1

Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

Γ’ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΤΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΩΝ ΟΤΑ

ΟΝΟΜΑ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑΣ: ΠΑΝΤΟΥΒΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΘΩΜΟΠΟΥΛΟΣ

ΑΘΗΝΑ

ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

2

Περίληψη

Η παρούσα διπλωματική εργασία αποτελεί ένα εγχείρημα που στοχεύει στην ανάλυση

και επεξήγηση των οικονομικών λειτουργιών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Πάνω απ’ όλα όμως στοχεύει, μέσα από τη χρήση ερευνητικών εργαλείων, να εντοπίσει

αδυναμίες και παθογένειες και ταυτόχρονα να εξυγιάνει τη λειτουργία τους με την κατάδειξη

τρόπων αντιμετώπισης αυτών των παθογενειών.

Σε αυτό το πλαίσιο αναφοράς, περιλαμβάνεται το θεωρητικό τμήμα με τη αντίστοιχη

παράθεση νομοθεσίας και επεξήγησης των διοικητικών λειτουργιών και το πρακτικό τμήμα

με την ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης μέσα από ερευνητικά εργαλεία και φυσικά την

συνακόλουθη ανάλυσή τους. Ιδιαίτερη σημασία διαδραματίζουν οι δύο συνεντεύξεις καθώς

μέσα από τη συγκριτική ανάλυση της δικαστικής και αιρετής οπτικής, προβάλλεται η

διάσταση που δημιουργεί το έναυσμα για οικονομική και διοικητική παθογένεια.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ελλάδας, οι ΟΤΑ έχουν οικονομική αυτοτέλεια. Η

αυτοτέλεια παίρνει τη μορφή της κατάρτισης ξεχωριστού προϋπολογισμού και απολογισμού

καθώς και της ύπαρξης ιδίας περιουσίας και εσόδων των ΟΤΑ.

Ο έλεγχος των οικονομικών των ΟΤΑ στοχεύει κυρίως στην αποτροπή της παράνομης

εκροής δημοσίου χρήματος. Ο έλεγχος αυτός έχει ως αντικείμενο την τήρηση της σχετικής

νομοθεσίας, καθώς και των γενικών και ειδικών κανόνων που διέπουν τα λογιστικά και τον

προϋπολογισμό. Εν συνεχεία, ο έλεγχος μπορεί να επεκτείνεται και στη λεγόμενη «χρηστή

διαχείριση» και «αποδοτικότητα». Ο έλεγχος αυτός αξιολογεί τη διοίκηση και τη διαχείριση

του ΟΤΑ με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της διαχείρισης

των ΟΤΑ και των υπηρεσιών που παρέχει.

3

Abstract

The present diplomatic work constitutes an undertaking that aims at the analysis and

explanation of the financial functions of the Local Municipality Administrations. However,

above all, it aims, through the use of inquiring tools, at locating weaknesses as well

as pathogeneticities and simultaneously to cleanse their operation, proving the ways of

confronting the above pathogeneticities.

The theoretical part is included in this frame of report, along with the

corresponding apposition of legislation and explanation of the administrative functions and

the practical part, with the analysis of the existing situation through inquiring tools and of

course their consecutive analysis. The two interviews are of particular importance as through

the comparative analysis of both the juridical and elected point of view, present the dimension

that creates the spark for any economic and administrative pathogenicity.

According to the Greek Constitution, the Local Municipality Administrations are

financially independent. Their independence takes the form of a separate budget and

assessment, as well as the existence of their own fortune and income. The checking of the

finances of the Local Municipality Administrations aims mainly at the averting (dissuasion)

of illegal flow of public money.

The object of this checking is the observation of the relative legislation, as well as the

general and specific rules that condition the accountants along with the budget. Further on the

control can extend in the so called "moral administration" and "rentability". The above

checking evaluates the administration and management of the Local Municipality

Administrations, aiming at improving the quality and the effectiveness of management of the

Local Municipality Administration as well as the services they provide.

4

Περιεχόμενα Πίνακας Συντμήσεων και Συντομογραφιών ................................ ................................ 6

Κεφάλαιο 1 ................................ ................................ ................................ ....... 7

Εισαγωγή ................................ ................................ ................................ ................. 7

Κεφάλαιο 2 ................................ ................................ ................................ ..... 10

Ιστορική Αναδρομή ................................ ................................ ................................ . 10

Κεφάλαιο 3 ................................ ................................ ................................ ..... 12

Διοικητικός Έλεγχος .................................................................................. .12

Τακτικοί Έλεγχοι……………………………………………………………….………..12

Έκτακτοι Έλεγχοι…………………………………………………………………..…...14

Κεφάλαιο 4 ................................ ................................ ................................ ..... 16

Δικαστικός έλεγχος ................................ ................................ ............................ ..16

Προληπτικός Έλεγχος…………………………………………………………….…16

Κατασταλτικός Έλεγχος……………………………………..………………………34

Κεφάλαιο 5 ................................ ................................ ................................ ..... 45

Εσωτερικός –Εξωτερικός Έλεγχος ................................ ................................ ....... 45

Εσωτερικός Οικονομικός Έλεγχος……………………………………..………….…...………45

Εξωτερικός Οικονομικός Έλεγχος…………………….……………………..…….…………..46

Κεφάλαιο 6 ................................ ................................ ................................ ..... 47

Η κρατική εποπτεία στους ΟΤΑ ................................ ................................ ............... 47

Κεφάλαιο 7 ................................ ................................ ................................ ..... 50

Άλλες Μορφές Ελέγχου ................................ ................................ ........................... 50

Έλεγχος των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή

Ένωση……………………………………………………………………………………….50

Έλεγχος μισθοδοσίας............................................................... ....................50

Έλεγχος από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης……………………………….….51

Κεφάλαιο 8 ................................ ................................ ................................ ..... 52

Λαϊκός Έλεγχος των ΟΤΑ (Λογοδοσία) ................................ ................................ ...... 52

5

Κεφάλαιο 9 ................................ ................................ ................................ ..... 53

Ο έλεγχος από το ΣΕΕΔΔ και το ΣτΠ ................................ ................................ ... 53

Κεφάλαιο 10 ................................ ................................ ................................ ... 54

Ερευνητικά εργαλεία (Swot analysis και συνεντεύξεις) ................................ ..... 54

Συμπεράσματα ................................ ................................ ............................... 62

Βιβλιογραφία ................................ ................................ ................................ . 64

Παράρτημα ................................ ................................ ................................ ...... 67

6

Πίνακας Συντμήσεων και Συντομογραφιών

ΓΛΚ Γενικό Λογιστήριο του Κράτους

ΔΚΚ Δημοτικός και Κοινοτικός Κώδικας

ΕΤΤΑΑ Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης

Ε.Σ. Ελεγκτικό Συνέδριο

ΙΤΑ Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης

ΚΕΔΚΕ Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων

Ν. Νόμος

ΝΠΔΔ Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου

ΝΠΙΔ Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου

ΟΕΥ Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας

ΟΤΑ Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Π.Δ. Προεδρικό Διάταγμα

Σ. Σύνταγμα

ΣΕΕΔΔ Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης

ΥΔΕ Υπηρεσία Δημοσιονομικού ελέγχου

ΥΠΕΣ Υπουργείο Εσωτερικών

ΦΕΚ Φύλλο Εφημερίδας της Κυβερνήσεως

ΧΕΠ Χρηματικό Ένταλμα Πληρωμής

7

1ο Κεφάλαιο

Εισαγωγή

Ο έλεγχος των οικονομικών πράξεων των ΟΤΑ αποτελεί μία ιδιαίτερα δύσκολη και

επίπονη διαδικασία, καθώς οφείλει να συνδυάσει την νομιμότητα των δημόσιων δαπανών με

την ταχύτητα, την αποτελεσματικότητα αλλά και την αποδοτικότητα των εντελλόμενων

δαπανών. Έχοντας πάντα σαν στόχο την ικανοποίηση του δημόσιου συμφέροντος, ο έλεγχος

των δαπανών των ΟΤΑ συναντά γραφειοκρατικές αγκυλώσεις που δυσχεραίνουν το έργο

τόσο των υπαλλήλων των ΟΤΑ όσο και των Επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Σε αυτό

το πλαίσιο αναφοράς, ο έλεγχος των οικονομικών πράξεων των ΟΤΑ οφείλει να

αφουγκράζεται τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις των τοπικών κοινωνιών και να τις

συνδυάζει με το γράμμα του νόμου.

Σκοπός

Ο σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση όλων των πτυχών ελέγχου που

ασκούνται στους ΟΤΑ, καθώς και η παράθεση των εξελίξεων που έχει επιφέρει τόσο ο νέος

κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων, όσο και η νέα, επικείμενη διοικητική μεταρρύθμιση που

προβλέπει ο «Καλλικράτης».

Στόχος

Οι στόχοι αυτής της εργασίας μπορούν να συνοψισθούν στα ακόλουθα βασικά

σημεία.

Αρχικός στόχος είναι η διατύπωση μαζί με την ταυτόχρονη ανάλυση των ισχυόντων

ελεγκτικών μηχανισμών. Στη συνέχεια ακολουθεί η εξειδίκευση σε κάθε μορφή ελέγχου και

ταυτόχρονα ο προσδιορισμός των υποκειμένων και των αντικειμένων κάθε ελεγκτικού

μηχανισμού.

8

Ο βασικότερος όμως στόχος της παρούσας εργασίας δεν είναι η απλή καταγραφή του

συνόλου των ελεγκτικών μηχανισμών. Αντίθετα, στοχεύει στον προσδιορισμό των

παθογενειών που οδηγούν συχνά σε φαινόμενα κακοδιοίκησης και κακοδιαχείρισης. Πάνω

απ’ όλα όμως, η εργασία αυτή επιδιώκει τη διατύπωση προτάσεων και την εξεύρεση λύσεων

στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Οργανισμοί Τοπικής αυτοδιοίκησης, ώστε να

μπορέσουν να αναβαθμίσουν το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών και ταυτόχρονα να

ενταχθούν στο σύγχρονο αναπτυξιακό «γίγνεσθαι».

Μέσα

Για τη συγγραφή της παρούσας εργασίας χρησιμοποιήθηκαν πηγές από το ισχύον

θεσμικό πλαίσιο, βιβλία, εκθέσεις από το Ινστιτούτο Τοπικής αυτοδιοίκησης και την ΕΤΤΑΑ,

διαδικτυακοί τόποι και προσωπικές συνεντεύξεις με το δήμαρχο Αναβύσσου, δικαστικό του

Ελεγκτικού Συνεδρίου και με μόνιμους υπαλλήλους της τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Μεθοδολογία

Ο έλεγχος των οικονομικών πράξεων των ΟΤΑ είναι ένα αντικείμενο μελέτης

εξαιρετικά δύσκολο, καθώς συνδυάζει παραμέτρους του θεσμικού πλαισίου με παράγοντες

της απτής πραγματικότητας του τοπικού πληθυσμού. Ειδικότερα, προσπαθώντας να

προσεγγιστεί η σύνδεση του αποστασιοποιημένου θεσμικού πλαισίου με τις απαιτήσεις της

τοπικής κοινωνίας έγιναν φανερές οι αποκλίσεις που βασανίζουν την ελληνική

πραγματικότητα. Οι αποκλίσεις αυτές έγιναν ιδιαίτερα φανερές μέσα από τις προσωπικές

συνεντεύξεις σε διαφορετικά επίπεδα διοίκησης. Η συνέντευξη από το δήμαρχο και την

διευθύντρια οικονομικών του Δήμου σε συνδυασμό με τη συνέντευξη από τον δικαστή του

Ελεγκτικού Συνεδρίου, καταδεικνύουν τη διάσταση που υπάρχει ανάμεσα στους αιρετούς,

τους μόνιμους διοικητικούς υπαλλήλους και τη δικαστική εξουσία. Οι διαφορές αυτές

αντικατοπτρίζονται έντονα στις παθογένειες που εμφανίζει ο ελεγκτικός μηχανισμός, τόσο σε

θεσμικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο εφαρμογής. Οι ερωτήσεις που διατυπώθηκαν σε κάθε

συνέντευξη είναι πανομοιότυπες, ώστε να καταστεί εφικτή η εξαγωγή σαφών και

αντικειμενικών συμπερασμάτων.

Για τη διεκπεραίωση αυτής της εργασίας χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ανάλυσης

SWOT, ώστε να συνδυαστούν οι δυσκολίες του εσωτερικού περιβάλλοντος με τις προκλήσεις

του εσωτερικού και να καταλήξει σε ένα ασφαλές συμπέρασμα. Συγκεκριμένα, η ανάλυση

9

των εξωτερικών και εσωτερικών παραμέτρων σε συνδυασμό με τα συμπεράσματα από τις

συνεντεύξεις μπορούν να καταστήσουν αυτή τη εργασία ένα χρήσιμο εργαλείο για όσους

επιθυμούν να μελετήσουν συγκριτικά τον ελεγκτικό μηχανισμό της ελληνικής τοπικής

αυτοδιοίκησης.

Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν με το Πάρεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κ.

Γρηγόριο Βαλλινδρά στις 25/4/2010, το Δήμαρχο Αναβύσσου κ. Γκέραλη Σάββα στις

9/5/2010 και με την διευθύντρια οικονομικών του Δήμου Αναβύσσου κ. Μιχάλαρου

Κωνσταντίνα στις 12/5/2010, χωρίς τη συμβολή των οποίων η εργασία αυτή δεν θα

μπορούσε να καταλήξει σε ουσιώδη και εποικοδομητικά συμπεράσματα.

Υποθέσεις Εργασίας

Οι υποθέσεις εργασίας της παρούσας εργασίες είναι η συγκριτική μελέτη του

ισχύοντος θεσμικού πλαισίου με τους ελεγκτικούς μηχανισμούς της ελληνικής τοπικής

αυτοδιοίκησης και η συσχέτιση των παθογενειών των ελεγκτικών μηχανισμών με τις

κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της τοπικής κοινωνίας. Η πραγματοποίηση της SWOT

ανάλυσης σε συνδυασμό με τις συνεντεύξεις καθιστούν αυτήν την εργασία έναν εύστοχο

συνδυασμό θεωρητικής γνώσης και αντικειμενικής πραγματικότητας.

Διάρθρωση Κεφαλαίων

Η παρούσα εργασία αποτελείται από κεφάλαια. Το πρώτο κεφάλαιο εισάγει τον

αναγνώστη στο αντικείμενο και τους στόχους της εργασίας έχοντας κάνει μια σύντομη

αναδρομή στο παρελθόν του ελέγχου. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύονται τα είδη και οι

μορφές ελέγχου, καθώς επίσης παρουσιάζονται και όλες οι απαραίτητες πληροφορίες και

παράμετροι για κάθε μορφή ελέγχου. Στο τρίτο κεφάλαιο καταγράφεται και αναλύεται η

υφιστάμενη κατάσταση, ιδιαίτερα ενόψει της διοικητικής μεταρρύθμισης του Καλλικράτη, με

τη χρήση των ερευνητικών εργαλείων των συνεντεύξεων και της SWOT ανάλυσης. Στο

τέταρτο κεφάλαιο περιέχονται τα συμπεράσματα της παρούσας εργασίας τονίζοντας ιδιαίτερα

τα σημεία εκείνα που μπορούν να οδηγήσουν τον αναγνώστη σε προσωπικά , αντικειμενικά

αλλά πραγματικά συμπεράσματα.

10

Κεφάλαιο 2

Ιστορική Αναδρομή

Η έννοια του ελέγχου δεν αποτελεί ρηξικέλευθο φαινόμενο. Έχει τις ρίζες του στην

αρχαία Αθήνα, όπου διενεργούνταν τρεις κατηγορίες ελέγχων: ο οικονομικός, ο διοικητικός

και ο δικαστικός.

Ο διοικητικός έλεγχος λάμβανε χώρα στην Εκκλησία του Δήμου, από Δέκα

Βουλευτές, οι οποίοι ενεργούσαν τακτικό διαχειριστικό έλεγχο κατά Πρυτανεία και έκτακτο

έλεγχο μετά από καταγγελία ιδιώτη ή δημόσιας αρχής. Η εκκλησία του δήμου αποτελούσε

επίσημη συνάθροιση των πολιτών, σε καθορισμένο τόπο και ορισμένο χρόνο, για τη λήψη

των τελικών αποφάσεων της πολιτείας. Λειτουργούσε βάση καθορισμένου κανονισμού υπό

την προεδρεία ενός άρχοντα εκλεγόμενου από τις δέκα φυλές. Οι δέκα βουλευτές, εκλέγονταν

με κλήρο από η Βουλή, στην αρχή κάθε Πρυτανείας και αυτό που είναι το βασικό σημείο το

οποίο διαφοροποιούσε τον έλεγχό τους από τον έλεγχο των Λογιστών, ήταν η δυνατότητά

τους να διενεργούν και έλεγχο σκοπιμότητας. Η θητεία των διαχειριστών των δημοσίων

οικονομικών, δεν επιτρεπόταν να υπερβαίνει σε διάρκεια τα πέντε χρόνια.

Μέσα από το θεσμό των δέκα αρχόντων επιτυγχάνονταν ένας εκτεταμένος

δημοσιονομικός έλεγχος. Ειδικότερα, όσοι είχαν πραγματοποιήσει οικονομικές

δραστηριότητες ,αλλά και όσοι αναμιγνύονταν στη διαχείριση των κοινών παρουσίαζαν τους

λογαριασμούς εσόδων και δαπανών ενώπιον των δέκα αρχόντων-λογιστών. Στη συνέχεια οι

δέκα λογιστές επικύρωναν τους λογαριασμούς αυτούς, αφού όμως προέβαιναν σε λεπτομερή

έλεγχο των λογαριασμών με βάση όλα τα συγκεντρωθέντα στοιχεία. Στην περίπτωση που οι

λογιστές διαπίστωναν τη μη ορθή τήρηση των λογαριασμών, συνέτασσαν ένα πόρισμα

ελέγχου, στο οποίο αναφέρονταν επακριβώς οι διαπιστωθείσες παραβάσεις. Χαρακτηριστικά

παραδείγματα τέτοιων παραβάσεων είναι η κατάχρηση και η δωροληψία. Το πόρισμα αυτό

μαζί με την εισήγηση των δέκα λογιστών παραπέμπονταν στο δικαστήριο της Ηλιαίας, στο

οποίο προέδρευαν οι δέκα άρχοντες. Στην περίπτωση καταδίκης, το δικαστήριο της Ηλιαίας

επέβαλλε την ποινή του τιμήματος, που συνίσταντο στην απόδοση προς το Δημόσιο της

καταλογισθείσας ζημιάς στο δεκαπλάσιο.

Η ελεγκτική δραστηριότητα των δέκα αρχόντων που διαχειρίζονταν δημόσιο χρήμα

ασκούσε η Βουλή των Πεντακοσίων. Συγκεκριμένα, δέκα βουλευτές προέβαιναν στο σχετικό

11

έλεγχο της διαχείρισης των αρχόντων και υπέβαλλαν σχετική έκθεση προς τη Βουλή των

Πεντακοσίων.

Αιώνες μετά, κατά τη διάρκεια της σύστασης του ελεύθερου ελληνικού κράτους, ο

Ιωάννης Καποδίστριας προέβη στη συγκρότηση ειδικού οργάνου για τον έλεγχο των

δημόσιων δαπανών. Μέσα από το άρθρο 23 του Ψηφίσματος του 1829 της Δ’

Εθνοσυνέλευσης συστάθηκε το «Λογιστικόν και Ελεγκτικόν Συμβούλιον». Το Συμβούλιο

αυτό αποτελούνταν από 3 μέλη, τα οποία διορίζονταν από την κυβέρνηση και ήταν

ανεξάρτητο Σώμα υπαγόμενο απευθείας στον Κυβερνήτη.

12

Κεφάλαιο 3

Μορφές Ελέγχου

Διοικητικός Έλεγχος

Τακτικοί έλεγχοι

Έχοντας ως βασικό στόχο την τήρηση της νομιμότητας σε όλο το πλαίσιο της

οικονομικής δραστηριότητας των ΟΤΑ καθώς και της γενικότερης σύννομης και ορθής

διαχείρισης του δημόσιου χρήματος, διενεργούνται οικονομικοί-διαχειριστικοί έλεγχοι από

διάφορα όργανα της Διοικήσεως. Οι έλεγχοι αυτοί διακρίνονται σε τακτικούς και έκτακτους.

Η οικονομική διαχείριση των ΟΤΑ ελέγχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Για τη

διευκόλυνση του ελεγκτικού έργου των αρμοδίων οργάνων, οι ΟΤΑ έχουν την υποχρέωση να

υποβάλλουν σε αυτούς ορισμένα στοιχεία. Επιπρόσθετα, οι ΟΤΑ α’ βαθμού έχουν την

υποχρέωση να υποβάλλουν προς έγκριση τον απολογισμό τους. Τέλος, τακτικούς ελέγχους

διενεργεί και η ΥΔΕ του Υπουργείου Οικονομικών.

Οι ΟΤΑ υποχρεούνται να υποβάλλουν ορισμένα στοιχεία σχετικά με την οικονομική

τους κατάσταση σε διάφορους φορείς και ειδικότερα στο δήμαρχο και τη δημαρχιακή

επιτροπή, στο Υπουργείο Εσωτερικών, στο Υπουργείο Οικονομικών και στη Διυπουργική

Επιτροπή Φορέων Γενικής Διακυβέρνησης, η οποία ασκεί εποπτεία επί της οικονομικής

λειτουργίας των ΟΤΑ.

Αρχικά, η υποβολή των απαραίτητων οικονομικών στοιχείων στο Δήμαρχο και τη

Δημαρχιακή Επιτροπή, περιλαμβάνει τη μηνιαία υποβολή λογαριασμών εσόδων και εξόδων

στο Δήμαρχο και τη δημαρχιακή Επιτροπή με σκοπό τον έλεγχό τους από τα εν λόγω όργανα.

Ειδικότερα, στους μηνιαίους αυτούς λογαριασμούς εμφανίζονται τα βεβαιωθέντα έσοδα κατά

είδος, οι πραγματοποιηθείσες εισπράξεις, τα υπόλοιπα προς είσπραξη έσοδα, οι πληρωμές

που εντάλθηκαν και πληρώθηκαν κατά κωδικό εξόδου, τα υπόλοιπα προς πληρωμή έξοδα,

καθώς και το χρηματικό υπόλοιπο του ταμείου τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.

13

Η υποβολή των στοιχείων από τους ΟΤΑ στο ΥΠΕΣ στοχεύει στη δημιουργία βάσης

δεδομένων για το σύνολο της τοπικής αυτοδιοίκησης α’ βαθμού. Οι ΟΤΑ α’ βαθμού

υποβάλλουν στο ΥΠΕΣ στοιχεία για το προσωπικό τους (τακτικό και έκτακτο) και για την

οικονομική τους κατάσταση και διαχείριση, καθώς και παρόμοια στοιχεία για τα ΝΠΔΔ και

τις επιχειρήσεις τους. Το περιεχόμενο των στοιχείων, ο χρόνος και ο τρόπος υποβολής τους,

καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια, καθορίζονται με απόφαση του αρμόδιου

Υπουργού. Με παρόμοια απόφαση και οι δείκτες αξιολόγησης της οικονομικής διαχείρισης

των ΟΤΑ. Η μη παροχή ή η καθυστέρηση παροχής των σχετικών στοιχείων τιμωρείται με την

επιβολή εις βάρος του ΟΤΑ με υπουργική απόφαση προστίμου, το οποίο ανέρχεται σε

ποσοστό από πέντε τοις εκατό (5%) έως δεκαπέντε τοις εκατό (15%) των ΚΑΠ του άρθρου

25 του Ν.1828/1989 αναλόγως της συχνότητας και της βαρύτητας της παράβασης και το

οποίο παρακρατείται κατά την κατανομή των ΚΑΠ του επόμενου έτους. Εξάλλου, η μη

παροχή ή η καθυστέρηση παροχής των σχετικών στοιχείων συνιστά και παράβαση

υπηρεσιακού καθήκοντος, η οποία τιμωρείται πειθαρχικώς και ποινικώς σύμφωνα με τις

κείμενες διατάξεις.

Οι ΟΤΑ α’ βαθμού των οποίων ο προϋπολογισμός υπερβαίνει το ποσό των

πεντακοσίων ογδόντα έξι χιλιάδων και εννιακοσίων σαράντα (586.940) ευρώ, υποβάλλουν

στο Υπουργείο Οικονομικών ορισμένα οικονομικά στοιχεία. Να σημειωθεί ότι υπόχρεοι

υποβολής των στοιχείων αυτών είναι, εκτός από τους ΟΤΑ, των οποίων ο προϋπολογισμός

υπερβαίνει το προαναφερθέν ποσό, τα ΝΠΔΔ, των οποίων ο προϋπολογισμός υπερβαίνει το

ίδιο ποσό, καθώς και οι ΔΕΚΟ και τα ΝΠΔΔ στην περίπτωση που επιχορηγούνται από τον

κρατικό προϋπολογισμό (τακτικό και δημοσίων επενδύσεων), εφόσον η επιχορήγηση

υπερβαίνει τα 300.000 ευρώ., καθώς και στην περίπτωση που δανειοδοτούνται με εγγύηση

του Δημοσίου, εφόσον το ποσό υπερβαίνει τα 300.000 ευρώ σε ετήσια βάση.

Η Διυπουργική Επιτροπή Φορέων Γενικής Διακυβέρνησης, η οποία ασκεί εποπτεία

επί των ΟΤΑ α’ βαθμού και β’ βαθμού. Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων η Επιτροπή

εγκρίνει τα επιχειρησιακά σχέδια και τα στοιχεία που υποβάλλονται από τους ΟΤΑ,

εποπτεύει και παρακολουθεί τα έσοδα και τις δαπάνες τους ορίζει τα θεσμικά, οργανωτικά,

λειτουργικά, διοικητικά και άλλα μέτρα που πρέπει να ληφθούν και το συγκεκριμένο

χρονοδιάγραμμα υλοποίησης τους και παρακολουθεί την πορεία και το βαθμό υλοποίησης

των μέτρων και των στόχων που τίθενται κάθε φορά. Οι ΟΤΑ υποχρεούνται να υποβάλλουν

στην Επιτροπή μέχρι τέλους Σεπτεμβρίου κάθε χρόνου συνοπτικούς πίνακες, όπου

απεικονίζονται οι εκτιμήσεις τους για τη διαμόρφωση των βασικών μεγεθών του

14

προϋπολογισμού τους του επόμενου οικονομικού έτους. Τα μεγέθη αυτά, που συνοδεύονται

από έκθεση τεκμηρίωσης, αξιολογούνται από την Επιτροπή και λαμβάνονται υπόψη για την

κατάρτιση του οριστικού σχεδίου του προϋπολογισμού τους. Ο τύπος των πινάκων εκτίμησης

των βασικών μεγεθών, καθώς και τα στοιχεία που περιέχουν, καθορίζονται με απόφαση της

Διυπουργικής Επιτροπής.

Πέραν των προαναφερόμενων στοιχείων, οι ΟΤΑ υποβάλλουν και τον ετήσιο

απολογισμό τους, τις οικονομικές καταστάσεις και το πιστοποιητικό του ορκωτού ελεγκτή

λογιστή. Επίσης, υποβάλλουν στο ΓΛΚ τα απολογιστικά στοιχεία ανά τρίμηνο, καθώς και τα

στοιχεία απασχόλησης. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των ΟΤΑ προς τις υποχρεώσεις που

θέτει ο νόμος ή προς τις αποφάσεις και τις οδηγίες της Επιτροπής, είναι δυνατή η με

απόφαση της Επιτροπής επιβολή προστίμου έως δεκαπέντε τοις εκατό (15%) των ΚΑΠ του

επόμενου έτους. Ο έλεγχος και η εποπτεία της Επιτροπής που προβλέπεται από τις διατάξεις

του Ν.3697/08 δεν καταργεί ούτε υποκαθιστά φορολογικούς ή άλλους ελέγχους που

διενεργούνται με βάση τις κείμενες διατάξεις.

Η Επιτροπή αποτελείται από τον Υπουργό Οικονομικών, ως πρόεδρος και τους

υπουργούς Εσωτερικών και Εργασίας ως μέλη. Στην επιτροπή δύναται να παρίσταται και ο

αρμόδιος για θέματα του ΓΛΚ Υφυπουργός του Υπουργείου οικονομικών. Οι αποφάσεις της

Επιτροπής λαμβάνονται μετά από εισήγηση του Υπουργού Οικονομικών και του κατά

περίπτωση Υπουργού.

Έκτακτοι Έλεγχοι

Έκτακτοι έλεγχοι των ΟΤΑ διενεργούνται στην περίπτωση που κρίνεται σκόπιμο λόγω

συνδρομής ιδιαίτερης αιτίας, όπως για παράδειγμα κατόπι ορισμένης καταγγελίας. Έκτος από

τους έκτακτους διαχειριστικούς και οικονομικούς ελέγχους που διενεργεί το Ελεγκτικό

Συνέδριο, και οι οποίοι θα εξετασθούν στο πλαίσιο του δικαστικού ελέγχου των ΟΤΑ, δύο

είναι οι κύριοι έκτακτοι έλεγχοι που διενεργούντα από τα όργανα της Διοίκησης, δηλαδή οι

οικονομικοί και διαχειριστικοί έλεγχοι που διενεργούνται από τους Επιθεωρητές του ΥΠΕΣ.

Με το άρθρο 2 του Ν.2343/1995 συστάθηκε στο υπουργείο Οικονομικών υπηρεσία με

τίτλο «Οικονομική Επιθεώρηση» απευθείας υπαγόμενη στον Υπουργό Οικονομικών.

15

Ταυτόχρονα συστάθηκε και ιδιαίτερος κλάδος προσωπικού με τίτλο «Οικονομικοί

Επιθεωρητές». Σε αυτό το σημείο κρίνεται σκόπιμο να διευκρινιστεί ότι με την έναρξη της

λειτουργίας της ενιαίας Οικονομικής Επιθεώρησης καταργήθηκαν οι υφιστάμενες μέχρι τότε

επιθεωρήσεις του Υπουργείου Οικονομικών.

Οι έχοντες την αρμοδιότητα διεξαγωγής της ταμειακής υπηρεσίας των ΟΤΑ μπορούν,

αν συντρέχει ειδική περίπτωση, να διατάζουν έλεγχο της διαχείρισης των ΟΤΑ. Ο έλεγχος

αυτός διενεργείται από επιθεωρητές του ΥΠΕΣ, οι οποίοι έχουν ως προς τον έλεγχο όλες τις

αρμοδιότητες των οικονομικών επιθεωρητών δημοσίων υπολόγων. Να σημειωθεί επίσης, ότι

οι έχοντες την αρμοδιότητα διεξαγωγής της ταμειακής υπηρεσίας των ΟΤΑ οφείλουν να

παρέχουν κάθε πληροφορία που είναι σχετική με την άσκηση των καθηκόντων τους, εφόσον

τους ζητηθεί από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας ή τον Υπουργό Εσωτερικών. Όσον

αφορά τον προϋπολογισμό των ΟΤΑ α ’βαθμού αποστέλλεται στο γενικό γραμματέα της

Περιφέρειας μαζί με τις αποφάσεις των συμβουλίων που αφορούν στην επιβολή φόρων,

τελών, δικαιωμάτων και εισφορών που είναι εγγεγραμμένα σε αυτόν. Σε περίπτωση

διαπίστωσης μη εγγραφής στον προϋπολογισμό υποχρεωτικών δαπανών ή μη επάρκειας των

εσόδων προς κάλυψή τους, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας καλεί το δημοτικό ή

κοινοτικό συμβούλιο να αναμορφώσει του προϋπολογισμό με αναγραφή των υποχρεωτικών

δαπανών και των αναγκαίων πόρων προς κάλυψή τους.

16

Κεφάλαιο 4

Δικαστικός έλεγχος

Προληπτικός Έλεγχος

Ο προληπτικός έλεγχος των δαπανών προβλέπεται στον καταστατικό χάρτη της χώρας

και συγκεκριμένα στο άρθρο 98 παρ.1α, σύμφωνα με το οποίο στην αρμοδιότητα του

Ελεγκτικού Συνεδρίου ανήκει «ο έλεγχος των δαπανών του Κράτους, καθώς και των

Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ή άλλων νομικών προσώπων, που υπάγονται με ειδική

διάταξη νόμου στο καθεστώς αυτό». Αρμόδια όργανα για την άσκηση αυτού του ελέγχου

είναι οι Υπηρεσίες επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου που εδρεύουν στις πρωτεύουσες

νομών ή νομαρχιών του κράτους, που ορίζονται με απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού

Συνεδρίου.

