiozę i septoriozę plew - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów - średnia.
Rośliny niskie do bardzo niskich, o dużej do bardzo dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania
dość późny. Masa 1000 ziaren bardzo mała, wyrównanie dość małe, gęstość ziarna w stanie zsypnym bardzo duża.
Odporność na porastanie ziarna w kłosie średnia, liczba opadania mała. Zawartość białka dość duża. Tolerancja na
zakwaszenie gleby średnia.
Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2013 roku
znajdowały się następujące odmiany:
- odmiany tradycyjne - Aliko (2005), Amorozo (2012), Bereniko (2011), Cerber (2010), Cyrkon (2010),
Kresowiak (2013), Leontino (2008), Moderato (2004), Palermo (2013), Pawo (2002),
Presto (1989), Sorento (2002), Todan (2003), Tornado (1996), Transfer (2013), Trigold
(2008), Trismart (2007), Witon (2002).
- odmiany krótkosłome - Baltiko (2006), Magnat (2000).
Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian
znajdujących się w KR można znaleźć w ‘’Liście Opisowej Odmian” wydawanej corocznie przez COBORU (oceny
liczbowe w tabelach).
- 33 -
Żyto ozime
Uwagi ogólne
Doświadczenia PDOiR z żytem ozimym w sezonie 2012/13 założono w dwóch punktach. W ZDOO Łopuszna
i w ZS Książ Wielki. Doświadczenia finansowane były lokalnie. Dobór odmian do doświadczeń ustalił Zespół
Wojewódzki PDOiR województwa małopolskiego. W doświadczeniach badano 18 odmian, łącznie odmiany
populacyjne oraz mieszańcowe. Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU opracowaną dla
porejestrowych doświadczeń odmianowych. Powierzchnia poletka do sprzętu to 15 m2 w Łopusznej i 12 m2
w Książu Wielkim.
Tabela 1
Żyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013
F1 - odmiana mieszańcowa KR - Krajowy Rejestr
- 34 -
L.p. Odmiana
Ro
k
wp
isan
ia
do
KR
Ro
k
włą
czen
ia
do
LZ
O
Ko
d k
raju
po
cho
dze
nia
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
-pełnomocnika w Polsce
1. Bosmo 2001 – PL Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. - Grupa IHAR
Smolice 146; 63-740 Kobylin
2. Dańkowskie
Diament 2005 2014 PL
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
3. Daran 2005 2014 PL Alicja Ramenda
ul. Antoniny 3/6; 64-100 Leszno
4. Stanko 2007 2014 PL Alicja Ramenda
ul. Antoniny 3/6; 64-100 Leszno
5. Domir 2008 – PL Alicja Ramenda
ul. Antoniny 3/6; 64-100 Leszno
6. Dańkowskie
Amber 2010 – PL
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
7. Armand 2011 2014 PL Alicja Ramenda
ul. Antoniny 3/6; 64-100 Leszno
8. Horyzo 2011 – PL Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. - Grupa IHAR
Smolice 146; 63-740 Kobylin
9. Stach F1 2002 – PL Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. - Grupa IHAR
Smolice 146; 63-740 Kobylin
10. Gradan F1 2003 – PL Poznańska Hodowla Roślin Sp. z o.o.
ul. Kasztanowa 5; 63-004 Tulce
11. Minello F1 2008 – DE KWS Lochow Polska Sp. z o.o.
Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy
12. Brasetto F1 2009 2014 DE KWS Lochow Polska Sp. z o.o.
Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy
13. Gonello F1 2009 – DE KWS Lochow Polska Sp. z o.o.
Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy
14. Palazzo F1 2009 2014 DE KWS Lochow Polska Sp. z o.o.
Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy
15. SU Skaltio F1 2010 – DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
16. SU Drive F1 2011 – DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
17. SU Allawi F1 2012 – DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
18. SU Stakkato F1 2012 2014 DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
Tabela 2
Żyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2013
* - brak danych
– - zabiegu nie wykonano
- 35 -
Miejscowość ZDOO Łopuszna ZS
Książ Wielki
Powiat Nowy Targ Miechów
Kompleks rolniczej przydatności gleby 13 *
Klasa bonitacyjna gleby IV *
pH gleby w KCl 5,7 *
Przedplon Gorczyca Bobik
Data siewu (dzień, m - c, rok) 26.09.2012 02.10.2012
Obsada roślin (szt./ m2) 250 - 300 szt./m2 250 - 300 szt./m2
Data zbioru (dzień, m - c, rok) 14.08.2013 09.08.2013
N na poziomie a1 (kg/ha) 65 40
N na poziomie a2 (kg/ha) 105 80
P2O5 (kg/ha) 100 20
K2O (kg/ha) 100 30
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnik. na poziomie a2 (l kg/ha)
Wuxal 4,0 l
FoliQ 4,0 l
Plonovit Opty
20/20/20 1,0 kg (2x)
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa)
Zaprawa nasienna T 75
DS/WS
200g/100kg
Scenic 080 FS
100ml/100 kg
Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Aminopielik 3,0 l Husar Active
1,0 l
Insektycyd (nazwa, dawka/ha) – –
(tylko na poziomie aa)
Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Artea 330 EC 0,6 l Atak 450 EC
1,0 l
Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Duett 0,6 l Alert 375 SE
1,0 l
Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC 0.4 l Cerone 480 SL
1,0 l
Tabela 3
Żyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
L.p. Cecha Łopuszna Książ Wielki
a1 a2 a1 a2
1. Stan roślin przed zimą (skala 9o) 8,1 4,1
2. Stan roślin po zimie (skala 9o) 6,7 4,6
3. Martwe rośliny (%) 27,8 –
4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) 17.05 17.05 – –
5. Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 01.08 03.08 – –
6. Wysokość roślin (cm) 155 146 – –
7. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości
mlecznej (skala 9o) 8,9 9,0 – –
8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9o) – – 3,7 8,4
9. Porażenie przez:
10. Pleśń śniegową 6,8 6,7 – –
11. Mączniak 7,9 9,0 – –
12. Rdza brunatna 5,8 7,9 – –
13 Rdza źdźbłowa 7,6 8,4 – –
14. Septorioza liści 6,8 7,6 – –
15. Rynchosporioza 5,9 6,8 – –
16. Masa 1000 ziaren (g) 35,9 36,3 36,1 37,2
17. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 13,5 13,4 11,1 11,1
18. Plon ziarna (dt/ha) 62,7 71,1 55,1 67,9
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian
a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 - wysoki poziom agrotechniki
Skala 9o ; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
- 36 -
Tabela 4
Żyto ozime. Plon ziarna w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2013
Wzorzec: w roku 2013: - wszystkie odmiany badane F1 - odmiany mieszańcowe
Tabela 5
Żyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Rok zbioru: 2013
Wzorzec: w roku 2013: - wszystkie odmiany badane
- 37 -
Lp. Odmiana Poziom a1 Poziom a2
Łopuszna Książ Wielki Łopuszna Książ Wielki
Wzorzec, dt z ha 62,7 55,1 71,1 67,9
1. Bosmo
89 83 85 92
2. Dańkowskie Diament
97 83 90 89
3. Daran 93 89 91 102
4. Stanko 91 88 98 105
5. Domir 92 83 86 93
6. Dańkowskie Amber 81 78 80 94
7. Armand 99 100 94 104
8. Ho ryzo 93 77 93 90
9. Stach 100 107 102 103
10. Gradan 87 87 92 81
11. Minello 95 90 90 104
12. Brasetto 97 120 109 111
13. Gonello 96 101 90 91
14. Palazzo 105 118 104 116
15. SU Skaltio 77 111 78 91
16. SU Drive 51 94 51 103
17. SU Allawi 86 115 85 110
18. SU Stakkato 118 114 116 108
Lp. Odmiana Poziom a1 Poziom a2
2013 2012 2012-2013 2013 2012 2012-2013
Wzorzec, dt z ha 58,9 47,3 53,1 69,0 59,8 64,4
1. Bosmo 86 82 84 89 92 90 2. Dańkowskie Diament 90 81 86 90 100 95 3. Daran 91 95 93 97 97 97 4. Stanko 90 94 92 102 100 101 5. Domir 88 105 96 90 93 91 6. Dańkowskie Amber 80 87 83 87 102 95 7. Armand 100 97 98 99 87 93 8. Horyzo 85 95 90 92 97 94 9. Stach 104 98 101 103 97 100
10. Gradan 87 102 95 87 95 91 11. Minello 93 106 99 97 111 104 12. Brasetto 109 101 105 110 105 108 13. Gonello 99 119 109 91 95 93 14. Palazzo 112 97 104 110 99 105 15. SU Skaltio 94 115 105 85 112 98 16. SU Drive 73 124 98 77 116 97 17. SU Allawi 101 – – 98 – –
18. SU Stakkato 116 – – 112 – –
Liczba doświadczeń 2 1 3 2 1 3
Tabela 6
Żyto ozime. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2013,2012
Wzorzec w roku 2013 - wszystkie odmiany badane, Wszystkie choroby - wyniki z Łopusznej
- 38
-
L.p. Odmiana
Liczba
lat
badań
Pleśń śniegowa Rdza brunatna Septorioza liści Rynchosporioza Mączniak Rdza
źdźbłowa
2013 2012 - 2013 2013 2012 - 2013 2013 2012 - 2013 2013 2012 - 2013 2013 2013
skala 9o
Wzorzec 6,8 6,6 5,8 6,3 6,8 6,7 5,9 5,5 7,9 7,6
1. Bosmo 2 1,7 1,4 2,2 1,2 -0,8 -0,2 1,6 0,8 1,1 1,4
2. Dańkowskie
Diament 2 1,2 -0,9 -0,3 -0,1 0,7 -0,2 0,6 0,8 0,1 -1,6
3. Daran 2 0,2 0,7 1,2 1,7 0,2 0,4 0,1 0,0 0,6 1,4
4. Stanko 2 -1,3 -0,1 0,2 0,5 0,2 0,1 -0,4 -0,3 0,6 -1,6
5. Domir 2 -0,3 0,4 -0,3 -0,3 0,7 0,9 0,6 0,0 -0,4 1,4
6. Dańkowskie Amber 2 -1,3 -0,9 2,7 2,0 0,2 0,6 0,1 0,0 0,1 1,4
7. Armand 2 1,7 1,4 -0,3 -0,6 -0,8 -0,4 -0,4 0,0 -0,9 1,4
8. Horyzo 2 0,7 0,4 -1,3 -0,3 0,2 0,6 0,1 0,0 0,6 -2,6
9. Stach 2 1,2 0,9 1,7 0,5 0,7 0,9 -0,9 -0,5 -0,4 -0,6
10. Gradan 2 0,7 0,7 -0,3 -1,1 -0,3 -0,7 -0,4 0,0 0,1 -1,6
11. Minello 2 2,2 1,7 1,2 0,7 0,2 -0,4 -0,4 0,0 -2,4 1,4
12. Brasetto 2 -1,3 -2,1 0,2 0,2 -0,3 -0,7 1,1 0,5 1,1 -0,6
13. Gonello 2 2,2 1,2 -0,8 -0,8 0,7 0,6 0,6 0,3 0,6 -0,1
14. Palazzo 2 2,2 -0,4 -0,8 -1,1 0,2 0,1 -0,9 -0,8 1,1 -2,1
15. SU Skaltio 2 -2,8 -0,9 -1,3 -1,1 -0,3 -0,7 -0,4 -0,3 -1,9 1,4
16. SU Drive 2 -4,8 -2,6 -1,3 -0,6 -1,3 -0,9 0,6 0,3 0,6 1,4
17. SU Allawi 1 -3,8 -3,8* -0,8 -0,8* -0,3 -0,3* -0,4 -0,4* -1,4 -1,6
18. SU Stakkato 1 1,2 1,2* -1,3 -1,3* -0,3 -0,3* -0,4 -0,4* 1,1 1,4
Liczba doświadczeń 1 2 1 2 1 2 1 2 1 1
Tabela 7
Żyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012-2013
Wzorzec: w roku 2013 - wszystkie odmiany badane, wysokość roślin - wyniki z Łopusznej,
wyleganie - wyniki z Książa Wielkiego * - wyniki jednoroczne,
- 39 -
Lp. Odmiana
Liczba
lat
badań
Wyleganie (skala 9o)
Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000
ziaren
(g)
W fazie
dojrzałości
mlecznej
przed zbiorem
2013 2012
- 2013
2013 2012
- 2013 2013
2012
- 2013
2013 2012
- 2013
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec: 3,7 3,7 155 145 36,0 35,7
1. Bosmo 2
Nie
wy
stąp
iło
Nie
wy
stąp
iło
-0,7 -0,7* 20 19 1,7 1,2
2. Dańkowskie Diament 2 0,3 0,3* 9 5 -0,9 -0,4
3. Daran 2 -0,7 -0,7* 12 8 -0,5 -1,4
4. Stanko 2 -1,2 -1,2* 9 8 -0,4 -0,6
5. Domir 2 -0,7 -0,7* 3 3 -0,5 0,0
6. Dańkowskie Amber 2 2,3 2,3* 4 6 0,3 -0,1
7. Armand 2 1,3 1,3* 5 3 -0,5 -0,2
8. Horyzo 2 -0,2 -0,2* 6 11 1,7 0,8
9. Stach 2 0,3 0,3* 10 6 -3,3 -2,0
10. Gradan 2 -0,7 -0,7* -6 -7 -0,9 -0,2
11. Minello 2 0,3 0,3* -9 -5 -2,0 -1,8
12. Brasetto 2 0,3 0,3* -2 -5 0,4 0,3
13. Gonello 2 -0,7 -0,7* -8 -11 -0,5 -0,5
14. Palazzo 2 1,3 1,3* -3 -3 -1,5 0,6
15. SU Skaltio 2 -1,2 -1,2* -10 -10 2,2 1,6
16. SU Drive 2 -2,2 -2,2* -18 -12 2,7 1,4
17. SU Allawi 1 -0,2 -0,2* -7 -7* 2,6 2,6*
18. SU Stakkato 1 2,3 2,3* -11 -11* -0,7 -0,7*
Poziom agrotechniki a2
Wzorzec: 8,4 8,4 146 135 36,8 36,4
1. Bosmo 2
Nie
wy
stąp
iło
Nie
wy
stąp
iło
-1,4 -1,4* 24 20 2,7 1,9
2. Dańkowskie Diament 2 0,1 0,1* 6 6 1,4 1,2
3. Daran 2 0,1 0,1* 16 12 -1,0 -0,9
4. Stanko 2 0,1 0,1* 1 3 -0,7 -1,0
5. Domir 2 0,6 0,6* 7 7 -1,1 -1,1
6. Dańkowskie Amber 2 0,6 0,6* 5 7 -0,8 0,0
7. Armand 2 0,6 0,6* 7 4 -0,5 -0,9
8. Horyzo 2 0,6 0,6* 8 9 2,5 1,9
9. Stach 2 -0,9 -0,9* 2 -1 -3,5 -1,9
10. Gradan 2 0,6 0,6* -8 -10 0,0 0,1
11. Minello 2 0,1 0,1* -9 -8 -2,4 -2,2
12. Brasetto 2 0,6 0,6* -1 -3 0,6 0,3
13. Gonello 2 -2,9 -2,9* -10 -12 -1,0 -0,3
14. Palazzo 2 -0,4 -0,4* -1 -2 -0,3 0,5
15. SU Skaltio 2 -0,4 -0,4* -9 -6 0,6 1,3
16. SU Drive 2 0,6 0,6* -16 -14 0,3 -0,4
17. SU Allawi 1 0,1 0,1* -3 -3* 2,0 2,0*
18. SU Stakkato 1 0,6 0,6* -12 -12* 0,9 0,9*
Liczba doświadczeń 1 1 1 2 2 3
Żyto - wyniki doświadczeń
Plonowanie
W 2013 roku średni plon odmian na poziomie a1 dla dwóch punktów doświadczalnych (Łopuszna, Książ
Wielki) wyniósł 58,9 dt/ha i był wyższy niż w roku ubiegłym (47,3 dt\ha). Najlepiej plonującymi odmianami na
poziomie a1 były odmiany mieszańcowe: SU Stakkato (116 % wzorca), Palazzo (112 %), Brasetto (109 %), Stach
(104 %) i SU Allawi (101 % wzorca.)
Na poziomie a2 średni plon wzorca wyniósł 69,0 dt/ha i znacznie odbiegał od plonu z ubiegłego roku (59,8
dt\ha). Na poziomie tym wyróżniały się te same odmiany mieszańcowe co na poziomie a1. Średnia zwyżka plonu
spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki wyniosła w Książu 12,8 dt/ha, a w Łopusznej
8,4 dt\ha.
Przezimowanie
Straty spowodowane warunkami zimowania (średni procent roślin martwych -27,8) wystąpiły tylko w jednym
punkcie doświadczalnym (Łopuszna).
Wyleganie
Wyleganie w 2013 roku w fazie dojrzałości mlecznej nie wystąpiło w żadnym punkcie doświadczalnym,
zarówno na poziomie a1 jak i a2, natomiast przed zbiorem wystąpiło w dużym nasileniu tylko w Książu Wielkim.
Oceny wylegania wahały się między 1,5 (SU Drive) do 6,0 (Dańkowskie Amber, SU Stakkato).
Choroby
Nasilenie chorób w 2013 roku było na podobnym poziomie jak w poprzednich latach, za wyjątkiem rdzy
brunatnej, dla której średnia porażenia wszystkich odmian wyniosła 5,8 przy ocenie 6,3 za ostatnie dwa lata. Po
zimie stwierdzono porażenie żyta przez pleśnią śniegową - średnia ocen dla wszystkich odmian wyniosła 6,8.
Zanotowano duże różnice między odmianami, a najbardziej porażonymi odmianami były: SU Drive, SU Allawi, SU
Skaltio, a do odmian bardziej odpornych możemy zaliczyć odmiany: Minello, Gonello i Palazzo.
Chorobą, która wystąpiła w większym nasileniu była rynchosporioza - średnia ocena porażenia to 5,9.
Najsilniej porażone odmiany to: Stach i Palazzo (oceny 5,0), a w mniejszym stopniu: Bosmo (7,5) i Brasetto (7,0).
Nasilenie septoriozy liści wahało się między 5,5 (SU Drive), a 7,5 (Domir, Dańkowskie Diament, Gonello, Stach).
W najmniejszym nasileniu wystąpił mączniak prawdziwy (ocena 7,8), ale zanotowano dosyć duże różnice między
poszczególnymi odmianami. Odmiany mniej odporne na mączniaka to: Minello (5,5), Su Skaltio (6,0) i SU Allawi
(6,5), a do odmian bardziej odpornych zaliczymy odmiany: Bosmo, Brasetto, Palazzo, SU Stakkato (oceny 9,0).
Charakterystyka odmian
W roku 2013 w krajowym rejestrze znajdowało się 38 odmian żyta ozimego, w tym 19 odmian
populacyjnych, 2 odmiany syntetyczne, 16 odmian mieszańcowych oraz jedna odmiana populacyjna przeznaczona na
zielonkę. Umieszczona poniżej charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDOiR
w województwie małopolskim w 2013 roku. Charakterystyka sporządzona przez COBORU w oparciu o wieloletnie
wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju.
BOSMO (2001) Odmiana populacyjna, o dobrej zimotrwałości, o dobrej zdrowotności - bardzo dużej odporności na rdzę brunatną,
dość dużej na mączniaka i rdzę źdźbłową, przeciętnej na rynchosporiozę i septoriozę liści. Rośliny dość wysokie,
o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie
ziarna dość słabe. Gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna przeciętna, zawartość białka
w ziarnie dość duża, liczba opadania przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Plenność dobra.
DAŃKOWSKIE DIAMENT (2005) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną, rdzę
źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę - przeciętna, na mączniaka i choroby podstawy źdźbła - dość mała.
Rośliny średniej wysokości o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność
na porastanie w kłosach średnia, liczba opadania dość duża. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie ziarna średnie,
gęstość w stanie zsypnym dość duża. Zawartość białka dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość
duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka. Plenność na tle wszystkich odmian zarejestrowanych przeciętna,
najlepsza wśród odmian populacyjnych. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
DARAN (2005) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości. Odporność na rdzę brunatną duża,
na mączniaka, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę - średnia, na choroby podstawy źdźbła - dość
- 40 -
mała. Rośliny średniej wysokości o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni.
Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym - przeciętne. Odporność na porastanie w kłosach i liczba
opadania średnie. Zawartość białka przeciętna. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa
temperatura kleikowania dość niska. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
STANKO (2007) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, Plenność dość słaba (na poziomie czołowych odmian
populacyjnych). Odporność na rdzę brunatną - dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową i septoriozę liści - średnia, na
rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny średniej wysokości i przeciętnej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym
średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania przeciętne. Zawartość białka średnia. Lepkość
maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania dość niska. Tolerancja na zakwaszenie
gleby średnia.
DOMIR (2008) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Odporność na rdzę brunatną, mączniaka, rdzę źdźbłową,
septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na rynchosporiozę, - dość mała. Rośliny średniej wysokości
o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren, wyrównanie
i gęstość w stanie zsypnym - średnie. Odporność na porastanie w kłosie i liczba opadania dość małe. Zawartość
białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego mała, końcowa temperatura kleikowania dość niska.
Tolerancja na zakwaszenie gleby dość mała.
DAŃKOWSKIE AMBER (2010) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych.
Odporność na rdzę źdźbłową i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdze brunatną,
septoriozę liści i rynchosporiozę - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dużej do bardzo dużej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość
w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania dość mała. Zawartość
białka duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka.
Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
ARMAND (2011) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych.
Odporność na choroby podstawy źdźbła dość duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, rdzę źdźbłową,
septoriozę liści i rynchosporiozę - średnia, na pleśń śniegową - dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej
odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie średnie, gęstość
w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania oraz zawartość białka dość
duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka.
Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
HORYZO (2011) Odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność na poziomie czołowych odmian populacyjnych
Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną dość duża, na rdzę źdźbłową, septoriozę liści, rynchosporiozę
i choroby podstawy źdźbła - średnia, na pleśń śniegową - dość mała. Rośliny średniej wysokości, przeciętnej
odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dość dobre,
gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie ziarna w kłosie, liczba opadania oraz zawartość białka
średnie. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego średnia, końcowa temperatura kleikowania dość wysoka.
Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
STACH (2002) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości. Odporność na rdzę
brunatną dość duża, na pozostałe choroby przeciętna. Rośliny przeciętnej wysokości, o dość dużej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość mała. Masa 1000
ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Zawartość białka przeciętna, liczba
opadania średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
GRADAN (2003) Odmiana mieszańcowa, liniowo - populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno, o dobrej zimotrwałości.
Odporność na mączniaka prawdziwego dość duża, na rdzę źdźbłową dość mała, na pozostałe choroby przeciętna.
Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Odporność na
porastanie ziarna w kłosie dość duża. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie zsypnym
przeciętna. Zawartość białka duża, liczba opadania dość duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża.
Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
- 41 -
MINELLO (2008) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na rdzę
brunatną - bardzo duża, na rynchosporiozę septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na mączniaka, rdzę
źdźbłową - średnia. Rośliny niskie o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni.
Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie
ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania dość duża. Zawartość białka dość mała. Lepkość maksymalna kleiku
skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby
średnia .
BRASETTO (2009) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na
mączniaka, rdzę źdźbłową, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - dość duża, rdzę brunatną i rynchosporiozę
- średnia. Rośliny dość niskie o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000
ziaren dość duża, wyrównanie i gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba
opadania - przeciętna. Zawartość białka - mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa
temperatura kleikowania wysoka do bardzo wysokiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia .
GONELLO (2009) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na
mączniaka, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - dość duża, na rdzę brunatną i rynchosporiozę - średnia, na
rdzę źdźbłową - dość mała. Rośliny niskie o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania
średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na
porastanie ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania duża. Zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość
maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na
zakwaszenie gleby średnia.
PALAZZO (2009) Odmiana mieszańcowa trójliniowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na
mączniaka i septoriozę liści - dość duża, rdzę brunatną i rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - średnia, na rdzę
źdźbłową - dość mała. Rośliny niskie o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa
1000 ziaren, wyrównanie, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba
opadania przeciętne. Zawartość białka - mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego - bardzo
duża, końcowa temperatura kleikowania - wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
SU SKALTIO (2010) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na
septoriozę liści - dość duża, na rdzę brunatną, rdze rynchosporiozę i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka
prawdziwego mała. Rośliny średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania
średni. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie dobre, gęstość w stanie dość mała. Odporność na porastanie ziarna
w kłosie i liczba opadania dość małe. Zawartość białka średnia. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego dość duża,
końcowa temperatura klepkowania wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
SU DRIVE (2011) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na
septoriozę liści rynchosporiozę i pleśń śniegową - dość duża, na rdzę źdźbłową i choroby podstawy źdźbła - średnia,
na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną - dość mała. Rośliny dość niskie o przeciętnej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie - dość dobre, gęstość w stanie
zsypnym - przeciętna. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania średnie. Zawartość białka - mała do
bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego - średnia, końcowa temperatura kleikowania - wysoka.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
SU ALLAWI (2012) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na
pleśń śniegową, rynchosporiozę i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i mączniaka prawdziwego
- średnia, na rdzę brunatną i źdźbłową - dość mała; nieco większa podatność na porażenie sporyszem. Rośliny dość
niskie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000
ziaren - duża, wyrównanie - dobre, gęstość w stanie zsypnym - średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie
średnia, liczba opadania - dość duża, zawartość białka dość mała.. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego - duża,
końcowa temperatura kleikowania - bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia.
