~ 1 ~

PROJECT

Α’ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:

2013-2014

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΝΤΑΜΠΑΚΗ ΕΛΙΝΑ

ΝΟΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΑΛΕΒΙΖΑΚΗ ΝΙΚΗ

ΒΕΙΣΑΚΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΔΕΣΥΛΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΖΑΧΑΡΙΟΥΔΑΚΗ ΙΩΑΝΝΑ

ΟΜΑΔΑ: ΄΄ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ΄΄

ΜΙΑ ΓΗ ΣΤΟ ΜΕΣΟΝ ΒΑΘΥΧΡΩΜΟΥ ΠΕΛΑΓΟΥΣ

Α’ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:

2013-2014

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΝΤΑΜΠΑΚΗ ΕΛΙΝΑ

ΝΟΜΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

ΑΛΕΒΙΖΑΚΗ ΝΙΚΗ

ΒΕΙΣΑΚΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΔΕΣΥΛΛΑ ΧΡΙΣΤΙΝΑ

ΖΑΧΑΡΙΟΥΔΑΚΗ ΙΩΑΝΝΑ

ΟΜΑΔΑ: ΄΄ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ΄΄

~ 2 ~

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας και πιθανόν το μόνο που με την ποικιλία των τοπίων της ξεγελάει τον επισκέπτη, ξεχνώντας ότι βρίσκεται σε ένα νησί. Χωρίζεται σε τέσσερις περιφερειακές ενότητες. Εμείς επιλέξαμε να ασχοληθούμε και να εξερευνήσουμε μία από αυτές. Το Ρέθυμνο! Είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κρήτης μετά το Ηράκλειο και τα Χανιά. Έχει τεράστια ιστορία, ζωντανές παραδόσεις και ένα αυθεντικό τοπίο που απλώνεται σε όλη την έκτασή του και δίνει μία αίσθηση οικειότητας σε όποιον βρεθεί εκεί. Μελετώντας λοιπόν τον τόπο ανακαλύψαμε τις περιοχές φυσικής ομορφιάς, τα σπήλαια, τις παραλίες, τα βουνά του και φυσικά προσθέσαμε στην εργασία μας τα υπέρλαμπρα αρχιτεκτονικά μνημεία που δίνουν μία ακόμα εύθυμη νότα σε αυτόν τον παραδεισένιο τόπο. Στόχος της εργασία μας ήταν η ομάδα μας να μάθει τι σημαίνει ''συνεργασία'' . Να δώσουμε δηλαδή έμφαση στην ομαδικότητα και μέσα από αυτό να ανακαλύψουμε τον δικό μας τόπο. Με αφορμή αυτό το project γνωρίσαμε καινούργια μέρη, διευρύναμε τους ορίζοντες μας και αντιληφθήκαμε ότι οι μικρότερες περιοχές κρύβουν τις ωραιότερες απολαύσεις.

~ 3 ~

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το Ρέθυμνο είναι ένας από τους 51 νομούς και συγκεκριμένα ένας από τους τέσσερις νόμους της περιφέρειας της Κρήτης. Είναι μια ορεινή περιοχή με μεγάλη ιστορία και παράδοση. Η πρωτεύουσα του νομού, το λιμάνι του Ρεθύμνου, βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του νησιού και είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη του. Έχει έκταση 1.496 τ.χλμ και κατοικούν περίπου 81.000 κάτοικοι, 23.000 από τους οποίους ζουν στην πρωτεύουσα του νομού . Η ιστορία του Ρεθύμνου φτάνει μέχρι τη Νεολιθική εποχή (3500 - 2800 π.χ.), από όπου έχουμε τα πρώτα σημάδια ανθρώπινης παρουσίας στο νησί. Μετά έχουμε τη Μινωική Περίοδο (2800 - 1100 π.χ.), με την ανάπτυξη πολλών οικισμών. Το Ρέθυμνο έδειξε σημαντική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια των Γεωμετρικών, Κλασσικών και Ρωμαϊκών περιόδων, περνώντας στη συνέχεια στα χρόνια του Βυζαντίου. Μετά τις επιδρομές Αράβων, το Ρέθυμνο πέρασε τελικά υπό την κυριαρχία των Βενετών. Η Βενετική Περίοδος (1204 - 1669) έφερε μια γενική Κρητική Αναγέννηση, που βοήθησε στη δημιουργία πολλών σημαντικών μνημείων αρχιτεκτονικής και άλλων τεχνών. Η τουρκική κατάκτηση, που ήρθε στη συνέχεια, επηρέασε την ανάπτυξη όλου του νησιού και τελικά οδήγησε τους ανθρώπους στην ιστορική επανάσταση του 1821. Ο νομός Ρεθύμνου συνέβαλλε, επίσης, στον αγώνα κατά των Γερμανών, όταν το 1941, όταν οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στην επίθεση τών αλεξιπτωτιστών.

~ 4 ~

Παρουσίαση μέρους πρώτου

Το Ρέθυμνο είναι ένας θαυμάσιος τόπος προορισμού τουριστών για τις φυσικές ομορφιές της και τις υποδομές της. Βρίσκεται μεταξύ των Λευκών Όρων και του Ψηλορείτη. Η απόσταση από την πόλη του Ρεθύμνου μέχρι στις νότιες παραλίες δεν είναι πάνω από 45 λεπτά. Οι επισκέπτες μπορούν να περπατήσουν κατά μήκος των φαραγγιών, να απολαύσουν τις αμμώδεις παραλίες με τα κρυστάλλινα νερά και να επισκεφτούν αρχαιολογικούς χώρους. Έχουν επίσης την ευκαιρία να δουν και να θαυμάσουν πολλά παραδοσιακά κρητικά χωριά. Μερικά απ' αυτά είναι το Άδελε, το Αμάρι, τα Ανώγεια, το Αρκάδι, οι Αρμένοι, η Ελεύθερνα, τα Ζωνιανά, ο Θρόνος, η Πρέβελη, και ο Γοργοπόταμος. Ακόμα ο νομός είναι πολύ γνωστός για τις φυσικές ομορφιές του. Διασχίζοντας λοιπόν το Ρέθυμνο, γίνεται φανερό ότι αυτός είναι ένας τόπος γεμάτος παραδεισένιες εικόνες. Οι κυρίως ορεινές περιοχές έχουν δημιουργήσει πολλά εντυπωσιακά φαράγγια. Αρκετές είναι οι φυσικές ομορφιές του νομού όπως το κουρταλιώτικο φαράγγι όπου στην έξοδο του υπάρχει μια υπέροχη αμμουδιά. Άλλα φαράγγια είναι το Πρασανό και του Κοτσυφού που σχηματίζεται από τα βουνά Κουρούπας και Κρυονερίτης, .Το Ρέθυμνο έχει επίσης πολλά σπήλαια, εντυπωσιακά αλλά και αρκετά επικίνδυνα. Τα πιο σημαντικά είναι το Σπήλαιο Σεντόνη Ζωνιανών, με 14 θαλάμους, το Σπήλαιο Μελιδονίου, το Σπήλαιο Φανταξοσπηλιάρα Πρίνου και το Ιδαίο Αντρο, όπου σύμφωνα με τη μυθολογία γεννήθηκε ο Δίας. Για τους λάτρεις της φύσης και για όσους θα ήθελαν να προσθέσουν λίγη περιπέτεια στις διακοπές τους, υπάρχουν πολλές εκδρομές και περιηγήσεις σε διάφορες περιοχές του νομού.

~ 5 ~

ΜΕΡΟΣ 1ο

~ 6 ~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Φαράγγια

~ 7 ~

Κουρταλιώτικο Φαράγγι

Το Κουρταλιώτικο Φαράγγι βρίσκεται στο νομό

Ρεθύμνου περίπου 22 χλμ νότια από την πόλη.

Ξεκινάει από το χωριό Κοξαρέ, ακολουθεί τον

ποταμό Κουρταλιώτη και καταλήγει στη λίμνη

της πανέμορφης παραλίας στην Πρέβελη. Στα

μισά της διαδρομής σας θα συναντήσετε τον

δρόμο που περνάει μέσα από το φαράγγι με

πάρκινγκ και μονοπάτια που οδηγούν στο

πανέμορφο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου. Προς

το τέλος του φαραγγιού υπάρχει ένα σημείο που

μοιάζει με τροπική λίμνη κι έχει ονομαστεί η

Παραλία με τους Φοίνικες! Το φαράγγι έχει

απίστευτη ομορφιά και το τοπίο είναι άγριο. Έχει

πλούσια χλωρίδα και πανίδα και το ποτάμι

χωρίζεται σε πέντε ρυάκια τα οποία ενώνονται

και σχηματίζουν μικρές λιμνούλες κι έναν

τεράστιο καταρράκτη! Καθ' όλη τη διαδρομή θα

παρατηρήσετε ότι το φαράγγι είναι στενό κι οι

βράχοι είναι τεράστιοι και γεμάτοι μικρές

σπηλιές και χαράκια. Το Κουρταλιώτικο Φαράγγι

είναι ένα θαύμα της φύσης! Πραγματικά αξίζει

να το περπατήσετε και να δείτε την ομορφιά

του.

Φρατιανό Φαράγγι

Το Φρατιανό Φαράγγι αποτελεί ένα από τα

μεγάλα φαράγγια του Νομού Ρεθύμνου και

διέρχεται παράλληλα με το Κουρταλιώτικο

Φαράγγι, διασχίζοντας το Ξηρό Όρος. Η

είσοδος του βρίσκεται 23km νοτιοανατολικά

του Ρεθύμνου δίπλα στο χωριό Φρατί και η

έξοδος του βρίσκεται κοντά στην έξοδο του

Κουρταλιώτικου φαραγγιού.

Φαράγγι του Κοτσυφού

Το φαράγγι του Κοτσυφού ξεκινάει από το

χωριό Κάννεβος και καταλήγει στον Πλακιά.

Στο σημείο της αφετηρίας του είναι πολύ

στενό με πλάτος περίπου 10μ. το οποίο

σταδιακά αυξάνεται και φθάνει τα 600μ.. Το

συνολικό του μήκος είναι 1.800 μ., και οι

σχεδόν κατακόρυφες πλευρές που φθάνουν

το ύψος των 600. Μέσα στο φαράγγι υπάρχει

μικρός ναός, χτισμένος μέσα σε βραχώδη

κοιλότητα.

\

~ 8 ~

Φαράγγι των Χελιδονιών

Το Φαράγγι των Χελιδονιών βρίσκεται κοντά

στο δημοφιλέστερο αξιοθέατο του νομού

Ρεθύμνου, την παραλία της Πρέβελης.

Παρόλο που οι περισσότεροι που

επισκέπτονται η Πρέβελη, οδηγούν κατά

μήκος του φαραγγιού, το όνομα του δεν είναι

γνωστό σχεδόν σε κανέναν.

