Мџхтар ЌУЕЗОВ. 12 ћыркљйек, сейсенбi, 2017 жыл ... · Ћала кљнi ћарсаѓында 10 Газет 1988 жылдыѓ 1 шiлдесiнен бастап

Ћала кљнi ћарсаѓында

10

Газет 1988 жылдыѓ1 шiлдесiнен бастап шыѕады

№106 (5455),12 ћыркљйек, сейсенбi, 2017 жыл.almaty-akshamу.kz E-mail: [email protected]

Мыѓ жасаѕан шањардыѓ шамшыраѕы

16

3

Зиялыныѓ с�зi

Ћаладаѕы ћоѓыркештер

11

ЋАЛА КЉНI ЋАРСАЃЫНДА

7-бет

ХАЛЫЋАРАЛЫЋ ЭКСПО-2017К*РМЕСI АЯЋТАЛДЫ

Мойынѕа артылѕан жљктiѓ ауырлыѕын елордамыз љш ай бойы сезiндi. К�рме жоѕары деѓгейде,�ркениеттi елдерге тќн џйымдастырылды. Шеттен келген ћонаћтардыѓ бќрi ризашылыћтарын бiлдiрiпкеткенiн маћтанышпен айтуѕа болады. Бiр с�збен айтћанда, ЭКСПО-2017 бiз кљткендей к�рiнiсте �ттi.

Елбасы жиынѕа ћатысушылар алдында с�йлеген с�зiнде Астана мен елiмiздiѓ барлыћ �ѓiрлерi кљшжџмылдырѕаныныѓ арћасында к�рменiѓ табысты �ткенiн айтты. Нџрсџлтан Назарбаев к�рменiѓЋазаћстан экономикасын дамытуѕа мультипликативтiк тџрѕыдан оѓ ќсер еткенiн ерекше атап �ттi.

– Шаѕын жќне орта бизнестегi 1400-ден астам кќсiпорын ћџны 640 миллиард теѓге болатын тауар-ларды жеткiзуге жќне ћызмет к�рсетуге тапсырыс алды. Туристiк сектор жандана тљстi. Туроператорлар-дыѓ ћызметiне деген сџраныс 1,8 есе артты. Астанада кќсiпкерлiк субъектiлерiнiѓ саны 10 пайыздан асак�бейдi. Елорда бюджетiне ћызмет к�рсету саласынан тљскен салыћ 1,2 есе �стi. Ћазаћстанныѓ астанасыбљкiл ќлемнiѓ назарын �зiне аударды, – дедi Елбасы.

Сондай-аћ, Мемлекет басшысы к�рме аясында �ткен мќдени жќне халыћаралыћ шараларѕа тоћталды.– Кљн сайын елордамыз т�рткљл дљниенiѓ тљкпiр-тљкпiрiнен жеткен тљрлi мќдениеттiѓ ќуенi мен

наћышына б�ленiп тџрды. Бљгiнгi салтанатты рќсiм Ислам ынтымаћтастыѕы џйымыныѓ ѕылым жќнетехнологиялар ж�нiндегi саммитiмен тџспа-тџс келiп отыр. Онда Ислам ќлемiндегi ѕылыми-техникалыћдамудыѓ маѓызды мќселелерi талћылануда. Жалпы, ЭКСПО аясында 6 мыѓнан астам тљрлi iс-шара�ткiзiлдi, – дедi Нџрсџлтан Назарбаев.

6-беттi ћараѓыз.

Ойларысалмаћты«ОЙСАЛЫМ»

«Мектептегiбарлыћбаланы хулиганеткiлерiѓiзкелсе...»

КЕРЕК ДЕРЕК

Елiмiзге12 жылдатартылѕаншетелдiк

инвестицияныѓк�лемi

248 млрд.доллар екен.

«ДАРАОЋЫРМАН»џлы Абайдыѓ�леѓдерiнжатћа айтты

«АЛМАFest-2017»

ЛАТЫН ЋАРПIНЕНГIЗУ —ЕЛДIЃ РУХАНИБОЛМЫСЫНЖАЃЅЫРТАДЫ

2-беттi ћараѓыз.

Н МIРДIЃ НАЋЫЛЫ

Кiтап аяулы досы болабастаѕан шаћтан былай ѕана

ќрбiр жан �зiн интеллигент болабастадым деп санауына болады.

Мџхтар ЌУЕЗОВ.

12.09.2017.№106 (5455)2 almaty-akshamу.kz

[email protected]

Аягљл МИРАЗОВА,Ћазаћстанныѓ Еѓбек Ерi, «Отан»орденiнiѓ иегерi, Ћазаћстанныѓ еѓбексiѓiрген ћайраткерi

Ћазiргi ќлем �зiнiѓ �згермелiлiгiменерекшеленуде. Ќсiресе, аћпараттыћ жќнетехнологиялыћ дљниелер тез ауыса отырып,ћоѕам дамуына да �згермелiлiк сипатдарытуда екенi белгiлi.

Мiне, осындай жаѕдайда мемлекетi-мiздiѓ �з дамуыныѓ жолдарын стратегия-лыћ тљрде алдын ала айћындап, залал-зиянсыз алѕа �рлеп келедi. Бџл, с�з жоћ,Елбасымыз Нџрсџлтан Ќбiшџлы Назар-баевтыѓ кемел саясаткерлiк, кемеѓгерстратегтiк ћолтаѓбасы екенiн халћымыз да,ќлем де к�рiп, к�з жеткiзiп, жоѕары баѕалапотыр.

Атап айтар болсаћ, «Ћазаћстан-2050»,«Нџрлы Жол», «Мќѓгiлiк Ел» сынды темiр-ћазыћтай айћын стратегияларымыздыѓжалѕасындай ќрi олардыѓ ќрбiрiнiѓ �зегiн-дей болып ћабылданѕан «Болашаћћа баѕ-дар: рухани жаѓѕыру» баѕдарламасы бљгiн-де бљкiлхалыћтыћ ћолдау тауып, ћоѕамдыћой-пiкiрде стратегиялыћ дамуымызѕа дегенхалыћ сенiмiне зор серпiн берiп отырѕанынайрыћша атап айтћым келедi.

Бљгiнгi ЋР Парламентi Мќжiлiсiнде�ткiзiлген ћазаћ тiлiн латын ќлiпбиiнек�шiрудi тыѓдау – соныѓ бiр к�рiнiсiретiнде рухани жаѓѕыру жолына деген елыћыласын к�рсеттi. Еѓ алдымен ПарламентМќжiлiсiндегi Тыѓдау ћазаћ тiлiн латынќлiпбиiне к�шiрудiѓ дер кезiнде ћоѕамѕакеѓ тљсiндiру шарасы болуымен ћџнды депесептеймiн. Елбасымыз �не бойыескертетiндей, бљкiлелдiк шаралар ќрћашаналдын ала халыћћа тљсiндiрiлуi, талћы-пiкiрлерi љшiн џсынылуы тиiс, сонда ѕанаолар бљкiлхалыћтыћ �зектiлiк сипатына иеболмаћ. Мiне, бљгiнгi тiл реформасы туралыМќжiлiстiѓ отырысы осыныѓ бiр айѕаѕы.Бџл орайдан, Мќжiлiсте ћазаћ тiлiн латынќлiпбиiне к�шiрудiѓ тарихи негiздiлiгi,заманауи �зектiлiгi, ћоѕамдыћ дамудаѕыiске асырылуыныѓ шегерiлмеу себептерi,жаѓа ќлiпбидiѓ байћау нџсћасы, оѕан дегенбаѕа-пiкiрлер – ћысћасы, бќрi-бќрi айдайаныћ, титтей де кљдiк ћалмастай нанымдыайтылып, халыћћа џсынылды. Мiне, меносы жаѕдайѕа ерекше риза болдым, ел десолай ризалыћпен ћабылдады деп бiлемiн.

Осы айтылѕан негiздер менiѓ де ћазаћтiлiн латын ћарпiне к�шiру туралымемлекет саясатын ћолдайтынымды ешалаѓсыз айтћым келедi. Ендiгi бiздiѓ мiндет– осынау ел дамуы љшiн џсынылып жатћанџлы идеяларды дџрыс объективтi тљсiнiпћана ћоймай, олардыѓ iске асуында бел-сене атсалысуымыз керек деп ойлаймын.

Латын ќлiпбиiне к�шу арћылы �згеелдерде �мiр сљрiп жатћан 5 миллиондайћандастарымызды да ћазаћ халћыныѓбiртџтастыѕына ынталандырып, ћазаћџлтыныѓ жер бетiнде саћталып ћалуынажаѕдай туѕызѕан болар едiк. Џлтым дегенер осылай ойласа керек. Ал латын ќлiп-биiне к�шу арћылы ќлемдiк бiлiм, ѕылым,аћпарат, технология, т.б. кеѓiстiктергеинтеграциялануымызды ћамтамасыз етеотырып, �зiмiздiѓ елiмiздiѓ дамуына барлыћжаѕынан оѓ ыћпал жасайтынын айта тљсуартыћ емес.

9з тарапымнан ой айтар болсам,Тыѓдауда белгiлi ѕалымымыз Т.Аяпованыѓпiкiрi ескерусiз ћалмаса екен деймiн. Яѕнижаѓа ќлiпбидiѓ еѓ таѓдаулы дегеннiѓ �зiндеосы нџсћамен ѕана шектелiп ћалмай, солџсынылып отырѕан нџсћаѕа тiл жана-шырлары, ћоѕам ћайраткерлерi тарапынанџсыныстар тљзетулер, толыћтырулар енгiзiпотырылуына жол ашыћ болса ерiксiз ћуан-тады.

Ћорыта айтсам, ћазаћ тiлiн латын ќлiп-биiне к�шiру туралы мемлекет саясатынћауым болып, халыћ болып ћолдап, жљзегеасуында белсендiлiк танытатынына жќнеолардыѓ белсендi пiкiрлерiнiѓ ќлi де болсаашыћ ћабылданатыны даусыз.

9здерiѓiзге белгiлi, љш айѕа созылып,елiмiзде табысты �ткен «ЭКСПО-2017»халыћаралыћ к�рмесi Ћазаћстан Респуб-ликасыныѓ стратегиялыћ жолмен дамусипатын таѕы да айћын к�рсеттi. Бљкiлќлемнiѓ инновациялыћ технологиялыћжетiстiктерiнiѓ орталыѕына айналѕанАстана ќлемге елiмiздiѓ мерейiне дегенсенiмiн ныѕайта тљстi. Мiне, сол сияћтылатын ќлiпбиiне мемлекеттiк тiлдiѓ к�шуреформасы да, с�з жоћ, жемiстi жќнежеѓiстi болады деп сенемiн.

Латынѕак�шу – �згећандастарымыздыћолдау

ЛАТЫН ЋАРПIН ЕНГIЗУ —ЕЛДIЃ РУХАНИБОЛМЫСЫН ЖАЃЅЫРТАДЫМќжiлiсте «Мемлекеттiк тiлдiѓ латын графикасындаѕы ќлiпбиiнiѓ бiрыѓѕайстандартын енгiзу мќселелерi туралы» парламенттiк тыѓдау �ттi

«Рухани жаѓѕыру» баѕдарламасыаясында Ћазаћстан Республикасы Прези-дентiнiѓ жанындаѕы Ћоѕамдыћ сананыжаѓѕырту баѕдарламасын iске асыруж�нiндегi џлттыћ комиссияныѓ жџмыстобыныѓ џсыныстарын талћылау ћарасты-рылды.

Парламенттiк тыѓдауѕа Мќжiлiст�раѕасы Нџрлан Ныѕматулин, Премьер-Министрдiѓ орынбасары Ерболат Досаев,Сенат жќне Мќжiлiс депутаттары менмемлекеттiк органдардыѓ �кiлдерi ћатысты.Талћылауѕа сондай-аћ, ќлiпби жобасын

ќзiрлеушi А.Байтџрсынов атындаѕы Тiлбiлiмi институтыныѓ жќне Ш.Шаяхметоватындаѕы тiлдердi дамытудыѓ республика-лыћ љйлестiру-ќдiстемелiк орталыѕыныѓбасшылары, жоѕары оћу орындарыныѓректорлары, ѕылым жќне мќдениет ћайрат-керлерi, ѕалымдар мен сарапшылар, оныѓiшiнде шетелдiктер, ћоѕамдыћ џйымдар менбџћаралыћ аћпарат ћџралдарыныѓ �кiлдерiшаћырылды.

«Тiлдiѓ халыћаралыћ мќртебесiн к�теру– бiздiѓ ќлемдiк �ркениетке жетуiмiздiѓбасты кепiлi». Парламент Мќжiлiсiнiѓт�раѕасы Нџрлан Ныѕматулин парламент-тiк тыѓдауда осылай мќлiм еттi. «Бљгiн бiзмемлекетiмiз љшiн, халћымыз љшiн тарихимаѓызы зор жаѓа ќлiпби мќселесiн талћы-лайтын боламыз. Ќлемдiк тќжiрибе бойын-ша �ркениетке, мќдениетке жќне ѕылымѕажол салѕан кез-келген мемлекет, еѓ алды-мен, тiлдiѓ дамуына ерекше к�ѓiл б�ледi.Осы жолда Елбасымыз Нџрсџлтан Ќбiш-џлы Назарбаев Тќуелсiздiк алѕан кљнненбастап ћазаћ тiлiн к�теруге назар аударды.Соныѓ нќтижесiнде бљгiнгi кљнi ћазаћтiлiнде бiлiм беретiн мектептердiѓ саныжетпiз пайызѕа жеттi. Ал 2025 жылѕа ћарайћазаћстандыћтардыѓ 95 пайызы ћазаћтiлiнде с�йлейтiн болады. Осыныѓ барлыѕы,соныѓ iшiнде латын ќрпiне к�шу –тiлiмiздiѓ мќртебесiн кљшейту жолындаѕынаћты ћадамдар», –дедi Мќжiлiс т�раѕасы.Осы орайда Н.Ныѕматулин �ткен жиырмабес жылдыѓ iшiнде экономикамыз �сiп,саясатымыз орныћты болып, халћымыздыѓжаѕдайы жаћсарѕанын, егемен елiмiз бљкiлдљние жљзiне танымал болып, «Мќѓгiлiк Ел»болудыѓ дара жолына тљскенiн ћадапайтты. «Дќл осы кезеѓде Елбасымыз, еѓалдымен, рухани жаѓѕыру мiндетiн ћойыпотыр. Соныѓ iшiнде жаѓа ќлiпбиге к�шу –�те маѓызды мќселе. Бiздiѓ џлттыћ сана-сезiм, рухани даму, �ркендеу жолымыз,осыныѓ барлыѕы ћазаћ тiлiнiѓ жаѓа ќлiп-

биiн жасаудан басталады. Себебi, Мемлекетбасшысы айтћандай, ћазаћ тiлi бiздiѓрухани негiзiмiз. Осы жолда тiлдiѓ халыћ-аралыћ мќртебесiн к�теру – бiздiѓ ќлемдiк�ркениетке жетуiмiздiѓ басты кепiлi.Сонымен бiрге, жаѓа ќлiпби бљкiл ќлемћазаћтарын бiрiктiретiн �те маѓыздыфактор», – дедi ол.

Ал Дархан Кќлетаев: «Латын ћарпiненгiзу бастамасы жарћын болашаћћа беталѕан елiмiздiѓ рухани болмысын, ћоѕам-дыћ ой-санасын �згертедi, жаѓѕыртады»деген пiкiр бiлдiрдi. Сенатордыѓ айтуынша,

кез-келген мемлекеттiк, халыћтыћ баста-маныѓ табысты iске асуы љшiн саяси,экономикалыћ, ќлеуметтiк негiздеме жќнећоѕам тарапынан сџраныс болуы тиiс. «Дќлћазiргi уаћытта мемлекеттiк тiлдi реформа-лауѕа негiздеме де, сџраныс та бар депойлаймын», – дедi Дархан Кќлетаев. Оныѓайтуынша, бџл џлтымыз љшiн, болашаћљшiн аса �зектi ќрi ћажеттi жоба екендiгiдау туѕызбайды. Сондыћтан бiз «Латынќлiпбиi ћажет пе?» деген сџраћћа емес,«Латын ќлiпбиiн ћалай тиiмдi тљрде енгiзе-мiз?» деген сџраћћа жауап iздеуiмiз керек.«Бауырлас Тљркия, Ќзiрбайжан, 9збек-стан, Тљрiкменстан елдерiн айтпаѕанныѓ�зiнде, т�л ќлiпбилерi бар Жапония, Ћытайсияћты алпауыт мемлекеттер латынграфикасындаѕы ќлiпбидiѓ ћосымшанџсћасын енгiзiп отыр. Осыныѓ �зi к�пнќрсенi аѓѕартса керек», – деп атап �ттiдепутат. Оныѓ пiкiрiнше, реформаныжљзеге асыратын атћарушы билiктiѓ,ћџзырлы органдардыѓ мойнында да љлкентарихи жауапкершiлiк тџр. «Бiз бiрыѓѕайстандартты халыћтыѓ ћолданысына енгi-зудiѓ барынша тиiмдi ќрi жеѓiл жолдарынћарастыруымыз керек. Еѓ бастысы, бџлбастама жарћын болашаћћа бет алѕанелiмiздiѓ рухани болмысын, ћоѕамдыћ ой-санасын �згертедi, жаѓѕыртады», – дептљйiндедi Д.Кќлетаев.

– «Ќлiпби ауыстырудыѓ негiзгi себебi –таза тiлдiк ћажеттiлiкке тiкелей байла-нысты. Бџдан саяси астар iздеушiлер ћате-леседi, – дейдi Ахмет Байтџрсынџлы атын-даѕы Тiл бiлiмi институтыныѓ директорыЕрден Ћажыбек. Ѕалымныѓ айтуынша,«Бџл тек ћана тiлдiѓ реформасы емес – дiлреформасы, жанымыздыѓ жаѓѕыруы,маѓызды стратегиялыћ баѕдарлама;болашаѕымыздыѓ тiзгiнiн �з ћолымызѕаалудыѓ, Президент с�зiмен айтсаћ,«Болашаћћа баѕдар: рухани жаѓѕырудыѓ»�зегi, Ћазаћстанныѓ 30 дамыѕан елдiѓћатарында сап тљзеуiнiѓ жарћын кепiлi».