Από τον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου εξαιρούνται οι δαπάνες

πληρωμής κάθε είδους αποδοχών καθώς και των κατ’ αποκοπή εξόδων κίνησης των τακτικών

υπαλλήλων, οι δαπάνες απόδοσης των υπέρ τρίτων ενεργούμενων κρατήσεων, οι περιοδικές

δαπάνες μισθωμάτων ακινήτων και εγκαταστάσεων –πλην εκείνων που καταβάλλονται για

πρώτη φορά-, οι δαπάνες κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και σταθερής

τηλεφωνίας, οι δαπάνες απομαγνητοφώνησης των πρακτικών συνεδριάσεων των δημοτικών

και κοινοτικών συμβουλίων και των δημαρχιακών επιτροπών και τέλος οι δαπάνες κατ’ είδος

μικρότερες των χιλίων ευρώ (1000 ευρώ).

Με τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών γίνεται υποχρεωτικά έλεγχος της

νομιμότητας και της κανονικότητας της διαδικασίας που γέννησε τη δαπάνη πριν από την

εκταμίευσή της. Μέσα από το μηχανισμό αυτό ελέγχεται η ίδια η εκροή του δημοσίου

χρήματος. Στην περίπτωση που η υπηρεσία του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίνει ότι υπάρχει

ζήτημα νομιμότητας ή κανονικότητας της διαδικασίας επιστρέφει το Χρηματικό Ένταλμα

Πληρωμής αθεώρητο στην ελεγχόμενη υπηρεσία, συντάσσοντας την πράξη επιστροφής στην

οποία αναφέρει τους λόγους της μη θεώρησης. Η ελεγχόμενη υπηρεσία υποχρεούται να μην

17

εκταμιεύσει το εντελλόμενο ποσό. Αν όμως επιμείνει στη νομιμότητα της εντελλόμενης

δαπάνης , μπορεί να επανυποβάλλει το ΧΕΠ για θεώρηση, διατυπώνοντας τις θέσεις της σε

σχετικό υπόμνημα. Τότε ανακύπτει πλέον δημοσιονομική διαφορά, η οποία πρέπει να

παραπεμφθεί προς επίλυση στον αρμόδιο δικαστικό σχηματισμό του Ε.Σ. Το τμήμα επιλύει

τη διαφορά εκδίδοντας τη λεγόμενη «πράξη» που είναι υποχρεωτική για τα διάδικα μέρη. Τα

Τμήματα μπορούν να παραπέμψουν στην Ολομέλεια, εφόσον πρόκειται για κρίση μείζονος

σπουδαιότητας ή γενικότερης σημασίας. Ο έλεγχος αυτός στοχεύει επομένως στο να

καταστήσει οποιαδήποτε παράνομη ή διεφθαρμένη συναλλαγή αδιέξοδη και αλυσιτελή, αφού

δεν επιτυγχάνεται το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Σε περίπτωση μη θεώρησης του ΧΕΠ

βαρύνεται ο ΟΤΑ, ενώ προσωπική αστική ευθύνη υφίσταται μόνο σε περίπτωση

καταλογισμού.

Η εισαγωγή του προληπτικού ελέγχου των δαπανών έχει δημιουργήσει σοβαρά

προβλήματα στους Δήμους, λόγω των καθυστερήσεων στις πληρωμές, με συνέπειες τόσο

στην τοπική αγορά, αλλά και στους δήμους λόγω των βαρών που γεννά στους ΟΤΑ η μη

θεώρηση των ενταλμάτων από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

Τα προβλήματα που προκύπτουν από ην εφαρμογή του προληπτικού ελέγχου

προκύπτουν από την ελλιπή ενημέρωση των Επιτρόπων για το νομοθετικό πλαίσιο των ΟΤΑ,

τη διαφορετική αντιμετώπιση των Επιτρόπων, τη χρονοβόρο διαδικασία, που οφείλεται στην

έλλειψη προσωπικού στα γραφεία Επιτρόπων, τις πολυήμερες μετακινήσεις των δημοτικών

υπαλλήλων στις έδρες των Επιτρόπων, ιδιαίτερα στις νησιωτικές περιοχές, την άρνηση

έγκρισης επόμενων ΧΕΠ μέχρι την περάτωση του ελέγχου των προηγούμενων που έχουν

τυχόν κώλυμα. Σαφέστατα, το μικρό χρονικό διάστημα μέχρι σήμερα στο οποίο εφαρμόζεται

ο έλεγχος δικαιολογεί εν μέρει τα προβλήματα προσαρμογής και εξοικείωσης, τόσο από την

πλευρά των ΟΤΑ όσο και από την πλευρά των Υπηρεσιών Επιτρόπων.

Ο προληπτικός έλεγχος των δαπανών έχει όριο τη διαπίστωση ότι τηρήθηκε ή μη, η

νομιμότητα και η κανονικότητα, καθώς επίσης και η χρηστότητα στη διαχείριση και στη

διάθεση των οικονομικών πόρων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Νόμιμη είναι η

δαπάνη που προβλέπεται από διάταξη νόμου και είναι εγγεγραμμένη στον Προϋπολογισμό

του Δήμου σχετική πίστωση. Κανονική είναι η δαπάνη εφόσον έχει νόμιμα αναληφθεί,

επισυνάπτονται τα νόμιμα δικαιολογητικά και η σχετική απαίτηση δεν έχει υποπέσει σε

παραγραφή. Η διττή αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, ως ελεγκτικής Αρχής και ως

Δικαστηρίου, επιτρέπει τη λειτουργία της αρμοδιότητάς του, τόσο στον τομέα του

18

δημοσιολογιστικού ελέγχου επί των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όσο και στον

τομέα της δικαιοδοτικής κυρωτικής λειτουργίας του ελέγχου σε περίπτωση κατά την οποία

θα διαπιστωθεί μη νόμιμη διαχείριση.

Αναμφισβήτητα, ο προληπτικός έλεγχος είναι η πιο αποδοτική μορφή ελέγχου. Η

αποτελεσματική εφαρμογή της εξασφαλίζει την ορθή δαπάνη των κρατικών κονδυλίων, αφού

ο έλεγχος είναι απόλυτα επίκαιρος. Άλλωστε, και ο κατασταλτικός έλεγχος, για να γίνει

επίκαιρος και ο αποτελεσματικός, απαιτεί και αυτός αύξηση του προσωπικού του Ελεγκτικού

Συνεδρίου.

Συστήματα άσκησης προληπτικού ελέγχου

Ο προληπτικός έλεγχος ασκείται μέσα από τρία συστήματα, τα οποία διαχωρίζονται

ανάλογα με το όργανο που τον ασκεί. Ειδικότερα, ο προληπτικός έλεγχος μπορεί να ασκηθεί

από τη Βουλή, από την ίδια τη διοίκηση ή από τη δικαστική εξουσία.

Στην περίπτωση του ασκούμενου από τη Βουλή προληπτικό έλεγχο μπορούμε να

παρατηρήσουμε ότι το συγκεκριμένο σύστημα εφαρμόσθηκε στο παρελθόν στη Γαλλία κατά την

περίοδο από το 1791 έως το έτος ΙΧ της Γαλλικής Επανάστασης και έβρισκε τη δικαιολογητική

του βάση στο γεγονός ότι η Βουλή έπρεπε να επιβλέπει την εκτέλεση του προϋπολογισμού, αφού

αυτή έδινε και την εξουσιοδότηση στην εκτελεστική εξουσία προς εκτέλεση των δημοσίων

δαπανών. Το σύστημα αυτό αποτέλεσε αντικείμενο κριτικής από τη θεωρία, η οποία θεωρεί ότι

με τον τρόπο αυτό η εκτελεστική εξουσία καθίσταται υποχείριο της νομοθετικής εξουσίας.

(Σαββαΐδου, 2009).

Ο ασκούμενος από τη διοίκηση εσωτερικός διοικητικός έλεγχος διακρίνεται σε δύο

βασικά συστήματα. Σύμφωνα με το πρώτο σύστημα, ο προληπτικός έλεγχος διενεργείται σε

κάθε υπουργείο ξεχωριστά από υπαλλήλους που ανήκουν οργανικά στο ίδιο το ελεγχόμενο

υπουργείο ή έχουν εξουσιοδοτηθεί για το σκοπό αυτό από το Υπουργείο Οικονομικών.

Αντιθέτως, σύμφωνα με το δεύτερο σύστημα, ο προληπτικός έλεγχος ασκείται από ένα σώμα

που ανήκει οργανικά στο Υπουργείο Οικονομικών.

Στην περίπτωση που ο προληπτικός έλεγχος διενεργείται από τη δικαστική εξουσία

και ειδικότερα από το Ελεγκτικό Συνέδριο, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι

19

πραγματοποιείται κατά το στάδιο της ενταλματοποίησης της δαπάνης και πριν από την

πληρωμή της. Ειδικότερα απαιτείται η θεώρηση του Χρηματικού Εντάλματος Πληρωμής από

το Ελεγκτικό Συνέδριο πριν από την εκτέλεση οποιασδήποτε εντολής πληρωμής. Στη

συνέχεια, επιχειρώντας μια βαθύτερη κατανόηση του προληπτικού έλεγχου, οφείλουμε να

παρατηρήσουμε ότι ο εξωτερικός προληπτικός δικαστικός έλεγχος διακρίνεται σε δύο είδη

αναλόγως της φάσης της διοικητικής διαδικασίας για τη διενέργειά της δημόσιας δαπάνη,

κατά την οποία ασκείται. Συγκεκριμένα., διακρίνουμε μεταξύ του ελέγχου που διενεργείται

κατά το στάδιο ανάληψης της υποχρέωσης, όπως για παράδειγμα στην περίπτωση ελέγχου

νομιμότητας συμβάσεων προμήθειας αγαθών ή εκτέλεσης δημοσίων έργων, η δαπάνη των

οποίων υπερβαίνει ορισμένο ποσό, πριν από τη σύναψή τους, και του ελέγχου που

διενεργείται κατά το στάδιο της εντολής της πληρωμής επί των χρηματικών ενταλμάτων

πληρωμής των διατακτών πριν από την εκταμίευση των σχετικών ποσών.

Έκταση του προληπτικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο

Ο διενεργούμενος από το Ελεγκτικό Συνέδριο έλεγχος των δαπανών αφορά στον τυπικό

έλεγχο της διαπίστωσης της τήρησης κατά τη διαχείριση της περιουσίας του συγκεκριμένου

ΟΤΑ των νόμιμων διαπιστώσεων. (εγχειρίδιο ΕΣΤΑ, 2008).

Πρόκειται για έλεγχο νομιμότητας και κανονικότητας της διαχειρίσεως, καθώς και σε

ουσιαστικό έλεγχο για την εξακρίβωση της αλήθειας των γεγονότων ή στοιχείων που

εκτίθενται στα δικαιολογητικά και για τη διαπίστωση της τήρησης των αρχών της χρηστής

διαχειρίσεως προκειμένου να επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τη διάθεση

των λιγότερων οικονομικών μέσων. Παράλληλα με τον τυπικό έλεγχο, είναι δυνατή η

άσκηση παρεμπιπτόντως ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Σε κάθε περίπτωση

απαγορεύεται ρητώς η άσκηση ελέγχου σκοπιμότητας των δαπανών. Μπορούμε σε αυτό

το σημείο να προσθέσουμε ότι έχει εκφρασθεί η άποψη της επέκτασης του προληπτικού

ελέγχου σε ζητήματα περιβαλλοντικής προστασίας.

Ο τυπικός έλεγχος διακρίνεται σε έλεγχο νομιμότητας, κανονικότητας και σε

ουσιαστικό έλεγχο.

20

Ο έλεγχος νομιμότητας συνίσταται στον έλεγχο της ύπαρξης πρόβλεψης της δαπάνης

από ουσιαστική διάταξη νόμου και ύπαρξη εγγραφής στον προϋπολογισμό σχετικής

πίστωσης. Ειδικότερα ελέγχεται εάν έχει τηρηθεί η αρχή της ειδικότητας και

αποκλειστικότητας των αναγραφόμενων στον προϋπολογισμό πιστώσεων υπό την έννοια της

ορθής ή μη υπαγωγής των δαπανών στους οικείους κωδικούς αριθμούς του προϋπολογισμού.

Ο έλεγχος αυτός επιτυγχάνεται με την εξακρίβωση της ταυτότητας της αιτιολογίας της

εγγεγραμμένης πίστωσης με την αιτιολογία της εντελλόμενης δαπάνης, καθώς και την

εξακρίβωση της ύπαρξης επαρκούς πίστωσης. Να σημειωθεί ότι οι προαναφερθείσες

προϋποθέσεις πρέπει να συντρέχουν αθροιστικώς, ώστε να μπορεί να θεωρηθεί ως νόμιμη η

ελεγχόμενη δαπάνη. Σε αυτό το σημείο κρίνεται απαραίτητα η αναλυτικότερη επεξήγηση του

«πολυσυζητημένου» όρου της νομιμότητας.

Έννοια του ελέγχου νομιμότητας

Ο έλεγχος νομιμότητας τις πράξεις των Δημοτικών και Κοινοτικών Συμβουλίων ,

καθώς και των λοιπών συλλογικών τους οργάνων και των συλλογικών οργάνων των Νομικών

τους Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, είναι έλεγχος κατασταλτικός, αφού ασκείται από τον

Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας εκ των υστέρων, δηλαδή μετά την έκδοση της πράξης και την

εκτελεστότητά της.

Κατά το άρθρο 148 του Ν.3463/2006-ΦΕΚ Α΄ 114-Δ.Κ.Κ., οι πράξεις των Δημοτικών

και Κοινοτικών Συμβουλίων είναι εκτελεστές αφότου εκδοθούν και παράγουν έννομα

αποτελέσματα, αφότου δημοσιευθούν σύμφωνα με το νόμο.

Δεν είναι εκτελεστές αφότου εκδοθούν μερικές κατηγορίες πράξεων και αποφάσεων

των Δημοτικών και Κοινοτικών Συμβουλίων οι οποίες αναγράφονται ειδικότερα στο τέταρτο

κεφάλαιο του πρώτου μέρος στην παράγραφο 93.

Κατά το προϊσχύον δίκαιο, οι αποφάσεις του <<Νομάρχη>>, δηλαδή του

<<μετακλητού Κρατικού Νομάρχη>>, οι οποίες λαμβάνονται κατά την άσκηση του ελέγχου

νομιμότητας και με τις οποίες κρίνονται απλώς νόμιμες πράξεις των Δημοτικών και

Κοινοτικών Συμβουλίων δεν έχουν εκτελεστικό χαρακτήρα και δεν προσβάλλονται με

προσφυγή ή με αίτηση ακύρωσης ( Σ.τ.Ε 2516/1974, 4392/1976, 1094/1982, 4581/1984).

21

Τα ανωτέρω ισχύουν κατ’ αναλογία και για τις ομοίου περιεχομένου αποφάσεις του

Γενικού Γραμματεία Περιφέρειας .

Οι πράξεις των Δημοτικών και Κοινοτικών Συμβουλίων και των λοιπών συλλογικών

οργάνων Ο.Τ.Α και των Νομικών τους Προσώπων Δημοσίου Δικαίου είναι εκτελεστές

αφότου εκδοθούν (άρθρο 148 του Ν. 3463/2006 – ΦΕΚ Α΄ 114 – Δ.Κ.Κ. ) και δεν έχουν

ανάγκη από κύρωση εκ μέρους του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας.

Σκόπιμοι όμως και πολύ χρήσιμοι θεωρείται η επιβεβαίωση της νομιμότητας και στις

πράξεις των Δημοτικών και Κοινοτικών Συμβουλίων κλπ. Συλλογικών οργάνων, οι οποίες

κρίνονται ότι έχουν ληφθεί σύμφωνα με το Νόμο.

Όργανα του Κράτους που ασκούν τον έλεγχο νομιμότητας.

Ο έλεγχος νομιμότητας στις πράξεις των συλλογικών οργάνων των Οργανισμών

Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού ασκείται:

α. Από τον γενικό Γραμματέα Περιφέρειας κατά κανόνα, στον οποίο αποστέλλονται

οι πράξεις (άρθρο 149 του Ν. 3463/2006 – ΦΕΚ Α’ 114 – Δ.Κ.Κ.)

β. Από τον Υπουργό Εσωτερικών π.χ. κατά τις διατάξεις του άρθρου 245 του Ν.

3463/2006 – ΦΕΚ Α’ 114 – Δ.Κ.Κ.

γ. Από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, δεδομένου ότι εποπτική πράξη έχει τον τύπο

του διατάγματος, π.χ. αναγνώριση και μεταβολές Δήμων και Κοινοτήτων κατά τα άρθρα 5, 7,

36 και στις περιπτώσεις του άρθρου 226 του Ν. 3463 \2006 – ΦΕΚ Α’ 114 - Δ.Κ.Κ.

δ. Από την Επιτροπή του άρθρου 152 του Ν. 3463\2006 – ΦΕΚ Α’ 114 – Δ.Κ.Κ.

Αυτοί ασκεί τον έλεγχο νομιμότητας ύστερα από παραπομπή ή προσφυγή σε ορισμένες μόνο

πράξεις, δεδομένου ότι όλες οι πράξεις αποστέλλονται στο Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας

και ελέγχονται από αυτόν αυτεπάγγελτα.

22

Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας

α. Όσες πράξεις κριθούν αιτιολογημένα ότι δεν είναι νόμιμες και είναι αρμόδιος να

αποφανθεί γι’ αυτό ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας, αμέσως και μέσα στις προθεσμίες που

τάσσονται από τον νόμο, προβαίνει στην έκδοσης της ακυρωτικής απόφασης, όπως ειδικότερα

αναγράφεται ανωτέρω στην παράγραφο 115.(Κουτσούρη, 2008)

β. Ο Γενικός Γραμματέας μπορεί επίσης, αυτεπάγγελτα, να ακυρώσει οποιαδήποτε

απόφαση συλλογικού ή μονομελούς οργάνου του Δήμου, της Κοινότητας, του τοπικού

διαμερίσματος και του συνδέσμου, μέσα σε προθεσμία ενός μηνός αφότου η απόφαση έχει

δημοσιευθεί ή εκδοθεί.

γ. Επομένως για όσες πράξεις κριθεί πως είναι νόμιμες, πρέπει να στέλνεται από το

Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας η επιβεβαίωση της νομιμότητας προς τον Ο.Τ.Α., του οποίου

οι πράξη έχει ελεγχθεί, για την ενημέρωση της Δημοτικής ή Κοινωνικής αρχής η οποία έχει

αποστείλει την κριθείσα πράξη σε αυτόν αφενός και για την παράλληλη ενημέρωση του

Ο.Τ.Α αφετέρου.

Προθεσμίες για την άσκηση ελέγχου νομιμότητας

α. Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας

Το πρώτο και το βασικό κρατικό όργανο που ασκεί τον έλεγχο νομιμότητας στις

πράξεις των συλλογικών οργάνων των Δήμων, των Κοινοτήτων και των Νομικών τους

Προσώπων Δημοσίου Δικαίου είναι ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας (άρθρα 149 και 150

του Ν. 3463/2006-ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ.

23

β. Έναρξη προθεσμιών.

Οι προθεσμίες που αναγράφονται πιο πάνω αρχίζουν από την επόμενη της ημέρας

κατά την όποια πρωτοκολλήθηκαν τα σχετικά διαβιβαστικά έγγραφα των Δήμων,

Κοινοτήτων και των Νομικών τους Προσώπων με τα οποία στέλνονται οι πράξεις των

οργάνων τους στον Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας και στην ειδική Επιτροπή του άρθρου

149 του Ν. 3463/2006-ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ.

γ. Παράταση προθεσμίας για την άσκηση ελέγχου νομιμότητας.

Αν για τον έλεγχο πράξης Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου ή άλλου συλλογικού

οργάνου, πρέπει προηγουμένως να εκδοθεί γνωμοδότηση άλλου οργάνου, τότε η προθεσμία

μέσα στην οποία ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας υποχρεούνται να ασκήσει τον έλεγχο

νομιμότητας και να εκδώσει την απόφασή του, παρατείνεται ανάλογα, μέχρι τη λήψη της

γνωμοδότησης και από τότε αρχίζει η σχετική προθεσμία. Η γνώμη όμως πρέπει να ζητηθεί

έγκαιρα και μέσα στη σχετική προθεσμία και όχι μετά την πάροδο αυτής .(Κουτσούρη, 2008)

Το ίδιο εφαρμόζεται και όταν η πράξη αποστέλλεται χωρίς τα έγγραφα στοιχεία που

αποβλέπει η νομοθεσία για την έκδοσή της, όποτε υποχρεούται ο Γενικός Γραμματέας

Περιφέρειας ή επιτροπή να τα αναζητήσουν με έγγραφο και πάντα μέσα στην προθεσμία που

προβλέπεται για κάθε περίπτωση.

Καθήκοντα και υποχρεώσεις των υπηρεσιών των Δήμων, των Κοινοτήτων

και των υπηρεσιών της Περιφέρειας.

Από τα πιο πάνω αναγραφόμενα προκύπτει ότι επιβάλλεται να καταβάλλεται από τις

υπηρεσίες των Δήμων, των Κοινοτήτων και των Νομικών τους Προσώπων Δημοσίου Δικαίου

προσπάθεια, ώστε να αποστέλλονται στο Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας, για έλεγχο οι

πράξεις των Δημοτικών, Κοινοτικών και άλλων συλλογικών οργάνων μαζί με το αποδεικτικό

δημοσίευσής τους και όλα τα έγγραφα στοιχεία που προβλέπει η νομοθεσία για την έκδοσή

τους.

24

Έτσι, συμβάλλουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο στην εξυπηρέτηση του

Δημοτικού και Κοινοτικού συμφέροντος, αφού στην Περιφέρεια δεν πρέπει να καθυστερήσει

η ενέργεια του ελέγχου και των αποφάσεων και των πράξεων των Δημοτικών, Κοινοτικών

κλπ. Συμβουλίων.

Παράλληλα, επιβάλλεται όπως, από τις υπηρεσίες της Περιφέρειας, ενεργείται

αμέσως ο έλεγχος των πράξεων και αποφάσεων των Δημοτικών, Κοινοτικών Συμβουλίων και

των εγγράφων στοιχείων που τις συνοδεύουν, ώστε, όπου τυχόν απαιτείται, να ζητηθεί

έγκαιρα η συμπλήρωση αυτών και πάντα μέσα στις σχετικές προθεσμίες του νόμου και να

μην ακυρώνονται για καθαρά τυπικούς λόγους πράξεις και αποφάσεις με αποτέλεσμα να

καθυστερείται από αυτόν το λόγο η υλοποίηση της προγραμματισθείσας δραστηριότητας των

Ο.Τ.Α.

Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι επιβάλλεται η συνεργασία μεταξύ Ο.Τ.Α. και

εποπτεύουσας αρχής, Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας, η οποία ρητά υπαγορεύεται από το

άρθρο 102 του Συντάγματος και αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της εποπτείας η οποία

ασκείται από τη Διοίκηση στους Ο.Τ.Α. και του ελέγχου ο οποίος ασκείται στις πράξεις των

Ο.Τ.Α.

Περιεχόμενο του ελέγχου νομιμότητας

Ο έλεγχος νομιμότητας στις πράξεις και αποφάσεις των Δημοτικών και Κοινοτικών

Συμβουλίων και των λοιπών συλλογικών οργάνων των Δήμων και Κοινοτήτων και των

Νομικών τους Προσώπων Δημοσίου Δικαίου ασκείται σύμφωνα με τον νόμο, είναι

υποχρεωτικός, αλλά και κατασταλτικός γιατί ενεργείται εκ των υστέρων και όταν οι πράξεις

έχουν καταστεί εκτελεστές.

Ενώ ο έλεγχος σκοπιμότητας, ο οποίος έχει ήδη καταργηθεί, ήταν καταργηθεί, ήταν

προληπτικός έλεγχος αφού ασκείτο πριν οι πράξεις των συλλογικών οργάνων καταστούν

εκτελεστές έπρεπε να παρασχεθεί η έγκριση του οργάνου που ασκούσε την εποπτεία, σε κάθε

πράξη, για την οποία σύμφωνα με τον νόμο ασκείτο ο έλεγχος σκοπιμότητας, για να είναι

εκτελεστή και για να παράγονται από αυτή έννομα αποτελέσματα.

25

Εδώ πρέπει να πούμε ότι, η παροχή ή όχι της έγκρισης εναποτίθετο στην ουσιαστική

του εποπτεύοντος οργάνου, με την προϋπόθεση πάντοτε ότι η πράξη του συμβουλίου ήταν

νόμιμη.

Οι πράξεις στις οποίες ασκείται έλεγχος σκοπιμότητας δεν ήταν δυνατόν να

εκτελεστούν αν δεν είχε ληφθεί από τον Δήμο ή Κοινότητα η ρητή έγκρισή τους ή η σιωπηρή

έγκριση, με την πάροδο άπρακτου του χρόνου μέσα στον οποίο μπορούσε να μην εγκριθεί η

πράξη από το όργανο που ασκούσε την εποπτεία. Στην ουσία, το όργανο αυτό συμμετείχε

στην έκδοση αυτών των πράξεων των συμβουλίων των Ο.Τ.Α., αφού εξέταζε τη σκοπιμότητα

αυτών και έπρεπε να τις εγκρίνει για να καταστούν εκτελεστές.

Ο έλεγχος σκοπιμότητας είχε περιεχόμενο ευρύτερο από τον έλεγχο νομιμότητας. Το

εποπτεύουν όργανο ασκούσε πρώτα έλεγχο νομιμότητας. Το εποπτεύον όργανο πρώτα έλεγχο

νομιμότητας στις πράξεις αυτές και στην συνέχεια και τη σκοπιμότητα έκδοσης της πράξης

και μπορούσε για αυτές και στη συνέχεια και τη σκοπιμότητας να αρνηθεί την έγκριση με

πλήρη όμως αιτιολογία της άρνησής του αυτής, σύμφωνα με τη γενικής αρχή του δικαίου

κατά την οποία οι αρνητικές αποφάσεις πρέπει να είναι προσηκόντως αιτιολογημένες και στις

γιατί πρέπει να φαίνεται ορθή η άσκηση της διακριτικής εξουσίας του εποπτεύοντος οργάνου,

δεδομένου ότι όταν αυτή ασκείται κατά κακή χρήση συνιστά παράβαση νόμου.

Ο έλεγχος νομιμότητας είναι σύμφωνος και προς τις διατάξεις και το πνεύμα του

Ευρωπαϊκού Χάρτη της Τοπικής Αυτονομίας . (Ν. 1850/1989 ΦΕΚ 114 Α΄ /1989).

Κατά την άσκηση του ελέγχου νομιμότητας των πράξεων των Δημοτικών,

Κοινοτικών και των άλλων Συμβουλίων ο Γενικός Γραμματέας Περιφέρειας οφείλει να

ερευνά μόνο τον έλεγχο νομιμότητας του διαδικαστικού μέρους, των εξωτερικών

γνωρισμάτων των πράξεων, αλλά να ερευνά και τον έλεγχο νομιμότητας του αντικειμένου

των πράξεων. Ελέγχεται δε το σύνολο της πράξης και όχι μόνο το διατακτικό αυτής.

Mε την άσκηση του ελέγχου νομιμότητας προφυλάσσονται οι αρετές αρχές των

Δήμων, των κοινοτήτων και των λοιπών Νομικών τους Προσώπων Δημοσίου Δικαίου από

τυχόν παρανομίες που περιέχονται στις πράξεις των συμβουλίων και των επιτροπών οι οποίες

συνεπάγονται και παράνομες διαθέσεις του δημοσίου χρήματος, άσχετα αν στο μεταξύ,

μέχρις ότου τους γνωστοποιηθεί το αποτέλεσμα του ελέγχου νομιμότητας έχουν το δικαίωμα

να εκτελέσουν τις αποφάσεις των συμβουλίων. Πληροφορούνται όμως έγκαιρα για τη

26

νομιμότητα της πράξης και αν παραστεί ανάγκη έχουν τον απαιτούμενο χρόνο για

τακτοποίησή της.

Αν από τον έλεγχο του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας προκύψει αιτιολογημένα ότι

ορισμένες πράξεις των συμβουλίων είναι αντίθετες προς τον νόμο, τότε ο Γενικός

Γραμματέας Περιφέρειας τις ακυρώνει με αιτιολογημένη απόφασή τους, εφόσον πρόκειται

για πράξεις για τις οποίες αποφασίζει και για την ακύρωση αυτός.

Έλεγχος του διαδικαστικού μέρους ή των εξωτερικών γνωρ ισμάτων της

πράξης.

Κατά την έναρξη της διενέργειας του ελέγχου νομιμότητας της πράξης ερευνώνται,

κατά περίπτωση, τα εξής :

Αν έχει συγκροτηθεί νόμιμα το συμβούλιο.

Αν έχει νόμιμη σύνθεση το συμβούλιο.

Αν έχει συγκληθεί νόμιμα το συμβούλιο.

Με κανονική πρόσκληση (άρθρα 95 παρ. 2 και 111 του Ν. 3463/2006 –

ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ.)

Με κατεπείγουσα πρόσκληση (άρθρα 95 παρ. 3 και 111 του Ν.

3463/2006-ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ. )

Αν έχουν επιδοθεί νόμιμα οι προσκλήσεις σε όλα τα μέλη τους

συμβουλίου (άρθρα 95 παρ. 2, 3 και 11 του Ν.3463/2006-ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ.)

Αν έχει προσκληθεί απαραίτητα , ο Δήμαρχος, προκειμένου περί

Δημοτικών Συμβουλίων (άρθρο 95 παρ. 4 του Ν.Ν. 3463/2006 -ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ.)

Αν έχουν προσκληθεί οι Πρόεδροι των Συμβουλίων των Δημοτικών

Διαμερισμάτων, που καλούνται υποχρεωτικά (άρθρο 121 παρ. 1 του Ν. 3463/2006 –

ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ. )

Αν έχει δημοσιευθεί η πρόσκληση στο Δημοτικό ή στο Κοινοτικό

Κατάστημα ( άρθρο 95 παρ. 2 και 111 του Ν. 3463/2006 -ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ.)

Αν η συνεδρίαση του Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου έχει γίνει

στο Δημοτικό ή στο Κοινοτικό Κατάστημα ( άρθρο 95 παρ. 2 και 111του Ν.

3463/2006-ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ.)

27

Αν έχει το συμβούλιο τη νόμιμη απαρτία( άρθρα 96 παρ. 2 και 3, 99

παρ. 3 και 11, καθώς και 115 του Ν. 3463/2006 -ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ.)

Αν τα θέματα που συζητούνται περιλαμβάνονται στην ημερήσια

διάταξη (πρόσκληση), (άρθρο 111 του Ν. 3463/2006-ΦΕΚ Α’ 114-Δ.Κ.Κ.)

Αν η ψηφοφορία έχει διεξαχθεί σύμφωνα με το Νόμο.

Φανερή, όπως είναι ο κανόνας.

Μυστική, μόνο για τα θέματα που ειδικά ορίζονται ρητά στον Νόμο.

Αν η απόφαση για κάθε θέμα έχει ληφθεί με την απαιτούμενη από το

νόμο πλειοψηφία σύμφωνα με :

α. Τη γενική διάταξη για την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων, αν

δεν υπάρχει άλλη διαφορετική (άρθρα 96 παρ. 5 και 112 του Ν. 3463/2006-ΦΕΚ Α’ 114-

Δ.Κ.Κ.)

β. Τις ειδικές διατάξεις για διαφορετικές ειδικές πλειοψηφίες.

Αν έχει δημοσιευθεί νόμιμα η πράξη του συμβουλίου και αν

συνοδεύεται από

το κατά το Νόμο , αποδεικτικό δημοσίευσης (άρθρα 97 παρ. 6 και 112 του Ν.

3463/2006 –ΦΕΚ Α’ 114 –Δ.Κ.Κ.)

Αν έχει υπογραφεί κανονικά το πρακτικό του συμβουλίου (άρθρα 97

παρ. 3 και 112 του Ν. 3463/2006 –ΦΕΚ Α’ 114 –Δ.Κ.Κ.)

Αν έχει πάρει μέρος στη συζήτηση κάποιου θέματος ή στην κατάρτιση

κάποιας απόφασης σύμβουλος που έχει κώλυμα από υλικό συμφέρον ο ίδιος ο

συγγενής του μέχρι δευτέρου βαθμού (άρθρα 99 και 115 του Ν. 3463/2006 –ΦΕΚ Α’

114 –Δ.Κ.Κ.)