Αρκαδιώτικο φαράγγι

Το Αρκαδιώτικο φαράγγι ξεκινά βόρεια από

τη Μονή Αρκαδίου και μέσα από μια

πανέμορφη διαδρομή 2 ωρών καταλήγει στο

χωριό Πίκρης όπου ο επισκέπτης μπορεί να

θαυμάσει σημαντικά βενετσιάνικα

αρχιτεκτονικά μνημεία. Στο εξαιρετικού

φυσικού κάλλους φαράγγι ο επισκέπτης έχει

την ευκαιρία να θαυμάσει αντιπροσωπευτικά

είδη της κρητικής χλωρίδας καθώς και

απολιθώματα.

Μαργαριτσιανό Φαράγγι

Οι Μαργαρίτες είναι ένα χωριό πασίγνωστο

για την όμορφη αρχιτεκτονική του και τα

παραδοσιακά εργαστήρια αγγειοπλαστικής.

Στην ευρύτερη όμως περιοχή των χωριών

Μαργαρίτες, Ορθέ, και Ελεύθερνας

εμφανίζεται μια σειρά από μικρά και

παράλληλα φαράγγια. Μικρά ρέματα όπως ο

Μαργαριτιανός αναπτύσσονται προς το

βορρά και αποτελούν παραπόταμους του

Γεροπόταμου.

Φαράγγι Πατσού

Το φαράγγι της Πατσού βρίσκεται 8 km

νοτιοδυτικά της Μονής Αρκαδίου, στην

καταπράσινη επαρχία Αμαρίου. Τα νερά του

φαραγγιού χύνονται πλέον στην του

φράγματος των Ποταμών.

~ 9 ~

Φαράγγι Κακοπέρατος

Το φαράγγι Κακοπέρατος βρίσκεται στο

χωριό Άγιος Βασίλειος της ομώνυμης

επαρχίας του Ρεθύμνου. Αποτελεί

παραπόταμο του Μέγα Ποταμού

(Κουρταλιώτη) και όπως λέει και το όνομά του

είναι κακό-πέρατος επειδή ακριβώς η κοίτη

του δεν μπορεί να περαστεί από άνθρωπο.

Σμιλιανό Φαράγγι

Το Σμιλιανό Φαράγγι βρίσκεται βόρεια του

χωριού Άνω Μέρος, περίπου 100km

νοτιοδυτικά του Ηρακλείου. Μέσα από το

φαράγγι διέρχεται ο Λυγιώτης ποταμός

πηγάζει από τις λαγκαδιές του Γερακαρίου και

της πλαγιές της Σάμιτου. Το φαράγγι έχει

πολύ νερό το χειμώνα και η διάσχιση του, με

οποιοδήποτε μέσο, γίνεται πολύ δύσκολη.

Πρασσανό Φαράγγι

Tο άγριο Πρασσανό φαράγγι βρίσκεται 10

km νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου. Ξεκινώντας

από τα νότια του χωριού Πρασσές,

προσφέρει μια τρίωρη διαδρομή μέσα από

θεόρατα εντυπωσιακά τοιχώματα βράχων και

μερικές σχετικά δύσβατες προσπελάσεις που

κάνουν το πέρασμά του εξαιρετικά

ενδιαφέρον. Το πρασσανό φαράγγι βρίσκεται

δίπλα στους γυμνούς λόφους των Γαργάνων.

Καταλήγει στον Πλατανιά στα ανατολικά της

πόλης του Ρεθύμνου.

Το φαράγγι των μύλων

Το φαράγγι των μύλων αποτελεί ένα

καταπράσινο ειδυλλιακό φαράγγι κοντά στο

Ρέθυμνο, που απαιτεί περίπου 1.5 ώρα

πανεύκολο περίπατο. Το φαράγγι ξεκινάει

από το Χρομοναστήρι και καταλήγει στο Ξηρό

Χωριό. Μέσα στο φαράγγι ρέει ένα μικρό

ποτάμι ενώ υπάρχει και το ομώνυμο

εγκαταλειμμένο χωριό.

Γαλλιανό φαράγγι

Το όμορφο Γαλλιανό φαράγγι ξεκινάει νοτιοανατολικά του Γάλλου και καταλήγει μέσα στην πόλη του Ρεθύμνου. Έχει μήκος 5.5km και η πορεία γίνεται κατά μήκος της καταπράσινης ρεματιάς. Στην πορεία συναντάμε το μύλο των Σαουνάτσιδων που χρησιμοποιούνταν ως τον 20 αιώνα με ίχνη παλαιού ναού δίπλα.

~ 10 ~

Φαράγγι των Βεδέρων

Το καταπράσινο φαράγγι των Βεδέρων ξεκινά

από τον οικισμό Φρατζεσκιανά μετόχια,

περνάει δίπλα από τον οικισμό Βεδέροι και

καταλήγει στην παραλία του Γερανίου μετά

από 7km. Το φαράγγι έχει πυκνή βλάστηση

που δυσκολεύει πολύ την πορεία, καθώς δεν

υπάρχει μονοπάτι σε όλο το μήκος του.

Φαράγγι Πλατανίων

Το Φαράγγι Πλατανίων βρίσκεται στην

κοιλάδα του Αμαρίου, 38km νοτιοανατολικά

του Ρεθύμνου και στις δυτικές παρυφές του

Ψηλορείτη. Είναι ιδανικό για πεζοπορία (μόνο

μέσα από το μονοπάτι που έχει

κατασκευαστεί κατά μήκος του). Το φαράγγι

μέσα από μια μαγευτική και απαιτητική

διαδρομή, καταλήγει στη σπηλιά του Πάνα,

που σύμφωνα με τον μύθο γεννήθηκε εδώ.

Τα Κολλητά Φαράγγια

Τα Κολλητά Φαράγγια βρίσκονται στην

περιοχή της πανέμορφης Αργυρούπολης,

περίπου 22km νοτιοδυτικά του Ρεθύμνου.

Ονομάζονται έτσι καθώς αποτελούνται από

δύο παράλληλα φαράγγια, τα οποία

καταλήγουν στην περιοχή Κάτω Πόρος της

Αργυρούπολης.

Καρανταλιώτικο Φαράγγι

Το Καρανταλιώτικο Φαράγγι βρίσκεται στο

κέντρο του Νομού Ρεθύμνου και παίρνει το

όνομα του από τον εγκαταλελειμμένο σήμερα

οικισμό της Καρανταλέ, ο οποίος βρίσκεται στην

είσοδο του. Η βλάστηση μέσα στο φαράγγι είναι

εντυπωσιακή και αποτελεί μια πολύ καλή

επιλογή για ημερήσια εκδρομή.

~ 11 ~

Το φαράγγι του Πετρέ

Το φαράγγι του Πετρέ βρίσκεται 13km δυτικά

του Ρεθύμνου και καταλήγει στην παραλία

της Επισκοπής. Ο ποταμός του φαραγγιού, ο

μεγαλύτερος στο Ρέθυμνο, τροφοδοτείται από

τα νερά των Κολλητών Φαραγγιών και

σχεδόν του μισού νομού Ρεθύμνου, έχοντας

νερό όλο το χρόνο και αποτελώντας

σπουδαίο υδροβιότοπο.

Κισσανό φαράγγι

Το Κισσανό φαράγγι βρίσκεται 1km βόρεια

του χωριό Κισσός της επαρχίας Αγίου

Βασιλείου και 34km νοτιοανατολικά του

Ρεθύμνου, ενώνοντας το μικρό χωριό με το

οροπέδιο του Γιους Κάμπου. Είναι ένα μικρό,

αλλά όμορφο φαράγγι, μέσα από το οποίο

διέρχεται επαρχιακός δρόμος.

Φαράγγι Αγίας Φωτιάς Σπηλίου

Ανατολικά από το Σπήλι, σε απόσταση 1,5

χιλ. περίπου, δίπλα από τον κεντρικό δρόμο

προς Αγία Γαλήνη βρίσκεται το εκκλησάκι της

Αγίας Φωτεινής, που όπως σε πολλά άλλα

μέρη της Κρήτης έχει παραφραστεί σε Αγία

Φωτιά. Δίπλα στο δρόμο υπάρχει μια πηγή με

πολύ νερό όλο το χρόνο, εδώ υπήρχε ένας

μεγάλος μύλος παλαιότερα ενώ κοντά

σχηματίζεται μεγάλος καταρράκτης το

χειμώνα.

~ 12 ~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Βουνά

~ 13 ~

Ψηλορίτης

Το Ρέθυμνο είναι μια ορεινή περιοχή με

κυρίαρχο φυσικά τον μεγαλόπρεπο

Ψηλορείτη, την αρχαία Ίδη. Το βουνό, το

ψηλότερο της Κρήτης, υψώνει τον

μονοκόμματο όγκο του στα ανατολικά του

νομού και αποτελεί ένα φυσικό σύνορο με το

γειτονικό Ηράκλειο. Είναι το ψηλότερο βουνό

της Κρήτης με 2.456μ. ύψος. Έχει 5 κορφές

οι οποίες ξεπερνούν τα 2.000μ. ο Τίμιος

Σταυρός (2.456μ.), ο Αγκαθιάς (2.424μ.), η

Στολίστρα (2.325μ.), η Βουλομένου (2.267μ.),

και ο Κούσακος (2.209μ.).Το μεγαλύτερο

οροπέδιο του Ψηλορείτη λέγεται οροπέδιο

Νίδας. Άλλες κορυφές είναι Σελί 2.354μ.,

Χούσακας 2.209μ. , Μαύρη 1.981μ. ,

Αλικαδάμ 1.926μ. , Βίγλα 1.917μ. , Σκίνακας

1.752μ. στην οποία κορυφή βρίσκεται και το

αστεροσκοπείο Κρήτης. Το κάποτε δασωμένο

βουνό σήμερα είναι βαθειά πληγωμένο.

Σώζονται ωστόσο αρκετές συστάδες από τα

δάση πρίνου και σφενδάμου που δίνουν μια

εικόνα της μορφής που είχε κάποτε.

Ο Ψηλορίτης χιονισμένος

Οι αρχαίοι τοποθέτησαν εδώ τον τόπο

ανατροφής του πατέρα των θεών, του Δία,

στο εντυπωσιακό Ιδαίον Άντρον. Λίγο

χαμηλότερα από το σπήλαιο απλώνεται το

τεράστιο οροπέδιο της Νίδας όπου υπάρχει

τουριστικό περίπτερο. Με αρκετές κορφές

πάνω από τα 2000μ. (ψηλότερη ο Τίμιος

Σταυρός στα (2456μ.), ο Ψηλορείτης

προσφέρει πολλά μονοπάτια για ορειβατικές

διαδρομές, τα περισσότερα από τα οποία

αποτελούν μέρος του ευρωπαϊκού

μονοπατιού Ε4. Για την εξυπηρέτηση των

ορειβατών υπάρχει το καταφύγιο του

Ορειβατικού Συλλόγου Ρεθύμνης πάνω από

το χωριό Κουρούτες. Από τον Ψηλορείτη

πηγάζουν οι ποταμοί Γαζανός, Γεροπόταμος

και Κουτσουλίδης. Στο οροπέδιο Νίδας 20χιλ.

Από τα Ανώγεια βρίσκεται το σπήλαιο Ιδαίο

Αντρο που κατά την μυθολογία μεγάλωσε ο

Δίας.