Одан б�лек, маман бџл бастамаѕа текћазаћстандыћтар ѕана емес, сырттаѕы отан-дастарымыз да тiлеулес болып отырѕанынайтып �ттi.

– Џлт к�шбасшысы, Елбасы тапсыр-масына сќйкес, бџл келелi мќселе ћалыѓжџртшылыћтыѓ белсене ћатысуымен iскеасырылуда. Елдiѓ тљкпiр-тљкпiрiнен, шетелден, ауылдан да, ћаладан да, халыћћалаулылары мен мемлекеттiк ћызметкер-лер, ѕалымдар мен зейнеткерлер, жастар мен

сырттаѕы отандастарымыз – бќрi де �зљлестерiн ћосуѕа тырысуда, бќрi дебаталарын берiп, тiлеуiн тiлеуде, хаттарынжазып, жобаларын жолдауда. «Кеѓесiппiшкен тон келте болмайды» дейдi халћы-мыз. Бiз ѕылыми ортада, зиялы ћауым�кiлдерi арасында к�птеген басћосуларџйымдастырдыћ. Џлттыћ комиссияныѓжџмыс тобыныѓ бастамасымен жиырмаданастам ѕылыми џйымдастыру жќне ѕылымитќжiрибелiк iс-шаралап �тiп, оларѕа екiжарым мыѓѕа жуыћ зиялы ћауым �кiлдерiбаяндама жасады, – дейдi Ерден Ћажыбек,– ћуантатыны, бљгiн ћазаћстандыћтардыѓбасым к�пшiлiгi осы љрдiстi сана-сезiмiмен,жан-тќнiмен ћолдайды. Мќселен, белгiлiотандасымыз профессор Мџрат Сџлтанш-ќрiпџлы, Ресейдегi отандасымыз тљркологЕркали Ќзербаев, депутат Азат Перуашевћолдайды. К�птеген шет ел ѕалымдарынан,Еуропа мен АЋШ-тан, Тљркия менКореядан џсыныстар, жобалар, хаттар келiпжатыр. Ерден Ћажыбек негiзгi маћсат –тiлдiк ћажеттiлiкке тiкелей байланыстыекенiн ерекше атап �ттi. «Мен бџл жерделатынѕа бiзден бџрын к�шкен тљркi тектесмемлекеттер мен Еуропадаѕы елдердiѓтќжiрибесi мџћият сарапталѕанын атап�ткiм еледi. Кемшiлiктер аныћталып,артыћшылыћтар тiзiлдi. Кейбiр тiлдердемаѓызды дыбыстар маѓызды дыбыстарескерiлмей тљсiп ћады, кейбiр тiлдердеѕылыми ќдiстеме жасау реформаларытоћырап ћалды. Ал кейбiреулерiнде наућан-шылдыћ басым болды. Бiзде бџныѓ бќрiжан-жанћты ескерiлуде.

Елбасы бастамасынан негiз алѕан,«Рухани жаѓѕырудаѕы» џлттыћ ќлiпбидi�згерту мќселесiнде сеѓ с�гiлгендей. «С�зтљзелдi, тыѓдаушы сен де тљзел» дегендей,мќселе елдiѓ еѓ жоѕарѕы деѓгейiндеталћыланды. Зиялы ћауым бас болыпрухани жаѓѕыру ћолѕа алынды. Оѓ болѕай.

«АЋШАМ-АЋПАРАТ».

12.09.2017.№106 (5455) 3almaty-akshamу.kz

[email protected] ЋАЛА-ЋАРБАЛАС

КЕРЕК ДЕРЕК ЗИЯЛЫНЫЃ СЗI

ОКРУГТIК САЙЛАУ КОМИССИЯСЫНЫЃХАБАРЛАМАСЫ

Алматы ћаласы Бостандыћ ауданыныѓ №16 аймаћтыћ сайлау округiбойынша ћалалыћ Мќслихат депутаттыѕына сайлауѕа тљсуге ниет бiлдiргенкандидаттыѓ тiркелгенiн хабарлайды.

Банщиков Вячеслав Юрьевич, 14.05.1985 жылы туылѕан, Алматыћаласыныѓ тџрѕыны, џлты орыс, «Автолюкс Автосервис» ЖШС-нiѓдиректоры, «Нџр Отан» партиясы џсынѕан.

Тiркелген кљнi: 09.09.2017 жыл.

Ш.ЋАЛИАСЋАРОВА,№16 сайлау округi комиссиясыныѓ т;райымы.

№21 сайлау округiнiѓ сайлау комиссиясы Алматы калалыћ Мќслихатдепутаттыѕына љмiткер келесi азаматтыѓ тiркелгенiн хабарлайды.

Шыныбеков Дамир Абдухалиевич, 11.08.1977 жылы туылѕан, Ћазаћ,«Халыћаралыћ аћпараттыћ технологиялар университетi» АЋ ректоры,Алматы ћаласыныѓ тџрѕыны, «Нџр Отан» партиясыныѓ атынан ћатысушы.

Тiркелген кљнi: 09 ћыркљйек, 2017 жылѕы.

С.НЏРБАЕВА,№21 сайлау округi комиссиясыныѓ т;райымы.

Алматы ћаласы Алмалы ауданы №6 сайлау округi бойынша ћалалыћМќслихат депутаттыѕына сайлауѕа тљсуге ниет бiлдiрген кандидаттыѓтiркелгенiн хабарлайды.

Тулегенова Жанна Викторовна, 05.11.1977 жылы туылѕан, «Центрразвития города Алматы» АЋ-ныѓ басћарма т�райымы, Алматыћаласыныѓ тџрѕыны, «Нџр Отан» партиясы џсынѕан.

Тiркелген кљнi: 09 ћыркљйек, 2017 жыл.

Н.ЯКОВЛЕВА,№6 сайлау округi комиссиясыныѓ т;райымы.

ЕКI ЋАЗАНДЫЋ ТАБИЅИГАЗЅА АУЫСТЫРЫЛДЫ

Мегаполистiѓ Медеу жќнеТљрксiб аудандарында сол аумаћћатиесiлi екi ћазандыћты ћайтаж;ндеуден ;ткiзу жџмыстарыаяћталды. Бџл ћџрылыс жџмыс-тары жылына шамамен 45млн.теѓге ћаржыны љнемдеугесептiгiн тигiзбек.

– Љстiмiздегi жылы «Спас-ская» мен «Каменское плато»шипажайыныѓ ћазандыћтарынтабиѕи газѕа ауыстыру арћылыжылына 45 млн. теѓгенi љнемдеудiк�здеп отырмыз, – дейдi «Алма-тыжылукоммунэнерго» ЖШС басдиректорыныѓ мiндетiн атћарушыСљйiндiк Ахметов.

«Спасская» ћазандыѕыТљрксiб ауданындаѕы тоѕыз бесћабатты тџрѕын љйдi жылу жќнеыстыћ сумен ћамтамасыз етедiекен. Сљйiндiк Ахметовтiѓайтуынша, ћайта ж�ндеуден�ткен бџл ћазандыћ 38,6 млн.теѓгенi, ал «Каменское плато» 5,8млн. теѓгенi љнемдемек. Соныменћатар, ауаѕа таралатын зияндызаттардыѓ к�лемi де екi есегеазаймаћ. Екi ћазандыћты ћайта

ж�ндеуден �ткiзу љшiн 24,5 млн.теѓге жџмсалды.

Сљйiндiк Ахметовтiѓ айтуын-ша, табиѕи газды пайдалануарћылы шыѕарылатын жылуэнергиясыныѓ ћџнын т�мендетугеболады. Сондай-аћ, дизель менмазут сияћты оны тасымалдауљшiн к�лiк жалдаудыѓ ћажеттiлiгiжоћ. Ќсiресе, таулы аймаћтаорналасћан «Каменское плато»шипажайына ћыста мазут жеткiзу�те ћиын болатын.

Н.АСЫЛ.

ОН СЕГIЗIНШI ВЕЛОШЕРУЋала кљнiне арналѕан велошеруге танымал спортшылармен алматылыћтар ћатысты

Алып шањарда «СпорттыћАлматы» баѕдарламасы аясындаћала кљнiне арналѕан велошеруге600-ден астам адам ћатысты.

Ќуесћойлар «Нџрлы Тау»бизнес орталыѕынан бастапТџѓѕыш Президент саябаѕынадейiн созылѕан 9 шаћырымдыћћашыћтыћты баѕындырды. Олар-дыѓ арасында Санатќлi жќнеСаматќлi Т�лтаевтар – бокстанжастар арасында Азия чемпион-дары; Айгљл Дљкенбаева – спорт-тыћ акробатикадан Ћазаћстанџлттыћ ћџрамасыныѓ бас бапкерi;Руслан Либиров – ушудан жазѕыУниверсиада-2017 ойындарыныѓкљмiс жљлдегерi, т.б. танымалспортшылар болды.

– Мен велосипедпен жљрме-гелi к�п болды. Бала кезiмде жиiтебетiнмiн, ал ћазiр жаттыѕулар-дан ћол босамайды. Бiраћ бљгiнгiвелошеру �те керемет болды,маѕан џнады. Алдаѕы уаћытта даћатысамын деген ойдамын. Бар-лыћ алматылыћтарды Ћала кљнi-мен ћџттыћтаймын! – дедi РусланЛибиров.

Мќреде ћатысушылардыѓарасында баѕалы сыйлыћтар жќневелосипедтер ойнатылып, «Officeair» компаниясыныѓ атынан

сертификаттар таратылды. Соны-мен ћатар, Mad Kings Crew бикомандасы �з �нерлерiн ортаѕасалып, велошабандоздарѕа к�те-рiѓкi к�ѓiл-кљй сыйлады.

– Мен Алматыдаѕы велошеру-лерге басталѕаннан берi ћатысыпкелемiн жќне жiбермеуге тырыса-мын. Маѕан велосипедпен жљрген�те џнайды. Жџмысћа да велоси-педпен барамын. Џйымдастыру-шыларѕа алѕысымды бiлдiремiн.Велосипед џтып алѕаныма �тећуаныштымын, – деп велосипедџтып алѕан Жеѓiсгљл Оспанова �зойымен б�лiстi.

Айта кетер жайт, осы вело-шеру «Спорттыћ Алматы» ћала-лыћ баѕдарламасыныѓ ћолдауы-мен 2017 жылы жоспарланѕан 21 ве-лошерудiѓ он сегiзiншiсi болды.

«Спорттыћ Алматы» баѕдар-ламасы мегаполистегi бџћаралыћспортты дамыту маћсатындажљзеге асырылуда.

Айерке БЕКСАУТОВА,Абылай хан атындаѕы

Ћазаћ халыћаралыћћатынастар жќне

ќлем тiлдерi университетiнiѓ3 курс студентi.

Бќшен БАЙМЏРАТОВА,ЋР еѓбек сiѓiрген ћызметкерi

«Мектептегi барлыћбаланы хулиганеткiлерiѓiз келсе...»

...Мќскеудегi оћуынан келген Бекеѓ, мiне, осында «Журав-ский, 13» деп аталатын к�шедегi љйiмiзде отырып, бiтуге таяућалѕан жаѓа шыѕармасын аяћтады да, баспаѕа бердi. «9зiм туралы повесть» атты бџлтуындыныѓ ол жерден ћалай шыѕып кеткенiн бiлмеймiн, бiраћ кiтап оћырмандар ћолынатигенде, ћатты айѕай-шу басталды. 9йткенi, бiздегi балалар туралы бџѕан дейiнгiдљниелерде жас жеткiншектердiѓ бќрi шетiнен тќртiптi, тќрбиелi, тiлалѕыш ќрi белсендiедi. Ал бала болѕан соѓ олардыѓ iс-ќрекеттерiнде кездеспей тџрмайтын ћићарлыћ,жалћаулыћ, нашар оћып, сабаћтан љлгермей ћалушылыћ сияћты ћылыћтар ол кездегiќѓгiме, повестерде к�п к�рсетiле бермейтiн. Жазушы Бердiбек Соћпаћбаев �зiнiѓкiшкентай кейiпкерi Ћожа арћылы бџл схематизмдi бџзды. Сондыћтан к�птегенпедагогтар оѕан тосырћай ћарап, сыншылар џшћары пiкiрлер айтып жатты. Ћазаћиќдеби орта осылай дуылдасып жатћанда, Бекеѓ бџл кiтабын «Менiѓ атым Ћожа»атауымен орысша шыѕаруѕа бел байлады. 9кiнiшке ћарай, баспа к�п кешiкпей оны�зiне ћайтарып бермесi бар ма? С�йтсе, рецензент: «Мектептегi барлыћ баланы хулиган(пiкiр иесi дќл осылай жазѕан – ред.) еткiлерiѓiз келсе, бџл кiтапты тезiрек басыпшыѕарыѓыздар», деп мысћылдапты. Бiраћ... иќ, бiраћ парадокс деймiз бе, не деймiз?!Автордыѓ аталмыш кiтабына Мќскеу ћырын ћабаћ танытпады. 1958 жылы «Детгиз» оныћуанышпен ћабылдап, к�п тиражбен басып жiбердi. Келесi жылы орталыћ жеделдетiптаѕы шыѕарды. Сол сол-аћ екен, ол молдова, латыш, литван, украин, �збек, беларусь,эстон тiлдерiне аударылып, жарыћ к�ре бастады. 1963 жылы «Ћазаћфильм» осы шыѕарманегiзiнде кино тљсiрдi. 1967 жылы Францияныѓ Канн ћаласындаѕы халыћаралыћфестивальда ол бас бќйгенi жеѓiп алды. С�йтiп, соѕан дейiнгi кеѓестiк ћазаћ ќдебиетiндеешкiмге џћсамайтын мiнез-ћџлыћћа ие, атап айтћанда, �зiндiк ћуанышы мен мџѓы,керек десеѓiз, тосын таѕдыры бар, тентек, ћићар, бiраћ аћылды, аћк�ѓiл, адал Ћожаѕа�з ћандастарымыз љрке ћарап жатћанда, �зге жџрт оны жатырћамады. Ћай жерде детуысћан республикалар оћырмандары «ол жљрiп �ткен к�шеде ит љрiп, ћаз ћаѓћылдапћала беретiн» кiшкентай кейiпкердi ћуана ћарсы алумен болды. С�йтiп, ћазаћтыѓћарадомалаћ џлы сол кездегi кеѓ-байтаћ Кеѓес Одаѕын еркiн аралап, одан ќлем елдерiнеасып кете барды. Бџл повесть туралы мен бiлетiн нќрсе осы, ћараѕым!

(Жанболат Аупбайдыѓ «�тiрiгi жоћ �мiр» сџхбатынан.«Егемен Ћазаћстан», 28.08.2017).

КОФЕДЕНАДАМ ТЕЗСЕМIРЕДI

%збекстанда палау басудан рекорджасалды. 7 тонна палаудыѓ пiсiрiлуiне50 аспаз ћатысты.

Аћмолада Ћ.Сќтбаевћа ескерткiшашылды.

Н.Назарбаев «Ћазаћстан мен Тљркияарасында аѕайыншылыћтан басћамќселе жоћ», – дедi.

Астанада мљмкiндiгi шектеулi бала-ларѕа бейiмделген каратэ жќне жљзуљйiрмелерi ашылды.

Мьянма мџсылмандарын ћолдаѕанадамдар Лондондаѕы мешiт алдынажиналды.

«Нџрлы ќлем» жќне таѕы бiрћатарпавильон ЭКСПО мџрасы, музей ретiндесаћталып, елге ћызмет ете бередi», –дедi Н.Назарбаев.

АЋШ-тыѓ Флорида штатындаѕыдауылдыѓ салдарынан 3 миллион адамжарыћсыз отыр. 400-ге жуыћ мектепжабылды.

Корейлердiѓ жер аударылѕанына 80жыл.

Италияда кешке «аћ киiммен» ас iшудќстљрi басталды.

ЭКСПО-ны тамашалауѕа бљгiнгедейiн 3 миллионнан астам адам келдi.Корей павильоны дизайны жаѕынанљздiк љштiкке ендi.

Солтљстiк Ћазаћстан полициясында50-ден астам ерлi-зайыпты жџмысiстейдi.

Ќкемтеатр 13 ћазан кљнi «М�лдiрмахаббат» драмасын џсынады.

Мьянмадаѕы мџсылмандар жаппайБангладешке к�шiп жатыр.

Кофеден адам тез семiредi.Зќйтљн майын ћыздырып жаѕу бет

терiсiне �те пайдалы. Сондай-аћ, олшашты нќрлендiрiп, жылтыратады.

ЭКСПО 115 ел мен 22 халыћаралыћџйымныѓ басын ћосты.

Елiмiзде темiр жол арћылытасымалданатын жљк к�лемi 12 пайызѕа�стi.

Елiмiздiѓ бес облысында желдiѓкљшеюiне байланысты ескерту жасал-ды.

Астанадаѕы Назарбаев ќуежайы iскећосылѕалы берi 500 мыѓ жолаушыѕаћызмет к�рсеткен.

Елiмiзге 12 жылда тартылѕаншетелдiк инвестицияныѓ к�лемi 248млрд. доллар екен.

Оѓтљстiк Ћазаћстан облысындаѕы«Мџз сарайы» 124 млн. теѓгеге сатылды.

Кейкi батырдыѓ бас сљйегi 15 ћыр-кљйек кљнi Торѕайда жер ћойнынаберiледi.

Германияда тџтћында болѕан 17ардагерiмiзге �темаћы т�лейтiн болды.