Οι παραπάνω περιπτώσεις δεν είναι απαραίτητο να συντρέχουν αθροιστικά, για τον

έλεγχο κάθε απόφασης Δημοτικού και Κοινοτικού Συμβουλίου ή άλλου συλλογικού οργάνου

και δεν μπορεί πότε να συμβεί αυτό, γιατί κάθε Δήμος και κάθε Δημοτικό ή Κοινοτικό

νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου έχουν τις ιδιαιτερότητές τους. Εκτός απ’ αυτά, κάθε

συνεδρίαση και κάθε θέμα που συζητείται στα συμβούλια, αλλά και κάθε απόφαση που

λαμβάνεται από αυτά συγκεντρώνει τα δικά της χαρακτηριστικά γνωρίσματα και έχει τις

δικές της προϋποθέσεις, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις. Έτσι για παράδειγμα δεν έχουν

Δημοτικά Διαμερίσματα, Παρέδρους Συνοικισμών και Προέδρους Τοπικών Συμβουλίων όλοι

οι Δήμοι και οι Κοινότητες. Η ψηφοφορία και η λήψη απόφασης για κάθε ένα θέμα δεν

ρυθμίζονται από τις ίδιες διατάξεις. Δεν απαιτείται η ίδια πλειοψηφία για τη λήψη όλων των

28

αποφάσεων από τα Δημοτικά και Κοινοτικά και τα άλλα Συμβούλια, αλλά αυτή εξαρτάται

από το θέμα που συζητείται, από τον τρόπο που εισάγεται για συζήτηση και από τη σχετική

διάταξη από την οποία προβλέπεται και ρυθμίζεται αυτό.

Έλεγχος του αντικειμένου της πράξης

Για τη διενέργεια αυτής της φάσης του ελέγχου νομιμότητας, ερευνάται αν το

περιεχόμενο των πράξεων είναι σύμφωνο με το νόμο, δεδομένου ότι η παράβαση νόμου είναι

ευρύτατη έννοια στην οποία μπορεί να περιλαμβάνονται, κατά τη νομολογία του Συμβουλίου

της Επικρατείας:

Η Αρμοδιότητα. Κατά τον έλεγχο της αρμοδιότητας ερευνάται αν το αντικείμενο της

πράξης του συμβουλίου περιλαμβάνεται στις τοπικές υποθέσεις η διοίκηση των οποίων

έχει ανατεθεί στους Δήμους και στις κοινότητες και ειδικότερα αν η αρμοδιότητα αυτή

ανήκει στο συμβούλιο ή σε άλλο όργανο του Δήμου ή της Κοινότητας ή άλλου Νομικού

Προσώπου Δημοσίου Δικαίου.

Η τήρηση των ουσιωδών τύπων. Ερευνάται αν έχουν τηρηθεί οι καθορισμένοι από το

νόμο τύποι, δηλαδή η προδικασία όπου ρητά ο νόμος ορίζει π.χ. πρόσκληση, απαρτία,

αιτιολογία, σύμφωνη ή απλή γνώμη άλλου οργάνου. Μη τήρηση ουσιώδους τύπου

αποτελεί ευθεία παράβαση νόμου.

Η παράβαση του νόμου κατ’ ουσίαν. (Κουτσούρη, 2008)

Αυτή περιλαμβάνει τις εξής ειδικότερες περιπτώσεις:

Παράβαση Συντάγματος

Παράβαση οποιουδήποτε τυπικού νόμου, ψηφισθέντος από τα νομοθετικά όργανα.

Παράβαση κανόνος δικαίου, δηλαδή ουσιαστικού νόμου, π.χ. κανονιστικού

διατάγματος ή κάθε κανονιστικής φύσεως πράξης των οργάνων της διοίκησης.

Πλάνη περί τα πράγματα, δηλαδή, για τη διαπίστωση των πραγματικών περιστατικών

τα οποία επηρέασαν την απόφαση του συλλογικού οργάνου.

29

Παράβαση του δεδικασμένου. Όταν η πράξη είναι αντίθετη προς το περιεχόμενο μιας

αμετάκλητης δικαστικής απόφασης από την οποία έχει προκύψει το δεδικασμένο.

Αφού το Σύνταγμα αναθέτει στα δικαστήρια την επίλυση ορισμένων υποθέσεων, η

Διοίκηση οφείλει να σέβεται το περιεχόμενο αυτών των αποφάσεων, άλλως

παραβιάζει έμμεσα το Σύνταγμα.

Παράβαση των γενικών αρχών του διοικητικού δικαίου.

Ο έλεγχος κανονικότητας συνίσταται στη διαπίστωση της τήρησης των διατάξεων του

Κώδικα Δημοσίου Λογιστικού και κάθε άλλου σχετικού νόμου, διατάγματος ή κανονιστικής

απόφασης και ειδικότερα στη διαπίστωση της νόμιμης ανάληψης της δαπάνης, της

επισύναψης των νόμιμων δικαιολογητικών για την αναγνώριση και εκκαθάριση της σχετικής

δαπάνης και της εξακρίβωσης εάν η σχετική απαίτηση έχει υποκύψει σε παραγραφή. Όσον

αφορά τη νόμιμη ανάληψης της δαπάνης, ελέγχεται κυρίως η τήρηση των νόμιμων

διαδικασιών διενέργειας των διαγωνισμών, η τήρηση των χρηματικών ορίων απευθείας

ανάθεσης εκτέλεσης έργων, η τήρηση της νόμιμης διαδικασίας απευθείας αναθέσεων

ανεξαρτήτως ποσού. Όσον αφορά τα προσκομισθέντα δικαιολογητικά, από τα οποία

αποδεικνύεται ότι το χρέος του συγκεκριμένου ΟΤΑ είναι βέβαιο και εκκαθαρισμένο,

ερευνάται η νόμιμη σύνταξή τους, καθώς και η διαπίστωση ότι είναι ακριβή υπό την έννοια

ότι καλύπτουν το σύνολο της εντελλόμενης δαπάνης.

Τέλος, ελέγχεται η πληρότητα των προσκομισθέντων εγγράφων, υπό την έννοια ότι

προσκομίσθηκε το σύνολο των δικαιολογητικών που απαιτούνται κατά το νόμο. Ωστόσο σε

περίπτωση που δεν προβλέπονται από το νόμο ορισμένα έγγραφα για τη διεξαγωγή του

ανωτέρου ελέγχου, ζητείται οποιοδήποτε στοιχείο, από το οποίο προκύπτει το δικαίωμα του

πιστωτή του ΟΤΑ. Σε αυτό το σημείο, οφείλουμε να επισημάνουμε ένα πολύ σημαντικό

μειονέκτημα στον τρόπο κατάστρωσης της διαδικασίας προληπτικού ελέγχου, που συνίσταται

στον μη επακριβή προσδιορισμό των δικαιολογητικών που πρέπει να συνοδεύουν τα

Χρηματικά Εντάλματα. Το Β.Δ. του 1959 προέβλεπε την έκδοση προεδρικού διατάγματος για

τη συμπλήρωση των δικαιολογητικών που πρέπει να συνοδεύουν τα ΧΕΠ, για κάθε

κατηγορία δαπάνης. Ωστόσο, το εν λόγω προεδρικό διάταγμα δεν εκδόθηκε ποτέ, γεγονός

που δημιουργεί μεγάλη αμφιβολία για το είδος του δικαιολογητικού που επαρκεί σε κάθε

περίπτωση. Ο κάθε επίτροπος κατά συνέπεια μπορεί να ζητάει όποιο δικαιολογητικό κρίνει

30

αναγκαίο για το σχηματισμό πεποίθησης για τη νομιμότητα της δαπάνης, γεγονός που έχει ως

συνέπεια την άνιση μεταχείριση των Δήμων, αλλά και τη δημιουργία χρονοτριβής για την

ολοκλήρωση της διαδικασίας θεώρησης.

Ουσιαστικός έλεγχος

Σύμφωνα με το Ελεγκτικό Συνέδριο (παρ. ολομ. 27-11-1996) ως ουσιαστικό μέρος

της δαπάνης ή της διαχείρισης νοείται κάθε ζήτημα που δεν μπορεί να αναχθεί σε ζήτημα

ελέγχου της λογιστικής ακρίβειας των αριθμητικών δεδομένων, όπως για παράδειγμα τα

ζητήματα που αφορούν στην χρηστή χρήση της διακριτικής ευχέρειας των διοικητικών

οργάνων κατά το μέρος που αυτοί δεν υπερβαίνει τα ακραία όρια, δεδομένου ότι σε

περίπτωση υπέρβασης είναι προφανώς παράνομη η χρήση της, καθώς και τα ζητήματα που

αφορούν στην ακρίβεια των πραγματικών στοιχείων, τα οποία περιλαμβάνονται στα

δικαιολογητικά, χωρίς ωστόσο να είναι δυνατός ο σχηματισμός πεποίθησης για τη μια ή την

άλλη εκδοχή. Πάντως, όπως τονίζεται, θα πρέπει και στις δύο περιπτώσεις να γεννώνται μη

άρσιμες αμφιβολίες, καθώς στην περίπτωση που δεν υπάρχουν αμφιβολίες, αλλά πλήρης

πεποίθηση για την συνδρομή της μιας ή της άλλης εκδοχής, τότε το Ε.Σ. οφείλει να κρίνει τις

δαπάνες ή τους λογαριασμούς νόμιμους ή μη νόμιμους.

Εάν κατά τον έλεγχο δημιουργηθούν βάσιμες αμφιβολίες αναφορικά με το ουσιαστικό

μέρος της δαπάνης, το αρμόδιο όργανο της υπηρεσίας Επιτρόπου (ο Επίτροπος) προβαίνει

μεν σε θεώρηση του ΧΕΠ, αναφέρει όμως την περίπτωση στο αρμόδιο τμήμα του Ελεγκτικού

Συνεδρίου. Το Ε.Σ., αφού προβεί σε αξιολόγηση της περίπτωσης, την ανακοινώνει στον

αρμόδιο Υπουργό. Επιπρόσθετα, το Ε.Σ. κάνει μνεία των σχετικών περιπτώσεων στην ετήσια

έκθεσή του προς τη Βουλή.

31

Απαγόρευση άσκησης ελέγχου σκοπιμότητας

Σύμφωνα με σχετικές διατάξεις αποκλείεται ρητώς ο έλεγχος σκοπιμότητας των

οικείων διοικητικών πράξεων δηλαδή της σκοπιμότητας της εντελλόμενης δαπάνης. Ωστόσο

έχουν διατυπωθεί επιφυλάξεις ως προς την έμμεση άσκηση ελέγχου σκοπιμότητας στην

περίπτωση που ο επίτροπος προβαίνει σε αξιολόγηση περί της εξυπηρέτησης του σκοπού των

ΟΤΑ από τη διενέργεια ορισμένης δαπάνης προκειμένου να προβεί στη θεώρησή της.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ελέγχου σκοπιμότητας αποτελεί η εκ μέρους Επιτρόπου

(στο Δήμο Χαλκίδας) άρνηση θεώρησης Χ.Ε. δαπάνης για έξοδα μετακίνησης τριών

δημοτικών συμβούλων για την παρακολούθηση του πανελληνίου Συνεδρίου εκλεγμένων

γυναικών στην τοπική αυτοδιοίκηση α’ και β’ βαθμού, με το αιτιολογικό ότι η εν λόγω

δαπάνη είναι μη νόμιμα εκκαθαρισμένη, καθόσον «δεν ανάγεται στη λειτουργική

δραστηριότητα του Δήμου, ούτε συντελεί άμεσα ή έμμεσα στην αποτελεσματική εκπλήρωση

των σκοπών που επιδιώκει αυτός, αλλά εξυπηρετεί και μόνο τις εκλεγμένες γυναίκες»,

μολονότι η σχετική μετακίνηση είχε αποφασιστεί με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου και

το Χ.Ε. συνοδευόταν από όλα τα νόμιμα δικαιολογητικά (π.χ. τιμολόγια).

Παρόμοια, Επίτροπος αρνήθηκε τη θεώρησης Χ.Ε., κρίνοντας ως μη νόμιμη δαπάνη

για δείπνο που παρέθεσε ο Δήμος στους υπαλλήλους του για την κοπή της Πρωτοχρονιάτικης

πίτας με το αιτιολογικό ότι δεν προβλέπονταν από διάταξη νόμου, ούτε μπορούσε να

θεωρηθεί ότι ανάγονταν στη λειτουργική δραστηριότητα το0υ Δήμου ή συντελούσε στην

αποτελεσματικότερη εκπλήρωση των σκοπών του.

Άσκηση παρεπίπτοντος ελέγχου

Κατά τη διενέργεια του προληπτικού ελέγχου από το Ελεγκτικό Συνέδριο εξετάζονται

και τα παρεμπίπτοντος αναφυόμενα ζητήματα με την επιφύλαξη πάντως των διατάξεων περί

δεδικασμένου. Παρέχεται λοιπόν στο Ελεγκτικό Συνέδριο η δυνατότητα να υπεισέρχεται

στον έλεγχο νομιμότητας των διοικητικών πράξεων που σχετίζονται με την επίμαχη δαπάνη,

με την προϋπόθεση βεβαίως ότι δεν έχουν αποφανθεί επί αυτών τα αρμόδια δικαστήρια με

32

δύναμη δεδικασμένου. Σύμφωνα με απόφαση της ολομέλειας του ελεγκτικού Συνεδρίου, οι

ελεγκτές εσόδων και εξόδων υποχρεούνται να ασκούν περιπίπτοντα έλεγχο. Τα

παρεμπίπτοντα ζητήματα μπορεί να αφορούν στην αρμοδιότητα του οργάνου που εξέδωσε τη

διοικητική πράξη, στην αιτιολογία και στην αναδρομική ή μη εφαρμογή της πράξης αυτής,

στην αναγνώριση απαιτήσεως από το αρμόδιο όργανο, καθώς και στην εφαρμογή ή μη των

αρχών του ιδιωτικού δικαίου στο δημοσιολογιστικό δ ίκαιο.

Περιβαλλοντολογικός έλεγχος

Ο λεγόμενος περιβαλλοντικός έλεγχος εγκαινιάσθηκε από το Ε.Σ., το οποίο έκρινε ότι

«από το άρθρο 98 παρ. 1 εδ.α’ του Συντάγματος συνάγεται ότι ο προληπτικός έλεγχος των

δαπανών του Κράτους από το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν περιορίζεται μόνο στην έρευνα

τήρησης από τη διοίκηση των αυστηρώς οικονομικού χαρακτήρα νομοθετικών ρυθμίσεων,

αλλά εκτείνεται και στην έρευνα τήρησης των ρυθμίσεων για την προστασία του

περιβάλλοντος, ώστε να αποφεύγεται με τη διάθεση του δημοσίου χρήματος, η

διακινδύνευση ή καταστροφή του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, κατά παράβαση

του άρθρου 24 παρ.1 του Συντάγματος. Το Ελεγκτικό Συνέδριο, μέσω του ελέγχου των

οικονομικών πράξεων δικαιούται να εξετάσει αν η διοικητική πράξη που στηρίζει και

επηρεάζει τη δαπάνη είναι σύμφωνη με τις διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος».

Το Ελεγκτικό Συνέδριο έκρινε, λοιπόν, ότι κατά τον προληπτικό έλεγχο πληρωμής δαπάνης

που αφορά σε μελέτη ή εκτέλεση έργου σε ρέματα, θα πρέπει για τη θεώρηση του σχετικού

τίτλου πληρωμής να ερευνάται η ύπαρξη μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, καθώς σε

περίπτωση σχετικής έλλειψης η εντελλόμενη για πληρωμή δαπάνη δεν θα θεωρείται νόμιμη.

Ο περιβαλλοντικός αυτός έλεγχος εντάσσεται στο πλαίσιο του ελέγχου της

αντισυνταγματικότητας των διατάξεων, στα οποία στηρίζεται η ελεγχόμενη δαπάνη.

Σύμφωνα λοιπόν με την ως άνω θεώρηση ο προληπτικός έλεγχος των δαπανών δεν

περιορίζεται μόνο στη διαπίστωση της ύπαρξης διατάξεων που προβλέπουν ορισμένη

δαπάνη, αλλά επεκτείνεται και στη μη αντίθεσή τους σε υπερκείμενους κανόνες δικαίου, και

επομένως σε έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων, στις οποίες στηρίζονται οι

διοικητικές πράξεις στις οποίες θεμελιώνεται το ελεγχόμενο χρηματικό ένταλμα.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μολονότι το αρμόδιο μονομελές κλιμάκιο του Ελεγκτικού

Συνεδρίου προέβη σε ορισμένες περιπτώσεις σε επιστροφή χρηματικών ενταλμάτων λόγω

33

παραβίασης της περιβαλλοντικής προστασίας, ωστόσο η συγκεκριμένη τακτική δεν έχει τύχει

περαιτέρω εφαρμογής από το τμήμα του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Δεν πρέπει να παραληφθεί να

αναφερθεί το ερώτημα που ανακύπτει σχετικά με τα όρια του περιπίπτοντος ελέγχου αλλά και

των συνεπειών που μπορεί να προκληθούν από τη μη θεώρηση τίτλων πληρωμής δαπανών για

λόγους αντισυνταγματικότητας δεδομένου ότι δεν πρόκειται και για πραγματικό προληπτικό

έλεγχο. (εγχειρίδιο ΕΣΤΑ, 2008).

Τρόποι βελτίωσης Προληπτικού ελέγχου

Αρχικά πρέπει να επισημανθεί η ανάγκη ενίσχυσης των Υπηρεσιών Επιτρόπων, τόσο

σε επίπεδο απασχολούμενου δυναμικού, όσο και σε επίπεδο επιμόρφωσης και εξειδίκευσης

στα θέματα των ΟΤΑ, ακόμη και σε επίπεδο αποζημιώσεων.

Επιπροσθέτως, θα μπορούσαμε να προτείνουμε τη δημιουργία ενός λογισμικού, το

οποίο θα συνδέει τις Υπηρεσίες Επιτρόπων μεταξύ τους αλλά και με τις ταμειακές υπηρεσίες

των Δήμων. Με αυτόν τον τρόπο θα ενισχυθεί η έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση,

αποκλείοντας φαινόμενα καθυστέρησης και παραπληροφόρησης. Ειδικότερα, η εντατική

διασύνδεση ελεγκτή και ελεγχόμενου θα εξυπηρετεί την ηλεκτρονική καταχώρηση των

ενταλμάτων πληρωμής και των σχετικών παραστατικών (τιμολόγια, δελτία αποστολής), αλλά

και στην επιτάχυνση του ελέγχου μέσω της ελαχιστοποίησης του μεταφερόμενου όγκου των

εγγράφων και παραστατικών ελέγχου.

Σαφέστατα, η δημιουργία ανοικτής βάσης νομολογίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου θα

εξυπηρετήσει την ελαχιστοποίηση διαφορετικών χειρισμών από πλευράς ελεγκτικών

οργάνων για όμοια θέματα κατά τη διεξαγωγή του ελέγχου. Σε αυτό το πλαίσιο αναφοράς,

κρίνεται απαραίτητη η δημιουργία ανοικτής βάσης αποφάσεων των αρμόδιων κλιμακίων των

τμημάτων του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον ιστοχώρο της ΚΕΔΚΕ προς όλους τους

ενδιαφερόμενους.

Τέλος, θα έπρεπε να θεσπιστούν αποκλειστικές προθεσμίες για τη διενέργεια του

ελέγχου, ώστε να αποφευχθούν υπέρμετρες καθυστερήσεις.

Ένα τέτοιο εγχείρημα θα μπορούσε να χρηματοδοτηθεί από κοινοτικούς πόρους και

συγκεκριμένα από το ΕΣΠΑ.

34

Κατασταλτικός Έλεγχος

Παράλληλα με τον προληπτικό έλεγχο που ασκεί το Ελεγκτικό Συνέδριο επί των

δαπανών των διατακτών, ασκεί και τον κατασταλτικό έλεγχο των λογαριασμών των

δημοσίων υπολόγων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ο κατασταλτικός έλεγχος

των λογαριασμών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης προβλέπεται στο Σύνταγμα στο

άρθρο 98 παρ. 1γ., όπου στην αρμοδιότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου ανήκει «ο έλεγχος

των λογαριασμών των δημοσίων υπολόγων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ή

άλλων νομικών προσώπων που υπάγονται στον προβλεπόμενο από το εδάφιο α’ έλεγχο».

Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, το Ελεγκτικό Συνέδριο ασκεί έλεγχο επί των

λογαριασμών των δημοσίων υπολόγων και των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης ή άλλων

νομικών προσώπων που υπάγονται με ειδική διάταξη νόμου στον έλεγχό του. Επαφίεται στον

κοινό νομοθέτη η ρύθμιση του τρόπου, της διαδικασίας και της μεθόδου άσκησης του εν

λόγω ελέγχου.

Επιχειρώντας να καθοριστεί η έννοια του κατασταλτικού ελέγχου κρίνεται

απαραίτητος ο καθορισμός της έννοιας του υπολόγου. Ως υπόλογος νοείται ο διαχειριστής

του δημοσίου χρήματος, που συνίσταται με βάση τη νομολογία στη διενέργεια εισπράξεων

δημοσίων εσόδων και στην καταβολή δημοσίων δαπανών, καθώς και στην ασφαλή

διαφύλαξη και προσήκουσα απόδοση δημοσίου χρήματος. Κατά συνέπεια, δεν αρκεί η

κατοχή του δημοσίου χρήματος, αλλά απαιτείται και η διαχείρισή του, η διάθεσή του,

δηλαδή, για την επίτευξη των σκοπών για τους οποίους έχει προβλεφθεί, ώστε να καθίσταται

ένα πρόσωπο δημόσιος υπόλογος.

Ο κατασταλτικός έλεγχος συνίσταται στον έλεγχο νομιμότητας και κανονικότητας

των πράξεων διαχειρίσεως που δεν έχουν ελεγχθεί προληπτικώς, αποκλειομένου σε κάθε

περίπτωση του ελέγχου σκοπιμότητας. Στο πλαίσιο αυτό μπορούν, επίσης, να ελεγχθούν οι

δαπάνες που εξοφλήθηκαν χωρίς να έχουν προηγουμένως υποβληθεί σε προληπτικό έλεγχο,

μολονότι ήταν κανονικά υποκείμενες σε αυτόν, καθώς επίσης και οι δαπάνες που

εξοφλήθηκαν, μολονότι είχαν επιστραφεί στους διατάκτες αθεώρητες ως μη σύννομες.

35

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με τον προληπτικό έλεγχο που συνίσταται

μόνο στον έλεγχο των δαπανών, ο κατασταλτικός έλεγχος αφορά στο σύνολο της

διαχειρίσεως, δηλαδή, εκτός από τον έλεγχο των δαπανών και τον έλεγχο της βεβαίωσης και

της είσπραξης των εσόδων, καθώς και τον έλεγχο της διαχείρισης της περιουσίας των ΟΤΑ.

Ο έλεγχος των λογαριασμών των υπολόγων και των απολογισμών των ΟΤΑ

περιορίζεται στο καθαρό αριθμητικό και διαχειριστικό μέρος, στη νόμιμη εξόφληση των

τίτλων πληρωμής και στη νόμιμη απόδοση υπέρ τρίτων των γενόμενων κρατήσεων στην

περίπτωση που έχει προηγηθεί προληπτικός έλεγχος.

Αντικείμενο του κατασταλτικού ελέγχου αποτελούν κυρίως η ορθή και σύμφωνα με

τους κανόνες και τις αρχές του ισχύοντος λογιστικού ή διαχειριστικού συστήματος τήρηση

και ενημέρωση των λογαριασμών, ώστε να απεικονίζεται με ακρίβεια και πιστότητα το

περιεχόμενο των οικονομικών πράξεων και των δημοσιονομικών ενεργειών, η νομότυπη

καταβολή του μεριδίου συμμετοχής των ΟΤΑ σε κάθε φύσεως επιχειρήσεις, σε ανώνυμες

εταιρείες ή σε εταιρείες λαϊκής βάσεως ή σε προγραμματικές συμβάσεις, η λήψη δανείων, η

παροχή εγγυήσεων, η τήρηση των όρων των σχετικών συμβάσεων, η νομότυπη διαχείριση

της κινητής και ακίνητης περιουσίας των ΟΤΑ, η έγκαιρη και κανονική απόδοση στους

οικείους δικαιούχους των υπέρ τρίτων εισπραττομένων μέσω της ελεγχόμενης διαχειρίσεως

νόμιμων δικαιωμάτων (π.χ. ασφαλιστικές εισφορές, κρατήσεις υπέρ τρίτων), η είσπραξη και

διαχείριση των ανταποδοτικών τελών ή άλλων ειδικών εσόδων ή εσόδων από δάνεια.

Διευκρινιστικές παρατηρήσεις για τον κατασταλτικό έλεγχο

Ο κατασταλτικός έλεγχος έχει στόχο τη νομιμότητα και κανονικότητα των πράξεων

που δεν έχουν ελεγχθεί προληπτικά. Αντικείμενο του ελέγχου αποτελούν οι λογαριασμοί των

δημοσίων υπολόγων, των υπολόγων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των λοιπών

νομικών προσώπων, που έχουν υπαχθεί στον έλεγχο αυτό, όπως έχει ήδη προαναφερθεί. Ο

λογαριασμός όμως δεν αποτελεί το κεντρικό μέγεθος για την έλευση του κατασταλτικού

ελέγχου, αλλά ο δημόσιος υπόλογος. Η έννοια του δημοσίου υπολόγου στη συνταγματική

διάταξη του άρθρου 98 του Συντάγματος «εκλαμβάνεται με εκείνη της κείμενης νομοθεσίας,

36

δηλαδή αναφέρεται στους δημόσιους λειτουργούς, τους εντεταλμένους στην είσπραξη

εσόδων ή την πληρωμή εξόδων του Κράτους και σε όλους όσοι, έστω και χωρίς νόμιμη

εξουσιοδότηση, διαχειρίζονται χρήματα, αξίες ή υλικό που ανήκει στο Κράτος, και γενικά σ’

όλους τους οπωσδήποτε διαχειριζόμενους δημόσιο χρήμα.

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ο δημόσιος υπόλογος συνιστά τη μία από τις δύο κατηγορίες

των με την ευρεία διαχειριστών του δημοσίου πλούτου. Η άλλη κατηγορία περιλαμβάνει τους

διατάκτες, οι οποίοι αναλαμβάνουν υποχρεώσεις σε βάρος των αναγραφόμενων στον

Προϋπολογισμό πιστώσεων. (Κοκκίδου Α., 2008)

Γίνεται λοιπόν σαφές, ότι η έννοια του διατάκτη είναι τελείως διαφορετική από την

έννοια του υπολόγου, δεδομένου ότι ο Υπόλογος ενεργεί μετά την ανάληψη της υποχρέωσης

από το διατάκτη και ενεργεί πράξεις διαχείρισης, οι οποίες δεν ταυτίζονται σε καμία

περίπτωση με την απόφαση που έχει ληφθεί για τη διενέργεια της δαπάνης. Επιπροσθέτως η

προαναφερθείσα έννοια του διατάκτη αφορά σε διάφορο χρονικό σημείο της διαδικασίας.

Εξαιτίας των σαφώς διακριτών αρμοδιοτήτων των δύο αυτών κατηγοριών το εθνικό θεσμικό

πλαίσιο προβλέπει ότι τα καθήκοντα του διατάκτη και του υπολόγου δεν συμβιβάζονται

μεταξύ τους. Ο σκοπός αυτής της ρύθμισης είναι η χρηστή διαχείριση του δημοσίου

χρήματος και η αποφυγή ατασθαλιών κατά την εκτέλεση του Κρατικού προϋπολογισμού.

Κατά τα τελευταία χρόνια η εφαρμογή της αρχής αυτής εξυπηρετεί τον καταμερισμό των

έργων μεταξύ των δύο κατηγοριών οργάνων και διευκολύνει την ορθή εκτέλεση του

Προϋπολογισμού, αφήνοντας απερίσπαστο από άλλα καθήκοντα εκτός από τη διαχείριση του

δημοσίου χρήματος τον δημόσιο υπόλογο, του οποίου η ευθύνη για το λόγο αυτό είναι

ιδιαίτερα σοβαρή.

Μορφές κατασταλτικού ελέγχου

Ο κατασταλτικός έλεγχος των δαπανών των ΟΤΑ είναι δειγματοληπτικός και

ενεργείται επιτοπίως. Εκτός από τους τακτικούς κατασταλτικούς ελέγχους, μπορεί να

διενεργηθούν και έκτακτοι διαχειριστικοί έλεγχοι. Είναι, τέλος δυνατή και η

διενέργεια θεματικών ελέγχων.

37

Δειγματοληπτικός έλεγχος

Σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 24 του Ν.3202/2003 ο κατασταλτικός έλεγχος των

δαπανών των ΟΤΑ είναι δειγματοληπτικός. Υπό το προϊσχύον νομοθετικό καθεστώς

προβλεπόταν ο έλεγχος των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ και κυρίως δειγματοληπτικός, εκτός αν ειδικοί

λόγοι επέβαλαν τη γενίκευσή του. Ειδικότερα, το μέγεθος του δείγματος, καθώς και τα κριτήρια

για την επιλογή του, καθορίζονται από την Επιτροπή Προγραμματισμού και παρακολούθησης

ελέγχων μετά από εισήγηση της Τρίτης υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

(Σαββαΐδου, 2009).

Ωστόσο, είναι δυνατόν να διενεργηθεί γενικευμένος έλεγχος σε ένα ή περισσότερα

αντικείμενα ελέγχου στην περίπτωση που με βάση τα ευρήματα του ειδικού ή θεματικού

ελέγχου γεννηθούν αμφιβολίες ως προς τη νομιμότητα, την κανονικότητα και εν γένει την

ορθότητα του συνόλου του αντικειμένου που υποβλήθηκε σε έλεγχο.

Η γενίκευση του ελέγχου αποφασίζεται από την Επιτροπή μετά από εισήγηση της

τρίτης υπηρεσίας Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η οποία επεξεργάζεται για το σκοπό

αυτό το σύνολο εκθέσεων ελέγχου των Επιτρόπων ενεργώντας με τους κανόνες της μεθόδου

που είχε χρησιμοποιηθεί κατά το σχεδιασμό του ελέγχου για την επιλογή του ελεγκτέου

δείγματος.

Επιτόπιος έλεγχος

Σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 24 του Ν.3202/2003 ο κατασταλτικός έλεγχος των

ΟΤΑ διενεργείται επιτοπίως. Υπό το προϊσχύον καθεστώς προβλεπόταν ότι ο έλεγχος των

πρωτοβάθμιων ΟΤΑ ενεργούνταν κατά κανόνα επιτοπίως μια τουλάχιστον φορά κάθε τρία

χρόνια. Να υπενθυμισθεί ότι στο παρελθόν η επιτόπια έρευνα στα καταστήματα των ΟΤΑ

διενεργούνται μόνο στην περίπτωση που συνέτρεχαν ειδικοί λόγοι και μόνο μετά από την

έκδοση κοινών αποφάσεων του αρμόδιου υπουργού και του Υπουργού Οικονομικών και

σύμφωνα γνώμη του Ελεγκτικού Συνεδρίου.

38

Τακτικοί και Έκτακτοι έλεγχοι

Κρίνεται σωστό να διακρίνουμε μεταξύ των τακτικών και έκτακτων ελέγχων των

λογαριασμών των ΟΤΑ. Ο τακτικός έλεγχος των λογαριασμών των ΟΤΑ διενεργείται κατά

τακτά χρονικά διαστήματα, έτσι ώστε ο κάθε ΟΤΑ να ελέγχεται επιτοπίως τουλάχιστον μία

φορά κάθε τρία χρόνια. Ωστόσο, είναι δυνατός και ο έκτακτος έλεγχος των λογαριασμών των

ΟΤΑ σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως κυρίως στην περίπτωση της διαπίστωσης ή υπόνοιας

περί ύπαρξης ελλειμμάτων ή άλλων διαχειριστικών ανωμαλιών. Ειδικότερα, ο έλεγχος των

λογαριασμών των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ διενεργείται είτε τακτικώς με βάση του ετήσιο

πρόγραμμα που καταρτίζεται από την Επιτροπή Προγραμματισμού και Παρακολούθησης

Ελέγχων, είτε εκτάκτως μετά από σχετική αίτηση του Υπουργού Εσωτερικών ή του Γενικού

Γραμματέα της Περιφέρειας.