Στην Βόρεια πλευρά του βουνού κοντά στο

χωριό Ζωνιανά βρίσκεται το σπήλαιο

Σφενδόνι το πλουσιότερο σε διάκοσμο

σπήλαιο της Κρήτης με μήκος διαδρόμων

400μ. και λίγο νοτιότερα η ονομαστή

χαράδρα Βικία (Κουτσοτρουλίτης 1083μ.)

Το Κέδρος

Το Κέδρος (1777μ.) είναι το δεύτερο ψηλότερο

βουνό του νομού. Απλώνεται στα δυτικά του

Ψηλορείτη και περικλείει μαζί μ’ αυτόν την

πανέμορφη κοιλάδα του Αμαρίου, ενώ φιλοξενεί

πολλά γραφικά χωριά στις πλαγιές του. Το βουνό,

όπως άλλωστε και ο Ψηλορείτης θεωρείται

βοτανικός παράδεισος. Και εδώ τμήμα του

μονοπατιού Ε4 οδηγεί στη κορυφή του.

~ 14 ~

Κέδρος

Ο Κρυονερίτης

Στα νότια μια οροσειρά από χαμηλά βουνά

δημιουργεί ένα φυσικό προγεφύρωμα στο

Λιβυκό Πέλαγος. Ο Κρυονερίτης (1312μ.)

αποτελεί φυσική συνέχεια των Λευκών

Ορέων και θεωρείται σημαντική περιοχή για

τα πουλιά.

Μακρινό πλάνο του Κρυονερίτη

Πιο δυτικά η Κουρούπα (984μ.), το όρος

Ξηρό (904μ.), ο Σιδέρωτας (1162μ.) και η

Βουβάλα (947μ.) διακόπτονται από φαράγγια

και μικρές κοιλάδες που αποτελούν και τις

φυσικές εισόδους προς τις νότιες ακτές.

Κουλούκωνας

Στα βόρεια του Ψηλορείτη υψώνεται η μικρή

οροσειρά του Κουλούκωνα (ή Ταλλαία Όρη)

με πιο ψηλή κορφή στα 1.083

~ 15 ~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Παραλίες-Ακτές

~ 16 ~

Βόρεια ακτή

Αν είστε με την οικογένειά σας και έχετε και

μικρά παιδιά, το ιδανικό για σας θα ήταν μία

οργανωμένη παραλία, με ξαπλώστρες,

ομπρέλες και ναυαγοσώστη. Η παραλία της

πόλης του Ρεθύμνου στα ανατολικά της

πόλης, με μήκος περίπου 18 χλμ είναι αυτό

που ψάχνετε.

Μπορείτε ακόμα να επισκεφθείτε την παραλία

δίπλα από την Κιτρένωση (του Μαλιού το

ρυάκι) ή την παραλία στην οποία εκβάλει ο

ποταμός Γεροπόταμος (και στις δύο έχετε

πρόσβαση από την εθνική οδό Ρεθύμνου-

Ηρακλείου, περίπου 15 χλμ. από το

Ρέθυμνο), την παραλία του γραφικού

οικισμού Πάνορμο (περίπου 20 χλμ από το

Ρέθυμνο) και το μικρό αλλά αρκετά

τουριστικό Μπαλί με τους πολλούς μικρούς

αμμώδης όρμους (περίπου 34 χλμ από την

πόλη).

Δυτικά της πόλης, μερικά χιλιόμετρα μετά,

βρίσκεται ο κόλπος του Γερανίου με βότσαλο,

ενώ λίγο μετά βρίσκεται η παραλία της

Επισκοπής (τεράστια αμμουδιά με αρκετά

οργανωμένα σημεία) που αρχίζει από τον

ποταμό Πετρέ στην Εθνική οδό Ρεθύμνου-

Χανίων και φτάνει μέχρι τον Καβρό και την

Γεωργιούπολη του νομού Χανίων.

Σε αρκετές από τις παραπάνω παραλίες θα

βρείτε μικρά γραφικά ταβερνάκια και

εστιατόρια, beach bar και καφέ για να

απολαύσετε το γεύμα ή το ποτό σας με

υπέροχη θέα.

Νότια παράλια

Σε απόσταση 47 περίπου χιλιομέτρων από το

Ρέθυμνο και 2 χιλιόμετρα νότια από το χωριό

Ροδάκινο, βρίσκονται τέσσερις πανέμορφες

παραλίες. Για να τις επισκεφθείτε, θα πρέπει να

περάσετε μέσα από το χωριό Ροδάκινο όπου θα

φτάσετε από τον κεντρικό δρόμο Ρεθύμνου-

Αγίας Γαλήνης (στρίβοντας στο ύψος της Μπαλέ

προς Άγιο Βασίλειο). Ακολουθώντας τον

ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς Κόρακα (2 χλμ.),

παράλληλα με τη –στεγνή το καλοκαίρι– κοίτη

του ποταμού, φτάνετε σε μια όμορφη παραλία

με ψιλό γκρι χαλικάκι. Ξαπλώστρες, ομπρέλες,

και πίσω το φαράγγι να κόβει στα δύο το τοπίο.

Ανατολικά, την παραλία οριοθετούν οι βράχοι με

τις σπηλιές – παλιότερα, πριν διαβρωθούν,

θύμιζαν ράμφος κόρακα (εξ ου και η ονομασία

της). Θα βρείτε πολλά ενοικιαζόμενα δωμάτια

αλλά και φαγητό, δεξιά και αριστερά από την

κοίτη του ποταμού.

~ 17 ~

Δυτικά από τον Κόρακα, ο δρόμος περνά

μπροστά από έναν αμμόλοφο και μετά από

κάποιους κολπίσκους οδηγεί στον Πολύριζο,

μια ήσυχη, αβαθή και αμμουδερή παραλία, με

ομπρέλες, ξαπλώστρες και ταβέρνες. Την

προτιμούν συνήθως όσοι έχουν παιδιά.

Αν ακολουθήσετε το δρόμο (δεν πάει

αυτοκίνητο) που περνά πίσω από την

ταβέρνα, θα φτάσετε σε 5-10 λεπτά, στην

πίσω μεριά του λόφου Κάστελος, στον

Περιστερέ, μια ήσυχη παραλία με ψιλό

χαλικάκι (δεν είναι οργανωμένη).

Συνεχίζοντας το περπάτημα προς τα δυτικά,

φτάνουμε στην όμορφη, βοτσαλωτή και

σχεδόν ερημική παραλία Αγία Μαρίνα, με το

μικρό της εκκλησάκι και το ποταμάκι. Εκεί δε

θα βρείτε ομπρέλες και ξαπλώστρες.

Πλακιάς και παραλία Σούδας

Για να φτάσετε στον Πλακιά, ακολουθείτε τον

δρόμο Ρεθύμνου – Αγ. Γαλήνης και στρίβετε

είτε από τη διασταύρωση της Μπαλέ προς

Αγ. Βασίλη (διαμέσου του φαραγγιού του

Κοτσιφού, η ίδια διαδρομή δηλαδή που

ακολουθείτε για Ροδάκινο), είτε από

διακλαδωση για Κοξαρέ (μέσα από το

Κουρταλιώτικο φαράγγι) που είναι και η πιο

συνηθισμένη διαδρομή καθώς είναι πιο

σύντομη. Η παραλία του Πλακιά είναι μια

πολύ οργανωμένη παραλία, ιδιαίτερα

δημοφιλής το καλοκαίρι, με πολλές

δυνατότητες για διαμονή, φαγητό, πολλές

ανέσεις για κολύμπι (ξαπλώστρες, ομπρέλες)

και θαλάσσια σπορ. Ξεκινάει από τον οικισμό

και εκτείνεται ανατολικά του.

Η παραλία της Σούδας είναι μια πολύ ωραία

αμμουδερή παραλία μέσα στον κόλπο του

Πλακιά (3 χιλιόμετρα δυτικά του χωριού).

Είναι οργανωμένη παραλία και διαθέτει

δυνατότητες για διαμονή, φαγητό και ανέσεις

για κολύμπι (ξαπλώστρες, ομπρέλες,

θαλάσσια σπορ, κλπ). Στην άκρη της

παραλίας έχει βράχια και είναι τόπος

κατάλληλος για ψαροντούφεκο.

Για να φτάσετε μέχρι εκεί θα διασχίσετε τον

Πλακιά και θα ακολουθήσετε το δρόμο που

είναι παράλληλος στην ακτή.

~ 18 ~

Σχοινάρια - Αμμούδι – Δαμνόνι:

Για να φτάσετε σε αυτές τις παραλίες θα

ακολουθήσετε το δρόμο από Ρέθυμνο για Αγ.

Γαλήνη και θα στρίψετε στη διακλάδωση για

Κοξαρέ και Πλακιά. Ακολουθήστε τη διαδρομή

και μπείτε μέσα από τα Λευκόγεια για την

παραλία Σχοινάρια (3 χλμ. νότια μετά το

χωριό και 32 χλμ συνολικά από Ρέθυμνο).

Ο υπέροχος βυθός της παραλίας αυτής

τραβάει σαν μαγνήτης τους μαθητές των

καταδυτικών σχολών και έτσι δύσκολα θα

χαρείτε ολομόναχοι τα τιρκουάζ νερά της

(διαθέτει ομπρέλες και ξαπλώστρες).

Λίγο μετά τα Λευκόγεια, στρίβοντας αριστερά,

η πρώτη παραλία που θα συναντήσετε

ονομάζεται (μεγάλο) Αμμούδι και είναι η

περισσότερο οργανωμένη παραλία της

περιοχής. Το μεγάλο Αμμούδι ενδείκνυται για

ήρεμες διακοπές, με τις βασικές ευκολίες.

Η επόμενη παραλία βρίσκεται 100 μόλις

μέτρα δυτικά του μεγάλου Αμμουδίου και

είναι μια υπέροχη, μικροσκοπική παραλία με

άμμο. Εϊναι κρυμμένη ανάμεσα σε δύο

μακρόστενους βράχους. Δίπλα στην μικρή

παραλία, βρίσκεται άλλη μια μαγευτική μικρή

παραλία με καταγάλανα νερά και υπέροχη

άμμο, γνωστή ως “Αμμουδάκι”. Το Αμμουδάκι

κατακλύζεται από γυμνιστές, αλλά αυτό δεν

αποτελεί εμπόδιο για να την επισκεφτείτε.

Δυτικά της παραλίας υπάρχει μια σπηλιά με

υπέροχα μπλε χρώματα, όπου πατώνετε. Στο

άλλο τέρμα, υπάρχει μια τρύπα μέσα στο

νερό που ενώνει τη γειτονική μικροσκοπική

παραλία με το Αμμουδάκι. Μπορείτε να

βρεθείτε από την μια παραλία στην άλλη με

μια βουτιά.

Οι παραπάνω παραλίες διακρίνονται εξίσου

για τα βαθιά, καθαρά και γαλανά νερά τους.

Μην παραξενευτείτε με τη διαφορά από τη

βόρεια πλευρά του νησιού.Κρύα, με μεγάλη

περιεκτικότητα σε αλάτι.

