نلایگ یناکم تاعلاطا و هشقن همانلصفsdi.mpogl.ir/wp-content/uploads/2019/08/MGIJ-9Final.pdf · [email protected], [email protected], [email protected]

ریاست جمهوری

کشورسازمان برنامه و بودجه

استان گیالنریزی برنامهمدیریت و سازمان

نقشه و اطالعات مکانی گیالن فصلنامه

9317/ زمستان /4 شماره /موسسال

1394 زمستان//1 شماره//سال اولآب بدون درآمد و مدیریت مصرففصلنامه Non-Revenue Water Journal (NRWJ)/Vol.1/Issue No.1/February-march 2016

7931/ زمستان/4 شماره/ومس سال/ نقشه و اطالعات مکانی گیالنفصلنامه Mapping and Geospatial Information Journal of Guilan / Vol.3/Issue No.1/ Feb-Mar 2019

را تبریک عرض نموده، سالی ۹۳۱8 سالفرا رسیدن و عید نوروز باستانی

.میآرزومند تانبا سالمتی، نشاط و کامیابی برای توأم گیالن مکانی اطالعات و نقشه فصلنامههیئت تحریریه

مقاله: فراخوان

سطح جامعه و نیز کمک به در GISاشاعه و ارتقاء فرهنگ استان گیالن در راستای یریزبرنامهمدیریت و سازمان فصلنامه نقشه و اطالعات مکانی " تبادل تجربیات موفق در عرصه کاربرد اطالعات مکانی، نسبت به تهیه و انتشار

کارشناسان و متخصصین، نظرانصاحباز کلیه وسیلهبدینبا عنایت به اهمیت موضوع، اقدام نموده است. " گیالن و «آوری و ارسال مقاالتکلیات، اهداف، نحوه جمع» فایل استفاده ازرا با یشمقاالت خو شوددعوت می

در دسترس www.mpogl.irبه نشانی: سامانه پذیرش مقالهکه از طریق لینک «راهنمای تهیه مقاله» فایل هایواژه و انگلیسی و فارسی چکیده عنوان، ساختار با مقاالتبه دبیرخانه فصلنامه ارسال دارند. باشند؛ تهیه نموده و می

منظوربه .شوندارائه می منابع و گیرینتیجه بحث، و نتایج ها،روش و مواد مقدمه، ،انگلیسی و فارسی زبان به کلیدی اعتبارسنجی رسمی، و بندیرتبه هاینظام و المللیبین و ملی علمی مجامع، مراجع نزد در فصلنامه اعتبار افزایش داوری و بررسی جهت مقاله نویسپیش آخرین همراه و به تهیه انگلیسی چکیده مقاالت تمامی برای است ضروری

آن، pdfپس از انطباق با راهنمای تهیه مقاله به همراه فایل و word فایل صورتبهبایستی می تمقاالشود. ارسالنویسندگان محترم در صورت وصول نامه گردد. ارسال به دبیرخانه فصلنامه « ثبت اطالعات جدید» از طریق گزینه

وده و اقدام نم فرم حق نشر بایست در خصوص تکمیل، امضا و ارسالفصلنامه می ولمدیرمسئپذیرش مقاله، از سوی تماس حاصل فرمایند. 181داخلی 611-11444614در صورت لزوم جهت کسب اطالعات بیشتر با تلفن

http://mpogl.ir/var/files/amar/Mapping%20and%20Geospatial%20Information.doc

http://mpogl.ir/var/files/amar/GIS%20Message%20Journal%20of%20Guilan.doc






http://sdb.mpogl.ir/form/public?id=57ca372cbdbecce7151aaf7c

http://sdb.mpogl.ir/form/public?id=57ca372cbdbecce7151aaf7c

http://www.mpogl.ir/

http://mpogl.ir/var/files/amar/map/form%20nashr.pdf

http://mpogl.ir/var/files/amar/map/form%20nashr.pdf


1

گیالن مکانی اطالعات و نقشه هیئت تحریریه فصلنامه

Mapping and Geospatial Information Journal of Guilan (MGIJ)

اصلی حریری کاوه

kaveh Hariri Asli Associate Editor علمی سردبیر

Ph.D., Mechanical Engineering, energy conversion, [email protected]

طیفوری وحید

Vahid Teyfouri Editor-in-Chief مدیرمسئول

MSc., Statistics [email protected]

ءهاشمی اشکا حسن سید

Seyed Hasan Hashemi Ashka

Associate Editor اجرایی سردبیر

BSc., Surveying Engineering [email protected]

محمدامین کنعانی

Mohammad Amin Kanaani Editorial Board عضو

Ph.D., Sociology [email protected]

اصغر شکرگزار

Asgar Shokrgozar Editorial Board عضو

Ph.D., Urban geography trends [email protected]

نشاییمیر احمد لشته

Mir Ahmad Lashteh Neshaei Editorial Board عضو

Ph.D., Coastal Engineering [email protected]

لحسن سمیع یوسفیاابو

Abolhasan Sami Yousefi Editorial Board عضو

BSc., Surveying Operation Engineering

[email protected]

میثم عفتی

Meysam Effati Editorial Board عضو

Ph.D., Geospatial Information Systems (GIS)

[email protected]

آ گیاهچیپانته

Panthea Giahchi Editorial Board عضو

Ph.D., Geomorphology [email protected]

شهریار صبح زاهدی

Shahriar Sobh Zahedi Editorial Board عضو

MSc., Forestry [email protected]

علی امیری تلیکانی

Ali Amiri Talikani Editorial Board عضو

MSc.,Hydraulic Structures

[email protected]

مجید یاسوری

Majid Yasouri Editorial Board عضو

Ph.D., Geography and rural planning

[email protected]

mailto:[email protected]




2

گیالن مکانی اطالعات و نقشه هیئت تحریریه فصلنامهMapping and Geospatial Information Journal of Guilan (MGIJ)

مهرداد جعفری سلیم

Mehrdad Jafari Salim Editorial Board عضو

Ph.D., Land, Environment and Geo-technology [email protected]

میالد جانعلی پور

Milad Janalipour Editorial Board عضو

Ph.D., Remote Sensing [email protected]

شهامت ابوالفضل

Abolfazl Shahamt Editorial Board عضو

Ph.D., Geodesy [email protected]

علی سام خانیانی

Ali Sam Khaniani Editorial Board عضو

Ph.D., Geodesy [email protected]

خسرو تاجداری

Khosro Tajdari Editorial Board عضو

Msc., Climatology in Environmental Planning [email protected]

اولپیام عالمی صف Payam Alemi Safaval

Editorial Board عضو

MSc., RS and GIS [email protected]









فهرست مطالب

صفحه عنوان

5 .................................................................. مدیریت بحران استانداری گیالن مدیرکل، رضا اسالمی مهندس پیشگفتار

7 ..................................................................................................................................... پژوهشی و تخصصی مقاالت

/ املش شهر گیریاندازه مستقل مناطق دهمحدو در مبناو مکان هوشمند فشاری زون

7 ............................................................................................................................... اصلی حریری کاوه دکتر :نویسنده

/ Asterهای دگرسانی گرمابی باباولی )گیالن( با اعمال عملگرهای منطقی تصاویر هاله یبارز ساز

18 .................................................................................................................. شهرزاد پارسی نژاد مهندس: نویسنده

/ های نفتیی و پایش لکهدر شناسای ازدورسنجشهای هوایی و فضایی کاربرد تصاویر و داده

88 ............................................................................................................................... میالد جانعلی پور دکتر: نویسنده

63 ................................................................................................ مرتبط کاربردی مطالب و هینشر ،مقاله کتاب، معرفی

24/7/1731مورخ 33777شماره و تاریخ مجوز: -استان گیالن ریزیبرنامه و مدیریت: سازمان امتیازصاحب

ISSN: 2645-4289 2441-4273: شاپا :استان گیالن ریزیمدیریت و برنامهسازمان دبیرخانه

41373-77373: خیابان پانزده خرداد کد پستی -خیابان امام خمینی -رشت-گیالن map_ [email protected]پست الکترونیک:

از سوی فصلنامه تائیدیسنده یا نویسندگان است و چاپ مطالب به معنای نو بر عهده فصلنامه در شدهارائهمسئولیت آرا و نظرات نیست.