SU STAKKATO (2012) Odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na
pleśń śniegową, choroby podstawy źdźbła, rynchosporiozę i septoriozę liści - dość duża, na mączniaka prawdziwego,
rdzę brunatną i źdźbłową - średnia; nieco większa podatność na porażenie sporyszem. Rośliny dość niskie o średniej
odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia,
- 42 -
wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania
dość duże, zawartość białka mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego - duża, końcowa temperatura
kleikowania - wysoka do bardzo wysokiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia
Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2013 roku
znajdowały się następujące odmiany:
odmiany populacyjne - Agrikolo (2003), Amilo (1989), Antonińskie (2013), Arant (1993), Dańkowskie Nowe
(1976), Dańkowskie Rubin (2013), Dańkowskie Złote (1968), Matador (2003),
Rostockie (2002), Słowiańskie (2004), Walet (1999),
odmiany syntetyczne - Caroass (2003), Herakles (2007).
odmiany mieszańcowe - Balistic (2007), Konto (2003), SU Satellit (2013), SU Spektrum (2013), Tur (2013),
Visello (2007).
odmiany populacyjne na zielonkę - Pastar (1980)
Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian
znajdujących się w KR można znaleźć w ‘’Liście Opisowej Odmian” wydawanej corocznie przez COBORU (oceny
liczbowe w tabelach).
- 43 -
Orkisz ozimy
Uwagi ogólne
Doświadczenia PDOiR z orkiszem ozimym w sezonie 2012/13 r założono w dwóch punktach - w SDOO
Węgrzce oraz w IHAR PIB Radzików - ZD Grodkowice. Doświadczenia były finansowane lokalnie. .Dobór odmian
ustalił Zespół PDOiR woj. małopolskiego. W doświadczeniach badano 8 odmian - w tym 7 odmian orkiszu i jedną
odmianę pszenicy zwyczajnej (Tonacja), która była wzorcem. Powierzchnia poletka do sprzętu to 16,5 m2 w SDOO
Węgrzce oraz 10 m2 w ZD Grodkowice.
Tabela 1 Orkisz ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013
KR - Krajowy Rejestr
Tabela 2
Orkisz ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2013
- 44 -
L.p. Odmiana Rok wpisania
do KR
Kod kraju
pochodze-nia
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
-pełnomocnika w Polsce
1. Tonacja 2001 PL Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul.
Główna 20; 99-307 Strzelce
2. Ceralio – DE –
3. Frankenkorn – DE –
4. Ostro – DE –
5. Schwabenkorn – DE –
6. Schwabenspelz – DE –
7. Zollenspelz – DE –
8. Rokosz 2012 PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR
ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
Miejscowość SDOO Węgrzce IHAR Radzików
ZD Grodkowice
Powiat Kraków Wieliczka
Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2
Klasa bonitacyjna gleby II R III a
pH gleby w KCl 6,5 6,2
Przedplon Rzepak ozimy Rzepak ozimy
Data siewu (dzień, m - c, rok) 04.10.2012 11.10.2012
Obsada roślin (szt./ m2) * *
Data zbioru (dzień, m - c, rok) 07.08.2013 07.08.2013
Nawożenie mineralne
N na poziomie a1 (kg/ha) 68 77,5
N na poziomie a2 (kg/ha) 118 117,5
P2O5 (kg/ha) 60 75,0
K2O (kg/ha) 90 92,5
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnik. na poziomie a2 (l/kg/ha) FoliqMicromax 1,0 l (2x) MagN-us 3,0 l
Tabela 2 c. d.
Orkisz ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2013
* - brak danych – - zabiegu nie wykonano
Tabela 3
Orkisz ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
L.p. Cecha Węgrzce Grodkowice
a1 a2 a1 a2
1. Stan roślin przed zimą (skala 9o) 7,8 –
2. Stan roślin po zimie (skala 9o) 7,6 –
3. Martwe rośliny (%) 0,1 –
4. Termin kłoszenia (dzień, m - c) 02.06 04.06 08.06 10.06
5. Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 16.07 17.07 15.07 19.07
6. Wysokość roślin (cm) 128 117 106 105
7. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości
mlecznej (skala 9o) 6,8 7,4 9,0 9,0
8. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9o) 5,3 6,9 9,0 9,0
9. Porażenie przez: (skala 9o)
10. Pleśń śniegową – –
11. Mączniak 5,4 5,9 5,1 6,4
12. Rdza brunatna 7,3 9,0 7,0 7,8
13. Septorioza liści 6,4 7,0 4,2 7,7
14. Septorioza plew 6,8 7,0 5,6 6,6
15. Fuzarioza kłosów 7,1 7,9 6,4 7,6
16. Choroby podstawy źdźbła - kompleks – – – –
17. Masa 1000 ziaren (g) – – – –
18. Wilgotność kłosków z ziarnem podczas
zbioru (%) 4,4 4,1 – –
19. Plon ziarna (dt/ha) 47,3 63,6 38,9 53,7
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian – - brak danych
a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 - wysoki poziom agrotechniki
Skala 9o ; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
- 45 -
Miejscowość SDOO Węgrzce IHAR Radzików
ZD Grodkowice
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa) – –
Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Husar Active 1,0 l Maraton 375 SC 4,0 l
Glean 75 WG 5 g
Insektycyd (nazwa, dawka/ha)
Bi 58 Nowy 400 EC
- 0.5 l (2x) Eforia 065 ZC 0,3 l
(tylko na poziomie aa)
Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Tilt Turbo 575 EC 1,0 l Tilt Turbo 575 EC 1,0 l
Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Artea 330 EC 0,5 l Menera 410EC 0,5 l Olimpus 480 SC 1,2 l
Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC 0.5 l Antywylegacz płynny 675 SL
2.0 l
Tabela 4
Orkisz ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2013
L.p. Odmiana Poziom a1 Poziom a2
Węgrzce Grodkowice Węgrzce Grodkowice
Wzorzec, dt. z ha 47,3 38,9 63,6 53,7
1. Tonacja 100 100 100 100
2. Ceralio 118 151 111 123
3. Frankenkorn 125 128 113 119
4. Ostro 115 145 98 123
5. Schwabenkorn 102 145 110 118
6. Schwabenspelz 113 153 108 123
7. Zollenspelz 117 126 105 112
8. Rokosz 122 105 107 94
Wzorzec - odmiana Tonacja
Tabela 5
Orkisz ozimy. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012,2011
Wzorzec: - odmiana Tonacja * - dane za jeden rok Tabela 6
Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca) Rok zbioru: 2013
Wzorzec - odmiana Tonacja, * - dane za jeden rok
- 46 -
Lp. Odmiana
Poziom a1 Poziom a2
2013 2012 2011 2012
- 2013
2011
- 2013 2013 2012 2011
2012
- 2013
2011
- 2013
Wzorzec, dt z ha 43,1 77,2 75,7 60,2 65,3 58,7 58,7 94,7 80,6 76,7
1. Tonacja 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100
2. Ceralio 135 77 90 106 101 117 89 91 103 99
3. Frankenkorn 126 80 88 103 98 116 86 81 101 94
4. Ostro 130 73 69 102 91 111 78 81 95 90
5. Schwabenkorn 123 73 75 98 90 114 85 85 100 95
6. Schwabenspelz 133 70 69 102 91 115 77 74 96 89
7. Zollenspelz 122 96 84 109 101 109 91 86 100 95
8. Rokosz 114 – – 114* 114* 101 – – 101* 101*
Liczba doświadczeń 2 2 2 4 6 2 2 2 4 6
L.p. Odmiana
Liczba
lat
badań
Mączniak Rdza
brunatna
Septorioza
liści
Septorioza
plew
Fuzarioza
kłosów
2013 2011
- 2013 2013
2011
- 2013 2013
2011
- 2013 2013
2011
- 2013 2013
2011
- 2013
skala 9o
Wzorzec 5,0 6,4 4,5 4,8 5,0 5,0 6,0 7,0 5,8 7,2
1. Tonacja 3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0
2. Ceralio 3 1,3 0,1 2,8 1,8 0,3 0,1 1,5 0,8 1,2 1,2
3. Frankenkorn 3 -0,2 0,0 3,0 2,2 -0,2 0,1 -0,5 0,2 1,5 1,5
4. Ostro 3 -0,5 -1,9 2,8 2,1 1,0 0,7 1,0 0,5 0,7 0,7
5. Schwabenkorn 3 0,8 0,1 1,3 0,6 1,0 0,4 -0,7 -0,6 1,5 1,5
6. Schwabenspelz 3 0,0 -1,2 4,3 2,7 0,8 0,7 0,8 0,5 1,0 1,0
7. Zollenspelz 3 0,8 0,4 3,3 3,4 -0,7 -0,4 0,8 0,3 1,7 1,7
8. Rokosz 1 0,0 0,0* 4,0 4,0* 0,3 0,3* -1,2 -1,2* 0,5 0,5*
Liczba doświadczeń 2 6 2 6 2 6 2 5 2 5
Tabela 7
Orkisz ozimy.
Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Rok zbioru: 2013
Wzorzec- odmiana Tonacja * - wyniki jednoroczne – - brak danych
Orkisz ozimy - wyniki doświadczeń
Plonowanie
Wzorcem w stosunku do którego porównywano plony orkiszu ozimego była podobnie jak w roku ubiegłym
odmiana Tonacja, której plon na poziomie a1 wyniósł 43,1 dt/ha; średnio dla dwóch punktów doświadczalnych
(Węgrzce, Grodkowice). Podany w tabeli 4 i 5 plon orkiszu jest plonem nie wymłóconych kłosków, których
odziarnienie wymaga specjalistycznego sprzętu. Wszystkie odmiany orkiszu plonowały powyżej wzorca na obu
poziomach agrotechniki.
Przezimowanie
W 2013 roku nie stwierdzono strat spowodowanych warunkami zimowania (wymarzanie) zarówno
w Węgrzcach jak i Grodkowicach.
Wyleganie
Wyleganie wystąpiło zarówno na poziomie a1 jak i na poziomie a2 tak w fazie dojrzałości mlecznej jak i przed
zbiorem w jednym punkcie doświadczalnym. Średnia ocena wzorca, którym była odmiana Tonacja wyniosła 9,0.
Najbardziej podatne na wyleganie odmiany orkiszu to: Schwabenkorn (ocena 3,5), Schwabenspelz (5,5) oraz Ceralio
(6,0), bardziej odporne: Rokosz i Zollenspelz (oceny 8,0).
- 47 -
Lp. Odmiana
Liczba
lat
badań
Wyleganie (skala 9o) Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000
ziaren (g)
w fazie dojrzałości
mlecznej przed zbiorem
2013 2011
- 2013 2013
2011
- 2013 2013
2011
- 2013 2013
2011
- 2013
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec: 9,0 9,0 9,0 8,3 90 100 – 37,0
1. Tonacja 3 0,0 0,0 0,0 0,0 0 0 – 0,0*
2. Ceralio 3 -3,0 -2,9 -4,5 -3,8 37 31 – 3,1*
3. Frankenkorn 3 -2,0 -1,6 -4,0 -2,0 26 25 – 1,9*
4. Ostro 3 -2,0 -0,9 -4,0 -1,4 34 30 – 2,3*
5. Schwabenkorn 3 -5,5 -4,5 -7,5 -5,2 39 35 – -0,2*
6. Schwabenspelz 3 -3,5 -2,3 -5,0 -3,2 43 39 – 10,7*
7. Zollenspelz 3 -1,0 -0,6 -3,0 -1,3 20 17 – 0,8*
8. Rokosz 1 -1,0 -1,0* -1,5 -1,5* 17 17* – –
Liczba doświadczeń 1 5 1 5 2 6 – 1
Poziom agrotechniki a2
Wzorzec: 9,0 9,0 9,0 8,1 90 94 – 38,5
1. Tonacja 3 0,0 0,0 0,0 0,0 0 0 – 0,0*
2. Ceralio 3 -2,0 -2,3 -3,5 -2,7 24 29 – 3,0*
3. Frankenkorn 3 -1,0 -1,3 -1,5 -1,1 23 21 – 2,6*
4. Ostro 3 -1,5 -0,6 -1,5 -0,3 29 27 – 2,0*
5. Schwabenkorn 3 -4,0 -3,0 -5,0 -3,4 27 30 – -1,8*
6. Schwabenspelz 3 -3,0 -2,1 -4,0 -2,0 40 39 – 9,2*
7. Zollenspelz 3 -0,5 -0,6 -1,0 -0,8 15 15 – -0,2*
8. Rokosz 1 -0,5 -0,5* -0,5 -0,5* 11 11* – –
Liczba doświadczeń 1 5 1 5 2 6 – 1
Choroby
Większość odmian orkiszu zaprezentowała się korzystnie w stosunku do wzorca jakim była odmiana Tonacja.
Dotyczy to większości chorób występujących w orkiszu.
Wszystkie odmiany orkiszu wykazały się wyższą odpornością na rdzę brunatną niż odmiana Tonacja (4,5),
a oceny wahały się od 5,8 (Schwabenkorn) do 8,8 (odmiana Schwabenspelz). Analogiczna sytuacja dotyczyła
porażenia fuzariozą kłosów, gdzie przy średniej wzorca 5,8 (Tonacja), także wszystkie odmiany orkiszu uzyskały
wyższe oceny, które wahały się między 6,3 (Rokosz), a 7,5 (Zollenspelz). Porażenie mączniakiem kształtowało się
między 4,5 (Ostro), a 6,3 (Ceralio). Oceny dla septoriozy liści wahały od 4,3 do 6,0.
W 2012 roku do krajowego rejestru została wpisana pierwsza polska odmiana orkiszu ozimego - Rokosz,
pochodząca z Hodowli Roślin Strzelce. Większość jednak uprawianych odmian to odmiany niemieckie. Do uprawy
na terenach nizinnych nadają się wszystkie przedstawione odmiany tj: Frankenkorn, Ceralio, Schwabenspelz,
Schwabenkorn, Zollenspelz oraz odmiana Ostro, która może także być uprawiana w rejonach górskich ze względu na
krótszy okres wegetacji.
- 48 -
Pszenica jara
Uwagi ogólne
Doświadczenia PDOiR z pszenicą jarą w 2013 roku przeprowadzono w trzech punktach. W SDOO Węgrzce
przeprowadzono doświadczenie z poszerzonym doborem odmian zarejestrowanych (16 odmian), finansowane
z budżetu państwa. Doświadczenia przeprowadzone przez: Uniwersytet Rolniczy Kraków - ZD Prusy oraz IHAR PIB
Radzików - ZD w Grodkowicach, były finansowane lokalnie. W doświadczeniach tych badano 14 odmian, których
dobór został ustalony przez Zespół Wojewódzki PDOiR dla województwa małopolskiego.
Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z metodyką COBORU dla doświadczeń PDOiR omówioną
w poprzednim rozdziale. Warunki polowe doświadczenia przedstawia tabela 2. Powierzchnia poletka do sprzętu to:
15 m2 w Węgrzcach , 10 m2 w Prusach i Grodkowicach.
Tabela 1
Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013
L.p. Odmiana
Ro
k
wp
isan
ia
do
KR
Ro
k
włą
czen
ia
do
LO
Z
Ko
d k
raju
po
cho
dze
nia
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
- pełnomocnika Polsce
1 Bombona 2005 2007 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
2 Tybalt 2005 2007 NL Irena Szyld
ul. Celtycka 41a; 62-800 Kalisz
3 Hewilla 2006 2009 PL Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o. o
ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków
4 Parabola 2006 2008 PL Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o. o
ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków
5 Łagwa 2009 2011 PL Małopolska Hodowla Roślin HBP Sp. z o. o
ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków
6 Kandela 2010 – PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
7 Ostka
Smolicka 2010 2012 PL
Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR
Smolice 146; 63-740 Kobylin
8 Arabella 2011 2013 PL DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
9 Izera 2012 2013 PL Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o. o
ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków
10 KWS
Torridon 2012 – UK
KWS Lochow Polska Sp. z o.o.
Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy
11 Struna 2013 2014 wr PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
12 Trappe 2008 – DE KWS Lochow Polska Sp. z o.o.
Kondratowice ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy
13
Radocha
2011
– PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR
ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
14 SMH87 2011 – PL Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR
Smolice 146; 63-740 Kobylin
KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych
wr - wstępna rekomendacja
- 49 -
Tabela 2
Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru 2013
Miejscowość SDOO Węgrzce UR Kraków
SD Prusy
IHAR Radzików
ZD Grodkowice
Powiat Kraków Kraków Wieliczka
Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 1 2
Klasa bonitacyjna gleby II I R III A
pH gleby w KCl 5,8 6,54 6,2
Przedplon Burak cukrowy Groch Rzepak ozimy
Data siewu (dzień, m - c, rok) 17.04.2013 22.04.2013 19.04.2013
Obsada roślin (szt./ m2) 450 450 450
Data zbioru (dzień, m - c, rok) 12.08.2013 14.08.2013 09.08.2013
Nawożenie mineralne
N na poziomie a1 (kg/ha) 70 60 95
N na poziomie a2 (kg/ha) 110 100 135
P2O5 (kg/ha) 80 60 60
K2O (kg/ha) 120 100 60
Nawożenie dolistne
preparatami wieloskładniko-
wymi na poziomie a2
(l/ha) FoliQ Micromax 2,0 l
(2x)
Plonvit Z+ SMg
- 1.5 l + 7,5 kg
Basfoliar 36 Extra
6,0 l
MagN –us 3,0 l
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa) Baytan Universal
- 400 ml/100 kg
Zaprawa nasienna
T 75 DS/WS
Maxim 025 FS -
200 ml/100 kg
Herbicyd (nazwa, dawka/ha)
Granstar Ultra 40 g
Starane 250 EC 0,4 l
Puma Uniwersal 069
EW 1,0 l
Lintur 70 WG
- 150 g
Gold 450 EC 1,25 l
Atribut 70 WG 60g
Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Bi 58 Nowy
400 EC - 0,5l (3x)
Karate Zeon
050 CS - 0,1 l Eforia 065 ZC 0,3 l
(tylko na poziomie a2)
Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Tilt Turbo 575 EC
- 1.0 l
Tilt Turbo 575 EC
- 1.0 l
Tilt Turbo 575 EC
- 1.0 l
Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Artea 330 EC 0,5 l Amistar 250 S.C.
1,0 l
Olimpu 480 S.C.
1,2 l
Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC
0.4 l
Cerone 480 SL
- 0,75 l
Moddus 250 EC
0.4 l
* - brak danych – - nie zastosowano
- 50 -
Tabela 3
Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian – - brak danych
a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 - wysoki poziom agrotechniki
Skala 9o; 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzys
- 51
-
L.p. Cecha SDOO Węgrzce UR Kraków - SD Prusy
IHAR PIB Radzików
- ZD Grodkowice
a1 a2 a1 a2 a1 a2
1 Termin kłoszenia (dzień, m - c) 15.06 16.06 19.06 22.06 20.06 22.06
2 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 28.07 29.07 02.08 05.08 31.07 02.08
3 Wysokość roślin (cm) 87 82 83 77 80 75
4 Wyleganie roślin w f. dojrzał. mlecznej (skala 9o) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0
5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9o) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0
6 Porażenie przez: (skala 9o)
7 Mączniak – – 8,7 9,0 8,0 8,4
8 Rdza brunatna 7,7 9,0 7,2 8,8 7,9 8,0
9 Septorioza liści 5,7 7,6 6,0 7,6 4,2 4,2
10 Septorioza plew 7,1 8,3 6,5 7,4 7,1 7,0
11 Fuzarioza kłosów 6,6 7,5 6,5 7,4 3,9 4,5
12 Choroby podstawy źdźbła - kompleks – – 6,8 7,8 – –
13 Masa 1000 ziaren (g) 42,7 44,0 46,9 47,4 34,5 33,7
14 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 14,0 14,6 12,4 12,4 – –
15 Plon ziarna (dt/ha) 61,6 69,4 61,9 73,5 31,5 33,9
Tabela 4
Pszenica jara. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2013
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian za wyjątkiem odmiany SMH87 (durum)
- 52
-
Lp. Odmiana Poziom a1 Poziom a2
Węgrzce Prusy Grodkowice Węgrzce Prusy Grodkowice
Wzorzec, dt z ha 61,6 61,9 31,5 69,4 73,5 33,9
1 Bombona 93 87 56 93 94 61
2 Tybalt 107 103 112 99 99 113
3 Hewilla 102 98 124 101 102 132
4 Parabola 111 110 112 107 103 122
5 Łagwa 106 96 127 102 100 125
6 Kandela 90 93 97 93 89 93
7 Ostka Smolicka 99 101 78 103 106 72
8 Arabella 95 108 86 100 102 85
9 Izera 103 111 125 105 106 119
10 KWS Torridon 93 90 96 93 90 96
11 Struna 99 112 143 103 110 144
12 Trappe 105 100 61 102 99 67
13 Radocha 96 91 83 99 100 72
14 SMH87 62 68 33 56 68 32
Tabela 5
Pszenica jara. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, 2011
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian za wyjątkiem odmiany SMH87 (durum) Grupa technologiczna: E - elitarna, A - jakościowa, B - chlebowa, C - pozostała (wg. Listy Opisowej Odmian 2013 COBORU) – - brak danych
- 53
-
Lp. Odmiana Grupa
techno-
logiczna
Poziom a1 Poziom a2
2013 2012 2011 2012 - 2013 2011- 2013 2013 2012 2011 2012 - 2013 2011- 2013
Wzorzec, dt z ha 61,7 61,0 62,6 61,3 61,8 71,4 69,1 80,5 70,2 73,7
1 Bombona E 93 91 93 92 92 96 98 95 97 96
2 Tybalt A 107 103 102 105 104 102 100 103 101 102
3 Hewilla A 102 98 100 100 100 105 98 94 102 99
4 Parabola A 113 100 98 106 104 108 98 99 103 102
5 Łagwa A 103 95 100 99 99 104 97 97 100 99
6 Kandela A 94 99 99 96 97 93 99 102 96 98
7 Ostka Smolicka A 102 104 112 103 106 107 105 110 106 107
8 Arabella A 104 104 107 104 105 104 102 107 103 104
9 Izera A 109 106 – 108 – 108 103 – 106 –
10 KWS Torridon A 94 99 – 96 – 94 100 – 97 –
11 Struna A 108 – – – – 110 – – – –
12 Trappe B 105 102 100 104 102 104 102 104 103 103
13 Radocha C 96 100 89 98 95 102 102 95 102 100
14 SMH87 durum 67 63 75 65 68 64 64 65 64 64
Liczba doświadczeń 2 3 3 5 8 2 3 3 5 8
Tabela 6
Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2013 2011-2013
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
Mączniak prawdziwy - wyniki nie dotyczą Węgrzc; Choroby podsuszkowe - wyniki z Prus Wzorzec: w latach 2011 - 2013 - wszystkie odmiany badane
Liczba doświadczeń dla okresu 2011 - 2013 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza
* - dane za jeden rok ** - dane za dwa lata
- 54
-
Lp. Odmiana
Liczba
Lat
badań
Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów Choroby
podsuszkowe
2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013
skala 9o
Wzorzec 8,4 8,2 7,6 7,2 5,3 5,4 6,8 7,4 5,2 6,7 6,8 7,0
1 Bombona 9 -0,4 -0,2 -1,3 -1,7 0,0 0,0 -0,5 0,3 0,2 0,5 0,4 0,3
2 Tybalt 9 0,4 0,6 0,2 1,1 -0,2 0,0 -0,6 -0,3 -0,3 -0,2 -1,0 0,1
3 Hewilla 8 -0,9 -0,9 0,5 0,1 -0,4 0,2 0,1 0,0 0,2 0,0 0,4 0,3
4 Parabola 8 -0,1 0,2 0,5 -0,5 0,0 0,0 -0,2 0,2 -0,9 -0,6 0,0 -0,1
5 Łagwa 5 -0,3 0,0 -0,5 -0,1 0,1 0,2 -0,3 -0,7 1,0 0,7 -0,1 0,2
6 Kandela 4 0,4 0,4 -0,4 0,5 0,1 0,3 0,6 0,3 0,4 0,0 0,3 0,0
7 Ostka Smolicka 4 0,1 -0,3 -0,8 -1,0 -0,2 -0,3 -0,1 0,3 0,4 0,3 -0,4 -0,5
8 Arabella 3 0,6 0,8 -0,1 0,7 -0,6 -0,5 -0,1 -0,1 -0,3 0,2 0,3 -0,1
9 Izera 2 -0,1 0,2** 0,9 0,9** 0,0 -0,3** 0,6 0,8** 1,5 1,0** -0,1 -0,2**
10 KWS Torridon 2 -0,1 0,4** -0,5 0,0** 0,2 0,7** -0,4 -0,7** -0,3 0,1** -0,1 0,6**
11 Struna 1 0,4 0,4* 0,5 0,5* 0,7 0,7* 0,7 0,7* 1,1 1,1* 1,2 1,2*
12 Trappe 6 -0,1 -0,7 0,4 0,8 0,6 0,4 -0,3 -0,5 -0,3 0,1 0,0 -0,1
13 Radocha 3 -0,4 -0,3 -0,1 -0,3 -1,0 -0,6 -0,5 -0,5 -0,6 -0,5 -0,2 -0,4
14 SMH87 3 0,6 0,1 0,9 0,9 0,6 0,0 1,3 0,7 -1,7 -1,1 -0,8 -0,8
Liczba doświadczeń 2 7 3 9 3 9 3 7 3 7 1 3
Tabela 7
Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2013 2011-2013 .
