65
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Νέα αστικά φαινόμενα και η επίδραση τους στο σχεδιασμό των πόλεων: Η περίπτωση της πρόσφατης αστικής ανάπτυξης στις χώρες του Κόλπου Θάνος Παγώνης Αρχιτέκτων, Δρ. Πολεοδόμος ΕΜΠ Βόλος, Μάρτιος 2008

Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο

Θ Ε Σ Σ Α Λ Ι Α Σ

Τ Μ Η Μ Α

Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ω Ν

Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ω Ν

Νέα

αστικά

φαινόμενα

και

η

επίδραση

τους

στο

σχεδιασμό των

πόλεων:

Η

περίπτωση

της

πρόσφατης

αστικής

ανάπτυξης

στις

χώρες του

Κόλπου

Θάνος

ΠαγώνηςΑρχιτέκτων, Δρ. Πολεοδόμος

ΕΜΠ

Βόλος, Μάρτιος

2008

Page 2: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Ι. Το

πλαίσιο

τοποθέτησης

των

νέων

αστικών φαινομένων

Παγκοσμιοποίηση•

Οικονομική

αναδιάρθρωση

Νέα

αστικοποίηση

Page 3: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Οικονομική: απελευθέρωση

των

αγορών

και

οργάνωση

της οικονομικής

δραστηριότητας

σε

παγκόσμια

κλίμακα.

Η

γεωγραφία

και

η

σύνθεση

της

παγκόσμιας

οικονομίας

άλλαξε παράγοντας

ένα

σύνθετο

δυϊσμό: μια

χωρικά

διάχυτη

αλλά

παρόλα

αυτά

παγκόσμια

ενοποιημένη

οργάνωση

της

οικονομικής δραστηριότητας

(Sassen, 2001)

Πολιτική: περιορισμός

της

ισχύος

της

δημόσιας

παρέμβασης

στην οργάνωση

του

χώρου

και

αυξανόμενη

επίδραση

του

νεοφιλελευθερισμού, νέος

ρόλος

του

κράτους

ως

ενδιάμεσης χωρικής

κλίμακας

ανάμεσα

στο

παγκόσμιο

και

το

τοπικό.

Πολιτισμική: πολιτισμική

ομογενοποίηση

με

τη

σταδιακή

εξάπλωση δυτικών

καταναλωτικών

προτύπων

στον

αναπτυσσόμενο

κόσμο

ανάδυση

των

ιδιαιτεροτήτων

και

διαφορετικοτήτων (μεταμοντερνισμός).

Πλαίσιο

νέων

αστικών

φαινομένων

Α. Παγκοσμιοποίηση

Page 4: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 5: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Βιομηχανική

αλλαγή: Στροφή

της

οικονομίας

των

ανεπτυγμένων

χωρών

από τη

βιομηχανία

στις

υπηρεσίες. Απώλεια

χιλιάδων

θέσεων

εργασίας

στη

βιομηχανική

παραγωγή, καθώς

σημαντικά

κομμάτια

της

μεταφέρονται

σε

χώρες με

φτηνότερα

εργατικά

χέρια. Νέες

αστικές

οικονομίες

και

κοινωνική

πόλωση

στις

μεγαλουπόλεις.

Πέρασμα

από

το

φορντισμό

στο

μεταφορντισμό:

Αλλαγή

κυρίαρχου προτύπου

καπιταλιστικής

συσσώρευσης

μετά

το

1970 και

στροφή

από

τη

μαζική

παραγωγή

τυποποιημένων

προϊόντων

στην

ευέλικτη

εξειδίκευση. Αντικατάσταση

‘ιεραρχικών’

από

‘δικτυακές’

μορφές

οργάνωσης

των

επιχειρήσεων

με

τη

βοήθεια

της

τεχνολογίας. Υποχώρηση

κράτους

προνοίας και

ευέλικτη

εργασία.

Ανάδυση

χωρικής

ανταγωνιστικότητας:

Οι

οικονομικές

συνθήκες

ωθούν

τους τόπους

σε

διεθνή

ανταγωνισμό, ενώ

παράλληλα

ευνοούν

τις

πόλεις-περιφέρειες

που

έχουν

συγκριτικά

πλεονεκτήματα

που

σχετίζονται

με

τη

θέση, την

ποιότητα ζωής

και

τις

οικονομικές

υπηρεσίες

που

προσφέρουν

σε

επιχειρήσεις

και

εργαζόμενους. Αυτό

οδηγεί

στη

συγκέντρωση

πλούτου

και

δραστηριοτήτων

σε συγκεκριμένα

σημεία

στο

χώρο

πριμοδοτώντας

την

ανάπτυξη

των

πολύ

μεγάλων

πόλεων.