Μεγάλες ρωγμές, φαράγγια, υπάρχουν και

στον βυθό, γι’ αυτό είναι και πολύ

ενδιαφέρουσα η εξερεύνηση τους.

Καταδύσεις, εξάλλου, οργανώνονται από

σχολές καθημερινά.

Πρέβελη

Η παραλία “Λίμνη” του Πρέβελη βρίσκεται στα

νότια παράλια του Ρεθύμνου, περίπου 40

χιλιόμετρα νότια από την πόλη του Ρεθύμνου.

Ακολουθείτε το δρόμο για Πλακιά και λίγο μετά

τα Λευκόγεια, ακολουθάτε την ταμπέλα προς

Λίμνη Πρέβελη.

Πρόκειται για μια μοναδική αμμουδερή

παραλία, πανέμορφη, με ένα μικρό δάσος

από φοίνικες που την κάνουν να μοιάζει

εξωτική. Στο σημείο αυτό, στην παραλία,

βρίσκονται και οι εκβολές του ποταμού

Κουρταλιώτη, ο οποίος έχει αρκετό νερό,

ακόμα και το καλοκαίρι. Σχηματίζει μια μικρή

λιμνοθάλασσα πριν χυθεί στη θάλασσα. Έτσι

ο επισκέπτης που θα διαλέξει αυτήν την

παραλία για μπάνιο, έχει την μοναδική

ευκαιρία να κολυμπήσει είτε στα αλμυρά νερά

της θάλασσας, είτε στα γλυκά της

λιμνοθάλασσας και του ποταμού!

~ 19 ~

Επίσης φανταστική εμπειρία για τον

επισκέπτη είναι το να περπατήσει και να

ανέβει τον ποταμό. Οι φοίνικες στις όχθες του

ποταμού προσφέρουν πλούσια σκιά και το

έδαφος είναι ομαλό και με άμμο. Κάποιες

στιγμές θα μπορούσε κανείς να πιστέψει ότι

βρίσκεται σε μια αφρικανική όαση.

Λίγκρες – Τριόπετρα:

Εδώ θα φτάσετε επίσης από τον δρόμο

Ρέθυμνο – Αγία Γαλήνη. Στο ύψος του

Κάμπου του Κισσού, λίγο μετά το Σπήλι θα

στρίψετε προς Κεραμέ.

Οι Λίγκρες είναι μια απομονωμένη παραλία,

45 λεπτά μακριά από το Ρέθυμνο και 7 χλμ

από το χωριό Κεραμέ. Είναι μια όμορφη

αμμώδης παραλία με περιοχή γυμνιστών

ακριβώς στο τέλος της. Πολύ κοντά

υπάρχουν ταβέρνες στις οποίες μπορείτε να

γευτείτε φρέσκα ψάρια της περιοχής και

ντόπια γεύματα, ενώ μην ξεχάσετε να

επισκεφθείτε την γειτονική (μίνι) παραλία της

Αγίας Φωτιάς με το μικρό ταβερνάκι

(κυριολεκτικά) πάνω στο νερό.

Για την παραλία της Τριόπετρας από

Ρέθυμνο, θα οδηγήσετε μέχρι τα Ακούμια και

θα ακολουθήστε το δρόμο που διασχίζει το

χωριό. Αν είστε ήδη στις Λιγκρες, ένα μικρός

και σχετικά πρόσφατος παραθαλάσσιος

δρόμος θα σας οδηγήσει εκεί, ενώ θα σας

δώσει την ευκαιρία για να επισκεφθείτε ένα

από τους μικρούς βραχώδης όρμους που

βρίσκονται ανάμεσα στις δύο παραλίες.

Η παραλία της Τριόπετρας, γνωστή και ως

Ακουμιανή Γυαλιά, είναι απέραντη, στρωμένη

με γκρίζα ψιλή άμμο, σε μια έκταση που ενώ

χωράει χιλιάδες δεν συγκεντρώνει ποτέ πάνω

από 100-200 άτομα! Τρεις βράχοι στη μια

άκρη της έχουν βαφτίσει την πανέμορφη αυτή

παραλία. Ακόμη και οι δυνατοί αέρηδες που

τη μαστίζουν συχνά πυκνά δεν μπορούν να

επισκιάσουν την ομορφιά της. Δίπλα στους

βράχους βρίσκονται οι δύο καλές ταβέρνες

της παραλίας.

Πολύ καλή και πιο “οικογενειακή” είναι και η

παραλία στο πίσω μέρος των τριών βράχων

της Τριόπετρας (γνωστή ως μικρή

Τριόπετρα).

~ 20 ~

Άγιος Παύλος

Σε απόσταση 58 χλμ νότια του Ρεθύμνου

βρίσκεται η εκπληκτική αμμουδερή παραλία

του Αγίου Παύλου. Για να φθάσει κανείς εκεί

αρκεί να ακολουθήσει το δρόμο προς Αγία

Γαλήνη και στο 46ο χιλ., στο ύψος του

χωριού Κρύα Βρύση, να στρίψει δεξιά και να

συνεχίσει κατά μήκος του χωριού Σακτούρια,

προς τη θάλασσα. Το μπάνιο σε έναν από

τους ερημικούς μυχούς που σχηματίζουν τα

βράχια και οι αμμόλοφοι είναι μια μοναδική

εμπειρία. Στον ομώνυμο οικισμό υπάρχουν

ενοικιαζόμενα δωμάτια και ταβέρνες.

Επίσης οι φίλοι της yoga θα απολαύσουν την

παραμονή τους εκεί, καθώς την περιοχή

επισκέπτονται αρκετοί φίλοι της

δραστηριότητας απ’ όλο τον κόσμο,

παίρνοντας μέρος σε σεμινάρια και

εκδηλώσεις. Η επίσκεψή σας στον Άγιο

Παύλο θα σας γεμίσει με χαρούμενα

συναισθήματα και θα σας βοηθήσει να

αποδράσετε από την

καθημερινότητα!

Αγία Γαλήνη

Το θέρετρο της Αγίας Γαλήνης βρίσκεται σε

απόσταση 58 χιλ. νότια του Ρεθύμνου.

Εκτός από την πληθώρα των τουριστικών

υποδομών διαθέτει και θαυμάσιες,

πεντακάθαρες παραλίες που σχηματίζονται

μέσα στα επιμέρους γραφικά λιμανάκια της

περιοχής.

~ 21 ~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Σπήλαια

~ 22 ~

Το άγριο και ορεινό Ρέθυμνο έχει μερικά από τα σημαντικότερα σπήλαια της Ελλάδος. Το Ιδαίον Άντρον, όπου ανατράφηκε ο Δίας, βρίσκεται στον Ψηλορείτη. Επίσης, το ολοκαύτωμα στο Σπήλαιο του Μελιδονίου (Γεροντόσπηλιος) ήταν μάρτυρας του αγώνα των Κρητών για την Ελευθερία. Τέλος, το απίστευτης ομορφιάς σπήλαιο της Σφεντόνας στα Ζωνιανά, έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών από όλο το κόσμο.

Σπήλαιο Μαραθοκέφαλα

Το Σπήλαιο Μαραθοκεφάλα ή

Μαραθόσπηλιος βρίσκεται κοντά στο χωριό

Κυνηγιανά του νομού Ρεθύμνου, 29km

νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου. Στην περιοχή

του Μυλοπόταμου, στην οποία βρίσκεται,

έχουν εντοπιστεί πολλά άλλα

σπήλαια.

Χαϊνόσπηλιος

Ο

Χαϊνόσπηλιος βρίσκεται στη θέση Συκιά, 200 μέτρα έξω από τον οικισμό

Καμαράκι. Ογκώδεις σταλαγμιτικές στήλες ύψους πάνω από 6m, αλλά και πλήθος μικρών και μεγάλων σταλαγμιτών κοσμούν το σπήλαιο. Εκεί είχαν το καταφύγιό τους χαΐνήδες, οι διάσημοι Κρητικοί αντάρτες, αλλά και επαναστικές επιτροπές κατά την Τουρκοκρατία και την Κατοχή.

Σπήλαιο Μελιδονίου

Η Σπηλιά του Μελιδονίου βρίσκεται περίπου 1.800 μέτρα βορειοδυτικά του ομώνυμου χωριού του ορεινού Μυλοπόταμου. Ο Γεροντόσπηλιος, όπως λέγεται κι αλλιώς, παρουσιάζει ενδιαφέρον εξαιτίας των αρχαιολογικών του ευρημάτων. Επίσης, το σπήλαιο έχει διαδραματίσει ένα τραγικό ρόλο στην ιστορία της επάναστασης των Κρητών κατά των Τούρκων.

Σπήλαιο Γερανίου

Το σπήλαιο Γερανίου είναι από τα σημαντικότερα και ομορφότερα σπήλαια του Νομού Ρεθύμνου αλλά και της Κρήτης ολόκληρης. Βρίσκεται 7 χιλιόμετρα δυτικά του Ρεθύμνου, στην τοποθεσία «Καμάρι» και κοντά στην παραλία του Γερανίου. Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε τυχαία στις 15

~ 23 ~

Μαρτίου 1969 κατά τη διάρκεια κατασκευής της νέας εθνικής οδού.

Σπήλαιο Σφεντόνη

Το σπήλαιο Σφεντόνη Τρύπα βρίσκεται στην είσοδο του χωριού Ζωνιανά σε μια προνομιακή θέση που δεσπόζει πάνω από την κοιλάδα του Μυλοπόταμου. Είναι ένα από τα δύο «αξιοποιημένα» σπήλαια του Ψηλορείτη, προσβάσιμο και από ΑΜΕΑ και ένα από τα ομορφότερα και σημαντικότερα της Ελλάδας, ως προς το διάκοσμό του.

Σπήλαιο Αγίου Αντωνίου

Το σπήλαιο του Αγίου Αντωνίου βρίσκεται στην Πατσό Αμαρίου και αποτελεί ένα σπήλαιο με λατρευτικό χαρακτήρα. μιας και έχει αποδειχθεί από τις αρχαιολογικές έρευνες, ότι αποτέλεσε σημαντικό κέντρο λατρείας από τα υστερομινωικά έως τα ρωμαϊκά χρόνια. Σήμερα φιλοξενεί το εκκλησάκι του Αγίου Αντωνίου.

Ιδαίον Άντρον

Το Ιδαίο Άντρο βρίσκεται στις ανατολικές παρειές του όρους Ίδη (Ψηλορείτης), στο οροπέδιο της Νίδας. Το σπήλαιο απέχει 24km από τα Ανώγεια Μυλοποτάμου και 78 km από το Ρέθυμνο. Το σπήλαιο δεν έχει ιδιαίτερη γεωλογική αξία, αλλά έχει τεράστια μυθολογική και πολιτισμική αξία, καθώς ήταν το σπήλαιο που σύμφωνα με το μύθο μεγάλωσε ο μεγαλύτερος θεός της

αρχαιότητας, ο Δίας.