Wzorzec: - wszystkie badane odmiany, * - dane za jeden rok ; ** - dane za dwa lata – - brak danych
- 55
-
L.p. Odmiana
Liczba
lat
badań
Wyleganie (skala 9o) Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g) w fazie
dojrzałości mlecznej przed zbiorem
2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec: 8,1 6,9 84 90 41,4 41,9
1 Bombona 9
Nie
wystą
piło
0,9*
Nie
wystą
piło
1,0** 5 6 -4,4 -2,6
2 Tybalt 9 0,7* 0,4** -8 -7 3,2 1,3
3 Hewilla 8 0,1* -0,7** 10 8 1,5 1,7
4 Parabola 8 0,3* 0,6** 2 1 6,4 6,0
5 Łagwa 5 -0,3* -0,3** 1 1 2,0 1,7
6 Kandela 4 0,4* 0,1** -3 -2 -1,5 -2,0
7 Ostka Smolicka 4 -1,0* 0,0** 3 3 -1,1 0,4
8 Arabella 3 0,1* 0,0** -1 1 -2,1 -2,9
9 Izera 2 – -0,6* 6 6** -0,3 -1,0**
10 KWS Torridon 2 – 0,9* -9 -8** -0,9 -1,4**
11 Struna 1 – – 6 6* 0,7 0,7*
12 Trappe 6 0,7* 0,4** -7 -6 -4,6 -5,4
13 Radocha 3 0,1* 0,4** -4 -3 0,4 0,2
14 SMH87 3 -1,3* -1,3** -9 -9 0,4 1,1
Liczba doświadczeń 3 5 3 9 3 9
Tabela 7 c. d.
Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2013 2011-2013
Wzorzec: - wszystkie badane odmiany, * - dane za jeden rok ; ** - dane za dwa lata ; – - brak danych
- 56
-
L.p. Odmiana
Liczba
lat
badań
Wyleganie (skala 9o) Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g) w fazie
dojrzałości mlecznej przed zbiorem
2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013
Poziom agrotechniki a2
Wzorzec: 8,4 7,8 78 84 41,7 43,8
1 Bombona 9
Nie
wystą
piło
0,6*
Nie
wystą
piło
1,0** 3 5 -3,9 -2,8
2 Tybalt 9 0,4* -0,1** -6 -7 3,2 1,2
3 Hewilla 8 0,4* 0,1** 8 7 0,4 1,5
4 Parabola 8 0,4* 0,6** 3 0 5,5 6,5
5 Łagwa 5 0,4* -0,2** 1 0 3,6 1,5
6 Kandela 4 0,4* -0,4** -2 0 -0,2 -1,1
7 Ostka Smolicka 4 -1,4* -0,4** 4 4 -1,0 1,2
8 Arabella 3 0,6* 0,4** -1 -1 -4,0 -4,5
9 Izera 2 – -0,2* 6 5** 0,0 -0,4**
10 KWS Torridon 2 – 0,5* -7 -7** -0,7 -1,3**
11 Struna 1 – – 8 8* 0,3 0,3*
12 Trappe 6 0,6* 0,9** -6 -5 -4,2 -5,2
13 Radocha 3 -0,4* 0,0** -5 -3 0,2 1,3
14 SMH87 3 -1,6* -2,0** -7 -5 1,1 1,1
Liczba doświadczeń 3 5 3 9 3 9
Pszenica jara - wyniki doświadczeń
Plonowanie
W 2013 roku średni plon wzorca na poziomie a1 dla punktów doświadczalnych (Węgrzce, Prusy ) wynosił 61,7
dt/ha i był prawie identyczny jak za ostatnie trzylecie (61,8 dt/ha). Plony z Grodkowic znacznie odbiegały od tych
dwóch punktów doświadczalnych i nie zostały uwzględnione w średniej. Najlepiej plonującymi na poziomie a1
w 2013 roku były odmiany: Parabola (Węgrzce - 111 % wzorca, Prusy - 110 %), Izera (odpowiednio 103 % i 111 %)
i Tybalt (107 % ,103 %). Odmiany te jako jedyne plonowały powyżej wzorca we wszystkich miejscowościach.
W Węgrzcach dobrze plonowały także odmiany: Łagwa (106 %), Trappe (105 %) i Hewilla (102 % wzorca),
a w Prusach odmiany: Struna (112 %) i Arabella (108 %). Najsłabiej plonującymi odmianami okazały się odmiany
Bombona, Kandela i KWS Torridon. Należy dodać że odmiana Bombona należy do elitarnej (E) grupy jakościowej.
Odmiana pszenicy twardej SMH87 plonowała na poziomie 65 % wzorca przy czym wzorzec stanowiły wszystkie
odmiany pszenicy zwyczajnej.
Na poziomie a2 średni plon wzorca wyniósł 71,4 dt/ha i był niewiele niższy niż za lata 2011-2013. Wyższy
plon uzyskano w Prusach (73,5 dt/ha), mniejszy w Węgrzcach (69,4 dt/ha). Średnia zwyżka plonu spowodowana
zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki dla wszystkich punktów doświadczalnych wyniosła 9,7 dt/ha przy
czym w Węgrzcach przyrost ten wyniósł + 7,8 dt/ha, a w Prusach + 11,6 dt/ha. Na poziomie a2 najlepiej plonowały
odmiany: Izera, Struna, Parabola i Ostka Smolicka.
Wyleganie
Wyleganie w 2013 roku w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem nie wystąpiło w żadnym punkcie
doświadczalnym, zarówno na poziomie a1 jak i na poziomie a2.
Choroby
Nasilenie niektórych chorób w 2013 roku było wyższe niż w poprzednich latach, a dotyczy to zwłaszcza
chorób występujących na kłosach. Dominowała tu fuzarioza kłosów, której średnia ocena porażenia dla wszystkich
punktów doświadczalnych wyniosła 5,2, przy ocenie 6,7 za ostatnie trzylecie. Najsilniej porażone odmiany to:
Parabola (4,3), Radocha (4,6) oraz odmiana pszenicy twardej SMH87, natomiast odmiany bardziej odporne to: Izera
(6,7), Struna (6,3) i Łagwa (6,2). Zanotowano także większe niż w poprzednich latach porażenie septoriozą plew.
Średnia z wszystkich punktów wyniosła 6,8 przy ocenie 7,4 za lata 2011-2013. Porażenie septoriozą liści było na
podobnym poziomie jak w poprzednich latach i wynosiło 5,3 przy ocenie 5,4 za ostatnie trzylecie. Większemu
porażeniu uległy odmiany: Radocha (4,3) i Arabella (4,7), a odmiany odporniejsze to Struna (6,0) i Trappe (5,9).
Nasilenie rdzy brunatnej wahało się między 6,3 u odmiany Bombona, a 8,5 (Izera, SMH87), natomiast porażenie
mączniakiem (średnia wzorca 8,4) było bardzo małe, ich oceny wahały się między 7,5 (Hewilla), a 9,0 (Arabella,
SMH87). Choroby podsuszkowe wystąpiły tylko w jednym punkcie doświadczalnym (Prusy), tu oceny porażenia
odmian wahały się między 5,8 (Tybalt), a 8,0 (Struna).
Charakterystyka odmian
W roku 2013 w rejestrze znajdowało się 28 odmian pszenicy zwyczajnej jarej, w tym 2 odmiany należące do grupy
technologicznej elitarnej (E), 21 odmian należących do grupy jakościowej (A), 4 odmiany do grupy chlebowej (B)
oraz jedna odmiana do grupy pszenic pozostałych (C). W rejestrze jest także zarejestrowana w 2011 roku odmiana
pszenicy twardej jarej – SMH 87.
Charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim
w 2013 roku. Charakterystyka sporządzona przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń
przeprowadzonych na terenie całego kraju.
BOMBONA (2005)
Odmiana elitarna (grupa E). Odporność na mączniaka i rdzę brunatną - dość duża, na septoriozę liści, septoriozę
plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są dość wysokie, o przeciętnej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, gęstość w stanie zsypnym - dość
mała. Mąka o żółtej barwie. Liczba opadania - bardzo duża, zawartość białka - bardzo duża, wskaźnik sedymentacji
SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - bardzo duża. Wydajność ogólna mąki - średnia. Plenność - dość dobra. Tolerancja
na zakwaszenie gleby - średnia.
TYBALT (2005) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka - duża, na rdzę brunatną i fuzariozę kłosów - dość duża, na
septoriozę liści, septoriozę plew i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są niskie do bardzo niskich,
o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - późny, dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - dość
duża, gęstość w stanie zsypnym - mała do bardzo małej. Liczba opadania - duża do bardzo dużej, zawartość białka
- 57 -
- dość duża, wskaźnik sedymentacji SDS - duży do bardzo dużego. Ilość glutenu - duża. Plenność - bardzo dobra.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia.
HEWILLA (2006) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na septoriozę plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła
- średnia, na mączniaka i septoriozę liści - dość mała, na rdzę brunatną - mała. Rośliny są dość wysokie, o średniej
odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża, gęstość
w stanie zsypnym - średnia. Liczba opadania - bardzo duża, zawartość białka - średnia, wskaźnik sedymentacji SDS
- bardzo duży. Ilość glutenu - duża do bardzo dużej. Wydajność ogólna mąki - dość duża. Plenność - dość dobra.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia.
PARABOLA (2006) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka, rdzę brunatną, septoriozę liści, fuzariozę kłosów i choroby
podstawy źdźbła - średnia, na septoriozę plew - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności
na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - bardzo duża, gęstość
w stanie zsypnym - średnia. Liczba opadania - duża do bardzo dużej, zawartość białka - duża, wskaźnik sedymentacji
SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - duża do bardzo dużej. Wydajność ogólna mąki - średnia. Plenność - dość dobra.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia
ŁAGWA (2009) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka - dość duża, na rdzę brunatną, septoriozę liści, septoriozę
plew, fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności
na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża. Liczba opadania - duża do
bardzo dużej, zawartość białka - duża, wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Ilość glutenu
- bardzo duża. Plenność - dość dobra. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała.
KANDELA (2010) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka, rdzę brunatną i żółtą - duża, na septoriozę liści i plew
- średnia, na brunatną plamistość liści, fuzariozę kłosów oraz choroby podstawy źdźbła - dość mała. Rośliny są
średniej wysokości, o małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren
- średnia, gęstość w stanie zsypnym - bardzo duża Liczba opadania - duża do bardzo dużej, zawartość białka - duża,
wskaźnik sedymentacyjny SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - duża. Plenność - dobra. Tolerancja na zakwaszenie
gleby - przeciętna.
OSTKA SMOLICKA (2010) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na septoriozę plew - duża, na fuzariozę kłosów - duża, na rdzę brunatną,
septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła - średnia, na mączniaka i brunatną plamistość liści - dość mała, na rdzę
żółtą - bardzo mała. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - średni,
dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - duża, gęstość w stanie zsypnym - bardzo duża. Liczba opadania - duża,
zawartość białka - średnia, wskaźnik sedymentacyjny SDS - bardzo duży. Ilość glutenu - średnia. Plenność - dobra.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
ARABELLA ( 2011) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na mączniaka i rdzę żółtą - duża, na rdzę brunatną - dość duża, na
septoriozę liści i plew, fuzariozę kłosów oraz brunatna plamistość liści - średnia, na choroby podstawy źdźbła - dość
mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, dojrzewania
- dość wczesny. Masa 1000 ziaren - dość mała, wyrównanie - przeciętne, gęstość w stanie zsypnym - duża do bardzo
dużej. Odporność na porastanie w kłosie - dość mała, liczba opadania - duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS
- bardzo duży. Wydajność ogólna mąki - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plenność - bardzo
dobra.
IZERA ( 2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę brunatną - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka
prawdziwego, brunatną plamistość liści, septoriozę liści i plew oraz fuzariozę kłosów - średnia, na rdzę żółtą - dość
mała. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - wczesny, dojrzewania - dość
wczesny. Masa 1000 ziaren - dość mała, wyrównanie - dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - duża do bardzo dużej.
Odporność na porastanie w kłosie - mała, liczba opadania - dość duża. Zawartość białka duża. Ilość glutenu duża do
bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - dość duża.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia. Plenność dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie
agrotechniki większy niż średnio dla gatunku.
KWS Torridon ( 2012) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę brunatną i rdzę żółtą - duża, na brunatną plamistość liści
i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, septoriozę plew oraz fuzariozę
- 58 -
kłosów - średnia. Rośliny niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość późny, dojrzewania
- średni. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie - dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na
porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - bardzo duża. Zawartość białka duża. Ilość glutenu duża do bardzo
dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS - duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki - średnia. Tolerancja na
zakwaszenie gleby - średnia. Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki średni.
STRUNA (2013) Odmiana jakościowa (grupa A). Odporność na rdzę żółtą - duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną
i septoriozę liści - dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozę plew, brunatną plamistość liści oraz fuzariozę
kłosów - średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania
- średni. Masa 1000 ziaren - przeciętna, wyrównanie - dość słabe, gęstość w stanie zsypnym - duża do bardzo dużej.
Odporność na porastanie w kłosie - mała do bardzo małej, liczba opadania i zawartość białka dość duża. Wskaźnik
sedymentacyjny SDS - bardzo duży. Wydajność ogólna mąki - duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
Plenność dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla
gatunku.
TRAPPE (2008) Odmiana chlebowa (grupa B). Odporność na rdzę brunatną i septoriozę liści - dość duża, na mączniaka, septoriozę
plew, fuzariozę kłosów i choroby podstawy źdźbła - średnia. Rośliny są dość niskie, o dość dużej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - dość późny. Masa 1000 ziaren - mała do bardzo małej, gęstość w stanie
zsypnym - bardzo duża. Liczba opadania - duża do bardzo dużej, zawartość białka - średnia, wskaźnik sedymentacji
SDS - duży do bardzo dużego. Ilość glutenu - dość duża. Wydajność ogólna mąki - dość mała. Plenność - dobra do
bardzo dobrej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała.
RADOCHA (2011) Odmiana zaliczana do grupy C (pszenica pozostała, w tym pastewna). Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie
na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Odporność na rdzę żółtą - duża, na rdzę brunatną, septoriozę
liści, choroby podstawy źdźbła i brunatną plamistość liści - średnia, na mączniaka, septoriozę plew, fuzariozę kłosów
- dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania
- średni. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym - duża do bardzo dużej.
Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania - przeciętna. Zawartość białka - duża, ilość glutenu
- bardzo duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
SMH87 Pierwsza odmiana pszenicy twardej jarej w krajowym rejestrze, przeznaczona do produkcji makaronu i innych
przetworów zbożowych. Odmiana oścista. Plenność, w przeciętnych warunkach klimatyczno-glebowych, na
poziomie 70-79% wzorcowych odmian pszenicy zwyczajnej. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki
poniżej średniej wzorcowych odmian pszenicy zwyczajnej. Odporność na rdzę brunatną i rdzę żółtą - duża, na
mączniaka - dość duża, na septoriozę plew, fuzariozę kłosów, choroby podstawy źdźbła oraz brunatną plamistość liści
- średnia, na septoriozę liści - dość mała. Rośliny niskie do bardzo niskich, o małej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia - wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie - dość słabe, gęstość
w stanie zsypnym - dość duża. Odporność na porastanie w kłosie - średnia, liczba opadania w niesprzyjających
warunkach często poniżej 150 sekund. Zawartość białka - duża do bardzo dużej, ilość glutenu - duża. Tolerancja na
zakwaszenie gleby - przeciętna.
Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2013 roku znajdowały się
następujące odmiany:
grupa E - Torka (1996),
grupa A - Bryza (2003), Griwa (2001), Katoda (2008), Koksa (2000), Korynta (2002), Monsun (2004),
Nawra (1999), Partyzan (2006), Raweta (2005), Waluta (2008), Żura (2002),
grupa B - Banti (1994), Cytra (2004), Zadra (2005),
Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian
znajdujących się w KR można znaleźć w ”Liście Opisowej Odmian” wydawanej corocznie przez COBORU (oceny
liczbowe w tabelach).
- 59 -
Jęczmień jary
Uwagi ogólne
Doświadczenia PDOiR z jęczmieniem jarym w 2013 r. przeprowadzono w 2-óch punktach, w SDOO Węgrzce
oraz MHR Kraków - ZHR Polanowice, gdzie doświadczenia te były finansowane lokalnie. Dobór odmian do
doświadczeń finansowanych lokalnie ustalił Zespół Wojewódzki PDOiR województwa małopolskiego. W doświad-
czeniach badano 18 odmian, łącznie odmiany typu browarnego i pastewnego. Doświadczenia przeprowadzono
zgodnie z metodyką COBORU opracowaną dla porejestrowych doświadczeń odmianowych. Powierzchnia poletka do
sprzętu to: 15 m2 w SDOO Węgrzce oraz 10 m2 w SHR Polanowice.
Tabela 1
Jęczmień jary. Odmiany badane. Rok zbioru: 2013
KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych
wr - wstępna rekomendacja n - odmiana nieoplewiona
- 60 -
L.p. Odmiana
Ro
k
wp
isan
ia
do
KR
Ro
k
włą
czen
ia
do
LO
Z
Ko
d k
raju
po
cho
dze
nia
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
- pełnomocnika w Polsce
1. Atico 2009 2011 PL Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o. o
ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków
2. KWS Olof 2010 2012 DE KWS Lochow -Polska Sp. z o.o.
Kondratowice; ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy
3. Suweren 2010 2012 PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
4. Basic 2011 2014 FR DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
5. Iron 2011 2012 DK DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
6. Natasia 2011 – DK DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
7. Ella 2012 2014 FR DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
8. Fariba 2012 – DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
9. Gawrosz n 2012 – PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
10. Kucyk 2012 2013 PL DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
11. Raskud 2012 2013 PL Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o. Grupa IHAR
Smolice 146; 63-740 Kobylin
12. Argento 2013 – DK DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
13. Hajduczek 2013 – PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
14. KWS Atrika 2013 – DE KWS Lochow -Polska Sp. z o.o.
Kondratowice; ul. Słowiańska 5; 57-150 Prusy
15. Oberek 2013 2014 wr PL Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
16. Olympic 2013 – FR
RAGT Semences Polska Sp. z o.o.
ul. Sadowa 10A; 87-148 Łysomice
17. Penguin 2013 – DK DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
18. Soldo 2013 – DE Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
Tabela 2
Jęczmień jary. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013
* - brak danych – - nie zastosowano
- 61 -
Miejscowość SDOO
Węgrzce
MHR HBP
Kraków
ZHR Polanowice
Powiat Kraków Kraków
Kompleks rolniczej przydatności gleby 2 2
Klasa bonitacyjna gleby II I
pH gleby w KCl 5,8 *
Przedplon Burak cukrowy Kukurydza pastewna
Data siewu (dzień, m - c, rok) 18.04.2013 17.04.2013
Obsada roślin (szt./ m2) 300 300
Data zbioru (dzień, m - c, rok) 08.08.2013 14.08.2013
Nawożenie mineralne
N na poziomie a1 (kg/ha) 70 15
N na poziomie a2 (kg/ha) 110 35
P2O5 (kg/ha) 80 50
K2O (kg/ha) 120 75
Nawożenie dolistne
preparatami wieloskładniko-
wymi na poziomie a2
(l/ha) FoliqMicromax 2,0 l
(2x) –
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa, dawka/ha)
Baytan Universal
- 400 ml/100 kg
Baytan Universal
- 400 ml/100 kg
Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Granstar Ultra 40 g
Starane 250 EC 0,4 l
Puma Uniwersal 069 EW 1,0 l
Lintur 70 WG
150 g
Insektycyd (nazwa, dawka/ha)
Bi 58 Nowy
400 EC - 0,5 l (3x)
Bi 58 Nowy 400 EC
0,5 l
(tylko na poziomie a2)
Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Tilt Turbo 575 EC
1,0 l
Tilt Turbo 575 EC
0,6 l
+ Amistar 250 SC - 0,6 l
Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Artea 330 EC 0,5 l
Artea 330 EC
- 0,5 l
- 0,6 l
Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Moddus 250 EC 0.4 l Cerone 480 SL
- 0,75 l
Tabela 3
Jęczmień jary. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian – - brak danych
a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 - wysoki poziom agrotechniki
Skala 9o - 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
- 62 -
L.p. Cecha SDOO Węgrzce
MHR Kraków
ZHR Polanowice
a1 a2 a1 a2
1 Termin kłoszenia (dzień, m - c) 14.06 15.06 19.06 19.06
2 Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 16.07 17.07 16.07 16.07
3 Wysokość roślin (cm) 72 68 74 71
4 Wyleganie roślin w faz. dojrzał. mlecznej (skala 9o) 8,8 9,0 9,0 9,0
5 Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9o) 6,7 8,1 9,0 9,0
6 Porażenie przez: (skala 9o)
7 mączniak 8,1 9,0 7,6 8,9
8 rdza jęczmienia 8,9 9,0 8,9 9,0
9 rynchosporioza – – 8,4 9,0
10 plamistość siatkowa 6,2 7,9 7,8 8,1
11 czarna plamistość – – – –
12 głownia pyląca szt. – – – –
13 pasiastość liści szt. – – – –
14 Masa 1000 ziaren (g) 48,2 51,9 50,1 48,2
15 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 10,3 10,5 13,5 13,3
16 Plon ziarna (dt/ha) 57,9 72,0 55,5 66,4
Tabela 4
Jęczmień jary. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2013
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian n - odmiana nieoplewiona
- 63 -
Lp. Odmiana Poziom a1 Poziom a2
Węgrzce Polanowice Węgrzce Polanowice
Wzorzec, dt z ha 57,9 55,5 72,0 66,4
1 Atico 102 101 101 96
2 KWS Olof 99 99 98 91
3 Suweren 105 99 98 95
4 Basic 92 102 83 98
5 Iron 99 106 101 102
6 Natasia 88 97 97 98
7 Ella 111 100 103 108
8 Fariba 98 92 94 92
9 Gawrosz n 83 76 78 74
10 Kucyk 100 80 98 91
11 Raskud 99 89 88 93
12 Argento 89 84 94 89
13 Hajduczek 99 92 105 95
14 KWS Atrika 95 90 94 93
15 Oberek 101 107 97 93
16 Olympic 92 101 102 107
17 Penguin 96 97 91 88
18 Soldo 103 94 99 96
Tabela 5
Jęczmień jary. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, 2011
Wzorzec: - wszystkie odmiany badane
Wartość browarna - wyższe stopnie oznaczają wyższą ocenę (wg Listy Opisowej Odmian 2013, COBORU)
Wyniki za 2011, 2013 - nie dotyczą Łopusznej – - brak danych ~ - odmiana pastewna n - odmiana nieoplewiona
- 64
-
L.p.
Odmiana
Syntetyczna
ocena
wartości
browarnej
Poziom a1 Poziom a2
2013 2012 2011 2012 - 2013 2011- 2013 2013 2012 2011 2012 - 2013 2011- 2013
Wzorzec, dt z ha 56,7 56,3 75,0 56,5 62,7 69,2 59,8 76,3 64,5 68,4
1 Atico ~ 102 105 115 103 107 99 113 107 106 106
2 KWS Olof ~ 99 106 101 103 102 95 104 105 99 101
3 Suweren ~ 102 106 105 104 104 97 108 111 102 105
4 Basic ~ 97 104 95 101 99 91 103 97 97 97
5 Iron ~ 103 102 109 102 105 102 96 100 99 99
6 Natasia ~ 93 101 100 97 98 98 96 93 97 96
7 Ella ~ 106 99 – 102 – 106 103 – 104 –
8 Fariba ~ 95 97 – 96 – 93 95 – 94 –
9 Gawrosz ~ 80 82 – 81 – 76 80 – 78 –
10 Kucyk ~ 90 105 – 98 – 95 101 – 98 –
11 Raskud ~ 94 107 – 101 – 91 109 – 100 –
12 Argento ~ 87 – – – – 92 – – – –
13 Hajduczek ~ 96 – – – – 100 – – – –
14 KWS Atrika ~ 93 – – – – 94 – – – –
15 Oberek ~ 104 – – – – 95 – – – –
16 Olympic 6,55 97 – – – – 105 – – – –
17 Penguin ~ 97 – – – – 90 – – – –
18 Soldo ~ 99 – – – – 98 – – – –
Liczba doświadczeń 2 3 2 5 7 2 3 2 5 7
Tabela 6
Jęczmień jary Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2013, 2011-2013
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
– - brak danych , Rynchosporioza – wyniki z Polanowic;
Wzorzec: - wszystkie odmiany badane * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata
- 6
5 -
Lp. Odmiana
Liczba
lat
badań
Mączniak Rdza jęczmienia Rynchosporioza Plamistość siatkowa Głownia pyłkowa
2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013
Skala 9o szt.