Πλαίσιο

νέων

αστικών

φαινομένων

Β. Οικονομική

αναδιάρθρωση

Page 6: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 7: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Εξάπλωση

της

αστικοποίησης:

Συνεχιζόμενη

εσωτερική μετανάστευση

που

οδηγεί

σε

ραγδαία

αύξηση

του

αστικού

πληθυσμού

Το

2006 ξεπέρασε

για

πρώτη

φορά

το

50% του

παγκόσμιου πληθυσμού. ‘Δεύτερο

ρεύμα

της

αστικοποίησης’

που

λαμβάνει

χώρα

στις

χώρες

του

τρίτου

κόσμου.

Αστική

μεγέθυνση:

Ο

παγκόσμιος

αστικός

πληθυσμός

εξακολουθεί

να βρίσκεται

στην

πλειοψηφία

του

συγκεντρωμένος

στις

μικρές

και

μεσαίες

πόλεις

(κάτω

των

500.000). Ωστόσο

το

ποσοστό

του

μειώνεται

στις τελευταίες

δεκαετίες, ενώ

αντίστοιχα

έχει

διπλασιαστεί

το

ποσοστό

του

αστικού

πληθυσμού

που

είναι

συγκεντρωμένο

σε

μεγαλουπόλεις

(άνω των

10 εκ.) που

βρίσκονται

στην

πλειοψηφία

τους

πλέον

στον

Τρίτο

Κόσμο.

Επέκταση

της

αστικότητας:

Επέκταση

των

χαρακτηριστικών

του αστικού

τρόπου

ζωής

έξω

από

τα

διοικητικά

όρια

των

αστικών

περιοχών. Συνδέεται

με

το

φαινόμενο

της

αστικοποίησης

της

υπαίθρου.

Πλαίσιο

νέων

αστικών

φαινομένων

Γ. Νέα

αστικοποίηση

Page 8: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 9: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Κατανομή

του

αστικού

πληθυσμού

Page 10: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 11: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 12: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

ΙΙ. Διαστάσεις

αστικής

αλλαγής

Α. Αλλαγές

στην

οργάνωση

του

συστήματος

των

αστικών

κέντρωνΒ. Αλλαγές

στην

εσωτερική

οργάνωση

των

πόλεων

Page 13: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Ανοιχτές

πόλεις:

οι

πόλεις

συγκροτούν

μεταξύ

τους

δίκτυα

με συμπληρωματικές

λειτουργίες

οδηγώντας

σε

ένα

νέο

πρότυπο

διαβίωσης

που

ανατρέπει

την

κλασσική

διχοτομία

πόλης

υπαίθρου.

Χωρική

πόλωση:

Σημαντικές

συγκεντρώσεις

δραστηριοτήτων

και πληθυσμού

στην

ευρύτερη

λειτουργική

ζώνη

επιρροής

σημαντικών

μητροπολιτικών

κέντρων

(city regions).

Φαινόμενο

‘τούνελ’:

Ορισμένες

πόλεις

ή

τμήματα

πόλεων

συνδέονται πολύ

περισσότερο

με

μακρινές

περιοχές

από

ότι

με

την

άμεση

ενδοχώρα

τους, και

μπορούν

να

αναπτύσσονται, ενώ

οι

αμέσως γειτονικές

περιοχές

να

γνωρίζουν

οικονομική

παρακμή.

Διαστάσεις

αστικής

αλλαγής

Α. Αλλαγές

στο

σύστημα

των

αστικών

κέντρων

Page 14: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Φαινόμενο

τούνελ

Page 15: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Νέες

ιεραρχίες

πόλεων

Page 16: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Από τη μητρόπολη στη μετάπολη ή

‘διάχυτη

πόλη’: αποτελείται

από ένα

άμορφο

πολυπολικό

αστικό

συγκρότημα

με

πόλεις

δορυφόρους

(edge cities) και

εξώτερες

περιοχές

(exurbs) που έχει προκύψει από την

εξέλιξη

της

αρχικής

μονοκεντρικής

οργάνωσης

(μητρόπολη) με

ενσωμάτωση

γειτονικών

περιοχών, δημιουργία

νέων

οικιστικών

και επιχειρηματικών

περιοχών

σε

συνδυασμό

με

την

ανάπτυξη

ενός

εκτεταμένου

δικτύου

μητροπολιτικών

μεταφορών.