~ 24 ~

Παρουσίαση μέρους δεύτερου

Το Ρέθυμνο είναι ένα σταυροδρόμι λαών, άρα και ψηφιδωτό αρχιτεκτονικής. Ενετοί, Φράγκοι,

Τούρκοι κι Έλληνες πέρασαν αφήνοντας κτίρια διαφορετικής τεχνοτροπίας. Όποιος περπατήσει

στην πόλη, αισθάνεται πως όλα συνυπάρχουν τόσο αρμονικά, κάτω απ’ τον ίδιο ήλιο.Η παλιά

πόλη στο Ρέθυμνο είναι από τις πιο καλοδιατηρημένες αναγεννησιακές πόλεις. Βρίσκεται στην

καρδιά του σημερινού Ρεθύμνου και συνδυάζει την ανατολίτικη όψη της Τουρκοκρατίας με την

Ενετική αρχιτεκτονική. Στο Ρέθυμνο επικρατεί ο ελληνικός χαρακτήρας, καθώς οι περισσότεροι

ευγενείς ήταν Έλληνες. Διάσπαρτες στα στενά της παλιάς πόλης διατηρούνται πολλές κατοικίες,

εξαιρετικά δείγματα τούρκικης αρχιτεκτονικής. Τυπικό χαρακτηριστικό της είναι η ευρεία χρήση

ξύλου. Σήμερα η παλιά πόλη του Ρεθύμνου αποτελεί ζωντανό μουσείο μνημείων. Παρά τις

καταστροφές που υπέστη στον Β’� Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλά ενετικά και τούρκικα μνημεία

διατηρήθηκαν καθώς η πόλη δεν έχει πληγεί από σεισμούς.

Ένας περίπατος στα σοκάκια της παλιάς πόλης του Ρεθύμνου μοιάζει για τον επισκέπτη σαν ένα

ταξίδι σε μία άλλη εποχή.

~ 25 ~

ΜΕΡΟΣ 2ο

~ 26 ~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Οχυρώσεις

~ 27 ~

Οχυρώσεις- Πόρτα Guora

Από τις οχυρώσεις του 1540-1570 τα

υπολείμματα είναι ελάχιστα. Όμως η

πολεοδομική μορφή της πόλης και οι

πολυάριθμοι βενετσιάνικοι χάρτες που

σώθηκαν ως τις μέρες μας, μας επιτρέπουν

να τις αναπαραστήσουμε στο χαρτί. Όταν οι

Βενετοί ήρθαν στο Ρέθυμνο εγκαταστάθηκαν

στο Castel Vecchio , στον πρώτο οικιστικό

πυρήνα της πόλης. Το Castel Vecchio

καταλάμβανε μια πολύ μικρή περιοχή και

περικλείονταν από οχυρωματικό περίβολο.

Αργότερα η επέκταση του οικισμού έξω από

τα τείχη του castel vecchio, επέβαλε την

κατασκευή νέου τείχους που θα περιέκλειε

μεγαλύτερη έκταση. Πράγματι ανάμεσα στο

1540 και το 1570 οχυρώθηκε ο νέος οικισμός

με τείχη που σχεδίασε ο M. Sanmicheli.Το

νέο οχυρωμένο οικιστικό συγκρότημα

περιελάμβανε μεγαλοπρεπή πόρτα εισόδου,

την Πόρτα Guora, που οδηγούσε στην

κεντρική πλατεία στην οποία βρισκόταν τα

λαμπρά δημόσια κτήρια.

Τα τείχη της πόλης (1540-1570) ξεκινούσαν από τ' ανατολικά, από την αμμουδιά και το μοναδικό προμαχώνα της Αγίας Βαρβάρας (Santa Barbara), που οικοδομήθηκε πάνω στα σχέδια του Michele Sanmicheli. Μπροστά του είχαν οικοδομηθεί οι στρατώνες της φρουράς και ανατολικά του η πύλη της Άμμου, (Sabbionara). Από το σημείο αυτό το τείχος έφθανε ως τον προμαχώνα

της S. Veneranda με μια μικρή διακοπή πριν από την πύλη Guora, (Μεγάλη Πόρτα), που ήταν η κεντρική πύλη της οχύρωσης. Από τον προμαχώνα αυτόν το τείχος εκτεινόταν σε ευθεία γραμμή ως τον προμαχώνα Calergi, στα δυτικά της χερσονήσου της πόλης, στρεφόταν βόρεια και έφθανε ως τις υπώρειες του λόφου. Στο δυτικό τείχος υπήρχε η τρίτη πύλη Squero. Η πύλη αυτή, όπως και η πρώτη ανατολικά, ήταν δευτερεύουσα. Το τελευταίο τμήμα του τείχους είχε υποτυπώδη κατασκευή και μικρό ύψος, αφού απ' αυτήν την πλευρά υπήρχε η φυσική οχύρωση των απότομων βράχων της παραλίας. Στο τέλος είχε οικοδομηθεί ένας ακόμα πρόχειρος προμαχώνας

Η Μεγάλη Πόρτα όπως σώζεται σήμερα

Η κεντρική πύλη της οχύρωσης, η πύλη Guora (Μεγάλη Πόρτα για τους Ρεθυμνιώτες), χτίστηκε στα χρόνια του ρέκτορα Jocopo Guoro (1566-1568), από τον οποίο πήρε και το όνομά της. Σήμερα στην αρχή της οδού Εθνικής Αντιστάσεως (προς την πλατεία Τεσσάρων Μαρτύρων) σώζεται η πόρτα, με άνοιγμα 2,60μ , που σχηματίζεται από λαξευμένους λίθους με λοξότμητες ακμές και που στο πάνω μέρος δημιουργούν ημικυκλικό τόξο. Πάνω στο επιστήλιο πατούσε γείσο και αέτωμα, που στο τύμπανο του υπήρχε ανάγλυφο το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου.

Φορτέτζα

Το καλοκαίρι του 1571 έγινε η καταστροφή της πόλης από τον Ουλούτς Αλή.Έτσι οι

~ 28 ~

Βενετοί ανταποκρίθηκαν στο πιεστικό αίτημα των κατοίκων της πόλης να οχυρώσουν το λόφο του Παλαιοκάστρου κατασκευάζοντας το Φρούριο Φορτέτζα.Μετά από πολλές τροποποιήσεις τα έργα στο φρούριο ολοκληρώθηκαν το 1590.Η Φορτέτζα χτίστηκε στον λόφο στα βόρεια της πόλης, που η έκταση του ήταν περιορισμένη. Η κάτοψη έγινε πολυγωνική με προμαχώνες και τα ίδια τα τείχη πλατιά και με κλίση.Η εξωτερική πλευρά του τείχους οικοδομήθηκε με κανονικές ορθογωνικές πέτρες και λίγη ασβεστοκονία. Στην πραγματικότητα, λόγω της μορφολογίας του εδάφους, μπόρεσαν να κατασκευασθούν μόνο τρεις προμαχώνες στα νότια και τα ανατολικά, ενώ στα βόρεια σχηματίστηκαν τρεις αιχμές. Το πάχος του τείχους στο πιο ψηλό σημείο φτάνει το 1,74 μ.Χαρακτηριστικά σημεία για το φρούριο είναι και οι 10 κυκλικές σκοπιές που το ζώνουν γύρω γύρω.Η χρησιμότητα τους βρίσκονταν στη στέγαση και τηνπροστασία από τις καιρικές συνθήκες που παρείχαν στους στρατιώτες που επιφορτίζονταν με τη φύλαξη του φρουρίου.

Το συνολικό μήκος αναπτύγματος του φρουρίου του Ρεθύμνου φτάνει τα 1307 μ. Η Φορτέτζα είχε αρκετές αδυναμίες αφού τα πενιχρά οικονομικά μέσα δεν επέτρεψαν να ακολουθηθούν οι κανόνες κανονικής χάραξης. Το βραχώδες έδαφος περιόρισε τις κατασκευαστικές λύσεις. Η ύπαρξη σε μικρή απόσταση από το φρούριο ενός λόφου με το ίδιο ύψος (λόφος Αγίου Αθανασίου) το έκανε ευπρόσβλητο στις εχθρικές πυροβολαρχίες που θα στρατοπέδευαν εκεί. Τέλος η ανυπαρξία τάφρου και η μικρή έκταση του μπροστά στο φρούριο ελεύθερου χώρου (που ήταν απαραίτητος για να κρατηθεί μακριά ο εχθρός) αδυνάτιζαν σημαντικά την αμυντική ικανότητα του. Ας σημειωθεί ότι οι πολύχρονες αντεγκλήσεις ανάμεσα στους Βενετούς και στους κάτοικους των υπωρειών του λόφου για το γκρέμισμα των σπιτιών τους και τη διάνοιξη ελεύθερου χώρου έληξαν μάλλον σε όφελος των δεύτερων.

Πολλές όμως από τις αδυναμίες της εξωτερικής οργάνωσης καλύπτονταν από την σωστά μελετημένη εσωτερική. Κοντάστον περίβολο του φρουρίου δεν

υπήρχαν δημόσια κτίρια και η νότια, εκτεθειμένη στα πυρά του απέναντι λόφου, πλευρά προστατεύονταν από ειδικές κατασκευής (επιπρομαχώνες). Τα απαραίτητα σε περίπτωση πολιορκίας κτίρια (καταλύματα στρατιωτών, χώροι φύλαξης κανονιών, κατοικία στρατιωτικού διοικητή) εί-χαν διαταχθεί στη νότια πλευρά. Οι επικίνδυνες για έκρηξη πυριτιδαποθήκες είχαν τοποθετηθεί στην, ακίνδυνη, βόρεια πλευρά. Τέλος επειδή στο φρούριοπροορίζονταν να μεταφερθεί η πόλη, είχε διαμορφωθεί στο κέντρο του μια πλατεία που περιλάμβανε τα δυο πιο επίσημα δημόσια κτίρια: τον καθεδρικό ναό και την κατοικία του στρατιωτικού διοικητή.

Άποψη της Φορτέτζας Από ψηλά

Η κεντρική πύλη βρίσκεται στην ανατολική

πλευρά του φρουρίου. Η θέση της είναι η

καλύτερη δυνατή βρίσκεται στη μοναδική

πλευρά της Φορτέτζας που έχει επαφή με την

πόλη, χωρίς παράλληλα να είναι στην πρώτη

γραμμή επίθεσης. Αποτελείται από μια στοά

που διαπερνά όλο το μήκος των

επιχωματώσεων του τείχους με μεγάλο ύψος

και πλάτος, για να εξυπηρετεί το πέρασμα

του ιππικού, του πυροβολικού, των αμαξιών

κλπ. Η κάλυψη της στοάς γίνεται με

ημικυλινδρικό θόλο.

Στο εσωτερικό του Φρουρίου τα

βασικότερα κτίρια είναι: η αποθήκη του

πυροβολικού, όπου φυλασσόταν τα κανόνια

και ο οπλισμός, η κατοικία των Συμβούλων

~ 29 ~

όπου διέμενε ο ένας από τους δύο βενετούς

Συμβούλους της πόλης, η κατοικία του

Ρέκτορα, ένα πολυτελές και μεγαλόπρεπο

κτήριο στην κεντρική πλατεία του φρουρίου,

όπου διέμενε ο ρέκτορας.Η κατοικία του

ρέκτορα διέθετε 49 πόρτες, 81 παράθυρα,

εξώστες, 2 σκάλες και 295 μ2 δώματος.