Wzorzec, (skala 90) 7,8 7,7 8,4 8,3 7,0 6,9 1
1 Atico 5 -0,8 -0,1
Nie w
ystąp
iła
Nie w
ystąp
iła
0,6 -0,1 0,0 -0,1
Nie w
ystąp
iła
Nie w
ystąp
iła
2 KWS Olof 4 1,0 0,6 0,6 0,5 0,3 0,5
3 Suweren 4 -0,5 -0,4 0,6 0,0 0,0 0,1
4 Basic 3 0,2 0,5 -0,4 0,0 0,0 0,1
5 Iron 3 -2,0 -0,9 0,1 0,3 0,0 0,1
6 Natasia 3 -0,8 -0,5 0,1 0,1 -0,7 -0,5
7 Ella 2 0,5 0,3** 0,1 -0,3** 0,0 0,1**
8 Fariba 2 0,5 0,5** 0,1 0,3** -0,5 -0,6**
9 Gawrosz 2 0,5 0,5** 0,1 0,3** 0,3 -0,2**
10 Kucyk 2 0,5 0,7** 0,1 -0,5** 0,5 0,5**
11 Raskud 2 -1,0 -0,1** 0,1 0,3** 0,5 0,7**
12 Argento 1 0,5 0,5* 0,6 0,6* -0,2 -0,2*
13 Hajduczek 1 1,0 1,0* 0,1 0,1* -0,5 -0,5*
14 KWS Atrika 1 0,2 0,2* -0,9 -0,9* -0,2 -0,2*
15 Oberek 1 -0,8 -0,8* 0,1 0,1* 0,3 0,3*
16 Olympic 1 1,0 1,0* -0,9 -0,9* -0,2 -0,2*
17 Penguin 1 1,0 1,0* -0,4 -0,4* 0,0 0,0*
18 Soldo 1 0,5 0,5* -0,9 -0,9* 0,5 0,5*
Liczba doświadczeń 2 5 1 4 2 8
Tabela 7
Jęczmień jary. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2013, 2011-2013
Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których wyleganie wystąpiło.
Wyleganie przed zbiorem - wyniki z Węgrzc * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata
- 66
-
L.p. Odmiana
Liczba
Lat
badań
Wyleganie (skala 9o) Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g) w fazie
dojrzałości mlecznej przed zbiorem
2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec 6,7 6,3 73 74 49,2 48,4
1 Atico 5
Nie w
ystąp
iło
0,1* 0,8 0,4 5 6 2,3 2,8
2 KWS Olof 4 -1,4* -0,2 -0,4 1 0 -0,6 -1,1
3 Suweren 4 -3,9* -1,2 -0,5 5 5 -0,8 -1,1
4 Basic 3 0,6* -0,2 -0,1 2 -1 -0,6 0,5
5 Iron 3 0,1* 0,3 0,3 -1 -3 -1,7 -1,7
6 Natasia 3 0,1* -1,2 -1,5 0 -3 -1,1 -0,1
7 Ella 2 – -1,7 -1,4** 3 2** 2,1 2,0**
8 Fariba 2 – 1,3 1,4** -10 -12** -0,5 -1,5**
9 Gawrosz 2 – -0,7 -0,9** 8 11** -7,7 -5,7**
10 Kucyk 2 – 1,3 0,6** 2 5** -0,2 0,4**
11 Raskud 2 – 1,3 0,9** 1 3** 0,6 1,1**
12 Argento 1 – -1,2 -1,2* -2 -2* 0,0 0,0*
13 Hajduczek 1 – 0,8 0,8* -8 -8* 0,9 0,9*
14 KWS Atrika 1 – -0,2 -0,2* -4 -4* 1,6 1,6*
15 Oberek 1 – 0,3 0,3* 0 0* 5,1 5,1*
16 Olympic 1 – 1,3 1,3* -1 -1* -3,9 -3,9*
17 Penguin 1 – -0,7 -0,7* 0 0* 2,2 2,2*
18 Soldo 1 – 0,3 0,3* -2 -2* 1,6 1,6*
Liczba doświadczeń 1 1 4 2 8 2 8
Tabela 7 c. d.
Jęczmień jary. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2013, 2011-2013
Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których wystąpiło Wyleganie przed zbiorem (poziom a2) - wyniki z Węgrzc
– - brak danych * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata,
- 67
-
L.p. Odmiana
Liczba
Lat
badań
Wyleganie (skala 9o) Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g) w fazie
dojrzałości mlecznej przed zbiorem
2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013 2013 2011 - 2013
Poziom agrotechniki a2
Wzorzec 6,7 8,1 7,2 69 69 50,1 50,2
1 Atico 5
Nie w
ystąp
iło
1,3* 0,4 0,6 3 3 2,6 3,8
2 KWS Olof 4 1,3* -0,6 -0,1 -1 -1 -0,6 -1,0
3 Suweren 4 -3,2* -1,1 -1,0 6 5 -1,6 -1,6
4 Basic 3 -1,2* 0,4 -0,3 1 -1 2,5 2,5
5 Iron 3 -0,7* 0,4 0,4 -1 -3 -3,6 -3,0
6 Natasia 3 -1,2* -1,1 -0,5 -1 -2 1,3 1,1
7 Ella 2 – -0,6 -1,3** 3 1** 2,7 0,7
8 Fariba 2 – 0,9 1,2** -7 -10** -2,5 -3,9**
9 Gawrosz 2 – -1,6 -1,1** 11 12** -8,8 -5,9**
10 Kucyk 2 – 0,9 0,2** 3 5** -0,8 -0,9**
11 Raskud 2 – 0,4 0,5** 1 2** 3,4 3,3**
12 Argento 1 – -0,6 -0,6* 1 1* -1,8 -1,8*
13 Hajduczek 1 – 0,4 0,4* -5 -5* -0,4 -0,4*
14 KWS Atrika 1 – -0,6 -0,6* -3 -3* 1,3 1,3*
15 Oberek 1 – 0,9 0,9* 0 0* 4,7 4,7*
16 Olympic 1 – 0,9 0,9* -2 -2* -1,9 -1,9*
17 Penguin 1 – -0,6 -0,6* 2 2* 0,4 0,4*
18 Soldo 1 – 0,4 0,4* -2 -2* 2,9 2,9*
Liczba doświadczeń 1 1 4 2 8 2 8
Jęczmień jary - wyniki doświadczeń
Plonowanie
W 2013 roku średni plon wzorca na poziomie a1 dla dwóch punktów doświadczalnych (Węgrzce, Polanowice)
wynosił 56,7 dt/ha i był niższy od średniej za ostatnie trzylecie (62,7 dt/ha). Plony z Węgrzc (57,9 dt/ha) kształtowały
się na podobnym poziomie jak w Polanowicach (55,5 dt/ha)
Analizując plony z tych miejscowości najlepiej plonującymi odmianami w 2013 roku na poziomie a1 były
odmiany: Ella (Węgrzce - 111 % wzorca, Polanowice - 100 %), Oberek (odpowiednio 101 %, 107 %) i Atico (102 %,
101 %). W Węgrzcach także dobrze plonowały odmiany: Suweren (105 % wzorca), Soldo (103 %) i Kucyk (100 %),
a w Polanowicach odmiany: Iron (106 %), Basic (102 %) i Olympic (101 % wzorca). Analizując lata 2011-2013
i biorąc pod uwagę wszystkie punkty doświadczalne największy plon osiągnęły odmiany: Atico (107 % wzorca), Iron
(105 %) i Suweren (104 % wzorca).
Na poziomie a2 średni plon wzorca dla dwóch miejscowości wynosił 69,2 dt/ha i był zbliżony do średniej za
ostatnie trzylecie (68,4 dt/ha), przy czym w Węgrzcach osiągnięto wyższe plony (72,0 dt/ha) niż w Polanowicach
(66,4 dt/ha). Średnia zwyżka plonu spowodowana zastosowaniem wyższego poziomu agrotechniki była największa
w Węgrzcach (+14,1 dt/ha), natomiast w Polanowicach odnotowano przyrost plonu o 10,9 dt/ha w stosunku do
poziomu a1. Najlepiej plonującymi na poziomie a2 okazały się odmiany: Ella (106 % wzorca), Olympic (105 %)
i Iron (102 %). W Węgrzcach dobrze plonowała także odmiana Hajduczek (105 % wzorca) i Atico (101 % wzorca).
Biorąc pod uwagę ostatnie trzylecie na poziomie a2 wyróżniają się podobnie jak na poziomie a1 odmiany: Atico,
Suweren oraz KWS Olof (105 %), a z odmian badanych pierwszy rok, odmiana Oberek (poziom a1) i odmiana
Olympic (poziom a2.).
Wyleganie
Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej w 2013 roku nie wystąpiło w żadnym punkcie doświadczalnym,
zarówno na poziomie a1 jak i a2, natomiast wyleganie przed zbiorem wystąpiło tylko Węgrzcach na obydwu
poziomach agrotechniki. Średnie wyleganie dla wszystkich odmian na poziomie a1 wyniosło 6,7 przy ocenie 6,3 za
ostatnie trzylecie. Najbardziej wyległy odmiany: Ella (ocena 5,0), Suweren, Natasia i Argento (oceny 5,5), a odmiany
bardziej odporne to Fariba, Kucyk i Raskud (oceny 8,0). Wyleganie na poziomie a2 było mniejsze niż na poziomie a1
i wyniosło 8,1 średnio dla wszystkich odmian.
Choroby
Choroby w 2013 roku wystąpiły w podobnym nasileniu jak w poprzednich latach i było to niewielkie
porażenie. W największym nasileniu wystąpiła plamistość siatkowa, której średnia ocena porażenia w dwóch
punktach doświadczalnych wyniosła 7,0. Odmianami, które uległy największemu porażeniu to: Natasia (ocena 6,3),
oraz Fariba i Hajduczek (6,5). Bardziej odporne okazały się odmiany: Raskud, Kucyk, i Soldo (oceny 7,5). Pozostałe
choroby wystąpiły w bardzo małym nasileniu. Średnia porażenia mączniakiem wyniosła 7,8 przy ocenie 7,7 za
ostatnie trzylecie. Odmiany bardziej podatne na mączniaka to: Iron (ocena 5,8) oraz Raskud (6,8), a mniej wrażliwe:
KWS Olof, Hajduczek, Olympic i Penguin (oceny 8,8). Porażenie rynchosporiozą wystąpiło tylko w Polanowicach
i był to bardzo mały poziom porażenia, a oceny dla poszczególnych odmian wahały się między 7,5 a 9,0. Chorobą,
która nie wystąpiła w żadnym punkcie doświadczalnym była rdza jęczmienia.
Charakterystyka odmian
W roku 2013 w rejestrze znajdowało się 60 odmian jęczmienia jarego: 31 odmian typu browarnego oraz 28 odmian
pastewnych oplewionych, a także jedna odmiana pastewna nieoplewiona. Charakterystyka obejmuje odmiany, które
były badane w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim w 2013 roku. Przedstawioną poniżej
charakterystykę opracowano w COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych na terenie
całego kraju.
ATICO (2009) Odmiana o dobrej plenności. Odporność na rynchosporiozę - dość duża, na mączniaka, czarną plamistość i plamistość
siatkową - średnia, na rdzę jęczmienia - dość mała. Rośliny są wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia i dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - duża, wyrównanie ziarna - przeciętne. Zawartość
białka - mała. Tolerancja na niskie pH gleby - średnia.
KWS OLOF (2010) Odmiana typu pastewnego. Odporność na mączniaka prawdziwego i czarną plamistość - duża, na rdzę jęczmienia,
rynchosporiozę i plamistość siatkową - średnia. Rośliny są średnio wysokie, o małej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie ziarna - dość małe, gęstość ziarna
w stanie zsypnym - przeciętna. Zawartość białka w ziarnie - mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia.
Plenność - bardzo dobra.
- 68 -
SUWEREN (2010) Odmiana typu pastewnego. Odporność na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia i rynchosporiozę - przeciętna, na
czarną plamistość - dość mała, na mączniaka prawdziwego - mała. Rośliny są wysokie, o dość małej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - wczesny. Masa 1000 ziaren - mała, wyrównanie ziarna - małe, gęstość
ziarna w stanie zsypnym - duża. Zawartość białka w ziarnie - mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
Plenność - dobra do bardzo dobrej.
BASIC (2011) Odmiana typu pastewnego. Plenność - dobra do bardzo dobrej. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość
siatkową i rynchosporiozę - dość duża, na rdzę jęczmienia i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie,
o średniej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - dość wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - duża,
wyrównanie ziarna - dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie - średnia.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
IRON (2011) Odmiana typu pastewnego. Plenność - bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki
- przeciętny. Odporność na rdzę jęczmienia - dość duża, na plamistość siatkową, rynchosporiozę i czarną plamistość
- średnia, na mączniaka prawdziwego - dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość mała, wyrównanie ziarna - średnie, gęstość w stanie
zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała.
NATASIA (2011) Odmiana typu pastewnego. Plenność - dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie
agrotechniki - przeciętny. Odporność na rdzę jęczmienia - dość duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość
siatkową, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny niskie, o średniej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie ziarna - średnie, gęstość ziarna w stanie
zsypnym oraz zawartość białka w ziarnie - mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość mała.
ELLA (2012) Odmiana typu pastewnego. Plenność - bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki
- przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i czarną plamistość - dość duża, na rdzę
jęczmienia i rynchosporiozę - dość mała,. Rośliny o przeciętnej wysokości i dość dużej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - dość duża, wyrównanie ziarna - średnie, gęstość ziarna
w stanie zsypnym - dość duża. Zawartość białka w ziarnie - dość mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
FARIBA (2012) Odmiana typu pastewnego. Plenność - dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki
- powyżej średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i czarną
plamistość - średnia, na plamistość siatkową - dość mała. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia - średni, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - średnia, wyrównanie ziarna - dość słabe,
gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość duża. Zawartość białka w ziarnie - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie
gleby - dość duża.
GAWROSZ (2012) Odmiana typu pastewnego, o ziarnie nieoplewionym. Plenność około 20 % niższa niż oplewionych odmian
wzorcowych. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki - poniżej średniej. Odporność na
mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia, rynchosporiozę i czarną plamistość
- średnia. Rośliny wysokie do bardzo wysokich, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia - średni,
dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - mała, wyrównanie ziarna - bardzo słabe. Gęstość ziarna w stanie
zsypnym i zawartość białka w ziarnie - bardzo duże. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
KUCYK (2012) Odmiana typu pastewnego. Plenność - dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki
- poniżej średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową i czarną plamistość - dość duża, na
rdzę jęczmienia i rynchosporiozę - średnia. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia i dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna - przeciętne, gęstość ziarna w stanie zsypnym
- duża do bardzo dużej. Zawartość białka w ziarnie - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
RASKUD (2012) Odmiana typu pastewnego. Plenność - dość dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki
- przeciętny. Odporność na wszystkie podstawowe choroby - średnia. Rośliny dość wysokie, o średniej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania - przeciętny. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna - dość duże, gęstość
ziarna w stanie zsypnym - duża. Zawartość białka w ziarnie - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby
- przeciętna.
- 69 -
ARGENTO (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie
agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia,
rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie ziarna dość słabe, zawartość białka
w ziarnie dość mała, gęstość ziarna w stanie zsypnym - mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna
HAJDUCZEK (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie
agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego, plamistość siatkową, rdzę jęczmienia,
rynchosporiozę - średnia, na czarną plamistość - dość mała. Rośliny niskie, o dość dużej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia i dojrzewania przeciętny. Masa 1000 ziaren duża, wyrównanie ziarna średnie, zawartość białka
w ziarnie dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna
KWS ATRIKA (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie
agrotechniki powyżej średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę jęczmienia i czarną plamistość - średnia,
na plamistość siatkową i rynchosporiozę - dość mała. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Duża masa 1000 ziaren, wyrównanie ziarna dość dobre,
zawartość białka w ziarnie dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby
- przeciętna
OBEREK (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie
agrotechniki - przeciętny. Odporność na czarną plamistość - dość duża, na mączniaka prawdziwego, plamistość
siatkową, rdzę jęczmienia - średnia, na rynchosporiozę dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na
wyleganie. Termin kłoszenia - dość późny, dojrzewania - przeciętny. Masa 1000 ziaren - duża do bardzo dużej,
wyrównanie ziarna - średnie, zawartość białka w ziarnie - dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym - średnia.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
OLYMPIC (2013)
Odmiana typu browarnego, o dobrej wartości browarnej. Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim
poziomie agrotechniki - przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę
jęczmienia, rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie.
Termin kłoszenia średni, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren dość mała, zawartość białka w ziarnie
i wyrównanie ziarna - średnie, gęstość ziarna w stanie zsypnym - przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby
- przeciętna
PENGUIN (2013) Odmianą typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki
- poniżej przeciętnej. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia,
rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna dość słabe, zawartość białka
w ziarnie średnia, gęstość ziarna w stanie zsypnym - średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna.
SOLDO (2013) Odmiana typu pastewnego. Plenność bardzo dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki
- przeciętny. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na plamistość siatkową, rdzę jęczmienia,
rynchosporiozę i czarną plamistość - średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin
kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża do bardzo dużej, wyrównanie ziarna dość dobre, zawartość
białka w ziarnie dość duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby
- przeciętna
Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2013 roku
znajdowały się następujące odmiany:
typ browarny - Afrodite (2010), Basza (2006), Beatrix (2007), Blask (2001), Bordo (2010), Class
(2005), Conchita (2009), Despina (2012), Goodluck (2011), Granal (2001), Henrike
(2010), Jersey (2003), Kormoran (2009), KWS Aliciana (2010), KWS Orphelia
(2013), Marthe (2008), Nadek (2004), Nokia (2013), Nuevo Ser (2007), Poldek
(1999), Prestige (2003), Ryton (2004), Sebastian (2005), Serwal (2008), Signora
(2008), Stratus (1999), Toucan (2006), Victoriana (2009), Xanadu (2007), Żeglarz
(2006)
- 70 -
typ pastewny - Boss (1994), Bryl (1998), Frontier (2006), Justina (2001), Kirsty (2006), Mercada
(2007), Nagradowicki (2006), Rubinek (2007), Rufus (2009), Skald (2009), Skarb
(2008), Tocada (2006).
Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach, jak i pozostałych odmian
znajdujących się w KR można znaleźć w ”Liście Opisowej Odmian” wydawanej corocznie przez COBORU (oceny
liczbowe w tabelach).
- 71 -
Owies
Uwagi ogólne
W roku 2013 przeprowadzono w województwie małopolskim trzy doświadczenia z owsem: w ZDOO
Łopuszna - doświadczenie finansowane z budżetu państwa oraz w SDOO Węgrzce i w MHR-HBP Kraków
Polanowice - doświadczenia finansowane lokalnie. Zestaw odmian do badań finansowanych lokalnie ustalił Zespół
PDOiR woj. małopolskiego. Doświadczenia przeprowadzono wg metodyki COBORU dla doświadczeń z owsem.
W 2013 roku badanych było 10 odmian: 8 odmian owsa zwyczajnego, z których jedna odmiana przeznaczona do
uprawy w warunkach górskich oraz 2 odmiany owsa nagiego.
Tabela 1
Owies. Odmiany badane Rok zbioru 2013
L.p. Odmiana
Ro
k
wp
isan
ia
do
KR
Ro
k
włą
czen
ia
do
LO
Z
Ko
d k
raju
poch
od
zen
ia
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
- pełnomocnika w Polsce
1. Celer g 2000 2005 PL
Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o.o.
ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków
2. Krezus 2005 2007 PL
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR
ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
3. Scorpion 2008 2011 DE
Saaten - Union Polska Sp. z o.o.
ul. Straszewska 70; 62-100 Wągrowiec
4. Zuch 2008 2011 PL
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
5. Bingo 2009 2011 PL
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR
ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
6. Arden 2010 2012 PL
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
7. Haker 2010 – PL
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR
ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
8. Komfort 2013 – PL
Hodowla Roślin Strzelce Sp. z o.o. Grupa IHAR
ul. Główna 20; 99-307 Strzelce
9. Siwek n 2010 2011 PL
Małopolska Hodowla Roślin - HBP Sp. z o.o.
ul. Zbożowa 4; 30-002 Kraków
10. Nagus n 2011 2013 PL
DANKO Hodowla Roślin Sp. z o.o.
Choryń 27; 64-000 Kościan
KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych
n - odmiana nieoplewiona g - odmiana górska oplewiona
- 72 -
Tabela 2
Owies. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013
* - brak danych – - zabiegu nie wykonano
Tabela 3
Owies. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2013
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian
Skala 9o: 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny – - brak danych
- 73 -
Miejscowość
SDOO Węgrzce
ZDOO Łopuszna
MHR HBP
Kraków
ZHR Polanowice
Powiat Kraków Nowy Targ Kraków
Kompleks rolniczej przydatności
gleby 2 13 2
Klasa bonitacyjna gleby II IV b I
pH gleby w KCl 5,8 5,0 *
Przedplon Burak cukrowy – Kukurydza pastewna
Data
siewu (dzień, m - c, rok) 17.04.2013 24.04.2013 17.04.2013
Obsada
roślin (szt./ m2) 450 550 500
Data
zbioru (dzień, m - c, rok) 16.08.2013 29.08.2013 14.08.2013
Nawożenie mineralne
N (kg/ha) 80 70 15
P2O5 (kg/ha) 80 60 50
K2O (kg/ha) 120 120 75
Środki ochrony Roślin
Zaprawa
nasienna (nazwa, dawka/ha)
Baytan Universal
- 400 ml/100 kg Zaprawa nasienna T
75DS/WS 200g/ 100 kg Lamardor 400 FS
- 20 ml/100 kg
Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Granstar Ultra 40 g
Starane 250 EC 0,4 l
Chwastox Turbo
- 2.0 l
Linter 70 WG
150 WG
Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Bi 58 Nowy 400 EC
0,5 l (3x)
Dursban 480 EC -3,0 l
Decis 2.5 EC - 0.3 l –
L.p. Cecha SDOO
Węgrzce
ZDOO
Łopuszna
MHR HBP
Kraków
- Polanowice
1. Termin kłoszenia (dzień, m - c) 16.06. 24.06 19.06
2. Termin dojrzałości woskowej (dzień, m - c) 25.07 20.08 22.07
3. Wysokość roślin (cm) 112 129 –
4. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9o) 8,6 – 9,0
5. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9o) 6,7 – 9,0
6. Porażenie przez :
7. Rdza wieńcowa 6,8 7,6 8,6
8. Plamistości – – 8,3
9. Helmintosporioza – 7,1 8,5
10. Septorioza liści 7,3 – 8,4
11. Mączniak
– – 8,3
12. Masa 1000 ziaren (g) 39,4 36,8 36,5
13. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 7,8 12,9 13,5
14. Plon ziarna (dt/ha) 81,2 49,2 43,3
Tabela 4 Owies. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2013
Wzorzec: - wszystkie odmiany owsa zwyczajnego
n - odmiana owsa nagiego
g - odmiana owsa zwyczajnego do uprawy w warunkach górskich
Tabela 5
Owies. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, 2011
Wzorzec: - wszystkie odmiany owsa zwyczajnego
n - odmiana owsa nagiego
g - odmiana owsa zwyczajnego do uprawy w warunkach górskich
- 74 -
Lp. Odmiana SDOO
Węgrzce
ZDOO
Łopuszna
MHR HBP Kraków
ZHR Polanowice
Wzorzec, dt z ha 81,2 49,2 43,3
1. Celer g 98 121 91
2. Krezus 102 89 111
3. Scorpion 102 131 81
4. Zuch 98 111 85
5. Bingo 112 95 115
6. Arden 97 99 112
7. Haker 94 61 119
8. Komfort 95 92 87
9. Siwek n 73 58 58
10. Nagus n 67 70 59
Lp. Odmiana 2013 2012 2011 2012-2013 2011-2013
Wzorzec, dt z ha 57,9 59,7 65,0 58,8 60,9
1. Celer g 103 99 88 101 97
2. Krezus 101 99 106 100 102
3. Scorpion 105 101 100 103 102
4. Zuch 98 105 104 102 102
5. Bingo 108 99 106 104 104
6. Arden 101 99 101 100 100
7. Haker 91 104 99 98 98
8. Komfort 92 - - - -
9. Siwek n 65 71 57 68 64
10. Nagus n 66 69 62 68 66
Liczba doświadczeń 3 3 3 6 9
Tabela 6
Owies. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby (odchylenia od wzorca) Lata zbioru: 2013, 2011-2013
Wzorzec: - wszystkie odmiany badane
Liczba doświadczeń dla okresu 2011-2013 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń, w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
Helmintosporioza - wyniki nie dotyczą Węgrzc; Septorioza liści - wyniki nie dotyczą Łopusznej; Plamistości, Mączniak prawdziwy - wyniki z Polanowic
– - brak danych; * - dane za jeden rok; ** - dane za dwa lata
- 75
-
Lp. Odmiana
Liczba
lat
badań
Rdza wieńcowa Plamistości Helmintosporioza Septorioza liści Mączniak prawdziwy
2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013
Skala 9 o
Wzorzec; 7,7 8,1 8,3 8,4 7,8 7,7 7,8 7,8 8,3 8,6
1. Celer g 11 -0,2 0,1** 0,0 0,3** -0,8 -1,0 -0,3 -0,3 0,2 0,1**
2. Krezus 9 0,1 0,2** 0,0 0,3** 0,3 0,1 0,6 0,2 0,0 0,1**
3. Scorpion 6 0,0 -0,4** -0,5 -0,5** 0,4 0,4 0,0 0,1 -0,5 -0,4**
4. Zuch 6 -0,7 -0,5** 0,0 -0,1** 0,4 0,1 -0,3 0,0 0,2 0,2**
5. Bingo 5 0,1 0,1** 0,2 0,2** -0,4 -0,2 0,1 -0,1 -0,5 -0,6**
6. Arden 4 0,8 0,6** 0,5 0,3** -0,1 -0,1 0,4 0,2 0,7 0,4**
7. Haker 4 0,9 0,7** 0,2 0,1** -0,3 -0,1 0,0 0,1 0,2 0,2**
8. Komfort 1 -1,7 -1,7* -0,3 -0,3* -0,1 -0,1* -0,1 -0,1* -0,5 -0,5*
9. Siwek n 4 0,4 0,1** 0,0 0,3** 0,4 0,1 -0,1 0,2 0,0 0,1**
10. Nagus n 3 0,2 -0,1** 0,2 0,1** 0,4 0,5 0,2 0,0 0,2 0,2**
Liczba doświadczeń 3 7 1 2 2 5 2 8 1 3
Tabela 7
Owies. Ważniejsze właściwości rolniczo - użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2013, 2011-2013
Wzorzec: - wszystkie odmiany badane,
Wzorzec MTZ - wszystkie odmiany owsa zwyczajnego
Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których wystąpiło; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
Wyleganie: wyniki z Węgrzc; Wysokość roślin - wyniki nie dotyczą Polanowic; * - dane za jeden rok ** - dane za dwa lata
- 76
-
Lp. Odmiana
Liczba
lat
badań
Wyleganie (skala 9o) Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g) w fazie dojrzałości
mlecznej przed zbiorem
2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013 2013 2011-2013
Wzorzec: 8,6 7,9 6,7 5,3 121 112 37,6 38,1
1. Celer g 11 -0,1 0,1** -0,9 -0,6 -3 -5 1,5 1,5
2. Krezus 9 0,2 0,4** 1,6 0,9 -3 -4 -3,3 -2,2
3. Scorpion 6 -0,6 0,3** -2,4 -0,7 2 -1 7,2 6,1
4. Zuch 6 0,4 0,4** 0,3 0,2 5 3 -0,8 -1,7
5. Bingo 5 0,4 0,5** 0,8 0,5 -2 1 2,1 4,3
6. Arden 4 -0,3 -1,1** 1,3 0,2 5 4 -3,0 -3,1
7. Haker 4 -0,8 -1,6** 1,1 0,3 3 3 -3,5 -2,3
8. Komfort 1 0,4 0,4* -1,7 -1,7* -1 -1* -0,3 -0,3*
9. Siwek n 4 0,2 1,0** 1,1 0,7 -7 -4 -10,7 -12,7
10. Nagus n 3 0,4 0,9** -1,2 -0,6 3 5 -11,6 -12,7
Liczba doświadczeń 1 2 1 5 2 8 3 10
Owies - wyniki doświadczeń
Plonowanie
W roku 2013 średni plon wzorca dla punktów doświadczalnych (Węgrzce, Łopuszna, Polanowice) wynosił
57,9 dt/ha i był niewiele niższy niż za ostatnie trzylecie (60,9 dt/ha). Wzorcem w tych doświadczeniach były
wszystkie odmiany owsa zwyczajnego. Najwyższy plon uzyskano w Węgrzcach (81,2 dt/ha), zdecydowanie mniejszy
w Łopusznej (49,2 dt/ha) i w Polanowicach (43,3 dt/ha). Słabsze plonowanie w Polanowicach spowodowane było
gradobiciem, które wystąpiło w czerwcu i spowodowało znaczne uszkodzenia roślin.