Το ετήσιο πρόγραμμα ελέγχων καταρτίζεται από την Επιτροπή για την περίοδο από

1ης Ιανουαρίου έως 31ης Δεκεμβρίου κάθε έτους. Η Επιτροπή αποφασίζει το μήνα Μάιο κάθε

έτους αναφορικά με το είδος των ελέγχων που θα πραγματοποιηθούν κατά το επόμενο έτος,

τους ΟΤΑ α’ βαθμού που θα ελεγχθούν, καθώς και το αντικείμενο του ελέγχου, ύστερα από

εκτίμηση των στοιχείων που τηρούνται στην έκτη Υπηρεσία Επιτρόπου. Για το σκοπό αυτό

τηρείται στην προαναφερθείσα υπηρεσία γενικό και ειδικό αρχείο. Όσον αφορά στο πρώτο,

το οποίο τηρείται ανά θέμα με χρονολογική τάξη, περιλαμβάνει, εκτός από τη γενική

νομοθεσία περί ΟΤΑ α’ βαθμού, τις πράξεις της Επιτροπής, τη σχετική αλληλογραφία, τις

εκθέσεις που εκδίδονται, κάθε έκθεση ή πόρισμα διοικητικού ή κοινοτικού ελέγχου που

περιέρχονται σε αυτή, καθώς και τις καταγγελίες, στις οποίες δόθηκε δημοσιότητα ή

περιήλθαν επωνύμως στην υπηρεσία.

Η εν λόγω Επιτροπή, η οποία αποτελείται από τους αντιπροέδρους του Ελεγκτικού

Συνεδρίου που προεδρεύουν στα τμήματα με ελεγκτικές αρμοδιότητες, συνεδριάζει τακτικώς

στην αρχή κάθε τριμήνου ή εκτάκτως όταν το επιβάλλουν υπηρεσιακές ανάγκες. Η Επιτροπή

καθορίζει το αντικείμενο και τους στόχους του ελέγχου, τη χρονική διάρκειά του, τον

επίτροπο ή τους επιτρόπους που θα διενεργήσουν το σχετικό έλεγχο, τους δικαστικούς ή

άλλους υπαλλήλους που θα συνεργασθούν μαζί τους, καθώς και την ημερομηνία για την

39

παρουσίαση ενώπιον της των ευρημάτων και των εκθέσεων ελέγχου προς αξιολόγηση. Όσον

αφορά στη διενέργεια έκτακτων ελέγχων μετά από αίτηση του Υπουργού Εσωτερικών ή του

αρμόδιου Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας, η Επιτροπή συνεδριάζει μέσα σε προθεσμία

δεκαπέντε ημερών από την πρωτοκόλληση της σχετικής έκθεσης στο Ελεγκτικό Συνέδριο,

ενώ δύναται να την απορρίψει αιτιολογημένα στην περίπτωση που κρίνει ότι συντρέχει

λόγος, εξαιτίας του οποίου δεν μπορεί να διενεργηθεί τέτοιος έλεγχος. Σε κάθε περίπτωση ο

πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου δύναται να διατάξει έκτακτο έλεγχο της διαχείρισης

ενός ΟΤΑ α’ ή β’ βαθμού, καθώς και των ΝΠΔΔ αυτών.

Θεματικοί έλεγχοι

Είναι δυνατή η διενέργεια θεματικών ελέγχων. Συγκεκριμένα, το τέταρτο κλιμάκιο

του Ελεγκτικού Συνεδρίου εισηγείται, με βάση τα στοιχεία που τηρούνται στην έκτη

υπηρεσία Επιτρόπου, προς την Επιτροπή τον Απρίλιο κάθε έτους τη διενέργεια ενός ή

περισσότερων θεματικών ελέγχων σε ΟΤΑ α’ βαθμού μιας ή περισσότερων Περιφερειών. Για

την επιλογή του θέματος λαμβάνεται ιδίως υπόψη το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης για μια

ειδική όψη της διαχείρισης των ΟΤΑ α’ βαθμού και των ΝΠΔΔ που ανήκουν σ’ αυτούς, όπως

αυτό συνάγεται από την έκταση των δημοσιευμένων στα μέσα ενημέρωσης, το μέγεθος της

οικονομικής διαχείρισης αναφορικά με τη συγκεκριμένη δραστηριότητα που θα ελεγχθεί, η

ευρύτητα της διακριτικής ευχέρειας εκτίμησης που αναγνωρίζεται από το νόμο στις τοπικές

αρχές για τη διάθεση του δημοσίου χρήματος προς άσκηση συγκεκριμένης δραστηριότητας.

Θα πρέπει να επισημανθεί σε αυτό το σημείο ότι η Επιτροπή προγραμματίζει τουλάχιστον

ανά τριετία θεματικούς ελέγχους με στόχο τη διεύρυνση της νομιμότητας των αναθέσεων

χωρίς διαγωνισμό έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, της απασχόλησης προσωπικού με

σύμβαση έργου και των ενισχύσεων σε μη κερδοσκοπικά ΝΠΔΔ.

40

Ένδικα μέσα κατά των πράξεων καταλογισμού

Οι πράξεις του κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου περί του καταλογισμού του

δημοσίου υπολόγου υπόκεινται σε έφεση ενώπιον του οικείου τμήματος του Ελεγκτικού

Συνεδρίου. Επίσης είναι δυνατή η άσκηση του έκτακτου ένδικου μέσου της αναθεώρησης τόσο

κατά των πράξεων του κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όσο και κατά των οριστικών

αποφάσεων των τμημάτων του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε περίπτωση που συντρέχουν ορισμένες

ειδικές προϋποθέσεις. Τέλος, είναι δυνατή η άσκηση αίτησης αναιρέσεως ενώπιον της

ολομέλειας του Ελεγκτικό Συνεδρίου κατά των οριστικών αποφάσεων τμημάτων του Ε.Σ.

(Εγχειρίδιο ΕΣΤΑ, 2008)

Αίτηση αναθεώρησης

Οι πράξεις του αρμόδιου για τον έλεγχο των λογαριασμών των υπόλογων κλιμακίων

του Ε.Σ. υπόκεινται στο ένδικο μέσο της αίτησης αναθεώρησης, η οποία ασκείται εντός

προθεσμίας ενός έτους που αρχίζει από την κοινοποίηση της πράξης στον υπόλογο. Πάντως η

άσκηση της αίτησης αναθεώρησης δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα για την προσβαλλόμενη

πράξη. Την αίτηση αναθεώρησης ασκεί είτε ο ενδιαφερόμενος υπόλογος, είτε ο γενικός

επίτροπος της επικράτειας είτε το Ε.Σ. οίκοθεν.

Ως λόγοι αναθεώρησης της πράξης του κλιμακίου περί της ορθότητας των

λογαριασμών και του καταλογισμού του υπολόγου έχουν αναγνωρισθεί η πλάνη αναφορικά

με τα πραγματικά γεγονότα της υπόθεσης, η ύπαρξη λογιστικών λαθών, η προσαγωγή νέων

κρίσιμων εγγράφων, η προσαγωγή αποφάσεως με την οποία αποδεικνύεται ότι η πράξη

στηρίχθηκε σε καταθέσεις μαρτύρων που είχαν ψευδομαρτυρήσει ή σε πλαστά έγγραφα. Στις

δύο τελευταίες περιπτώσεις είναι δυνατή η άσκηση αίτησης αναθεώρησης και μετά την

παρέλευση της ενιαύσιας προθεσμίας, αλλά πάντως εντός προθεσμίας έξι μηνών από τη

στιγμή που περιήλθε στη γνώση του υπόλογου η δικαστική αναγνώριση της ψευδομαρτυρίας

ή της πλαστότητας των εγγράφων. Να σημειωθεί ότι αντίθετα από τις πράξεις του κλιμακίου

του Ε.Σ. περί της ορθότητας τήρησης του λογαριασμού, δεν υπόκεινται σε αναθεώρηση οι

41

πράξεις περί μη απαλλαγής του ενδιαφερόμενου υπόλογου από την ευθύνη του σύμφωνα με

την ειδική διαδικασία του άρθρου 43 του Π.Δ. 774/1980.

Έφεση

Οι πράξεις του κλιμακίου του Ε.Σ. περί καταλογισμού του δημοσίου υπολόγου

υπόκεινται σε έφεση ενώπιον του οικείου τμήματος του Ε.Σ. Στην περίπτωση που η έφεση

ασκείται από τον υπόλογο (ή τον εγγυητή του), η προθεσμία άσκησης της έφεσης είναι

ενιαύσια και αρχίζει από την κοινοποίηση της πράξης καταλογισμού στον υπόλογο.

Παρόμοια, η προθεσμία είναι ενιαύσια στην περίπτωση που η έφεση ασκείται από το γενικό

επίτροπο της επικράτειας ή τη διοίκηση (ενδιαφερόμενο Ο.Τ.Α.) και αρχίζει από την έκδοση

της πράξης του κλιμακίου στην πρώτη περίπτωση και από την στιγμή περιαγωγής της στη

διοίκηση στη δεύτερη περίπτωση. Στο παρελθόν η προθεσμία στην τελευταία αυτή

περίπτωση ήταν εξαμηνιαία.

Οι αποφάσεις του τμήματος του Ε.Σ. είναι οριστικές και εκτελεστέες. Ωστόσο, είναι

δυνατή η άσκηση του έκτακτου ένδικου μέσου της αναθεώρησης είτε από το τμήμα που

εξέδωσε την απόφαση, είτε από το γενικό επίτροπο της επικράτειας, είτε από τον

ενδιαφερόμενο εντός προθεσμίας ενός έτους. Η αναθεώρηση κατά των αποφάσεων του

τμήματος του Ε.Σ. γίνονται για τους ίδιους λόγους που ασκείται η αναθεώρηση κατά τω

πράξεων του κλιμακίου του Ε.Σ. Επιπλέον, είναι δυνατή η άσκηση του ένδικου μέσου της

ανακοπής σε περίπτωση που κάποιος διάδικος δεν παρέστη στη συζήτηση λόγω μη

κλήτευσης ή εκπρόθεσμης κλήτευσης μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε ημερών που αρχίζει από

την επίδοση της απόφασης ή εξήντα ημερών στην περίπτωση που ο διάδικος είναι αγνώστου

διαμονής ή διαμένει στην αλλοδαπή.

Αίτηση Αναιρέσεως

Κατά των οριστικών αποφάσεων των τμημάτων του Ε.Σ. είναι δυνατό να ασκηθεί

αίτηση αναιρέσεως ενώπιον της ολομέλειας του Ε..Σ. η αίτηση αναίρεσης μπορεί να ασκηθεί

είτε από το πρόσωπο που έχει έννομο συμφέρον (υπόλογος), είτε από το γενικό επίτροπο της

επικράτειας, είτε από τον ενδιαφερόμενο ΟΤΑ. (Εγχειρίδιο ΕΣΤΑ, 2008)

42

Η προθεσμία για την άσκηση αναίρεσης είναι ενιαύσια και αρχίζει προκειμένου για

τον έχοντα έννομο συμφέρον ιδιώτη από την κοινοποίηση της απόφασης του τμήματος του

Ε.Σ. σε αυτόν, προκειμένου για τη διοίκηση από τη στιγμή της περιαγωγής της απόφασης σε

αυτήν και προκειμένου για το γενικό επίτροπο της επικράτειας από την ημερομηνία

περιέλευσης της σχετικής απόφασης στη γραμματεία της γενικής επιτροπείας. Ωστόσο είναι

δυνατή η άσκηση της αίτησης αναιρέσεως υπέρ του νόμου και μετά την πάροδο της

ενιαύσιας προθεσμίας από το γενικό επίτροπο της επικρατείας. Στην τελευταία αυτή

περίπτωση δεν είναι δυνατή η μεταβολή της αναιρεσιβαλλόμενης απόφασης σε περίπτωση

ευδοκίμησης της αίτησης αναιρέσεως. Ωστόσο η εκδιδόμενη απόφαση συνιστά οδηγό για τη

νομολογία του δικαστηρίου στο μέλλον.

Κατά προτεραιότητα Ειδικός Κατασταλτικός Έλεγχος

Η αποτελεσματικότητα του συστήματος των οικονομικών ελέγχων συναρτάται με τη

θέση της ταμειακής υπηρεσίας και του ταμία του ΟΤΑ. Στο πλαίσιο αυτό, η εισαγωγή του

διπλογραφικού συστήματος και ο υποχρεωτικός προληπτικός έλεγχος είναι θετικά μέτρα για

την αντιμετώπιση των όποιων πιέσεων. Ο νόμος προβλέπει ειδική μορφή κατασταλτικού

ελέγχου σε περίπτωση που ο ταμίας αμφισβητεί τη νομιμότητα του ΧΕΠ. Συγκεκριμένα,

σύμφωνα με το ΠΔ.323/1989 προβλέπεται ότι: « Αν ο ταμίας αμφισβητεί την νομιμότητα

ενός εντάλματος, γνωστοποιεί στο δήμαρχο με ειδική αναφορά τους λόγους αμφισβήτησης.

Αν ο δήμαρχος ή ο πρόεδρος της κοινότητας απορρίψει τους λόγους αμφισβήτησης, το

ένταλμα εξοφλείται. Στη συνέχεια με φροντίδα του ταμία αποστέλλεται με τα

δικαιολογητικά, χωρίς καθυστέρηση, στον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου του Νομού ή

της νομαρχίας για έλεγχο κατά προτεραιότητα». Τη ρύθμιση αυτή επαναλαμβάνει και ο νέος

ΔΚΚ στο άρθρο 175 παρ.3.

Με τη διάταξη αυτή καθιερώνεται ειδική αρμοδιότητα του αρμοδίου Επιτρόπου του

Ελεγκτικού Συνεδρίου για κατά προτεραιότητα έλεγχο χρηματικού εντάλματος σε περίπτωση

αμφισβήτησης της νομιμότητας της εντελλόμενης με αυτό δαπάνης από τον ταμία του δήμου

ή της κοινότητας και εξόφλησης στη συνέχεια με εντολή δημάρχου ή του προέδρου της

κοινότητας, ύστερα από την απόρριψη των λόγων αμφισβήτησης που πρόβαλε ο ταμίας. Ο

έλεγχος που ασκείται κατά τις διατάξεις αυτές από τον Επίτροπο, συνιστά ειδική μορφή

43

κατασταλτικού ελέγχου, δεδομένου ότι το ΧΕΠ έχει εξοφληθεί και δεν υπάρχει ενεργός

αξίωση του δικαιούχου κατά του Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οι λόγοι αναίρεσης,

οι οποίοι απαριθμούνται περιοριστικά, συνίστανται στην κακή σύνθεση του τμήματος που

δίκασε

Την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, στην παράβαση ουσιώδους τύπου της διαδικασίας

κατά της εκδίκασης της προαναφερόμενης απόφασης και η εσφαλμένη ερμηνεία ή πλημμελής

εφαρμογή του νόμου που διέπει την επίδικη υπόθεση.

Η νομική φύση του κατασταλτικού ελέγχου που διενεργείται επί των

λογαριασμών

Αρχικά ο τακτικός κατασταλτικός έλεγχος που διενεργείται από το Ελεγκτικό Συνέδριο

στους λογαριασμούς των υπολόγων των ΟΤΑ διακρίνεται από τον έκτακτο κατασταλτικό έλεγχο

που διενεργείται από τη δημοσιονομική διοίκηση και συγκεκριμένα από τον αρμόδιο

οικονομικό επιθεωρητή. Έχει κριθεί, ότι «ο οικονομικός έλεγχος της διαχείρισης των

εκκλησιαστικών Ν.Π.Δ.Δ. ενεργείται υπό των επιθεωρητών δημοσίων Διαχειρίσεων, πλην ο

έλεγχος ούτος, ως εσωτερικός έλεγχος διοικητικού αμιγώς χαρακτήρος, είναι πάντη άσχετος

προς τον υπό του Ελεγκτικού Συνεδρίου ασκούμενον κατασταλτικώς και υπό του Συντάγματος

θεσπιζόμενον δικαστικόν έλεγχον της διαχειρίσεως των ΟΤΑ και των λοιπών Ν.Π.Δ.Δ.» (Ε.Σ.

πρακτ. 10ης Γεν.Συν. 2/3/1983). Ωστόσο οφείλουμε να σημειώσουμε και την αντίθετη

άποψη, σύμφωνα με την οποία τα δύο αυτά είδη του κατασταλτικού ελέγχου, δηλαδή τόσο ο

διενεργούμενος τακτικός έλεγχος από το Ε.Σ., όσο και ο έκτακτος κατασταλτικός έλεγχος

που διενεργείται από τη δημοσιονομική διοίκηση, εξομοιώνονται υπό την έννοια ότι και τα

δύο θεωρούνται ως διοικητικοί έλεγχοι.

Όσον αφορά τη φύση του τακτικού κατασταλτικού ελέγχου που διενεργείται από το

Ε.Σ. έχουν διατυπωθεί τρεις απόψεις. Ειδικότερα, σύμφωνα με την πρώτη άποψη, που έχει

υποστηριχθεί από τους εκπροσώπους του δημοσίου δικαίου, ο έλεγχος των λογαριασμών των

δημοσίων υπολόγων αποτελεί διοικητική αρμοδιότητα του Ε.Σ. Αντιθέτως σύμφωνα με μια

δεύτερη άποψη, που έχει υποστηριχθεί από τους εκπροσώπους του δημοσιονομικού δικαίου ο

44

έλεγχος των λογαριασμών των δημόσιων υπολόγων αποτελεί δικαστική αρμοδιότητα του

Ε.Σ. Τέλος, σύμφωνα με μια Τρίτη άποψη ο έλεγχος των λογαριασμών των δημοσίων

υπολόγων αποτελεί ελεγκτική αρμοδιότητα του Ε.Σ.

45

Κεφάλαιο 5

Εσωτερικός –Εξωτερικός Έλεγχος

Εσωτερικός Οικονομικός Έλεγχος

Ο έλεγχος των οικονομικών καταστάσεων κάθε οικονομικού έτους στους Δήμους που

εφαρμόζουν το κλαδικό λογιστικό σχέδιο γίνεται από ορκωτό λογιστή, ο οποίος ορίζεται μαζί

με τον αναπληρωτή του από τη δημοτική αρχή.

Ο ορκωτός ελεγκτής-λογιστής, για τον έλεγχο των ετήσιων οικονομικών

καταστάσεων (ισολογισμού, λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσεως, πίνακα διαθέσεως

αποτελεσμάτων και προσαρτήματος) του Δήμου, εφαρμόζει τις αρχές και τους κανόνες

ελεγκτικής που ακολουθεί το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών-Λογιστών, οι οποίες συμφωνούν με

τις βασικές αρχές των διεθνών ελεγκτικών προτύπων. Στο πιστοποιητικό ελέγχου που

χορηγεί, ο ορκωτός λογιστής αναφέρει αν ο Δήμος εφάρμοσε ορθά το κλαδικό λογιστικό

σχέδιο των Δήμων και Κοινοτήτων και εάν τηρήθηκαν οι διατάξεις του Δημοτικού και

Κοινοτικού Κώδικα και των αντίστοιχων κανονιστικών ρυθμίσεων οι οποίες αφορούν το

οικονομικό, λογιστικό και διαχειριστικό σύστημα των Δήμων. Επιπρόσθετα, περιλαμβάνει

και όλες τις παρατηρήσεις που αφορούν σε σημαντικές ανεπάρκειες που έχουν ουσιώδη

επίδραση στην ακρίβεια ή ορθότητα κονδυλίων του ισολογισμού ή των αποτελεσμάτων

χρήσεως. (Ν.3463/2006 Α.163 παρ.3)

Πλην του πιστοποιητικού ελέγχου, ο ορκωτός λογιστής υποχρεούται να καταρτίζει

και έκθεση ελέγχου, στην οποία θα περιλαμβάνει τα όσα προέκυψαν από τον έλεγχό του,

παραθέτοντας, επιπροσθέτως και τις αναγκαίες υποδείξεις του για κάθε θέμα. Η έκθεση

ελέγχου υποβάλλεται από τον ορκωτό ελεγκτή- λογιστή στο δημοτικό συμβούλιο και στο

Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας.

Στη συνέχεια, το δημοτικό συμβούλιο μέσα σε προθεσμία δύο μηνών αφότου

παρέλαβε τον απολογισμό ή και τον ισολογισμό και τα αποτελέσματα χρήσεως και την

έκθεση της δημαρχιακής επιτροπής αποφασίζει με πράξη του για την έγκριση του

απολογισμού ή του ισολογισμού και διατυπώνει παρατηρήσεις του σχετικά με αυτόν, σε

46

ειδική για αυτόν το σκοπό συνεδρίαση, στην οποία παρίσταται και ο διευθυντής των

οικονομικών υπηρεσιών του Δήμου.

Στους Δήμους που εφαρμόζουν κλαδικό λογιστικό σχέδιο, στην ανωτέρω ειδική

συνεδρίαση καλείται και παρίσταται και ο ορκωτός ελεγκτής-λογιστής ή ο αναπληρωτής του,

ο οποίος συνέταξε το πιστοποιητικό ελέγχου. Η απουσία του ορκωτού ελεγκτή- λογιστή ή

του αναπληρωτή του δεν επηρεάζει τη λήψη απόφασης του συμβουλίου, υπό τον όρο ότι

αποδεικνύεται η εμπρόθεσμη πρόσκλησή του στην ειδική συνεδρίαση.

Ο δήμαρχος με έγγραφό του κοινοποιεί την απουσία του ορκωτού ελεγκτή- λογιστή

από τη συνεδρίαση στο Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών, το συμβούλιο όμως έχει το δικαίωμα να

αποκλείσει τον ορκωτό ελεγκτή λογιστή που δεν προσήλθε, από επόμενο έλεγχο στο Δήμο.

Εξωτερικός Οικονομικός Έλεγχος

Ο εξωτερικός οικονομικός έλεγχος ασκείται χωρίς καμία εξάρτηση, τόσο από την

ελεγχόμενη αρχή , όσο και από την κεντρική διοίκηση και αποβλέπει στην εγγύηση ότι η

διοίκηση και η διαχείριση του ΟΤΑ γίνεται σύμφωνα με τη νομοθεσία, τους κανόνες για τα

λογιστικά και τον προϋπολογισμό, τις γενικά αναγνωρισμένες αρχές της οικονομίας, της

αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας, τις αρχές της δημόσιας ηθικής, όπως αυτές

θεσπίζονται στους διάφορους εθνικούς και διεθνείς κώδικες συμπεριφοράς. Ο εξωτερικός

έλεγχος είναι κατασταλτικός και αποβλέπει στην ετήσια πιστοποίηση για την ακριβή τήρηση

των λογαριασμών, στην αξιολόγηση της γενικής επίδοσης της δημοτικής διαχείρισης. Ο

έλεγχος αυτός δεν επιτρέπεται να υπεισέρχεται σε θέματα σκοπιμότητας, μπορεί ωστόσο να

ασχοληθεί με το υπόβαθρο των αποφάσεων ή τη συνοχή τους ιδιαίτερα από οικονομική

άποψη.

Ο εξωτερικός έλεγχος μπορεί να είναι και προληπτικός και συστηματικός στις

περιπτώσεις που η παρέμβαση της κεντρικής διοίκησης είναι η προϋπόθεση για την

εγκυρότητα ή την ενεργοποίηση των μέτρων που αποφασίζονται σε τοπικό επίπεδο.

47

Κεφάλαιο 6

Η Κρατική Εποπτεία στους ΟΤΑ

Η εποπτεία του κράτους με την ευρεία έννοιά της περιλαμβάνει το δικαίωμά του να

ρυθμίζει νομοθετικά την οργάνωση και τη λειτουργία των νομικών προσώπων δημοσίου

δικαίου (νομοθετική εποπτεία) και το δικαίωμα του να ελέγχει με διοικητικά (διοικητική

εποπτεία) ή δικαστικά (δικαστική εποπτεία) όργανά του την τήρηση των νόμων απ’ αυτά. Η

νομοθετική και δικαστική εποπτεία είναι αυτονόητες εν όψει του γεγονότος ότι η άσκηση των

αντίστοιχων εξουσιών ανήκουν στο μονοπώλιο του κράτους και δεν αποτελούν

χαρακτηριστικά γνωρίσματα της έμμεσης κρατικής διοίκησης. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της

τελευταίας αποτελεί η διοικητική εποπτεία. Η διοικητική εποπτεία συνίσταται σ’ ένα διαρκή

έλεγχο των οργάνων των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και στις πράξεις αυτών, τον

οποίο ο νόμος αναθέτει σε όργανα της κρατικής διοίκησης ή άλλου αυτοδιοικούμενου

οργανισμού. Αυτή προϋποθέτει την ύπαρξη δύο διακεκριμένων νομικών προσώπων, τα οποία

βρίσκονται σε σχέση ανώτερου προς κατώτερου. Η διοικητική εποπτεία είναι συνδεδεμένη με

την αυτοδιοίκηση και εκφράζει τις σχέσεις μεταξύ νομικών προσώπων και, ιδιαίτερα, των

ελεγχομένων, εξηρτημένων και του ελέγχοντος. Ο νομοθετικός καθορισμός από αρμόδια

όργανα της Πολιτείας των προϋποθέσεων οργάνωσης και λειτουργίας των τοπικών

οργανισμών δεν αποτελεί, όπως αναφέρθηκε, άσκηση διοικητικής εποπτείας. Αυτή νοείται

μόνο από την άποψη της δυναμικής λειτουργίας των οργανισμών και των σχέσεων που

δημιουργούνται κατά τη διάρκεια και εξαιτίας αυτής με το νομικό πρόσωπο που ασκεί

εποπτεία. Το νομοθετικό όργανο του κράτους δεν έχει τη δυνατότητα επίβλεψης του τρόπου

διοίκησης των τοπικών οργανισμών, μέσα στα όρια του νόμου, και δεν έχει επίσης τη

δυνατότητα να εξακριβώσει και να τιμωρήσει τις διάφορες παράνομες ενέργειες. Γι’ αυτό το

κράτος υποβάλλει τους αυτοδιοικούμενους τοπικούς οργανισμούς στο διοικητικό έλεγχο. Η

κρατική επέμβαση έχει σκοπό να διαφυλάξει το δημόσιο συμφέρον κατά τη διαχείριση των

υποθέσεων του οργανισμού και ταυτόχρονα να διαφυλάξει τους διοικούμενους από πιθανές

υπερβάσεις των οργάνων της αυτοδιοίκησης. Έτσι, η διοικητική εποπτεία έχει ένα διπλό

ρόλο, την εξασφάλιση της κανονικής και αποδοτικής λειτουργίας των τοπικών οργανισμών

αφενός και της διατήρησης της ενότητας του κράτους αφετέρου. Οι οργανισμοί τοπικής

αυτοδιοίκησης ενσωματώνονται στο συνολικό μηχανισμό της δημόσιας διοίκησης, η σχέση

48

τους δε με το κράτος και τα όργανά του εκδηλώνεται με την άσκηση της κρατικής εποπτείας

στη δράση αυτών.

Η άσκηση της διοικητικής εποπτείας ουδέποτε οδηγεί στην υποκατάσταση του

εποπτευομένου οργανισμού, όπως συμβαίνει με τον Επίτροπο και τον ανήλικο, αλλά στην

επαγρύπνηση για την ενέργεια πράξεων απ’ αυτόν που να είναι σύμφωνες με το νόμο. Οι

Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης θεωρούνται από τη σύγχρονη επιστήμη αυτοτελείς

φορείς δημόσιας διοίκησης, ανεξάρτητη από το κράτος, στην καθιέρωση και εξασφάλιση των

οποίων αποβλέπει η κρατική εποπτεία.

Η διοικητική εποπτεία περιλαμβάνει αφενός τον έλεγχο του προσώπου (πειθαρχική

εξουσία) και αφετέρου τον έλεγχο των πράξεων των οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης και

διακρίνεται του ιεραρχικού ελέγχου στον οποίο υπόκεινται τα όργανα της άμεσης κρατικής

διοίκησης. Μεταξύ των δύο αυτών μορφών ελέγχου υπάρχουν καταρχήν δύο θεμελιώδεις

διαφορές. Κατά την πρώτη που αποτελεί τυπική απλά διαφορά, η διοικητική εποπτεία

αποτελεί έλεγχο που ασκείται από ένα ανώτερο νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου σε ένα

κατώτερο, ενώ η ιεραρχική εξουσία αποτελεί έλεγχο ασκούμενο από τα ανώτερα στα

κατώτερα όργανα του ίδιου νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου. Η δεύτερη διαφορά που

είναι και ουσιαστική διαφορά συνίσταται στην έκταση του ασκουμένου ελέγχου και,

ιδιαίτερα, η διοικητική εποπτεία περιλαμβάνει, σύμφωνα με όσα προαναφέρθηκαν, μόνο

έλεγχοι νομιμότητας ενώ ο ιεραρχικός έλεγχος περιλαμβάνει και έλεγχο σκοπιμότητας. Μία

τρίτη διαφορά που υπάρχει μεταξύ των δύο αυτών μορφών ελέγχου αναφέρεται μόνο στο ένα

σκέλος της διοικητικής και ιεραρχικής εποπτείας, δηλαδή μόνο στον έλεγχο των πράξεων των

αρχών της έμμεσης και άμεσης κρατικής διοίκησης. Έτσι οι αρχές των τοπικών οργανισμών

μπορούν να ασκούν αίτηση ακυρώσεως κατά των πράξεων των εποπτικών αρχών ενώπιον

των δικαστηρίων, ενώ η αρχή της άμεσης κρατικής διοίκησης δεν νομιμοποιείται στην

άσκηση ενός τέτοιου ένδικου μέσου λόγω έλλειψης ίδιου συμφέροντος.

Η διοικητική εποπτεία δεν τεκμαίρεται όπως ο ιεραρχικός έλεγχος, αλλά πρέπει να

προβλέπεται ειδικά, και οι σχετικές διατάξεις πρέπει να καθορίζουν τα μέσα της άσκησης και

τα όριά της, δεδομένου ότι η εποπτεία αποτελεί περιορισμό της αυτοδιοίκησης, που

επιδιώκεται με την ίδρυση του δημόσιου νομικού προσώπου. Η εποπτεία ασκείται με

διοικητικές πράξεις του εποπτεύοντος οργάνου και μπορεί να περιλαμβάνει επεμβάσεις

σχετικές είτε με τα όργανα είτε με τις πράξεις των οργάνων του εποπτευομένου δημόσιου

νομικού προσώπου.

49

Αντικείμενο της διοικητικής εποπτείας μπορούν να είναι μόνο οι ίδιες υποθέσεις των

τοπικών οργανισμών και όχι και οι δοτές, οι οποίες υπόκεινται στον ιεραρχικό έλεγχο των

αρμοδίων διοικητικών αρχών του κράτους.

Το Σύνταγμα του 1927 αναγνώριζε ρητά την ανάγκη της εποπτείας θέτοντας

συγχρόνως τα όρια στη νομοθετική εξουσία. Σύμφωνα μ’ αυτό τα κρατικά όργανα έπρεπε να

περιορίζονται κατά τη δράση τους έναντι των αυτοδιοικουμένων οργανισμών στην άσκηση

μόνο ανωτάτης εποπτείας. Η έκφραση αυτή δεν έλυνε το ζήτημα, περιείχε όμως τη θέληση

του συντακτικού νομοθέτη να μην επιτρέψει, με το πρόσχημα της εποπτείας, την κατάλυση

της ελεύθερης δράσης των τοπικών οργανισμών και την καθ’ οιονδήποτε τρόπο εκμηδένιση

της αυτοδιοίκησης. Το κράτος δεν διαχειρίζονταν με τα όργανά του τις ανατιθέμενες στην

τοπική αυτοδιοίκηση υποθέσεις, ήλεγχε όμως τη διαχείριση αυτών, η οποία διενεργείτο με τα

εκλεγόμενα από τους πολίτες όργανα.

Η διάταξη του άρθρου 107 παρ.11 του Συντάγματος του 1927 χρησίμευσε ως π ρότυπο

για το συντακτικό νομοθέτη του αρ. 102 παρ.5 εδάφιο α’ του ισχύοντος Συντάγματος πριν

από την αναθεώρησή του. Η διάταξη αντικαταστάθηκε κατά την αναθεώρηση με τις

ακόλουθες διατάξεις; «Το κράτος ασκεί στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης

εποπτεία που συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας και δεν επιτρέπεται να

εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους. Ο έλεγχος νομιμότητας ασκείται

όπως νόμος ορίζει». Σύμφωνα μ’ αυτό, το κράτος ασκεί στους Οργανισμούς Τοπικής

Αυτοδιοίκησης εποπτεία, που να μην εμποδίζει την πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση

αυτών(Σ.τ.Ε3982/1981). Η διάταξη αυτή δεν επιτρέπει απλά, αλλά επιτάσσει τη νομοθετική

καθιέρωση της κρατικής εποπτείας. Ο όρος εποπτεία χρησιμοποιείται από το Σύνταγμα με

την στενή του έννοια, δηλαδή αυτή της διοικητικής εποπτείας, όπως περιγράφηκε πιο πάνω.