و اطالعات مکانی گیالن نقشهفصلنامه پیشگفتار ،اطالعات مکانی ها و نظرات مدیریتی در حوزه نقشه وبا هدف انعکاس دیدگاه .ودشهیه میو صنایع کشور ت های اجراییدستگاهمدیران یکی از در هر شماره توسط

.فصلنامه در انتخاب و ویرایش و تلخیص مطالب دریافتی آزاد است

مجاز است. مأخذنقل مطالب با ذکر

لینک دریافت رایگان نسخه الکترونیکی فصلنامه:http://sdi.mpogl.ir

mailto:map_%[email protected]

http://sdi.mpogl.ir/



پیشگفتار

شرایط اقلیمی و جغرافیای خاص در زمره دلیل بهایران کشور

های پیچیده و نوین قرار دارد، فناوریمناطق خطر خیز دنیا

های ای، اینترنت، سیستمنظیر فناوری ارتباطات ماهواره

و حسگرها در مدیریت حوادث و سوانح نقش و هشداردهنده

کنند. گسترش استفاده از اطالعات مکانی را ایفا می مهمیسهم

نجات نمونه و امدادها برای نیروهای صه مسیریابیدر عر

های مشهودی از کاربرد اطالعات مکانی است، همچنین داده

شناسایی بنابرایندر استفاده از آن است. ک یک ضرورت بیانگر گسترش و در خوبیبه گستر مردممکانی

توصیفی عوارض وبودن اطالعات کامل دقّت هندسی،دادن معیار قرار ،اطالعات هندسی و توصیفی موردنیاز

هایتحلیلو سازیمدل .سازدمیحائز اهمیت در تمامی سطوح سازمانرا ها تمامی داده سازیهمسان

اطالعات مکانی در مدیریت سوانح بوده که در بستر استفاده از پرکاربردو مهم اریبس هایبخشاز نیز یمکان

های اخیر های مکانی در دههداده دهیسازمانمدیریت و است. یرپذامکان (GIS)یی ایسامانه اطالعات جغراف

زیرساختافزایش ایمنی خاصه، ونقلحملهای مختلف در زمینه مدیریت بخشرا نیز کاربردهای وسیعی

نقاط ساختن مشخصدر راستای اثرگذارفراهم آورده که به بررسی کامل و تحلیل عوامل اینقل جادهوحمل

در دنیای امروز که طورکلیبه. است شده منجرای نجام اقدامات مفید در کاهش تصادفات جادهخیز و احادثه

سردرگمتنیده و هم بهشهرها مانند کالفی ویژه در کالنبه شهریبرونو شهریدرونهای ارتباطی شریان

های بسیاری تیو مدیریت ترافیک بدون در نظر گرفتن اطالعات مکانی با سخ ونقلحمل ،اندشدهایجاد

خواهد شد. در همین رابطه تعیین دشوارتر همراه است که این وضعیت در شرایط وقوع حوادث و بروز بحران

)قبل پیشگیرانهراهکارهایی را جهت انجام اقدامات خود در قالب یک نقشه ریسک، مسیرهاخیز حادثهنقاط

.دهداز وقوع حادثه( در اختیار کارشناسان قرار می

: تجربیات موفق در عرصه گسترشارائه و تواند از طریقمی فصلنامه نقشه و اطالعات مکانی گیالن روازاین

مدیریت بحران و در راستای محور مکانگردش سریع اطالعات و مدیریت هوشمند ،کاربرد اطالعات مکانی

واقع گردد. مؤثر ریسک حوادث غیرمترقبهکاهش

رضا اسالمی

ن استانداری گیالنمدیریت بحرا مدیرکل



پژوهشی و مقاالت تخصصی

Georefereced pressure zone covered by District Metering Area (DMA) for

Amlash city

Seyed Mohsen Hosseini Salekdeh (a), Kaveh Hariri Asli * (b), Arsalan Ghorbani (c),

Sayed Bazyar (d), Afshin Rastgar (e), Ahmad Hozori (f) (a), (b), (c), (d), (e), (f), Guilan water & wastewater co., Rasht, Iran,

[email protected],[email protected], [email protected],

[email protected], [email protected], [email protected]

(* Corresponding author: Kaveh Hariri Asli)

Abstract The present work investigated the modification and optimization project for the water transmission

and distribution system, based on the Georefereced and smart management of pressure zones in

Amlash city. In order to calibrate the distribution network, data was obtained by remote sesing and

data loger of ultrasonic flowmeters and pressure gauge. Therefore, the results of the research

emphasize the separation of the distribution network in the area of independent measurement based on

Geospatial Information System (GIS) for the improvement of the facility. The results of the executive

activities affected by the current research in 1397 resulted in a decrease of production and increase of

of the city's water income.

Keywords: Smart urban, Independent measuring zones, Pressure zone, calibration.

شهراملش یریگاندازهمناطق مستقل در محدوده مبنامکان یزون فشار

4 پور یعل یحضور حمدا ،1رستگار نیافش ،4اریباز دیسع ،7واجارگاه یارسالن قربان ،2اصلی حریری کاوه ،1سالکده حسینی محسن سیدرشت، گیالن، شهری آبفای مدیرههیئت رئیس و مدیرعامل مدیریت اجرایی، لیسانسفوق 1

[email protected] ، آبفای شهری گیالن، رشت،یرعاملمددکترای مهندسی مکانیک )تبدیل انرژی(، مشاور 2

[email protected] ،املش یشهر یبفاآ ریمد ،زیستیطمح عمران یارشد مهندس یکارشناس یدانشجو 7

[email protected] ،کارشناس مسئول مطالعات آب بدون درآمد ،)نیروگاه( کیمکانمهندسی یسانسل 4

[email protected] ،آب و فاضالب یساتتأس یکارشناس طراح ،(آب) مهندسی عمران یسانسلفوق 1

[email protected] ،اطالعات جغرافیایی هاییستمسکارشناس ،یطیمح یزیربرنامهدر یژئومورفولوژ یسانسلفوق 4

[email protected]

چکیده و مدیریت مبنامکان مدل قالب دررا املش شهر برای آب توزیع و انتقال سیستم سازیبهینه و اصالح طرح حاضر تحقیق

هایاز اطالعات مربوط به فلومتر عیشبکه توز ونیبراسیکال منظوربه .داد قرار موردبررسی یفشار هایزون هوشمند

قالب در عیشبکه توز سازی مجزا بر تحقیقنتایج لذا .دیار قرائت از راه دور، استفاده گردالگرد هایفشارسنجو کیالتراسون

نتایج .دارد تأکید تأسیسات توسعهو حصالجهت ا جغرافیایی اطالعات سیستم بر منطبق گیریاندازهنواحی مستقل

آب ناشی از فروش درآمد افزایش ولید وجویی در ت صرفهبه منجر 1637 سال در تحقیق حاضر از متأثر اجرایی هایفعالیت

.گردید املش شهر

.ونیبراسیکال، یزون فشار، گیریاندازهنواحی مستقل ،تأسیسات یهوشمندساز :کلیدی کلمات














مقدمه-1نفوس و مسکن سال یو سرشمار یکشور ماتیتقس نیبر اساس آخر

شهر 2و رانکوه(، یبخش )مرکز 2 ی، شهرستان املش دارا1731سمام، ،یاملش شمال ،یدهستان )املش جنوب 1ملش و رانکوه( و )ا

.(1نفر است )شکل 41111 بربالغ تی( و جمعدیشبخوسالت و کج یشغل ساکنان این سرزمین است. آب کشاورز ترینیاصلکشاورزی

شهر املش در درجه شرب آب نیمنبع تأم .شودیماز رودها تأمین یآب شهرها دآب،یست. چشمه سفا دآبیاول خط انتقال از چشمه سف

یاز روستاها یرودسر و املش و تعداد ،ی، واجارگاه، کالچاآبادیمرح

یهاآبآب املش نیتأم گریمنبع د .(2)شکل کندیم نیمنطقه را تأمچاه انجام قیبه آن از طر یمنطقه است که دسترس ینیرزمیزرا پر مخزن دآبیسال، آب سف مصرفکمفصول سرد و در .پذیردیم

اما در فصل گرم ؛ ستنی هاچاهپمپ یاندازراهبه یچندان ازینموده و نچاه در شهر حلقه 7. شودیم مدار وارد هاچاهمصرف، آب کیو پ

)کشتارگاه( و چاه 2املش وجود دارد که در حال حاضر چاه شماره کل یچاه فعال با دب 4شده و ارج)چاه خرشتم( از مدار خ 7شماره شهر غرب در عمدتاً هاچاهموجود است که هیبر ثان تریل 23حدود .دارند قرار املش

در استان گیالن شهرستان املش نقشه جانمایی(: 1شکل )


منطقه یرودسر و املش و روستاها ،ی، واجارگاه، کالچاآبادمیرح یآب شهرها نیتأممنبع دآب،یچشمه سف(: 8شکل )

آب شهر املش نیتأمیع و منابع توز ساتیتأسمدل (: 6شکل )


آب شهر املش عیتوز ساتیتأس یهالولهمشخصات (: 1جدول ) نوع لوله قطر لوله (mm) متراژ لوله موجود نوع لوله قطر لوله (mm) متراژ لوله موجود

4324 31 PE/10 atm 1114 711 AC

1213 31 PE/10 atm 4143 211 AC

1333 47 PE/10 atm 313 111 AC

24 72 PE/10 atm 22717 111 AC

711 PE/6 atm 1422 71 AC

211 PE/6 atm 717 41 AC

111 PE/6 atm 743 211 PE/10 atm

31 PE/6 atm 417 121 PE/10 atm

211 ST 4772 111 PE/10 atm

فشاری و یهادر زون یساتتأس یهوشمندساز ،حاضر قیهدف تحقو املششهر آب یساتتأسبرای DMA یریگاندازه مستقل مناطق مستقل مناطق .است شبکه توزیع آب توسعهو حصالمدل ا ارائهمجزایی از شبکه است که با مرزهای یهابخش DMA یریگاندازه

پایش منظوربه توانیم مثال طوربه .اندشدهدائمی از شبکه توزیع جدا کاهش یجهتدرنهدر رفت واقعی آب و زانیم کاهش و نشت در شبکه