Najlepiej plonującą odmianą biorąc pod uwagę wszystkie punkty doświadczalne okazała się odmiana: Bingo
(108 % wzorca). W Węgrzcach i Polanowicach bardzo dobrze plonowała odmiana Krezus (odpowiednio 102 i 111%
wzorca). W Polanowicach wysokie plony osiągnęła odmiana Haker (119 %) i Arden (112%), natomiast w Łopusznej
odmiany: Skorpion (131 %), Celer (121 %) i Zuch (111 % wzorca). Z odmian nieoplewionych w Węgrzcach lepiej
plonowała odmiana Siwek, a w Polanowicach i w Łopusznej odmiana Nagus. Najlepiej plonującymi odmianami za
ostatnie trzylecie licząc plon średnio dla wszystkich punktów doświadczalnych były odmiany: Bingo, Krezus,
Scorpion i Zuch.
Wyleganie
W roku 2013 wyleganie wystąpiło tylko w jednym punkcie doświadczalnym (Węgrzce), średnia wylegania dla
wszystkich odmian przed zbiorem wyniosła 6,7 przy ocenie 5,3 za ostatnie trzylecie.
Choroby
Nasilenie porażenia chorobami w 2013 było niewielkie. Porażenie chorobami średnio dla wszystkich odmian
kształtowało się między 7,7 (rdza wieńcowa), a 8,3 (mączniak prawdziwy, plamistości). W niewielkim stopniu
wystąpiła także septorioza liści i helmintosporioza (oceny 7,8).
Charakterystyka odmian
W roku 2013 w rejestrze znajdowało się 26 odmian owsa zwyczajnego, z których 4 o krótszym okresie wegetacji
przeznaczone są do uprawy w warunkach górskich oraz 5 odmian owsa nagiego.
Charakterystyka obejmuje odmiany, które były badane w doświadczeniach PDOiR w województwie małopolskim
w 2013 roku. Przedstawioną poniżej charakterystykę opracowano w COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki
doświadczeń przeprowadzonych na terenie całego kraju.
CELER (2000) Odmiana przeznaczona do uprawy w wyżej położonych terenach górskich. Ziarno oplewione, żółte. Odporność na
rdzę wieńcową i źdźbłową dość dobra, na pozostałe choroby - przeciętna. Rośliny dość niskie, o dość dużej
odporności na wyleganie. Termin wiechowania bardzo wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Ziarno o dużym
udziale łuski, dużej masie 1000 ziaren, dość dobrym wyrównaniu i dość małej gęstości w stanie zsypnym. Zawartość
białka i tłuszczu w ziarnie - dość mała. W warunkach górskich plonuje dobrze. Tolerancja na zakwaszenie gleby
- przeciętna.
KREZUS (2005) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - dość duża, na mączniaka, rdzę źdźbłową, helmintosporiozę
i septoriozę liści - przeciętna. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania
i dojrzewania - średni. Ziarno o dużym udziale łuski, przeciętnej masie 1000 ziaren, małej gęstości w stanie zsypnym,
dość dobrym wyrównaniu oraz małej do bardzo małej zawartości białka i dość dużej tłuszczu. Plon ziarna z łuską
- dość duży, bez łuski - średni.
SCORPION (2008) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę źdźbłową - duża, na mączniaka - dość duża, na helmintosporiozę
i septoriozę liści - średnia, na rdzę wieńcową - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o dość dużej odporności na
wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - średni. Ziarno o dość małym udziale łuski, bardzo dużej masie 1000
ziaren, dość dużej gęstości w stanie zsypnym, dobrym do bardzo dobrego wyrównaniu oraz średniej zawartości białka
i małej tłuszczu. Plon ziarna z łuską - dość duży, bez łuski - duży.
ZUCH (2008) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - duża, na rdzę źdźbłową i helmintosporiozę - dość duża, na
septoriozę liści - przeciętna, na mączniaka - dość mała. Rośliny są średniej wysokości, o dość dużej odporności na
wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - przeciętny. Ziarno o dość małym udziale łuski, średniej masie 1000
ziaren, przeciętnej gęstości w stanie zsypnym, dość słabym wyrównaniu oraz dość dużej zawartości białka i małej
tłuszczu. Plon ziarna z łuską - dość duży, bez łuski - duży.
- 77 -
BINGO (2009) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na mączniaka i rdzę wieńcową - dość duża, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę
i septoriozę liści - średnia. Rośliny średniej wysokości i przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania
- wczesny, dojrzewania - dość wczesny. Masa 1000 ziaren - bardzo duża, udział łuski - bardzo mały. Gęstość ziarna
w stanie zsypnym - przeciętna, wyrównanie ziarna - dobre. Zawartość białka - przeciętna, tłuszczu - dość duża.
Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plon ziarna z łuską - duży, bez łuski - bardzo duży.
ARDEN (2010) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - duża do bardzo dużej, na septoriozę liści - dość duża, na
mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową i helmintosporiozę - przeciętna. Rośliny są średniej wysokości, o przeciętnej
odporności na wyleganie. Termin wiechowania - dość późny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - bardzo mała,
udział łuski - duży. Gęstość ziarna w stanie zsypnym - dość mała, wyrównanie ziarna - małe do bardzo małego.
Zawartość białka - mała, tłuszczu - mała do bardzo małej. Tolerancja na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plon ziarna
z łuską i bez łuski - dość duży.
HAKER (2010) Odmiana żółtoziarnista. Odporność na rdzę wieńcową - dobra do bardzo dobrej, na mączniaka prawdziwego - duża,
na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę, septoriozę liści - średnia. Rośliny są średniej wysokości, o dość małej
odporności na wyleganie. Termin wiechowania - późny do bardzo późnego, dojrzewania - dość późny. Masa 1000
ziaren - dość mała, udział łuski - mały. Gęstość ziarna w stanie zsypnym - mała do bardzo małej, wyrównanie ziarna
- małe do bardzo małego. Zawartość białka - mała, tłuszczu - bardzo mała. Tolerancja na zakwaszenie gleby - średnia.
Plon ziarna z łuską - dość duży, bez łuski - duży do bardzo dużego.
KOMFORT (2013) Odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów
górskich. Odporność na mączniaka prawdziwego - dość duża, na helmintosporiozę, septoriozę liści, rdzę wieńcową
i źdźbłową - średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania - dość
wczesny, dojrzewania - średni. Masa 1000 ziaren - średnia, udział łuski - dość mały. Gęstość ziarna w stanie zsypnym
- średnia, wyrównanie ziarna - dobre. Zawartość białka - dość mała, tłuszczu - duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby
- średnia. Plon ziarna z łuską - duży do bardzo dużego, bez łuski - bardzo duży.
SIWEK (2010) Odmiana nieoplewiona przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju z wyjątkiem wyżej położonych
terenów górskich. Odporność na mączniaka prawdziwego - duża, na helmintosporiozę - dość duża, na septoriozę liści
- średnia, na rdzę źdźbłową - dość mała, na rdzę wieńcową - mała. Rośliny są dość niskie, o przeciętnej odporności na
wyleganie. Termin wiechowania - dość późny, dojrzewania - średni. W stosunku do odmiany Polar charakteryzuje się
podobnym udziałem ziaren oplewionych, mniejszą masą 1000 ziaren, lepszym wyrównaniem, mniejszą gęstością
ziarna w stanie zsypnym, mniejszą zawartością białka i tłuszczu. Odporność na zakwaszenie gleby - przeciętna. Plon
ziarna z łuską, jak i bez łuski - znacznie powyżej odmiany Polar.
NAGUS (2011) Odmiana nieoplewiona przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów
górskich. Plon ziarna na poziomie odmiany Siwek. Odporność na rdzę wieńcową i źdźbłową - dość mała, na
mączniaka prawdziwego, helmintosporiozę i septoriozę liści - średnia. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności
na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania - średni. W stosunku do odmiany Siwek charakteryzuje się
mniejszym udziałem ziaren oplewionych, podobną masą 1000 ziaren, wyrównaniem ziarna i gęstością ziarna w stanie
zsypnym oraz większą zawartością białka i tłuszczu. Tolerancja na zakwaszenie gleby - dość duża.
Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze w 2013 roku
znajdowały się następujące odmiany owsa zwyczajnego:
nizinne oplewione - Arab (2004), Berdysz (2008), Borowiak (1998), Breton (2007), Chwat (2000),
Deresz (2000), Flaemingsprofi (2003), Furman (2006), Gniady (2007),
Kasztan (1999), Koneser (2007), Pogon (2007), Rajtar (2004), Sławko (1993),
Szakal (2000).
górskie oplewione - Grajcar (1997), Sprinter (2000), Stoper (2003).
oraz owsa nagiego - Cacko (2000), Maczo (2010), Polar (2002)
Aktualną charakterystykę odmian, które uczestniczyły w doświadczeniach jak i pozostałych odmian
znajdujących się w KR można znaleźć w ”Liście Opisowej Odmian” wydawanej corocznie przez COBORU (oceny
liczbowe w tabelach) .
- 78 -
Ziemniak
Opracował: dr inż. Piotr Pszczółkowski
Wstęp
Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń PDOiR z odmianami ziemniaka, przeprowadzonych w 2013 roku
oraz ich porównanie z danymi uzyskanymi w latach 2011-2012.
Planowanie doświadczeń, ich lokalizację w województwie oraz dobór gatunków i odmian nadzoruje stacja
koordynująca PDOiR, wspólnie z Wojewódzkim Zespołem Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego
i Rolniczego. W skład tego Zespołu wchodzą: przedstawiciele nauki, samorządu województwa, samorządu
rolniczego, doradztwa rolniczego, instytucji i organizacji reprezentujących sektor nasienny w województwie,
pracownicy oceny odmian oraz użytkownicy tych odmian.
Ilość doświadczeń odmianowych, prowadzonych w systemie PDOiR z ziemniakiem, realizowanych na terenie
poszczególnych województw, nie pozwala na właściwe wartościowanie oraz tworzenie list odmian zalecanych do
uprawy na terenie województwa. Podejmując działania zmierzające do rozwiązania tego problemu dokonano
podziału kraju na cztery regiony, o podobnych warunkach klimatyczno-glebowych do uprawy ziemniaka oraz
o zbliżonych oczekiwaniach konsumentów (mapa 1).
Mapa 1. Rozmieszczenie doświadczeń z odmianami ziemniaka przeprowadzonych w 2013 r.
w południowo-wschodniej Polsce.
- 79 -
Okres wegetacji w 2013 roku był kolejnym, w którym na terenie Lubelszczyzny, Małopolski, Podkarpacia
i województwa świętokrzyskiego prowadzono doświadczenia polowe w ramach programu Porejestrowego
Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego (PDOiR). W 34 eksperymentach polowych testowano 44 odmiany
ziemniaka, należące do czterech grup wczesności (tab. 2).
W województwie lubelskim zrealizowano 9 doświadczeń polowych, w tym: dwa z odmianami bardzo
wczesnymi i wczesnymi, w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Ciciborze w powiecie bialskim; cztery
doświadczenia z wszystkimi grupami wczesności oraz dwa eksperymenty - z odmianami skrobiowymi, w Zakładzie
Doświadczalnym Oceny Odmian w Uhninie, powiat Parczew; jedno doświadczenie z grupą odmian średnio
wczesnych - w Lubelskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Końskowoli, w powiecie puławskim.
W woj. podkarpackim wykonano dwa doświadczenia polowe z grupą odmian bardzo wczesnych i wczesnych
w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Nowym Lublińcu, w powiecie lubaczowskim oraz dwa
eksperymenty polowe z grupą odmian średnio wczesnych i średnio późnych i późnych w Stacji Doświadczalnej
Oceny Odmian w Przecławiu, w powiecie mieleckim.
W województwie świętokrzyskim zrealizowano doświadczenia polowe z wszystkimi grupami wczesności
odmian w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Słupi, powiat jędrzejowski oraz w Zespole Szkół Centrum
Kształcenia Rolniczego w Chrobrzu, powiat pińczowski. Z grupą odmian bardzo wczesnych i wczesnych
eksperymentowano w Słupi Pacanowskiej, powiat Busko-Zdrój. W Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych we
Włoszczowie, powiat Włoszczowa, wykonano doświadczenie polowe z grupą odmian wczesnych, w powiecie tym
realizowano dodatkowo doświadczenie z odmianami średnio późnymi i późnymi zlokalizowane w miejscowości
Bebelno. W Świętokrzyskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach, powiat konecki eksperymentowano
z grupą odmian wczesnych.
W woj. małopolskim doświadczenia polowe z odmianami wszystkich grup wczesności zlokalizowano w Stacji
Doświadczalnej Oceny Odmian Węgrzce, w powiecie krakowskim. W Punkcie Doświadczalnym Nowy Wiśnicz,
w powiecie bocheńskim, przeprowadzono jedno doświadczenie z grupą odmian wczesnych. W Stacji Doświadczalnej
w Prusach, Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, testowano odmiany ziemniaka z grupy średnio wczesnych, zaś
w punkcie doświadczalnym Nieczajna, powiat Dąbrowa Tarnowska, pod nadzorem specjalistów z Małopolskiego
Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Karniowicach eksperymentowano z grupą odmian bardzo wczesnych i średnio
późnych i późnych.
Aktualnie w Polsce jest zarejestrowanych 122 odmiany ziemniaka, w tym 94 jadalnych i 28 skrobiowych,
o odmiennym genotypie, zróżnicowanych możliwościach plonowania oraz odmiennych cechach jakościowych
i odpornościowych. Do Krajowego Rejestru, w 2014 roku, wpisano cztery nowe odmiany ziemniaka (w tym jedna
zagraniczna). Jedna odmiana jadalna wczesna - Bohun, dwie odmiany jadalne średnio wczesne (Mazur i Otolia)
i jedna odmiana średnio wczesna skrobiowa - Szyper. Jedenaście odmian ziemniaka skreślono z Krajowego Rejestru
Odmian. Były to: Albatros, Andromeda, Benek, Flaming, Karlena, Medea, Meridian, Molli, Nora, Pirol oraz Tucan.
Szczegółowy udział poszczególnych grup odmian, w Krajowym Rejestrze Odmian, przedstawia tabela 1, zaś wykaz
odmian badanych w 2013 roku - tabela 2.
Tabela 1.
Udział poszczególnych grup odmian ziemniaka w Krajowym Rejestrze w 2013 roku
Celem niniejszej publikacji jest pokazanie potencjału plonotwórczego nowo zarejestrowanych odmian
ziemniaka, uprawianych w różnych warunkach klimatyczno-glebowych Polski. Przybliżenie cech morfologicznych,
fizjologicznych i biochemicznych odmian ziemniaka, zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Odmian, ułatwi
typowanie do uprawy odmian, o największej stabilności pożądanych przez rolnika cech w warunkach południowo-
wschodniej części Polski.
Metodyka badań
Przedplonem ziemniaka były zboża ozime i jare oraz rośliny pastewne i przemysłowe. Po zbiorze przedplonu
wykonywano podorywkę pielęgnowaną. Wiosną pole bronowano, następnie przed sadzeniem wysiewano nawozy
mineralne, w ilościach podanych w tabeli 5. Sadzenie przeprowadzono od drugiej dekady kwietnia do pierwszej
dekady maja, w zróżnicowanych rozstawach. Powierzchnia poletek do zbioru wynosiła 15 m2.
Wszystkie zabiegi pielęgnacyjne stosowano zgodnie z wymogami nowoczesnej agrotechniki z uwzględ-
nieniem ochrony przeciwko stonce ziemniaczanej i zarazie ziemniaka (tab. 6).
- 80 -
Odmiany
Grupy wczesności odmian Razem
Bardzo
wczesne Wczesne
Średnio-
wczesne
Średnio-
późne Późne Krajowe Zagraniczne
Jadalne 13 26 44 10 1 44 50
Skrobiowe - 1 11 4 12 25 3
Razem liczba 13 27 55 14 13 69 53
% 11 22 45 11 11 57 43
Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z obowiązującą w stacjach COBORU metodyką badania wartości
gospodarczej odmian roślin uprawnych (WGO) (Kamasa 1998). W grupie odmian bardzo wczesnych pierwszy zbiór
wykonano po 60-71 dniach od daty sadzenia, (tj. po ok. 40 dniach od wschodów), zaś drugi - w okresie pełnej
dojrzałości fizjologicznej - bulw, tj. po 119-149 dniach od sadzenia, zależnie od rejonu Polski i przebiegu warunków
atmosferycznych (tab. 5). W pozostałych grupach wczesności ziemniaka, zbiór przeprowadzano w fazie zamierania
roślin (99 w skali BBCH [Bleinholder i in. 2005]). W czasie zbioru, z każdego poletka, pobrano reprezentatywne
próby bulw do oceny: struktury plonu, zawartości skrobi, wad miąższu bulw i określenia ich zdrowotności. Wyniki
badań opracowano statystycznie za pomocą analizy kowariancji.
Charakterystykę użytkową jadalnych odmian ziemniaka oraz odporność na podstawowe choroby podano na
podstawie wieloletnich doświadczeń odmianowych, przeprowadzonych przez COBORU (Lista Opisowa Odmian,
2013).
Warunki badań
Warunki glebowe
Badania polowe przeprowadzono na różnych typach gleb i kompleksach rolniczej przydatności glebowej,
o zróżnicowanym pH gleby (tab. 5).
Doświadczenia polowe w SDOO Cicibór wykonano na glebie bielicowej, wytworzonej z piasku gliniastego
mocnego, pylastego na glinie lekkiej, kompleksu żytniego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej III b, o lekko kwaśnym
odczynie (pHKCL 5,7), a w Uhninie - na glebie bielicowej wytworzonej z gliny lekkiej, kompleksu żytniego bardzo
dobrego, klasy bonitacyjnej IVa. Badania w ZDOO Nowy Lubliniec przeprowadzono na glebie bielicowej,
wytworzonej na piasku gliniastym mocnym, kompleksu żytniego dobrego, klasy bonitacyjnej IV b, o odczynie lekko
kwaśnym (5,8 pHKCL). W warunkach SDOO Węgrzce eksperyment polowy przeprowadzono na glebie brunatnej
właściwej, wytworzonej z lessu, kompleksu pszennego dobrego, klasy bonitacyjnej II, o lekko kwaśnym odczynie
(6,2 pHKCL). Z kolei w SDOO Słupia doświadczenia polowe zlokalizowano na rędzinie brunatnej, wytworzonej na
wapieniu, kompleksu pszennego dobrego, klasy bonitacyjnej IIIa, o lekko kwaśnym odczynie (pHKCL 5,8). Jedynie
w Prusach k. Krakowa doświadczenie prowadzono na glebie kompleksu pszennego bardzo dobrego, należącego do
I klasy bonitacyjnej, o lekko kwaśnym odczynie (5,8 pHKCL) (tab. 5).
Warunki meteorologiczne
Przebieg pogody w okresie wegetacji 2013 roku w warunkach Cicibora, analizując rozkład opadów, można
określić jako optymalny. Kwiecień i maj określane są jako bardzo wilgotne, gdzie opady stanowiły 174-154 % normy
dla wielolecia. Czerwiec i Lipiec okazały się przeciętnymi, z sumą opadów 75 i 68 mm, co stanowiło stosownie 109
i 87 % normy z wielolecia. Sierpień, wg kryterium suchości Radomskiego, określono jako bardzo suchy, wrzesień za
to bardzo wilgotny i zimny, odnotowano 100,9 mm opadów, co stanowi 190 % średniej z wielolecia (tab. 3, 4).
W warunkach Słupi przebieg pogody w okresie wegetacji 2013 roku był nietypowy. Kwiecień okazał się suchy
pod względem sumy opadów. W maju i czerwcu odnotowano znaczny nadmiar opadów, 104 i 133 mm, co stanowi
odpowiednio 157 i 172 % średniej wieloletniej, wg kryterium suchości Radomskiego miesiące te określa się jako
bardzo wilgotne. Lipiec został określony, jako przeciętny, a przy tym bardzo ciepły, gdzie suma opadów wynosiła 86
mm (93 % średniej wieloletniej), zaś sierpień, jako suchy, w którym opady stanowiły 60 % średniej wieloletniej.
Wrzesień określono jako wilgotny, z sumą opadów wynoszącą - 74 mm co stanowi (139 % średniej wieloletniej),
a przy tym bardzo zimny, -1,3 C° poniżej średniej wieloletniej (tab. 3, 4).
W warunkach Uhnina kwiecień okazał się bardzo wilgotny, pod względem sumy opadów, w maju odnotowano
znaczny nadmiar opadów, (227 % średniej wieloletniej). Bilans nadmiaru wody podtrzymał czerwiec, gdzie opad
wyniósł 98 mm, co stanowi 142 % średniej wieloletniej. Miesiące maj i czerwiec odznaczały się wysokimi tempe-
raturami powietrza. Kryterium suchości Radomskiego określa czerwiec, jako wilgotny zaś lipiec - jako suchy.
W sierpniu spadło zaledwie 7,2 mm opadów, co stanowi 11 % normy dla wielolecia. Wrzesień okazał się bardzo
wilgotny (85 mm opadów) i bardzo zimny, w porównaniu ze średnią wieloletnią (tab. 3, 4).
W Węgrzcach, w województwie małopolskim, kwiecień cechował się znacznym niedoborem opadów.