Τόσο στην νομολογία των δικαστηρίων μας όσο και στις εργασίες της Ε’

Αναθεωρητικής βουλής των Ελλήνων έχει επικρατήσει η άποψη της νομικής προτεραιότητας

του κράτους έναντι των τοπικών οργανισμών. Αυτοί θεωρούνται δημιουργήματα του πρώτου,

στα οποία έχει παραχωρηθεί το δικαίωμα άσκησης δικής τους εξουσίας, δηλαδή διοίκησης

των τοπικών υποθέσεων.

50

Κεφάλαιο 7

Άλλες Μορφές Ελέγχου

Έλεγχος των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση

Σύμφωνα με το νόμο 2187/94 (ΦΕΚ 16/Α) συστάθηκε στο Γενικό Λογιστήριο του

Κράτους ειδικό συντονιστικό όργανο, με σκοπό τη διευκόλυνση και τη μεθόδευση της

διαδικασίας ελέγχου των προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση

και εκτελούνται από ΝΠΔΔ, ΟΤΑ, δημόσιες επιχειρήσεις, ΝΠΙΔ, ιδιωτικούς φορείς και

φυσικά πρόσωπα. Η συγκρότηση, οι αρμοδιότητες και ο τρόπος λειτουργίας του

συντονιστικού οργάνου καθορίζονταν από το ΠΔ 393/94 (ΦΕΚ 219/Α). Το ειδικό

συντονιστικό όργανο καταργήθηκε με την ΚΥΑ 2/25422/0004/2001 και οι αρμοδιότητές του

περιήλθαν στην επιτροπή δημοσιονομικού ελέγχου που συστάθηκε με το άρθρο 17 του Ν.

2860/2000.

Έλεγχος μισθοδοσίας

Η ευθύνη για την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή όλων των μισθολογικού

περιεχομένου διατάξεων ανήκει στους εκκαθαριστές αποδοχών των υπαλλήλων. (Θεοδώρου,

2009). Ο έλεγχος των εκκαθαριστών για την ορθή και ομοιόμορφη απεικόνιση των αποδοχών

των υπαλλήλων, καθώς και η ακρίβεια του ύψους των επί μέρους ποσών, με βάση τις

εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις, ασκείται από τον Υπουργό Οικονομικών, μέσω των αρμόδιων

Διευθύνσεων ή γενικών Διευθύνσεων του γενικού λογιστηρίου του Κράτους.

Οι έλεγχοι αυτοί διενεργούνται από ομάδες ελέγχου δύο ή περισσότερων ατόμων που

συγκροτούνται από υπαλλήλους του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους. Τα μέλη των

ομάδων αυτών ορίζονται από το Γενικό Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής ή το Γενικό

Διευθυντή Μισθών και Συντάξεων, με την έκδοση εντολής ελέγχου. Μετά τη διενέργεια του

ελέγχου επιδίδουν στον εκκαθαριστή σημείωμα ελέγχου, από ειδικό μπλοκ εντύπων

αριθμημένων σημειωμάτων, το οποίο υπογράφεται από το συντονιστή και τα λοιπά μέλη της

ομάδας. Σε περίπτωση που διαπιστωθούν παραβάσεις, αναφέρεται στο σημείωμα ελέγχου ότι

ο εκκαθαριστής των αποδοχών υποχρεούται εντός δέκα εργάσιμων ημερών να μεριμνήσει για

51

την ενημέρωση των δικαιούχων και να απαιτήσει απ’ αυτούς την επιστροφή των

αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών.

Εάν οι δικαιούχοι συμφωνήσουν για την επιστροφή των αχρεωστήτως καταβληθέντων

ποσών, τους παρέχεται η ευχέρεια από την ομάδα ελέγχου και από τον εκκαθαριστή

αποδοχών να τα επιστρέψουν καταβάλλοντας κάθε μήνα το 1/10 των μηνιαίων αποδοχών

τους, μέχρι εξοφλήσεως της οφειλής. Σε περίπτωση που οι αχρεωστήτως λαβόντες αρνηθούν

την επιστροφή με τον ανωτέρω διακανονισμό, ενημερώνεται η από την ομάδα ελέγχου η 22η

Διεύθυνση Μισθολογίου ή η Γενική Διεύθυνση Μισθών και συντάξεων του Γενικού

Λογιστηρίου του Κράτους, οι οποίες υποχρεούνται να ζητήσουν εγγράφως από τον οικείο

επιθεωρητή οικονομικής επιθεώρησης την έκδοση καταλογιστικής πράξης, σε βάρος των

υπαλλήλων που έλαβαν αχρεωστήτως τα σχετικά ποσά, κοινοποιώντας το σχετικό και στον

εκκαθαριστή των αποδοχών.

Τέλος, σε περίπτωση αδυναμίας καταλογισμού των αχρεωστήτως λαβόντων, λόγω

θανάτου ή άλλης αιτίας, διενεργείται από τον επιθεωρητή καταλογισμός σε βάρος του

εκκαθαριστή, εφόσον αυτός κατά την επανεξέταση της υπόθεσης διαπιστώσει δόλο ή βαρεία

αμέλεια. Από την έναρξη της λειτουργίας των υπηρεσιακών μονάδων της Γενικής

Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων και των προβλεπόμενων από το νόμο 3492/2006

συλλογικών οργάνων, οι έλεγχοι και οι καταλογισμοί που προβλέπονται στο άρθρο 28 του

Ν.2470/97, υπάγονται στις διατάξεις του νόμου 3492/2006 και ενεργούνται από τα όργανα

που προβλέπονται σε αυτόν.

Έλεγχος από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης

Οι ΟΤΑ που χρηματοδοτούνται για οποιονδήποτε σκοπό από το Υπουργείο

Αγροτικής Ανάπτυξης και τροφίμων ή από το Κεντρικό ταμείο Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και

Δασών, υπόκεινται σε οικονομικό έλεγχο ως προς τη νόμιμη διάθεση της χρηματοδότησης. Ο

έλεγχος ασκείται από τους γενικούς ή οικονομικούς επιθεωρητές του Υπουργείου Γεωργίας ή

από Επιθεωρητές των περιφερειακών οικονομικών επιθεωρήσεων ή από άλλα

εξουσιοδοτημένα από τον Υπουργό όργανα.

52

Κεφάλαιο 8

Λαϊκός Έλεγχος των ΟΤΑ (Λογοδοσία)

Κάθε δήμαρχος στα τέλη Ιουνίου του τρέχοντος οικονομικού έτους συγκαλεί

συνέλευση των δημοτών με στόχο να εκθέσει τα πεπραγμένα της δημοτικής αρχής σε σχέση

με την οικονομική κατάσταση του Δήμου και σε σχέση το πρόγραμμα της δημοτικής δράσης.

Σε αυτή τη συνέλευση συμμετέχουν τα μέλη του δημοτικού συμβουλίου, τα μέλη των

συμβουλίων των δημοτικών διαμερισμάτων, οι πάρεδροι και τα μέλη των συνοικιακών

συμβουλίων.

Αρχικά, προηγείται η έκθεση του περιεχομένου της λογοδοσίας από μέρους του

δημάρχου και στη συνέχεια ακολουθεί η σχετική συζήτηση. Το δημοκρατικό στοιχείο αυτής της

διαδικασίας έγκειται στην ύπαρξη ερωτήσεων από κάθε πολίτη, κάτοικο αλλά και

φορολογούμενο. (Σαββαΐδου, 2009)

53

Κεφάλαιο 9

Ο έλεγχος από το ΣΕΕΔΔ και το ΣτΠ

Στο πεδίο του ελέγχου των οικονομικών πράξεων των Οργανισμών Τοπικής

Αυτοδιοίκησης είναι δυνατό να εμπλέκονται δύο βασικοί μηχανισμοί, το Σώμα Επιθεωρητών

Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης και η ανεξάρτητη αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη.

Ο σύσταση του ΣτΠ κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα και είναι ρόλος

διαμεσολαβητικός και όχι κυρωτικός. Το ΣΕΕΔΔ αποτελεί ελεγκτική υπηρεσία η οποία

υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών. Βασικός στόχος του Σώματος Ελεγκτών Επιθεωρητών

Δημόσιας Διοίκησης και του Συνηγόρου του Πολίτη είναι η τήρηση της νομιμότητας, η

διασφάλιση των δικαιωμάτων των πολιτών και η αντ ιμετώπιση φαινομένων κακοδιοίκησης.

Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο έλεγχος από τα δύο αυτά ελεγκτικά σώματα είναι

αποσπασματικός, καθώς δεν έχει μόνιμο χαρακτήρα. Ο ΣτΠ και ο ΣΕΕΔΔ επιλαμβάνονται

επί συγκεκριμένων υποθέσεων, οι οποίες τίθενται από αναφορές πολιτών ή φυσικών νομικών

προσώπων. Το ΣΕΕΔΔ μπορεί να ξεκινήσει και την έρευνα μετά από εντολή Υπουργού. Στο

πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους ελέγχουν τους ΟΤΑ και ως προς ορισμένα οικονομικά

ζητήματα χωρίς να ελέγχουν ολόκληρο το φάσμα των οικονομικών λειτουργιών, όπως για

παράδειγμα δεν ελέγχουν ζητήματα μισθοδοσίας του προσωπικού.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα των παραπάνω είναι η αναφορά στα στατιστικά στοιχεία

από το ΣτΠ. Σύμφωνα με αυτά τα στατιστικά στοιχεία στο υποβλήθηκαν 828 αναφορές

σχετικά με τα τέλη που επιβάλλουν οι ΟΤΑ. Από αυτές διαπιστώθηκε ότι σε 150 υπήρξε

παραβίαση της νομιμότητας. Αντίστοιχα στο υποβλήθηκαν 61 αναφορές σχετικά με θέματα

προμηθειών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης από τις οποίες διαπιστώθηκε ότι σε 9

περιπτώσεις υπήρξε παραβίαση νομιμότητας..( πηγή: βάση δεδομένων ΣτΠ).

Συνοψίζοντας, θα πρέπει να συμπεριλάβουμε στους ελεγκτικούς μηχανισμούς και το

έργο των παραπάνω μηχανισμών, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να διαπιστώνουν

περιπτώσεις κακοδιοίκησης και παραβίασης της νομιμότητας σε θέματα οικονομικού

περιεχομένου των ΟΤΑ και να συμβάλλουν στην επίλυσή τους..

54

Κεφάλαιο 10

Ερευνητικά εργαλεία

Συνεντεύξεις

Η εργασία αυτή έχει ως στόχο την αναλυτική παρουσίαση των ελεγκτικών

μηχανισμών, αλλά πάνω απ’ όλα στοχεύει στην εξεύρεση ενός νέου, αποτελεσματικού,

εκσυγχρονισμένου τρόπου, ώστε να αναβαθμιστεί το επίπεδο ελέγχου, αποδοτικότητας και

νομιμότητας των Οργανισμών τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Στο πλαίσιο αυτό, πραγματοποιήθηκαν 3 συνεντεύξεις με διαφορετικούς

εκπροσώπους φορέων και οργανισμών με στόχο την πολύπλευρη και αντικειμενική

προσέγγιση του ζητήματος. Οι ερωτηθέντες ήταν ο κος Βαλλινδράς Γρηγόριος- Πάρεδρος

του ελεγκτικού Συνεδρίου, ο κος Γκέραλης Σάββας- Δήμαρχος Αναβύσσου και η κα

Χατζηιωαννίδη Κωνσταντίνα- διευθύντρια οικονομικών του Δήμου Αναβύσσου. Οι

ερωτήσεις και στις τρεις περιπτώσεις ήταν όμοιες ,ώστε να γίνει εφικτή η εξαγωγή

εποικοδομητικών και ουσιωδών συμπερασμάτων.

Οι ερωτήσεις ήταν οι ακόλουθες:

1: Θεωρείτε ότι οι μηχανισμοί οικονομικού ελέγχου στους ΟΤΑ επαρκούν ώστε να

εξασφαλίσουν τη νομιμότητα όλων των σχετικών διαδικασιών ;

2. Ποιον από τους υφιστάμενους μηχανισμούς οικονομικού ελέγχου των ΟΤΑ,

θεωρείτε αποτελεσματικότερο ;

3. Ποια επιπλέον μέτρα πιστεύετε ότι θα μπορούσε να ληφθούν ώστε να βελτιωθεί η

ταχύτητα και να ενισχυθεί η νομιμοποίηση των δαπανών;

4.Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις για τις οποίες παραπέμπεται ένας ΟΤΑ

και τι αποφαίνεται συνήθως το Ελεγκτικό Συνέδριο;

55

Ειδικότερα, πραγματοποιήθηκε στις 18/5/2010 συνέντευξη με τον Πάρεδρος του

Ελεγκτικού Συνεδρίου κο Βαλλινδρά Γρηγόριο. Μετά από σύντομη συζήτηση για τους ΟΤΑ

προέκυψαν οι παρακάτω απαντήσεις:

1. Οι μηχανισμοί ελέγχου των ΟΤΑ δεν επαρκούν πρώτον διότι ο μέχρι σήμερα

ασκούμενος έλεγχος από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας είναι τυπικός και

ανεπαρκής, αφού σχεδόν όλες οι αποφάσεις των οργάνων των ΟΤΑ κρίνονται νόμιμες ή

παρέρχεται άπρακτη η προθεσμία ελέγχου και έτσι θεωρούνται σιωπηρά εγκριθείσες. Ο

προληπτικός έλεγχος του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε όλους τους ΟΤΑ άνω των 5.000

κατοίκων βελτίωσε την κατάσταση, αν και κάποια είδη δαπανών, όπως αποδοχές,

εξαιρούνται του ελέγχου. Επίσης προβλήματα δημιουργούνται και από το γεγονός ότι δεν

ελέγχονται οι δημοτικές επιχειρήσεις, όπου υπάρχει μεγάλη αδιαφάνεια με αποτέλεσμα οι

ΟΤΑ να βρίσκουν την ευκαιρία να πραγματοποιούν δαπάνες μέσω των δημοτικών αυτών

επιχειρήσεων αποφεύγοντας τον έλεγχο του Ελεγκτικό Συνέδριο. Τέλος ο κατασταλτικός

έλεγχος του Ελεγκτικό Συνέδριο αργεί πάρα πολύ να ολοκληρωθεί.

2. Ο προληπτικός έλεγχος του Ελεγκτικό Συνέδριο είναι ο αποτελεσματικότερος γιατί

προλαμβάνει την παράνομη εκταμίευση του δημόσιου χρήματος.

3. Με το νομοσχέδιο «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» προβλέπεται συνένωση Δήμων, κατάργηση

δημοτικών επιχειρήσεων κλπ. Όλα αυτά αναμένεται να βελτιώσουν την οικονομική

διαχείριση των ΟΤΑ και να περιορίσουν την υφιστάμενη διαφθορά.

4. Το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει προληπτικά τα Χρηματικά Εντάλματα των ΟΤΑ

και αν η δαπάνη δεν είναι νόμιμη δεν θεωρούνται αυτά. Επίσης, ελέγχει κατασταλτικά τους

λογαριασμούς των ΟΤΑ, και αν οι υπόλογοι (ταμίες, δήμαρχοι, μέλη του δημοτικού

συμβουλίου κλπ) έχουν προκαλέσει με ενέργειές τους με δόλο, βαρεία ή ελαφρά αμέλεια

ελλείμματα, καταλογίζονται από τον Επίτροπο ή το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού

Συνεδρίου.

Στη συνέχεια ακολουθούν οι απαντήσεις του Δημάρχου Αναβύσσου κου Γκέραλη

Σάββα. Είναι σαφές ότι η 4η ερώτηση απευθύνεται αποκλειστικά στον κύριο Βαλλινδρά-

δικαστή του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθώς είναι ο μόνος αρμόδιος για θέματα παραπομπών

των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

56

1: Οι μηχανισμοί ελέγχου στους ΟΤΑ επαρκούν, εφόσον λειτουργούν σωστά και

αποτελεσματικά. Μέσα από διαφανείς και γρήγορες ελεγκτικές διαδικασίες διασφαλίζεται η

νομιμότητα των δαπανών και η ικανοποίηση του δημοσίου συμφέροντος.

2: Ο αποτελεσματικότερος κατά την άποψή μου ελεγκτικός μηχανισμός είναι ο προληπτικός

έλεγχος. Τα τελευταία έτη που εφαρμόζεται ο μηχανισμός του προληπτικού ελέγχου

διασφαλίζεται ευκολότερα η νομιμότητα, αλλά και η διαφάνεια, καθώς όλοι οι ΟΤΑ που

υπάγονται στον προληπτικό έλεγχο, δεν μπορούν να κατηγορηθούν από κανένα φυσικό

πρόσωπο ή φορέα για έλλειψη διαφάνειας. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι οι τελευταίες

ασφαλιστικές δικλείδες που έχουν ενεργοποιηθεί στους Δήμους έχουν προκληθεί μεγάλα

διαδικαστικά προβλήματα στις διεκπεραιώσεις των οικονομικών συναλλαγών στις ταμειακές

υπηρεσίες. Ωστόσο, θεωρούνται επιβεβλημένα μέτρα που στοχεύουν στη διασφάλιση της

διαφάνειας και της νομιμότητας. ¨Σύντομα, όλοι οι ΟΤΑ θα προσαρμοστούν σε αυτό το

καθεστώς και με αυτόν τον τρόπο δεν θα κατηγορηθούν ποτέ οι δήμαρχοι για

κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος.

3: Ως επιπρόσθετα μέτρα διασφάλισης της νομιμότητας και της διαφάνειας των δαπανών των

ΟΤΑ θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την αναβάθμιση του προσωπικού. Ειδικότερα, το

προσωπικό πρέπει να είναι εξειδικευμένο και ενημερωμένο για να προσφέρει

αποτελεσματική εργασία. Σε αυτό το πλαίσιο αναφοράς, θα πρότεινα την απορρόφηση σε

υπεύθυνες θέσεις αποφοίτων της Εθνικής Σχολής Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε όχι μόνο να

διεκπεραιώνουν τις καθημερινές εργασίες αλλά και με τις γνώσεις τους να θεμελιώνουν

αναπτυξιακές προτάσεις που θα αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής του τοπικού πληθυσμού.

Τέλος, ακολουθούν οι απαντήσεις της κυρίας Χατζηιωαννίδη, διευθύντριας

οικονομικών του Δήμου Αναβύσσου.

1: Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί δυστυχώς δεν επαρκούν, καθώς είναι πού λίγες οι υπηρεσίες

Επιτρόπου σε σχέση με το πλήθος των ΟΤΑ , με αποτέλεσμα να υπάρχει τέτοιος φόρτος

εργασίας και καθυστερήσεις που διευκολύνουν την απομάκρυνση από τη νομιμότητα των

δαπανών.

57

2: Η πιο αποτελεσματική μορφή ελέγχου είναι ο προληπτικός έλεγχος, καθώς οι τυχόν

παρατυπίες εντοπίζονται πριν τη διεκπεραίωση της δαπάνης. Με αυτόν τον τρόπο οι

προμηθευτές δεν ταλαιπωρούνται περιμένοντας την αποπληρωμή ενός εντάλματος που όμως

δεν πρόκειται να θεωρηθεί από την αρμόδια υπηρεσία Επιτρόπου.

3: Το καταλληλότερο μέτρο για να βελτιωθεί η ταχύτητα και να ενισχυθεί η νομιμότητα των

δαπανών είναι η ενίσχυση των υπηρεσιών του επιτρόπου με εκπαιδευμένο προσωπικό, ώστε

η ελεγκτική διαδικασία να μην απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα, όπως γίνεται τώρα που το

χρονικό διάστημα διεκπεραίωσης της θεώρησης ενός χρηματικού εντάλματος είναι από δέκα

ημέρες μέχρι και σαράντα και περισσότερες ημέρες. Μια τέτοια ενέργεια θα διευκόλυνε το

έργο των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και θα εξυπηρετούσε το δημόσιο συμφέρον.

Επιπροσθέτως, θα μπορούσαμε να προτείνουμε τη διεξαγωγή ελέγχου στη διαδικασία (όπως

είναι οι προμήθειες) και έπειτα να ακολουθεί ο λογιστικός έλεγχος.

58

Συμπεράσματα από τις συνεντεύξεις

Μελετώντας προσεκτικά τις ερωτήσεις και τια απαντήσεις που έδωσαν οι τρεις

εκπρόσωποι των φορέων, μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποια σαφή συμπεράσματα.

Αρχικά, παρατηρούμε ότι είναι απαραίτητος ο εκσυγχρονισμός του συστήματος

ελέγχου των Χρηματικών Ενταλμάτων Πληρωμής, καθώς πρέπει να επιταχυνθεί η διαδικασία

ελέγχου και ταυτόχρονα να προωθηθεί η νομιμότητα όλων των οικονομικών διαδικασιών,

τόσο σε αρχικό όσο και σε τελικό επίπεδο διεκπεραίωσης των δαπανών. Συγκεκριμένα, οι

δαπάνες πρέπει να ελέγχονται αρχικά κατά τη διάρκεια της ανάληψής τους, είτε πρόκειται για

προμήθειες, είτε πρόκειται για έργα. Κάτι τέτοιο θα μηδένιζε τα φαινόμενα που

παρατηρούνται συχνά όπου το έργο έχει διεκπεραιωθεί, αλλά εκκρεμούν ακόμη προσφυγές

έναντι της διαδικασίας ανάληψης της κατασκευής του. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο πρέπει

τα αρμόδια γραφείο Επιτρόπων να στελεχωθούν με περισσότερους υπαλλήλους, ώστε οι

διαδικασίες ελέγχου να ολοκληρώνονται με μεγαλύτερη ταχύτητα και αποτελεσματικότητα.

Στη συνέχεια θα μπορούσαμε να προτείνουμε την στελέχωση των ΟΤΑ με

υπαλλήλους που θα διαθέτουν την ορθή εκπαίδευση, αλλά και την απαραίτητη εμπειρία. Με

αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει ο οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης να ανταποκριθεί στο

δύσκολο έργο της διεξαγωγής όλων των οικονομικών λειτουργιών. Η τοποθέτηση

εκπαιδευμένων στελεχών στις κατάλληλες θέσεις θα ωθήσει τον αναπτυξιακό χαρακτήρα των

ΟΤΑ και θα εξαλείψει φαινόμενα κακοδιοίκησης λόγω άγνοιας των πραγματικών

απαιτήσεων των οικονομικών εργασιών.

Θα μπορούσαμε επίσης να προτείνουμε τη ψηφιοποίηση των τυποποιημένων

εγγράφων που αποστέλλονται σε τακτά χρονικά διαστήματα στα αρμόδια γραφεία

Επιτρόπων, ώστε να εξοικονομηθούν πόροι και εργατοώρες. Οι εργατοώρες θα

εξοικονομηθούν τόσο από μέρους των ΟΤΑ όσο και από μέρους των γραφείων Επιτρόπων,

καθώς ο έλεγχος θα απαιτεί λιγότερο χρόνο, ο οποίος θα μπορεί με τη σειρά του να διατίθεται

σε περισσότερους και αποτελεσματικότερους ελέγχους.

Ακόμα, μια βάση δεδομένων με όλη τη νομολογία και τις ερμηνευτικές δηλώσεις των

νόμων, η οποία θα είναι πολύτιμο εργαλείο επικοινωνίας και εργασίας τόσο για τους ΟΤΑ

όσο και για τα αρμόδια γραφεία Επιτρόπων, θα εξυπηρετήσει την ταχύτητα ελέγχου των

δαπανών και ταυτόχρονα θα διευκολύνει το έργο των υπαλλήλων των οικονομικών

υπηρεσιών των ΟΤΑ.

59

SWOT Αnalysis

Επιχειρώντας να καταστεί αυτή η εργασία ένα πολύτιμο εργαλείο για όσους

ενασχοληθούν με το αντικείμενο του ελέγχου κρίνεται απαραίτητη η διεξαγωγή μιας SWOT

ανάλυσης, καθώς με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να κατανοήσουμε βαθύτερα τις παθογένειες

του ελεγκτικού μηχανισμού και ταυτόχρονα να προτείνουμε λύσεις για την έξοδο από αυτές

τις δυσκολίες.

STRENGTHS

Στα δυνατά σημεία του ελέγχου μπορούμε να συμπεριλάβουμε τη δυνατότητα των

ελεγκτικών μηχανισμών να διασφαλίζουν τη νομιμότητα , τη διαφάνεια και την

αντικειμενικότητα του συνόλου των διαδικασιών των δαπανών των Οργανισμών Τοπικής

Αυτοδιοίκησης. Ένας αποτελεσματικός ελεγκτικός μηχανισμός μπορεί να εξασφαλίσει τη

χρηστή οικονομική διαχείριση και ταυτόχρονα να μειώσει την κατασπατάληση του δημοσίου

χρήματος και τα ανθρώπινα λάθη.

WEAKNESSES

Στις αδυναμίες του ελέγχου των οικονομικών των ΟΤΑ μπορούμε να παρατηρήσουμε

ότι οι μηχανισμοί ελέγχου των ΟΤΑ δεν επαρκούν, διότι ο μέχρι σήμερα ασκούμενος έλεγχος

από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας είναι τυπικός και ανεπαρκής, αφού σχεδόν όλες

οι αποφάσεις των οργάνων των ΟΤΑ κρίνονται νόμιμες ή παρέρχεται άπρακτη η προθεσμία

ελέγχου και έτσι θεωρούνται σιωπηρά εγκριθείσες. Επιπροσθέτως, προβλήματα

δημιουργούνται και από το γεγονός ότι δεν ελέγχονται οι δημοτικές επιχειρήσεις, όπου

υπάρχει μεγάλη αδιαφάνεια με αποτέλεσμα οι ΟΤΑ να βρίσκουν την ευκαιρία να

πραγματοποιούν δαπάνες μέσω των δημοτικών αυτών επιχειρήσεων αποφεύγοντας τον

έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Τέλος, ο κατασταλτικός έλεγχος του Ελεγκτικού

Συνεδρίου καθυστερεί πάρα πολύ να ολοκληρωθεί, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα κενό

στην ολοκληρωτική εφαρμογή του ελεγκτικού μηχανισμού.

60

OPPORTUNITIES

Στις ευκαιρίες του αυτοδιοικητικού ελεγκτικού μηχανισμού πρέπει να σημειώσουμε

την εφαρμογή του σχεδίου Καλλικράτης, καθώς με αυτήν την προσπάθεια αυξάνεται η

δυνατότητα πραγματικού οικονομικού ελέγχου στους ΟΤΑ, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στο

οικονομικό κύκλωμα να λειτουργήσει με όρους ανταγωνιστικότητας και διαφάνειας. Με το

νομοσχέδιο «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» προβλέπεται συνένωση Δήμων και κατάργηση δημοτικών

επιχειρήσεων, οι οποίες συχνά αποτελούν ένα δούρειο ίππο για τη διενέργεια δαπανών που

δεν υπόκεινται στον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου.. Όλα αυτά αναμένεται να βελτιώσουν

την οικονομική διαχείριση των ΟΤΑ και να περιορίσουν την υφ ιστάμενη διαφθορά.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο ελέγχει προληπτικά τα Χρηματικά Εντάλματα των ΟΤΑ και

αν η δαπάνη δεν είναι νόμιμη τότε δεν θεωρούνται. Επίσης, ελέγχει κατασταλτικά τους

λογαριασμούς των ΟΤΑ, και αν οι υπόλογοι (ταμίες, δήμαρχοι, μέλη του δημοτικού

συμβουλίου κλπ) έχουν προκαλέσει με ενέργειές τους με δόλο, βαρεία ή ελαφρά αμέλεια

ελλείμματα, καταλογίζονται από τον Επίτροπο ή το αρμόδιο Κλιμάκιο του Ελεγκτικού

Συνεδρίου. Γίνεται λοιπόν, σαφές ότι μειώνοντας τον αριθμό των Δήμων, αυξάνεται η

αποτελεσματικότητα του ελεγκτικού μηχανισμού με χρονικά και ποιοτικά κριτήρια.

THREATS

Στις απειλές του ελεγκτικού μηχανισμού των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα

μπορούσαμε να αναφερθούμε στην εγγύτητα των σχέσεων αιρετών και πολιτών , καθώς

επίσης και τις αυξημένες αρμοδιότητας των ΟΤΑ σε συνδυασμό με το περιορισμένο

ασκούμενο έλεγχο. Συχνά δηλαδή παρατηρούνται φαινόμενα κακοδιοίκησης καθώς οι αιρετοί

επιθυμούν να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των πολιτών και οι υπάλληλοι του αντίστοιχου

ΟΤΑ πρέπει να διασφαλίζουν τη νομιμότητα των δαπανών και να ικανοποιούν ταυτόχρονα το

δημόσιο αίσθημα και συμφέρον. Επίσης συχνά παρατηρείται το φαινόμενο η ίδια κατηγορία

δαπανών σε κάποια χρονική στιγμή να εγκρίνεται και να προχωρά έτσι η εξόφληση των

Χρηματικών Ενταλμάτων Πληρωμής, ενώ σε άλλη χρονική στιγμή η ίδια ακριβώς δαπάνη να

μην εγκρίνεται. Το φαινόμενο αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί από την αντικατάσταση

τακτικών ελέγχων με δειγματοληπτικούς ελέγχους.

61

Διαγραμματική παρουσίαση SWOT Analysis

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Δυνατά σημεία:

Διασφάλιση της νομιμότητας,

αντικειμενικότητας, διαφάνειας και

αποφυγή ανθρώπινων λαθών.

Ευκαιρίες:

Με την εφαρμογή του Καλλικράτη

προβλέπεται μείωση του αριθμού των

ΟΤΑ και κατάργηση δημοτικών

επιχειρήσεων, αξιοποίηση του ευέλικτου

μορφώματος των Οργανισμών Τοπικής

Αυτοδιοίκησης.

Αδύνατα σημεία:

Ανεπάρκεια ελεγκτικών μηχανισμών,

καθυστέρηση ελεγκτικής διαδικασίας,

απουσία ελέγχου των δημοτικών

επιχειρήσεων, ταυτόχρονο

υποστελέχωση και υπερστελέχωση

νευραλγικών υπηρεσιών.

Απειλές:

Εγγύτητα σχέσεων αιρετών πολιτών με

συχνές αρνητικές συνέπειες, αυξημένες

αρμοδιότητες των ΟΤΑ σε συνδυασμό

με την υπολειτουργία των ελεγκτικών

μηχανισμών, δυσπραγία του ελεγκτικού

μηχανισμού, συχνή αντικατάσταση

τακτικών ελέγχων με δειγματοληπτικούς.

62

Συμπεράσματα

Αποτελεί αναμφισβήτητο γεγονός ότι η ελεγκτική διαδικασία διαδραματίζει πολύ

σημαντικό ρόλο για την εύρυθμη λειτουργία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οι δυσκολίες που

ανακύπτουν από αυτό το ρόλο έγκεινται στο γεγονός της «ήρεμης» σύζευξης της νομιμότητας

των δαπανών με την ικανοποίηση του δημόσιου συμφέροντος και των αναγκών της τοπικής

κοινωνίας.

Για αυτό το λόγο οι ελεγκτικοί μηχανισμοί οφείλουν εκσυγχρονιστούν και να

ψηφιοποιηθούν, ώστε να μειωθεί ο απαιτούμενος χρόνος έγκρισης των δαπανών αλλά να

αναβαθμιστεί ο όγκος των ελεγχόμενων Χρηματικών Ενταλμάτων Πληρωμής. Με αυτόν τον

τρόπο και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα εξυπηρετούν την άμεση αποπληρωμή

των δαπανών τους, αλλά και η νομιμότητα αυτών των δαπανών θα είναι κατοχυρωμένη,

χωρίς να αφήνει περιθώρια για φαινόμενα κακοδιοίκησης.

Θέτοντας ως βασικό στόχο την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και

ταυτόχρονα τη μείωση των δημοσίων ελλειμμάτων, ο εκσυγχρονισμός του ελεγκτικού

μηχανισμού φαντάζει πλέον μονόδρομος. Ο ρόλος του ελεγκτικού μηχανισμού δεν είναι να

καθυστερεί την έγκριση των δαπανών και να εντείνει τις δυσκολίες του τοπικού πληθυσμού.

Αντιθέτως, όλο το σύστημα των ελεγκτικών μηχανισμών πρέπει να εξασφαλίζει την απόλυτη

νομιμότητα σε συνδυασμό με την ταχύτητα ελέγχου των δαπανών. Με αυτό τον τρόπο, η

αντίληψη για την έννοια του ελέγχου δεν θα περιορίζεται στην αποστασιοποιημένη και

απρόσωπη διοικητική διαδικασία, αλλά θα θεωρείται ένας τρόπος διασφάλισης της

αντικειμενικότητας, της νομιμότητας και της διαφάνειας των οικονομικών διαδικασιών των

ΟΤΑ.