Νέες

κοινωνικές

και

οικονομικές

γεωγραφίες

της μεταβιομηχανικής

πόλης:

Η

πόλη

παύει

να

υπάρχει

ως

αναγνωρίσιμη

ενιαία

και

συνεκτική

ενότητα. Κατακερματίζεται

τόσο φυσικά

καθώς, όσο

και

κοινωνικά, οικονομικά

και

πολιτισμικά

καθώς

οι

διαχωρισμοί

μεταξύ

των

κοινωνικών

ομάδων

διευρύνονται

μέχρι

να διασπαστούν. Η

πόλη

αυτή

αποτελείται

από

πολλές

αντιφατικές

όψεις

και

είναι

αδύνατον

πλέον

να

ειδωθεί

ως

ένα

‘όλο’

με

την

παραδοσιακή έννοια.

Διαστάσεις

αστικής

αλλαγής

Β. Αλλαγές

στην

εσωτερική

οργάνωση

των

πόλεων

Page 17: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Ζώνη

1:

Central Business District (CBD), κέντρο

οικονομικής,

κοινωνικής

και

πολιτιστικής

ζωής

της πόλης

(γραφεία, μεγάλα

καταστήματα,

θέατρα, ξενοδοχεία) με

την

καλύτερη πρόσβαση

Ζώνη

2:

Ζώνη

μετάβασης

σε

άμεση γειτνίαση

με

CBD. Υποβαθμισμένη

περιοχή

με

βιομηχανίες

και

χαμηλής ποιότητας

κατοικία, ετερογενής

πληθυσμός

Ζώνη

3:

Περιοχή

μικροαστικής

και μεσοαστικής

κατοικίας

εργαζομένων

(οικογένειες)

Ζώνη

4:

Συγκροτήματα

ιδιωτικών κατοικιών, περισσότερη

άνεση

χώρου

και

υπηρεσίες

μέση

τάξη

Ζώνη

5:

Προάστια

με

κατοικίες υψηλότερων

στρωμάτων

χωρίς

εμπορικές

χρήσεις

(υπνωτήρια)

Η

ερμηνευτική

αξία

του

μοντέλου περιορίζεται

στην

εποχή

που

αναφέρεται

και

στις

συνθήκες

της συγκεκριμένης

πόλης

Page 18: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 19: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Η

δομή

της

μεταβιομηχανικής

πόλης

Σχολή

της

Καλιφόρνια:

(Ed Soja, Mike Davis, Allen Scott, Frederick Jameson)

Μελέτη

του

Λος

Άντζελες

Page 20: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 21: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Κοινωνική

πόλωση

και

διαχωρισμός

Page 22: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 23: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

ΙΙΙ. Η

νέα

πραγματικότητα

του

σχεδιασμού

του

χώρου και

της

αρχιτεκτονικής

Α. Επανατοποθετήσεις

στην

αντίληψη

του

σχεδιασμούΒ. Κατευθύνσεις

νέας

αστικής

πολιτικής

Page 24: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Από

τον

έλεγχο

της

ανάπτυξης

στην

υποστήριξη

της

αστικής ανταγωνιστικότητας:

(planning turned inside out

-

Peter Hall)

Από

το

‘μέσο

άνθρωπο’

και

το

‘κοινό

καλό’

στην

αποθέωση

της διαφορετικότητας:

H βεβαιότητα

ότι

ο

σχεδιασμός

εξυπηρετούσε

το

δημόσιο

συμφέρον

κατέρρευσε

μέσα

στις

μεταμοντέρνες

κριτικές

του που

ανέδειξαν

τον

πλουραλισμό

των

απόψεων

και

των

προτύπων

που

επικρατεί

στη

μεταμοντέρνα

κοινωνία.

Από το φυσικό σχεδιασμό στην επιχειρηματική διακυβέρνηση των πόλεων: Η

σημασία

του

φυσικού

σχεδιασμού

περιορίζεται

από:

το

real estate:

ανταποδοτικότητα

των

επενδυτικών

κεφαλαίων, και•

τη

δυνατότητα

υλοποίησης

ενός

σχεδίου

(αστική

διακυβέρνηση

και

στρατηγικός

σχεδιασμός).