Аѕымдаѕы жылы Алматыдаѕымљгедек жандарды ћолдауѕа 4 млрд.-тан астам теѓге жџмсалды.

Ћалалыћ «Нџр Отан» партиясыныѓћџрамында 700-ден астам бастауышпартия џйымы бар.

ОРТАЛЫЋ САЯБАЋТАЅЫОТБАСЫ КЉНI МЕРЕКЕСI

Нџржамал ТЕГIНБАЙЋЫЗЫ

Жексенбi кљнi Алматы ћаласымен Медеу ауданы ќкiмдiгiнiѓћолдауымен ћала жџрты Орталыћсаябаћта «Отбасы кљнi» мерекесiнатап �ттi. Сарыала жапыраћтаршашу шашып, саябаћтыѓ ћызыл-жасыл гљлдерi к�ѓiлдерге нџр сый-лаѕан бџл кљн ќр шаѓыраћтыѓшырайлы сќттерiнен сыр шертермерекеге айналды. Махаббат, ќке,ана, бала, немере туралы ќнќуендерi шырћалып, отбасындаѕыбар ћуаныш, ћызыћтар би тiлiмен�рнектелiп, саябаћтыѓ т�рт бџры-шы келген жџртћа к�терiѓкiк�ѓiл-кљй сыйлады. Ќсiресе, ата-аналармен, ќже-аталарымен ерiпкелген балалардыѓ ћуанышындашек болѕан жоћ. Бiрi-бiрiмен

жарысып сурет салып, виктори-налыћ ойындарѕа атсалысты.Ћол�нер шеберлерiнен, суретшiаѕа апаларыныѓ шеберлiк сабаћ-тарына ћатысып, саз балшыћтантљрлi бейнелер жасау �нерiментанысты. «Менiѓ отбасым» дегентаћырыпта сурет салып, �зотбасыныѓ шуаћты сќттерiненсыр б�лiстi. Ертегi кейiпкер-лерiмен жљздесiп, сол ертегiлердегiсљйiктi кейiпкерлерiн атап, оныѓбейнесiн сомдады. Спорт жарыс-тары да џмыт ћалѕан жоћ. Отба-сылыћ мерекенi џйымдастырушы-лар бџл кљннiѓ ќрбiр адамныѓжљрегiне жылылыћ сыйлауынаайырыћша к�ѓiл б�лгендерi мере-келiк iс-шаралардыѓ барысынанбайћалып тџрды. Балаларѕа ќсi-ресе, «Буратино» сусынын шыѕа-ратын компания �кiлдерiнiѓ

сыйлыѕы џнады. Компания �кiл-дерi белсендiлiк танытћан баршабалаѕа «Буратино» сусынынтаратты. Аптаныѓ сенбi кљнiнесќйкес келген «Отбасы кљнi»мерекесi мерекеге келген жџртшы-лыћћа отбасыныѓ ћџндылыћ-тарын оныѓ ќрбiр мљшесiнiѓ бiр-бiрiне деген махаббатынан, сый-ластыѕы мен кiшiнiѓ љлкендерге,љлкендердiѓ кiшiлерге деген ћџр-метi ћамћорлыѕынан, ќр отбасы-ныѓ �з салт-дќстљрiнен ћџрала-тындыѕын џѕындырып, Отбасыдеген шаѕын мемлекеттiѓ шекара-сы бекем болса, елiмiздiѓ де �рiсiкеѓейе тљсетiндiгiн жеткiзiп,Елбасыныѓ рухани жаѓѕыру баѕ-дарламасын, ондаѕы туѕан жерге,оныѓ мќдениетi мен салт-дќстљр-лерiне айырыћша iѓкќрлiкпенатсалысуѕа шаћырды.


[email protected]ЋАЛА-ЋАРБАЛАС

САТЫП АЛУ МЉМКIНДIГIМIЗТ/МЕНДЕП БАРАДЫ

Ћџттыбек АЙМАХАН

Шынын айту керек, ћазiр тапћанжалаћымыз айтарлыћтай ћџнсызданыпкеттi. Осыѕан байланысты жаћындакездейсоћ љлкен ќѓгiме љстiнен тљскенiмбар. Жасы сол 30-40 шамасындаѕы бiржiгiт «Осыдан алты-жетi жыл бџрынмен орта есеппен 100 мыѓ теѓгедейайлыћ алып жљрдiм. Сол жалаћым;йтiп-бљйтiп кљн к;руге жетушi едi. Алћазiр осы м;лшердегi айлыѕыма ештеѓекелмейтiн болып барады. Тiптi, ќйелiм-нiѓ базарѕа бiр барѕаныныѓ ;зiнде елумыѓдай аћша жоћ болатын болды.Бџрын базарѕа барѕанда ары кетсе, онмыѓ теѓгенi жаратып ћайтатынбыз...»деп, отырѕан басћалар ћарсы уќж айтаалмай, љнсiз бас шџлѕып жатты. К;ѓiл-сiз с;з айтып отырды. Ќрине, солќѓгiмеге ћатысып отырѕандардыѓ бќрiоѕан уќж айта алмай, љнсiз бас шџлѕибердi...

Иќ, ћазiр елiмiздегi iстеген жџмысћаберiлетiн айлыћ м�лшерiнiѓ ћџнсыз-данып кеткенi жасырын емес. Оныжџрттыѓ бќрi айтып жљр. Бџл реттехалыћтыѓ табысы осыдан 5-6 жылѕык�лемде саћталып ћалды. Ал саудаорындарындаѕы баѕа жыл �ткен сайын�сiп барады. Мысалы, сарапшылардыѓайтуы бойынша, биылѕы жылы елдегi

халыћтыѓ сатып алу мљмкiндiгi таѕы да2,5 пайызѕа т�мендеп кеткен. Демек,осы кљнi ћазаћстандыћтардыѓ еѓбекаћысы бџрынѕыдан да т�мен ћарайћџлдилап барады. Сарапшылардыѓмќлiметтерiне сљйенсек, биылѕы алтыайда елiмiздегi орташа айлыћ табыс 145мыѓ теѓгенi ћџрапты. Ћарап тџрсаћ,жаман аћы алмайтын секiлдiмiз. Бiраћбџл аћшаѕа бџрынѕыдай кљн к�реалмайтынымыз аныћ. 9йткенi, елдегiнегiзгi азыћ-тљлiктер мен тарифтерћџны жылдам аспандап бара жатћанынбайћап жљрмiз.

Жалпы, ћазiргi таѓда елiмiз бойын-ша, айлыћ табыс баѕасыныѓ наћтыћџнсыздануын, еѓ алдымен, ѕылымжќне техникалыћ мамандыћтар иелерiсезiнiп љлгерiптi. Олай дейтiнiмiз,олардыѓ айлыћ-табысыныѓ м�лшерiсол бџрынѕы кљйiнде ћалса да, алѕанжалаћыларына келетiн тауарлар ћџны20 пайызѕа �сiп кеткен.Осы тџрѕыда�ткен тамыз айындаѕы Алматы ћаласыбойынша азыћ-тљлiк баѕаларына к�зжљгiртер болсаћ, кљнделiктi пайдала-натын �нiмдер ћџны айтарлыћтай ћым-баттаѕанын байћаймыз. Атап айтсаћ,мџныѓ алдындаѕы тамыз айында пиязбаѕасы – 8,1 пайызѕа, ћияр – 16,4, кон-дитерлiк �нiмдер – 2, џн �нiмдерi – 5,7,iрiмшiк – 4,6, шџжыћ – 4,5, балыћ пенбалыћ консервiсi – 3,9, ћаћталѕан жемiс

пен алма – 1,2-3,1, сары май – 2,7 жќнетџз баѕасы – 1,9 пайызѕа ћымбаттапкеткен. Сонымен ћатар, ћаладаѕы сљт, ет�нiмдерiнiѓ де ћџны айтарлыћтайк�терiлгенi байћалѕан. Дегенмен,шањарда кљнделiктi тџтынатын кейбiразыћ-тљлiктерiнiѓ, ќсiресе, жаѓа пiскенк�к�нiстер баѕасыныѓ бiршамаарзандаѕаны сезiледi. Мысалы, бџлретте капуста – 51,1 пайызѕа, картоп –24,8, ћызанаћ – 23,9, сќбiз – 8,3,сарымсаћ – 6, ћызылша – 1,2 пайызѕа,

сондай-аћ, жарма мен кљрiш – 1,5-12,5,жоѕары сџрыпты џн 2,9, ћант – 2,7,кљнбаѕыс майы – 1,5, сљзбе баѕасы – 1,4пайызѕа арзандаѕандыѕы сезiлген.

Ќрине, азыћ-тљлiк �нiмiнiѓ бiрдеарзандап, бiрде ћымбаттап тџратыныћалыпты жќйт. Бiраћ соѕан ћарап халыћ-тыѓ алатын жалаћы м�лшерi де �згерiптџрса ѕой дейсiѓ. Ќйтпесе, бџл екеуiнiѓарасы алшаћтаѕан сайын халыћтыѓтџрмыс-тiршiлiгi де �згере беретiнiн дебайћап жљрмiз ѕой...

ЌЛЕУМЕТТIК ЋЫЗМЕТКЕРЛЕРДIЃТЏЃЅЫШ ФОРУМЫ *ТЕДI

Нџржамал БАЙСАЋАЛ

Ел арасында елеусiздеу болыпкелген ќлеуметтiк саланыѓ кейiнгi жыл-дары �н бойына ћан жљгiрiп, жаѓашабаѕытћа бет алып келе жатћаны байћа-лады. Ќсiресе, осы салаѕа ћарайтынќлеуметтiк љйлерде, мљмкiндiгi шектеулiазаматтардыѓ денсаулыѕын жаћсартуѕадќнекер болар орталыћтарда ћызметатћаратын ќлеуметтiк ћызметкерлердiѓеѓбегi де �з дќрежесiнде баѕаланбай,таућыметтi ћызметтерi љшiн олар отызмыѓѕа жетер-жетпес айлыћ алыпкелген-дi. Ал мљмкiндiгi шектеулi аза-маттарымыздыѓ ћоѕамдаѕы �мiр сљружаѕдайлары тiптi мљлде басћа болатын.Мљгедек балалары бар ата-аналарбалаларын жџрт к�зiнен оћшаулауџстап келгенi де жасырын емес. Албљгiнде Елбасымыздыѓ Жолдаулары-ныѓ, «Нџр Отан» партиясы џстаныпотырѕан кемел саясаттыѓ нќтижесiндемљмкiндiгi шектеулi азаматтарѕа к�рсе-тiлетiн ќлеуметтiк ћызметтердiѓ сапасыжаћсарып, олардыѓ �згелермен ћоѕамдаиыћ тiресiп ћатар жљрулерiне, оћып,бiлiм алуларына, еѓбек етулерiне молмљмкiндiктер берiлдi. Жуырда ѕанаелiмiзге арнайы iс сапармен келгенБЏЏ-ныѓ мљмкiндiгi шектеулi азамат-тардыѓ ћџћын ћорѕау ж�нiндегi арнайы�кiлi Ћазаћстандаѕы мљмкiндiгi шек-теулi азаматтарѕа к�рсетiлiп отырѕанќлеуметтiк ћолдаулар мен оларѕа жаса-лып отырѕан ћамћорлыћтарды жоѕарыбаѕалап кеттi. Сол мљмкiндiгi шектеулiжандарѕа деген айырыћша ћамћорлыћтанытћан ћалалар арасында Алматыћаласы еѓ алдымен ББЏ �кiлiнiѓ аузынаiлiктi. Оѕан Алматыныѓ ќлеуметтiксаласында жљргiзiлiп жатћан жџмыстарайћын дќлел болѕан едi. Осы жќне деќлеуметтiк саланыѓ Жаѓа концепциясыж�нiнде Алматы ћалалыћ Жџмыспенћамту жќне ќлеуметтiк баѕдарламаларбасћармасында �ткен баспас�з мќсли-хатында жан-жаћты айтылды. Оныѓжџмысына Алматы ћалалыћ Жџмыспенћамту жќне ќлеуметтiк баѕдарламаларбасћармасыныѓ басшысы Айгљл Ахме-това, басћарма басшысыныѓ мљмкiндiгiшектеулi азматтардыѓ мќселелерiж�нiндегi орынбасары М.Отыншиев,Еѓбек, халыћты ќлеуметтiк ћорѕаужќне к�шi-ћон комитетiнiѓ Алматыћаласы бойынша департаментiнiѓ

басшысы Алмат Нарматов, ћала ќкiмi-нiѓ мљмкiндiгi шектеулi азаматтардыѓћџћын ћорѕау мен �мiр сљру сапасынжаћсарту мќселесi бойынша кеѓесшiсiВ.Аллаев ћатысты. Баспас�з жиынынаћатысћан халыћтыѓ ќлеуметтiк мќселе-сiне жауапты тџлѕалар бџл саланы алдаљлкен �згерiстер кљтiп тџрѕанын, ќлеу-меттiк саланы жандандыруѕа баѕыттал-ѕан жаѓа Концепция жасалатындыѕынайтты. Ќлеуметтiк саладаѕы таѕы бiржаѕымды жаѓалыћ – 22 ћыркљйектеелiмiзде ќлеуметтiк ћызметкерлердiѓтџѓѕыш форумы �тпек. Алматы ћала-лыћ Жџмыспен ћамту жќне ќлеуметтiкбаѕдарламалар басћармасыныѓ бас-шысы Айгљл Матанћызы бџл форумныѓсалаѕа тыѓ серпiлiс ќкелетiндiгiн, ќлеу-меттiк сала мен оныѓ ћызметкерлерiнiѓмќртебесiн арттыруѕа негiз боларалћалы жиын болатындыѕын атап �ттi.А.Ахметова сондай-аћ, Алматы ћала-сында тџратын мљмкiндiгi шектеулiазаматтар мен ќлеуметтiк ћолдауѕа зќружандарѕа к�рсетiлiп жатћан к�мектљрлерi мен ћамћорлыћтарѕа тоћталды.

Биылѕы жылы ћала бюджетiнен ќлеу-меттiк к�мекке зќру жандарѕа ћолдаук�рсету маћсатында 4 миллиард ћара-жат ћарастырылѕанын, ћалада мљмкiн-дiгi шектеулi азаматтарѕа ћажеттi бар-лыћ жаѕдайлардыѓ жасалып отырѕан-дыѕын, ал жаѓа баѕыт-баѕдар џстаныпотырѕан Концепция ћолданысћа енгi-зiлсе, бџл саланыѓ ќлеуетiнiѓ бџдан даарта тљсетiндiгiн, саланы жетiлдiругебаѕытталып отырѕан жаѓа Концепциямен елiмiздегi ќлеуметтiк саланыѓ�ткiр мќселелерi ћаралатын форумнанкљтер жаѓалыћтары к�п екендiгiн атап�ттi. Сала басшысы, сонымен ћатар,биылѕы жылы да ќлеуметтiк жобаларѕаарналѕан байћаудыѓ жалѕасатындыѕынайтты. Ћазiргi таѓда Алматы ћала-сында 42 мыѓѕа жуыћ мљмкiндiгiшектеулi жандар бар. Оларѕа ќлеу-меттiк ћолдау к�рсету маћсатында ћалабюджетiнен 4 миллиард теѓге ћарас-тырылѕан. Ћаламызда «Нџр Отан» пар-тиясыныѓ «Кедергiсiз келешек» баѕдар-ламасы да оѓтайлы жљзеге асырылыпкеледi.

ЕЛУ ЌЛЕУМЕТТIКЋЫЗМЕТКЕРЋАТЫСЋАНФЛЕШМОБ

Нџржамал ТЕГIНБАЙЋЫЗЫ

Елбасыныѓ «Болашаћћа баѕдар:рухани жаѓѕыру» баѕдарламасына жќне22 ћыркљйекте Астана ћаласында �тетiнќлеуметтiк ћызметкерлердiѓ бiрiншiфорумын ћолдау маћсатында Алматыћаласыныѓ ќлеуметтiк сала маман-дарыныѓ ћатысуымен «Мега» саудаойын-сауыћ орталыѕында флешмоб�ттi. Ќр џлттыѓ ќуендерiнен ћџралѕанмузыкалыћ ћойылым бойынша, биырѕаѕы арћылы рухани жаѓѕыруѕа деген�з ыћыластарын бiлдiрген бџлсалтанатты мерекеге ћаладаѕы ќлеу-меттiк мекемелерде ћызмет атћаратын50 ћызметкер мен жиырмадан астаммљмкiндiгi шектеулi жан ћатысты. Бџлшараныѓ маћсатын Алматы ћалалыћЖџмыспен ћамту жќне ќлеуметтiкбаѕдарламалар басћармасы басшысы-ныѓ орынбасары Мейiржан Отыншиевћоѕам мљшелерiнiѓ мљмкiндiгi шектеулiжандарѕа деген оѓ к�зћарасын ћалып-тастыру жќне алда �тетiн ќлеуметтiксала ћызметкерлерiнiѓ тџѓѕыш фору-мына ћолдау к�рсету деп тљсiндiрдi.Форумѕа елiмiз бойынша 600 делегатжќне бiрћатар мемлекеттерден, атапайтћанда, Џлыбритания, Сербия,Хорватия, Чехия, Ресей, Грузияданделегаттар ћатысады деп кљтiлуде.


[email protected] БАЙЫПТАМА

*РЛЕУIЃ – *З ЋОЛЫЃДА,ЋАЗАЋСТАН!(ћазiргi экономикалыћ ахуал хаћында)

Sмiрзаћ МЏЋАЙ

Сонымен аѕайын, дабыралы ЭКСПО-ѕа да нљкте ћойылды. Ћазаћ елi елдiѓимиджiн к�теруге септiгi тиетiн мќрте-белi шараны абыроймен атћарды деугетолыћ негiз бар. Iшiнде АЋШ прези-дентi Дональд Трамп та бар к�птегенќлемдiк саясат серкелерi НџрсџлтанНазарбаевты ЭКСПО-ны абыройменаяћталуымен ћџттыћтады.