Η εξέλιξη και ο εκσυγχρονισμός του ελεγκτικού μηχανισμού θα δώσει την

απαραίτητη ώθηση στον δημόσιο τομέα να πραγματοποιήσει επενδύσεις και να συγκεράσει

τις οικονομικοδιοικητικές διαδικασίες, ώστε να αποφεύγονται φαινόμενα κακοδιοίκησης, τα

οποία με τη σειρά τους έχουν καταδικάσει το δημόσιο τομέα για πολλά χρόνια.

Μόνο με τη συλλογική προσπάθεια όλων των δημοσίων υπαλλήλων θα μπορέσει η

τοπική και εν συνεχεία η εθνική οικονομία να ανακάμψει και να αποκτήσει ξανά

63

πρωταγωνιστικό ρόλο στο σύγχρονο οικονομικό γίγνεσθαι, τόσο σε ευρωπαϊκό, όσο και σε

παγκόσμιο επίπεδο. Μόνο αν κατανοήσουμε το συλλογικό χαρακτήρα της ανάγκης για

εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση θα μπορέσει το σύνολο των ελεγκτικών μηχανισμών, αλλά

και ο γενικότερος δημόσιος τομέας να αποβάλλει κάθε φαινόμενο κακοδιοίκησης και να

προωθήσει την ανάπτυξη και την υγιή και επικερδή ανταγωνιστικότητα.

64

Βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

Ν.3463/2006 (ΦΕΚ τ. Α’ 114/8.6.2006) «Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων» Π.Δ. 8/2006 (ΦΕΚ Α’6/19.1.2006) «Άσκηση προληπτικού ελέγχου επί δαπανών

ορισμένων ΝΠΔΔ από το Ελεγκτικό Συνέδριο» Σ 1975/ 1986/ 2001: Σύνταγμα της Ελλάδας Ν.1850/1989 (ΦΕΚ 114 Α΄) «Κύρωση του Ευρωπαϊκού Χάρτη της Τοπικής

Αυτονομίας» Ν. 3202/2003 ΦΕΚ 284/Α/ 11.12.2003 «Εκλογικές δαπάνες κατά τις νομαρχιακές

και δημοτικές εκλογές, Οικονομική διοίκηση και διαχείριση των Ο.Τ.Α., θέματα αλλοδαπών και άλλες διατάξεις.»

Προσχέδιο Προγράμματος Καλλικράτη για την σύσταση- συγκρότηση Δήμων, Περιφερειών και Αποκεντρωμένων Διοικήσεων για τη νέα αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης (Απρίλιος 2010)

Βιβλία

Γκοντόρος Δ. Γ., (2003). Νομιμότητα δαπανών Δήμων και Κοινοτήτων. Αθήνα: Μπέλλος

Θ.

Θεοδώρου Δ.Ι., (2009).8η έκδ. Οι δαπάνες των ΟΤΑ, Θεσσαλονίκη: εκ: του ιδίου

Θεοδώρου Θ. και Καρέλλη μ. και Καψάνη Δ. και Κουρκούτη Κ. και Λεντάκη Α. και

Παπαστεργίου Κ. και Σακελλαρίδου. (1982) Θέματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης- Άρθρα και

Μελέτες των Δημάρχων. Αθήνα: Αφ.Τολίδη

Καραναστάσης Γ. Μαρ. (2006). Ο προληπτικός και κατασταλτικός έλεγχος των δαπανών και εσόδων των Ο.Τ.Α.. Αθήνα: Γ.Μ.Καραναστάσης

Κοκκίδου Α. (2008). Διοικητική Εποπτεία και δημοσιονομικός έλεγχος στους πρωτοβάθμιους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αθήνα: Σάκκουλας

Κουτσούρη Δ. (1997). Λειτουργία Δήμων και Κοινοτήτων. Αθήνα: ΚΕΔΚΕ

65

Κουτσούρη Δ. (2008). Λειτουργία Δήμων και Κοινοτήτων. Αθήνα: ΚΕΔΚΕ

Μακροδημήτρης Α. και Χρυσανθάκης Χ. και Κουλούρης Ν.Δ. και Οικονόμου Α.Κ. (1996). “Ombudsman”- Ο έλεγχος της κακοδιοίκησης στη Ελλάδα και την Ευρώπη. Αθήνα: Σάκκουλας

Μπεσίλα- Βήκα Ε.. (2004), Τοπική Αυτοδιοίκηση. τομ.1. Αθήνα: Σάκκουλας

Νικολόπουλος Κ., (2008). Διοίκηση και Οικονομική Διαχείριση Νομικών Προσώπων

Δημοσίου Δικαίου των ΟΤΑ α’ βαθμού. Χαλκίδ:. εκδ. του ιδίου

Νομολογία Ελεγκτικού Συνεδρίου επί θεμάτων δαπανών των ΟΤΑ α’ βαθμού ετών 2000-2006. ΕΤΑΑ. Αθήνα. (2006): 16η υπηρεσία Επιτρόπου

Σαββαΐδου Κατ. (2009). Οικονομική Διοίκηση και Διαχείριση των Οργανισμών τοπικής

Αυτοδιοίκησης. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη

Σαββαΐδου. Νικολόπουλος. Σαπουνάκης. (2008). Οικονομική Διοίκηση και Διαχείριση

των ΟΤΑ: Πόροι, Έσοδα, Δαπάνες, Δημοσιονομικός Έλεγχος. Αθήνα: Σημειώσεις ΕΣΤΑ Γ΄

Εκπαιδευτική Σειρά

Τάχος Ι.Α., (2008). 9η έκδ. Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο. Αθήνα: Σάκκουλας

Άρθρα

Έκθεση του Ινστιτούτου Τοπικής Αυτοδιοίκησης. (2006). Οι έλεγχοι στους ΟΤΑ-

Προτάσεις για τον εξορθολογισμό και την αποτελεσματικότητα του συστήματος. ΙΤΑ.

Πρακτικά Συνεδρίων στην Ημερίδα ΚΕΔΚΕ-ΙΤΑ—Συνηγόρου του Πολίτη με θέμα:

«Διαφάνεια και Αυτοδιοίκηση: Διαδικασίες ελέγχου και αποτελεσματικότητα». 2009

Καρανάτση, Ε. 2010. «Το σχέδιο ελέγχου οικονομικών των ΟΤΑ» καθημερινή,133.993-

2010

66

Διαδικτυακές πηγές

http://www.ypes.gr «Επίσημη ιστοσελίδα του ΥΠΕΣΑΗΔ» (τελευταία επίσκεψη 25/5/2010)

http://www.kedke.gr «Επίσημη ιστοσελίδα της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων»

(τελευταία επίσκεψη 19/4/2010)

http://www.stp.gr «Επίσημη ιστοσελίδα του Συνηγόρου του Πολίτη» (Τελευταία επίσκεψη

15/5/2010)

http://www.ita.gr «Επίσημη ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Τοπικής Ανάπτυξης» (Τελευταία επίσκεψη

20/04/2010)

http://www.etaa.gr «Επίσημη ιστοσελίδα της ΕΕΤΑΑ Α.Ε» (Τελευταία επίσκεψη 15/04/2010)

http://www.et.gr «Επίσημη ιστοσελίδα του Εθνικού Τυπογραφείου» (Τελευταία επίσκεψη

28/04/2010)

http://www.seedd.gr «Επίσημη ιστοσελίδα του Σώματος Ελεγκτών Επιθεωρητών Δημόσιας

Διοίκησης» (Τελευταία επίσκεψη 6/5/2010)

67

Παράρτημα

Πρότυπο Χρηματικό Εντάλματος Πληρωμής

Ερωτήσεις που χρησιμοποιήθηκαν ως ερευνητικό εργαλείο

Ν. 3463/2006 (Φ.Ε.Κ. 114/Α΄/8-6-06) «Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων

Πρόγραμμα Καλλικράτης- Προσχέδιο Νόμου για τη νέα αρχιτεκτινική της Αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης Διοίκησης

Ν. 3202/2003 ΦΕΚ 284/Α/ 11.12.2003 «Εκλογικές δαπάνες κατά τις νομαρχιακές και δημοτικές εκλογές, Οικονομική διοίκηση και διαχείριση των Ο .Τ.Α., θέματα αλλοδαπών και άλλες διατάξεις.»

68

69

Ερωτήσεις που χρησιμοποιήθηκαν ως ερευνητικό εργαλείο

1: Θεωρείτε ότι οι μηχανισμοί οικονομικού ελέγχου στους ΟΤΑ επαρκούν ώστε να εξασφαλίσουν τη νομιμότητα όλων των σχετικών διαδικασιών ;

2. Ποιον από τους υφιστάμενους μηχανισμούς οικονομικού ελέγχου των ΟΤΑ, θεωρείτε αποτελεσματικότερο ;

3. Ποια επιπλέον μέτρα πιστεύετε ότι θα μπορούσε να ληφθούν ώστε να βελτιωθεί η ταχύτητα και να ενισχυθεί η νομιμοποίηση των δαπανών;

4.Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες περιπτώσεις για τις οποίες παραπέμπεται ένας ΟΤΑ και τι αποφαίνεται συνήθως το Ελεγκτικό Συνέδριο;

70

Ν. 3463/2006 (Φ.Ε.Κ. 114/Α΄/8-6-06)

«Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων»

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ΄ : ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΔΗΜΑΡΧΙΑΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Άρθρο 148 : Εποπτεία των οργάνων των Δήμων και Κοινοτήτων - Εκτελεστότητα

πράξεων

1. Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας ασκεί εποπτεία στους Δήμους και στις Κοινότητες

που συνίσταται, αποκλειστικώς, σε έλεγχο νομιμότητας και δεν επιτρέπεται να εμποδίζει την

πρωτοβουλία και την ελεύθερη δράση τους.

2. Οι αποφάσεις των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων και των λοιπών συλλογικών

οργάνων των Δήμων, των Κοινοτήτων και των νομικών τους προσώπων δημοσίου δικαίου

είναι εκτελεστές αφότου εκδοθούν.

Άρθρο 149 : Έλεγχος νομιμότητας από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας

1. Οι αποφάσεις των δημοτικών και κοινοτικών συμβουλίων, της δημαρχιακής επιτροπής και

των οργάνων διοίκησης των ιδρυμάτων, των δημοτικών και κοινοτικών νομικών προσώπων

δημοσίου δικαίου και των Συνδέσμων, οι οποίες αφορούν: α) ρυθμίσεις κανονιστικού

περιεχομένου, β) ανάθεση έργων, υπηρεσιών, μελετών και προμηθειών, γ) αγορά και

εκποίηση ακινήτων, δ) κήρυξη αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, ε) επιβολή φόρων, τελών,

δικαιωμάτων, στ) τη σύναψη κάθε μορφής συμβάσεων, περιλαμβανομένων και των

προγραμματικών, ζ) τη σύναψη συμβάσεων, κατά τις διατάξεις των άρθρων 222 και 223, η)

τη σύναψη δανείων και θ) τη διενέργεια τοπικού δημοψηφίσματος, αποστέλλονται στον

Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, μαζί με αντίγραφο του αποδεικτικού δημοσίευσης και με

τα έγγραφα στοιχεία που είναι αναγκαία για τη νόμιμη έκδοση τους, μέσα σε προθεσμία δέκα

(10) ημερών από τη συνεδρίαση.

Ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας ελέγχει τη νομιμότητά τους, εντός αποκλειστικής

προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από την περιέλευσή τους και εκδίδει σχετική πράξη. Σε

περίπτωση που διαπιστώσει ότι η απόφαση είναι παράνομη την ακυρώνει.

2. Ο Γενικός Γραμματέας μπορεί, επίσης, αυτεπάγγελτα, να ακυρώσει οποιαδήποτε απόφαση

71

των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των Δήμων, των Κοινοτήτων, των τοπικών

διαμερισμάτων, των νομικών τους προσώπων δημοσίου δικαίου και των Συνδέσμων, μέσα σε

προθεσμία ενός (1) μηνός αφότου η απόφαση έχει δημοσιευθεί ή εκδοθεί .

Άρθρο 150 : Άσκηση και εξέταση προσφυγών

1.α. Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσφύγει στον Γενικό Γραμματέα της

Περιφέρειας και να προσβάλει τις αποφάσεις των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των

Δήμων, των Κοινοτήτων, των τοπικών διαμερισμάτων, των νομικών τους προσώπων

δημοσίου δικαίου και των Συνδέσμων, για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δέκα (10)

ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης ή από την κοινοποίηση της ή αφότου έλαβε γνώση

αυτής.

β. Η προσφυγή μπορεί να στρέφεται και κατά παραλείψεως οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας

των ανωτέρω οργάνων. Στην περίπτωση αυτή η προσφυγή ασκείται εντός δεκαημέρου μετά

την παρέλευση άπρακτης της ειδικής προθεσμίας που, τυχόν, τάσσει ο νόμος προς έκδοση

της οικείας πράξεως. Σε διαφορετική περίπτωση μετά την παρέλευση τριμήνου από την

υποβολή της σχετικής αίτησης του ενδιαφερόμενου.

2. Ο Γενικός Γραμματέας αποφαίνεται επί της προσφυγής, εντός αποκλειστικής προθεσμίας

ενός (1) μηνός από την υποβολή της. Αν παρέλθει η ανωτέρω προθεσμία χωρίς να εκδοθεί

απόφαση θεωρείται ότι η προσφυγή έχει απορριφθεί.

Άρθρο 151 : Προσφυγή κατά των αποφάσεων του Γενικού Γραμματέα

Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλει τις αποφάσεις του Γενικού

Γραμματέα που εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 149 και 150, ενώπιον της

Ειδικής Επιτροπής του επόμενου άρθρου, εντός προθεσμίας ενός (1) μηνός από την έκδοση

της απόφασης ή την κοινοποίηση της ή αφότου έλαβε γνώση αυτής.

Άρθρο 152: Ειδική Επιτροπή

1. Στην έδρα κάθε Περιφέρειας συνιστάται τουλάχιστον μία (1) τριμελής Ειδική Επιτροπή

που αποτελείται από:

α) Έναν (1) δικαστικό λειτουργό των διοικητικών ή πολιτικών Εφετείων, ως πρόεδρο, που

ορίζεται με τον αναπληρωτή του, από τον πρόεδρο του οικείου Εφετείου. Σε περίπτωση που

στην έδρα της Περιφέρειας δεν έχει ιδρυθεί διοικητικό ή πολιτικό Εφετείο, οι δικαστικοί

λειτουργοί προέρχονται από τα αντίστοιχα διοικητικά ή πολιτικά Πρωτοδικεία και

υποδεικνύονται από τους προέδρους αυτών.

72

β) Ένα (1) μέλος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, που ορίζεται με τον αναπληρωτή

του, από τον πρόεδρο του.

γ) Έναν (1) αιρετό εκπρόσωπο της Τοπικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων του

πολυπληθέστερου νομού, με αναπληρωτή, που προέρχεται από την Τ.Ε.Δ.Κ. του επόμενου σε

πληθυσμό νομού, οι οποίοι ορίζονται με απόφαση των οικείων διοικητικών σ υμβουλίων.

Η Επιτροπή συγκροτείται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας. Σε

περίπτωση που στην ίδια Περιφέρεια συνιστώνται περισσότερες από μία Ειδικές Επιτροπές,

με την ίδια απόφαση, καθορίζεται η τοπική αρμοδιότητα καθεμιάς και η έδρα της. Στην

περίπτωση αυτή οι εκπρόσωποι των Τ.Ε.Δ.Κ. ορίζονται κατά σειρά από το μεγαλύτερο σε

πληθυσμό νομό, πρώτα τα τακτικά και ύστερα τα αναπληρωματικά μέλη. Όταν κρίνεται

απόφαση του Ο.Τ.Α., από τον οποίο προέρχεται ο αιρετός εκπρόσωπος της Τ.Ε.Δ.Κ.,

αντικαθίσταται υποχρεωτικώς από τον αναπληρωτή του.

Καθήκοντα γραμματέα της Ειδικής Επιτροπής ασκεί υπάλληλος της Περιφέρειας, που

ορίζεται με τον αναπληρωτή του με την απόφαση συγκρότησης της.

2. Η Ειδική Επιτροπή ασκεί έλεγχο νομιμότητας, και εκδίδει απόφαση επί της προσφυγής

μέσα σε αποκλειστική προθεσμία τριάντα (30) ημερών από την υποβολή της. Συνεδριάζει,

τουλάχιστον, δύο (2) φορές το μήνα.

3. Η Ειδική Επιτροπή θεωρείται ότι έχει απαρτία με την παρουσία δύο (2) εκ των μελών της.

Σε περίπτωση ισοψηφίας υπερισχύει η ψήφος του προέδρου.

4. Οι αποφάσεις της Ειδικής Επιτροπής προσβάλλονται μόνο στα αρμόδια δικαστήρια.

5. Με κοινή απόφαση των Υπουργών ΕΣΔΔΑ και ΟΙ.Ο., η οποία δημοσιεύεται στην Ε.τ.Κ.,

καθορίζεται η αποζημίωση των μελών της Επιτροπής και του Γραμματέα αυτής, σύμφωνα με

τις ισχύουσες, κάθε φορά, διατάξεις. Θέματα λειτουργίας της Ειδικής Επιτροπής ρυθμίζονται

με απόφαση του Υπουργού ΕΣΔΔΑ.

Άρθρο 153 : Κοινοποίηση αποφάσεων της Ειδικής Επιτροπής

Οι αποφάσεις της ειδικής επιτροπής, οι οποίες εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις του

προηγούμενου άρθρου, κοινοποιούνται στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας και στο

Δήμο ή στην Κοινότητα ή στο νομικό πρόσωπο αυτών, καθώς και σε αυτόν που έχει ασκήσει

την προσφυγή.

73

Οι αποφάσεις αυτές δημοσιεύονται υποχρεωτικά με φροντίδα του Δήμου ή της Κοινότητας

με ανάρτηση στο κατάστημα του οικείου οργανισμού. Για τις δημοσιεύσεις αυτές

συντάσσεται αποδεικτικό ενώπιον δύο (2) μαρτύρων.

Άρθρο 154 : Υποχρέωση Συμμόρφωσης

Τα αιρετά όργανα των Δήμων και Κοινοτήτων, οι διοικήσεις των νομικών προσώπων και των

Συνδέσμων, έχουν υποχρέωση συμμόρφωσης, χωρίς καθυστέρηση, προς τις αποφάσεις του

Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας καθώς και της ειδικής επιτροπής, που αναφέρονται στον

έλεγχο νομιμότητας των πράξεων των συλλογικών και μονομελών οργάνων των Δήμων και

Κοινοτήτων, κατά τα άρθρα 149 και 150. Σε αντίθετη περίπτωση διαπράττουν σοβαρή

παράβαση καθήκοντος, η οποία ελέγχεται πειθαρχικά, κατά τις διατάξεις των άρθρων 142 και

143 του παρόντος.

74

Πρόγραμμα Καλλικράτης- Προσχέδιο Νόμου για τη νέα αρχιτεκτονική της

Αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης Διοίκησης

Α’ ΜΕΡΟΣ

ΣΥΣΤΑΣΗ – ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ

ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Οι δήμοι και οι περιφέρειες συγκροτούν τον πρώτο και δεύτερο βαθμό τοπικής

αυτοδιοίκησης και ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας αποτελούν θεμελιώδη θεσμό του

δημόσιου βίου των Ελλήνων, όπως αυτός κατοχυρώνεται από τις διατάξεις του άρθρου 102

του Συντάγματος και του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας που κυρώθηκε με το ν.

1850/1989 (ΦΕΚ 144 Α΄).

Οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, συγκροτούνται ως ενιαίες μονάδες για τις αποκεντρωμένες

υπηρεσίες του κράτους και ασκούν γενική αποφασιστική αρμοδιότητα στις κρατικές

υποθέσεις της περιφέρειάς τους, σύμφωνα με το άρθρο 101 του Συντάγματος.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ A’

ΣΥΣΤΑΣΗ – ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΔΗΜΩΝ

Άρθρο 1

Σύσταση Δήμων

1. Οι δήμοι είναι αυτοδιοικούμενα κατά τόπο νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και

αποτελούν τον πρώτο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης.

2. Οι πρωτοβάθμιοι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης συνιστώνται ανά νομό ως εξής:

Άρθρο 2

Συγκρότηση Δήμων

1. Η εδαφική περιφέρεια του κάθε δήμου που συνιστάται με τον παρόντα νόμο, αποτελείται

από τις εδαφικές περιφέρειες των συνεννοούμενων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης

(ΟΤΑ). Οι εδαφικές αυτές περιφέρειες αποτελούν τις δημοτικές ενότητες του νέου δήμου και

φέρουν το όνομα του πρώην δήμου ή της κοινότητας.

2. Τα τοπικά διαμερίσματα που ορίζονται στο άρθρο 2 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων

(ΚΔΚ) (κυρ. ν.3463/2006 ΦΕΚ 114 Α), μετονομάζονται σε τοπικές κοινότητες, εφόσον έχουν

75

πληθυσμό έως και 2.000 κατοίκους και σε δημοτικές κοινότητες εφόσον έχουν πληθυσμό

μεγαλύτερο από 2.000 κατοίκους. Τοπικές ή δημοτικές κοινότητες αποτελούν και οι δήμοι ή

οι κοινότητες που καταργήθηκαν κατόπιν εθελούσιας συνένωσης σύμφωνα με τις διατάξεις

του ΠΔ 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α) ή συνενώνονται με τον παρόντα νόμο και δεν αποτελούνται

από τοπικά διαμερίσματα.

3. Δημοτική κοινότητα συγκροτούν τα τοπικά διαμερίσματα νησιών που έχουν πληθυσμό

άνω των χιλίων (1.000) κατοίκων. Επίσης, συγκροτούν δημοτική κοινότητα ανεξαρτήτως

πληθυσμού πρώην κοινότητες που εκτείνονται σε όλη την περιφέρεια του νησιού και δεν

αποτελούν δήμο σύμφωνα με το άρθρο 1.

4. Τα δημοτικά διαμερίσματα στα οποία διαιρούνται οι δήμοι άνω των 100.000 κατοίκων

κατά τις κείμενες διατάξεις μετονομάζονται σε δημοτικές κοινότητες.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ B΄

ΣΥΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Άρθρο 3

Σύσταση και Συγκρότηση Περιφερειών

1. Οι περιφέρειες είναι αυτοδιοικούμενα κατά τόπο νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και

αποτελούν το δεύτερο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης.

2. Οι περιφέρειες σχεδιάζουν, προγραμματίζουν και υλοποιούν πολιτικές σε περιφερειακό

επίπεδο στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, σύμφωνα με τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης

και της κοινωνικής συνοχής της χώρας, λαμβάνοντας υπόψη και τις εθνικές και ευρωπαϊκές

πολιτικές.

3. Συνιστώνται οι εξής περιφέρειες:

Άρθρο 4

Σχέσεις δήμων και περιφερειών

Μεταξύ των δύο βαθμών τοπικής αυτοδιοίκησης δεν υφίστανται σχέσεις ελέγχου και

ιεραρχίας, αλλά συνεργασίας και συναλληλίας, οι οποίες αναπτύσσονται βάσει του νόμου,

κοινών συμφωνιών, καθώς και με το συντονισμό κοινών δράσεων.

Άρθρο 5

Σφραγίδα και σήμα

76

1. Η σφραγίδα του δήμου αποτελείται από τρεις επάλληλους και ομόκεντρους κύκλους, από

τους οποίους ο εξωτερικός έχει διάμετρο 0,04 μ. Στον εσωτερικό κύκλο τίθεται το έμβλημα

της Ελληνικής Δημοκρατίας, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν. 48/1975 στο δεύτερο κύκλο

αναγράφεται με κεφαλαία γράμματα το όνομα του δήμου και στον εξωτερικό οι λέξεις

"ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ".

2. Οι δήμοι μπορούν να κάνουν χρήση ιδιαίτερου δηλωτικού σήματος. Το σήμα καθορίζεται

με απόφαση του οικείου συμβουλίου κατά συνεκτίμηση στοιχείων, που σχετίζονται με την

ιστορία, τη μυθολογία και τα ειδικότερα χαρακτηριστικά της περιοχής τους, ύστερα από

σύμφωνη γνώμη του συμβουλίου τοπωνυμιών.

3. Η σφραγίδα της περιφέρειας αποτελείται από τρεις επάλληλους και ομόκεντρους κύκλους,

από τους οποίους ο εξωτερικός έχει διάμετρο 0,04 μ. Στον εσωτερικό κύκλο τίθεται το

έμβλημα της Ελληνικής Δημοκρατίας, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν.

48/1975 (Φ.Ε.Κ. 108 Α`), στο δεύτερο κύκλο αναγράφεται με κεφαλαία γράμματα το όνομα

της περιφέρειας και στον εξωτερικό οι λέξεις "ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ".

4. Οι περιφέρειες μπορούν να κάνουν χρήση ιδιαίτερου δηλωτικού σήματος. Το σήμα

καθορίζεται με απόφαση του οικείου συμβουλίου κατά συνεκτίμηση στοιχείων, που

σχετίζονται με την ιστορία, τη μυθολογία και τα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής τους,

ύστερα από σύμφωνη γνώμη του συμβουλίου τοπωνυμιών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

ΣΥΣΤΑΣΗ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Άρθρο 6

Σύσταση

1. Συνιστώνται ως ενιαίες αποκεντρωμένες μονάδες διοίκησης του κράτους οι εξής

Αποκεντρωμένες Διοικήσεις:

2. Σε κάθε Αποκεντρωμένη Διοίκηση προΐσταται Γενικός Γραμματέας. Για τα θέματα που

αναφέρονται στην υπηρεσιακή του κατάσταση και τα καθήκοντά του εφαρμόζονται οι

σχετικές διατάξεις του ν.2503/1997.

3. Η σφραγίδα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης αποτελείται από τρεις επάλληλους και

ομόκεντρους κύκλους, από τους οποίους ο εξωτερικός έχει διάμετρο 0,04 μ. Στον εσωτερικό

κύκλο τίθεται το έμβλημα της Ελληνικής Δημοκρατίας, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν.

48/1975 (Φ.Ε.Κ. 108 Α`), στο δεύτερο κύκλο αναγράφεται με κεφαλαία γράμματα το όνομα

της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και στον εξωτερικό οι λέξεις "ΕΛΛΗΝΙΚΗ

77

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ".

ΜΕΡΟΣ Β΄

ΠΡΩΤΟΣ ΒΑΘΜΟΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ-ΔΗΜΟΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄

ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

Άρθρο 7

Δημοτικές αρχές

1. Ο δήμος διοικείται από το δημοτικό συμβούλιο, την οικονομική επιτροπή, την επιτροπή

ποιότητας ζωής, την εκτελεστική επιτροπή και το δήμαρχο.

2. Το δημοτικό συμβούλιο αποτελείται από δέκα τρία (13) μέλη σε δήμους με πληθυσμό έως

δύο χιλιάδες (2.000) κατοίκους, δεκαεπτά (17) σε δήμους με πληθυσμό από δύο χιλιάδες έναν

έως πέντε χιλιάδες (2.001 – 5.000) κατοίκους, είκοσι ένα (21) σε δήμους με πληθυσμό από

πέντε χιλιάδες έναν έως δέκα χιλιάδες (5.001-10.000) κατοίκους, είκοσι πέντε (25) σε δήμους

με πληθυσμό από δέκα χιλιάδες έναν έως τριάντα χιλιάδες (10.001- 30.000) κατοίκους,

τριάντα τρία (33) σε δήμους με πληθυσμό από τριάντα χιλιάδες έναν έως εξήντα χιλιάδες

(30.001-60.000) κατοίκους, σαράντα ένα (41) σε δήμους με πληθυσμό από εξήντα χιλιάδες

έναν έως εκατό χιλιάδες (60.001-100.000) κατοίκους, σαράντα πέντε (45) σε δήμους με

πληθυσμό από εκατό χιλιάδες έναν έως εκατόν πενήντα χιλιάδες (100.001-150.000)

κατοίκους, σαράντα εννέα (49) σε δήμους με πληθυσμό από εκατόν πενήντα χιλιάδες έναν

και άνω κατοίκους.

3. Σε δήμους που συνιστώνται με τη διάταξη του άρθρου 2 του παρόντος στους οποίους οι

συνενούμενοι δήμοι και κοινότητες υπερβαίνουν τους έξι (6), ο αριθμός των μελών του

δημοτικού τους συμβουλίου είναι εκείνος που αντιστοιχεί στην επόμενη πληθυσμιακή

κλίμακα, σε σχέση με το συνολικό τους πληθυσμό.

Άρθρο 8

Δημοτικές Κοινότητες - Τοπικές Κοινότητες - Όργανα

1. Τα Όργανα της δημοτικής κοινότητας είναι:

α) Το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας.

β) Ο πρόεδρος του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας.

2. Όργανα της τοπικής κοινότητας είναι:

α) το συμβούλιο της τοπικής κοινότητας,

β) ο πρόεδρος του συμβουλίου της τοπικής κοινότητας

78

γ) ο εκπρόσωπος της τοπικής κοινότητας.

3. Σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό έως δέκα χιλιάδες (10.000) κατοίκους το συμβούλιο

της δημοτικής κοινότητας αποτελείται από πέντε (5) μέλη. Σε δημοτικές κοινότητες με

πληθυσμό από δέκα χιλιάδες ένα (10.001) έως πενήντα χιλιάδες (50.000) το συμβούλιο της

δημοτικής κοινότητας αποτελείται από έντεκα (11) μέλη Σε δημοτικές κοινότητες με

πληθυσμό από πενήντα χιλιάδες ένα (50.001) και άνω το συμβούλιο της δημοτικής

κοινότητας αποτελείται από δεκαπέντε (15) μέλη.

4. Σε τοπικές κοινότητες με πληθυσμό έως τριακοσίους (300) κατοίκους εκλέγεται ένας (1)

εκπρόσωπος τοπικής κοινότητας

Σε τοπικές κοινότητες με πληθυσμό από τριακοσίους έναν (301) έως δύο χιλιάδες (2.000)

κατοίκους, το συμβούλιο τοπικής κοινότητας αποτελείται από τρία (3) μέλη.

79

ΝΟΜΟΣ 3202/2003 ΦΕΚ 284/Α/ 11.12.2003

Προληπτικός έλεγχος

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ Ο.Τ.Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΑΠΑΝΩΝ ΤΩΝ Ο.Τ.Α. ΠΡΩΤΟΥ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΒΑΘΜΟΥ 1. Οι δαπάνες των Ο.Τ.Α. πρώτου βαθμού με πληθυσμό άνω των πέντε χιλιάδων (5.000) κατοίκων υπάγονται από 1 ης Ιουλίου 2004 στον προληπτικό έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν αυτό. 2. Αρμόδια όργανα για την άσκηση του ελέγχου αυτού είναι οι Υπηρεσίες Επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου που εδρεύουν στις πρωτεύουσες των νομών ή νομαρχιών του κράτους, που ορίζονται με απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 3. Του ανωτέρω ελέγχου εξαιρούνται οι εξής κατηγορίες δαπανών: α. Οι δαπάνες πληρωμής αποδοχών των τακτικών υπαλλήλων, περιλαμβανομένων και των με σύμβαση αορίστου χρόνου, πλην των πρόσθετων αμοιβών τούτων και της μισθοδοσίας του πρώτου μηνός εκείνων που πρωτοδιορίζονται ή μονιμοποιούνται. β. Οι δαπάνες αποδόσεως των υπέρ τρίτων ενεργούμενων κρατήσεων (ασφαλιστικών εισφορών, φόρων κ.λπ.). γ. Οι περιοδικές δαπάνες μισθωμάτων ακινήτων και εγκαταστάσεων, πλην εκείνων που καταβάλλονται για πρώτη φορά, μετά την κατάρτιση, παράταση, ανανέωση ή τροποποίηση της σχετικής συμβάσεως. δ. Οι δαπάνες καταναλώσεως ηλεκτρικού ρεύματος, νερού και σταθερής τηλεφωνίας. Άρθρο 24 Κατασταλτικός έλεγχος 1. Ο κατασταλτικός έλεγχος των δαπανών των Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού είναι δειγματοληπτικός και διενεργείται επιτοπίως, από την Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η οποία ορίζεται με απόφαση της Ολομέλειας αυτού. 2. Από το οικονομικό έτος 2004 υποβάλλονται ετησίως στην αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου αντίγραφα των απολογισμών των Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού συνοδευόμενα: α) από τις σχετικές επ' αυτών εκθέσεις και πράξεις των αρμόδιων οργάνων τους και β) από κάθε σχετικό με τον έλεγχο στοιχείο που καθορίζεται με απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που εκδίδεται σύμφωνα με το άρθρο 24 παρ. 4 του Οργανισμού του (Π.Δ. 774/1980, ΦΕΚ 189 Α'). Τα απολογιστικά στοιχεία (δικαιολογητικά) φυλάσσονται, με ευθύνη των προϊσταμένων των αρμόδιων υπηρεσιών των Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού, σε ασφαλές μέρος. Ο κατασταλτικός έλεγχος περατούται εντός έξι (6) μηνών από της ημερομηνίας αποστολής του αντιγράφου του απολογισμού.