Στοίχισε 4000 βενετικά δουκάτα Το κτίριο

αυτό δεν σώζεται σήμερα στο φρούριο του

Ρεθύμνου.

Σώζεται μόνο ένα μικρό τμήμα του που

αποτελείται από δυο ορθογωνικούς χώρους,

ανισομερείς, με πολύ παχείς τοίχους. Κάθε

χώρος καλύπτεται με καμάρα κι έχει

ξεχωριστή είσοδο στην ανατολική πλευρά. Το

κτίριο πιθανότατα αποτελούσε τις φυλακές,

που ξέρουμε ότι συνηθίζονταν να κτίζονται

δίπλα στην κατοικία του ρέκτορα.. Απέναντι

από την κατοικία του ρέκτορα βρισκόταν ο

καθεδρικός ναός αφιερωμένος στον Αγ.

Νικόλαο (ναός του San Nicolo).Θεμελιώθηκε

το 1583 αφού ο καθεδρικός ναός του

Ρεθύμνου καταστράφηκε από την επιδρομή

του 1571.Στην Τουρκοκρατία μετατράπηκε σε

τζαμί αφιερωμένο στον Ιμπραήμ Χαν.Το

χαρακτήριζαν ο τεράστιος θόλος του η κόγχη

του μιχράμπ στη ΝΑ πλευρά και ο μιναρές

στην είσοδό του (που δε σώζεται μέχρι

σήμερα).

Ο θόλος και ότι απέμεινε από την κατοικία του Ρέκτορα

Σήμερα χρησιμοποιείται για πολιτιστικές

εκδηλώσεις στο αναγεννησιακό φεστιβάλ.

Δίπλα από το θόλο υπάρχει μία μικρή

εκκλησία η οποία είναι αφιερωμένη στον Αγ.

Θεώδορο τον Τρίχινα.. Είναι ένα τυπικό μικρό

θολωτό εκκλησάκι. Εγκαινιάστηκε στις 21

Μαρτίου του 1899 από το διοικητή των

Ρωσικών δυνάμεων κατοχής του Ρεθύμνου,

Θώδωρο Χιόστακ.

Τέλος στη Φορτέτζα βρίσκεται και το θέατρο

«ΕΡΩΦΥΛΛΗ». Πρόκειται για σύγχρονο

υπαίθριο κυκλικό θέατρο, όπου δίνονται κάθε

καλοκαίρι οι παραστάσεις και οι συναυλίες

στα πλαίσια του Αναγεννησιακού Φεστιβάλ.

Το θέατρο αυτό το βέπουμε στη φωτογραφία.

~ 30 ~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Μνημεία

~ 31 ~

Δημόσια μνημεία

Το Βενετσιάνικο λιμάνι

Το πρόβλημα του λιμανιού είχε από

τη Βενετοκρατία ως τις μέρες μας μεγάλη

σημασία για την ανάπτυξη της πόλης του Ρεθύμνου. Το Βενετσίανικο λιμάνι κατασκευάστηκε γύρω στα 1300 και για

αρκετά χρόνια αργότερα γίνονταν εργασίες

επισκευής και συντήρησης.Η στενότητα της λεκάνης του, οι συνεχείς προσαμμώσεις και η γνώμη αρκετών Βενετών αξιωματούχων που πίστευαν ότι ένα ακόμα ισχυρό λιμάνι διασπούσε τον στόλο της Κρήτης, οδήγησαν σε μια ατέλειωτη σειρά αναδιατάξεων. Τον μεγαλύτερο, πάντως, ανασταλτικό παράγοντα αποτέλεσε η αδύνατη οχύρωση της πόλης.Η σημερινή όψη του λιμανιού βρίσκεται αρκετά κοντά σ' αυτήν των σχεδιαγραμμάτων της Βενετοκρατίας. Ο μεγάλος λιμενοβραχίονας στα αριστερά είναισύγχρονο έργο που ακόμα συνεχίζεται, χωρίς κι αυτός να μπορεί να λύσει το πρόβλημαελλιμενισμού σκαφών κάποιου μεγέθους. Ο φάρος (φωτογραφία δεξιά) ανήκει στα χρόνια τηςΤουρκοκρατίας. Οι επισκευές όμως του 1834, του 1884 και οι πρόσφατες έχουν αλλοιώσει αρκετά τη φυσιογνωμία του. Σήμερα το Βενετσιάνικο λιμάνι αποτελεί τουριστικό σημείο της πόλης.Ο πλακόστρωτος δρόμος, με υπέροχα νεοκλασικά κτίρια να ορθώνονται στη μια πλευρά του και τη θάλασσα στην άλλη πλευρά δείχνει την τέχνη και το γούστο των Βενετών.Επίσης υπάρχουν οι ταβέρνες, τα εστιατόρια, τα μπαράκια δίνοντας την ευκαιρία στον κόσμο να αφήνεται στη γοητεία και την ειδυλλιακή ατμόσφαιρα του λιμανιού.

Ο φάρος του λιμανιού

Λότζια.

Λότζια (Loggia) ονομάζονταν τα κτίρια της Βενετοκρατίας που χρησίμευαν σαν τόποι συσκέψεων των αρχόντων και των ευγενών για οικονομικά, πολιτικά και εμπορικά θέματα. Ακόμα χρησίμευαν και σαν χώροι αναψυχής όπου επιτρέπονταν τα τυχερά παιγνίδια. Από την είσοδο τους οι κήρυκες διάβαζαν τα διατάγματα της εξουσίας.Η Λότζια του Ρεθύμνου οικοδομήθηκε στα μέσα του 16ου αιώνα και σήμερα διατηρείται σε άριστη κατάσταση.Οι 3 της πλευρές είναι ορατές και όμοιες ενώ η τέταρτη βρίσκεται σε μεσοτοιχία.Αρχικά στεγάζονταν με ξύλινη στέγη που, ανάμεσα στα 1625-1628, αφαιρέθηκε και το κτήριο στεγάστηκε με δώμα. Αμέσως μετά την τουρκική κατάκτηση μετατράπηκε σε τζαμί ο μιναρές του οποίου κατεδαφίστηκε το1930 γιατί είχε γίνειετοιμόρροπος.Σήμερα χρησιμοποιείται σαν ταμείο αρχαιολογικών πόρων οπού πωλούνται αντίγραφα αρχαιολογικών ευρημάτων.

Η Λότζια του Ρεθύμνου

Κρήνη Rimondi.

Πρόκειται για την παλαιότερη κρήνη που τροφοδοτούσε το Ρέθυμνο με τα νερά της πηγής του Αη Γιάννη του Προδρόμου. Βρίσκεται στο Ρέθυμνο από το 1588.Το 1626 ανακατασκευάστηκε από το ρέκτορα της πόλης A.Rimondi απ'τον οποίο πήρε και το όνομά της.Έχει πλούσια αρχιτεκτονική της διακόσμηση η οποία αποτελείται από 3 γούρνες (που χρησίμευαν για το πότισμα των ζώων) στις

~ 32 ~

οποίες τρέχει νερό από τρεις κρουνούς σε σχήμα λεοντοκεφαλής.Επίσης έχει 4 ραβδωτούς κίονες καταλήγουν σε κορινθιακού ρυθμού κιονόκρανα. Πάνω απ'αυτά αναπτύσσεται θριγκός στη μεσσαία ζώνη του οποίου αναγράφονται οι λέξεις LIBERALITATIS και FONTES. Στη Τουρκοκρατία προστέθηκε ημισφαιρικός θόλος το μεγαλύτερο τμήμα του οποίου έχει κατεδαφιστεί.

Τζαμί Νερατζές.

Το τζαμί Νερατζές στα χρόνια της βενετοκρατίας ήταν η εκκλησία της Santa Maria και μοναστήρι των Αυγουστινιανών μοναχών.Το 1657 μετατράπηκε σε τζαμί από τους Τούρκους καιονομάστηκε τζαμί Γαζή Χουσεϊν η Νερατζέ.Το 1890 χτίστηκε ο εντυπωσιακός μιναρές του ο οποίος έχει δύο εξώστες. Επρόκειτο για το μεγαλύτερο και το πολυτελέστερο τζαμί στην πόλη. .Διπλα υπάρχει το παρεκκλήσι, αφιερωμένο στο Σώμα του Χριστού από τις αδελφές Αννα και Μαρία Muazzo, το οποίο μετετράπηκε σε ιεροσπουδαστήριο Μετά την αναχώρηση και των τελευταίων Τουρκοκρητικών, οι Χριστιανοί του Ρεθύμνου συγκεντρώθηκαν εκεί τον Δεκέμβριο του 1925, τέλεσαν αγιασμό και ανακήρυξαν το κτίριο σε εκκλησία στο όνομα του Αγίου Νικολάου. Όμως η πράξη αυτή δεν είχε συνέχεια και το κτίριο στέγασε το Ωδείο Ρεθύμνης. Ύστερα από την πρόσφατη αναστήλωση του χρησιμοποιείται και για πολιτιστικές εκδηλώσεις .

Το τζαμί Νερτατζές

Ιδιωτικά μνημεία

Εκτός από τα δημόσια κτήρια οι Βενετοί έχτιζαν και τα ιδιωτικά οικοδομήματα, δηλαδή τα σπίτια των πόλεων και της υπέθρου της Κρήτης με τα ίδια αρχιτεκτονικά πρότυπα και την ίδια λαμπρότητα. Στα απλά ιδιωτικά σπίτια οι αναγεννησιακές επιδράσεις της δυτικής αρχιτεκτονικής εκφράζονται μόνο στην πρόσοψη της οικίας και μάλιστα στο θύρωμα της εισόδου. Τα θυρώματα αυτά, αντιπροσωπεύουν όλους τους ρυθμούς της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής: δωρικό, ιωνικό, κορινθιακό και σύνθετο.Στο Ρέθυμνο υπάρχουν και διασώζονται αυτά τα θυρώματα δίνοντας μία ξεχωριστή λαμπρότητα στους δρόμους της παλιάς πόλης.

Ένα τέτοιο θύρωμα υπάρχει στην οικία της οδού Κλειδή 13.Εκεί βρίσκεται ένα μεγάλο γωνιακό κτίριο με ενδιαφέρουσα πρόσοψη, πρόσφατα αναστηλωμένο το οποίο είναι εξαιρετικό δείγμα ιδιωτικήςκατοικίας του Ρεθύμνου.Το θύρωμά του, ένα από τα ωραιότερα του Ρεθύμνου, έχει κορινθιακά κιονόκρανα και ανάμεσά τους φέρει επιγραφή στα λατινικά: «Όποιος ελπίζει στο Θεό θ' ανακουφιστεί» (QUI SPERAT IN DEO SUBLEVABITUR).Το θυρώμα έχει ημικυκλικό ανώφλι και διακοσμείται ο κενός χώρος των πλευρικών τριγώνων, ο οποίος απεικονίζει γυμνά παιδιά που κυνηγούν πουλιά.

Στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου μπορεί κανείς να δει και άλλα τέτοια θυρώματα. Ένα απ'αυτά είναι το μέγαρο στη οδόΑρκαδίου 154, το οποίο είναι η μεγαλύτερη σε διαστάσεις ιδιωτική κατοικία της παλιάς πόλης. Οικοδόμηθηκε στα τελευταία χρόνια της Βενετοκρατίας. Η δίγλωση επιγραφή του θυρώματος, σε ελληνικά και τουρκικά, με ημερομηνία 25 Νοεμβρίου 1844, αναφέρεται πιθανότατα σε γενική ανακαίνιση του κτιρίου. Το εντυπωσιακό σε ύψος και διακόσμηση θύρωμα αποτελείται από δύο δωρικές κολώνες που

~ 33 ~

πατούν σε οκταγωνικές βάσεις και υποβαστάζουν το επιστήλιο, τη μετόπη και το τριγωνικό αέτωμα.

Το θύρωμα της Αρκαδίου 154

Το υπέρθυρο του ανοίγματος που δημιουργείται φέρει ανάγλυφη διακόσμηση. Δεξιά και αριστερά του θυρώματος υπάρχουν δύο μαγαζιά με τοξωτές εισόδους. Η κατοικία αποτελείται από το ισόγειο και δύο πλήρεις ορόφους. Η αυλή της έχει πολλές ομοιότητες με τις εσωτερικές αυλές των μεγάρων εκείνης της εποχής. Μια πέτρινη σκάλα οδηγεί στον α' όροφο, που περιλαμβάνει τρεις αίθουσες και μαγειρείο, με μικρότερα παράθυρα στην πρόσοψη, ενώ μια ξύλινη σκάλα οδηγεί στο β' όροφο, που υπάρχουν τα υπνοδωμάτια, με ωραία ξύλινα ταβάνια.

Τέλος ένα επίσης εντυπωσιακό θύρωμα που υπάρχει στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου είναι αυτό που βρίσκεται στο σπίτι της οδού Βερνάρδου 30.Στοθύρωμα υπάρχει επιγραφή στα λατινικά: «Με την αρετή αστράφτει το σπίτι -1609- καλένδες του Ιουνίου». Η χρονολογία φανερώνει ασφαλώς το έτος της πρώτης κατασκευής.Επίσης υπάρχει το οικόσημο της οικογένειας Clodio.

Το θύρωμα στην οδό Βερνάρδου

Μνημεία Τουρκοκρατίας

Το τουρκικό χαμάμ

Στην παλιά πόλη στην οδό Ραδαμάνθυος 25 βρίσκεται το κτήριο που στεγάζονταν τα δημόσια λουρά επί Τουρκοκρατίας, δηλαδή το χαμάμ. Πρόκειται για έναν τυπικό τούρκικο λουτρώνα, που σήμερα σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση, όμως δε λειτουργεί και δεν είναι επισκέψιμος. Αποτελείται από δύο χώρους στεγασμένους με μεγάλους ημισφαιρικούς τρούλους, στους οποίους ανοίγονται πολυγωνικά ανοίγματα για το φωτισμό. Το δάπεδο είναι στρωμένο με μεγάλα λευκά ορθογωνικά μάρμαρα.Χτίστηκε γύρω στα 1670, 24 χρόνια από την τουρκική κατάκτηση.Εκείνη την εποχή στο Ρέθυμνο λειτουργούσαν ήδη δύο τέτοιοι λουτρώνες

Το τούρκικο σχολείο

Πρόκειται για ένα κτήριο στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου όπου σήμερα λειτουργεί και στεγάζει το 1ο δημοτικό σχολείο.Σε μία από τις εισόδους του αναφέρεται ότι χτίστηκε το 1796 και λειτουργούσε σαν σχολείο κοριτσιών.Εχει 11 αίθουσες διδασκαλίας και

~ 34 ~

μια εντυπωσιακή τουρκικής τεχνοτροπίας είσοδο, η οποία είχε ένα βενετσιάνικο εξωτερικά θύρωμα που οι Τούρκοι μίκρυναν με το χτίσιμο εσωτερικού μικρότερου θυρώματος.

Το τζαμί Καρά Μούσα πασά

Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Β. Ουγκό και Αρκαδίου.Την εποχή της Βενετοκρατίας στο χώρο αυτό ήταν η εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας.Επί τουρκοκρατίας, ο Καρά Μούσα πασάς ο διοικητής των ναυτικών επιχηρήσεων κατάληψης του Ρεθύμνου το μετέτρεψε σε τζαμί και του έδωσε το όνομα του.Το κεντρικό κτίριο έχει τυπική τετράγωνη κάτοψη. Μπροστά και δεξιά από τον ημιερειπωμενο μιναρέ υπάρχει τριμελής προθάλαμος, στεγασμένος με 3 θόλους. Στον περίβολο σώζεται ένα μέρος από τον τουρμπε (θολωτή νεκρική κατασκευή) όπου ίσως είχε ενταφιαστεί ο ιδρυτής του τζαμιού.Τέλος Ν.Α. του κεντρικού κτιρίου σώζονται αρκετέςμεζαρόπετρες, μαρμάρινες, δηλαδή, διακοσμημένες στήλες που τοποθετούνταν στους τούρκικους τάφους Σήμερα χρησιμοποιείται σαν εργαστήριο από τη 13η εφορία Βυζαντινών αρχαιοτήτων.

Το τζαμί Καρά Μούσα πασά

Το τζαμί της Μεγάλης Πόρτας Βρίσκεται στην οδό Τομπάζη 17 και σήμερα λειτουργεί σαν χώρος αποθήκευσης των ευρημάτων ανασκαφών.Το τζαμί αυτό είχε αφιερωθεί στην Βαλιδέ Σουλτάνα την μητέρα δηλαδή του Σουλτάνου Ιμπραήμ Χαν στα χρόνια του οποίου κυριεύτηκε το Ρέθυμνο.Η μητέρα του ήταν η Κιοσέμ. Αν και δεν σώζεται κτητορική επιγραφή ή το αφιερωτήριο φιρμάνι, από βιβλία περιηγητών είναι γνωστό πως ήδη στα 1670 το τζαμί λειτουργούσε.

Το τέμενος Μασταμπά

Στο Ρέθυμνο υπάρχει ένα ακόμα τζαμί το οποίο είναι γνωστό ως τέμενος Μασταμπά., η αλλιώς σαν τζαμίτου Βελή Πασα΄. Υποστηρίζεται ότι είναι κτισμένο στα ερείπια του Καθολικού ναού του Αγίου Ονούφριου.Το τέμενος περιβαλλόταν από τούρκικο μοναστήρι (τεκέ), από το οποίο σώζονται 13 συνεχόμενα κελιά στη δυτική πλευρά, πρόσφατα αναστηλωμένα. Στη νοτιοδυτική γωνία υπάρχουν ερείπια ενός συγκροτήματος, στο ισόγειο του οποίου πρέπει να στεγάζονταν γραφείο, ηγουμενείο και χώρος υποδοχής και στο ανώγειο ξενώνας και βιβλιοθήκη. Η μεγάλη αυλή περιοριζόταν από μαντρότοιχο και ήταν κατάφυτη.Ο μιναρές περιλαμβάνει έναν εξώστη και διασώζει επιγραφή με χρονολογία 1789, που σημαίνει ότι είναι ο παλαιότερος μιναρές του Ρεθύμνου. Στο κτίριο του τζαμιού άρχισαν εργασίες στερέωσης και αναπαλαίωσης από την προηγούμενη δεκαετία, προκειμένου να στεγάσει παράρτημα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του ιδρύματος Γουλανδρή.

~ 35 ~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

Μουσεία

~ 36 ~

Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο

Το βενετσιάνικο κτίριο του Ιδρύματος,

ιστορικό διατηρητέο μνημείο του 17ου αι.,

προσφέρει τον ιδεώδη χώρο για την

παρουσίαση των συλλογών του ενώ

παράλληλα η λειτουργία του Μουσείου

συμβάλλει στην προστασία του μνημείου. Οι

εκθεσιακοί χώροι του Μουσείου (μόνιμη

έκθεση) εκτείνονται σε πέντε (5) αίθουσες και

περιλαμβάνουν κυρίως αντικείμενα της

παραδοσιακής χειροτεχνίας και λαϊκής

τέχνης. Στόχος του Ιστορικού - Λαογραφικού

Μουσείου Ρεθύμνης είναι να εξελιχθεί σε ένα

σύγχρονο ερευνητικό και εκπαιδευτικό κέντρο

για τη διάσωση του Λαϊκού πολιτισμού της

Κρήτης ενώ με διεθνή συνεργασία θα

αναζητήσει και θα προβάλει τις κοινές αξίες

των λαών που αποτελούν πανανθρώπινη

κληρονομιά

Αρχαιολογικό Μουσείο

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ρεθύμνου

υπάγεται στην ΚΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και

Κλασικών Αρχαιοτήτων. Στεγάζεται από το

1991 στο πενταγωνικό κτίριο, το οποίο

ορθώνεται μπροστά από την κύρια πύλη της

Φορτέτζας.

Τα εκθέματά του δίνουν μια διαχρονική εικόνα

της πολιτισμικής ιστορίας του νομού από τη

νεολιθική εποχή έως τα χρόνια της

ρωμαιοκρατίας. Παρουσιάζονται κατά

χρονολογικές ενότητες και κατά ανασκαφικά

σύνολα.

Στις συλλογές περιλαμβάνονται ευρήματα

από σπήλαια, οικισμούς και νεκροταφεία

μινωικών χρόνων, καθώς και αντικείμενα

γεωμετρικών, αρχαϊκών, κλασικών,

ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων που

βρέθηκαν στις ανασκαφές σημαντικών

αρχαίων πόλεων.

Σκοπός του Μουσείου είναι η προβολή της

πολιτισμικής ιστορίας του τόπου κατά τον

καλύτερο δυνατό τρόπο, έτσι ώστε να

αποτελεί πόλο έλξης πολλών επικσπεπτών.

Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η

διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων,

εκπαιδευτικών προγραμμάτων και διαφόρων

εκδηλώσεων πολιτισμού, στο χώρο του

Μουσείου.

Εκκλησιαστικό Μουσείο

Το Μουσείο το οποίο στεγάζεται σε μία

αίθουσα απέναντι από τον Μητροπολιτικό

Ναό Ρεθύμνου περιέχει ποικίλα κειμήλια της

τοπικής εκκλησίας τα οποία

αντικατοπτρίζουν την καλαισθησία και την

τέχνη των κατά καιρούς κατασκευαστών τους

και παράλληλα την ευσέβεια των Χριστιανών

που τα πρόσφεραν στο Ναό με αποτέλεσμα

να φτιαχτεί μια αξιόλογη και ολοκληρωμένη

συλλογή για την δημιουργία του Μουσείου

~ 37 ~

Συλλογή Φραντζεσκάκη.