С�з арасында айта кету парыз.Ћазаћ елi Еуразия ћџрлыѕында тџѓѕыш�ткiзiлген бџл шараны абыроймен,беделмен аяћтап шыћты деуге толыћнегiз бар. Астанадаѕы ЭКСПО-ѕа бас-аяѕы 3 миллионнан астам адам келдi. Олда ауыз толтырып айтарлыћ нќтиже.

Жалпы, соѓѕы кездi ћазаћ тарихыљшiн елеулi болды деуге толыћ ћаћымызбар деп ойлаймыз. Кљнi кеше ѕанаќлемдiк саясаттыѓ астын љстiне шыѕар-ѕан аз байытылѕан уран ћорын орныћ-тыратын ел мќселесi тљбегейлi шешiлiп,аталмыш ћор �з уыѕын ћазаћ даласынаћадады.

Ћазiргi алмаѕайып ќлемдiк ћар-жылыћ-экономикалыћ даѕдарыс жаѕ-дайында Ћазаћстан Республикасы даоѓайѕа тљспеген жылдыѓ сегiз айынартта ћалдырды. Нќтиже ћандай? Ќдеттеэкономикалыћ ћорытындылар жартыжылда бiр жасалынады. Ал биылѕыћым-ћуыт шаралар барысында ћазаћ елi�зiнiѓ ћаржылыћ-экономикалыћ нќти-желерiнiѓ ћорытындысын жетi ай бо-йынша жасаѕанын айта кетуге тиiстiмiз.Одан берi де бiр ай уаћыт �ттi.

Ал бiр ай дегенiѓiз, Ћазаћстансияћты ћарыштап дамып келе жатћан елэкономикасына бќлендей терiс ќсерiнтигiзе алмайтын м�лшер. Соныменаѕайын, �ткен кезеѓде ћазаћ елiнiѓэкономикалыћ жетiстiктерi ћандайдегенге келейiк.

Алдымен айтарымыз – ќлдебiртараптар кљткендей емес, ЋазаћстанРеспубликасы �ткен жетi айды 4,2пайыз экономикалыћ �сiммен аяћтапотыр. 9ндiрiс саласындаѕы к�рсеткiш-тер деѓгейi елдiѓ Ћызылорда мен Маѓ-ѕыстау облыстарын есептемегендегiбасћа б�лiктерiнде 100 пайыздыћ меже-ден асты!

Ќлбетте, бџл шынында да ауызтолтырып айтуѕа татитын к�рсеткiш.Аталмыш екi облысћа келсек, ондаѕыэкономикалыћ �сiмнiѓ 100 пайыздыћдеѓгейден т�мен тљсуi мџнай �ндiрiсiнiѓт�мендеуiне байланысты. Ћазiр атал-мыш аймаћтарда резервтiк ћайнаркљштердiѓ жаѓа к�здерi iздестiрiлiпжатыр.

Ел экономикасы љшiн инвестициятартудыѓ маѓыздылыѕы айтпаса дабелгiлi. 9ткен жылдыѓ сќйкес мерзiмi-мен салыстырѕанда, негiзгi капиталѕатартылѕан инвестиция к�лемiнде де 3,7пайыздыћ �сiм байћалып отыр. Елi-мiздiѓ барлыћ аймаћтарындаѕы жаѕдайтџраћты ќрi барлыћ аймаћта бiрдей �сућарћыны байћалады.

Ћазiргi даѕдарыс кезеѓiндегi елдiѓэкономикалыћ к�рсеткiшiнiѓ бастыаныћтамасы инфляция м�лшерi бола-тыны айтпаса да белгiлi. 9ткен мерзiмдеинфляция к�лемi былтырѕы жылдыѓсќйкес мерзiмiмен салыстырѕанда, 0,1пайызѕа артћан! Сондай-аћ, ел тџрѕын-дары љшiн аса маѓызды азыћ-тљлiк баѕа-сына байланысты да оѓтайлы к�рсет-кiштер белгiлi болып отыр. Атапайтћанда, азыћ-тљлiк ћџны 0,5 пайызѕат�мендеген. Ал жџмыссыздыћ к�лемi –4,9 пайыз.

***Ћазiр елiмiздiѓ солтљстiк аймаѕында

егiн ораѕы ћызып тџр. Ораћћа ауарайыныѓ жаѕдайы да ћолайлы болыпотыр. Оныѓ љстiне, љстiмiздегi жылыгектар ћайтарымы �ткен жылѕыданќлдећайда жоѕары болады дегенболжамдар айтылуда.

9ткен мерзiмнiѓ ћорытындысыбойынша, Президентке есеп бергенпремьер-министр Саѕынтаев екiншiтоћсанда 10 мыѓ адамды жџмыспенћамтитын таѕы да ћосымша 100 жоба-ныѓ жљзеге асырылѕанын маћтанышпенатап к�рсеттi.

Экономиканыѓ негiзгi �сiмi «Нџрлыжол» баѕдарламасыныѓ жљзеге асыры-луымен байланыстырылады. Љстiмiздегi

жылы 356 млрд. теѓгенiѓ автомобильжолдарын салу ћарастырылуда. Ћазiр-дiѓ �зiнде жыл басынан берi 600 шаћы-рымнан астам сапалы жол тартылды.Биылѕы жылдыѓ соѓына ћарай 469шаћырым жол аћылы болады, деп атапк�рсеткен премьер-министр.

Аћылы жолдар мќселесi – ќлемдiкдамудан бiршама кешеуiл ћалѕан аймаћ-тар љшiн �те маѓызды саналады. Себебi,кенеуi кеткен жолдарды ж�ндеу iсiнiѓбюджетке ауыз ашпай �з есебiнен, яѕни

Жалпы, ћазаћ елi жылдыѓ �ткенкезеѓiн табысты аяћтады деуге толыћћаћымыз бар.

Жылдыѓ жетi айын ћорытынды-лаѕан келелi отырыста ПрезидентНазарбаев љкiмет пен облыс ќкiмде-рiнiѓ алдына алѕа ћойылѕан мiндеттердiмiндеттi тљрде орындауды жљктедi.

– Менiѓше, љкiмет белсендi жџмысiстеп отыр. Жыл соѓына дейiн ћолжеткiзген жетiстiктердi саћтап, оданќрi дамыту жаѕдайын ойластыруѕатиiстiмiз. Дегенмен, ыћтимал ћатер-лердiѓ барын да жоћћа шыѕара алмай-мыз. Алдымен ћуат б�лушi шикiзат�нiмдерiне байланысты кљдiктi жаѕдайк�п. Сондай-аћ, батыстыѓ Ресейге салыпотырѕан экономикалыћ санкциясыныѓда бiзге ќсер етуi ќбден мљмкiн, – дегенНџрсџлтан Назарбаев.

***Елбасыныѓ АЋШ-тыѓ Ресейге

салып отырѕан экономикалыћ санкция-сына тоћталуы тегiн емес дер едiк.Себебi, Еуразиялыћ одаћтаѕы бастыќрiптесiмiз Ресейдегi ћаржылыћ-экономикалыћ ахуалдыѓ бiздiѓ елiмiзгеќсерi болуы ћисынды ќрi заѓды.

Дональд Трамп бџрынѕысыншаРесей љлкен љмiт артып отырѕан «Сол-тљстiк аѕыс-2» газћџбырыныѓ тарты-луына тљбегейлi ћарсы. Ал ол дегенiѓiз,Ресей экономикасына љлкен ћауiпт�ндiретiн фактор. Дегенмен, Ресейгесалынатын экономикалыћ санкцияныѓѕарыш саласына ешћандай ќсерiболмауы керек, дейдi сарапшылар.

Ѕарыштыћ держава болудан љмiткерЋазаћстан љшiн бџл мќселенiѓ демаѓызы зор.

Ћазiргi таѓда «Екi держава ара-сындаѕы экономикалыћ санкция мќсе-лесi Ћазаћстанѕа ћалай ќсер етедi?»деген сауал екiнiѓ бiрiн ойландырыпотырѕаны кљмќнсiз. Экономикалыћбайланыстар ерекшелiгi, екi елдiѓџлттыћ валюталары баѕамыныѓарасындаѕы байланыс «кемедегiнiѓжаны – бiр» демекшi, ћазаћ ћоѕамын даћатты алаѓдатуда.

Сондыћтан Ресейге салынѕан санк-цияныѓ бiздiѓ экономикамызѕа ќсеретпеуi мљмкiн емес деген пiкiрлердi жиiестимiз. Бџл орайда Ћазаћстан Респуб-

ликасы Џлттыћ экономика министрiТимур Сљлейменовтiѓ наћты коммен-тарий бергенiн де айта кетуге тиiстiмiз.

– Џзаћћа созылѕан мерзiмде бџлсанкциялардыѓ Ресей экономикасынаыћпал ететiнi кљмќнсiз. Оныѓ ќсерiЕуразиялыћ одаћтаѕы ќрiптестерiне детиюi заѓды. Сондыћтан бiздiѓ бџл фак-торды естен шыѕаруымызѕа болмайды,– деген министр.

Ортаћ экономикадаѕы басты тетiк-тердiѓ бiрiнiѓ мџнай ћџбырына байла-нысты екенi айтпаса да белгiлi. Наћ-тыраћ айтћанда, бiздiѓ мџнайымызтеѓiзге шыѕару љшiн Новороссийскигедейiн ћџбыр арћылы тартылады. Бџлорайда бiздiѓ экономикамызды «ћџдай-дыѓ аяѕаны» байћалатындай.

Наћтыраћ айтћанда, Каспийденмџнай ћџбыры арћылы тартылатынмџнайдыѓ басты инвесторларыныѓ бiрi– Америка компаниялары екенiнћаперде џстау лќзiм. Демек, мџнайћџбырларына байланысты аталмышсанкцияныѓ тигiзер ќсерi дќл осыфакторѕа байланысты деген с�з.

Шынында да Ресейге тартыларсанкция нысандар арасында бiздiѓ бџлмџнай ћџбырларымыз туралы ештемеайтылмаѕан, к�рсетiлмеген. Демек,елдегi басты байлыћ к�зi болып отырѕанмџнай нарћына байланысты мљмкiн-дiгiмiздi ќлi де жоћћа шыѕару ертеректќрiздi.

Ћазiргi ѕаламдыћ экономика жаѕда-йында кез-келген елдiѓ ќл-аућаты эко-номикалыћ ќрiптестерiнiѓ жаѕдайынатiкелей байланысты. Шыны керек,Ресейдегi жаѕдай мќз емес. Сондай-аћ,бiздiѓ таѕы да бiр басты экономикалыћќрiптесiмiз Ћытайдаѕы экономикалыћ�сiм де алаѓдаушылыћ тудыратындай.Соѓѕы деректер бойынша, �ткен жылы6,9 пайызды к�рсеткен Ћытайдаѕыэкономикалыћ �сiм м�лшерi биыл 6,3пайызѕа дейiн т�мендеп отыр.

Осындай факторларѕа ћарамастан,елдiѓ љстiмiздегi жылдыѓ �ткен кезе-ѓiнде 4,2 пайыздыћ экономикалыћ �сiмберуi шынында да љмiттенерлiктейжаѕдай. Демек, шынтуайтына келгенде,дербес экономикалыћ саясаты менџстанымы бар ћазаћ елiнiѓ ендiгi �рлеуiешкiмнiѓ емес, тек �зiнiѓ ћолында екенiдаусыз.

*ндiрiс саласындаѕык�рсеткiштер деѓгейiелдiѓ Ћызылорда мен

Маѓѕыстауоблыстарын

есептемегендегiбасћа б�лiктерiнде

100 пайыздыћмежеден асты!

жергiлiктi т�лемдер арћылы жљзегеасырылуыныѓ маѓызы зор.

Мџндай тџѓѕыш жоба елiмiздеАстана–Бурабай автобанында жљзегеасырылѕан болатын. Ћазiр сол жобаныѓжыл сайын 1,5 млрд. теѓге ћаржытљсiретiнi белгiлi болды. Ендi Астана–Темiртау тас жолын, сондай-аћ, Алматымен Ћапшаѕай арасындаѕы жолдыаћылы ету мќселелерi ћарастырылуда.

Оѕан ћоса «Нџрлы жер» баѕдарлама-сыныѓ орындалуы барысында љстiмiз-дегi жылы 10,2 млн. шаршы метр тџрѕынљй салу жоспарланып отыр.

Екiншi тоћсанда10 мыѓ адамды

жџмыспен ћамтитынтаѕы да ћосымша

100 жобаныѓ жљзегеасырылѕанын

маћтанышпен атапк�рсеттi.


[email protected]

ХАЛЫЋАРАЛЫЋ ЭКСПО-2017К*РМЕСI АЯЋТАЛДЫ

Нџрислам ЋЏСПАНЅАЛИ

Ћазаћстан Президентi �з с�зiнде елiмiз-дiѓ Еуразия �ѓiрiндегi ћауiпсiз ќрi ћар-ћынды дамып келе жатћан мемлекетретiндегi оѓ имиджiн ныѕайта тљскенiн деатап �ттi.

Осыдан кейiн Мемлекет басшысы«Болашаћтыѓ энергиясы» аясында озыћидеялар мен технологиялардыѓ дамуынатљрткi болѕан жќне ќлемде ѕылымныѓ �зараыћпалдастыѕын ныѕайтуѕа септiгiн тигiзгенк�рменiѓ бiрћатар жаѕымды аспектiлерiнетоћталды.

– ЭКСПО бљкiл ќлемнiѓ интеллектуал-дыћ жќне технологиялыћ ќлеуетiн к�р-сетуге зор мљмкiндiк бердi. Мџнда жаѓар-тылатын энергия к�здерi саласындаѕы 140-ћа жуыћ ѕылыми жаѓалыћ к�пшiлiкназарына џсынылды, – дедi НџрсџлтанНазарбаев.

Сонымен ћатар, Ћазаћстан ПрезидентiЭКСПО аясында ћазiргi заманѕы энерге-тикалыћ саясаттыѓ басымдыћтары ж�нiндежањандыћ диалог џйымдастырылѕанынжќне энергетика мен экология саласын-даѕы заманауи проблемаларды шешугеарналѕан џсынымдар ќзiрленгенiн атап �ттi.

– ЭКСПО к�рмесiн �ткiзу арћылыбiздiѓ ел «жасыл» технологияларды дамытуидеясына берiк екенiн таѕы да дќлелдейтљстi. Жалпы, бiздiѓ к�рме «таза энерге-тиканы» жањандыћ деѓгейде дамытуѕа

айрыћша љлес ћосатынына сенiмдiмiн, –дедi Елбасы.

Сонымен бiрге, Нџрсџлтан НазарбаевЭКСПО инфраћџрылымын к�рмеден кейiнпайдалану жоспары ж�нiнде ой б�лiстi.

– «Нџр Ќлем» жќне к�рме таћырыбык�рiнiс тапћан басћа да бiрћатар павиль-ондар «ЭКСПО мџрасы» ретiнде саћталады.К�рменiѓ аяћталуы бiрнеше аућымды жаѓажобаларды бастауѕа мљмкiндiк бередi. Еѓалдымен, мџнда «Астана» халыћаралыћћаржы орталыѕы орналасады. Ол ћаржыхабына, инвестиция тартатын орталыћћаайналып, халыћаралыћ ћаржы жљйесiнделайыћты орынѕа ие болуѕа тиiс, – дедiЋазаћстан Президентi.

Сондай-аћ, Мемлекет басшысы «жа-сыл» технологиялар мен инвестициялардыдамыту ж�нiндегi халыћаралыћ орталыћтыжќне IТ-стартаптар халыћаралыћ техно-паркiн ћџруѕа арналѕан жобаларѕа тоћтал-ды.

– «ЭКСПО» к�рме кешенi толыѕыменинновациялыћ жќне орныћты дамудыѓмаћсаттарына одан ќрi ћызмет ететiнболады. Баршаѓызды жаѓа орталыћтардыѓжџмысына белсендi атсалысуѕа шаћыра-мын, – дедi ол.

Соѓында Ћазаћстан Президентi к�рменi�ткiзуге љлес ћосћандардыѓ бќрiне алѕысайтып, келген ћонаћтарѕа ерекше ризашы-лыѕын бiлдiрдi.

– Осымен халыћаралыћ «ЭКСПО-2017» мамандандырылѕан к�рмесiн жабыћдеп жариялаймын! Оныѓ идеясыныѓтолыѕымен жљзеге асуына ћолдау к�рсет-кен Ћазаћстан халћына ризашылыѕымдыбiлдiремiн. К�рменiѓ сќттi �туiне мыѓдаѕанадам атсалысып, еѓбек еттi. БаршаѓызѕаЋазаћ жерiндегi айтулы шараѕа белсенећатысћандарыѓыз љшiн алѕыс айтамын, –дедi Нџрсџлтан Назарбаев.

Сонымен, Президент Астанада �ткенхалыћаралыћ ЭКСПО-2017 к�рмесiнсалтанатты тљрде жабыћ деп жариялады.К�рменiѓ соѓѕы кљнiнде келушiлерге

жањандыћ iс-шараныѓ барлыћ жетiстiктерiк�рсетiлген ќсерлi шоу-баѕдарлама џсы-нылды. Ќдемi отшашулар ћонаћтардыќсерлi кљйге б�леп, салтанатты жиынныѓк�рiгiн ћыздыра тљстi. Сондай-аћ, халыћ-аралыћ к�рменiѓ Ќнџраны ойнап, ЭКСПОк�рмесi бюросына к�рме байраѕы ћайта-рылды. Сосын Экспо к�рмесi бюросыныѓбас хатшысы Винсен Лосерталес с�з алып,ол Ћазаћстан к�рменi жоѕары деѓгейдеатап �ткенiн айтты. К�рме �зiнiѓ маћса-тына жеткенiн де тiлге тиек етiп, ЋазаћстанПрезидентiне жобаны сќттi жљзеге асырыпшыћћаны љшiн алѕысын бiлдiрдi.