80

3. Σε κάθε περίπτωση ο Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου δύναται να διατάζει έκτακτο έλεγχο της διαχείρισης ενός Ο.Τ.Α. πρώτου ή δεύτερου βαθμού ή Ν.Π.Δ.Δ. αυτών. 4. Οι δαπάνες μετακίνησης για την κάλυψη των υπηρεσιακών αναγκών που προκύπτουν από την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων καλύπτονται από τις πιστώσεις του προϋπολογισμού του Ελεγκτικού Συνεδρίου, με εγγραφή των αναγκαίων πιστώσεων σε αυτόν. Την απόφαση έγκρισης της μετακίνησης εκδίδει ο Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου ή το εξουσιοδοτημένο από αυτόν όργανο. 5. Οι Επίτροποι ή υπάλληλοι, που ενεργούν τους ελέγχους, έχουν όλα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ανακριτικών υπαλλήλων. 6. Κάθε διάταξη νόμου που ρυθμίζει διαφορετικά θέματα που αναφέρονται στο άρθρο αυτό καταργείται. 7. Οι δημόσιες υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, οι δημόσιοι οργανισμοί, τα πιστωτικά ιδρύματα γενικά και τα φυσικά πρόσωπα που κατέχουν έγγραφα, πληροφορίες ή στοιχεία σχετιζόμενα οπωσδήποτε με τα αντικείμενα του ελέγχου ή με λογαριασμούς ή δραστηριότητες κάθε Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού που τελεί υπό έλεγχο, οφείλουν, εάν τους ζητηθεί, να τα θέτουν στη διάθεση των αρμόδιων οργάνων του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 8. Για την αντιμετώπιση του έργου αυτού συνιστώνται στο Ελεγκτικό Συνέδριο εκατόν είκοσι (120) νέες θέσεις ΠΕ κατηγορίας (Πτυχιούχοι Ανώτατων Σχολών) οικονομικής κυρίως κατεύθυνσης, είκοσι τέσσερις (24) ΔΕ κατηγορίας χειριστών Η/Υ και αυξάνονται οι θέσεις των Επιτρόπων αυτού κατά δώδεκα (12) και των Προϊσταμένων Τμήματος κατά είκοσι επτά (27). Η κατανομή των θέσεων θα γίνει με απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 9. Κατ' εξαίρεση των ισχυουσών περί προσλήψεως διατάξεων, η πλήρωση των παραπάνω συνιστάμενων θέσεων και των υφιστάμενων κατά την ισχύ της διάταξης αυτής κενών οργανικών θέσεων θα γίνει με ειδικό διαγωνισμό, που θα διενεργηθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατόπιν κοινής αποφάσεως των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών, Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Δικαιοσύνης. Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού υπόκεινται στον έλεγχο του Α.Σ.Ε.Π. Άρθρο 25 Προϋπολογισμοί δήμων και κοινοτήτων ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ Ο.Τ.Α. 1. Η παρ. 1 του άρθρου 218 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "1. Οι δαπάνες είναι υποχρεωτικές και προαιρετικές. Υποχρεωτικές δαπάνες είναι:

81

α) Τα έξοδα παράστασης, η αποζημίωση των συμβούλων για τη συμμετοχή τους στις συνεδριάσεις του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου και της δημαρχιακής επιτροπής, καθώς και τα έξοδα κίνησης των προέδρων των τοπικών συμβουλίων. β) Οι κάθε είδους αποδοχές του προσωπικού. γ) Τα είδη ατομικής προστασίας των εργαζομένων. δ) Η γραφική ύλη, τα έντυπα και τα βιβλία των υπηρεσιών, η δαπάνη κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ή φυσικού αερίου και ύδρευσης, καθώς και τα τέλη ταχυδρομικών και τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. ε) Τα μισθώματα των ακινήτων που χρησιμοποιούνται για τις δημοτικές ή κοινοτικές υπηρεσίες. στ) Τα έξοδα βεβαίωσης και είσπραξης. ζ) Τα τοκοχρεολύσια των δανείων. η) Τα έξοδα υποχρεωτικής από το νόμο ασφάλισης οχημάτων. θ) Οι ετήσιες εισφορές υπέρ των συνδέσμων δήμων και κοινοτήτων. ι) Οι δαπάνες υλοποίησης των συμβάσεων διαδημοτικής συνεργασίας. ια) Οι επιχορηγήσεις των ιδρυμάτων και νομικών προσώπων των άρθρων 190 και 203-205 του Δ.Κ.Κ. (ΦΕΚ 231 Α'), ως προς το ποσό που αναγράφεται στην οικεία συστατική πράξη. ιβ) Οι δαπάνες για την εκτέλεση των τελεσίδικων δικαστικών αποφάσεων και για την εξόφληση εκκαθαρισμένων οφειλών. ιγ) Οι υποχρεωτικές εισφορές της επόμενης παραγράφου." 2. Η περίπτωση α' της παρ. 4 του άρθρου 218 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "α) Εθνικές ή τοπικές γιορτές ή άλλες ιδίως πολιτιστικές, μορφωτικές, ψυχαγωγικές και αθλητικές εκδηλώσεις, συνέδρια και συναντήσεις που οργανώνει ο δήμος ή η κοινότητα, εφόσον σχετίζονται με την εδαφική του περιφέρεια και συνδέονται με την προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων ή των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των δημοτών του." 3. Το εδάφιο δ' της παρ. 4 του άρθρου 218 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "δ) Τιμητικές διακρίσεις, αναμνηστικά δώρα και φιλοξενία φυσικών προσώπων, τα οποία συνέβαλαν με οποιονδήποτε τρόπο στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη ή προβολή του δήμου ή της κοινότητας." 4. Το εδάφιο β' της παρ. 5 του άρθρου 218 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "β. Την άμεση αποκατάσταση απρόβλεπτων ζημιών σε δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, άρδευσης, φωτισμού και σε δρόμους. Στις περιπτώσεις αυτές, εάν ο προϋπολογισμός του σχετικού έργου δεν υπερβαίνει το ποσό που καθορίζεται κάθε φορά βάσει της περίπτωσης γ' της παρ. 2του άρθρου 4του Ν. 1418/1984, μπορεί να γίνεται απευθείας ανάθεση με απόφαση του δημάρχου ή του προέδρου της κοινότητας." 5. Η παρ. 7 του άρθρου 218 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής:

82

"7. Με την επιφύλαξη των διατάξεων της επόμενης παραγράφου δεν επιτρέπεται η έναρξη της διαδικασίας για την εκτέλεση έργου, εργασίας ή μεταφοράς και τη διενέργεια προμήθειας, αν δεν υπάρχει στον προϋπολογισμό σχετική πίστωση, ίσης τουλάχιστον αξίας με το τμήμα του έργου, της εργασίας, της μεταφοράς ή της προμήθειας που, βάσει της μελέτης, πρόκειται να εκτελεσθεί μέχρι το τέλος του έτους. Τα αρμόδια όργανα, που ενεργούν κατά παράβαση των διατάξεων του προηγούμενου εδαφίου, υπέχουν, ανεξάρτητα από τυχόν ποινική ευθύνη, πειθαρχική και αστική ευθύνη κατά τις διατάξεις των άρθρων 183 και 184 του παρόντος. Στην απαγόρευση αυτή δεν περιλαμβάνεται η διαδικασία εκπόνησης μελέτης από τις αρμόδιες υπηρεσίες κατά το άρθρο 268, καθώς και το άρθρο 1 του Π.Δ. 28/1980 (ΦΕΚ11 Α'), χωρίς καταβολή αμοιβής." 6. Στο άρθρο 218 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α') προστίθεται παρ. 8 ως εξή ς: "8. Εάν στις περιπτώσεις του εδαφίου β' της παρ. 5 του παρόντος άρθρου και της παρ. 1 του άρθρου 267 δεν υπάρχει στον προϋπολογισμό πίστωση ή αυτή που υπάρχει είναι ανεπαρκής, η αναγκαία τροποποίηση του προϋπολογισμού γίνεται στην πρώτη μετά την ανάθεση συνεδρίαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου." 7. Το άρθρο 219 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α'), όπως έχει τροποποιηθεί με το άρθρο 14του Ν. 2399/1996 (ΦΕΚ 90 Α') και του Ν. 2503/1999 (ΦΕΚ 107 Α'), αντικαθίσταται ως ακολούθως: "1. Η δημαρχιακή επιτροπή ή ο πρόεδρος της κοινότητας συντάσσει το σχέδιο του προϋπολογισμού των εσόδων και εξόδων του δήμου ή της κοινότητας και το υποβάλλει, αιτιολογώντας κάθε εγγραφή, στο δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο, για συζήτηση και απόφαση, το αργότερο έως το τέλος Οκτωβρίου κάθε έτους. Το συμβούλιο, έως το τέλος Νοεμβρίου του ίδιου έτους, ψηφίζει τον προϋπολογισμό σε ειδική γι' αυτόν το σκοπό συνεδρίαση και τον υποβάλλει στο Γενικό Γραμματέα Περιφέρειας, ισοσκελισμένο. Το αργότερο εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την ψήφιση του προϋπολογισμού του δήμου ή της κοινότητας, το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο γνωμοδοτεί και για τους προϋπολογισμούς των ιδρυμάτων και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου του δήμου ή της κοινότητας. 2. Η προθεσμία ψήφισης του προϋπολογισμού του έτους που ακολουθεί αυτό της διενέργειας των δημοτικών και κοινοτικών εκλογών μπορεί να παρεκταθεί μέχρι την 28η Φεβρουαρίου του έτους το οποίο αφορά ο προϋπολογισμός. 3. Κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού τίθενται υπόψη του συμβουλίου χρηματοοικονομικοί και άλλοι δείκτες που εξάγονται από την οικονομική υπηρεσία βάσει της αποφάσεως που προβλέπεται στο άρθρο 225 του παρόντος. 4. Συνοπτική κατάσταση του προϋπολογισμού, όπως ψηφίσθηκε από το συμβούλιο, δημοσιεύεται σε μία τουλάχιστον ημερήσια ή εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα ή, εάν τέτοια δεν υπάρχει, σε εφημερίδα που εκδίδεται στα όρια του νομού που εδρεύει ο δήμος ή η κοινότητα. Με το προεδρικό διάταγμα της παρ. 1 του άρθρου 15 του Ν. 3146/2003 (ΦΕΚ 125 Α') καθορίζονται τα προς δημοσίευση στοιχεία του προϋπολογισμ ού. 5. Αν το σχέδιο του προϋπολογισμού δεν καταρτιστεί και δεν υποβληθεί, όπως προβλέπεται στις προηγούμενες παραγράφους, ή αν ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου ή ο πρόεδρος της κοινότητας δεν μεριμνήσουν για να συγκληθεί το συμβούλιο έως το τέλος Νοεμβρίου, το συμβούλιο συνέρχεται αυτοδίκαια την πρώτη

83

Κυριακή μετά την ημερομηνία αυτή και προχωρεί στη σύνταξη και ψήφιση του προϋπολογισμού. 6. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης προς το ανωτέρω οι υπαίτιοι υπέχουν αστική και πειθαρχική ευθύνη για παράβαση καθήκοντος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις των άρθρων 183 -186 του παρόντος." 8. Η παρ. 1 του άρθρου 220 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "1. Ώσπου να αρχίσει να ισχύει ο νέος προϋπολογισμός και πάντως όχι αργότερα από το τέλος Μαρτίου του επόμενου οικονομικού έτους, ισχύει ο προϋπολογισμός του έτους που έχει λήξει, μόνο ως προς την πληρωμή υποχρεωτικών δαπανών." 9. Η παρ. 2 του άρθρου 221 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "2. Κατά το τελευταίο τρίμηνο του οικονομικού έτους επιτρέπεται να διατεθούν πιστώσεις, προερχόμενες από μη ειδικευμένα έσοδα που έχουν εγγραφεί για έργα που δεν έχουν εκτελεστεί και δεν μπορούν πια να εκτελεστούν στο διάστημα που απομένει, για την πληρωμή άλλων δαπανών." 10. Η παρ. 2 του άρθρου 222 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α'), όπως ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: "2. Ο Γενικός Γραμματέας, αν διαπιστώσει ότι δεν έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό οι υποχρεωτικές δαπάνες ή έσοδα που επιβάλλονται υποχρεωτικά από το νόμο ή ότι έχουν εγγραφεί έσοδα ή έξοδα τα οποία δεν προβλέπονται από το νόμο ή ότι το ύψος των εσόδων υπερβαίνει χωρίς καμία αιτιολογία τις αποδόσεις του προηγούμενου οικονομικού έτους, καλεί το συμβούλιο να αναμορφώσει κατάλληλα τον προϋπολογισμό μέσα σε προθεσμία δέκα (10) ημερών. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία αυτή, εφαρμόζονται οι διατάξεις του δεύτερου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 177." 11. Στην παρ. 3 του άρθρου 222του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α'), όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. β' του άρθρου 15 του Ν. 3146/2003 (ΦΕΚ125 Α'), προστίθεται εδάφιο ως εξής: "Με την απόφαση του προηγούμενου εδαφίου προσδιορίζονται αναλυτικά τα έσοδα που ανήκουν σε κάθε κατηγορία. Με την ίδια απόφαση μπορεί να διακρίνονται τα έσοδα που προορίζονται για επενδύσεις από τα λοιπά έσοδα του δήμου ή της κοινότητας." Άρθρο 26 Απολογισμοί δήμων και κοινοτήτων 1. Η παρ. 1 του άρθρου 223 του Π.Δ.410/1995(ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "1. Έως το τέλος Απριλίου, εκείνος που ενεργεί την ταμειακή υπηρεσία του δήμου υποβάλλει διαμέσου του δημάρχου στη δημαρχιακή επιτροπή λογαριασμό της διαχείρισης του οικονομικού έτους που έληξε. Τα στοιχεία που περιλαμβάνει ο λογαριασμός της διαχείρισης ορίζονται με το Π.Δ. του άρθρου 15 παρ. 1 του Ν. 3146/

84

2003 (ΦΕΚ 125 Α'). Ο λογαριασμός υποβάλλεται ενιαίος, ανεξάρτητα από τις μεταβολές που έχουν τυχόν γίνει, ως προς τα πρόσωπα εκείνων που ενεργούν την ταμειακή υπηρεσία." 2. Τα πρώτο και δεύτερο εδάφια της παρ. 2 του άρθρου 223 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α') αντικαθίστανται ως εξής: "2. Μέσα σε ένα (1) μήνα αφότου παρέλαβε τα ανωτέρω στοιχεία, η δημαρχιακή επιτροπή τα προελέγχει και, το αργότερο πέντε (5) ημέρες μετά τη λήξη του μήνα, υποβάλλει τον απολογισμό και, προκειμένου για δήμους που εφαρμόζουν το κλαδικό λογιστικό σχέδιο δήμων και κοινοτήτων, τον ισολογισμό και τα αποτελέσματα χρήσεως, μαζί με έκθεση της στο δημοτικό συμβούλιο. Ο ισολογισμός και τα αποτελέσματα χρήσεως, πριν την υποβολή τους στο δημοτικό συμβούλιο, ελέγχονται από έναν ορκωτό ελεγκτή - λογιστή." 3. Στην παρ. 2 του άρθρου 223 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α'), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 15 του Ν. 3146/ 2003 (ΦΕΚ 125 Α'), προστίθεται εδάφιο ως εξής: "Το συμβούλιο μέσα σε προθεσμία ενός (1) μηνός αφότου παρέλαβε τον απολογισμό ή και τον ισολογισμό και τα αποτελέσματα χρήσεως και την έκθεση της δημαρχιακής επιτροπής, αποφασίζει με πράξη του για την έγκριση του απολογισμού και του ισολογισμού και διατυπώνει τις παρατηρήσεις του σχετικά με αυτόν, σε ειδική γι' αυτόν το σκοπό συνεδρίαση, στην οποία παρίσταται και ο διευθυντής των οικονομικών υπηρεσιών του δήμου ή της κοινότητας. Στους δήμους που εφαρμόζουν κλαδικό λογιστικό σχέδιο στην ανωτέρω ειδική συνεδρίαση καλείται κατά τις διατάξεις των άρθρων 94 και 119 και παρίσταται και ο ορκωτός ελεγκτής - λογιστής ή ο αναπληρωτής του, ο οποίος συνέταξε το πιστοποιητικό ελέγχου. Η απουσία του ορκωτού ελεγκτή - λογιστή ή του αναπληρωτή του δεν επηρεάζει τη λήψη απόφασης του συμβουλίου, υπό τον όρο ότι αποδεικνύεται η εμπρόθεσμη πρόσκληση του στην ειδική συνεδρίαση. Ο δήμαρχος με έγγραφό του κοινοποιεί την απουσία του ορκωτού ελεγκτή - λογιστή από τη συνεδρίαση στο Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών, το συμβούλιο δε, έχει δικαίωμα να αποκλείσει τον ορκωτό ελεγκτή - λογιστή που δεν προσήλθε, από επόμενο έλεγχο στο δήμο ή την κοινότητα." 4. Η παρ. 3 του άρθρου 223 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α'), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 14 του Ν. 2399/1996 (ΦΕΚ 90 Α'), το Ν. 2503/1997 (ΦΕΚ 107 Α') και το άρθρο 9 παρ. 1 α, β του Ν. 2880/2001 (ΦΕΚ 9 Α'), αντικαθίσταται ως εξής: "3.α. Ο απολογισμός και ο ισολογισμός με το πιστοποιητικό και την έκθεση ελέγχου του ορκωτού ελεγκτή -λογιστή μαζί με όλα τα δικαιολογητικά που ορίζονται στο άρθρο 24 του παρόντος νόμου υποβάλλονται στο Ελεγκτικό Συνέδριο μέσα σε ένα (1) μήνα αφότου εκδόθηκε η πράξη του δημοτικού συμβουλίου που προβλέπει η προηγούμενη παράγραφος, για να ελεγχθεί, και η υποβολή του ανακοινώνεται στο Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας. Σε περίπτωση μη υποβολής του απολογισμού και του ισολογισμού στο Ελεγκτικό Συνέδριο επιβάλλονται σε βάρος των υπαιτίων οι κυρώσεις του άρθρου 26 του Π.Δ. 774/1980 και παράλληλα διενεργείται έκτακτος γενικευμένος έλεγχος στη διαχείριση του δήμου ή της κοινότητας, μετά από απόφαση του Προέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου,

85

που εκδίδεται είτε αυτεπάγγελτα είτε μετά από αίτηση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας. β. Συνοπτική κατάσταση του απολογισμού και ο ισολογισμός μετά των αποτελεσμάτων χρήσης και του πιστοποιητικού ελέγχου του ορκωτού ελεγκτή - λογιστή, δημοσιεύονται, μετά την έγκριση τους από το δημοτικό συμβούλιο, και σε μία τουλάχιστον ημερήσια ή εβδομαδιαία τοπική εφημερίδα ή, εάν τέτοια δεν υπάρχει, σε εφημερίδα η οποία εκδίδεται στα όρια του νομού που εδρεύει ο δήμος. Με το προεδρικό διάταγμα της παρ. 1 του άρθρου 15 του Ν. 3146/2003 (ΦΕΚ 125 Α') καθορίζονται τα προς δημοσίευση στοιχεία του απολογισμού." 5. Στην παρ 4.του άρθρου 223 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α'), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 14 του Ν. 2399/1996, το Ν. 2503/1997 (ΦΕΚ 107 Α'), το άρθρο θ παρ. 1α, β του Ν. 2880/2001 (ΦΕΚ9 Α') και το άρθρο 15 του Ν. 3146/2003 (ΦΕΚ 125 Α'), προστίθεται εδάφιο ως εξής: "Σύνοψη της οικονομικής κατάστασης δημοσιεύεται μαζί με τον απολογισμό σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 223 παρ. 3β." 6. Το άρθρο 224 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "1. Έως το τέλος Απριλίου εκείνος που ενεργεί την ταμειακή υπηρεσία της κοινότητας στέλνει στην κοινότητα τους λογαριασμούς της διαχειρίσεως του περασμένου οικονομικού έτους μαζί με τα σχετικά δικαιολογητικά. Το κοινοτικό συμβούλιο αποφασίζει για την έγκριση του απολογισμού και, προκειμένου για κοινότητες που εφαρμόζουν το κλαδικό λογιστικό σχέδιο των δήμων και κοινοτήτων, και του ισολογισμού και των αποτελεσμάτων χρήσης και διατυπώνει τις παρατηρήσεις του, με πράξη που εκδίδει μέσα σε ένα δίμηνο από την παραλαβή των λογαριασμών. 2. Τα δεύτερο και τρίτο εδάφια της παρ. 2, καθώς και η παρ. 3 του άρθρου 223 εφαρμόζονται αναλόγως και στην περίπτωση αυτή." 7. Η παρ. 1 του αρθρ. 225 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "1. Οι Ο.Τ.Α. α' βαθμού υποβάλλουν στο Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης στοιχεία για το προσωπικό τους, τακτικό και έκτακτο και για την οικονομική τους κατάσταση και διαχείριση, καθώς και όμοια στοιχεία για τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και τις πάσης φύσεως επιχειρήσεις τους, με σκοπό τη δημιουργία βάσης δεδομένων για το σύνολο της τοπικής αυτοδιοίκησης α' βαθμίδας. Ο τύπος, το περιεχόμενο των στοιχείων, ο χρόνος και ο τρόπος υποβολής τους, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Με όμοια απόφαση καθορίζονται δείκτες αξιολόγησης της οικονομικής διαχείρισης των ανωτέρω φορέων. Στην ίδια απόφαση ρυθμίζεται η διαδικασία και η εξειδίκευση του περιεχομένου της αξιολόγησης, οι στόχοι, η συχνότητα, οι δείκτες και η διάρκεια της μέτρησης της αποδοτικότητας της δράσης των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα στοιχεία της αξιολόγησης υποβάλλονται, μέσω της οικείας Περιφέρειας και μετά από σχετικό έλεγχο τους από αυτήν, στο Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και κοινοποιούνται στην Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδος."

86

Άρθρο 27 Ταμειακή υπηρεσία 1. Το άρθρο 228 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α'), όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής: "1. Η ταμειακή λειτουργία των δήμων με πληθυσμό άνω των πέντε χιλιάδων (5.000) κατοίκων διεξάγεται υποχρεωτικά από 1.7.2004 από ίδια ταμειακή υπηρεσία που συνιστάται με τον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας. 2. Στους λοιπούς δήμους είναι δυνατή η σύσταση ίδιας ταμειακής υπηρεσίας με σχετική πρόβλεψη στον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας αυτών. 3. Στις κοινότητες της χώρας, στους συνδέσμους δήμων και κοινοτήτων, καθώς και στα ιδρύματα και νομικά πρόσωπα των Ο.Τ.Α. είναι δυνατή η σύσταση ίδιας ταμειακής υπηρεσίας με σχετική πρόβλεψη στον Οργανισμό Εσωτερικής Υπηρεσίας αυτών κατόπιν προηγούμενης εγκριτικής απόφασης του Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας. 4. Η ταμειακή υπηρεσία των Ο.Τ.Α. που δεν υποχρεούνται και δεν έχουν συστήσει ίδια ταμειακή υπηρεσία διεξάγεται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων διαμέσου των δημόσιων οικονομικών υπηρεσιών, με υπαλλήλους που διατίθενται από τους οικείους Ο.Τ.Α.. Οι λεπτομέρειες εφαρμογής της παρούσας διάταξης καθορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. 5. Όμοροι δήμοι και κοινότητες είναι δυνατόν να συστήσουν κοινή ταμειακή υπηρεσία, συνάπτοντας σχετική σύμβαση διαδημοτικής συνεργασίας, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 23 του Ν. 2539/1997 (ΦΕΚ 244 Α'). 6. Η ταμειακή υπηρεσία των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου των δήμων και των κοινοτήτων, τα οποία δεν έχουν δική τους ταμειακή υπηρεσία, διεξάγεται από αυτόν που ασκεί την ταμειακή υπηρεσία του δήμου ήτης κοινότητας που τα έχει συστήσει. Σε περίπτωση που η ταμειακή υπηρεσία διεξάγεται μέσω των δημόσιων οικονομικών υπηρεσιών (Δ.Ο.Υ.), αυτή διεξάγεται από υπαλλήλους του οικείου Ο.Τ.Α., ο οποίος έχει συστήσει το νομικό πρόσωπο. Η στελέχωση των ανωτέρω ταμειακών υπηρεσιών γίνεται κατ' εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 9 παράγραφος 1 του Ν. 2503/1997 (ΦΕΚ 107 Α'). Μέχρι την ανωτέρω ημερομηνία η ταμειακή υπηρεσία εξακολουθεί να διεξάγεται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων διαμέσου των δημόσιων οικονομικών υπηρεσιών, με υπαλλήλους που διατίθενται από τους οικείους Ο.Τ.Α." 2. Το άρθρο 229 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "1. Με την επιφύλαξη των διατάξεων του παρόντος, για την είσπραξη των εσόδων των δήμων και των κοινοτήτων εφαρμόζονται όλες οι διατάξεις του Κώδικα Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων (Ν.Δ. 356/1974), όπως αυτές ισχύουν κάθε φ ορά. Τα ταμειακά όργανα των Ο.Τ.Α. ασκούν αντιστοίχως όλες τις αρμοδιότητες που προβλέπουν οι διατάξεις αυτές. 2. Οι διατάξεις του Α.Ν. 1819/1951 (ΦΕΚ 149 Α'), όπως ισχύουν κάθε φορά, ισχύουν ανάλογα και για τα χρέη προς τους Ο.Τ.Α., που έχουν ίδια ταμειακ ή υπηρεσία.

87

3. Οι διατάξεις του άρθρου 31 του Ν. 2130/1993 (ΦΕΚ62 Α') εφαρμόζονται χωρίς να απαιτείται η έκδοση της απόφασης που προβλέπεται στην παρ. 4 του άρθρου 106 του Ν. 2362/1995. 4. Δήμοι που έχουν δική τους ταμειακή υπηρεσία και υπηρεσία ύδρευσης ή επιχείρηση ύδρευσης μπορούν να συνεισπράττουν με τους λογαριασμούς ύδρευσης και άλλα βεβαιωμένα χρέη από τέλη, δικαιώματα και εισφορές ανταποδοτικού χαρακτήρα, ύστερα από αιτιολογημένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. 5. Με αποφάσεις του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης καθορίζονται τα όρια των οφειλών προς τους Ο.Τ.Α., μέχρι τα οποία αμελείται η ταμειακή βεβαίωση τους και η λήψη αναγκαστικών μέτρων είσπραξης." 3. Το άρθρο 231 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "1. Στους οφειλέτες των δήμων και των κοινοτήτων παρέχονται οι διευκολύνσεις τμηματικής καταβολής των οφειλών τους, οι οποίες προβλέπονται από την εκάστοτε αντίστοιχη νομοθεσία για τους οφειλέτες του Δημοσίου. Στους οφειλέτες των Ο.Τ.Α. των οποίων η ταμειακή υπηρεσία διεξάγεται μέσω των δημόσιων οικονομικών υπηρεσιών (Δ.Ο.Υ.) αρμόδια όργανα για τη χορήγηση των ανωτέρω διευκολύνσεων είναι αποκλειστικά αυτά που ισχύουν και για τους οφειλέτες του Δημοσίου. Όπου στις διατάξεις του άρθρου 14 του Ν. 2648/1998 (ΦΕΚ 238 Α') αναφέρεται "προϊστάμενος της δημόσιας οικονομικής υπηρεσίας", "επιτροπή" και "Υπουργός Οικονομικών", νοούνται αντίστοιχα ο προϊστάμενος της ταμειακής υπηρεσίας του δήμου ή της κοινότητας, η δημαρχιακή επιτροπή και το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο. Για την άσκηση της αρμοδιότητας του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου δεν απαιτείται γνωμοδότηση επιτροπής. Το παράβολο που προβλέπεται από τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 18 του Ν. 2648/1998, όπως αυτό διαμορφώνεται κάθε φορά, κατατίθεται υπέρ του δήμου ή της κοινότητας. 2. Οφειλές προς δήμους και κοινότητες που δεν έχουν βεβαιωθεί ταμειακά, μπορεί για εξαιρετικούς λόγους να καταβάλλονται σε δόσεις, ύστερα από αίτηση του οφειλέτη και σχετική απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου. Με την ίδια διαδικασία μπορεί να παρέχεται προθεσμία για την καταβολή του χρέους. Από τη ρύθμιση αυτή εξαιρούνται οι οφειλές από συμβάσεις και οι οφειλές που εισπράττονται μέσω των Δ.Ο.Υ." Άρθρο 28 Δημοτική και κοινοτική διαχείριση 1. Η παρ. 2 του άρθρου 232 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "2. Το ποσό που μπορεί να διατηρεί σε μετρητά στο ταμείο ο δημοτικός ή κοινοτικός ταμίας ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Τα υπόλοιπα κατατίθενται εντόκως, σε λογαριασμό όψεως ή προθεσμιακό, σε πιστωτικό ίδρυμα, που καθορίζεται με απόφαση του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου. Τοποθέτηση των ταμειακών διαθεσίμων σε άλλου είδους τραπεζικά και

88

χρηματοοικονομικά προϊόντα δεν επιτρέπεται εκτός από τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου." 2. Το εδάφιο β' της παρ. 1 του άρθρου 234 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "β. Το ποσό της προκαταβολής, που δεν μπορεί να υπερβαίνει για τις κοινότητες πληθυσμού μέχρι 2.000 κατοίκους το ποσό των χιλίων (1.000) ευρώ, ενώ για τις λοιπές κοινότητες και τους δήμους με πληθυσμό μέχρι 10.000 κατοίκους το ποσό των δύο χιλιάδων (2.000) ευρώ. Για δήμους με πληθυσμό από 10.001 μέχρι 30.000 κατοίκους το ποσό αυτό δεν μπορεί να υπερβαίνει τις τέσσερις χιλιάδες (4.000) ευρώ και για δήμους με πληθυσμό άνω των 30.000 κατοίκων το ποσό των έξι χιλιάδων (6.000) ευρώ." 3. Στο άρθρο 234 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α') προστίθενται παράγραφοι 3 και 4 ως εξής: "3. Για τις προμήθειες, τις εργασίες και τις μεταφορές, που πληρώνονται από την πάγια προκαταβολή, αξίας μέχρι τετρακόσια (400) ευρώ, δεν απαιτείται η τήρηση των διαδικασιών ανάθεσης που προβλέπει η ισχύουσα κατά περίπτωση νομοθεσία ούτε η σύνταξη μελέτης ή τεχνικών προδιαγραφών. 4. Στα δημοτικά και κοινοτικά διαμερίσματα των δήμων και κοινοτήτων, που προέκυψαν από συνένωση Ο.Τ.Α. κατά τις διατάξεις του Ν. 2539/1997, με απόφαση της δημαρχιακής επιτροπής ή του κοινοτικού συμβουλίου, μπορεί να συνιστάται πάγια προκαταβολή σε βάρος του σχετικού κωδικού αριθμού του προϋπολογισμού και κατανέμεται σε κάθε διαμέρισμα. Με την ίδια απόφαση ανατίθεται η διαχείριση της πάγιας προκαταβολής στον πρόεδρο του τοπικού συμβουλίου ή στον πάρεδρο κοινότητας. Το συνολικό ποσό της πάγιας προκαταβολής για όλα τα διαμερίσματα δεν μπορεί να υπερβαίνει το ανώτατο όριο που ορίζεται κάθε φορά για το δήμο ή την κοινότητα." 4. Στο άρθρο 235 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α') προστίθεται παράγραφος 3 ως εξής: "3. Στους δήμους και στις κοινότητες που έχουν δική τους ταμειακή υπηρεσία το δημοτικό ή κοινοτικό συμβούλιο μπορεί, με αιτιολογημένη απόφαση του, να απαλλάσσει τους οφειλέτες από τις προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής, εφόσον η εκπρόθεσμη καταβολή οφείλεται: α) σε μη αποστολή της ατομικής ειδοποίησης της παρ. 1 του άρθρου 4 του Κ.Ε.Δ.Ε., β) σε οικονομική αδυναμία που προήλθε από γεγονότα ανωτέρας βίας (καταστροφές από έκτακτα φυσικά φαινόμενα, σοβαρά προβλήματα υγείας) ή γ) σε υπαιτιότητα της υπηρεσίας. Η απόφαση του συμβουλίου εκδίδεται ύστερα από αίτηση του οφειλέτη. Στις περιπτώσεις α' και γ' απαιτείται και η γνώμη της ταμειακής υπηρεσίας." 5. Στο άρθρο 236 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α') προστίθεται παράγραφος 4 ως ακολούθως: "4. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, που εκδίδεται εφάπαξ, μπορεί να