این فرآیند، آغاز در عمل نمود. هابخش نیا در مدآمقدار آب بدون درو ثبت مقادیر فشار و جریان آب در مناطق مجزای یریگاندازهشامل توزیع یهاشبکهپایش نشت در منظوربه. است DMAگیری اندازه

دیتاالگردار در نقاط مجهز به و های دقیقآب نیاز به نصب کنتورجداگانه کنتور جریان ورودی به مناطق هر .از شبکه است خاصی

DMA جریان شبانه به هر منطقه در گام بعدیگیرد. اندازه میراگزارش نشده و میزان هاییشکستگتا شودیممنظم کنترل طوربه

در این راستا جهت بررسی حوادث و نشت شناسایی و تعیین شوند. که یامکان مقایسه بین مناطق (1شکل ) مدیریت فشار در هر منطقه

را شودیم یریگاندازهدائمی یهاسنجدبی توسط هاآنجریان در و شدهآب ینتأماز یک یا چند محل DMAیک .گرددیمفراهم مجاور نداشته و DMA اجریان بتبادل مجزا است، یعنی یامنطقه

شده و یریگاندازهیا در صورت وجود، این جریان توسط کنتور .گیردیم دیگر صورت DMAبه DMAاز یک سرریز صورتبهمدل متعاقب کالیبراسیون (7شکل ) توزیعشبکه توسعهو حصالا مدلحداکثر مصرف و بررسی مرحلهبهمرحله تمیالگور مبتنی بر یلیتحل

حداکثر مصرف روزانه .گرددمیتعریف رسانیآب تأسیساتروزانه یدر روز تیهر نفر از جمع ازایه مصرف کل ب زانیم از است عبارت

مقدار آن به حداکثر رهیو غ ییآب و هوا طیاز سال که به علت شراحداکثر مصرف روزانه تعییندر مهمو مؤثر ملاعواز یکی. رسدیم

آب فمصر نهاسر ارمقد معموالً یشهر مناطق. در ستا جمعیتعامل اردـمق ،تاییسرو مناطقو در ترکم ساعتی کثراحد ضریبو بیشتر رـتیشـب اعتیـس کثرادـح ریبـضو رـتمـکآب فرـمص نهارـس توجه با و پوشش تحت جمعیت یراستا پس از زون بند نای در .تـسا ساعتی فمصر کثراحد ارمقد ،نهروزا فرـمص کثرادـح اردـمق هـب

.(1 جدول) شودمی تعیین

قرار داشت: رمدنظاملش موارد ذیل شبکه شهر برای قیتحقدر این

آب عیتوز یساتتأس در متر 41حدود اختالف ارتفاع.

بافت متخلخل خاک.

از ناشیکه هدر رفت آب املششهر روفاضالب یهاتونلوجود .نمایدیمرا زهکش هایشکستگ

است. با لوله آزبست اجرا شده ی کهو خط پمپاژ فعل عیشبکه توز

هاچاه پراکندگی.

بپمپاژ آ طخطو ادیطول ز.

شبکه از ییهابخشدر هالولهبودن قطر کوچک. که در حال حاضر چشمه است هیبر ثان تریل 177املش شهر یآب ازین .کندمی نیتأمآن را را هیبر ثان تریل 41مصرف تنها کیدر پ دآبیسف

یو حداکثر مصرف ساعت هیبر ثان تریل 44/34 روزانهمصرف حداکثرآب کاهش ییاجرا یهارهکارا اساس برو بوده هیبر ثان لیتر 47/127 یهارمعیاو بطاضو تهیه حطر 717 نشریهدر رجمند) هنیامد حساببهحداقل و ،مصرف سرانه آب نییمطالعات تعو (رکشوآب نعتـص فنی

نفربر تریل 171 یال 111 نیب 717 نشریهحداکثر سرانه مصرف مطابق صورت گرفته و یهایریگاز نمونه حاصل جی[. نتا1] استروز مصرف که دهدمینشان رویوزارت ن لیدستورالعمل تعد نیهمچنر ب تریل 211 معادل 1421 در سال طرح شهر تا افقاین سرانه شبکه با احتساب یجمع مصرف ساعت وهر نفر ازایبه روزشبانه

.است هیبر ثان تریل 31/123روستاها معادل از یدائم یکه با مرزها از شبکه ییمجزا هایبخشحاضر، قیتحق

گیریاندازهمستقل یتحت عنوان نواح را اندشدهجدا عیشبکه توزDMA قرائت از آوریفنمبتنی بر توسعهو حصالاجهت تهیه مدل .دادقرار مدنظررا GISاطالعات منطبق بر سریع گردش وراه دور

مواد و روش تحقیق-8حل منظورهبرا WATERGEMS یوتریمدل کامپاین تحقیق

مبتنی بر معادالت جریان مرحلهبهمرحلهاز الگوریتم رسانیآب سیستملذا معادالت پیوستگی و انرژی در هر .قرار داد مورداستفاده فشارو


های برای حل شبکه مستقیماً ستتوانو این روش شدهحلتکرار ای استفاده شود.ای و حلقهشاخه فشار کنندهتنظیم آالتشیر وسیلهبهعددی در حالتی که سیستم ازنظرمستقل عمل نماید، حالت پایداری خود را حفظ صورتبه طرفهیک

قرائت از راه یآورفناز یریگبهره تحقیق این دررو ازاینخواهد نمود. در یشامل فشار و دب یکیدرولیه یمبنامکان یدور پارامترها

عیاز شبکه توز یدائم یاز شبکه که با مرزها ییمجزا یهابخشمنطبق و DMA یریگاندازهمستقل یتحت عنوان نواح اندجداشده

Geospatial Informationبر سیستم اطالعات جغرافیایی

System (GIS) ازجملهو بوده مدنظر عاتاطال سریع و گردش :نمود اشاره ذیل موارد به توانمی شبکه مدل تهیه در خطا منابع

یطورکلبهو قطر و جنس و یا هاولهلخطای مربوط به اتصال .توپولوژی شبکه

خطای مربوط به ایزوله نبودن شبکه.

وجود نشت زیاد در برخی مناطق که باعث عدم تطبیق نتایج .گرددیمشده یریگاندازهمدل و پارامترهای

خطای ناشی از وجود شیرهای با وضعیت نامعلوم در شبکه نظیر یهالولهبرخی یبر رو شدهبسته یا شیرهای بازمهینشیرهای (Loop) یک حلقه

که باعث بروز خطا در در شبکهوجود حوادث و اتفاقاتباعث از مناطقبرخی و درشده است یریگاندازهپارامترهای

.عدم تطبیق محاسبات مدل با اطالعات فیلد گردیده است

توپوگرافی منطقه که باعث ایجاد یهانقشهخطای مربوط به .گرددیم هالولهشبکه و محاسبه طول یهاگرهدر رقوم خطا

تهیه مدل برمبنای جهیو درنتعدم وجود نقشه دقیق مشترکیناتصال تمام مشترکین به شبکه و در نظر گرفتن الگوی مصرفی

تجاری و صنعتی ،مختلف نظیر مسکونی یهایکاربرمربوط به .و در نظر گرفتن قطر

انشعابات در شبکه انجام نشده استاصلی و فرعی و یهالوله.

عدم وجود لیبه دلکه هالولهخطاهای مربوط به ضریب زبری .گرددیمایجاد هالولهاطالعات مربوط به قدمت و جنس

رفع جهت در ممکن حد تا بایستی مدل دقت ارتقای برای اصوالً یبرداربهره مختلف حین مراحل در کار این. نمود اقدام فوق خطاهای مدل با رابطه در بایستی که مهمی نکات ازجمله .پذیردیم انجام

ضمن بایستی است که مدل نمودن روزبه قرارداد مدنظر هیدرولیکی کامالً را مدل شبکه وضعیت به مربوط اطالعات آخرین دریافت

مدل نتایج از شبکه اصالحات نمودن بهینه وجهت بهنگام نموده را الزم کارآیی در صورتی مدل گفت توانیم یطورکلبه. نمود استفاده اصالح، مختلف مراحل در آن از و بوده روزبه همواره که داشت خواهد حصالحاضر مدل ا قیتحق .گردد استفاده شبکه یبرداربهره و طراحیضمن DMA یریگاندازهمستقل یرا در نواح مبنامکان توسعهو

موجود وضع ختشنا جهت مدل و کالیبراسیون هیدرولیکی تحلیل .ارائه نمود

گیریاندازهمنطقه مستقل یطراح-8-1 DMA Design میمناطق مجزا تقس صورتبهدر ابتدا شبکه DMA یطراح یبرا یکنترل ریهر منطقه کنتور و ش یو خروج یورود ی، سپس براشودمیمستمر در هر طوربه یو خروج یورود یکه دب یشده به صورت نصبماه کیبه مدت حدود گیریاندازهشود. پس از یریگاندازهمنطقه گیریاندازهمستمر در هر منطقه طوربه یو خروج یورود ینمودار دب

به مدت هر منطقه یو خروج یورود یدب گیریاندازه. پس از شودمی کهدرصورتیو هشد میدر ساعات مختلف ترس مصرف ماه نمودار کی