W maju odnotowano poprawę deficytu wodnego 139 % średniej wieloletniej, zaś w czerwcu odnotowano aż 228,8
mm opadów, co stanowiło 254 % średniej wieloletniej, wg kryterium suchości Radomskiego określa się go, jako
skrajnie wilgotny oraz ciepły. Lipiec został określony jako bardzo suchy i ciepły, gdzie opad wyniósł 35,5 mm co
stanowi 41 % średniej wieloletniej. Sierpień okazały się skrajnie suchy i bardzo ciepły, odnotowano 15,7 mm opadu
co stanowiło 21 % średniej wieloletniej, zaś wrzesień cechował się przeciętną sumą opadów i niskimi temperaturami
powietrza (tab. 3, 4).
- 81 -
Tabela 2
Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: 2013
- 82
-
Lp. Odmiana
Rok w
pis
ania
do K
R
Rok w
łącz
enia
do L
OZ
Kod k
raju
poch
odze
nia
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
- pełnomocnika w Polsce
Ziemniak bardzo wczesny
1 Arielle 2006 2014 NL Agrico Polska sp. z o. o. ul. Staromiejska 7 A, 84-300 Lębork
2 Denar 1999 2008 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
3 Impala 2003 – NL Agrico Polska sp. z o. o. ul. Staromiejska 7 A, 84-300 Lębork
4 Justa 2006 – PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
5 Lord 1999 2008 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
6 Miłek 2006 2009 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
7 Viviana 2010 2011 DE Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz
Ziemniak wczesny
1 Altesse 2009 – FR Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
2 Bellarosa 2006 2010 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz
3 Cyprian 2007 2010 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
4 Gwiazda 2011 – PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
5 Michalina 2010 – PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
6 Oman 2005 – PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
7 Owacja 2006 2008 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
8 Vineta 1999 2008 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz
Tabela 2 c. d.
Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: 2013
- 83
-
Lp. Odmiana
Ro
k w
pis
ania
do
KR
Ro
k w
łącz
enia
do
LO
Z
Ko
d k
raju
po
chod
zen
ia
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
- pełnomocnika w Polsce
Ziemniak średnio wczesny
1 Ametyst 2009 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
2 Bogatka 2013 – PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
3 Cekin 2004 2013 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
4 Finezja 2007 – PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
5 Folva 2003 – DK
6 Gawin 2010 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
7 Glada 1994 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
8 Harpun 1993 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
9 Igor 2012 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
10 Jurata 2011 – DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz
11 Jurek 2012 2014 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
12 Legenda 2010 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
13 Malaga 2013 – PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
14 Oberon 2012 – PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
15 Pasat 2002 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
16 Sagitta 2009 – NL HZPC Polska sp. z o. o. ul. Bałtycka 6, 61-960 Poznań
17 Satina 2000 2008 DE Solana Polska sp. z o.o. 99-440 Zduny
18 Stasia 2010 2013 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
19 Tajfun 2004 2009 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
20 Tetyda 2008 2012 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1, 89-430 Kamień Krajeński
21 Zuzanna 2007 – DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz
Tabela 2 c. d.
Ziemniak. Odmiany badane Rok zbioru: 2013
KR - Krajowy Rejestr LOZ - Lista Odmian Zalecanych wr – wstępna rekomendacja
- 84
-
Lp. Odmiana
Ro
k w
pis
ania
do
KR
Ro
k w
łącz
enia
do
LO
Z
Ko
d k
raju
po
chod
zen
ia
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej
- pełnomocnika w Polsce
Ziemniak średniopóźny i późny
1 Gustaw 2010 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
2 Hinga 1996 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
3 Inwestor 2005 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
4 Jelly 2005 2009 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz
5 Kuras 2007 – NL Agrico Polska sp. z o. o. ul. Staromiejska 7 A, 84-300 Lębork
6 Mondeo 2013 – NL KWS Polska sp. z o. o. ul. Chlebowa 4/8, 61-003 Poznań
7 Pasja
Pomorska 2000 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
8 Pokusa 2006 – PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno
Tabela 3.
Opady oraz współczynnik hydrotermiczny Sielaninowa, w okresie wegetacji ziemniaka, wg stacji meteorologicznej w Ciciborze, Słupi, Uhninie i Węgrzcach
* norma wieloletnia wyliczona za okres 1969 - 2012 dla stacji meteorologicznej w Ciciborze.
* norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 - 2012 dla stacji meteorologicznej w Słupi.
* norma wieloletnia wyliczona za okres 1971 - 2012 dla stacji meteorologicznej w Uhninie.
* norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 - 2012 dla stacji meteorologicznej w Węgrzcach.
** kryterium suchości Radomskiego: < 25 % normy - miesiąc skrajnie suchy; 25-49 % normy
- miesiąc bardzo suchy; 50-74 % normy - miesiąc suchy; 75-125 % normy - miesiąc przeciętny;
126-150 % normy - miesiąc wilgotny; 151-200 % normy - miesiąc bardzo wilgotny; > 200 %
normy - miesiąc skrajnie wilgotny
*** współczynnik liczono wg wzoru:
gdzie wartość: > 0,5 - susza; 0,5 -1 - posucha; 1,1-2 - wilgotny; > 2 - bardzo wilgotny
- 85 -
SDOO Miesiąc
Suma opadów w mm %
średniej
wieloletniej *
Ocena
miesiąca**
Współczynnik
hydrotermiczny
Selaninowa ***
Dekada Miesiąc
1 2 3
Cic
ibó
r
Kwiecień 39,9 6,5 18,0 64,4 174,0 bardzo wilgotny 2,8
Maj 11,1 3,5 76,0 90,6 153,6 bardzo wilgotny 1,8
Czerwiec 35,9 3,1 36,0 75,0 108,7 przeciętny 1,3
Lipiec 6,3 56,7 5,0 68,0 87,2 przeciętny 1,2
Sierpień 3,1 3,3 15,0 21,4 32,4 bardzo suchy 0,4
Wrzesień 12,9 76,4 11,6 100,9 190,4 bardzo wilgotny 2,9
Razem 420,3
Słu
pia
Kwiecień 14,6 5,9 3,4 23,9 54,3 suchy 1,0
Maj 56,6 6,0 41,1 103,7 157,1 bardzo wilgotny 2,4
Czerwiec 91,3 2,5 38,9 132,7 172,3 bardzo wilgotny 2,5
Lipiec 59,0 26,5 0,6 86,1 92,6 przeciętny 1,4
Sierpień 34,1 7,2 2,8 44,1 60,4 suchy 0,8
Wrzesień 11,4 48,1 14,4 73,9 139,4 wilgotny 2,1
Razem 464,4
Uh
nin
Kwiecień 28,3 8,2 29,8 66,6 185 bardzo wilgotny 2,8
Maj 8,8 1,5 121,6 131,9 227,4 skrajnie wilgotny 2,7
Czerwiec 23,2 0,0 75,0 98,2 142,3 wilgotny 1,7
Lipiec 9,6 44,4 0,3 54,3 72,4 suchy 0,9
Sierpień 0,5 0,7 6,0 7,2 10,6 skrajnie suchy 0,1
Wrzesień 10,7 60,4 13,9 85,0 166,7 bardzo wilgotny 2,5
Razem 443,2
Węg
rzce
Kwiecień 12,2 4,8 1,7 18,7 43,5 bardzo suchy 0,7
Maj 53,9 15,8 34,6 104,3 139,1 wilgotny 2,3
Czerwiec 123,9 12,5 92,4 228,8 254,2 skrajnie wilgotny 4,2
Lipiec 13,4 22,0 0,1 35,5 41,3 bardzo suchy 0,5
Sierpień 4,5 8,5 2,7 15,7 20,6 skrajnie suchy 0,2
Wrzesień 8,3 39,1 6,4 53,8 96,1 przeciętny 1,4
Razem 456,8
powietrzar temperatudobowych średnich
opadów
Tabela 4.
Temperatury powietrza, w okresie wegetacji ziemniaka, wg stacji meteorologicznej w Ciciborze, Słupi, Uhninie i Węgrzcach
* norma wieloletnia wyliczona za okres 1969 - 2012 dla stacji meteorologicznej w Ciciborze,
* norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 - 2012 dla stacji meteorologicznej w Słupi,
* norma wieloletnia wyliczona za okres 1971 - 2012 dla stacji meteorologicznej w Uhninie,
* norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 - 2012 dla stacji meteorologicznej w Węgrzcach
- 86 -
Miejscowość Miesiąc
Średnia w dekadzie Średnia
w miesiącu
Odchylenie
od normy
w C° *
1 2 3
Cicibór
Kwiecień 0,9 9,6 12,7 7,7 0,0
Maj 16,2 17,9 14,1 16,0 2,2
Czerwiec 17,8 18,8 18,8 18,4 1,8
Lipiec 19,8 17,6 19,7 19,1 0,5
Sierpień 22,3 18,5 15,3 18,6 0,8
Wrzesień 13,3 12,8 8,7 11,6 - 0,9
Słupia
Kwiecień 0,2 9,3 13,6 7,7 0,1
Maj 15,3 15,3 11,7 13,9 0,7
Czerwiec 15,6 19,3 18,8 17,3 1,1
Lipiec 19,4 17,3 20,6 19,1 1,2
Sierpień 22,9 18,1 15,4 18,7 1,2
Wrzesień 13,7 12,0 9,2 11,6 - 1,3
Uhnin
Kwiecień 0,8 10,0 13,3 8,0 0,1
Maj 15,8 17,7 13,7 15,6 1,9
Czerwiec 17,9 19,4 19,0 18,8 2,0
Lipiec 20,2 18,1 20,0 19,4 0,6
Sierpień 22,6 19,0 15,2 18,8 1,1
Wrzesień 13,3 12,5 8,6 11,5 - 1,2
Węgrzce
Kwiecień 0,9 12,0 15,3 9,4 0,9
Maj 15,5 15,8 12,8 14,6 0,7
Czerwiec 16,0 20,3 17,7 18,0 1,3
Lipiec 20,2 18,4 22,0 20,3 1,7
Sierpień 23,6 19,5 16,3 19,7 1,7
Wrzesień 15,0 13,4 10,2 12,9 - 0,7
Tabela 5.
Ziemniak. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2013
- 87
-
Miejscowość Bebelno Chroberz Cicibór Nieczajn
a
Końsko-
wola
Modli-
szewice
Nowy
Lubliniec
Nowy
Wiśnicz Prusy Przecław
Słupia
Pacławsk. Słupia Uhnin Węgrzce
Włosz-
czowa
Powiat Włosz-
czowa Pińczów
Biała
Podlaska
Dąbrowa Tarnowsk
a
Puławy Konecki Lubaczów Bochnia Kraków Mielec Busko
Zdrój Jędrzejów Parczew Kraków
Włosz-
czowa
Kompleks rolniczej
przydatności gleby żytni b.
dobry pszenny dobry
żytni b. dobry
żytni b. dobry
pszenny dobry
zboż.-past. mocny
żytni dobry
żytni dobry
pszenny b. dobry
żytni b. dobry
pszenny dobry
pszenny dobry
żytni b. dobry
pszenny dobry
pszenny dobry
Klasa bonitacyjna gleby IV a II III a IV b III a III b IV b IV b I III a II III a IV a II III a
pH gleby w KCl – – 5,7 5,4 6,2 – 5,8 – 5,8 6,2 – 5,8 6,8 6,2 4,8
Przedplon pszenica
ozima pszenica
ozima pszenica ozima
dynia pastewna
rzepak ozimy
Łubin wąskolistny
pszenica ozima
pszenica ozima
pszenica ozima
pszenica ozima
jęczmień jary
pszenica ozima
pszenżyto ozime
pszenica ozima
pszenica ozima
Data sadzenia (dzień, m-c, rok)
Bardzo wczesne – 25.04.2013 23.04.2013 25.04.2013 – – 25.04.2013 – – – 24.04.2013 23.04.2013 26.04.2013 23.04.2013 –
Wczesne – 25.04.2013 23.04.2013 – – 26.04.2013 25.04.2013 18.04.2013 – – 24.04.2013 23.04.2013 26.04.2013 23.04.2013 23.04.2013
Średnio wczesne – 25.04.2013 – – 07.05.2013 – – – 24.04.2013 24.04.2013 – 23.04.2013 26.04.2013 24.04.2013 –
Średnio późne i późne 27.04.2013 26.04.2013 – 08.05.2013 – – – – – 24.04.2013 – 26.04.2013 26.04.2013 26.04.2013 –
Data zbioru (dzień, m-c, rok)
Bardzo wczesne I zbiór – 25.06.2013 24.06.2013 04.07.2013 – – 28.06.2013 – – – 27.06.2013 03.07.2013 25.06.2013 01.07.2013 –
Bardzo wczesne II zbiór – 05.09.2013 20.08.2013 22.08.2013 – – 30.08.2013 – – – 20.09.2013 29.08.2013 29.08.2013 04.09.2013 –
Wczesne – 05.09.2013 21.08.2013 – – 28.08.2013 04.09.2013 28.08.2013 – – 20.09.2013 29.08.2013 30.08.2013 05.09.2013 13.09.2013
Średnio wczesne – 25.09.2013 – – 03.10.2013 – – – 30.09.2013 09.09.2013 – 30.09.2013 17.09.2013 08.10.2013 –
Średnio późne i późne 26.09.2013 25.09.2013 – 11.11.2013 – – – – – 12.09.2013 – 30.09.2013 23.09.2013 09.10.2013 –
Rozstawa (w cm) 75 x 35 70 x 35 67,5 x 37 70 x 35 75 x 30 67,5 x 35 75 x 35 62,5 x 35 75 x 35 67,5 x 37 70 x 35 70 x 35 67,5 x 37 75 x 33 70 x 35
Nawożenie mineralne
N (kg/ha) 100 104 115 80 92 100 100 100 135 93 105 100 90 90 100
P2O5 (kg/ha) 100 120 48 60 80 90 100 100 90 96 100 100 90 100 100
K2O (kg/ha) 150 150 138 60 1120 130 150 150 210 140 160 150 135 150 150
Nawożenie organiczne i dolistne
Rodzaj (dawka -t/ha)
obornik 200 dt/ha
obornik 200 dt/ha
nie stosowano
obornik 200 dt/ha
słoma 500 dt/ha
nie stosowano słoma
+ gorczyca na
przyoranie
25 + 12 dt/ha
obornik 400 dt/ha
Nie stosowano
Nie stosowano
obornik 200 dt/ha
obornik 200 dt/ha
Gorczyca
na
przyoranie 130 dt/ha
obornik 300 dt/ha
Nie stosowano
Basfoliar 36
extra 4 l/ha
Basfoliar 36
extra 5 l/ha
Basfoliar 36
extra 4 l/ha
Basfoliar 36
extra 4 l/ha
ADOB Mn
1,5 l/ha
ADOB Mn 1,5 l/ha
ADOB Mn
1,5 l/ha
Tabela 6.
Warunki polowe doświadczeń. Odmiany - bardzo wczesne i wczesne Rok zbioru: 2013
- 88
-
Miejscowość Chroberz Cicibór Nieczajna Modliszewice Nowy
Lubliniec Nowy Wiśnicz
Słupia
Pacławska Słupia Uhnin Węgrzce
Powiat Pińczów Biała Podlaska Dąbrowa
Tarnowska Konecki Lubaczów Bochnia Busko-Zdrój Jędrzejów Parczew Kraków
Ochrona przeciw chwastom
Nazwa środka (dawka/ha
Linurex 50 WP
- 2,0 l/ha
+ Comand 480 EC - 0,2 l/ha
nie stosowano nie stosowano Plateen 41,5 WG
- 2,0 kg/ha Plateen 41,5 WG
- 2,0 kg/ha nie stosowano
Sencor Liquid 600 SC - 1 l/ha
Sencor 70 WG - 1,0 kg/ha
nie stosowano Plateen 41,5 WG
- 2,0 kg/ha
Titus 25 WG
- 60 g/ha
Ochrona przeciw chorobom i szkodnikom
Nazwa środka
(dawka/ha)
Proteus 110 OD
- 0,6 l/ha
Proteus 110 OD
- 0,6 l/ha
Mospilan 20 SP
- 0,06 kg/ha
Proteus 110 OD
- 0,6 l/ha
Decis mega 50 EW
- 0,15 l/ha
Infinito 687,5 SC
- 1,6 l/ha
Proteus 110 OD
- 0,6 l/ha
Proteus 110 OD
- 0,6 l/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Ridomil MZ 68
WG - 2,4 kg/ha
Karate Zeon
050 SC - 0,1 l/ha
Apacz 50 WG
- 0,04 kg/ha
Ridomil MZ 68
WG - 2,0 kg/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Karate Zeon
050 SC - 0,1 l/ha
Mospilan 20
- 0,08 kg/ha
Infinito 687,5 SC
- 1,6 l/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Tanos 50 WG - 0,5 kg/h
Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha
Tanos 50 WG
- 0,5 kg/ha Mospilan 20 - 0,08 kg/ha
Pyton Consento 450 SC - 2,0 l/ha
Tanos 50 WG - 0,5 kg/h
Fastac 100 EC - 0,1 l/ha
Apacz 50 WG - 0,04 kg/ha
Infinito 687,5 SC - 1,6 l/ha
Curzate M 72,5 WP
- 2,0 kg/ha
Gwarant 500 SC
- 2,0 l/ha
Curzate M 72,5 WP
- 2,0 kg/ha
Calypso 480 SC
- 0,08 l/ha
Curzate M 72,5 WP
- 2,0 kg/ha
Tanos 50 WG
- 0,5 kg/h
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Pyton Consento
450 SC - 2,0 l/ha
Acrobat MZ 69
WG - 2,0 kg/ha
Curzate M 72,5 WP
- 2,0 kg/ha
Pyton Consento
450 SC - 2,0 l/ha
Ridomil MZ 68
WG - 2,4 kg/ha
Proteus 110 OD
- 0,6 l/ha
Infinito 687,5 SC
- 1,6 l/ha
Galben M 73 WP
- 2,0 kg/ha
Tanos 50 WG
- 0,5 kg/h
Ridomil Gold
- 2 kg/ha
Mildex 711,9 WS
- 2,0 l/ha
Tanos 50 WG - 0,7 kg/ha
Amistar 250 SC
- 0,5 l/ha
Tabela 6. c. d.
Warunki polowe doświadczeń. Odmiany - średnio wczesne, średnio późne i późne Rok zbioru: 2013
- 89
-
Miejscowość Bebelno Chroberz Karniowice Końskowola Prusy Przecław Słupia Uhnin Węgrzce
Powiat Włoszczowa Pińczów Dąbrowa
Tarnowska Puławy Kraków Mielec Jędrzejów Parczew Kraków
Ochrona przeciw chwastom
Nazwa środka (dawka/ha)
Sencor Liquid
600 SC - 1 l/ha Linurex 50 WP
- 2,0 l/ha + Comand 480 EC
- 0,2 l/ha
nie stosowano Sencor 70 WG
- 0,5 kg/ha
Afalon dysp. 450 SC
- 2,0 l/ha
Plateen 41,5 WG
- 2,0 kg/ha
Sencor 70 WG
- 1,0 kg/ha Nie stosowano
Afalon dysp. 450 SC
- 2,0 l/ha
Targa Super 050 EC
- 0,75 l/ha Targa Super 050 EC
- 1,5 l/ha
Titus 25 WG - 60 g/ha
Ochrona przeciw chorobom i szkodnikom
Nazwa środka (dawka/ha)
Mospilan 20 SP
- 0,08 kg/ha
Proteus 110 OD
- 0,6 l/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha Infinito 687,5 SC
- 1,6 l/ha Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Proteus 110 OD
- 0,6 l/ha
Infinito 687,5 SC
- 1,6 l/ha
Ridomil MZ 68 WG
- 2,4 kg/ha
Karate Zeon 050 SC
- 0,1 l/ha
Karate Zeon 050 SC
- 0,1 l/ha
Ridomil MZ 72 WP
- 2,0 kg/ha Karate Zeon 050 SC
- 0,2 l/ha
Ridomil MZ 68 WG
-2,0 kg/ha Infinito 687,5 SC
- 1,6 l/ha
Mospilan 20 SP
- 0,08 kg/ha
Apacz 50 WG
- 0,04 kg/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Tanos 50 WG
- 0,5 kg/ha
Tanos 50 WG
- 0,5 kg/h
Ekonom 72 WP
- 2,0 kg/ha Infinito 687,5 SC
- 1,6 l/ha
Infinito 687,5 SC
- 1,5 l/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Fastac 100 EC
- 0,1 l/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Infinito 687,5 SC
- 1,6 l/ha
Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/ha
Curzate M 72,5 WP - 2,0 kg/ha
Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha Infinito 687,5 SC
- 1,5 l/ha Infinito 687,5 SC
- 1,6 l/ha Tanos 50 WG
- 0,5 kg/ha Proteus 110 OD
- 0,4 l/ha Actara 25 WG
- 0,08 kg/ha
Curzate M 72,5 WP
- 2,0 kg/ha
Unikat T 75 WG
- 2,0 kg/ha
Acrobat MZ 69 WG
- 2,0 kg/ha
Curzate M 72,5 WP
- 2,0 kg/ha
Pyton Consento
450 SC - 2,0 l/ha
Ridomil MZ 68 WG
- 2,4 kg/ha
Revus 250 SC
- 0,6 l/ha
Gwarant 500 SC
- 2,0 l/ha
Tanos 50 WG
- 0,5 kg/ha
Ridomil Gold
- 2 kg/ha
Infinito 687,5 SC
- 1,6 l/ha
Karate Zeon 050 SC
- 0,2 l/ha
Acrobat MZ 69 WG
- 2,0 kg/ha
Altima 500 SC
- 0,4 l/ha
Tabela 7.
Bardzo wczesne odmiany ziemniaka. Plon bulw ogólny i handlowy w punktach doświadczalnych (% wzorca). Rok zbioru: 2013
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian
* - II termin zbioru wyłączony z obliczeń statystycznych, (doświadczenie okresowo zalane wodą).
- 90
-
L.p. Odmiana
Plon ogólny Plon handlowy
Punkt doświadczalny
ZS
CK
R
Chro
ber
z
SD
OO
Cic
ibór
MO
DR
Kar
nio
wic
e
ZD
OO
Now
y
Lubli
nie
c
SD
OO
Słu
pia
PD
Słu
pia
Pac
anow
ska
ZD
OO
Uhnin
SD
OO
Węg
rzce
ZS
CK
R
Chro
ber
z
SD
OO
Cic
ibór
MO
DR
Kar
nio
wic
e
ZD
OO
Now
y
Lubli
nie
c
SD
OO
Słu
pia
PD
Słu
pia
Pac
anow
ska
ZD
OO
Uhnin
SD
OO
Węg
rzce
Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów)
Wzorzec, dt z ha 170,1 122,7 217,4 260,9 315,2 192,3 150,0 291,0 157,7 112,9 114,5 247,9 298,2 173,9 116,1 267,6
1
Arielle 144 126 105 110 113 138 121 122 149 129 111 112 116 144 124 126
2 Denar 99 82 97 78 85 91 110 84 98 84 87 75 82 87 103 83
3 Impala 95 92 84 97 107 82 84 90 94 85 74 93 106 80 96 91
4 Justa 71 72 89 87 90 74 69 74 70 73 86 89 90 74 70 70
5 Lord 92 108 112 105 99 115 111 112 93 106 117 105 100 115 102 112
6 Miłek 85 88 93 113 101 94 110 112 83 88 102 113 100 91 104 111
7 Viviana 113 131 120 110 106 106 95 105 113 136 123 113 106 110 100 108
Zbiór po zakończeniu wegetacji
Wzorzec, dt z ha 214,6 315,4 194,6* 407,7 558,3 353,2 170,8 498,0 193,8 294,6 133,4* 389,2 505,8 328,1 158,0 426,8
1
Arielle 112 133 89 114 107 134 119 114 118 134 83 117 108 138 124 121
2 Denar 105 90 107 96 104 91 99 85 103 90 110 96 102 90 99 86
3 Impala 96 87 77 104 107 92 109 102 103 78 73 103 102 93 106 90
4 Justa 92 60 89 73 70 73 92 77 94 60 89 73 71 70 94 76
5 Lord 118 122 111 121 112 127 143 109 117 124 118 121 111 123 147 112
6 Miłek 75 91 123 107 104 93 54 110 74 92 121 106 103 91 47 104
7 Viviana 101 117 103 85 95 91 84 103 91 121 106 85 102 95 82 111
Tabela 8
Bardzo wczesne odmiany ziemniaka.
Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca). Lata zbioru: 2011, 2012, 2013
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian
* - średnia za 1 rok, ** - średnia za 2 lata – - brak danych
- 91 -
Lp. Odmiana
Plon ogólny Plon handlowy
2011 2012 2013 Średnia
2011-2013 2011 2012 2013
Średnia 2011-2013
Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów)
Wzorzec, dt z ha 211,4 226,4 215,0 217,6 199 210,7 186,1 198,6
1 Arielle – 126 122 124** – 130 126 128**
2 Denar 117 104 91 104 119 105 87 104
4 Impala – 91 91 91** – 90 90 90**
5 Ingrid – 72 – 72* – 71 – 71*
6 Justa 85 83 78 82 86 81 78 82
7 Lord 112 113 107 111 112 113 106 110
8 Miłek 99 113 100 104 101 114 99 105
9 Viviana 105 98 111 105 108 97 114 106
Zbiór po zakończeniu wegetacji
Wzorzec, dt z ha 450,1 487,4 359,7 432,4 416,5 463,4 328,0 402,6
1 Arielle – 106 119 113** – 108 123 116**
2 Denar 120 108 96 108 124 109 95 109
4 Impala – 105 100 103** – 104 96 100**
5 Ingrid – 74 – 74* – 71 – 71*
6 Justa 84 88 77 83 86 87 77 83
7 Lord 123 118 122 121 126 119 122 122
8 Miłek 91 103 91 95 87 102 88 92
9 Viviana 83 98 97 93 84 99 98 94
Liczba
doświadczeń: 6 7 8 6 7 8
Tabela 9
Wczesne odmiany ziemniaka. Plon bulw (% wzorca) i zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych Rok zbioru 2013
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian
- 92
-
Lp. Odmiana
Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi
Punkt doświadczalny
ZS
CK
R C
hro
ber
z
SD
OO
Cic
ibó
r
ŚO
DR
Mo
dli
szew
ice
ZD
OO
No
wy
Lu
bli
nie
c
PD
No
wy
Wiś
nic
z
PD
Słu
pia
Pac
ano
wsk
a
SD
OO
Słu
pia
ZD
OO
Uh
nin
SD
OO
Węg
rzce
ZS
P W
łosz
czo
wa
ZS
CK
R C
hro
ber
z
SD
OO
Cic
ibó
r
ŚO
DR
Mo
dli
szew
ice
ZD
OO
No
wy
Lu
bli
nie
c
PD
No
wy
Wiś
nic
z
PD
Słu
pia
Pac
ano
wsk
a
SD
OO
Słu
pia
ZD
OO
Uh
nin
SD
OO
Węg
rzce
ZS
P W
łosz
czo
wa
ZS
CK
R C
hro
ber
z
SD
OO
Cic
ibó
r
ŚO
DR
Mo
dli
szew
ice
ZD
OO
No
wy
Lu
bli
nie
c
PD
No
wy
Wiś
nic
z
PD
Słu
pia
Pac
ano
wsk
a
SD
OO
Słu
pia
ZD
OO
Uh
nin
SD
OO
Węg
rzce
ZS
P W
łosz
czo
wa
Wzorzec, dt z ha
25
0,8
33
5,4
38
2,7
42
0,8
35
3
42
9,9
52
4,2
17
9,8
54
1,1
45
6,8
23
3,3
32
3,2
34
3,3
40
7,8
32
1,7
40
5
48
2,8
17
1,8
49
2,1
44
3
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
1
Altesse 90 92 97 78 109 85 84 86 100 100 87 91 95 77 101 83 84 78 95 93 16,6 14,6 12,0 14,4 15,7 14,7 11,7 15,8 16,1 16,8
2 Bellarosa 107 103 109 101 136 85 91 121 93 91 110 104 117 103 146 87 95 126 98 93 15,3 14,1 11,8 12,1 13,2 13,9 10,2 15,4 14,6 15,5
3 Cyprian 88 84 102 95 87 94 110 85 102 91 91 84 91 95 87 96 110 87 104 93 17,1 13,3 12,6 13,5 14,5 15,2 10,8 15,0 15,3 17,2
4 Gwiazda 122 101 93 96 80 117 99 88 103 103 122 101 91 97 78 119 96 88 102 103 16,2 14,4 12,3 11,6 14,2 13,5 11,6 15,8 14,6 17,1
5 Michalina 90 118 98 91 104 96 91 165 95 103 89 116 101 88 108 94 88 169 92 104 15,5 15,5 12,4 12,5 13,9 13,9 11,5 15,6 14,2 16,6
6 Oman 64 68 88 76 83 88 97 44 93 88 31 66 84 75 79 84 98 41 88 89 18,1 15,9 12,2 14,4 15,5 15,2 11,8 17,5 17,5 18,3
7 Owacja 121 122 102 145 103 142 139 106 110 118 116 122 104 147 104 141 139 104 112 119 16,2 16,0 13,4 13,6 14,5 16,3 13,5 15,6 15,2 17,0
8 Vineta 119 112 110 118 99 94 90 105 105 106 124 115 117 117 98 96 90 107 109 107 16,7 13,7 12,7 13,4 14,0 14,0 12,0 14,7 15,0 16,4
Tabela 10
Wczesne odmiany ziemniaka.
Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) Lata zbioru: 2011, 2012, 2013
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian
* - średnia za 1 rok, ** - średnia za 2 lata
– - bak danych
- 93
-
- 69
-
Lp. Odmiana
Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi
2011 2012 2013 Średnia
2011-2013 2011 2012 2013
Średnia
2011-2013 2011 2012 2013
Średnia
2011-2013
Wzorzec, dt z ha 466,1 511,2 387,5 454,9 435,1 484,9 362,4 427,5 % % % %
1 Altesse – 71 92 82** – 71 88 80** – 12,8 14,8 13,8**
2 Aruba 88 97 – 93** 88 95 – 92** 14,2 16,3 – 15,3**
3 Bellarosa 100 104 104 103 99 98 108 102 11,0 12,9 13,6 12,5
4 Carrera – 106 – 106* – 108 – 108* – 10,2 – 10,2*
5 Cyprian 105 103 94 101 108 105 94 102 11,8 12,6 14,5 13,0
6 Gwiazda – 100 100 100** – 100 100 100** – 11,9 14,1 13,0**
7 Michalina 102 116 105 108 101 118 105 108 10,4 12,8 14,2 12,5
8 Oman 91 94 79 88 91 96 74 87 13,0 14,2 15,6 14,3
9 Owacja 112 106 121 113 114 106 121 114 11,7 13,6 15,1 13,5
10 Vineta 103 102 106 104 103 103 108 105 11,9 12,3 14,3 12,8
Liczba
doświadczeń: 8 9 10 8 9 10 8 9 10
Tabela 11
Średnio wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych. Rok zbioru: 2013
Wzorzec – średnia z wszystkich badanych odmian
- 94 -
L.p. Odmiana
Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi
Punkt doświadczalny
ZS
CK
R
Chro
ber
z
LO
DR
Końsk
ow
ola
PD
Pru
sy
SD
OO
Prz
ecła
w
SD
OO
Słu
pia
ZD
OO
Uhnin
SD
OO
Węg
rzce
ZS
CK
R
Chro
ber
z
LO
DR
Końsk
ow
ola
PD
Pru
sy
SD
OO
Prz
ecła
w
SD
OO
Słu
pia
ZD
OO
Uhnin
SD
OO
Węg
rzce
ZS
CK
R
Chro
ber
z
LO
DR
Końsk
ow
ola
PD
Pru
sy
SD
OO
Prz
ecła
w
SD
OO
Słu
pia
ZD
OO
Uhnin
SD
OO
Węg
rzce
Wzorzec, dt z ha 289,3 520,2 439,1 438,8 603,6 229,8 600,3 259,4 463,8 360,8 365,1 573,8 206,8 543,3 % % % % % % %
1 Ametyst 153 150 109 133 128 132 129 159 142 101 119 128 117 125 17,9 15,9 15,5 12,6 16,6 20,3 17,7
2 Bogatka 113 109 90 81 88 108 100 112 102 78 68 76 96 91 15,2 12,8 14,6 11,8 15,2 16,0 14,8
3 Cekin 92 84 91 103 92 75 84 95 81 100 113 93 79 88 19,4 17,1 16,9 13,2 18,7 20,2 17,6
4 Finezja 110 107 111 102 111 122 102 113 107 116 111 115 126 102 20,1 18,0 16,1 14,4 18,5 19,2 19,6
5 Folva 96 96 107 94 102 108 101 98 98 111 86 101 110 101 16,9 16,2 17,2 11,3 17,7 19,2 17,2
6 Gawin 98 104 99 89 102 138 91 93 103 95 87 103 136 85 18,7 18,9 18,2 14,5 21,4 20,8 19,8
7 Igor 54 69 92 95 111 63 107 49 66 83 91 109 63 106 15,6 16,3 14,0 11,2 15,3 16,4 15,2
8 Jurata 70 78 100 98 91 106 88 71 72 102 103 92 107 90 18,6 16,5 17,4 13,5 16,0 19,7 18,0
9 Jurek 115 97 122 107 90 111 105 120 104 133 123 92 118 107 17,0 14,2 15,4 10,9 15,9 17,0 16,5
10 Legenda 76 81 80 86 94 45 86 68 83 86 89 95 45 92 20,6 19,2 17,5 14,7 18,0 19,2 18,4
11 Malaga 101 108 95 76 86 82 101 100 103 88 67 82 78 96 16,1 13,2 14,3 12,5 13,2 17,0 15,0
12 Oberon 87 98 91 92 92 74 91 85 99 89 91 90 73 94 19,1 15,4 14,8 11,7 16,1 17,0 16,8
13 Sagitta 99 101 118 91 93 66 99 99 105 114 82 97 66 97 17,9 16,5 15,5 13,3 18,6 18,2 18,3
14 Satina 117 103 103 113 112 161 96 116 109 107 116 113 167 99 17,4 12,3 15,2 12,5 17,1 16,8 16,5
15 Stasia 100 100 99 116 98 86 105 95 99 102 124 99 87 105 18,6 16,3 15,2 13,9 18,0 18,8 17,4
16 Tajfun 128 119 110 108 105 122 104 133 124 118 113 109 124 110 20,7 19,3 18,0 14,5 17,3 20,6 19,8
17 Tetyda 91 95 83 114 106 101 109 94 101 79 119 107 105 113 15,8 14,8 14,0 12,4 17,7 17,9 15,8
Tabela 12
Średnio wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%). Lata zbioru: 2011, 2012, 2013
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok ** - średnia za 2 lata – - bak danych
- 95
-
Lp. Odmiana
Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi %
2011 2012 2013 Średnia
2011-2013 2011 2012 2013
Średnia
2011-2013 2011 2012 2013
Średnia
2011-2013
Wzorzec, dt z ha 446,5 503,3 445,9 465,2 403,9 467,1 396,1 422,4 % % % %
1 Ametyst 113 124 133 123 109 121 127 119 13,1 15,8 16,6 15,2
2 Bartek 109 93 – 101** 111 92 – 102** 13,8 16,6 – 15,2**
3 Bogatka – – 98 98* – – 89 89* – – 14,3 14,3*
4 Bursztyn 86 96 – 91** 88 95 – 92** 13,9 16,5 – 15,2**
5 Cekin 106 101 89 99 112 103 93 103 13,2 15,7 17,6 15,5
6 Dali – 87 – 87* – 84 – 84* – 12,9 – 12,9*
7 Finezja 93 106 109 103 84 106 113 101 12,8 16,2 18,0 15,7
8 Folva – – 101 101* – – 101 101* – – 16,5 16,5*
9 Gawin 95 91 103 96 104 89 100 98 15,6 16,0 18,9 16,8
10 Igor – – 84 84* – – 81 81* – – 14,9 14,9*
11 Jurata – 110 90 100** – 113 91 102** – 13,9 17,1 15,5**
12 Jurek 101 99 107 102 96 101 114 104 12,5 14,0 15,3 13,9
13 Legenda 94 91 78 88 95 92 80 89 14,8 16,4 18,2 16,5
14 Malaga – – 93 93* – - 88 88* – – 14,5 14,5*
15 Oberon – 102 89 96** – 102 89 96** – 14,0 15,8 14,9**
16 Promyk 83 89 – 86** 82 88 – 85** 12,0 14,1 – 13,1**
17 Sagitta – 104 95 100** – 102 94 98** – 14,8 16,9 15,9**
18 Satina 124 112 115 117 110 116 118 115 11,6 13,6 15,4 13,5
19 Stasia 113 88 101 101 104 86 102 97 12,9 14,7 16,9 14,8
20 Tajfun 110 98 114 107 128 101 119 116 14,8 17,4 18,6 16,9
21 Tetyda 102 108 100 103 105 109 103 106 10,9 13,8 15,5 13,4
Liczba doświadczeń 5
8 7 5 8 7 5 8 7
Tabela 13
Odmiany średnio późne i późne ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%) w punktach doświadczalnych. Rok zbioru 2013
- 96
-
Tabela 14
Średnio późne i późne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) oraz zawartość skrobi (%). Lata zbioru: 2011, 2012, 2013
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian * - średnia za 1 rok ** - średnia za 2 lata – - bak danych
Lp. Odmiana
Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi w %
Punkt doświadczalny
PD
Beb
elno
ZS
CK
R
Chro
ber
z
MO
DR
Kar
nio
wic
e
SD
OO
Prz
ecła
w
SD
OO
Słu
pia
ZD
OO
Uhnin
SD
OO
Węg
rzce
PD
Beb
elno
ZS
CK
R
Ch
rober
z
MO
DR
Kar
nio
wic
e
SD
OO
Prz
ecła
w
SD
OO
Słu
pia
ZD
OO
Uhnin
SD
OO
Węg
rzce
PD
Beb
elno
ZS
CK
R
Chro
ber
z
MO
DR
Kar
nio
wic
e
SD
OO
Prz
ecła
w
SD
OO
Słu
pia
ZD
OO
Uhnin
SD
OO
Węg
rzce
Wzorzec, dt z ha 421,5 280,4 213,0 338,6 696,2 233,1 594,5 403,1 254,4 195,8 275,0 686,4 218,3 566,3 % % % % % % %
1 Gustaw 71 77 110 91 91 84 84 72 72 116 100 91 83 85 19,0 21,4 16,3 13,7 18,0 20,6 19,4
2 Jelly 91 116 109 89 98 106 107 89 119 109 90 98 107 107 14,2 16,3 12,8 12,0 17,5 17,8 16,6
3 Mondeo 138 107 81 119 110 110 109 139 108 75 110 111 110 108 16,1 16,4 11,3 13,1 15,9 20,3 17,1
Lp. Odmiana
Plon ogólny Plon handlowy Zawartość skrobi
2011 2012 2013 Średnia
2011-2013 2011 2012 2013
Średnia
2011-2013 2011 2012 2013
Średnia
2011-2013
Wzorzec, dt z ha 400,0 448,7 396,8 415,2 358,8 418,5 371,3 382,9 % % % %
1
Gustaw 101 91 87 93 104 92 88 95 14,5 17,1 18,3 16,6
2 Jelly 82 96 102 93 86 98 103 96 11,9 14,5 15,3 13,9
3 Mondeo – – 111 111 – – 109 109 – – 15,7 15,7
4 Syrena 95 114 – 104 97 114 – 106 12,4 15,7 – 14,1
5 Zagłoba 115 111 – 113 121 112 – 116 10,0 11,7 – 10,8
6 Zenia 112 88 – 100 111 85 – 98 10,6 14,8 – 12,7
Liczba doświadczeń: 6 7 7 6 7 7 6 7 7
Tabela 15
Charakterystyka użytkowa jadalnych odmian ziemniaka wg COBORU
Typ konsumpcyjny: AB - sałatkowy, B - ogólnoużytkowy, BC - lekko mączysty, C - mączysty
Kształt bulw: o - okrągły, oow - okrągłoowalny, ow - owalny, pow - podłużnoowalny
Głębokość oczek (skala 9°): -1° - bardzo głębokie, 9° - bardzo płytkie
Smak (skala 9°): 1° - zły, 9° - wybitnie dobry
Barwa skórki: ż - żółta, róż. - różowa, jbż - jasnobeżowa, cz. - czerwona
Barwa miąższu: b - biały, kr - kremowy, jż - jasnożółty, ż - żółty
- 97 -
Lp. Odmiana Kształt
bulw
Głębokość
oczek Barwa
skórki
Barwa
miąższu
Smak Typ
konsump-
cyjny
Przydatność
do przetwórstwa
(skala 9°) (skala 9°) frytki chipsy
Odmiany bardzo wczesne
1 Arielle ow 7 ż jż 7,5 B 2 Denar oow 7 ż jż 7 AB
3 Impala ow 7,5 ż jż 7 AB
4 Ingrid oow 7,5 ż jż 7 B
5 Justa oow 7 ż ż 7 B-BC +
6 Lord oow 7 ż jż 7 AB
7 Miłek oow 6,5 ż jż 6,5 BC
8 Viviana oow 7 ż jż 7 AB
Odmiany wczesne
1 Altesse ow 7,5 jbż ż 7 AB 2 Aruba ow 7,5 ż kr 6,5 B
3 Bellarosa oow 7 cz ż 7 B
4 Carrera oow 7,5 ż jż 7 B
5 Cyprian oow 7 ż jż 7 B
6 Gwiazda oow 7 ż jż-ż 7 B
7 Michalina oow 6,5 ż jż 6,5 B
8 Oman ow 7,5 ż jz 7,5 B
9 Owacja oow 7 ż jż 7 B-BC
10 Vineta oow 7 ż ż 7 AB
Odmiany średnio wczesne
1 Ametyst oow 7 jbż kr 6 BC 2 Bartek ow 7 ż jż 7 B
3 Bogatka ow 8 ż jż 6,8 B
4 Bursztyn ow 7,5 jbż b 6,5 BC-C
5 Cekin oow 7 ż jż 7 BC-C
6 Dali ow 8 ż jż 7 AB-B
7 Finezja oow 7 ż jż 6,5 BC +
8 Folva oow 7,5 ż ż 7 B
9 Gawin oow 6,5 ż jż 6,5 B-BC +
10 Igor o 7,3 ż ż 6,4 AB-BC
11 Jurata oow/ow 7,5 ż kr 6,5 B-BC +
12 Jurek oow 6,8 ż ż 7,2 B-BC
13 Jutrzenka oow 7 jbż jż 7 BC
14 Legenda oow 7,5 jbż jż 6,5 BC-C +
15 Malaga ow 7,5 ż jż 6,4 B-BC
16 Oberon ow 6,8 cz jż 7 AB
17 Promyk oow 7 ż ż 7 B-BC
18 Roxana ow 7,5 ż ż 6,5 B
19 Sagitta ow 7,5 ż jż 7 B
20 Satina oow 7,5 ż ż 7,5 B
21 Stasia oow 7 ż ż 6,5 B
22 Tajfun ow 7 ż ż 7 B-BC
23 Tetyda oow 7,5 ż jż 7,5 B-BC
Odmiany średnio późne i późne
1 Gustaw oow 6,5 ż kr 6 BC 2 Jelly ow 7,5 ż ż 7,5 B
3 Mondeo oow 7 ż kr 6,7 B-BC
4 Syrena ow 7 ż ż 7 B
5 Zagłoba oow 6,5 ż ż 7 B
6 Zenia oow 7,5 ż ż 6,5 AB-B
Tabela 16
Ziemniak jadalny - odporność na podstawowe choroby wg. COBORU
Odporność na choroby w skali 9°: 9 - bardzo odporna; 1 - bardzo podatna; * - brak danych
- 98 -
Lp. Odmiana
Wirusy Zaraza
ziemniaka - liście
Czarna
nóżka
Parch
zwykły Y Liściozwój M
(skala 9°)
Odmiany bardzo wczesne
1
Arie
lle
3-4 5-6 * 2 * 7,6 2 Denar 7 7 4-5 3 5 7,7
3 Impala 4 6 2 2 6 7,9
4 Ingrid 3-4 5-6 * 2 * 7,1
5 Justa 5-6 5-6 * 3 * 7,7
6 Lord 7 7 4 3 6 7,7
7 Miłek 7 5-6 * 2 * 8,3
8 Viviana 5-6 5-6 * 2 * 7,5
Odmiany wczesne
1 Altesse 3-4 3-4 * 3 * 7,3 2 Aruba 8 5-6 * 4 * 8,1
3 Bellarosa 5-6 8 * 2 * 8,1
4 Carrera 3-4 3,4 * 3 * *
5 Cyprian 5-6 5-6 * 5 * 7,6
6 Gwiazda 7 7 * 3 * 8,1
7 Michalina 7 3-4 * 3 * 7,6
8 Oman 5-6 5-6 * 3 * 7,9
9 Owacja 9 7 * 4 * 8,0
10 Vineta 7 8 4 2 6 8,1
Odmiany średnio wczesne
1 Ametyst 9 5-6 * 6 * 7,8 2 Bartek 8 8 3 5 7,5 7,5
3 Bogatka 8 5-6 * 3,5 * *
4 Bursztyn 9 3-4 * 5 * 7,9
5 Cekin 5 5-6 3 4 7 7,8
6 Dali 5-6 5-6 * 3 * *
7 Finezja 9 7 * 4,5 * 7,8
8 Folva 4-5 5-6 3 3,5 * *
9 Gawin 7 7 * 3 * 7,8
10 Igor 8 3-4 * 5 * 7,6
11 Jurata 8 5-6 * 3 * 8,0
12 Jurek 8 5-6 * 4,5 * 7,8
13 Jutrzenka 8 5-6 * 2 * 7,9
14 Legenda 9 5-6 8 5 * 7,8
15 Malaga 8 7 * 3,5 * *
16 Oberon 8 5-6 * 3,5 * 8,2
17 Promyk 8 5-6 * 3 * 8,1
18 Roxana 7 5-6 * 4 * 8,0
19 Sagitta 8 3-4 * 4 * 7,9
20 Satina 5 7 4 3 6 8,2
21 Stasia 8 7 * 4 * 8,3
22 Tajfun 7 7 2-3 5 7 7,9
23 Tetyda 8 5-6 * 5 * 8,3
Odmiany średnio późne i późne
1 Gustaw 9 7 8 5 * 8,1 2 Jelly 5 5 * 5 * 7,9
3 Mondeo 3-4 3-4 * 4 * *
4 Syrena 8 5 3 5 5,5 7,6
5 Zagłoba 5-6 5-6 * 5 * 7,5
6 Zenia 9 3-4 * 4 * 7,7
Tabela 17
Ziemniak - odmiany skrobiowe. Zawartość i plon skrobi (Uhnin). Rok zbioru 2011, 2012, 2013
Wzorzec - średnia z wszystkich badanych odmian
* - średnia za 1 rok ** - średnia za 2 lata
– - bak danych
- 99 -
Lp. Odmiana
Plon skrobi
dt/ha
Zawartość skrobi
(%)
2011 2012 2013
Średnia
2011-
2013
2011 2012 2013
Średnia
2011-
2013
odmiany średnio wczesne
1 Adam 51,9 56,0 – 54,0** 19,0 20,0 – 19,5**
2 Glada 78,0 61,2 37,7 59,0 20,5 20,1 22,7 21,1
3 Harpun – – 35,6 35,6* – – 23,1 23,1*
4 Jubilat 92,2 66,0 – 79,1** 20,5 21,1 – 20,8**
5 Pasat 106,9 69,1 60,8 78,9 21,4 19,5 23,2 21,4
6 Zuzanna 99,1 66,7 61,2 75,7 21,2 19,5 23,7 21,5
odmiany średnio późne i późne
1 Bosman 85,0 73,5 – 79,3** 19,4 17,2 – 18,3**
2 Danuta – 62,7 – 62,7* – 18,8 – 18,8*
3 Hinga 92,9 70,4 45,0 69,4 24,9 21,0 24,2 23,4
4 Inwestor 98,8 64,3 70,0 77,7 23,1 20,0 24,2 22,4
5 Jasia 116,1 – – 116,1* 22,8 – – 22,8*
6 Kuras 134,0 74,1 82,0 96,7 23,0 18,9 22,0 21,3
7 Pasja
Pomorska – – 62,7 62,7* – – 24,5 24,5*
8 Pokusa 96,3 85,6 61,3 81,1 19,6 18,5 21,0 19,7
9 Rudawa 73,9 – – 73,9* 24,4 – – 24,4*
10 Skawa 104,4 – – 104,4* 27,1 – – 27,1*
11 Sonda 102,7 – – 102,7* 22,8 – – 22,8*
12 Ślęza 101,1 – – 101,1* 25,4 – – 25,4*
Liczba
doświadczeń 1 1 1 1 1 1
Tabela 18
Ziemniak skrobiowy - odporność na podstawowe choroby wg COBORU
Odporność na choroby w skali 9°
9 - bardzo odporna (skrajnie odporna), 1 - bardzo podatna
* - brak danych
- 100 -
Lp. Odmiana
Wirusy Zaraza
ziemniaka
liście
Czarna
nóżka
Parch
zwykły Y Liściozwój M
(skala 9°)
odmiany średnio wczesne
1 Adam 3-4 5-6 * 3 * 7,9
2 Glada 7 5-6 3 5 7 8,0
3 Harpun 7 7 5 4 5 *
4 Jubilat 7 5-6 * 5 * 8,2
5 Pasat 9 5 4 5 6,5 7,7
6 Zuzanna 9 5-6 * 3 * 8,4
odmiany średnio późne i późne
1 Bosman 7 7 * 7 * 8,0
2 Danuta 8 5-6 * 5 * 8,0
3 Hinga 9 5-6 2 7 5 8,1
4 Inwestor 7 5-6 * 7 * 8,3
5 Jasia 9 7 4 7 4 8,0
6 Kuras 9 3-4 * 8 * 7,8
7 Pasja Pomorska 8 7 2 5 5 8,2
8 Pokusa 7 5-6 * 4 * 7,5
9 Rudawa 9 6-7 3-4 6 5,5 8,3
10 Skawa 9 7 3 6 4 8,5
11 Sonda 9 4 2 7 5,5 7,5
12 Ślęza 9 5 4 8 5,5 8,3
Wyniki badań
W grupie odmian bardzo wczesnych praktycznie wszystkie zarejestrowane odmiany ziemniaka były w typie
konsumpcyjnym B, AB do BC. Odznaczały się przy tym bardzo wczesną tuberyzacją, wysoką plennością (już po 60
dniach od daty sadzenia) oraz dobrymi walorami konsumpcyjnymi (smak 6,5 - 7°, w skali 9°) (tab. 15). W 2013 roku,
w pierwszym terminie zbioru (po 40 dniach od wschodów), największy plon bulw zgromadziła odmiana Arielle
- (w pięciu punktach badawczych), Viviana (w 2 miejscowościach) i Miłek (w jednej miejscowości) (tab. 7).