К�рменiѓ жабылуына орай џйымдасты-рылѕан концертте «МузАрт» тобы, МайраМџхаммедћызы, М.Бисенѕалиевтыѓ сим-фониялыћ оркестрi, Жќмила Серкебаева,сондай-аћ, «Отырар Сазы» академиялыћфольклорлыћ-этнографиялыћ оркестрiжќне басћа да танымал орындаушылар �нерк�рсеттi. Соѓѕы кљнi к�рме ќдеттегi тќртiптежџмыс iстегенiн де бiлген ж�н.

Ал 2 232 адам ћатысћан театрланды-рылѕан шоуѕа ЭКСПО-2017 к�рмесiнећатысушы мемлекеттердiѓ �кiлдерi менерiктiлер де атсалысты. Кљрделi инженер-лiк, к�ркемдiк жќне ћойылымдыћ к�рiнiс-тер ћолданылѕан аућымды Hi-Light Showжарыћтыћ иллюзиялар, графикалыћпроекциялар мен шынайылыћты бiр арнаѕатоѕыстырды. Ќуе гимнасттар ћозѕалысыменбiрге ќуеде тљрлi жазыћтыћта ћалћыѕан к�птонналы декорациялар жќне љнемiкейiптенетiн сахна к�рме ћонаћтарынафантастикалыћ болашаћ ќлемiне сапаржасауѕа мљмкiндiк бердi.

Сонымен ћатар, жабылу салтанатынакелген ћонаћтардыѓ ћауiпсiздiгi љшiн љшмыѓнан астам полиция жќне жекеменшiккљзет ћызметкерлерiмен ћатар, ћосымша500-ден аса Ћорѕаныс министрлiгi менЏлттыћ гвардияныѓ ќскери ћызметкерлерiжџмылдырылѕан. Адамдар к�п жиналатынжерлерде орнатылѕан бейнебаћылаукамераларына ерекше назар аударылды.

(Жалѕасы. Басы 1-бетте).


[email protected]

АЛМАТЫ АСПАНЫН САЗЅАБ*ЛЕГЕН *НЕР ДУМАНЫ

Республика сарайыныѓ алдындаѕы Абайалаѓында Ћала кљнiн мерекелеу аясында«Оркестрлер фестивалi-2017» ;ттi. Мыѓ-жылдыћ тарихы бар ћаламызда дќстљргеайналѕан мќдени шарадаѕы шалћыѕан саз,ќсем ќуен к;рермендердiѓ жан сезiмiнтербедi.

Елбасы Н.Назарбаев «Болашаћћабаѕдар: рухани жаѓѕыру» атты баѕдарла-малыћ маћаласында «Џлттыћ салт-дќстљ-рiмiз, тiлiмiз бен музыкамыз, ќдебиетiмiз,жоралѕыларымыз, бiр с;збен айтћанда,џлттыћ рухымыз бойымызда мќѓгi ћалуѕатиiс» деп атап ;ткен болатын. Iзгi шараМемлекет басшысыныѓ аталѕан тџжыры-мын iске асыру аясында џйымдастырылды.

Ашыћ аспан астында екi кљнге жалѕас-ћан фестивальдiѓ алѕашћы кљнi МџћанТ�лебаев атындаѕы халыћ аспаптарыоркестрi мен «Сазген сазы» фольклорлыћ-этнографиялыћ ансамблi кештi бастады.Џлттыћ ћазынамызѕа айналѕан руханимџраларымызды насихаттап жљргеншыѕармашылыћ џжымдар �нерсљйерћауымныѓ назарына «Алатау жаѓѕырыѕы»атты концерттiк баѕдарламасын џсынды.Бџл кеште �нер џжымдары Тљркештiѓ«К�ѓiлашар», Сљгiрдiѓ «Шалћыма»,Ћџрманѕазыныѓ «Адай», Ыћыластыѓ

«Аћћу аѓызы», Байжiгiттiѓ «Б�кен жарѕаћ»тќрiздi кљйлерiн наћышына келтiрiпорындады. К�ѓiлi сџлу сазѕа толѕанк�рермен ћауым ешћашан ескiрмейтiнхалыћ ќндерiмен ћатар, Жаяу Мџса, Естай,Кенен Ќзiрбаев, Нџрѕиса Тiлендиев, МџћанТ�лебаев, Ќсет Бейсеуов, ЕскендiрХасанѕалиев тќрiздi талантты тџлѕалардыѓмаѓызы мен ћџндылыѕы жоѕалмайтын ќсемќндерiн сахна т�рiндегi ќншiлермен бiргећосылып шырћап отырды. Сазды кештешыѕармашылыћ џжымдардыѓ танымалќншiлерi дљние жљзiне белгiлi композитор-лардыѓ шыѕармаларын тыѓдарманѕа тартуеттi. Алматы аспанында «СевильскийЦирюльник» операсынан Россини ќуенi,Шарль Демон, Мишель Вокер компози-циялары, атаћты Астор Пьяццолланыѓтанголары ќуеледi.

Фестивальдiѓ екiншi кљнiнде ћалатџрѕындары мен ћонаћтары љшiн мыѓдаѕантыѓдарман жљрегiнен орын алѕан ћазаћжќне кеѓес дќуiрi мен ќлем кинематогра-фиясындаѕы танымал, љздiк ќуендерорындалды. Алматы ќкiмiнiѓ симфония-лыћ-эстрадалыћ оркестрi АлександрБеляковтiѓ жетекшiлiгiмен жќне ЋанатАхметов басћарѕан Мемлекеттiк љрлемелiаспаптар оркестрi Голливудтыѓ фильмдерiмен мультфильмдерiндегi саундтректердiорындады.

9нер џжымдары «Титаник», «Карибтеѓiзiнiѓ ћараћшылары», «Жџлдыздаршайћасы», «Такси», «Мадагаскар», «Розо-вая Пантера», «Чикаго», «Кабаре» тќрiздiГолливудтыѓ ќлемге ќйгiлi фильмдерi менмультфильмдерiндегi саундтректердiорындап, концерттiк баѕдарламаныбарынша ћызыћты етуге атсалысты.

КIТАП МЕРЕКЕСIК*ЃIЛДЕН ШЫЋТЫ

Балнџр АХМЕТ

Ћала кљнi ћарсаѓында Џлттыћ Ѕылымакадемиясыныѓ алаѓында «KitapFest-2017»кiтап фестивалi ;ттi. Дќстљрге айналѕан игiшараны Алматы ћаласы ќкiмдiгi, «НџрОтан» партиясы, «Бауыржан» ћайырым-дылыћ ћоры мен Орталыћтандырылѕанкiтапхана жљйесi џйымдастырды. Жастарарасында кiтап оћуды насихаттау, ќдебиет-тiѓ рухани маѓыздылыѕын арттыру маћса-тын к;здеген игi шара Елбасы Н.Назар-баевтыѓ «Болашаћћа баѕдар: руханижаѓѕыру» атты баѕдарламалыћ маћаласыаясында ;ткiзiлдi. Жас џрпаћты ћызыћтыкiтап ќлемiне саяхат жасатып, руханибайлыћћа – бiлiм-ѕылымѕа џмтылдырып,кiтап оћуѕа ћџлшындыра тљскен iзгiшараныѓ маѓызы ерекше болды. «Кiтапмаѕан таћтан да ћымбат» деген Шекспир-дiѓ џлаѕатты с;зiн џран еткен алматылыћкiтап фестивалi заман аѕымы ћаншалыћтыалѕа басса да, кiтап оћу дќстљрi ешћашанжоѕалмайтынын, кiтаптан нќр алу руханиазыћ екенiн баршаѕа таѕы бiр рет дќлелдедi.

Кiтап фестивалiнiѓ ашылу салтана-тында Ћазаћстан Жазушылар одаѕыныѓмљшелерi – «Нџр Отан» партиясы Алматыћалалыћ филиалы т�раѕасыныѓ орын-басары Ћайым-Мџнар Тќбеев, Орталыћтан-дырылѕан кiтапханалар жљйесiнiѓ дирек-торы Роза Ћабиева, «9нер» баспасыныѓБас директоры Ќшiрбек К�пiшев, «Ан-Арыс» баспасыныѓ Бас директоры Ћадiр-бек Ћџныпияџлы, аћын Ќдiлѕазы Ћайыр-бекџлы, сатирик Нџртан Т�лепбергеновћџттыћтау с�з с�йлеп, кiтаптыѓ адам �мi-рiндегi маѓыздылыѕын атап �ттi. Ћала-мызда осымен т�ртiншi рет �ткiзiлген шарааясында алматылыћтар «Жастар кiтапоћуды таѓдайды – ћазаћстандыћ 100 љздiккiтап», «Балалар ќдебиетiнiѓ iнжу-мар-жандары» атты кiтап к�рмелерi мен«Орталыћтандырылѕан кiтапхана жљйесi-нiѓ жобалары» к�рмесiн ћызыѕа тамаша-лады. Шара аясында ћазаћстандыћ кiтапбаспалары мен дљкендерiнiѓ кiтап жќрмеѓ-кесi, иллюстрациялы кiтап к�рмесi, ћазаћ-стандыћ жазушылардыѓ кiтап к�рмесi, iрiкiтап алмасу, ћазаћстандыћ жазушылар-мен кездесу џйымдастырылды. Биылѕыжылы кiтап фестивалiнде 25-тен астамкiтап баспалары мен кiтап дљкендерiћатысты. Алаѓ жанында арнайы шатырлар

тџрѕызылып, танымал кiтаптар жеѓiлдiкпенсатылды.

Жазушылар шатырында Ѕалым Жай-лыбай, Серiк Асылбекџлы, Сќуле Досжа-нова, Гљлзада Ниетћалиева жќне таѕыбасћа есiмi елiмiзге белгiлi тџлѕалар �здерi-нiѓ шыѕармашылыћтары жайлы оћырман-дармен ой б�лiсiп, кiтап оћу адамныѓ к�ѓiлк�кжиегiн кеѓейтiп, оныѓ жан-дљниесiнрухани байытатындыѕын айрыћша атап�ттi. Ќдеби семинарларѕа саясаттанушыДосым Сќтпаев, журналист ќрi публицистВадим Борейко, «I Book You» жобасыныѓавторы Марина Шарипова, танымал кiтапвидеоблогыныѓ авторы Ќлия Ћадырова,журналист Мќди Мќмбетов, танымал пиармаманы Сќуле Серѕазинова жќне басћа дазаманауи ћазаћстандыћ публицистер менаћын-жазушылар ћатысып, �мiрде ћџндыћазына болып табылатын кiтаптар адамныѓсанасын сќулелендiретiндiгiн тiлге тиек еттi.Жырсљйер жастар ашыћ аспан астындажас аћындар, халыћаралыћ «Шабыт»фестивалiнiѓ жљлдегерлерi Ќ.Iѓкќрбекпенжќне Б.Сќрсенханмен сырласты.

Айта кетерлiгi, Орталыћтандырылѕанкiтапхана жљйесiнiѓ кiтапханалары �зоћырмандары тарту еткен 5 мыѓнан астамтљрлi кiтаптардан «ЕХРО» лабиринтiнћалап, мереке соѓында сол кiтаптардыћалыѓ оћырман ћауымѕа тегiн љлестiрдi.Орталыћтандырылѕан кiтапханалар жљйесiоћырмандарыныѓ мќнерлеп оћу сайысымен мектеп оћушылары арасында «Руханижаѓѕыру», «Туѕан жер» таћырыптарындаћазаћ, аѕылшын, орыс тiлдерiнде диктантжазу сайысы шараныѓ маѓыздылыѕынарттыра тљскенi аныћ.

«Жастар кiтап оћуды таѓдайды»жобасы аясында iске асырылѕан «Ћазаћ-стандыћ 100 љздiк кiтап» наућаныныѓжеѓiмпаздары марапатталды. Ћалабойынша 100 љздiк кiтапты оћып шыћћаныљшiн марапатталѕан 16 жеѓiмпаз ћаламыћуатты аћын-жазушылардыѓ ћолынанмарапат алды. «Сiз ћандай кiтап оћыпжатырсыз?» деген сџраћ жазылѕан баннергеоћырман ћауым �здерiнiѓ сљйiктi кiтаптарытуралы ой-пiкiрлерi мен алѕан ќсерлерiнжазып ћалдырды. Фестивальдыѓ еѓкiшкентай ћонаћтары тљрлi байћаулар меншеберлiк сыныптарынан тџратын ойын-сауыћ баѕдарламасына ћуана ћатысты.

Суреттi тљсiрген — Ћ. Ћонысбай

Кiтап аяулы досы бола бастаѕан шаћтан былайѕана ќрбiр жан �зiн интеллигент бола бастадымдеп санауына болады.

Мџхтар ЌУЕЗОВ.

Кiтап – аћылына аћысџрамайтын алтынћазына.

Ќлiшер НАУАИ.

Кiтап – љйдiѓ ашулытџрѕан терезесi.

Расул ЅАМЗАТОВ.


[email protected]СПОРТ

«АЛМАТЫ ТУРЫНЫЃ»МЌРТЕБЕСI /ЗГЕРДI

Дќстљрлi «Алматы туры-2017» екi кљнге созылып, Медеуде "з мќресiне жетедi

Нџрлан СЉЙIН

Ћыркљйектiѓ 30-ы мен ћазанныѓ 1-iкљндерi аралыѕында дќстљрлi бесiншiхалыћаралыћ кќсiби тасжолдаѕывеложарыс «Алматы туры» ;тедi. Осыжылы аталмыш шара ХалыћаралыћВелосипедшiлер одаѕы (UCI) регла-ментiне сќйкес, «К;пкљндiк тасжолдаѕывеложарыс» атаѕына ие болды.

«Алматы туры» 2013 жылы бастауалѕан. Бiркљндiк «1.2» санатты веложа-рыс болѕандыћтан, кќсiби командаларћатыса алмаѕан. Алайда, ендi UCIкелiсiмiмен «Алматы турыныѓ» «1.1»кќсiби веложарыс мќртебесiн иеленгенi,ћатысушылар санын бiршама арттырды.

«Т�рт жыл бойы бiз ћала Ќкiм-дiгiнiѓ, Алматы ћаласы спорт басћарма-сыныѓ ћолдауымен «Алматы турын»џйымдастыру љшiн аянбай еѓбек еттiк.Оларѕа деген алѕысым шексiз, бiзбiрлесе отырып, сапалы, халыћаралыћспорттыћ жобаны iске ћостыћ. 9ткенжылѕы веложарыс жоѕарѕы деѓгейде�ттi. Бiз шара аућымын, џйымдастыружаѕын баѕалай отырып, аталмыш шара-ны жаѓа деѓгейге к�терудi џйѕардыћ.Мџндайды �ткен жылы да ойластыр-ѕанбыз, алайда, ћазiр ѕана iске асыраалдыћ. Менiѓ ойымша, дќл осы бесiншiмерейтойлыћ жарыстыѓ жаѓа деѓгейгек�терiлгенi жаћсы белгi сияћты.Алматы велоспорты ћарћынды дамыѕанћала, сондыћтан алып шањар љшiн бџлспорттыћ оћиѕа екi есе айрыћша болаты-нына сенiмдiмiн», – деп атап �ттi Ћазаћ-стан велоспорт федерациясыныѓ вице-президентi Аманбек Кульчиков.

Сонымен ћатар, оныѓ айтуынша,бiркљндiк халыћаралыћ жарыстыѓмќртебесiн к�теру оѓай емес, мџндайљдерiс бiршама уаћытты ћажет етедi,оны ћарастыру бiрнеше немесе ондаѕанжылдар уаћытты алуы мљмкiн.

«Бiз т�рт жыл бойы баѕытты �згерт-пегенiмiз љшiн бiраз сынѕа тљскен бола-тынбыз. Бiраћ велоспортта «Алматытуры» сияћты жарыстыѓ деѓгейi 2-3жылда �згермейдi, ондаѕан жылдардыћажет ететiнiн бiледi. Бiз к�пкљндiк тас-жолдаѕы веложарыс мќртебесiн 4 жыл-дан кейiн иелендiк, яѕни ХалыћаралыћВелосипедшiлер одаѕы (UCI) бiздiѓвелоспорттаѕы баѕытымызды жоѕарыбаѕалады. Ћазаћстанда Азия бойыншажалѕыз кќсiби команда бар, бiз ќлемдiкГранд-турларда баћ сынасамыз, алелiмiзде жеткiзуге мљмкiндiк бердi.

«Алматы туры-2017» екi кезеѓде �те-дi. Егер бџѕан дейiн халыћаралыћ вело-жарыс «критериум» форматында �ткенболса, яѕни ћатысушылар ћай жерденбастаса, сол жерден аяћтайды, айнал-малы баѕытты бiрнеше рет жљрiп �тедi,ал осы жылы велосипедшiлер с�реденмќреге дейiнгi ћашыћтыћты, жљздегенкилометр ћалалыћ жолды ћамтитынболады. Айта кетер жќйт, жарыс тас-жолы тљрлi болады: доданыѓ басымб�лiгi тегiс асфальтталѕан Алматыныѓ

к�шелерiнде �тедi. Ал жарыстыѓ мќре-сiне жету љшiн ћатысушылар таулыаймаћты, «Медеу» биiк таудаѕы мџзай-дыныныѓ маѓын жљрiп �тедi, бџл таулыаймаћтарда жарысћанды џнататынвелошабандоздар љшiн �з «сџрапылын»сезiнуге мљмкiндiк бередi.