مصرف در نمودار رییتغ لیبه دل دیدر شبکه به وجود آ مشکلی .است رفعو تشخیصقابل مشکل نیا سرعتبه شدهترسیم

قیتحق ابزار-8-8قرائت از راه دور الگردار هایفشارسنجها و شامل فلومتر قیابزار تحق

WATERGEMS8.2 افزارینرم در محیط تحلیل نتایج است. وقرار داشته ArcGIS9-ArcMap9.3 افزارنرممدیریت تحت

الگردار هایفشارسنجها و از فلومتر یافتیدر هایدادهبا توجه به توزیع هایشبکهموجود واقعاً مدل، این تحقیق در دورقرائت از راه ونیبراسیانجام کال منظوربه. دیگرد برهیشبکه کال لیآب با مدل تحل

ها که با ، از اطالعات مربوط به فشارسنجاملشآب شهر عیشبکه توزبرخوردار بودند، استفاده یاز تطابق بهتر یبرداره زمان نمونهتوجه ب .دیگرد

ذیـل اهداف به دستیابی منظوربه تحقیق حاضر هیدرولیکی مدل :شد یزیرطرح

آب. توزیع سیستم ارزیابی و برآورد

آب. توزیع سیستم توسعه و اصالح

موجود. ساتیتأس کردن روزبه

یافزارنرمحیط و در م GIS این مدل در انطباق با

WATERGEMS8.2 شبکه و تحت توسعه ح و صالا در قالب .تعریف گردید ArcGIS9-ArcMap9.3 افزارنرممدیریت یسازمدل یافزارهانرمیکی از WATERGEMS8.2 افزارنرمتوانایی افزارنرمتوزیع آب است. یکی از مزایای این یهاشبکهنظیر اتوکد افزارنرمچندین در زمانهم طوربه هاداده یسازهمگاماز هرکدامکه با اعمال تغییرات بر فایل پروژه در یاگونهبهاست، . شودیمخودکار تغییرات اعمال طوربه افزارهانرم، در دیگر افزارهانرمخودکار جریان سازییهشببه توانیم افزارنرماین هاییتقابلاز در این تحقیق .اشاره کردشبکه سازیینهبه، طراحی و ینشانآتش

با WATERGEMS8.2 افزارنرمخودکار یسازمدلقابلیت اتوکد، سبب شد تا افزارنرم استفاده از اطالعات موجود در پایگاه داده

میزان خطای انسانی به حداقل برسد، همچنین جهت جلوگیری از دستی نیز در هر طوربه هادادهبروز خطاهای سیستماتیک، تمامی

ذیل بهره هاییتقابلدر این پروژه از یطورکلبهحله بررسی شد. مر گرفته شد:

.طراحی شبکه


از روی خطـوط اتوکـد )تبـدیل خطـوط بـه لولـه و یسـاز مدل به گره(. هاتقاطع

اتوکد )دریافـت یادادهاز منابع هادادهاستفاده از تطبیق خودکار کد(.شبکه توزیع از فایل اتو یهاگرهخودکار ارتفاع

هاگرهتخصیص دبی به.

.محاسبه خودکار افت اصطکاکی

ینشانآتشو فشارشکنعملکرد شیرهای یسازمدل.

ینشانآتشتحلیل شرایط بحرانی در حالت.

قیتحق یهاهیفرض-8-6

اصالح شبکه و -قیاول تحق هیفرض-8-6-1

(DMA)انشعابات در یاستانداردساز

آب و عیمدل شبکه توزحاضر شامل اصالح قیاول تحق هیفرضشهر به استناد یفشار هایزون لیانشعابات و تکم یاستانداردساز

مبنایمکانمدل هیپس از ته لذا مشاور است. نیمطالعات مهندس اتیعمل یاثرگذار زانیم قیتحق نی، در ااملششهر آب ساتیتأس

لیانشعابات و تکم یداردسازآب و استان عیاصالح مدل شبکه توزبا از شبکه ییمجزا هایبخش، روازاین شد. یبررس یفشار هایزونمستقل یتحت عنوان نواح وجدا شده عیاز شبکه توز یدائم یمرزهامبتنی بر توسعهو حصالاجهت تهیه مدل DMA گیریاندازه GISاطالعات منطبق بر سریع گردش وقرائت از راه دور آوریفن

شبکه توزیع آب ومدل صالحدر این راستا جهت ا. گرفتقرار مدنظر در قالب زولهیمشاور به دو بخش ا نیمطالعات مهندس به استناد

.(7-4 جدولشد ) میتقس "DMA" یریگاندازهمناطق مستقل

حاضر قیتحقاول هیفرضدر یشنهادیپ DMA مناطق مجزا شده تیموقع(: 8جدول )مناطق DMA

دتعداد نقاط ورو طول )متر( محدوده تحت پوشش جریان

تعداد نقاط خروج جریان

انیه(دبی )لیتر بر ث تعداد مشترک

هر ش اییهکوهپاضلع جنوبی و منطقه 1 املش

17373 7 1 24 1237

حدفاصلبخش غربی مرکز شهر 2 کمربندی تا خیابان اصلی

13771 1 1 27 1111

حدفاصلبخش شرقی مرکز شهر 7 کمربندی تا خیابان اصلی

12311 4 4 27 1127

بخش شمالی خیابان اصلی شهر 4روستاهای چالرس و مشکله طرفبه

11127 1 2 22 1212

1721 74 1 2 14771 منطقه کیاکالیه 1

یدب نگیتوریمان -قیتحق دوم هیفرض-8-6-8

ساتیتأس یهوشمندسازو فشار و یاگونهبه است برخوردار زیادی اهمیت از آب ساتیتأس یهوشمندسازحوادث را به آنی یهاواکنش آب امکان رامترهای جریانپا که پایش .دینمایمفراهم توزیع ساتیتأس در نشت تشخیص ضمن وجود دلیل به آب، صنعت هوشمندسازیراستای در امروزه احتمال ،کشیکابل هزینه ،العبورصعب و طوالنی هایمسافت سیرم تغییرات در مشکل و طوالنی اجرای زمان کابل، پذیریآسیب لذا. سازدنمی صرفهبهمقرون فرمان مدارات در کابل از استفاده هاکابل

سال چند طی .گرددمی احساس زمینه این در بهتری حلراه نیاز به کارآمد حلیراه عنوانبه متریتله و دور راه از قرائت هایسیستم اخیر تحول ایجاد باعث و شده مطرح مشکلاین حل جهت مناسب و

. است شده و فاضالب آب صنعت ویژهبه مختلف صنایع رد عظیم

وصل و قطع فرامین شامل تأسیسات اطالعات که ترتیب بدین از غیره و فلوفشار و مخازن، سطح چون آنالوگی مقادیر و هاپمپ انتقال سیم، به نیاز بدون طوالنی هایمسافت در رادیویی امواج طریق راحتیبه را وسیعی منطقه رینگمانیتو و کنترل امر این. یابندمی فشار مانیتورینگ شامل حاضر تحقیق دوم فرضیه .سازدمی پذیرامکان مبنایمکان مدل تهیه از پس لذا .استاملش شهر هایچاه دبی و

هوشمند مدیریت عملیات اثرگذاری میزان ،املش شهر آب تأسیسات فلومتر دستگاه 7 تعداد نصب و تهیه طریق ازاملش شهر در فشار

الگردار فشارسنج دستگاه 1 و دور راه از قرائت الگردار التراسونیک بر فشار ترازهم خطوط و مصرف منحنی تهیه جهت دور راه از قرائت ممکن حد تا مدل دقت ارتقای برای تحقیق این در .شد بررسی خط مراحل حین در کار این ضمناً .شد اقدام فوق خطاهای رفع جهت در

.یابد تداوم بایستی نیز برداریهبهر مختلف


حاضر قیتحق دوم هیفرضدر یشنهادیپ DMA مناطق مجزا شده تیموقع(: 6جدول )مناطق DMA

تعداد نقاط ورود طول )متر( محدوده تحت پوشش جریان

تعداد نقاط خروج جریان

انیه(دبی )لیتر بر ث تعداد مشترک

ملششهر ا ایکوهپایهضلع جنوبی و منطقه 1 17371 7 4 24 1231

ابان کمربندی تا خی حدفاصلبخش غربی مرکز شهر 2 اصلی

13717 1 1 27 1121

یابان کمربندی تا خ حدفاصلبخش شرقی مرکز شهر 7 اصلی

3711 4 4 21 1137

اهای روست طرفبهبخش شمالی خیابان اصلی شهر 4 چالرس و مشکله

11421 4 2 22 1212

آبادحاجی راهسه –املش بخش جنوب شرقی شهر 1 7713 1 1 2 117

1721 74 1 1 14747 منطقه کیاکالیه 4

3112 171 - - 34314 جمع کل

نتایج -6 (DMA) گیریاندازهمناطق مستقل کنترل تلفات آب در منظوربه در تأسیسات یهوشمندساز و شبکه سازی مجزا، عیتوز شبکه در ضروری است یفشار هایزون دو ایجا گیریاندازهمستقل ینواح

. برای ایجاد منطقه ایزوله، شبکه توزیع آب تحت پوشش (4-4)شکل تر تفکیک های کوچکهر یک از مخازن به مناطق مجزا با شبکه

ورود و خروج آب به آن از یک یا چند مسیر کهطوریبه شود.می وسیلهبهمحدود و مشخص صورت گرفته و از کلیه مناطق مجاور خود

شود. بر اساس تعریف، ای مجزا میبستن شیرهای قطع و وصل منطقهجمعیت، تعداد ازنظرهر منطقه ایزوله دارای خصوصیات مشخصی

انشعاب، تعداد مشترکین، طول لوله اصلی و فرعی شبکه، نسبت طول عمده شبانه، شرایط کنندگانمصرفلوله به انشعاب، تعداد و نوع

داد حوادث بر روی خطوط اصلی و انشعابات زیربنایی، قدمت شبکه، تعمشترک 1111تا 111ابعاد ایزوله بین .(4-4 جدول) باشدو غیره می Minimumگیری جریان حداقل شبانه اندازه جهت متغیر است.