Ο

νέος

ρόλος

της

αρχιτεκτονικής:

Η

απώλεια

του

κοινωνικού οράματος

της

αρχιτεκτονικής

συμπίπτει

με

τη

μετατροπή

της

όλο

και

περισσότερο

σε

μια

μορφή

εμπορικής

διαφήμισης.

Η

νέα

πραγματικότητα

του

σχεδιασμού

του

χώρου

Α. Επανατοποθετήσεις

στην

αντίληψη

του

σχεδιασμού

Page 25: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Στις

σύγχρονες

συνθήκες

της

χωρικής

ανταγωνιστικότητας

οι κατευθύνσεις

της

αστικής

πολιτικής

επαναπροσδιορίζονται

με

σκοπό

την

προώθηση

των

συγκριτικών

πλεονεκτημάτων

της ανταγωνιστικότητας

του

τόπου. Οι

πόλεις

ανταγωνίζονται

μεταξύ

τους

για

την

προσέλκυση:

πάγιου

διεθνούς

επενδυτικού

κεφαλαίου

που

δεσμεύεται

σε

φιλόδοξα έργα

αστικής

ανάπτυξης,

δυναμικών

επιχειρήσεων

σε

κλάδους

αιχμής

που

παίζουν

βασικό ρόλο

στην

ανάπτυξη

της

παγκόσμιας

οικονομίας, όπως

οι

υπηρεσίες

παραγωγής

προς

τις

επιχειρήσεις,

υψηλά

εξειδικευμένου

ανθρώπινου

δυναμικού

που

συμβάλλει

στην ανταγωνιστικότητα

της

τοπικής

αγοράς

εργασίας,

επισκεπτών

και

κλάδων

του

δυναμικά

αναπτυσσόμενου

τομέα

του διεθνούς

τουρισμού, όπως

ο

συνεδριακός

και

ο

αστικός

τουρισμός.

Η

νέα

πραγματικότητα

του

σχεδιασμού

του

χώρου

Β. Χωρική

ανταγωνιστικότητα

και

αστική

πολιτική

Page 26: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Βελτίωση

των

υποδομών

μεταφορών

και

τηλεπικοινωνιών, ιδιαίτερα

αυτών που

συνδέονται

με

τη

μείωση

της

περιφερειακότητας

της

πόλης

και

την

ευκολία

διασύνδεσης

της

με

άλλους

τόπους.

Βελτίωση

της

ποιότητας

του

αστικού

περιβάλλοντος

και

της προσβασιμότητας

σε

επιλεγμένες

τοποθεσίες

από

τη

σκοπιά

του

διεθνούς

επισκέπτη.

Εμβληματικά

έργα

και

αναπλάσεις

(πχ

αστικά

μέτωπα) που

στοχεύουν

στην προσέλκυση

κεφαλαίων, τη

δημιουργία

πολιτιστικών

υποδομών, όπως

αίθουσες

συναυλιών, αλλά

και

επιχειρηματικών

υποδομών, όπως

υψηλής ποιότητας

γραφειακό

χώρο

και

συνεδριακές

εγκαταστάσεις.

Ενέργειες

και

στρατηγικές

που

αποσκοπούν

στη

διεθνή

προβολή

της

πόλης (φιλοξενία

διεθνών

γεγονότων, αστικό

marketing, επώνυμη

αρχιτεκτονική).

Θεσμικά

μέτρα

ανάδειξης

της

αστικής

ανταγωνιστικότητας

όπως

δημιουργία μητροπολιτικών

δομών

διακυβέρνησης

και

τοπικών

αναπτυξιακών

φορέων.

Η

νέα

πραγματικότητα

του

σχεδιασμού

του

χώρου

Β. Κατευθύνσεις

νέας

αστικής

πολιτικής

Page 27: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Προώθηση

διεθνούς ρόλου

του

Λονδίνου:

Η

ανάπλαση

των Docklands στο

ανατολικό

Λονδίνο

Page 28: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Βιομηχανική

αλλαγή:

Μετατροπή

του λιμανιού

του

Αμβούργου

σε

Media City

Page 29: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Μείωση

της

περιφερειακότητας:

Η

επέκταση

του

Eurostar

στο Άμστερνταμ

Page 30: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Το

σύστημα

του κλειστού

αστικού

αυτοκινητόδρομου

της Αττικής

Οδού

Το

νέο

τραμ

της

Αθήνας

Page 31: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Βελτίωση

του

περιβάλλοντος

και

αναβάθμιση της

εικόνας

της

πόλης:

Η

ενοποίηση

των

αρχαιολογικών

χώρων

της Αθήνας

(πεζοδρομήσεις

γύρω

από

την

Ακρόπολη)

Page 32: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Το

αστικό

μέτωπο

της Βαρκελώνης

(νέο

και

παλιό)

Page 33: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Η

ανάπλαση

του

Southbank, Λονδίνο

Page 34: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Η

ανάπλαση

του

Φαληρικού όρμου

για

τους

Ολυμπιακούς

Αγώνες

της

Αθήνας

Page 35: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Επώνυμη

αρχιτεκτονική:

Το

μουσείο Guggenheim στο

Μπιλμπάο

Page 36: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Πολιτιστικές υποδομές:

Η συνοικία των μουσείων

στη

Βιέννη

(Museumquartier)

Page 37: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Sports and urban regeneration:

Η

ανάπλαση

της

περιοχής

του Wembley

στο

Λονδίνο

Page 38: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

ΙΙΙ. Πρόσφατη

αστική

ανάπτυξη

στις

χώρες

του

Κόλπου (GCC Countries)

‘What is good for business is good for Dubai’Sheikh Rashid bin Saeed

Al-Maktoom

(ruler of Dubai 1958-1990)

Page 39: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

GCC Countries

1.

Σαουδική

Αραβία2.

Κουβέιτ

3.

Μπαχρέιν4.

Κατάρ

5.

Ομάν

Page 40: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Ηνωμένα

Αραβικά

Εμιράτα

(UAE)

Ιδρύθηκαν

το

1971 με

συνένωση

των

7 εμιράτων:Dubai, Abu Dhabi, Sharjah, Ajman, Umm al Qairain, Ras al Khaimah, Fujairah.

Page 41: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Ιστορικό

της

ανάπτυξης

του Dubai

Πέρασμα

από

την προβιομηχανική

στη

μεταβιομηχανική

εποχή

σε διάστημα

50 χρόνων

19ος

αιώνας:

εμπόριο μαργαριταριών

1902:

αντικατάσταση

λιμανιών Περσίας

ως

διαμετακομιστικό

κέντρο

εμπορίου

με

την

Ινδία•

1967:

ανακάλυψη

πετρελαίου,

χρηματοδότηση

υποδομών

και λιμανιών, επέκταση

εμπορικών

δραστηριοτήτων, παράλληλη ανάπτυξη

τραπεζικού

τομέα

1990:

σχεδιασμένη

οικονομική επέκταση

και

διαφοροποίηση

οικονομικής

βάσης. Καθιέρωση Dubai ως

κυρίαρχο

κέντρο

προωθημένων

υπηρεσιών

της ευρύτερης

περιοχής

Μέσης

Ανατολής.

2000-:

αρνητικές

αστικές οικονομίες, επιρροή

προτύπου

ανάπτυξης

Dubai στις

γύρω χώρες, αλλά

και

διαφορετικές

προσεγγίσεις

Page 42: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Η

κεντρικότητα

του

Dubai

Page 43: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Deira

Page 44: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 45: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 46: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 47: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Συνδυασμός

οικονομικών

και

πολιτικών

συνθηκών

και

αναπτυξιακών πολιτικών

που

στοχεύουν

στη

δημιουργία

συγκριτικών

πλεονεκτημάτων

για

την

προσέλκυση

επιχειρήσεων:•

Επενδυτικό

κεφάλαιο

από

το

πετρέλαιο

(πρωτογενές

κύκλωμα) που

διοχετεύεται

στην

αστική

ανάπτυξη

(δευτερογενές

κύκλωμα).•

Πολιτική

σταθερότητα

που

βασίζεται

σε

έλλειψη

δημοκρατικών

θεσμών

(πολίτες

διαφορετικών

κατηγοριών).•

Υιοθέτηση

νεοφιλελεύθερων

πολιτικών

(laissez faire)

από

φιλόδοξους

μονάρχες

και

ευνοϊκό

θεσμικά

επιχειρηματικό

κλίμα.