«Алматы турыныѓ» бiрiншi кезеѓiЋБТУ ѕимаратыныѓ маѓында бастала-ды. Ћатысушылар Т�ле би, Фурманов,Сќтбаев, Байзаћов, Абай жќне Жел-тоћсан к�шелерiнен «ћалалыћ айналым»жасап, «Алматы Арена» маѓында мќре-ге жетедi. Екiншi кезеѓiнде спортшылар«Халыћ Арена» ѕимаратыныѓ маѓындабастап, «ШААЖ-Ќл-Фараби», ТџѓѕышПрезидент саябаѕы бойымен жалѕасады.Ал «Медеуде» веложарыс баѕытыаяћталады.

UCI регламентiне сќйкес, халыћ-аралыћ кќсiби тасжолдаѕы веложарысћа

ЋАРА ШАЃЫРАЋ СПОРТТА ДА АЛДАЌл-Фараби атындаѕы ЋазЏУ студенттерi 29-Бљкiлќлемдiк жазѕы

Универсиададан олжалы оралды

Тайбэйде ;ткен XXIX жазѕы Универ-сиада-2017 ойындарында ћара шаѓыраћтыѓстудент-спортшылары 4 медаль жеѓiп алды.Дљниежљзiлiк додаѕа ќлемнiѓ 142 елiнен7639 спортшы ћатысты.

Дене шыныћтыру жќне спорт кафе-драсыныѓ екiншi курс студентi, ауыратлетДенис Уланов 85 келiге дейiнгi салмаћдќрежесiнде ћарсыластарын ћапы ћал-дырып, Ћазаћстан ћџрама командасыныѓћоржынын алтын медальмен толыћтырды.Жеѓiмпаз �з с�зiнде: «Мен жарысћа атта-нар шаћта университетiме алтын медальќкелуге уќде бердiм жќне маѕан уќдемдiорындаудан басћа жол ћалѕан жоћ», – дедi.

100 метрлiк ћашыћтыћта ћола жќне 200метрлiк ћашыћтыћта кљмiс жљлде олжа-лаѕан Дмитрий Баландин екi бiрдеймедальды ћоржынѕа салса, ЋазЏУ-дыѓ

таѕы бiр студентi, жеѓiлатлет СергейГригорьев 5,5 м. биiктiктi баѕындырып,кљмiс жљлдегер атанды.

ЋазЏУ-да жоѕары жетiстiктi спорт жќнедене шыныћтыру ћозѕалысы белсендiдамуда, отыздан астам спорт тљрi бар.Секциялардыѓ клубтыћ жљйесi студент-терге дене шыныћтыру жќне спортпеныѓѕайлы уаћытта ќрi нќтижелi шџѕыл-дануѕа мљмкiндiк бередi. Бљгiнде ЋазЏУстуденттерi Ќлем чемпионаттары менОлимпиада ойындарыныѓ, ќр тљрлi халыћ-аралыћ жќне республикалыћ жарыстардыѓжеѓiмпаздары мен жљлдегерлерi.

Гљлжауњар ЫРСЫМБЕТ,Абылай хан атындаѕы

Ћазаћ халыћаралыћ ћатынастар жќнеќлем тiлдерi университетiнiѓ

3 курс студентi.

Нџртай САЛДАРОВ:

«ЕШЋАШАНБЕРIЛМЕ,СОЃЫНА

ДЕЙIН КЉРЕС!»Бљгiн бiз ќуесћой ойыншылар арасында

�ткен гольфтан ХХ Ћазаћстан чемпио-натыныѓ жеѓiмпазы Нџртай Салдаровпенкездестiк. Ћазаћстан чемпионы атаѕыменћоса, Нџртай жуырда Алматыда �тетiнEuropean Challenge Tour сериясыныѓхалыћаралыћ Kazakhstan Open-2017ћазаћстандыћ гольф маусымыныѓ бастытурнирiнде елiмiздiѓ атынан додаѕа тљседi.

– Ћазаћстанныѓ мерейтойлыћ чем-пионатынан кейiн ћандай ќсерде бол-дыѓыз? Чемпиондыћ атаћтыѓ жљгi ћан-шалыћты ауыр?

– Ћазаћстанныѓ гольф маусымы-ныѓ басты турнирi Kazakhstan Open-деелiмiздiѓ намысын ћорѕайтыныма ћуа-ныштымын. Мерейтойлыћ чемпионат-тыѓ жеѓiмпазы атану �з кљшiѓе дегенсенiмдiлiктi арттырады. Чемпиондыћатаћтыѓ ауыртпашылыѕы туралы айта-тын болсаћ, мен 3 жыл бџрын, 14жасымда ќуесћойлар арасында Ћазаћ-стан чемпионы болдым. Дќл сол кездемен бџл атаћпен не iстерiмдi бiлмей,басым айналѕаны аныћ (кљледi). Албиыл, мен алдыма маћсат ћойып, сана-лы тљрде маћсатыма жету љшiн жџмысжасадым. 9те мыћты ћарсыластардыѓарасынан топ жарып шыћћаныма мен�те ћуаныштымын.

– Финалдыћ раундтыѓ ћай кезеѓiсен љшiн ;те маѓызды болды? Бљгiнсенiѓ сќттi кљнiѓ екенiн ћай мезеттетљсiндiѓ?

– Финалдыћ раундта ћандай да бiрауытћушылыћ болѕан жоћ, ойын бары-сы ћызыћты жќне тартысты �ттi. Љѓгiр-шiктердегi сќтсiз соћћылар мен џтылыс-тардан кейiн �з-�зiме кљш-жiгер берiп,берiлмей, соѓына дейiн кљресу керек-тiгiн ойымнан шыѕармадым.

– Kazakhstan Open-2017 турнирiндеалдыѓа ћандай маћсаттар ћоясыѓ?

– Маћсатым – Cut-ты �тiп, барлыћ4 раундта ойнау.

– Маусымныѓ басты турнирiнедайындыѕыѓ ћалай ;туде? Дайындыћбарысында ћандай тџстарѕа аса назараударасыѓ?

– Ћазаћстан чемпионатында, ќсiре-се финалдыћ раундта, ойынныѓ маѓыз-ды кезеѓдерiнде џзаћ соћћыларымсенiмсiз орындалатынын тљсiндiм. Алда-ѕы кљндерi џзаћ соћћылар мен гриндегiойынѕа ерекше к�ѓiл аударамын, яѕнипаттермен соћћыларымды жаттыћты-ратын боламын.

– Kazakhstan Open-2017 турнирiненкейiн жоспарларыѓ ћандай?

– Турнирден кейiн Англияѕа ћайтаораламын. Ћыста Испанияда �тетiн тур-нирлерге ћатысуды жоспарлап отыр-мын.

кќсiби командалар, континентальдыћ,проконтинентальдыћ командалар, сон-дай-аћ, џлттыћ ћџрама командаларыћатыса алады.

Ћазаћстандыћ кќсiби команда «AstanaPro Team» дќстљр бойынша «Алматытурѕа» ћатысады. Ал жалпы ћатысу-шылар тiзiмi кейiнiрек белгiлi болады.

Айтулы дода Eurosport телеарна-сында к�рсетiледi, сондай-аћ, жарысмќресiн жќне марапаттау рќсiмiн тiке-лей эфирде осы арнадан тамашалайаласыздар.

Сонымен ћатар, негiзгi жарыс б�лi-мiнен б�лек, командаларды салтанаттытљрде таныстыру рќсiмi жќне кќсiбивеложарыстыѓ ресми баспас�з мќсли-хаты џйымдастырылады. 9з кезегiнде«Алматы турдыѓ» салтанатты жабылурќсiмi «Медеу» спорттыћ кешенiнiѓсахнасында �тедi.


[email protected] ЖАРНАМА

ХОШ ТЌТЕ,ХОШ!..

(Ћазаћ радиосында 43 жылтапжылмай ћызмет еткен

ардагер журналист –Љмiтжан БАЛТАЕВАНЫЃ

ћазасына)

Шырћырап тџр жљрегiм,Сырћырап тџр сљйегiм.Жан тќтемнен айырылып,Кемсеѓдейдi иегiм.

Еркелеушi ем тќтелеп,Ћџрметтеушi ем мќпелеп.«Ћыз-ау», – дейтiн жан тќтем,К�ѓiлiмдi жетелеп.

Айта жљрсiн дегендей,Артта ћалѕан кљндердi.Айрыћша адал жан тќтем,Дос ћылмады кiмдердi?!

Алматыда танысћан,Арман-ойы табысћан,Радионыѓ ћыздары ек,Ћуат алѕан ѕарыштан.

Ширек, жарты ѕасырдайЋатар жљрдiк жарасып.Зейнеткер боп кетсек те,Кеткен жоћпыз тарасып.

Тарћатылѕан бџрымдайШашыла ћалсаћ жинаѕан.Бiртуар болмыс иесiнТаласа бар ћыз сыйлаѕан.

Џћтырып мќнiн �мiрдiѓЏлыћ та, кiшiк ћалыбы.Ћанмен келген ћадiрiнЖан-жаѕы тљгел таныды.

– Алдамай жќне алданбайДљние љшiн ешкiмдi.Жљретiн тќтем кеѓ маѓдай,Алдамшы мынау – кеш, кљндi...

Риза бол осы таѕдырѕаБасыѓа бљтiн баћ берген.Еѓселi ерге жар ћылып,Баћытты талай шаћ берген.

Џл берген – алтын асыћтай,Ћыз берген – кљмiс ћасыћтай!Љш жџртыѓ сљйдi љш жаћтап,Тќѓiрiѓ ћолдап жасытпай.

Бiрi кем дљние, бќрiбiрОсылай болды аћыры...Алладан пќрмен келгендеАдамныѓ жетпей аћылы...

Хош тќте, хош, ћимасым,Раббымыз рахым сыйласын!Жазармын ќлi сiз жайлы,К�зiмнiѓ жасын тыйѕасын...

Ћымбат ЌБIЛДЌЋЫЗЫ.

«Нџр Отан» партиясыныѓ Алматы ћалалыћ филиалы ћалалыћ «Мирас» ћоѕамдыћ кеѓесiнiѓ т"раѕасы, М.Ќуезов атындаѕы Ќдебиетжќне "нер институтыныѓ директоры, филология ѕылымыныѓ докторы, ЋР Џлттыћ академиясыныѓ академигi Уќлихан Ћалижановћазайыбы, белгiлi радиожурналист

Љмiтжан Сќрсенбайћызы БАЛТАЕВАНЫЃћайтыс болуына байланысты ћайѕысына ортаћтасып, отбасына, туѕан-туыстары мен жаћындарына к"ѓiл айтады.

«Алматы аћшамы» газетiнiѓ џжымы М.Ќуезов атындаѕы Ќдебиет жќне "нер институтыныѓ директоры, филология ѕылымыныѓдокторы, ЋР Џлттыћ академиясыныѓ академигi Уќлихан Ћалижановћа зайыбы, белгiлi радиожурналист

Љмiтжан Сќрсенбайћызы БАЛТАЕВАНЫЃћайтыс болуына байланысты ћайѕысына ортаћтасып, к"ѓiл айтады.

ЭЛЕКТРМЕН ЖАБДЫЋТАУ ЖЉЙЕСIНЕ ЋОСЫЛУ РЌСIМIЋазаћстан Республикасында электрмен

жабдыћтау жљйесiне ћосылу бойыншаћазаћстандыћ бизнестiѓ жаѕдайынжаћсартатын маѓызды реформалар жљзегеасырылѕан. Ћазаћстан Республикасыныѓэлектр энергетикасы саласындаѕы заѓнама-лыћ актiлерiне "згерiстер мен толыћтыруларенгiзiлдi. Атап айтћанда, ЋазаћстанРеспубликасы Энергетика министрiнiѓ 2015жылѕы 25 аћпанындаѕы № 143 Электр энер-гиясын пайдалану ћаѕидаларына (бџдан ќрi –Ћаѕидалар) сќйкес, электрмен жабдыћтаужелiлерiне ћосылу љшiн техникалыћшарттарды беру мерзiмi ћысћартылды.Ћџрылыс-монтаж жџмыстарын жљргiзугерџћсат алу ћажеттiгi алынып тасталды. Ендiжобалаушыѕа сќулет-ћџрылыс баћылаубасћармасына жџмыстардыѓ басталуыж"нiнде электрондыћ нысанда хабарламажiберуi жеткiлiктi. Сонымен ћатар, электржелiлерiне ћосылуѕа мемлекеттiк энер-гетикалыћ ћадаѕалау мен баћылау органынанрџћсат алу ћажеттiгi алынып тасталды.Энергиямен жабдыћтаушы џйыммен электр-мен жабдыћтауѕа арналѕан шарттыжасасудыѓ апталыћ мерзiмi љш кљнге дейiнћысћартылѕан.

Осыѕан орай, ћџћыћ тљсiндiру жџмыс-тарын жљргiзу шеѓберiнде «ЋазаћстанРеспубликасы Энергетика министрлiгiнiѓАтомдыћ жќне энергетикалыћ ћадаѕалау менбаћылау комитетiнiѓ Алматы ћаласы бойын-ша аумаћтыћ департаментi» ММ-сi (бџдан ќрi– департамент) электрмен жабдыћтаужљйесiне ћосылу тќртiбiн тљсiндiредi.

Энергия "ндiрушi, энергия берушi,энергиямен жабдыћтаушы џйымдардыѓ,тџтынушылардыѓ Ћазаћстан Республика-сыныѓ аумаѕында электр энергиясын ћолданутќртiбiн жоѕарыда аталѕан Каѕидаларайћындайтындыѕын атап "темiз.

Энергия берушi немесе энергия "ндiрушiџйым электр желiсiне рџћсат алу љшiнк"ппќтерлi ћџрылыстарда тџратынтџтынушыларды ћоспаѕанда, ќрбiртџтынушыѕа техникалыћ шарттар бередi.

Ћаѕидалардыѓ 12 тармаѕына сќйкесэнергия берушi немесе энергия "ндiрушiџйым ћосылу љшiн техникалыћ шарттардымынадай жаѕдайларда:

• энергия берушi (энергия "ндiрушi)џйымныѓ электр желiлерiне жаѓа енгiзiлгеннемесе жаѓартылѕан электр ћондырѕыларынћосћанда;

• тџтынылатын электр ћуаты бџрынберiлген техникалыћ шарттарда белгiленгенћуаттан артћанда;

• электрмен сырттай жабдыћтау схемасы"згергенде;

• тџтынушыныѓ электр энергиясыћабылдаѕыштарын электр мен жабдыћтаусенiмдiлiгiнiѓ санаты "згергенде бередi.

Тџтынушыѕа электр желiлерiне ћосылуљшiн техникалыћ шарттар осы Ћаѕидаларѕа1 ћосымшаѕа сќйкес нысан бойынша "тiнiмнегiзiнде берiледi.

Ћаѕидалардыѓ 13 тармаѕына сќйкес:«Энергия берушi немесе энергия "ндiрушiџйым тџтынушыдан "тiнiм алѕаннан кейiнт"мендегi мерзiмде жаѓа енгiзiлген немесежаѓартылѕан электр ћондырѕыларын ћосуѕатехникалыћ шарттар бередi:

• ћуаты 200 килоВатт (бџдан ќрi – кВт)дейiнгi электр ћондырѕыларына – 5 жџмыскљннiѓ iшiнде;

• ћуаты 200 кВт – 1000 кВт ара-лыѕындаѕы электр ћондырѕыларына – 10жџмыс кљннiѓ iшiнде;

• ћуаты 1000 кВт жоѕары электр ћон-дырѕыларына – 15 жџмыс кљннiѓ iшiнде».

Салынып жатћан объектiлердi электрменжабдыћтау љшiн тџтынушыѕа ћџрылыскезiнде уаћытша техникалыћ шарттарберiледi.

Техникалыћ шарттар энергия берушiџйымныѓ электрлiк желiлерiне немесе энергия"ндiрушi џйымныѓ электр ћондырѕыларынаћосылуѕа техникалыћ мљмкiндiгi болѕанжаѕдайда берiледi.

Техникалыћ шарттарды беру жќне ћайтаресiмдеу љшiн т"лем алынбайды.

Ћаѕидалардыѓ 17 тармаѕында тџты-нушыны энергия берушi џйымныѓ электржелiлерiне немесе энергия "ндiрушi џйымныѓэлектр ћондырѕыларына жалѕауѕа берiлетiнтехникалыћ шарттардыѓ мќтiнiндегi талаптарк"рсетiледi.

Электр желiлерiне ћосылу љшiн "тiнiмберген тџтынушыларѕа Ћаѕидалардыѓ 17тармаѕында к"рсетiлген талаптарѕа ћосымшаталап ћою заѓсыз екендiгiн атап "темiз.

Тџтынушылардыѓ электр ћондыр-ѕыларыныѓ ћџрылысына, реконструкциясынанемесе жаѓѕыртылуына арналѕан жобалаућџжаттамасы ћџрылыс-монтаждаужџмыстары басталѕанѕа дейiн техникалыћшарттарды берген энергия берушi немесеэнергия "ндiрушi џйыммен келiсiледi.

Электр ћондырѕыларыныѓ жобалыћшешiмдерi берiлген техникалыћ шарттарѕасќйкестiгi мќнiне т"мендегi мерзiмдекелiсiледi:

• ћуаты 200 кВт дейiнгi электр ћон-дырѕыларына – 3 жџмыс кљнiнiѓ iшiнде;

• ћуаты 200 кВт – 1000 кВт ара-лыѕындаѕы электр ћондырѕыларына –7жџмыс кљнiнiѓ iшiнде;

• ћуаты 1000 кВт жоѕары электрћондырѕыларына – 12 жџмыс кљнiнiѓ iшiнде.

Техникалыћ шарттардан ауытћуаныћталѕан жаѕдайда, техникалыћ шарт-тарды берген џйым жобалыћ ћџжаттаманыдќлелденген негiздемесiн ћоса тџтынушыѕапысыћтау љшiн ћайтарады.