Night Flow (MNF) تا 111ابعاد ایزوله بین تعداد ینبهتر و اهدادهو پایش آوریجمعفقره مشترک است. سهولت 1111الزم زمینه ،برداریبهرهدر مناطق مجزا شده در زمان هایگیریاندازه

ریزی الزم برای کاهش برای تعیین مقدار نشت در سیستم و برنامه .نمایدهدر رفت واقعی آب را فراهم می

حاضر قیتحق دور درقرائت از راه سیستم مانیتورینگ و (: 4شکل )


املش شهر ونیمناطق مسک (: موقعیت5شکل )

شهر املش یآب یساتتأسمحدوده (: 3شکل )

(1485سال )متوسط مصرف سرانه آب شهر املش تا افق طرح : (4)جدول

متوسط مصرف نوع مصرفتجاری و خانگی سرانه

صنعتی حساببهآب عمومی

نیامده

27/177 11/2 41/4 1 *71/27 33/22

27/177 11/2 41/4 2 *77/34 37/244

(1485سال افق طرح ) یبرا املششهر ی: حداکثر مصرف ساعت(5)جدول

ر مصرف حداکث مصرف سرانه با اعمال ضریب حداکثر ساعتی مصرف سرانه با اعمال ضریب حداکثر روزانه جمعیت افق طرحرروزانه کل شه

ر مصرف حداکثساعتی کل شهر

لیتر بر روز() لیتر بر ثانیه() لیتر بر روز() لیتر بر ثانیه() یه(لیتر بر ثان) یه(لیتر بر ثان)

22414 1/273 77 7/431 13 44/34 47/127


هـای مختلـف تقسـیم در فرآیند طراحـی، شـبکه بـه منـاطق ایزولـه ــده و ــاتیتأسشـ ــچه سـ ــل حوضـ ــای الزم از قبیـ ــا، کنتورهـ هـــدازه ــگان ــرای قطــع یری ــان و شــیرهای قطــع و وصــل الزم ب جری

ــه خــارج ا ــان ب ــه جری ــز منطقــه ایزول ــرای شــوندیمــ ینــیبشیپ . بشـــناخت و کـــاهش مقـــدار آب بـــدون درآمـــد، وجـــود کنتـــور و

ــدازه ــگان ــذا در یری ــرورت دارد. ل ــبکه ض ــار ش ــان و فش ــم جری دائمرحلـــه طراحـــی بایـــد در تمـــام مبـــادی تولیـــد آب و خروجـــی

حجمـی یکنتورهـا نصـب یهـا حوضـچه و مخـازن، هـا خانههیتصفهمچنـین در کلیـه نقـاط حسـاس شـبکه نیـز در نظر گرفتـه شـوند.

هــای دائمــی الزم بــرای نصــب فشارســنج ســاتیتأسهــا و حوضــچهکنتـرل دائمــی بـازده حجمـی شــبکه منظـور بــهبینـی گردنـد. پـیش

شـود و ای اسـتفاده مـی ناحیـه سـنج انیـ جرهـای توزیع آب از کنتورــین ــا برقــراری ارتبــاط ب مــذکور و در صــورت وجــود یهــاکنتــور ب

ــتمیس ــه متر س ــتل ــ کی ــوانیم ــع ت ــجر تیوض ــو یورود انی ای نمود. شیشده را در هر زمان پا زولهیا هیاز ناح یخروج

در اصههالح و توسههعه یشههنهادیپ نهههیگز-6-1

(DMA) یریگاندازهمستقل مناطق املــشدر گزینــه پیشــنهادی اصــالح و توســعه شــبکه فعلــی، شــهر

بلـی . هماننـد بخـش ق (3شـد )شـکل مجـزا تقسـیم DMAدو به ــر در ورودی ــاتیتأس DMAه ــدازه س ــگان ــار، یری ــان و فش جری

کلرسنج و کدورت سنج در نظـر گرفتـه شـده کـه از طریـق سـامانه (. 3اســـت )جـــدول کنتـــرل از راه دور قابـــل پـــایش و دسترســـی

ـ اسـت کـه علـت اخـتالف جمع ذکرانیشا سـطح تحـت بـاوجود تی ینـواح ،یلیاسـت کـه طبـق گـزارش طـرح تفضـ علتنیابهپوشش یاهیحاشـ ینسـبت بـه نـواح یشهر از نسبت تـراکم بـاالتر یمرکز

شهر برخوردار است.

سههاتیتأسی هوشمندسههاز زاتیههتجه-6-8

حاضر قیدر تحق یرسانآبــزات ــازتجهی ــاتیتأسی هوشمندس ــانآب س ــهر یرس ــش ش ــه امل ب

ــوع ــک ن ــاتیتأستفکی ــامل ورودی س ــه ش ــازن و DMAک ، مخــت ــوایی اس ــرج ه ــتم .[2-4]ب ــرل سیس ــیکنت (PLC) منطق

Programmable Logic Controller یبــــه معنــــا PLCاســت. یزیــربرنامــهقابــل و یمنطقــ کننــدهکنتــرل سیســتماطالعـات را یاسـت کـه در قسـمت ورود یافـزار نـرم کننـده کنترلــه ــورتب ــا ص ــتیدر ینریب ــاآنو اف ــق ه ــهرا طب ــه در یابرنام کـ نمایمـ پـردازش شـده رهیذخ اشحافظه ـ لعم جـه یو نت دی ـ را ن اتی زی

ــمت خروجــ ــه یاز قس ــورتب ــان ص ــافرم ــه ییه ــدهیگب ــارن و ه .کندیمفرمان ارسال یهااجراکننده

ـ عبـارت از PLC گـر یدعبارتبه اسـت یمنطقـ کننـده کنتـرل کیـ آن تعر یمنطق کنتـرل را توسـط برنامـه بـرا توانیمکه نمـود فی

داد. رییآن را تغ یراحتبه ازیو در صورت ن

بـود کـه اسـتفاده از یارلـه ی بـر عهـده مـدارها قبالً PLC فهیوظ نیاســت. اولــ افتــهی کـاهش دیــجد یصــنعت یهــاطیمحــدر هـا آنآن اسـت کـه بـا شـود یمـ ظـاهر یارلـه یکـه در مـدارها یاشکال شـده بـزر اریحجـم و وزن مـدار فرمـان بسـ هـا آنتعداد شیافزا یا، مــدارهالاشــک نیــرفــع ا ی. بــراابــدییمــ شیآن افــزا مــتیو ق

ــان الکترون ــ یکــیفرم ــاوجودا یســاخته شــدند ول ــهیهنگــام ،نیب ک دهــدیمــرخ نــدیفرا ایــپروســه کیــعملکــرد ایــدر رونــد یرییــتغ

کنتــرل داده ســتمیس افــزارســختدر یاریبســ راتییــالزم اســت تغـ و عناصـر مـدار فرمـان با اتصـاالت گـر یدعبـارت بـه ؛ شود ـ تغ دی ریی کند.انجـام تـر راحـت دیـ جد زاتیـ جهاضافه کـردن ت PLCاستفاده از با سـتم یس افـزار سـخت و هـا یکشـ میسـ سـت یالزم ن گریو د ردیپذیم

اسـت چنـد سـطر برنامـه نوشـت و بـه یکند و تنها کاف رییکنترل تغPLC ابدی قتحق موردنظرارسال کرد تا کنترل. ــرف د از ــریطـ ــدرت گـ ــام عمل PLCقـ ــدر انجـ ــ اتیـ یمنطقـ

از شــتریب مراتــببــهعــات اطال یو نگهــدار یاســهیمقا ،یمحاســبات یهـا سـتم یسبـه طراحـان PLCاسـت. یفرمـان معمـول یتابلوهاکـه آنچـه را در ذهـن دارنـد در اسـرع دهـد یمامکان را نیکنترل اــت ب ــدیازمایوق ــو ا ن ــتمیسدر نی ــاس ــد یه ــر یمیق ــتلزم ص فمسباعــث یبــه زمــان، گــاه ازیــزمــان اســت و ن خصــو بــهو نــهیهز .دیایبه مرحله عمل درن گاهچیه موردنظر دهیکه ا شودیمکـار کـرده باشـد یارلـه یکـ یفرمـان الکتر یکس که با مـدارها هرفرمـان چنانچـه یتـابلو کیـ یکـه پـس از طراحـ دانـد یم یخوببه

ــه ــ یانکت ــاده باشــد مشــکالت مختلف ــم افت ظهــور نمــوده و یاز قل یگـاه عـالوه بـه را بـه دنبـال خواهـد داشـت یاریاتالف وقـت بسـ

ـ فرمـان بـه دال یکاهش چند قطعـه در تـابلو و شیافزا مختلـف لیــدود ــد مح ــالً تیمانن ــا، عم ــغفض ــو رممکنی ــام ای ــتلزم انج مس

.باشدیم نهیمجدد و پرهز یهایکشمیسـ بـه تفـاوت و مزا شـتر یتوجـه ب یبـرا اکنون نسـبت بـه PLC یای

ـ بـه مزا یارلـه مدارات فرمان نسـبت بـه مـدارات PLCمهـم یای .دشویماشاره ادشدهی

استفاده ازPLC گرددیمفرمان یموجب کاهش حجم تابلو.