89

τροποποιηθούν οι διατάξεις του Π.Δ. 315/1999, οι οποίες αναφέρονται στον τύπο και το περιεχόμενο του προϋπολογισμού των πρωτοβάθμιων Ο.Τ.Α., ύστερα από γνώμη της Επιτροπής Λογιστικής Τυποποίησης και Ελέγχων (Ε.Λ.Τ.Ε.) (πρώην Ε.Σ.Υ.Λ.)." Άρθρο 29 Αρμοδιότητες οργάνων - Αξιώσεις κατά Ο.Τ.Α. 1. Η παρ. 3 του άρθρου 100 του Π.Δ. 410/1995(ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "3. Ο πρόεδρος της κοινότητας δεν θεωρείται υπόλογος κατά την έννοια του άρθρου 25 του Π.Δ. 774/1980 (ΦΕΚ 189 Α') και σε βάρος του επιτρέπεται καταλογισμός μόνο για δόλο ή βαριά αμέλεια. Η παράγραφος αυτή ισχύει και για τα μέλη του κοινοτικού συμβουλίου." 2. Στο άρθρο 100 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α') προστίθεται παράγραφος 4 ως εξής: "4. Ο πρόεδρος της Κοινότητας δεν ευθύνεται για τις αποφάσεις του Κοινοτικού Συμβουλίου που εκτελεί, εάν ο ίδιος δεν συμμετέχει με την ψήφο του στην έκδοση τους." 3. Η περίπτωση γ' της παρ. 2 του άρθρου 111 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231 Α'), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής : «γ) αποφασίζει για την έγκριση των δαπανών και τη διάθεση των πιστώσεων του προϋπολογισμού, με εξαίρεση τις περιπτώσεις των παραγράφων 4, 5 και 6 του άρθρου 218, της παραγράφου 1 του άρθρου 110, της παρ. 1 του άρθρου 175, του άρθρου 262, των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 267 και του άρθρου 299." 4. Η παρ. 4 του άρθρου 114 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ231 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "4. Ο δήμαρχος δεν ευθύνεται για τις πράξεις του Δημοτικού Συμβουλίου που εκτελεί. Οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 100 ισχύουν και για το δήμαρχο και τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου." 5. Στο άρθρο 304 του Π.Δ. 410/1995 (ΦΕΚ 231Α), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, προστίθενται παράγραφοι ως εξής: "Για την παραγραφή των αξιώσεων κατά των Ο.Τ.Α. έχουν εφαρμογή οι διατάξεις που διέπουν την παραγραφή των αξιώσεων κατά του Δημοσίου. Κάθε άλλη διάταξη που ορίζει μεγαλύτερο χρόνο παραγραφής των αξιώσεων κατά των Ο.Τ.Α. καταργείται. Ο νόμιμος τόκος και ο τόκος υπερημερίας κάθε οφειλής των Ο.Τ.Α. ανέρχεται στο ποσοστό που ορίζεται για τις αντίστοιχες οφειλές του Δημοσίου." Άρθρο 30 Ρυθμίσεις ληξιπρόθεσμων οφειλών δήμων και κοινοτήτων ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΟΦΕΙΛΩΝ Ο.Τ.Α.- ΘΕΜΑΤΑ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ -ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

90

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΟΦΕΙΛΩΝ Ο.Τ.Α. 1.α. Οι ληξιπρόθεσμες μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος υποχρεώσεις των δήμων και κοινοτήτων προς το Ελληνικό Δημόσιο απαλλάσσονται από προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής και κάθε μορφής επιβαρύνσεις, εφόσον ο οικείος δήμος ή κοινότητα καταβάλει εφάπαξ τη βασική οφειλή μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του έκτου μήνα, από τη δημοσίευση του παρόντος νόμου του μήνα της δημοσίευσης, θεωρούμενου ως πρώτου. β. Οι υποχρεώσεις των δήμων και κοινοτήτων προς το Ι.ΚΑ, ΤΥΔΚΥ και ΤΑΔΚΥ από καθυστερούμενες ασφαλιστικές εισφορές μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος απαλλάσσονται από προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής και κάθε μορφής επιβαρύνσεις, εφόσον ο οικείος δήμος ή κοινότητα καταβάλει στους ασφαλιστικούς φορείς εφάπαξ το ποσό της βασικής οφειλής του, εντός της προθεσμίας της προηγούμενης περίπτωσης. Σε περίπτωση μη καταβολής του ποσού της παραπάνω οφειλής, καθίσταται απαιτητό το σύνολο της οφειλής μετά των νομίμων προσαυξήσεων, επιβαρύνσεων κ.λπ. Οι απαιτητές ασφαλιστικές εισφορές από τη δημοσίευση του παρόντος και εφεξής καταβάλλονται κανονικά μέσα στις νόμιμες προθεσμίες. 2. Οι ληξιπρόθεσμες μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος υποχρεώσεις των δήμων και κοινοτήτων: α) προς τις Δ.Ε.Κ.Ο., β) προς τους ιδιώτες, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, κρατικά και ιδιωτικά πιστωτικά ιδρύματα, για οφειλές που προέκυψαν από την εκτέλεση έργων, προμηθειών ή τη σύνταξη μελετών, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, γ) προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για τις οφειλές από δάνεια που τους έχει χορηγήσει, καθώς και ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της παραγράφου 1 του παρόντος, δ) προς τους εργαζομένους στους οικείους Ο.Τ.Α., ε) από οποιαδήποτε αιτία, εφόσον έχουν επιδικαστεί με τελεσίδικη δικαστική απόφαση, δύνανται να εξοφλούνται με σύναψη δανείων από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, ύστερα από σχετική αίτηση τους. 3. Με σύναψη δανείου από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, εντός αποκλειστικής προθεσμίας τεσσάρων (4) μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος, ρυθμίζονται επίσης, μετά από αίτηση του δήμου ή της κοινότητας και τα υφιστάμενα μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος χρεωστικά ανοίγματα των δήμων και κοινοτήτων στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Με την παρέλευση απράκτου της ως άνω προθεσμίας, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων δύναται να βεβαιώνει οίκοθεν τα ανωτέρω χρεωστικά ανοίγματα στις οικείες δημόσιες οικονομικές υπηρεσίες (Δ.Ο.Υ .). 4. Το επιτόκιο ορίζεται με βάση τα τρέχοντα επιτόκια των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου δεκαετούς διάρκειας. 5.α. Το επιτόκιο των πιο πάνω δανείων αναπροσαρμόζεται την 1/1 κάθε έτους υποχρεωτικά, με αποφάσεις του Δ.Σ. του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, η δε αναπροσαρμογή γίνεται με βάση το μέσο όρο του επιτοκίου του προηγηθέντος εξαμήνου των ομολόγων δεκαετούς διάρκειας. Ο πιο πάνω μέσος όρος υπολογίζεται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών (Διεύθυνση

91

Δημοσίου Χρέους) ή τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (Ο.Δ.Δ.Η.Χ.) και αφορά τα τρέχοντα επιτόκια (αποδόσεις) δεκαετούς διάρκειας. Ειδικά το αρχικό επιτόκιο ορίζεται με βάση το μέσο όρο του πρώτου εξαμήνου του 2003. Όλα τα ανωτέρω επιτόκια υπολογίζονται κάθε φορά από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών - Διεύθυνση Δημοσίου Χρέους ή τον Ο.Δ.Δ.Η.Χ., προσαυξημένα κατά 0,5. β. Η παρ. 6 του άρθρου 17 του Ν. 2744/1999 καταργείται, όλα δε τα δάνεια τα αναφερόμενα στην παράγραφο αυτή αναπροσαρμόζονται και αυτά την 1/1 κάθε έτους υποχρεωτικά, με απόφαση του Δ.Σ. του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, η δε αναπροσαρμογή γίνεται με βάση το μέσο όρο του επιτοκίου του προηγηθέντος εξαμήνου των ομολόγων δεκαετούς διάρκειας, ο δε μέσος όρος του επιτοκίου υπολογίζεται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών (Διεύθυνση Δημοσίου Χρέους) ή τον Ο.Δ.Δ.Η.Χ. και αφορά τα τρέχοντα επιτόκια δεκαετούς διάρκειας. Και τα ανωτέρω επιτόκια προσαυξάνονται κάθε φορά κατά 0,5. 6. Το προϊόν των δανείων αυτού του άρθρου απαγορεύεται να διατίθεται για οποιονδήποτε άλλον σκοπό και εγγράφεται σε ειδικό κωδικό του προϋπολογισμού του δήμου ή της κοινότητας με τίτλο "Δάνειο του νόμου ../2003 για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών". Οποιαδήποτε εντολή πληρωμής σε βάρος του κωδικού αυτού, που αντίκειται στις διατάξεις του παρόντος, είναι άκυρη και ο δημοτικός ή κοινοτικός ταμίας υποχρεούται να μην την εκτελέσει. 7. Τα δάνεια του παρόντος άρθρου χορηγούνται στους δικαιούχους των οποίων οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις, αθροιζόμενες με το μέρος των τακτικών τους εσόδων που παρακρατούνται ετησίως από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για εξόφληση άλλων μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων τους, υπερβαίνουν: α) το 10% των τακτικών τους εσόδων, εφόσον πρόκειται για δήμους ή κοινότητες με τακτικά έσοδα οικονομικού έτους 2003 που δεν υπερβαίνουν τα τρία εκατομμύρια (3.000.000) ευρώ και β) το 20% των τακτικών τους εσόδων, εφόσον πρόκειται για δήμους ή κοινότητες με τακτικά έσοδα οικονομικού έτους 2003 που υπερβαίνουν τα τρία εκατομμύρια (3.000.000) ευρώ. 8. Για τον υπολογισμό των ανωτέρω ποσοστών λαμβάνονται υπόψη και οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της παραγράφου 3. Ως τακτικά έσοδα λαμβάνονται υπόψη αυτά που έχουν εγγραφεί στον προϋπολογισμό οικονομικού έτους 2003 του οικείου δήμου ή κοινότητας. 9. Το ύψος και ο χρόνος αποπληρωμής του δανείου καθορίζονται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η ετήσια τοκοχρεολυτική δόση εξόφλησης του να μην υπερβαίνει το 15% ή το 30% των τακτικών εσόδων των δήμων και κοινοτήτων των περιπτώσεων α' και β' αντίστοιχα της παραγράφου 7. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων μπορεί να αποφασίζει τη χορήγηση δανείων σε δήμους και κοινότητες με χρόνο εξόφλησης μεγαλύτερο των δεκαπέντε (15) ετών, εάν από την εν γένει οικονομική κατάσταση του οικείου δήμου ή κοινότητας προκύπτει ότι με τον τρόπο αυτόν διασφαλίζεται καλύτερα η ομαλή εξυπηρέτηση του δανείου. Ομοίως δύναται να χορηγείται περίοδος χάριτος έως δώδεκα (12) μήνες, χωρίς επιβάρυνση, σε όλα τα δάνεια του παρόντος άρθρου. 10. Η εξόφληση των δανείων γίνεται με παρακράτηση από τα έσοδα των οικείων δήμων και κοινοτήτων, που προέρχονται από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ.)του Ν. 1828/1989. Η παρακράτηση γίνεται από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις. Σε περίπτωση που τα έσοδα από τους Κ.Α.Π. δεν επαρκούν

92

για την εξόφληση του δανείου, η εξόφληση μπορεί να γίνεται με παρακράτηση άλλων εσόδων των δήμων και κοινοτήτων, που είναι δυνατόν να εκχωρηθούν. 11. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Οικονομίας και Οικονομικών, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, καθορίζονται οι διαδικασίες και τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την εφαρμογή του άρθρου αυτού, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια. Άρθρο 31 Ειδική θεώρηση εισόδου -Χορήγηση ασύλου - Άδεια διαμονής ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΘΕΜΑΤΑ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ 1. Σε Αρχηγούς Οργανωμένων Ομάδων Τουρισμού (Tour Leader) μετά από σύμφωνη γνώμη της Διεύθυνσης Τουρισμού της οικείας Περιφέρειας χορηγείται ειδική θεώρηση εισόδου, εφόσον οι ενδιαφερόμενοι προσκομίσουν στο ελληνικό προξενείο του τόπου κατοικίας τους αίτηση συνοδευόμενη από τα ακόλουθα δικαιολογητικά: α. Διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο. β. Βεβαίωση ασφάλισης για κάλυψη εξόδων νοσηλείας, ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης και για την κάλυψη εργατικού ατυχήματος. Σε περίπτωση που υπάρχει με τη χώρα του διακρατική συμφωνία ασφάλισης για υγεία και εργατικό ατύχημα, αρκεί η προσκόμιση βεβαίωσης της χώρας του ότι είναι ασφαλισμένος στο κοινωνικοασφαλιστικό της σύστημα. Εάν δεν υπάρχει διακρατική συμφωνία, θα προσκομίσει εγγύηση του κράτους προέλευσης, ότι θα καλύψει τον ασφαλιστικό κίνδυνο από τις ανωτέρω αιτίες ή ασφαλιστήριο ιδιωτικής ασφαλιστικής εταιρίας κάλυψης των ανωτέρω κινδύνων για την απασχόληση του ως Tour Leader στην Ελλάδα. γ. Βεβαίωση από τη Διεύθυνση Τουρισμού της Περιφέρειας που εδρεύει το τουριστικό γραφείο, στην οποία να αναφέρεται ότι εγκρίνεται η εργασία του αλλοδαπού ως Αρχηγού Οργανωμένων Ομάδων Τουριστών (Tour Leader). δ. Βεβαίωση του αλλοδαπού τουριστικού γραφείου που να βεβαιώνει ότι ο υπό απασχόληση αλλοδαπός αμείβεται από το εν λόγω γραφείο. ε. Έγγραφο ελληνικού τουριστικού γραφείου ότι συνεργάζεται με αλλοδαπό τουριστικό γραφείο. στ. Υπεύθυνη δήλωση ελληνικού τουριστικού γραφείου που συνεργάζεται με αλλοδαπό τουριστικό γραφείο ότι ο αλλοδαπός δεν θα προσληφθεί για εργασία και ότι θα απασχοληθεί εκτός του γραφείου για την εξυπηρέτηση των αφικνούμενων ομάδων τουριστών μέσω αλλοδαπού τουριστικού γραφείου για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που δεν θα υπερβαίνει τους οκτώ (8) μήνες. ζ. Υπεύθυνη δήλωση του ίδιου ότι δεν πρόκειται να ασκήσει οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα εντός της Ελληνικής Επικράτειας. η. Πιστοποιητικό Υγείας από αλλοδαπά κρατικά νοσηλευτικά ιδρύματα, από το οποίο προκύπτει ότι δεν πάσχει από μεταδιδόμενα λοιμώδη νοσήματα. θ. Πιστοποιητικό ποινικού μητρώου της αρμόδιας αλλοδαπής αρχής. Ο αλλοδαπός οφείλει πέντε (5) ημέρες από την άφιξη του στη χώρα να υποβάλει στην οικεία περιφέρεια αίτηση για χορήγηση άδειας διαμονής συνοδευόμενη από επίσημα μεταφρασμένα αντίγραφα των ανωτέρω β', γ', δ' και ε' δικαιολογητικών, καθώς και αντίγραφο διαβατηρίου με την ειδική θεώρηση εισόδου, αντίγραφο με επίσημη μετάφραση του πιστοποιητικού υγείας

93

και του ποινικού μητρώου, καθώς και δήλωση στην οποία αναφέρεται η διεύθυνση του ελληνικού τουριστικού γραφείου με το οποίο συνεργάζεται. Η ανωτέρω άδεια διαμονής, η οποία επέχει και θέση άδειας εργασίας, χορηγείται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας κατά παρέκκλιση των διατάξεων της παραγράφου 5 του άρθρου 8 του Ν. 2910/ 2001 (ΦΕΚ 91 Α') για χρονικό διάστημα έως οκτώ (8) μηνών και δεν ανανεώνεται στο ίδιο έτος. Για τους ανωτέρω ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 71 παρ. 1 περίπτωση α' του Ν. 2910/2001. 2. Σε αλλοδαπούς ή και τέκνα αλλοδαπών που γεννήθηκαν ή κατοικούν επί μακρόν στην Ελλάδα και σε όσους το αίτημα τους για χορήγηση ασύλου απορρίφθηκε και υπήχθησαν στη διαδικασία του άρθρου 66 του Ν. 2910/2001 (ΦΕΚ 91 Α') εφόσον ο εφοδιασμός τους με διαβατήριο από τις προξενικές αρχές της χώρας τους είναι αποδεδειγμένα αδύνατος, χορηγείται με απόφαση του οικείου Γενικού Γραμματέα Περιφέρειας βεβαίωση νόμιμης διαμονής, αφού λάβει υπόψη του τους λόγους που αφορούν στη δημόσια τάξη και ασφάλεια της χώρας. Η βεβαίωση αυτή αποτελεί προϋπόθεση για τη χορήγηση άδειας εργασίας, καθιδρύει όλες τις υποχρεώσεις και παρέχει όλα τα δικαιώματα που προβλέπονται από τις διατάξεις του Ν. 2910/ 2001 (ΦΕΚ91 Α'). Η ίδια βεβαίωση δεν αποτελεί και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ταξιδιωτικό έγγραφο, ισχύει δε μέχρι τον εφοδιασμό τους με διαβατήριο, οπότε και αντικαθίσταται με την άδεια διαμονής ενιαίου τύπου. Η αίτηση για τη χορήγηση της ανωτέρω βεβαίωσης υπόκειται στην καταβολή παραβόλου σύμφωνα με το άρθρο 71 παράγραφος 1 περίπτωση α' του Ν. 2910/2001 (ΦΕΚ91 Α'). Άρθρο 32 Άδειες διαμονής 1.α Στο τέλος της παραγράφου 1 του άρθρου 8 του Ν. 2910/2001 (ΦΕΚ91 Α') προστίθεται εδάφιο που έχει ως εξής: "Όταν πρόκειται για ανανέωση άδειας διαμονής που αφορά σε διαφορετικό εργασιακό καθεστώς, από εκείνο για το οποίο έχει χορηγηθεί και η αντίστοιχη άδεια διαμονής και πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις του νόμου, δεν απαιτείται η αντίστοιχη για το σκοπό αυτόν ειδική θεώρηση εισόδου. Η διαδικασία αυτή δεν αφορά στους κατόχους άδειας διαμονής για τους λόγους που προβλέπονται στις διατάξεις των άρθρων 10 έως και 18, 34, 35 και 36 του παρόντος νόμου, όπως ισχύει. Οι εκκρεμείς αιτήσεις εξετάζονται στο πλαίσιο της παρούσας διάταξης. Άδειες διαμονής που χορηγήθηκαν σύμφωνα με την ανωτέρω πρόβλεψη θεωρούνται νόμιμες ." β. Στην παράγραφο 5 του άρθρου 8 του Ν. 2910/2001 προστίθενται τα ακόλουθα εδάφια: "Η εξέταση λόγων που αφορούν στη δημόσια τάξη και ασφάλεια της χώρας δεν αποτελεί προαπαιτούμενο στοιχείο για την ανανέωση της άδειας διαμονής του αλλοδαπού με εξαίρεση τη μετατροπή της σε αορίστου χρόνου διαρκείας. Οι Υπηρεσίες Αλλοδαπών και Μετανάστευσης των Περιφερειών υποχρεούνται στο τέλος κάθε μήνα να αποστέλλουν στις κατά τόπους αστυνομικές διευθύνσεις του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης καταστάσεις με τα ακριβή στοιχεία των αλλοδαπών των οποίων ανανεώθηκαν οι άδειες διαμονής.

94

Η ύπαρξη λόγων δημόσιας τάξης και ασφάλειας που προκύπτουν από την έρευνα των κατά τόπους αστυνομικών διευθύνσεων αποτελεί νόμιμο λόγο ανάκλησης της άδειας διαμονής ανεξαρτήτως του χρονικού σημείου στο οποίο αναφέρονται." 2. Στο άρθρο 19 του Ν. 2910/2001 προστίθεται παράγραφος 10, ως εξής: "10. α. Η χορήγηση άδειας εργασίας από την αρμόδια Υπηρεσία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης ισχύει στο πλαίσιο της διάρκειας της σε οποιονδήποτε νομό της χώρας υπό τις εξής προϋποθέσεις: ι. Έχει λυθεί η αρχική εργασιακή σχέση και έχει γίνει αναγγελία του λόγου της λύσης της. ιι. Έχει συνάψει ο αλλοδαπός νέα σύμβαση εργασίας με εργοδότη σε άλλο νομό. ιιι. Έχει γίνει θεώρηση της άδειας από την Υπηρεσία της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης του τόπου που θα εργασθεί ο αλλοδαπός και για χρονικό διάστημα ίσο με αυτό που υπολείπεται. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων καθορίζεται ο τύπος του εντύπου της άδειας εργασίας και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομ έρεια." 3. Η παράγραφος 2 του άρθρου 22 του Ν. 2910/2001 (ΦΕΚ91 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "2. Μετά την πάροδο δύο ετών από τη χορήγηση της αρχικής άδειας, η ανανέωση της άδειας διαμονής γίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας ανά διετία και έχει ισόχρονη διάρκεια. Ύστερα από δεκαετή συνολική παραμονή στην Ελλάδα και υπό τις αυτές προϋποθέσεις μπορεί με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας να χορηγείται άδεια διαμονής αόριστης διάρκειας. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις κατά τα λοιπά έχουν εφαρμογή οι διατάξεις των παραγράφων 3 έως 6 του άρθρου 8 αυτού του νόμου." 4. Η παράγραφος 4 του άρθρου 27 του Ν. 2910/2001 (ΦΕΚ91 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "4. Ύστερα από δεκαετή συνολική παραμονή στην Ελλάδα και υπό τις αυτές προϋποθέσεις μπορεί με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας να χορηγείται άδεια διαμονής αόριστης διάρκειας. Σε αυτήν την περίπτωση κατά τα λοιπά έχουν εφαρμογή οι διατάξεις των παραγράφων 3 έως 6 του άρθρου 8 αυτού του νόμου." 5. Το άρθρο 30 του Ν. 2910/2001 αντικαθίσταται ως εξής: "1. Η άδεια διαμονής χορηγείται για χρονικό διάστημα ίσο με την άδεια διαμονής του κύριου κατόχου και ακολουθεί την τύχη της άδειας διαμονής του με εξαίρεση την περίπτωση χορήγησης άδειας διαμονής αόριστης διάρκειας, οπότε η συνδρομή της δεκαετίας θα πρέπει να συμπληρωθεί αυτοτελώς για κάθε μέλος της οικογένειας του, σύμφωνα και με τις ειδικότερες προϋποθέσεις της παραγράφου 2 του άρθρου 28 του παρόντος νόμου. 2. Αλλοδαπός που επιθυμεί την ανανέωση της άδειας διαμονής για λόγους οικογενειακής συνένωσης υποχρεούται, δύο τουλάχιστον μήνες πριν τη λήξη της, να υποβάλλει στο δήμο ή την κοινότητα του τόπου κατοικίας του σχετική αίτηση ταυτόχρονα με την

95

αίτηση για ανανέωση της άδειας διαμονής του κύριου κατόχου. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του άρθρου 8 του νόμου αυτού." 6. Μετά την παράγραφο 3 του άρθρου 32 του Ν. 2910/ 2001, όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την παρ. 4 του άρθρου 11 του Ν. 3074/2002, προστίθεται νέα παράγραφος 4 ως εξής: "4. Για τη χορήγηση άδειας εργασίας ή άδειας άσκησης ανεξάρτητης οικονομικής δραστηριότητας εφαρμόζεται αναλόγως η ρύθμιση του άρθρου 31 του παρόντος νόμου, μετά την προσκόμιση της άδειας διαμονής που χορηγείται κατ' εφαρμογή της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου." 7. Στην παράγραφο 4α του άρθρου 37 του Ν. 2910/2001 (ΦΕΚ 91 Α') προστίθεται εδάφιο που έχει ως εξής: "Οι άδειες διαμονής που χορηγούνται σύμφωνα με την ανωτέρω διάταξη δύνανται να ανανεωθούν για έναν από τους λόγους του Ν. 2910/2001, εφόσον εκλείψουν οι λόγοι ανθρωπιστικής φύσεως για τους οποίους εκδόθηκαν ή εφόσον τούτο έχει ορισθεί με την απόφαση χορήγησης της άδειας." 8. Στην παράγραφο 8 του άρθρου 19 του Ν. 2910/2001, όπως συμπληρώθηκε με την παράγραφο 3 του άρθρου 19 του Ν. 3013/2002 (ΦΕΚ 102 Α') αντικαθίσταται το δεύτερο εδάφιο, ως εξής: "Μετά την πάροδο δύο (2) ετών από τη χορήγηση της αρχικής άδειας, η άδεια εργασίας έχει διετή διάρκεια." 9. Στην παράγραφο 1β του άρθρου 25 του Ν. 3013/2002 (ΦΕΚ 102 Α') προστίθεται εδάφιο που έχει ως εξής: "Οι άδειες διαμονής της παραγράφου αυτής επέχουν και θέση άδειας εργασίας." 10. Η παράγραφος 2 του άρθρου 19 του Ν. 2910/2001 (ΦΕΚ 91 Α') αντικαθίσταται ως ακολούθως: "2.α. Στην έδρα κάθε Περιφέρειας συγκροτείται Επιτροπή η οποία αποτελείται από: 1. το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας ή το Διευθυντή της αρμόδιας Υπηρεσίας Αστικής Κατάστασης και Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, ως Πρόεδρο, 2. τον προϊστάμενο του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας (Σ. ΕΠΕ.), 3. εκπρόσωπο της Ε.Ν.Α.Ε., 4. εκπρόσωπο του Ο.Α.Ε.Δ., 5. εκπρόσωπο των εργαζομένων, 6. εκπρόσωπο των εργοδοτών, 7. εκπρόσωπο της ΓΕ.Σ.Α.Σ.Ε. ή ΠΑ.Σ.Ε.ΓΕ.Σ. ως τακτικά μέλη μαζί με τους υποδεικνυόμενους, αντίστοιχους, αναπληρωτές τους. Η Επιτροπή συγκροτείται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας και έχει θητεία δύο (2) ετών. Σε περίπτωση που δεν υποδειχθούν τα ανωτέρω μέλη εντός τριάντα (30) ημερών αφ' ότου τους ζητηθεί, ο ορισμός γίνεται από το Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας.

96

Η Επιτροπή καταρτίζει στο τελευταίο τρίμηνο κάθε έτους έκθεση στην οποία καταχωρούνται οι υπάρχουσες ανάγκες σε εργατικό δυναμικό στην Περιφέρεια και οι κενές θέσεις εργασίας ανά ειδικότητα και νομό που μπορεί να καλυφθούν από αλλοδαπούς. Κατά την κατάρτιση της έκθεσης λαμβάνονται υπόψη το συμφέρον της εθνικής οικονομίας, η προσφορά εργασίας από ημεδαπούς ή αλλοδαπούς που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα και η ζήτηση. β. Με βάση αυτή την έκθεση καθορίζονται με απόφαση των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Εξωτερικών, ο ανώτατος αριθμός αδειών εργασίας που χορηγούνται κάθε έτος σε αλλοδαπούς κατά ιθαγένεια, νομό, είδος και διάρκεια απασχόλησης, καθώς και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια. γ. Η απόφαση αυτή διαβιβάζεται από την Επιτροπή στις οικείες Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και στις Ελληνικές Προξενικές Αρχές έως ότου συσταθούν τα Γραφεία ευρέσεως εργασίας εξωτερικού της επόμενης παραγράφου. δ. Η επιτροπή με την ίδια διαδικασία μπορεί, κατά τη διάρκεια ισχύος της Κ.Υ.Α. της ανωτέρω υπό στοιχείο β' περίπτωσης της παρούσας παραγράφου, να εισηγείται την τροποποίηση της, όταν τούτο κρίνεται αναγκαίο, λόγω μεταβολής των συνθηκών. ε. Στον Πρόεδρο, τα μέλη και το Γραμματέα της επιτροπής καταβάλλεται αποζημίωση το ύψος της οποίας καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. στ. Έως την έκδοση της Κ.Υ.Α., των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Εξωτερικών της ανωτέρω υπό στοιχείο β' περίπτωσης, θα ακολουθείται η διαδικασία που προβλέπεται στις λοιπές διατάξεις της παρούσας παραγράφου και η υπηρεσία εργασίας της οικείας Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης θα ζητά την έγκριση του Ο.Α.Ε.Δ., η οποία θα δίδεται μετά από έρευνα της αγοράς εργασίας." 11. Η παράγραφος 7 του άρθρου 19 του Ν. 2910/2001 (ΦΕΚ 91 Α') αντικαθίσταται ως εξής: "7.α. Η άδεια εργασίας χορηγείται από τον οικείο νομάρχη, εφόσον αναφέρεται σε ειδικότητα που περιλαμβάνεται στην Κ.Υ.Α. της περίπτωσης β' της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου. Η χορήγηση της άδειας εργασίας γίνεται ύστερα και από γνώμη της αστυνομικής αρχής του νομού για θέματα που αφορούν τη δημόσια τάξη και ασφάλεια της Χώρας. β. Ο κάτοχος της άδειας εργασίας μπορεί να εργασθεί σε άλλο νομό της ίδιας ή διαφορετικής περιφέρειας με τη συνδρομή των προϋποθέσεων της παραγράφου 10 του άρθρου 19 του Ν. 2910/2001 (ΦΕΚ 91 Α'), όπως προστέθηκε με την παράγραφο 2 του άρθρου 33 του παρόντος νόμου και εφόσον, προσθέτως, πρόκειται για ειδικότητα, η οποία προβλέπεται στην ανωτέρω Κ. Υ.Α. και δεν έχει καλυφθεί από άλλο ημεδαπό ή αλλοδαπό εργαζόμενο." 12. Εφόσον ο αλλοδαπός κατέθεσε αίτηση ανανέωσης άδειας εργασίας ή άδειας διαμονής, πριν τη λήξη της προηγούμενης άδειας διαμονής, θεωρείται νομίμως διαμένων στη Χώρα μέχρι η διοίκηση να αποφανθεί με απόφαση της ε πί του αιτήματος του. Άρθρο 33 Εκποίηση δημοτικών και κοινοτικών εκτάσεων

97

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 28 του Ν. 1080/1980 (ΦΕΚ 246 Α') επαναφέρονται σε ισχύ. Ομοίως οι ανατρεπτικές προθεσμίες των ανωτέρω διατάξεων, επαναφέρονται για δύο (2) έτη από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου. Άρθρο 34 Παράταση λειτουργίας των Επιτροπών του άρθρου 7 του Ν. 2320/1995 1. Η λειτουργία των Επιτροπών του άρθρου 7 του Ν. 2320/1995 παρατείνεται μέχρι 31.3.2004, για την εξέταση εκκρεμών αιτήσεων, προσφυγών και για την επανάκριση πράξεων αναγνώρισης αγωνιστών εθνικής αντίστασης. 2. Οι οργανωτικές μονάδες λειτουργίας των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.) της Περιφέρειας Αττικής, της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας μεταφέρονται στην Ενιαία Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αθηνών - Πειραιώς, στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης και στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αχαΐας, αντιστοίχως. Άρθρο 35 Στην παρ. 1 του άρθρου 2ου του Καταστατικού της Εταιρείας "ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε.", που εγκρίθηκε με το άρθρο δεύτερο του Ν. 1955/1991 (ΦΕΚ 112 Α') οι λέξεις 'του δικτύου υπόγειου σιδηρόδρομου" αντικαθίστανται με τις λέξεις "δικτύου αστικού σιδηροδρόμου" και μετά τις λέξεις "Νομού Αττικής", όπου αυτές απαντώνται στην ανωτέρω διάταξη, προστίθενται οι λέξεις "και Νομού Θεσσαλονίκης". Άρθρο 36 Έναρξη ισχύος 1. Κάθε διάταξη νόμου αντίθετη προς τις διατάξεις του παρόντος νόμου καταργείται. 2. Η ισχύς των διατάξεων του παρόντος νόμου αρχίζει από τη δημοσίευση του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στις επί μέρους διατάξεις. Παραγγέλλομε τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και την εκτέλεση του ως νόμου του Κράτους.