Ћажеттiлiгi Ћазаћстан Республикасыныѓ

«Ћазаћстан Республикасындаѕы сќулет, ћалаћџрылысы жќне ћџрылыс ћызметi туралы»Заѓыныѓ (бџдан ќрi – Заѓ) талаптарымен бел-гiленген жаѕдайларды ћоспаѕанда, тџтынушы-лар (жеке тџлѕалар) љшiн энергия берушiџйымѕа кернеу жiберу туралы "тiнiш берукезiнде электр ћондырѕыларѕа жобалыћћџжаттамасы талап етiлмейтiндiгiн атап"темiз (инженерлiк инфраћџрылымныѓобъектiлерiн салу, жобалау, реконструкциялау,сќулет, ћала ћџрылысы жќне (немесе)ћџрылыс ћызметiне ћатысты жџмыстар(ћызмет к"рсету) кезiнде).

Осыѕан орай, энергия берушi џйымментџтынушыѕа (жеке тџлѕаѕа) жобалыћћџжаттамасы болмаѕан жаѕдайда кернеужiберуден бас тарту заѓсыз, егер оныѓмiндеттi тљрде болуы Заѓмен к"зделмегенболса.

Тџтынушы энергетикалыћ сараптаманыѓтехникалыћ шарттарда к"рсетiлген талап-тарыныѓ дќйексiздiгi туралы ћорытындысынегiзiнде техникалыћ шарттар алу љшiнэнергия берушi (энергия "ндiрушi) џйымѕа осыЋаѕидаларѕа ћосымшаѕа сќйкес нысанбойынша ћайтадан "тiнiм бередi.

Тџтынушы аныћталѕан кемшiлiктердiжойѕаннан кейiн энергия берушi немесеэнергия "ндiрушi џйым электр ћондырѕыларынљнемi пайдалану љшiн "зiнiѓ электр желiлерiнећосады.

Энергия берушi џйым тџтынушылардыѓэлектр ћондырѕыларын пайдалануѕа ћосубарысында т"мендегi мерзiмде кернеужiбередi:

• энергия берушi немесе энергия "ндiрушiџйым сырттай ћосылу жќне электр энергиясынкоммерциялыћ есепке алу жљйесiн пайдалануѕаберу туралы ћорытындымен, тџтынушы электрћондырѕыларын ћосуѕа материалдар џсынѕаннанкейiнгi 1 (бiр) жџмыс кљннiѓ iшiнде тексерiпбайћайды;

• энергиямен жабдыћтаушы џйым энергияберушi (энергия "ндiрушi) џйымды электрменжабдыћтау шартын жасасу туралы 1 (бiр)жџмыс кљннiѓ iшiнде хабарлайды;

• энергия берушi (энергия "ндiрушi) џйымэлектрмен жабдыћтау шартына ћол ћойылѕанкљннен кейiнгi 1 (бiр) жџмыс кљннiѓ iшiндетџтынушыныѓ электр ћондырѕыларына кернеужiбередi.

Тџтынушыѕа электр энергиясын ћосу жќнежiберу тек коммерциялыћ есепке алу жљйесiболѕан кезде ѕана жљзеге асырылады.

Энергиямен жабдыћтаушы џйымныѓтџтынушымен энергиямен жабдыћтау жекешартын жасасудан бас тартуы љшiн Ћазаћ-стан Республикасыныѓ «Ќкiмшiлiк ћџћыћ бџзу-шылыћ туралы» Кодексiнiѓ 172 бабыныѓ 6тармаѕымен ќкiмшiлiк жауаптылыћ к"зделген.

Департамент басшысыЕ.С.НЏРКЕРIМОВ.

ЋОЛЫЃЫЗДАН КЕЛСЕ, К/МЕКТЕСIЃIЗ!Рая ЕСКЕНДIР

Адам бойындаѕы тектiлiк ћасиеттљбi бiр байћалмай ћалмайды екен.Осы орайда елiмiздiѓ тљкпiр-тљкпiрiнде �тiп жатћан «Мектепкежол» акциясыныѓ �зi љлкен елдiктiѓбелгiсi iспеттi. Осындай сауапты

шараѕа Тљрксiб ауданындаѕы №44 мектеп-гимназияџжымы да белсендiлiкпен атсалысып, ќлеуметтiк азћамтылѕан, ата-ана ћамћорынан тыс ћалѕан, к�пбалалыотбасынан шыћћан оћушыларѕа к�мек ћолын созды.

Аталмыш акцияныѓ да к�здеп отырѕаны осы маћсатемес пе? Сондыћтан ћалталы азаматтармен бiрге,балаларды жанындай жаћсы к�ретiн иманды жандардыѓбарлыѕы к�мек ћолын созып, �з љлестерiн ћосты. №44

мектеп-гимназияда 1717 оћушы бiлiм алып жатыр. Осыбалалардыѓ iшiнде к�мекке мџћтаж балалар бар. Барлыћк�мектi ћажет ететiн балаларѕа ћайырымды жандар к�мекк�рсетiп, мектеп формалары мен ћалам-дќптерлерiн алыпбердi.

– Жаѓа оћу жылын мектеп оћушылары ерекше к�ѓiл-кљймен бастады. Барлыћ бала бiрдей теѓ ћџћылы. Барлыѕыда мектеп формаларымен, ћажеттi ћџрал-жабдыћтарментолыћ ћамтамасыз етiлдi. Бiздiѓ мектеп аумаѕындаѕыбарлыћ отбасыныѓ балалары оћулыћпен ћамтылып,мектепке келiп жљр. Ќлi де к�мекке зќру балалар болыпжатса, к�мек ћолын созатын боламыз. Баланыѓтаѕдырына бей-жќй ћарамайтын жомарт жандарѕа ата-аналар мен мектеп мџѕалiмдерiне, жеке кќсiпкерлергеайтар алѕысымыз шексiз, – дейдi мектеп-гимназиябасшысы Айгљл Жџмабекова.

Абайдыѓ «Жидебай-Б"рiлi» мемлекеттiк тарихи-мќдени жќне ќдеби-мемориалдыћ ћорыћ-музейiнiѓ џжымы М.О.Ќуезов атындаѕыЌдебиет жќне "нер институтыныѓ директоры, ЏЅА академигi Уќлихан Ћалижанџлы Ћалижановтыѓ зайыбы

Љмiтжан СЌРСЕНБАЙЋЫЗЫНЫЃћайтыс болуына байланысты ћайѕысына ортаћтасып, к"ѓiл айтады.

Алматы ћаласыныѓ ќкiмдiгi М.Ќуезов атындаѕы Ќдебиет жќне �нер институтыныѓ директоры УќлиханЋалижанџлы Ћалижановтыѓ жџбайы

Љмiтжан Сќрсенбайћызы БАЛТАЕВАНЫЃћайтыс болуына байланысты ћайѕысына ортаћтасып, к�ѓiл айтады.


[email protected]МЕРЕЙ

ЋАЅА БЕРЋАНАТЫЃДЫ(Ћанат Исламѕа)

Ћыран боп, Ћанат балам, шеттен келдiѓ,Џран боп туѕан елге �ктем келдiѓ.Ћазыѕын тапса айналып ер азамат –9теуi наћаћ жаза шеккендердiѓ.

Ер жiгiт жљре алмайды тойѕан жерде,Б�рiнiѓ етi ћалар сойѕан жерде.Оралдыѓ аѓсап атамекенiѓе –Бейiтiн бабалардыѓ ћойѕан жерге.

Ћарсы алды ћџшаћ жая ћазаћ елiѓ,Бодаудан ендi бљгiн азат елiѓ.Намысын ћорѕаймын деп туѕан елдiѓ,Ћарыштап ћанатыѓды жаза келдiѓ.

Танытып ћазаѕыѓныѓ ћџзыретiн,Танытып жџдырыћтыѓ ћџдiретiн,Талайды менменсiген мыћтымын деп,Келтiрдiѓ тќубасына тљсiнетiн.

Рухын арћа тџтып бабалардыѓ,Ћазаћтыѓ ћасиетiн баѕаладыѓ.Нџрмахан, Серiк, Бекзат, Ермахандай,Жалѕадыѓ жеѓiс жолын аѕалардыѓ.

Шетелдiк бокстыѓ шын шеберлерiнШыдатпай кезегiмен жеѓе бердiѓ.Желiгiп, жеѓемiн деп жетiп келгенКукты да шаршы алаѓда шегеледiѓ.

Жеѓiстiѓ желбiретiп туын бљгiн,Таныттыѓ ћазаѕымныѓ џлылыѕын.Асырып ел мерейiн жеѓiсiѓмен,Жаптыѓ сен ЭКСПО-ныѓ шымылдыѕын.

Тек ћана ћазаћ емес жќне бљгiнЏлысыѓ кљллi Ислам ќлемiнiѓ.Ћарыштап ћанатыѓды самѕай бергiн –Тiлегi сенi сљйген бар елiѓнiѓ.

Абдрахман АСЫЛБЕК,Ћазаћстанныѓ еѓбек сiѓiрген ћайраткерi.

Ойлары салмаћты

Нџржамал ЌЛIШЕВА

ОЋЫРМАНЅА тљсiнiктi болу љшiнайта кетейiк, осыдан аз уаћыт бџрынѕана республикалыћ педагогикалыћ«Ойсалым» ћоѕамдыћ кеѓесi ћџрылѕанболатын. К�здейтiнi – бљгiнгi таѓдатљйiндi мќселелердiѓ бiрiне айналыпотырѕан бiлiм мен тќрбие беру iсiнесљбелi љлес ћосып, ойдан салым салу.Осы баѕытта тыѓ ойлар ћозѕап жљргеназаматтардыѓ идеяларына дер шаѕындаћолдау к�рсетiп, олардыѓ пiкiрлерiнiѓбасын бiрiктiрiп, ћџзырлы органдарѕаџсынып, орындалуын да ћоѕам атынансџрап, тиiстi жерiнде талап етiп отыра-тын жаѓа ћџрылым. Бџл туралы аталѕанкеѓестiѓ т�раѕасы, Ћазаћстан Жазушы-лар одаѕыныѓ мљшесi, аћын, ќдебиетсыншысы Жџманазар Сомжљрек тљсiн-дiре кеттi.

Бљгiнгi педагогика неге аћсап тџр?Бiлiм беру саласындаѕы тљрлi реформанеге тиiстi деѓгейде жљзеге аспай жа-тыр? Бiлiм министрлерi неге жиi ауысабередi? Бiзде педагогика ѕылымы сонша-лыћты артта ћалып ћойѕан ба? Осындайсауалдар негiзiнде �мiрге келген «Ойса-лымныѓ» жуырда алћалы отырысы �ттi.Оѕан елiмiзге танымал педагог-ѕалым-дар, аћын-жазушылар тџшымды ойлар-дан салым салды. Солардыѓ бiрћатарынназарларыѓызѕа џсынѕанды ж�н к�рдiк.

Ескексiз ћайыћ...

Советхан ЅАББАСОВ, педагогикаѕылымдарыныѓ докторы, ѕалым-профессор:

– Менiѓ џстанымым – рух тазалыѕы.Ертеѓгi кљнi бесiк тербететiн ћыздарымызбљгiнде темекi тартады. Тiптi, болашаћананыѓ жљктi кезiндегi жайсыз с�здерiнiѓ �зiжатырдаѕы балаѕа керi ќсерiн тигiзедi.Бiлiмдi џрпаћ сљю љшiн, алдымен оныѓтќрбиесiнiѓ тамыры мыѕым болуы шарт.

Бiзге џлттыћ мектептiѓ моделi керек.Џлттыћ идеологиясыз мемлекет мџхитљстiнде келе жатћан ескексiз ћайыћ сияћты.Ескексiз ћайыћ жартасћа келiп соѕылады. Алжартас дегенiмiз – маскљнем ќке, ажырас-

ћан ана, жџмыссыз џл, «тљнгi к�белекке»айналѕан ћыз, тастанды бала...

Ћазаћтыѓ ћазыѕы

Ѕаббас ЋАБЫШЕВ, сатирик-жазушы:– Жасыратыны жоћ, ћазiр сауатсыз-

дандыру, рухсыздандыру белеѓ алып баражатћандай. Бљгiнде теледидардыѓ бетiнашуѕа жљрегiм дауаламайды. Даѓѕаза ќуен,жалаѓаштанѕан би, сана-сезiмдi улайтынфильмдер!

Џрпаѕымыз алдымен џлттыћ ћџндылыћ-тарымызбен сусындап �суi керек. Ауыл –азыћ-тљлiк беретiн орталыћ ѕана емес, ол –мораль, ћазаћтыѓ ћалыбы, ћазыѕы!

Бейбiт ЋОЙШЫБАЕВ, жазушы-публицист, ѕалым:

– Џрпаѕымызды мемлекетшiлдiк сезiмгетќрбиелеу жаѕы кемшiн ћалып жатыр.Ћазаћ мемлекетiнiѓ тарихына деген к�зћа-расты тљбегейлi �згерту керек. «Ата-баба-мыздан жеткен екен, би-хандарымыз айт-

ћандай» деп шыѕамыз, оныѓ бќрi айналыпкелгенде аѓыз ѕана. Соларды ѕылыми-таным-дыћ шыѕарма ретiнде оћулыћћа тљсiрiп,тќрбие саѕаттарында оћыту керек. Елiмiздi,жерiмiздi ќр бала жљрегiмен шынайы тљрдемаћтан ететiндей, жеткiзе оћытуымызћажет. Ћазаћтыѓ жоѕалуѕа бет алѕан џлт-тыћ ћџндылыћтарын жаѓѕыртуды, ћайтатљлетудi маћсат етсек, ендеше алдыменџлттыћ мемлекет ћџрып, оныѓ концепциясынжасау керек. Егер бiз ћазаћтыѓ џлттыћмемлекетiн орната алсаћ, мыѓ жылдан кейiнде ћазаћ болып ћала аламыз.

Ноћталы тайлаћ...

Жџманазар СОМЖЉРЕК, республи-калыћ педагогикалыћ «Ойсалым» ћоѕамдыћкеѓесiнiѓ т;раѕасы, Ћазаћстан Жазушылародаѕыныѓ мљшесi, аћын, ќдебиет сыншысы:

– Осыдан бiрнеше жыл бџрын «Ќдебиет– рухани ќке» деген концепция жасап шы-ѕардым. Бiздi аћын-жазушы ћылѕан, осы ќлет-

ке жеткiзген – ќдебиет. Ал ћазiргi жастаркiтап оћымайды. Ќдебиет керек пе? Керекболса, оны бiз балаѕа ћалай оћытып жљрмiз?

Въетнамда ќдебиет оћулыѕын ћџрасты-рарда, мысалы, 5-сыныптыѓ баласына некерек, оћуына не ыѓѕайлы, ол жастаѕы баланенi к�бiрек бiлуi тиiс деген мќселенi зерттепалады да, сол љдеден шыѕатын ќѓгiме-шыѕар-маларды iрiктейдi. Ал бiзде оћулыћтарѕа кiм-к�рiнгеннiѓ дљниелерi басыла бередi. Осындайтќжiрибенi енгiзу керек.

Сосын, бiзде ежелден ћалыптасып ћалѕан«Оћу мен тќрбие – егiз» деген с�з бар. Бџлдџрыс џѕым емес. Екеуiн ќлгi сиам егiздерiсияћты етiп жабыстырып ћойѕанбыз.Тќрбиенiѓ �з алдына жеке оћулыћтары болуыкерек. Мысалы, мџѕалiмдер тќрбие саѕатта-рына пайдаланатын материалдар таппайќлектенедi. Ѕаламторды шарлайды, газет-терден жџлмалайды. Ќйтеуiр балаѕа бiрдеѓеберсем екен деп талаптанып жљргенi.

Ћостанай облысында мџѕалiм болыпжљрген кезiм. Алдымнан шыћћан кейуанамаѕан жол бердi.

– Алдымен сiз �тiѓiз, љлкенсiз, – дегенiм-де, ќлгi ќжей:

– Менiѓ немеремдi оћытып, бiлiм берiпжљрген сенiѓ жолыѓ љлкен! – дедi. Мiне,адамгершiлiк тќрбиесi.

Ѕани БЕЙСЕМБАЕВ, «EdTech-кz»халыћаралыћ бiлiм орталыѕыныѓ дирек-торы:

– Оћу-бiлiм, тќрбие, тарих, психологиядейсiз бе, ќр саланыѓ �зiнiѓ ћоѕамдыћ кеѓесiболуы керек. Сол кеѓестердiѓ т�рiнде солсаланыѓ жiлiгiн шаѕатын �з маманы болуышарт. Сосын ќлгi кеѓестер салмаћтыойларыныѓ басын бiр арнаѕа тоѕыстырып,оны Љкiметке аузы дуалы зиялы ћауым�кiлдерi арћылы жеткiзуi керек.

Бiраћ осы жерде мынадай бiр мќселетуындайды: бiзде менеджмент саласы кен-желеп тџр. Яѕни џйымдастыру ћабiлетiжетiспей жатыр. Мемлекеттен б�лiнгенаћшаны наћты жерiне жџмсаймын депсуырып ала алатын адам керек бiзге.

P.S.: «Ойсалымѕа» тљскен ой-пiкiрлермџнымен шектелмек емес. Рухани, тарихињќм џлттыћ сананы жаѓѕырту мќселелерiт�ѓiрегiндегi сан ойдыѓ арнасы бiр салаѕакелiп ћџйылып, бiр-бiрiн толыћтырыпжатты. Ендi сол ћадау-ћадау пiкiрлерћаѕазѕа ћатталып, ортаћ шешiм шыѕарыла-тын болады.

Айтпаћшы, «Ойсалымѕа» саларым, айта-рым, ћосарым бар деген елжанды азамат,џлаѕатты џстаз болса, хабарласуына болады.

Осы орайда айта �тейiк, ЋазаћстанПедагогикалыћ ѕылымдар академиясыныѓжанынан отау тiккен «Ойсалымѕа» атал-мыш академияныѓ президентi, Мемле-кеттiк сыйлыћтыѓ лауреаты, белгiлi ѕалым-профессор Асћарбек Ћџсайынов љлкенћолдау к�рсетiп отыр.