ــتفاده از ــاً در فرآ PLCاس ــدهایمخصوص ــ ین ــب میعظ موج .گرددیملوازم و قطعات نه،یدر هز یتوجهقابل ییجوصرفه

PLC عـالوه بـر عمـر نیندارند، بنـابرا یکیها استهالک مکانـ ن شتر،یب ـ بـه تعم یازی نخواهنـد ای¬دوره هـای یسسـرو راتی

داشت.

PLC کنندیممصرف یکمتر یها انرژ.

PLC و یکیالکتر یزهاینو ،یکنداکتورها برخالف مدارات رله .کنندینم جادیا یصوت

کیاستفاده از PLC سـت ین یخاص ندیمنحصر به پروسه و فرآ کنتـرل پروسـه یاز آن بـرا یآسـان بـه توانیمبرنامه رییو با تغ

برخوردار هستند. ییباال نگرییندهآ تیاستفاده نمود و از قابل

کنترل و فرمان بـا اسـتفاده از یمدارها یو اجرا یطراحPLC و آسان است. عیسر


و منطق تمیالگور ،یکیمدارات فرمان الکترومکان یابییبع یبراـ نمـود، ا شـنهاد یپ توانینمرا یخاص ـ شـتر یب نی بـوده، یتجربــنا یبســتگ ــابقه آش ــه س ــرد تعم ییب ــاریف ــا س رک ارد د ســتمیبتوسـط شـده کنتـرل در مـدارات فرمـان یابییبع کهیدرصورتPLC گیردیمانجام یشتریو با سرعت ب یآسانبه.

سیستم PLC مخصـو ، یهـا برنامـه با اسـتفاده از تواندیمو نییتع سرعتبهوجود نقص و اشکال در پروسه تحت کنترل را

د.ایاعالم نم

ـ مز ینترمهم ـ در اخت PLCاسـتفاده از تی گـزاردن آمـار و رایکـاربران اریدر اخت یتیریمد یافزارهانرماست که توسط یارقام .دهدیمقرار

یکنترل منطق ستمیس -6-6

Programmable Logic Control

ــتم Programmable Logic Control (PLC) سیسـ دهنـده لیتشـک یهـا قسـمت بـه تـوان یمـ یافـزار سخت را ازلحاظ

نمود: میتقس لیذ

هیع تغذواحد منب (power supply)

یواحـد پـردازش مرکـز (Central Processing Unit-

CPU)

( حافظهmemory)

یورود هایینالترم (input module)

یخروج هایینالترم (output module)

ــور ــاط پروسســ ــدول ارتبــ communication) یمــ

processor)

( مدول رابطinterface module)

املش یفشار هایزون در ArcGIS9-ArcMap9.3 افزارنرمتحت مدیریت WATERGEMS8.2 یافزارنرممدل (: 7) شکل

سهات یتأسی هوشمندسهاز نتهایج -6-4

حاضر قیدر تحق یرسانآبـ پاهـداف ازجمله متـری و تلـه قرائـت از راه دور، سیسـتم یسـاز ادهی نمود: اشاره ذیلموارد به توان میاملش در شهرکنترل

بـر فراینـد یافـزار سختو یافزارنرمن تسلط فراهم شدن امکا

.متمرکز صورتبهتولید، انتقال و توزیع آب از راه دور و

افزایش ضریب اطمینان شبکه و تنظیم مناسـب فشـار در نقـاطو مناسب موقعبه نیتأم جهیدرنتشبکه و ارتفاع در مخازن آب و

.کنندگانمصرفآب

مخازنجلوگیری از سرریز و به هدر رفتن آب.

الزم در شبکه تولید، انتقال و توزیع آب یریپذانعطافایجاد.

زیـر سـات یتأساستهالک سرمایه، تجهیزات و توجهقابلکاهش .بنایی

7931/ زمستان/4 شماره/ومس سال/ اطالعات مکانی گیالن نقشه وفصلنامه Mapping and Geospatial Information Journal of Guilan / Vol.3/Issue No.1/ Feb-Mar 2019

و اسـتفاده از منـابع یو انـرژ آب مصرف مدیریت تحقق اهداف جـه یدرنتاستحصال در خارج از سـاعات اوج مصـرف انـرژی و

.کاهش مصرف انرژی

پمپـاژ و یهـا ستگاهیا، مخازن، هاچاهاز یبرداررهبهسهولت در .سایر منابع تولید و یا انتقال

حــذف اثــر در ترابــری و انســانی نیــروی یهــانــهیهزکــاهش شبکه. نقاط به سرکشی جهت موردیب بازدیدهای

مهندسـی یهـا روشهزینه تعمیرات و اعمال توجهقابلکاهش .نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه

یمترتلهسیستم یسازادهیپبودن اقتصادی.

نهایی گیرینتیجه -4 مصرفی و فشاری مختلف نواحی ایزوالسیون املش شهر ساتیتأس در .گیردمی صورت کافی فشار تأمین جهت شبکه فشار بهینه مدیریت و

تأسیسات توسعهو حصالاجهت عیشبکه توز سازی مجزالذا طق امن جادیادر راستای روازایناست. یشهر ضروراین رسانیآبتر کوچک یهاشبکه وآب به مناطق مجزا شده عیشبکه توز زوله،یا

ریچند مس ای کیمناطق از این ورود و خروج آب به و شدهتفکیک وسیلهبهمناطق مجاور خود هیمحدود و مشخص صورت گرفته و از کل

راستا این در .دنشویمجزا م یاقطع و وصل منطقه یرهایبستن ش مستقل هایزون در دبی و فشار هیدرولیکی پارامترهای نمودن مانیتورو مدیریت فشار سازی عملی راهکار ،سازی ایزوله عملیاتاجرای و

امکان چنین نگرشی نیبنابرا ؛است شبکه از در هر منطقهحوادث

اجرای و را فراهم نموده انرژی ومصرف آب مدیریتتحقق اهداف منابع قیاز طررا انشعابات استانداردسازی اصالح شبکه و اتیعمل )اختصا 1734( قانون بودجه 7صره ): بند )ج( تبربطذی یاعتبار

همچنین و( بهاآب شیدرصد افزا 21از یدرصد درآمد ناش 11مقدار 3و ماده 7، تبصره 11ماده یمحل اعتبار 7از کیاعتبار از هر نیتأم

است. دادهر قرا النیگ یشهر یآبفا در دستور کار

مراجع .رکشوآب نعتـص فنی یهارمعیاو بطاضو تهیه حطر 717 نشریه املش. شهربرای اب خزرشهرمطالعات مهندسین مشاور

[3] Hariri Asli K., Advances in Control and Automation of

Water Systems, Published by the Apple Academic

Press, Inc., ISBN: 978-1-926895-22-2, 2012,

www.AppleAcademicPress.com

[4] Hariri Asli K., Hozori A., Bazyar S., Nikkar M., data

intercommunication and Non- Revenue Water (NRW)

modeling on GIS,3rd national conference on

application of GIS in the management of water and

power industries,13-14 decmber,2015, Sari, Iran.

[5] Hariri Asli K., Relationship Classes for Non-Revenue

Water (NRW) Modeling,1rd national conference on

consumption management and Non-Revenue

Water,12-13, july,2016, Hamedan, Iran.

[6] Hariri Asli K., Hozori A., Bazyar S., Rahmani Rad S.,

Nazari S., Smart Pressure Management & hydraulic

modeling of Non- Revenue Water (NRW), Iran Water

&Wastewater science engineering congress, 14-15

February 2017, Tehran, Iran.

http://www.appleacademicpress.com/

7931/ زمستان/4 شماره/ومس سال/ نقشه و اطالعات مکانی گیالنفصلنامه

Mapping and Geospatial Information Journal of Guilan / Vol.3/Issue No.1/ Feb-Mar 2019

Visibility Hydrothermal alteration holes Babavali (Guilan) by applying logical

operators pictures Aster Shahrzad Parsinezhad* (a), Panthea Giahchi (b), Mohammad Ansari(c) (a) MSc Economical Geology, Organization Geology and Mineral Exploration

[email protected]

(b) Ph.D. in Geomorphology, Guilan Department Geology and Mineral Exploration [email protected]

(c) Ph.D. petrology, Islamic Azad university of Chalus [email protected]

(* Corresponding author: Shahrzad Parsinezhad)

Abstract The study area is part of the Alborz Mountains and the western part of the Central Alborz Zone Aster

image processing have been used for mapping hydrothermal alteration zones in studied area. We have

combinated hybrid algorithm of banding and false color with logical operators and thereshold setting that

have been based on field, Laboratory and experimental studies. In this paper we present algorithm of

logical operators mapping that was distinguished by propylation alteration of Calcite and Epidote–

Chlorite minerals which was confirmed by the results of alterations. Separate altered zones by using the

bandeag ratio method. Detect hydrothermal alteration (Argilic and Flick) according to the sampling and

field observations results.