Μείωση

της

περιφερειακότητας

και

αναβάθμιση

ποιότητας

ζωής (εκτεταμένες

δημόσιες

επενδύσεις

στις

μεταφορές

και

αστική

υποδομή)

Μαζική

εισαγωγή

εργατικού

δυναμικού

από

το

εξωτερικό

(2 κατηγορίες: εξειδικευμένο, ανειδίκευτο).

Παροχή

κινήτρων

(φορολογικές

ελαφρύνσεις) για

την

εγκατάσταση επιχειρήσεων

σε

συγκεκριμένες

ζώνες

(free economic zones)

για

διαφορετικούς

κλάδους

επιχειρήσεων

(internet city, media city).•

Διαφοροποίηση

αστικής

οικονομίας

και

στροφή

προς

τις

υπηρεσίες

και

τον

τουρισμό

(προβολή

της

νέας

εικόνας

της

πόλης)

Α. Πλαίσιο

αστικής

ανάπτυξης

Page 48: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 49: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

1500 κάτοικοι

το

1833, 10.000 το

1900, 59.000 το

1968, 862.387 το

2000 και 961.000

το

2002

Λιγότεροι

από

έναν

στους

οκτώ

κατοίκους

είναι

πολίτες

των

ΗΑΕ

και

το

60% του

πληθυσμού

είναι

εργάτες

από

τη

Νότια

Ασία.

Το

53%

του

αστικού

πληθυσμού

το

2000 ήταν

γεννημένο

εκτός

της

χώρας.•

Το

26%

του

εργατικού

δυναμικού

το

2000 δούλευε

στον

κατασκευαστικό

τομέα

Αστικός πληθυσμός

Page 50: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 51: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Υιοθέτηση

αρχών

μοντέρνας

πολεοδομίας

στην

οργάνωση

του

αστικού χώρου

(zoning, διαχωρισμός

των

οικιστικών

περιοχών

από

μεγάλους

οδικούς

άξονες, ψηλά

κτίρια, ελεγχόμενη

ανάμιξη

χρήσεων

γης).

Ανάπτυξη

του

χώρου

σε

μεγάλα

κομμάτια

γης

που

οργανώνονται

ως ανεξάρτητα

projects, καθένα

από

τα

οποία

συνδέεται

αυτόνομα

με

τα

δίκτυα

και

διαμορφώνει

τις

δικές

του

συνθήκες

περιβάλλοντος. Η πόλη προκύπτει

από

το

άθροισμα

τέτοιων

μεμονωμένων

αναπτύξεων

μεγάλης

κλίμακας

που

αποτελούν

τις

γειτονιές

της.

Ανοίκεια

αίσθηση

του

χώρου

που

παράγεται

από

τη

μεγάλη

κλίμακα του

χτισμένου

περιβάλλοντος

σε

συνδυασμό

με

την

κυριαρχία

της

κουλτούρας

του

ιδιωτικού

αυτοκινήτου.

Παντελής

απουσία

δημόσιου

χώρου

που

ενσωματώνεται

ως

ιδιωτικός κοινόχρηστος

χώρος

στο

εσωτερικό

των

οικιστικών

συγκροτημάτων.

Εξαιρετικά

ενεργοβόρο

μοντέλο

(οικολογικό

αποτύπωμα

Dubai) αρνητικές

οικονομίες

συγκέντρωσης

κυκλοφοριακό, περιβάλλον

Β. Πρότυπο

αστικής

ανάπτυξης

Page 52: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Η

πόλη

ως

άθροισμα

μεμονωμένων

έργων

Page 53: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 54: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Οργανωμένη

οικιστική

ανάπτυξη

με

βάση

τη

βιομηχανία

του

real estate, στην

οποία

υπάγονται

η

κατασκευαστική

και

η

μελετητική

βιομηχανία.

Υιοθέτηση

της

επιχειρηματικού

τύπου

προσέγγισης

(business led approach)

σε

αντίθεση

με

τη

συμβατική

προσέγγιση

του

φυσικού

σχεδιασμού

(planning led

approach).•

Εξειδικευμένοι

οικονομικοί

σύμβουλοι

ανάπτυξης

ακινήτων

κατευθύνουν

τους

θεσμικούς

επενδυτές

στην

επιλογή

του

πλέον αποδοτικού

μείγματος

χρήσεων

και

τον

εντοπισμό

του

καταλληλότερου

πελατολογίου

μελλοντικών

χρηστών

του

χώρου. •

Στη

συνέχεια

αναλαμβάνουν

για

λογαριασμό

τους

τη

διαχείριση

του

έργου, συγκεντρώνοντας

τους

κατάλληλους

συμβούλους

που δημιουργούν

την

ομάδα

μελέτης.