«ОЙСАЛЫМ»


[email protected] ЋАЛАДАЅЫ ЋОЃЫР КЕШТЕР

«ДАРА ОЋЫРМАН»џлы Абайдыѓ �леѓдерiн

жатћа айттыЋазаћстан Жазушылар одаѕында

«Дара оћырман» — «Ћазаћтыѓ бас аћы-ны Абайдыѓ 120 �леѓi», џлы жазушыМџхтар Ќуезовтiѓ туѕанына 120 жќнеЋазаћ-Америка университетiнiѓ 20 жыл-дыѕы ћџрметiне арналѕан поэзиякешiнiѓ куќсi болдыћ. Поэзия кешi«Дара оћырман» Ћазаћ-Америка уни-верситетi Ћолданбалы ѕылымдарфакультетiнiѓ љшiншi курс студентiАйзада Маћсџтћызы к�пшiлiк к�рер-меннiѓ алдында Абай аћынныѓ �леѓ-дерiн жатћа оћыды. Жазушы МџхтарЌуезовтiѓ шыѕармаларынан љзiндiлероћылып, џлы Абай мен М.Ќуезовтiѓ�мiрi мен шыѕармашылыѕынан молмќлiмет берiлдi. Абайдыѓ �леѓдерiмектеп ћабырѕасынан бастап, арнаулыорта жќне жоѕары оћу орындарындаоћытылатыны белгiлi. Бiраћ аћын шы-ѕармаларын тљйсiнiп, к�кiрек к�зiменоћудыѓ орны мљлде б�лек. Шын џна-тып, аћын шумаћтарын жан-жљрегiменоћыѕанда ѕана к�кейде жатталыпћалады. Љшiншi курс студентi АйзадаМаћсџтћызы џлы аћынныѓ �леѓдерiнбiрiнен соѓ бiрiн емiн-еркiн жатћаайтып тџрѕанына ерiксiз сљйсiндiк. ЏлыАбайдыѓ жауњар жырлары араѕажылдар салып оћыѕан сайын адам бала-сыныѓ ќр кезеѓiнде ќр тљрлi ойларѕажетелейтiнiн ѕалымдарымыз жазып та,айтып та жљр. Бџл, Тќкен Ќлiмћџловжазѕандай, џлы Абайдыѓ «Жџмбаћжан», ойшылдыћ пен аћылдыѓ телегейтеѓiзi мен мџхиты екенiн бiлдiрсе керек.Абайдыѓ сыршыл ќндерi ертеден-аћхалћыныѓ жљрегiнен орын алып, халыћќндерi ћатарында љлкеннiѓ де, кiшiнiѓде сљйiктi ќуенiне айналып љлгерген.Поэзия кешiнде орындалѕан Абайќндерiнiѓ жџртшылыћ жљрегiнен орыналып жатуы соныѓ дќлелi болса керек.

Ћазаћстан Жазушылар одаѕы бас-ћарма т�раѕасыныѓ бiрiншi орынбасарыЅалым Жайлыбай «Дара оћырман»поэзия кешiнiѓ екiншi рет �тiп отырѕа-нын, бџл ќдеби жобаныѓ алѕаш ретбастамасын к�терген абайтанушы ѕалымЌдiл Несiпбаев екенiн, Ћазаћ мемле-

кеттiк университетiнде Абай �леѓдерiнжатћа оћып, џлы аћын шыѕармалары-ныѓ �мiршеѓдiгi туралы таратып ќѓгi-мелеп берген болатын. «Дара оћырман»поэзия кешiнде Мемлекеттiк сыйлыћ-тыѓ иегерi, аћын Темiрхан Медетбек тебџл шараныѓ жастардыѓ бойындаџлттыћ ќдебиетке деген ћџштарлыѕымен сљйiспеншiлiгiн арттыруѕа ыћпалымол екенiн, џлы Абай �леѓдерiн оћуарћылы џлттыћ сана-сезiмiмiздi оятуѕаболатынын атап �ттi. Кейiнгi жастар-дыѓ кiтап оћымайтыны, ѕаламторѕасљйенiп, ћазаћ ќдебиетi туралы маѕлџ-матты аз алатыны туралы да орындыайтылды. Ћазiргi жањандану дќуiрiндежастар санасын �зге жаћћа бџрып баражатћан кезеѓде рухани ћџндылыћтары-мызѕа мыћтап бет бџрудыѓ бiрден-бiроѓтайлы жолы �зiмiздiѓ мќдениет пенќдебиет жауњарларын жастарымыздыѓсанасына молынан сiѓiре беру керек.

Ќр халыћтыѓ белгiлi бiр даму кезе-ѓiнде џлы ойшылдары туылады. Олар�здерiнiѓ асыл ойларымен, шыѕармала-рымен халћын ћуаттандырып, дџрысбаѕытћа бџрып отырады, Сондай џлы-ларымыз – џлтымыз љшiн орны б�лекАбай Ћџнанбаев пен Мџхтар Ќуезовболып табылады. Абай Ћџнанбаев –ћазаћ халћыныѓ философ, гуманистџлы аћыны, к�ркем с�здiѓ ћас шеберi.Мџхтар Ќуезов – џлы ћазаћ жазушысы,ѕалым, аѕартушы, ћоѕам ћайраткерi, молэнциклопедиялыћ бiлiм мен эруди-цияныѓ адамы. Елбасымыз Н.Назар-баевтыѓ: «Абай атасыныѓ џлы емес,халћыныѓ џлы болѕысы келгенi белгiлi.Ал бљгiнде ол �з арманына ћол жет-кiздi, адамзат баласымен танылып,ќлемнiѓ еѓ ћџрметтi орнында дана да,к�реген џстаз, аћын жќне адамзатданышпаны ретiнде �з орнын тапты», —деуiнде љлкен мќн жатса керек.

Мемлекетжќне ћоѕамћайраткерi

Џ.Ћџлымбетовкеескерткiш

таћта ашылды

Sтеш SТЕУЛIЏЛЫ

Жаћында Т.Жљргенов атындаѕыЋазаћ Џлттыћ 9нер академиясындамемлекет жќне ћоѕам ћайраткерi,Ћазаћ АКСР-нiѓ ОАК т�раѕасы,Ћазаћ КСР ОАК-нiѓ т�раѕасы, саясићуѕын-сљргiн ћџрбаны ЏзаћбайЋџлымбетовтiѓ ћџрметiне ескерткiштаћта орнатылды. К�рнектi мемлекетжќне ћоѕам ћайраткерi ЏзаћбайЋџлымбетовтiѓ ескерткiш таћтасы-ныѓ ашылу салтанатына Алматыћаласы ќкiмнiѓ орынбасары АрманЋырыћбаев, ќкiмшiлiк ћызметкерлерi,ћоѕам ћайраткерлерi мен белгiлiтџлѕалар ћатысты.

Ескерткiш таћтаныѓ шымылдыѕынТ.Жљргенов атындаѕы Ћазаћ Џлттыћ9нер академиясыныѓ ректоры БибiгљлНљсiпжанова мен Џ.Ћџлымбетовтiѓтiкелей џрпаѕы Орынша Ћарабалинаашты. Алѕашћы с�здi Алматы ћаласыќкiмiнiѓ орынбасары Арман Ћырыћ-баев алып, Џзаћбай Ћџлымбетовсекiлдi батырлардыѓ орны ќрћашанерекше екенiн, мыѓнан жалѕыз жара-тылѕанын с�зге тиек еттi. Тарихѕылымдарыныѓ докторы, профессорМќмбет Ћойгелдиев Џ.Ћџлымбетовтiѓ�мiрiнен сыр шертiп, оныѓ «Ћазаћгазетi» арћылы бiлiм алып, к�зiнашћандыѕын атап айтты. ЏзаћбайЋџлымбетовтiѓ �зi Батыс �лкесi,соныѓ iшiнде Аћт�бе облысыныѓтумасы болѕандыћтан, Аћт�беоблысыныѓ ќкiмi Бердiбек Сапарбаев-тыѓ ћџттыћтау хатын арнайы уќкiлiАбдухат Мырзалин табыс еттi.

Џзаћбай Желдiрбайџлы Ћџлым-бетов 1891 жылдыѓ 18 наурызындаЫрѕыз уезi, Аманк�л болысындадљниеге келген. Ырѕыздыѓ екiсыныптыћ орыс-ћазаћ училищесiн,Аћт�бе мџѕалiмдер семинариясынбiтiрген соѓ, Ырѕыз, Торѕай ауыл-дарында мџѕалiмдiк ћызмет атћарды.1923 жылы Аћмола губерниялыћатћару комитетiнiѓ т�раѕасы болды.1925—1937 жылдары Ћазаћ АССРХалыћ шаруашылыѕы кеѓесiнiѓт�раѕасы, Ћазаћ 9лкелiк iшкi жќнесыртћы сауда халыћ комиссары,мемлекеттiк Жоспарлау комиссиясы-ныѓ т�раѕасы болып жљрiп, ЋазаћССР халыћ комиссарлар кеѓесiт�раѕасыныѓ орынбасары, 1930 жылыбiрiншi орынбасары, кейiн Ћазаћ9лкелiк Орталыћ Атћару комитетiнiѓ(КазЦИК) т�раѕасы ћызметтерiнабыроймен атћарды. Ћазаћстандаѕы�неркќсiп пен ауыл шаруашылыѕы-ныѓ ћалыптасуына, Тљрксiб темiржол ћџрылысыныѓ салынуына,Ћызылорда, Алматы ћалаларыныѓастана болып ћалыптасуына тiкелейбасшылыћ еттi.

Сондай-аћ, шара соѓында ЏзаћбайЋџлымбетовтiѓ екi томдыћ кiтабыжарыћ к�руiнiѓ тџсаукесер рќсiмi деболды. Кешке ћатысћан мемлекетжќне ћоѕам ћайраткерлерi, ћонаћтармен студенттер Џзаћбай Ћџлымбетовжайлы тыѓ деректермен танысты.Ћиын-ћыстау кезеѓде туѕан халћыныѓболашаѕы љшiн кљрескен ћайраткерретiнде оныѓ елi љшiн жасаѕан елеулiеѓбегiне таѕы бiр рет к�з жеткiздi.

Газет «Алматы аћшамыныѓ» компьютер орталыѕында терiлiп,беттелдi. Суреттердiѓ сапасына редакция жауапты.

Жарнама мќтiнiне жарнама берушi жауап бередi.

Автордыѓ маћалалары редакция к�зћарасын бiлдiрмейдi.

Газет Ћазаћстан Республикасыныѓ Мќдениет жќне аћпарат ми-нистрлiгiнде тiркелiп, тiркеу туралы №13246-Г куќлiгi 24.12.2012жылы берiлген.

Газет «Дќуiр» ЖШС РПБК-де басылды. 050044, Алматы ћала-сы, Ћалдаяћов к�шесi, 17. Тел:273-12-04, 273-12-54. Офсеттiк басы-лым, к�лемi 2 баспа табаћ.ДИРЕКТОР – БАС РЕДАКТОР

Ћали СЌРСЕНБАЙМекен-жайымыз: Индекс: 050022.

Шевченко к�шесi, 106 А.

Шыѕарушы – «Алматы аћшамы» газетi жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгi

Бас редактордыѓ бiрiншi орынбасары – Ќнуарбек ЌУЕЛБЕКБас редактордыѓ орынбасары – Т;рехан ДАНИЯРБас редактордыѓ орынбасары-жауапты хатшы – Баћыт ОЙСА

Ћабылдау б�лмесi – 292-66-50.Факс – 292-66-48.E-mail: [email protected]

Газет сейсенбi, бейсенбi,сенбi кљндерi шыѕады.

Н*МIРДIЃ ТАРАЛЫМЫ – 14500

Кезекшi редактор –Балнџр АХМЕТ


[email protected]ЋАЛА КЉНI ЋАРСАЃЫНДАЋЏТТЫЋТАЙМЫЗ!

Рахман Алшанџлыжетпiсте!

Азамат — дейдi, имандыћџлын Алланыѓ,

Мойнына алѕан џлтыныѓ мiндет-салмаѕын.

Елiне ерен еѓбегi сiѓген ер џлын –Ћастерлеп с�зiн сыйлайды

елi ардаѕын.

Жаратћан Алла ерекшеетiп зерделi,

Билiктi берiп, �зiндей сенiпердi елi.

Ѕылымда ћанша орасанiстер атћарды —

Бiр тыным к�рмей бџл џлыжолѕа келгелi.

Бiлiмсiз ашпас ѕылымныѓжолы астарлы,

Мойындаттырып сљрлеугесалды жастарды.

Ћатарластары �з жолын таппайжљргенде –

Ол мемлекеттiк талай џжымдыбасћарды!

«Рахман» атын бекерге ћоя салмаѕанМейiр – нџр жауѕан �з есiмiне

Алладан!Санаулы ѕана ѕылымныѓ тљрi

ћазаћта –Алшанов аѕай љлесiн ћоспай

ћалмаѕан!

Жарты ѕасырлыћ еѓбегi сiѓген елiне«Тџран» университетiн келтiрдi ћазаћ

жерiне!Т�рiнде ендi Алшанов аѕа жетпiстiѓ,Ћандай ћџрмет те лайыћ

мџндай ерiне!

Мойын бџрмастан ѕылымныѓџлы жолынан –

Талантты ћанша шќкiрттерердi соѓынан!

Марапаттар мен атаћ-даѓћыда жетерлiк,

Ордендер алды Елбасымыздыѓћолынан!

Жасаѓыз џзаћ Ћазаћстанныѓбаѕына!

Ерен еѓбектер ел љшiн берiптаѕы да.

Ќр с�зi дана, ѕџлама жайсаѓаѕаны —

Мыѓдаѕан шќкiрт жљрейiкылѕи саѕына!

«Тџран» университетiнiѓ џжымы.

«АЛМА Fest-2017»17 ћыркљйекте, саѕат 10.00–18.00 аралыѕында Ћазаћстан Респуб-

ликасыныѓ Тџѓѕыш Президентi саябаѕында Алматы ћаласы ќкiмдiгiнiѓџйымдастыруымен «АЛМА Fest-2017» дќстљрлi мерекесi �ткiзiледi.

Жыл сайын Ћала кљнiне орай�ткiзiлетiн «АЛМА Fest-2017» аућымдымќдени-сауыћтыћ iс-шара ћазiргi таѓдаћала тџрѕындары мен ћонаћтарыарасында сљйiктi мерекелердiѓ бiрiнеайналды. Дќстљрге айналѕан бџл мќденишараѕа жыл сайын 200 мыѓнан астамћала тџрѕыны ћатысады.

Мереке кљнi саябаћтыѓ аумаѕындатљрлi аймаћтар орналастырылып, жџмысжасайды:

«АЛМА ART» – Ашыћ аспанастындаѕы суретшiлердiѓ жаѓашаорындаѕан туындылары орналасћанаймаћ. Белгiлi суретшi -сќнгерлер �зжџмыстарын паблик-арт, медиаарт,перформанс, сќулет стилiнде к�рсетпек.

«АЛМА BAZAR» – Фестивалiмiздiѓбас жќрмеѓкесi. Бџл алаѓда кез-келгенћала тџрѕыны наѕыз Алматыныѓ тљрлiсорттаѕы алмасыныѓ дќмiн татып к�ругемљмкiндiк алады. Ћала кљнi мерекесiнеорай 100 тоннадан астам алма ќкелiнедi.Сонымен ћатар, бџл алаѓда тек ћанаалма емес, алмадан жасалѕан тљрлi таѕам-нан дќм татуѕа болады. Дќл осы аймаћтаќдемi безендiрiлген iс-шарамыздыѓ бассахнасы орналасады. Сахнада ћалатџрѕындары љшiн ћазаћстандыћ эстрадажџлдыздары �нер к�рсетедi.

«АЛМА ОТБАСЫ» – Отбасылыћдемалыс аймаѕы. Бџл аймаћта балаларѕаарналѕан тљрлi аттракциондар, шебер-лiк сабаћтары аймаѕы, барлыћ отбасынаарналѕан ойындар алаѓы орналасћан.Мерекеге келген ќрбiр отбасы алматы-лыћ дарынды жас ќртiстердiѓ �нерiнтамашалайтын болады.

«АЛМА MASTER» – Ћол�нер-шiлердiѓ жќрмеѓкесi. Бџл аумаћта ћалатџрѕындары он саусаѕынан �нер тамѕанћол�нершiлер мен шеберлер жасаѕантљрлi ћол�нер бџйымдарын сатып алаалады.

«АЛМА AUEN» – Фестивальаясында �нерсљйер ћауым кљнi бойы ќртљрлi жанрдаѕы ќуендердi тыѓдай алады.

«АЛМА FASHION» – Сџлулыћ пенсќн аймаѕында елiмiзге танымал сќнгер-лер мен олардыѓ шќкiрттерiнiѓ жџмыс-тары к�рермен назарына џсынылады.Сќнгерлер ћала тџрѕындарына ћажеттiкиiм љлгiсiн таѓдауѕа септiгiн тигiзбек.

«АЛМА DRIVE» – Наѕыз белсендiжандарѕа арналѕан бџл аймаћта белгiлiвелосипедшiлердiѓ к�рсетiлiмiн жќнек�ше бишiлерiнiѓ �нерiн тамашалауѕаболады. Сонымен ћатар, аталѕан аймаћтаћазаћша кљрес, арћан тарту тќрiздiџлттыћ спорт тљрлерiнен сайыс �тедi.

МОЙНЫНА АЛЅАНЏЛТЫНЫЃМIНДЕТ-

САЛМАЅЫН

Сур

етт

ердi

тљс

iрге

н —

Сам

ат

Documents

Мџхтар ЌУЕЗОВ. 12 ћыркљйек, сейсенбi, 2017 жыл ... · Ћала кљнi ћарсаѓында 10 Газет 1988 жылдыѓ 1 шiлдесiнен бастап