W trzyletnim cyklu badań, w pierwszym terminie zbioru, najwyżej plonowały odmiany: Lord i Viviana, a tylko
nieznacznie niżej - Denar i Miłek (tab. 8). W zbiorze bulw po dojrzeniu w 2013 roku najwyżej plonowały Lord,
Ariele i Miłek (tab. 7). Jednocześnie odmiany Lord i Denar okazały się najplenniejsze w całym, trzyletnim cyklu
badań (tab. 8).
W grupie odmian wczesnych, w Krajowym Rejestrze, znajduje się 27 odmian. Odmiany te - charakteryzowały
się dobrymi właściwościami smakowymi (smak 6,5-7,5°, w skali 9°) oraz wysokim potencjałem plonotwórczym.
Przeciętne plony bulw, tych odmian, w 2013 roku w pełnej dojrzałości (około 110 dni wegetacji), wynosiły około
455 dt/ha. W większości punktów doświadczalnych najwyższe plony uzyskała odmiana Owacja (w 6 miejscowo-
ściach), odmiany: Bellarosa, Gwiazda, Michalina i Vineta odznaczały się najwyższym plonem bulw w pojedynczych
miejscowościach (tab. 9). Odmiany; Owacja, Michalina i Vineta potwierdziły swój wysoki potencjał plonotwórczy
w trzyletnim cyklu badań, uzyskując najwyższy plon ogólny i handlowy bulw (tab. 10).
Grupa odmian średnio wczesnych jest najliczniej reprezentowana w Krajowym Rejestrze i liczy 55 odmian, w tym 11
skrobiowych. W większości są to odmiany jadalne, o ugruntowanej pozycji na rynku konsumpcyjnym (tab. 11 i 15).
Najplenniejszymi odmianami jadalnymi w 2013 roku okazały się: Ametyst (w 5 miejscowościach), Satina
(w 1 miejscowości) i Jurek (w jednej miejscowości) (tab. 11). W trzyletnim cyklu badań najwyższym plonem
ogólnym charakteryzowały się: Ametyst (123 % wzorca), Satina (117 % wzorca) i Tajfun (107 % wzorca), odmiany
te odznaczały się również najwyższym plonem handlowym (tab. 12). Wszystkie te odmiany cechowały się
jednocześnie wysoką wiernością plonowania.
Z odmian skrobiowych, tej grupy wczesności, godnymi polecenia są również odmiany: Pasat i Zuzanna (tab. 17).
W grupie odmian średnio późnych i późnych znajdują się odmiany konsumpcyjne i skrobiowe (tab. 13-17).
Z odmian jadalnych najwyższym plonem ogólnym i handlowym bulw, w warunkach; Bebelna, Przecławia, Słupi,
Uhnin i Węgrzc, charakteryzowała się odmiana Mondeo. W warunkach Chrobrza odmiana Jelly, oraz Karniowic
najwyżej plonowała odmiana Gustaw (tab. 13). Najplenniejszymi odmianami jadalnymi, zarówno w plonie głównym,
jak i handlowym w trzyletnim cyklu badań, okazały się: Gustaw i Jelly (tab. 14).
W tabeli 17 przedstawiono odmiany skrobiowe według grup wczesności, zawartości skrobi oraz plonu tego
składnika z hektara. W 2013 roku wykonano dwa doświadczenia z odmianami skrobiowymi - w warunkach Uhnina,
na glebie lekkiej. W grupie odmian średnio wczesnych, najwyższy plon skrobi w 2013 roku uzyskała odmiana
Zuzanna, zaś w trzyletnim cyklu badań - odmiany: Pasat i Zuzanna. Najwyższy plon skrobi z hektara, w grupie
odmian średnio późnych i późnych, w 2013 uzyskały odmiany: Kuras i Inwestor zaś w trzyletnim cyklu badań
najwyżej plonowały odmiany: Kuras i Pokusa (tab. 17). Należy przypuszczać, iż w najbliższych latach dużą
popularnością będą cieszyć się odmiany skrobiowe z grupy wczesnych i średnio wczesnych. Podyktowane jest to
polityką przetwórni ziemniaka, które chcą uniknąć strat w okresie późnojesiennym i dążą do wcześniejszego przerobu
surowca.
W tabeli 18 zamieszczono odporność odmian skrobiowych na główne choroby wirusowe, grzybowe
i bakteryjne, zaś w tabelach 15 i 16 - charakterystykę morfologiczną, właściwości konsumpcyjne oraz odporność na
choroby, jadalnych odmian ziemniaka. Charakterystykę użytkową tych odmian przygotowano na podstawie syntezy
wyników odmianowych, przeprowadzonych przez COBORU. W niniejszej publikacji skoncentrowano się na
przedstawieniu wartości użytkowej odmian, w ujęciu tabelarycznym, tak, aby potencjalny użytkownik odmian mógł
samodzielnie wyciągnąć stosowne wnioski.
Rolnik decydując się na uprawę konkretnej odmiany, oprócz wysokości plonu bulw, czy też plonu skrobi
z hektara, powinien brać pod uwagę odporność odmian na choroby (tab. 16 i 18), co wiąże się z częstotliwością
wymiany materiału sadzeniakowego, poziomem ochrony przed chorobami grzybowymi i bakteryjnymi oraz
nakładami finansowymi na jeden hektar plantacji ziemniaka.
Wnioski:
1. Uzyskane w warunkach południowo-wschodniej części Polski wysokie, rzeczywiste plony ziemniaka świadczą
o dużych możliwościach potencjalnego plonowania zarejestrowanych odmian ziemniaka, efektywnie wykorzy-
stujących postęp biologiczny w rolnictwie.
2. Wysoki efekt plonotwórczy można uzyskać stosując właściwy dobór odmian o wysokiej wartości gospodarczej,
a także dzięki systematycznej wymianie sadzeniaków ziemniaka oraz poprawnej agrotechnice.
3. Trzyletnie wyniki badań pozwolą rolnikom na trafny wybór najwartościowszych odmian do uprawy,
dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania, w tej części kraju.
- 101 -
4. Wyniki badań odmianowych ziemniaka, uzyskane w Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian w Ciciborze,
Słupi, Węgrzcach, Uhninie oraz innych punktach doświadczalnych, zlokalizowanych na terenie województw:
lubelskiego, podkarpackiego, małopolskiego i świętokrzyskiego, ze względu na zróżnicowane warunki glebowe
i meteorologiczne, nie są reprezentatywne dla całego regionu południowo-wschodniej Polski, ale są miarodajne
przy tworzeniu tzw. „Listy odmian zalecanych do uprawy” na obszarze tych województw.
Charakterystyka odmian
ziemniaka znajdujących się na LOZ w woj. małopolskim
Charakterystyka opracowana przez COBORU w oparciu o wieloletnie wyniki doświadczeń przeprowadzonych
na terenie całego kraju.
Odmiany bardzo wczesne
DENAR (rok wpisania do KR - 1999; rok włączenia do LOZ - 2008) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego o dobrym smaku.
Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o płytkich oczkach i jasnożółtym
miąższu. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Przydatna do uprawy na wczesny
zbiór. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusy, podatna na porażenie zarazą ziemniaka.
Zalecana do uprawy w całym kraju. LORD (rok wpisania do KR - 1999; rok włączenia do LOZ - 2008) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego o dobrym smaku.
Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o płytkich oczkach i jasnożółtym
miąższu. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Przydatna do uprawy na wczesny
zbiór. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusy, podatna na porażenie zarazą ziemniaka.
Zalecana do uprawy w całym kraju.
MILEK (rok wpisania do KR - 2006; rok włączenia do LOZ - 2009) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego, polecana
głównie do bezpośredniego spożycia. Charakteryzuje się bulwami dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi, o dość
płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie ogólnym
frakcji handlowej (głównie w najwcześniejszym terminie zbioru - 40 dni po wschodach). Odmiana zalecana do
uprawy na wczesny zbiór. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusa Y, średnio odporna na
wirusa liściozwoju, podatna na porażenie zarazą ziemniaka. Odmiana przydatna do uprawy na terenie całego kraju. VIVIANA (rok wpisania do KR - 2010; rok włączenia do LOZ - 2011) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogólnoużytkowego, o dobrym smaku.
Charakteryzuje się bulwami dużymi, owalnymi, o regularnym kształcie, bardzo płytkich oczkach, żółtej skórce
i jasnożółtym miąższu. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Daje duże plony zarówno
w najwcześniejszym terminie zbioru (40 dni po wschodach), jak i po zakończeniu wegetacji. Przydatna do uprawy na
wczesny zbiór. Odmiana o dużym udziale plonu handlowego w plonie ogólnym. Odporna na mątwika ziemnia-
czanego, średnio odporna na wirusa Y i wirusa liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka.
W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków.
ARIELLE (rok wpisania do KR - 2006; rok włączenia do LOZ - 2014) Odmiana bardzo wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym i dobrym smaku. Bulwy bardzo duże do
dużych, owalne, o regularnym kształcie, płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Miąższ zarówno
surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana plenna zarówno w najwcześniejszym terminie zbioru (40 dni po
wschodach), jak i po zakończeniu wegetacji. Charakteryzuje się dużym udziałem plonu handlowego w plonie
ogólnym. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, podatna na wirusa Y, średnio odporna na wirusa
liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej
wymiany sadzeniaków.
Odmiany wczesne
BELLAROSA (rok wpisania do KR - 2006; rok włączenia do LOZ - 2010) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym. Bardzo plenna, o bardzo dużym udziale
frakcji handlowej w plonie ogólnym. Tworzy bulwy bardzo duże, okrągłoowalne, bardzo kształtne, o płytkich
oczkach. Skórka czerwona, miąższ żółty. Miąższ zarówno surowy, jak i po ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana
odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y oraz odporna na wirusa liściozwoju. Bardzo
podatna na zarazę ziemniaka. Odmiana przydatna do uprawy na terenie całego kraju; w rejonach dużego zagrożenia
wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków.
- 102 -
CYPRIAN (rok wpisania do KR - 2007; rok włączenia do LOZ - 2010) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym. Bulwy bardzo duże do dużych, okrągło-
owalne, o dość płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Plenność dobra do bardzo dobrej, udział frakcji
handlowej w plonie ogólnym - duży. Odporna na mątwika ziemniaczanego; średnio odporna na wirusy Y i liścio-
zwoju oraz na zarazę ziemniaka. Zalecana do uprawy na terenie całego kraju, w rejonach dużego zagrożenia wirusami
wymaga częstej wymiany sadzeniaków.
OWACJA (rok wpisania do KR - 2006; rok włączenia do LOZ - 2008) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego. Charakteryzuje się
bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, o płytkich oczkach, żółtej skórce i jasnożółtym miąższu, który po
ugotowaniu nie ciemnieje. Odmiana bardzo plenna, o dużym udziale w plonie ogólnym frakcji handlowej. Odmiana
odporna na mątwika ziemniaczanego, odporna na wirusa Y oraz liściozwoju; dość podatna na porażenie zarazą
ziemniaka. Zalecana do uprawy na terenie całego kraju.
VINETA (rok wpisania do KR - 1999; rok włączenia do LOZ - 2008) Odmiana wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym o dobrym smaku. Charakteryzuje się bulwami
dużymi, okrągłoowalnymi, bardzo kształtnymi o bardzo płytkich oczkach, żółtej skórce i żółtym miąższu. Odmiana
dość plenna, o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, średnio
odporna na wirusa Y i liściozwoju, bardzo podatna na porażenie zarazą ziemniaka.
Odmiany średnio wczesne
CEKIN (rok wpisania do KR - 2004; rok włączenia do LZO - 2013) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym mączystym, rzadziej ogólnoużytkowym o dobrym
smaku. Charakteryzuje się bulwami dużymi, okrągłoowalnymi, kształtnymi o płytkich oczkach i jasnożółtym
miąższu. Odmiana plenna o bardzo dużym udziale frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego,
dość podatna na wirusy, oraz na porażenie zarazą ziemniaka. W rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga
częstej wymiany sadzeniaków.
SATINA (rok wpisania do KR - 2000; rok włączenia do LOZ - 2008) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym o bardzo dobrym smaku.
Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, okrągłoowalnymi, bardzo kształtnymi o płytkich oczkach i żółtym
miąższu Odmiana bardzo plenna o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika
ziemniaczanego, średnio odporna na wirusa Y, odporna na wirusa liściozwoju, podatna na porażenie przez zarazę
ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju, w rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany
sadzeniaków.
STASIA (rok wpisania do KR - 2010; rok włączenia do LOZ - 2013) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym o dobrym smaku. Charakteryzuje się
bulwami bardzo dużymi, okrągłymi do okrągłoowalnych, kształtnymi o płytkich oczkach, żółtej skórce i żółtym
miąższu. Odmiana bardzo plenna o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika
ziemniaczanego, bardzo odporna na wirusa Y, odporna na wirusa liściozwoju, dość podatna na porażenie przez zarazę
ziemniaka.
TAJFUN (rok wpisania do KR - 2004; rok włączenia do LOZ - 2009) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego o dobrym
smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, owalnymi, kształtnymi o płytkich oczkach i jasnożółtym
miąższu. Odmiana bardzo plenna o dużym udziale frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego,
bardzo odporna na wirusy, średnio odporna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do uprawy w całym kraju,
a zwłaszcza do uprawy w rejonach o dużym zagrożeniu wirusami
TETYDA (rok wpisania do KR - 2008; rok włączenia do LOZ - 2012) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego, o dobrym
smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, o regularnym, okrągłoowalnym kształcie i płytkich oczkach.
Odmiana o żółtej skórce i jasnożółtym miąższu. Bardzo plenna, o bardzo dużym udziale frakcji handlowej w plonie.
Zawartość skrobi ok. 12%. Odporna na mątwika ziemniaczanego. Obok zdolności plonotwórczych cechuje się
również wysoką odpornością na wirus Y. Średnio odporna na wirus liściozwoju oraz porażenie zarazą ziemniaka.
Zalecana do uprawy w całym kraju.
JUREK (rok wpisania do KR - 2012; rok włączenia do LOZ - 2014) Odmiana średnio wczesna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego, o dobrym
smaku. Charakteryzuje się bulwami bardzo dużymi, o dość regularnym, okrągłoowalnym kształcie, płytkich oczkach,
żółtej skórce i żółtym miąższu. Odmiana plenna, o dużym udziale frakcji handlowej w plonie ogólnym. Odporna na
mątwika ziemniaczanego. Odporność na wirusa Y duża do bardzo dużej, liściozwoju średnia do dużej, na zarazę
ziemniaka średnia.
- 103 -
Odmiany średnio późne
JELLY (rok wpisania do KR - 2005; rok włączenia do LOZ - 2009) Odmiana średnio późna, jadalna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym o dobrym smaku. Charakteryzuje się
bulwami bardzo dużymi, owalnymi, kształtnymi o płytkich oczkach, żółtej skórce i żółtym miąższu. Odmiana bardzo
plenna o dużym udziale w plonie frakcji handlowej. Odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego, bardzo odporna
na wirusa Y i średnio odporna na wirusa liściozwoju, średnio odporna na porażenie zarazą ziemniaka. Zalecana do
uprawy w całym kraju, w rejonach dużego zagrożenia wirusami wymaga częstej wymiany sadzeniaków.
Oprócz odmian, których charakterystyki przedstawiono powyżej, w Krajowym Rejestrze na rok 2014 znajdują się:
Bardzo wczesne: (jadalne) - Berber, Courlan, Flaming, Fresco, Impala, Ingrid, Irys, Justa,
Krasa, Molli,
Wczesne: (jadalne) - Altesse, Amora, Annabelle, Aruba, Augusta, Bila, Carrera,
Etola, Ewelina, Gracja, Gwiazda, Hubal, Ignacy, Innovator,
Karlena, Lady Claire, Lady Florina, Latona, Michalina, Nora,
Oman, Rosalind, Veronie.
(skrobiowe) - Cedron, Tucan.
Średnio wczesne: (jadalne - Agnes, Almera, Ametyst, Andromeda, Asterix, Bartek, Benek,
Bogatka, Bondeville, Bursztyn, Courage, Dali, Ditta, Etiuda,
Finezja, Folva, Gawin, Honorata, Ibis, Igor, Irga, Jurata,
Jutrzenka, Lawinia, Laskara, Legenda, Malaga, Marlen,
Meridian, Oberon, Orchestra, Pirol, Promyk, Raja, Ramos,
Roxana, Sagitta, Sante, Victoria, VR 808.
(skrobiowe) - Adam, Albatros, Boryna, Glada, Harpun, Jubilat, Kaszub,
Kuba, Pasat, Rumpel, Zuzanna.
Średnio późne: (jadalne) - Bryza, Cecile, Eurostar, Fianna, Gustaw, Mondeo, Roko, Syrena,
Zenia.
(skrobiowe) - Bosman, Danuta, Ikar, Pasja Pomorska. Późne: (jadalne) - Medea, Zagłoba.
(skrobiowe) - Bzura, Gandawa, Hinga, Inwestor, Jasia, Kuras, Pokusa,
Rudawa, Sekwana, Skawa, Sonda, Ślęza,
Aktualne szczegółowe charakterystyki wszystkich odmian wpisanych do Krajowego Rejestru Odmian
(przedstawione w formie tabelarycznej), znajdują się w „Liście Opisowej Odmian” wydawanej corocznie przez
COBORU.
- 104 -
Doświadczenia prowadzone w systemie ekologicznym
Rolnictwo ekologiczne, otrzymało wyraźny priorytet w finansowaniu Wspólnej Polityki Rolnej Unii
Europejskiej na lata 2014-2020, co jest poważnym wyzwaniem dla instytucji naukowych oraz organów
decyzyjnych do podjęcia działań w kierunku nie tylko upowszechniania, popularyzacji, ale konkretnego
wdrażania i pomocy drobnym gospodarstwom rolnym Małopolski. W roku 2013 wychodząc naprzeciw
potrzebom specyficznego rolnictwa małopolskiego i zwiększającej się systematycznie liczby gospodarstw
ekologicznych, na wniosek Zespołu Wojewódzkiego Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego
i Rolniczego, Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach rozpoczęła prowadzenie doświadczeń
w systemie ekologicznym. Wyodrębniono działkę o powierzchni 1,80 ha i zgłoszono podjęcie działalności
ekologicznej w Biurze Certyfikacyjnym COBICO.
W roku 2013 zrealizowano w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Węgrzcach 7 doświadczeń,
w których badano 74 odmiany.
Doświadczenia ekologiczne 2013
Otrzymane po pierwszym roku badań wyniki nie mogą być miarodajne i należy traktować je jako
orientacyjne, również ze względu na dwuletni okres przejściowy, w czasie którego następuje przestawianie
sposobu gospodarowania z konwencjonalnego na ekologiczny. Ustalając dobór odmian do doświadczeń
ekologicznych kierowano się przede wszystkim odpornością odmian na choroby, potencjałem plonowania
i niektórymi cechami morfologicznymi. Kontynuacja tych badań w latach następnych da pełniejszą
odpowiedź, które z badanych odmian sprawdzą się w tego typu uprawie i pozwoli wskazać odmiany
najbardziej przydatne do uprawy w gospodarstwach ekologicznych.
- 105 -
L.p. Gatunek Lokalizacja Liczba
doświadczeń
Liczba
badanych
odmian
1 Ziemniak SDOO Węgrzce 1 6
2 Pszenica jara SDOO Węgrzce 1 14
3 Mieszanki zbożowo-
strączkowe (Pszenica + groch) SDOO Węgrzce 1 2 + 3
4 Mieszanki zbożowo-
strączkowe (Owies + groch) SDOO Węgrzce 1 3 + 3
5 Jęczmień jary SDOO Węgrzce 1 18
6 Owies SDOO Węgrzce 1 10
7 Warzywa okopowe SDOO Węgrzce 1 15
Razem 7 74
Lista odmian zalecanych na obszarze województwa małopolskiego
na sezon 2013 / 2014
E - odmiany elitarne, A - odmiany jakościowe, B - odmiany chlebowe, C - odmiany (w tym paszowe),
n - ziarno nieoplewione g - odmiana górska, o - odmiana oścista, k - odmiana krótkosłoma,
Ostatnie zmiany w LOZ nastąpiły w dniu 04. 02. 2014 r. decyzją dyrektora Stacji Koordynującej PDOiR w woj.
małopolskim, mgr inż. Jolanty Madejskiej po uprzednim zapoznaniu się z opinią Zespołu Wojewódzkiego PDOiR.
- 106 -
L.p. Gatunek/odmiana
Okres badań
w PDO
(od roku)
Rok
włączenia do
LOZ
L.p. Gatunek/odmiana
Okres badań
w PDO
(od roku)
Rok
włączenia do
LOZ
Pszenica ozima Pszenica jara
Grupa A Grupa E
1. Tonacja 2001 2004 1. Bombona 2005 2007
2. Legenda 2005 2009 Grupa A
3. Natula 2009 2011 2. Tybalt 2005 2007
4. Ostroga 2008 2011 3. Parabola 2006 2008
5. Bamberka 2009 2012 4. Hewilla 2006 2009
6. Skagen 2009 2012 5. Łagwa 2009 2011
7. Arkadia 2011 2013 6. Ostka Smolicka o 2010 2012
8. Sailor 2011 2013 7. Arabella 2011 2013
9. Patras (rek. wst.) 2012 2014 8. Izera 2012 2013
Grupa B 9. Struna (rek. wst.) 2013 2014
10. Mulan 2008 2011 Jęczmień jary
11. Jantarka 2010 2013 1. Atico 2009 2011
12. KWS Ozon 2010 2014 2. Iron 2011 2012
13. Platin (rek. wst.). 2012 2014 3. KWS Olof 2010 2012
Pszenżyto ozime 4. Suweren 2010 2012
Odmiany tradycyjne 5. Kucyk 2012 2013
1. Algoso 2007 2013 6 Raskud 2012 2013
2. Borowik 2011 2013 7 Basic 2011 2014
3. Fredro 2010 2014 8 Ella 2012 2014
4. Subito (rek. wst.) 2012 2014 9 Oberek (rek. wst.) 2013 2014
5. Agostino k 2011 2013 Owies
6. Atletico k 2009 2014 1. Krezus 2005 2007
Żyto ozime 2. Bingo 2009 2011
1. Dańkowskie Diam. 2005 2014 3. Scorpion 2008 2011
2. Daran 2005 2014 4. Zuch 2008 2011
3. Stanko 2007 2014 5. Siwek n 2010 2011
4. Armand 2011 2014 6. Nagus n 2011 2013
5. Brasetto F1 2009 2014 7. Arden 2010 2012
6. Palazzo F1 2009 2014 8. Celer g 2000 2005
7. SU Stakkato F1 2012 2014
Z i e m n i a k
Odmiany bardzo wczesne Odmiany średnio wczesne
1. Denar 1999 2008 1. Satina 2000 2008
2. Lord 1999 2008 2. Tajfun 2004 2009
3. Miłek (wcz. zbiór) 2006 2009 3. Tetyda 2008 2012
4. Viviana (wcz. zbiór) 2010 2011 4. Cekin 2004 2013
5. Arielle 2006 2014 5. Stasia 2010 2013
Odmiany wczesne 6. Jurek 2012 2014
1. Owacja 2006 2008 Odmiany średnio późne
2. Vineta 1999 2008 1. Jelly 2005 2009
3. Bellarosa 2006 2010
4. Cyprian 2007 2010
Adresy jednostek prowadzących doświadczenia
PDO w województwie małopolskim
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach
32-086 Węgrzce
tel: (12) 285-88-81; tel/fax: (12) 285-87-81
Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych
Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Węgrzcach
Zakład Doświadczalny w Łopusznej
34-432 Łopuszna
tel: (18) 265-39-35; 265-38-72
Uniwersytet Rolniczy
31-120 Kraków
Al. Mickiewicza 21
Katedra Szczegółowej Uprawy Roślin - SD Prusy
tel: (12) 662-43-82
Małopolska Hodowla Roślin HBP - Kraków
ZHR Polanowice
32-090 Słomniki
tel: (12) 388-16-82
Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin
Zakład Doświadczalny Grodkowice
32-015 Kłaj
tel. (12) 284-10-95
Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach
32-082 Bolechowice
tel: (12) 285-21-14; 285-20-28
(gospodarstwa rolników indywidualnych w Nieczajnej)
Zespół Szkół im W. Witosa
Ul. W. Witosa 10
32-210 Książ Wielki
tel. (41) 383-80-10
Władysław Sysło
Gospodarstwo indywidualne
Kobyle 157
32-700 Nowy Wiśnicz