Keywords: Alteration, Logical Operator, Limit, Remote Sensing, Babavali.

های منطقی عملگربا اعمال گیالن( های دگرسانی گرمابی باباولی )لهها یبارز ساز

Asterتصاویر

،7انصاری محمدرضا ،2آ گیاهچی پانته ،1شهرزاد پارسی نژاد مرکز گیالن(، بندرانزلی)و اکتشافات معدنی کشور شناسیینزماقتصادی، سازمان شناسیینزمکارشناس ارشد 1

[email protected]

، گیالن، بندرانزلی(گیالن)ری و اکتشافات معدنی کاسپین باخت شناسیینزم یرکلمددکتری ژئومرفولوژی، 2

[email protected]

، دانشگاه آزاد چالوس، مازندران، تنکابنشناسیینزمگروه علمییئتهدکتری پترولوژی، عضو 7

[email protected]

چکیده

. در این مقاله از پردازش رودمیخش غربی زون البرز مرکزی به شمار ب جزء والبرز هایکوهرشتهبخشی از موردمطالعهمحدوده

منطقی و عملگرهای روش باترکیب رنگی دروغین باندی و هاینسبتالگوریتم ترکیبی و Asterسنجنده ایماهوارهتصاویر

این در ده را از هم تفکیک کرد.نواحی دگرسان ش توانمی روش نسبت باندی، کارگیریبهتعیین حد آستانه استفاده شده است. با

کلریت –اپیدوت هایکانیبه تفکیک دگرسانی پروپلیتیک بین کانی کلسیت و بردارینقشهمنطقی اپراتورهایمطالعه به الگوریتم

آرژلیک و )گرمابی هایدگرسانیدر بخشی همچنین شده است. تأییدبر اساس این نتایج دگرسانی در منطقه که پرداختیم،

شدهانجامو مشاهدات صحرایی بردارینمونهبارز شده با این روش در مناطق منطبق با محدوده باباولی با توجه به نتایج (یکفیل

.دهدمیرا شرح

.، باباولیازدورسنجشدگرسانی، عملگر منطقی، حد آستانه، کلمات کلیدی:










مقدمه -1معدنی گسترش اخیر، در اکتشاف ذخایر هایسال ازدورسنجشکاربرد

در اکتشاف معدنی، شناسایی هاماهوارهقابلیت ترینمهمیافته است. . دگرسانی گرمابی ارتباط مستقیمی با ذخایر باشدمیمناطق دگرسانی

روشی ساده و عنوانبهمعدنی و کانه زایی دارد. روش نسبت باندی نی، شاخص در هر نوع دگرسا هایکانی، در جدایش نواحی، تعیین کارآمد

ناحیه شناسیسنگدگرسانی گرمابی و تعیین هایهالهشناسایی معمول و هاییدگرسان. انواع [2] شودمیبه کار گرفته موردمطالعه

که به کمک دورسنجی هرگونهدر شدهمشاهده هاییکان ینترمهم :[7] از اندعبارتاست یبررسقابل

یتکلر ها، بیوتیت، فلوگوپیت،فلدسپار)دگرسانی پتاسیک ، ورمیکولیت، اندریت و ژیپس(

(و کوارتز ینیتکائول ،یتمسکوو ،دگرسانی فیلیک )پیریت

(موریلونیت، دیاسپور، توپاز، مونتکائولینیت)دگرسانی آرژلیک

دیاسپور پیروفیلیت، دیکیت، آلونیت، )دگرسانی آرژلیک پیشرفته (و توپاز

،نیت، ایلیت، موریلو مونت دگرسانی پروپلیتیک )کلریت، اپیدوت (هاکربنات، بیوتیت (ارتوز)آلتراسیون پتاسیک، فلدسپات پتاسیم هاییکانشاخص

که باشدیمثانویه در پورفیری و آدرالریا در سیستم کانی زایی اپی ترمال در . شودیمرسی به زون آرژیلیک تبدیل هاییکاندر صورت افزایش

. [3] شودیمارتز یافت اکثر ذخایر ماگمایی زون فیلیک یا سریسیت کومثالً در کانسار مس پورفیری از داخل به زون پتاسیک و به سمت بیرون

و از باال به زون آرژلیک (زون پروپلیتیک )کلسیت، اپیدوت وکلریت یاماهواره. تصاویر شودیم )کائولینیت، ایلیت و مونت موریلونیت( ختم

نتایج مطلوبی از انندتویماستر با قدرت تفکیک طیفی و مکانی مناسب چند طیفی به دست آورد. با این یهادادهکاربرد این روش در رابطه با

تعیین کرد موردمطالعه یهامحدودهرا در یدبخشامنواحی توانیمنتایج [4].

. در باشدیمپوشش گیاهی 7، 2، 1 یباندها در VNIR یفیطمحدوده و شناسییکانو مطالعات خاک 3تا 4باند SWIR یفیطمحدوده

ارتباط با دمای رویه زمین و در TIRهمچنین در محدوده طیفی اجزای سازنده در ترینیعشا(. از 1)جدول شودیمانجام شناسییکان ,Fe- OH, Mg- OHها و کلریت یون هیدروکسیل ، میکاهارس

Al-(OH) کوتاه فروسرخهستند. در محدوده طیفیSWIR با و جذب شاخصی رو در بازتاب ،یکرومترم 47/2 تا 4/1بین موجطول

اپیدوت، هاییکان. در ارتباط با دگرسانی دهندیمتصاویر استر نشان یهاشاخص TIRمحدوده طیفی در 3COکلسیت و کلریت که جذب

، هایلیکاتسنظیر هاسنگسازنده هاییکانطیفی بسیاری از گروه فروسرخ. محدوده طیفی شوندیمرا شامل هاسولفات، یدهااکس، هاکربناتبا تفکیک مکانی یکرومترم 31/11تا 121/7 موجطولبا TIRگرمایی .(1)شکل متر قرار دارند 41

.[11]استر یهاسنجنده: مشخصات کلی تصاویر (1)جدول قدرت تفکیک )متر(

موجطول (یکرومترم)

محدوده باند سنجنده استر طیفی

15M

قرمز مادونمرئی و 1باند 0/600 -0/520 یکنزد

VNIR

قرمز مادونو یمرئ 2باند 0/630-0/690 یکنزد

3N:0/78 – 0/860 3B: 0/78 – 0/861

قرمز مادونمرئی و 7باند یکنزد

30M

کوتاه قرمزمادون 4باند 1/600-1/700

SWIR






90M

قرمزمادون 11باند 8/125-8/475 حرارتی

TIR 8/475-8/825 قرمزمادون 11باند حرارتی




استر هایسنجندهنمایی از تصاویر : (1) شکل



طیفی هاییژگیوگونه که دارای ینترفراوان عنوانبه هایلیکاتسشاهده کرد. م توانیماین محدوده طیفی در هستند، یفردمنحصربه

یهادادهعوارض خا در یبارز سازروش تقسیم باندی برای یریکارگبهچند طیفی مناسب است. این روش برای کاهش اثرات روشنایی خورشید،

. در [1] شودیماطالعات طیفی در تصاویر استفاده یبارز سازتوپوگرافی و کانی شاخص باندی مناسب بر اساس بازتاب و جذب یهانسبتاین مطالعه

مرتبط به هاییکان یبارز سازانتخاب و موردنظرطیفی یهامحدودهدر یهانسبتگرمابی با استفاده از عملگرهای منطقی در ترکیب هاییدگرسان

با مطالعات هاآناز هرکدامباندی مختلف شکل گرفته و تعیین حد آستانه هاییدگرسانه آماری انجام شده است. با ارائه یک الگوریتم مخصو ب

صورتبه (کلسیت، اپیدوت و کلریت)و (کربناته)آرژلیک، فیلیک، پروپلیتیک دگرسانی هیدروترمالی و کانی یراتتأث .گرددیم، معرفی اندشدهجداگانه بارز

نفوذی دیده یهاتودهاطراف و باالی یهاسنگزایی در حجم وسیعی از استر برای یاماهوارهاز تصاویر از محققین با استفاده یگروه .[3] شودیم

قسمتی یموردبررسرسوبی در ایران که منطقه – یفشانآتشکمربند مناطق یبارز سازرا برای هایییتمالگور، شودیمکوچک از آن را شامل

یهازونمس پورفیری معموالً با یکانسارها .[4] اندبردهدگرسانی بکار زون دگرسانی فیلیک که حاوی . شوندیمدگرسانی هیدروترمال مشخص

یدارا Al-OH یوندپبا هایکانایلیت و مسکوویت است. این هاییکانبر استر را در 4یکرومتر هستند که باند م 2/2 موجطولجذب باال در

با هایکان. زون آرژلیکی نیز متشکل کائولینیت و آلونیت است. این گیردیممنطبق بر یکرومترم 13/2 موجطول، دارای جذب باال در AL- OHپیوند هاییتمالگور 2117سال مارس در ینهمچن .[4] باشندیماستر 1باند

منطقی دیگری را پیشنهاد نمود که از تصاویر حرارتی برای تفکیک بهتر اساسی در این روش، انتخاب حد نکته گرمابی استفاده شد. هاییدگرسانبر اساس مطالعات صحرایی و هر نسبت باندی است که صرفاً یاآستانه

. در این مطالعه از عملگرهای منطقی این آیدیمآزمایشگاهی به دست که بر اساس مطالعات زمینی و یاآستانهمحققین با تغییراتی در مقادیر حد هاییتمالگوراز کاربرد و معرفی پس آزمایشگاهی استفاده شده است.