Στη συλλογή Ελένης Φραντζεσκάκη που στεγάζεται σε κτήριο της οδού Χειμάρας, ακριβώς απέναντι από την Πινακοθήκη «Λ. Κανακάκις», περιλαμβάνονται έργα παραδοσιακής χειροτεχνίας όπως υφαντά, κεντήματα, δαντέλες..

Μουσείο Ενάλιας Ζωής

Βρίσκεται στην παλιά πόλη και στεγάζεται στο

παλαιό κτήριο του αβαείου που

αναπαλαιώθηκε πρόσφατα και φιλοξενεί μια

από τις σημαντικότερες συλλογές του

Ρεθύμνου. Περιλαμβάνονται μαλάκια,

σπόγγοι, ιχθύες και ορισμένα απολιθώματα.

Μουσείο Κέρινων Ομοιομάτων

Δημιουργήθηκε απο τον κ.Διονύση Ποταμιανό

στα Ζωνιανά και περιλαμβάνει 87 κέρινα

ομοιώματαπου σε φυσικό μέγεθος

αναπαριστούν, σκηνές από την ιστορία της

Κρήτης. Σε ένα ειδικά διαμορφωμένο για το

μουσείο χώρο 1000 τετραγωνικών μέτρων και

με διακόσμηση ανάλογη της θεματολογίας,

προβάλλονται σκηνές όπως του Ελ.

Βενιζέλου, του Κορνάρου, του Αρκαδίου, του

Θεοτοκόπουλου, του Καζαντζάκη του

Νικηφόρου Φωκά,και πολλές άλλες την

μνήμη των οποίων τιμά ολόκληρη η Ελλάδα.

~ 38 ~

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Αρχαιολογικοί χώροι

~ 39 ~

Ελεύθερνα Ανάμεσα στα χωριά της Ελεύθερνας και της Αρχαίας Ελεύθερνας βρίσκεται ένας από του σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Κρήτης η αρχαία πόλη της Ελεύθερνας , 24 χιλιόμετρα ανατολικά από τη πόλη του Ρεθύμνου. Οι έρευνες έχουν ξεκινήσει από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 από τους Βρετανούς και σήμερα συνεχίζονται από το Πανεπιστήμιο Κρήτης που φιλοδοξεί να φέρει στο φως την αρχαία πόλη Ελεύθερνα. Ο χώρος είχε συνεχή κατοίκηση από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι τη παλαιοχριστιανική εποχή.

Υστερομινωϊκό Νεκροταφείο Αρμένων Το Υστερομινωϊκό Νεκροταφείο των Αρμένων βρίσκεται σε απόσταση 10 χιλιομέτρων νότια της πόλης του Ρεθύμνου σε κοντινή απόσταση από το ομώνυμο χωριό. Η ανακάλυψη του νεκροταφείου έγινε το 1969 και οι ανασκαφές του συνεχίζονται μέχρι σήμερα και έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 220 τάφοι.Οι περισσότεροι τάφοι είναι θαλαμωτοί που έχουν λαξευτεί στον μαλακό βράχο με προσανατολισμό ανατολή-δύση και έχουν λαξευτό επίσης στο μαλακό βράχο στενό διάδρομο που οδηγεί στον θάλαμο. Ένα σημαντικό στοιχείο της ανακάλυψης ήταν το ότι οι περισσότεροι από τους τάφους βρέθηκαν ασύλητοι και φυσικά περιείχαν πάρα πολλά και πλούσια ευρήματα. Κεραμικά αγγεία, ειδώλια, χάλκινα όπλα, ωραία κοσμήματα, πολλά εργαλεία κλπ.

Μοναστηράκι

Στην κοιλάδα του Αμαρίου και σε απόσταση 38 χιλιόμετρα από τη πόλη του Ρεθύμνου βρίσκεται το χωριό Μοναστηράκι όπου έχει αποκαλυφθεί κτιριακό συγκρότημα που θα

πρέπει να οικοδομήθηκε γύρω στο 2000 π.Χ και να καταστράφηκε από βίαια καταστροφή, σεισμό ή πυρκαγιά γύρω στο 1700 π.Χ.Το κτιριακό αυτό συγκρότημα που περιλαμβάνει αποθήκες, χώρους λατρείας και δύο χώρους αρχείου με πληθώρα πήλινων σφραγισμάτων, πιστεύεται ότι έχει ανακτορικό χαρακτήρα.

Λάππα

Στο χωριό της Αργυρούπολης και στα περίχωρα του χωριού έχουν αποκαλυφθεί τμήματα της αρχαίας Λάππας τα οποία χρονολογούνται από τη Γεωμετρική έως και τη Ρωμαϊκή εποχή.

Τα περισσότερα ωστόσο ευρήματα χρονολογούνται στα ελληνιστικά και πρώιμα ρωμαϊκά χρόνια, γεγονός που μαρτυρεί εκτενέστερη ακμή της περιοχής στις συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Είναι άλλωστε γνωστό ότι η Λάππα ήταν μία από τις σημαντικότερες πόλεις της δυτικής Κρήτης που άκμασε κατά την ρωμαϊκή εποχή. Καταστράφηκε από το Μέτελλο το 68 π.Χ. αλλά μετά το 31π.Χ. ξαναχτίστηκε νέα λαμπρότερη πόλη η οποία μάλιστα διέθετε θέρμες και δικό της νόμισμα.

~ 40 ~

Αξός

Κοντά στο σημερινό χωριό Αξός υπήρχε η αρχαία πόλη Όαξος που ήταν από τις σπουδαιότερες πόλεις της αρχαίας Κρήτης. Άκμασε για μεγάλο διάστημα από την Υστερομινωική εποχή, έως τους Ύστερους Ρωμαϊκούς χρόνους.Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν φέρει στο φως της ημέρας σημαντικά ερείπια της αρχαίας πόλης, όπως ο Ναός της Αφροδίτης, πολλοί τάφοι, το Πρυτανείο και ερείπια από πολλά άλλα κτίρια, όπως και μικρά τμήματα του εντυπωσιακού αρχαίου αμυντικού τοίχους της ακρόπολης ψηλά στη κορυφή του λόφου.

Αποδούλου

Στα περίχωρα του χωριού Αποδούλου που βρίσκεται 54 χλμ από το Ρέθυμνο έχουν αποκαλυφθεί τα κατάλοιπα παλαιανακτορικού κέντρου.

Στον αρχαιολογικό χώρο Αποδούλου, που θα πρέπει να ήταν εξαιρετικής σημασίας κατά την αρχαιότητα μια και έλεγχε το πέρασμα προς την πεδιάδα της Μεσαράς, έχουν αποκαλυφθεί τρία κτιριακά συγκροτήματα καθώς και θολωτοί τάφοι ένας από τους οποίους διέθετε δρόμο μήκους 7 μ. και στο εσωτερικό του βρέθηκαν τρεις σαρκοφάγοι.

~ 41 ~

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Φτάνοντας στο τέλος αυτής της εργασίας αποκομίσαμε γνώσεις σχετικά με την τοπική ιστορία

καθώς και μελετήσαμε τους γεωγραφικούς παράγοντες, την αρχιτεκτονική και τα πολιτισμικά

στοιχεία του τόπου μας. Επιπλέον αντλήσαμε πληροφορίες σχετικά με τα φυσικά χαρακτηριστικά

και τις ομορφιές που κρύβει ο νομός αυτός. Ακόμα μάθαμε τα στάδια και τον τρόπο εγγραφής μιας

ερευνητικής εργασίας και εμπεδώσαμε την αξία της συλλογικής έρευνας. Αφού αντλήσαμε

πληροφορίες από διάφορες πηγές συγκεντρώσαμε τα δεδομένα μας και καταφέραμε να

δημιουργήσουμε μια πρωτότυπη και αυθεντική εργασία αξιοποιώντας σωστά τα στοιχεία μας.

Επιπρόσθετα είχαμε την ευκαιρία να νοιώσουμε τη χαρά της δημιουργικότητας και να

αισθανθούμε και εμείς ως μικροί εξερευνητές. Συνοψίζοντας λοιπόν αφού τελειοποιήσαμε την

εργασία μας και ανταποκριθήκαμε στα καθήκοντα μας φέραμε εις πέρας ένα ικανοποιητικό

αποτέλεσμα καθώς επίσης αποκτήσαμε την ευαισθησία για το περιβάλλον το οποίο μας περικλείει.

~ 42 ~

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ιστορία της Κρήτης ‘κ.Μουρέλος’

Ιστορία του ελληνικού έθνους.

Μνημεία της Κρητικής ιστορίας ‘κ.Σπανάκης’

ΠΗΓΕΣ

El.wikipedia.org/wiki/Νόμος-Ρεθύμνης

http://greekhotel.com/crete/rethymno/rethymnon-sightseeing/home-gr.htm:a3io8eata.

http://rethymnemnos.gr/rethimno-paralies/

https://ww.google.gr/search?newwindow=1&biw=1366.&tbm=isch&sa=1&q=17.0....0...1c.1.

32.img..20.0.0.B+_u|tupnrry

http://www.cretanbeachew.com/faraggia/faraggia-rethymn%CEBFy/

http://www.crete.gr/ellpages/rethymno-beaches.php.paralies.

http://www.rethymnon.gr/index.php?aktes

http://www.rethymnon.gr/index.php?istorianan.istoria

http://www.rethymnon.gr/index.php?vouna#top

users.sch.gr/mfanouraki/project1b/rethimno/aksiotheata.htm

www.cretanbeaches.com/hrisimes-plirofories/dasil

www.cretanbeaches.com>Φαράγγια

www.cretetaxitranspers.gr/el/important-ancient-rethimno.php

www.2811.gr/παραλίες-ρεθύμνου

www.rethymnon.gr/index.php?vouna

~ 43 ~

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος………………………………………………………………………………………..2

Εισαγωγή…………………………………………………………………………………………3

Παρουσίαση 1ου μερους…………………………………………………………………..4

Μέρος 1ο…………………………………………………………………………………………..5

Κεφάλαιο 1………………………………………………………………………………………6

Φαράγγια…………………………………………………………………………………….…..7

Κεφάλαιο 2……………………………………………………………………………………..12

Βουνά………………………………………………………………………………………….….13

Κεφάλαιο 3………………………………………………………………………………….....15

Παραλίες-Ακτές……………………………………………………………………………….16

Κεφάλαιο 4……………………………………………………………………………………..21

Σπήλαια ………………………………………………………………………………………….22

Παρουσίαση 2ου μέρους…………………………………………………………………..24

Μέρος 2ο…………………………………………………………………………………………25

Κεφάλαιο 1……………………………………………………………………………………..26

Οχυρώσεις………………………………………………………………………………………27

Κεφάλαιο 2……………………………………………………………………………………..30

Μνημεία………………………………………………………………………………………….31

Κεφάλαιο 3………………………………………………………………………………………35

Μουσεία………………………………………………………………………………………….36

Κεφάλαιο 4………………………………………………………………………………………38

Αρχαιολογικοί Χώροι……………………………………………………………………….39

Επιίλογος…………………………………………………………………………………………41

Βιβλιογραφία……………………………………………………………………………………42