Οι

όροι

δόμησης, οι

επιτρεπόμενες

χρήσεις

αλλά

και

οι

όροι παραχώρησης

της

γης

(στην

περίπτωση

που

δεν

είναι

ιδιόκτητη)

αποτελούν

αντικείμενο

ιδιαίτερης

διαπραγμάτευσης

με

την

τοπική κυβέρνηση.

Γ. Διαδικασία

ανάπτυξης

της

γης

Page 55: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Ανάπτυξη

σε

νέα

γη

(εξαρχής

δημιουργία

υποδομών, περιβάλλοντος και

κτιρίων).

Ολοκληρωμένη

προσέγγιση

φυσικού

σχεδιασμού

(master plan)

που περιλαμβάνει:

τη

χωροθέτηση

των

χρήσεων,•

το

σχεδιασμό

των

κτιριακών

συγκροτημάτων

το

σχεδιασμό

του

τοπίου•

το

συγκοινωνιακό

σχεδιασμό

τον

ολοκληρωμένο

σχεδιασμό

υποδομών

(ενέργεια, δίκτυα) •

την

αντιμετώπιση

των

περιβαλλοντικών

επιπτώσεων

Ισχυρή

ταυτότητα

έργου, (marketing)•

Ιδιαίτερη

οπτική

κουλτούρα

αναπαράστασης

Συνταγή

παραγωγής

τυποποιημένων

‘μοναδικών’

περιβαλλόντων•

Παράμετρος

ασφάλειας:

περιφραγμένες

κοινότητες

Δ. Σχεδιαστική

προσέγγιση

και

οπτική

κουλτούρα

Page 56: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής
Page 57: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Νέες

πόλεις

ή

μεγάλης κλίμακας

ιδιωτικές

οικιστικές

περιοχές;

Page 58: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Επίδραση

του

παραδείγματος

του

Dubai σε γειτονικές

χώρες

Σημαντική

επιρροή

αλλά

και

διαφορετικές

προσεγγίσεις:

Qatar (επανάληψη

του

ίδιου

μοντέλου)

Abu Dhabi

(ανταγωνιστικά

Εμιράτα)

Oman

(έμφαση

σε

μια

πιο

ήπια

ανάπτυξη)

Page 59: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Lusail, Qatari Diar

Page 60: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Abu Dhabi

Page 61: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Project Edge, Salalah

Oman

Page 62: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Ολοκληρωμένη

προσέγγιση

στο

σχεδιασμό

νέας

οικιστικής ανάπτυξης

με

οργανωμένη

δόμηση

Προκαταρκτική

μελέτη

Master Plan νέας

οικιστικής

και

τουριστικής

ανάπτυξης

σε

παραθαλάσσια

έκταση

3.500 στρ. στον

Ινδικό

ωκεανό, Ομάν. (Α’

βραβείο

κλειστού

διαγωνισμού), ΘΠ+Σ, 2006

Mean Monthly Sunshine and Cloud Cover Percentage

0

20

40

60

80

100

Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec

Perc

enta

ge (

% )

Cloud Cover fraction sunshine

Page 63: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

Leisure hotel

Exclusive hotel

Towncentre

Spa

Golf course

Defining the edgeDefining the edge Organizing the central areaOrganizing the central area

Linking the wadi with the edgeLinking the wadi with the edge

Integrating the golf courseIntegrating the golf course

Organizing access and circulationOrganizing access and circulation

Animating space with activitiesAnimating space with activities

PROJECT The concept of spatial organization

Golf villas

Golf villas

Hill top residences

Signature Villas

Ego Villas

Ocean view villas

Framing the emptinessFraming the emptiness

& bordering the edge& bordering the edge

Oasis village

Page 64: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

PROJECT Architectural character

Hill terraced architectureHill terraced architecture

Page 65: Βόλος Μάρτιος 2008 · 2008-04-14 · της αρχιτεκτονικής: Η απώλεια του κοινωνικού οράματος της αρχιτεκτονικής

PROJECT Landscape elements

The treatment of the landscape plays an integral role in the oveThe treatment of the landscape plays an integral role in the overall rall master plan.master plan.

Two main elements have been treated: The Edge and the Wadi.Two main elements have been treated: The Edge and the Wadi.