از منطقه و هایبردارنمونه صحرایی و یدهایبازد، هایدگرسان موردنظر هاییدگرسان توانیمو مقاطع نازک XRD-XRF یزهایآنالبررسی

را شناسایی و از هم تفکیک موردمطالعهآرژلیک، فیلیک و پروپلیتیک منطقه نمود.

موردمطالعهمنطقه شناسیینزم - 8 البرز و جزء بخش غربی زون یهاکوهرشتهبخشی از موردمطالعهمحدوده

غرافیایی در محدوده میان ج ازلحاظو رودیمالبرز مرکزی به شمار

شمالی 74 ˚ 14′تا 74˚ 11′ یهاعرضو 43˚ 13′تا 43˚ 11′ یهاطول

شناسیینزمجزء چهارگوش موردمطالعهناحیه (.2)شکل واقع شده است

1:111111رشت بوده بخش غربی آن در ورقه –قزوین 1:211111مجزا یفشانآتشفاز 7 موردمطالعهه است. در منطقه جیرنده واقع شد

بوده و سن احتمال آن یرآبیزتشکیل شده است. فاز یک مرحله فوران را یفشانآتشفاز دو و سه مراحلی از فعالیت کهیدرحال. باشدیمائوسن عمدتاً رسوبات 1و سن آن الیگوسن است. توالی فاز دهدیمنمایش یهاگدازهبا ایینهچ صورتبهها که و توفیت بی کنگلومرا، توفتخری

فاز دو غالباً از توف، الپیلی توف و کهیدرحال. اندهمراهبازالت –آندزیت

های و توف گابرو .[1]تشکیل شده است آندزیتی – بازالتی یهاگدازهتوفی به سمت شمال شرق یهارخسارهدگرسان شده شدتبهمنطقه ها به تبدیل شده است. در داخل این توف گشتیبین ان صورتبهکمربند

یهاسنگکوچک گابرویی نفوذ نموده است. یهاپلوتونکرات دایک و از گابرو تا گرانیت موردمطالعهدر منطقه یشناسسنگ ازلحاظنفوذی

کوچک، یهااستوک صورتبه هاسنگ. غالب این شوندیمپورفیری دیده یهاسنگنفوذی و یهاسنگ . در برخی ازباشدیمدایک و سیل

گرمابی به شکل هاییدگرساننفوذی، یهاسنگدر حاشیه یفشانآتشپروپلیتیک مشاهده هاییدگرسانآرژلیک، فیلیک یا سریسیت در اطراف این

.شودیم

روش تحقیق - 6 (RGB)روش ترکیب رنگی دروغین - 1- 6

تصاویر توانیمند آبی در یک سامانه تصویر چند باندی متداول، در نبود بانزدیک، سرخ و سبز در ترکیبی که فروسرخ یباندهارنگی را با استفاده از

که سه یزمان .[3]تولید کرد شناسیمیمترکیب رنگ دروغین عنوانبه، تصویر جدیدی کنیمیمترکیب باهم gray scale صورتبهتصویر را سطحی هاییدهپدری از به آن دید و تفسیر بهت توانیمکه شودیمحاصل

، بهتر است یندروغرنگی هاییبترکساخت در .[13]به نمایش گذاشت باندهایی که همبستگی کمتری نسبت به هم دارند، استفاده شود. یک روش

ینهبهاستفاده از ضریب شاخص گانهسهبرای مشخص کردن باندهای (Optimum Index Factor) زیر است صورتبه :

,

ضریب همبستگی دو باند از jrو Kمعیار باند انحراف KSدر این رابطه

ترکیب رنگی را به ترینینهبه، OFترکیب سه باندی است. بیشترین مقدار تجربی نشان داده که تصویر با ترکیب هاییهتجز .[17] کندیمما معرفی ترکیب رنگی برای شناسایی مناطق ینترمناسب RGB:468باندی

7بر اساس این ترکیب رنگی در شکل آمدهدستبهدگرسانی است. تصویر این تصویر، نواحی دگرسانی پروپلیتیک به رنگ در داده شده است. نشان

. شودیمسبز و نواحی با دگرسانی فیلیک به رنگ صورتی مایل به زرد دیده آلونیت، کائولینیت، هاییکانعلت بازتابندگی باالی این مسئله به -های مونتیکاناست. 7و 4ی باندهانسبت به 4مسکوویت در باند



موردمطالعهمحدوده شناسیینزمنقشه (:8) شکل

های آلتراسیون مسکوویت و ایلیت شاخص زون، موریلونیت، کائولینیت

، دارای حداکثر انعکاس را دارند SWIRقلمرو 4فیلیک و آرژلیک در باند

دهندیمانعکاس پایین را نشان AL- OHبه دلیل وجود پیوند 4در باند

[11].

باندی یهانسبت - 8- 6

، روش نسبت باندی یاماهوارهرایج در پردازش تصاویر یهاروشیکی از است. این روش، شامل تقسیم کردن باند بر همدیگر است. باندی که میزان

بش هدف در آن بیشتر است، در صورت و باند دیگر که پدیده جذب بازتا. با بکار گیری گیردیمبرای همان هدف در آن باالتر است در مخرج قرار

را در تصویر، از هایهالو (توپوگرافی)اثرات مکان نگاری توانیماین روش از نتوایمبین برد و اختالف بین درجات روشنایی را آشکار کرد. همچنین

نمود سنگی و تشخیص سنگ استفاده یواحدهاآن برای جدا کردن مرز باندی بر اساس خصوصیات طیفی کانی هاینسبتکار در روش اساس .[2]

3، 4، 1 یباندها SWIRاست. در محدوده (جذب و بازتاب) موردنظرمشخص هستند که این هاییکانسنجنده استر در ارتباط با جذب

2جدول به همراه نوع دگرسانی در هاآنشاخص هاییکانو هامحدودهمشخص کردن مناطق دگرسانی با توجه به یبرا .[17است ]آورده شده

از نسبت توانیمطیفی کانی شاخص در هر نوع دگرسانی، هاییژگیو

استفاده نمود. این فرمول مناطق با دگرسانی فیلیک در باندی

مقدار را ترینیینپازتابندگی باال و در دگرسانی پرپلیتیک با با 3و 1باندهای دگرسانی پرپلیتیک باالترین و دگرسانی فیلیک 4، در باند دهدیمنشان مقدار بازتابندگی را دارد. ترینیینپا



.[17استر ]اویر تص SWIR در محدودهگرمابی هاییدگرسانهمراه با هاییکانمهم برای یهاجذب موجطول :(8)جدول

باند استر / نسبت باند استر محدوده طیفی کانی شاخص منشأ جذب موجطول دگرسانی

1باند 2/185 -2/145 کائولینیت AL-OH 2/170 آرژلیک

آرژلیک2/200

AL-OH

کائولینیت2/185 – 2/225

مونت موریلونیت آرژلیک 4باند

ایلیت –موسکوویت فیلیک

2/380 یکفیل

AL-OH 3باند 2/285-2/235 ایلیت –موسکوویت

Fe,Mg- 2/330 پروپلیتیک

3OH,Co

کربنات ،یتکلر اپیدوت،

آلونیت AL-OH 2/158 آرژلیک

نسبت باند

مونت موریلونیت –کائولینیت AL- OH 2/283 آرژلیک

نسبت باند

لسیتک 3CO 2/368 پروپلیتیک

نسبت باند

جمع شده از منطقه یهانمونه آمدهدستبه هاییفط(: 6شکل )

موردمطالعه

معمول گرمابی با استفاده از کتابخانه هاییکانطیف (: 4شکل )

(USGS) ،هایکانسنجنده استر در تصویر مشخص و طیف یباندها

.اندشده یسینوهدوبار SWIRبر اساس پهنای باند محدوده

، زون آلتراسیون آرژلیک شامل شودیممشاهده 4که در شکل طورهمان 4و 1موریلونیت( در باندهای -کائولینیت، آلونیت و مونت) هاییکان

. کائولینیت در باشندیم AL- OHسنجنده استر دارای ارتعاش مولکولی تر جذب اصلی میکروم 13/2 موجطولبا 1دگرسانی آرژلیک باند استر

یشترینب .دهدیم نشان 4باند استر 2/2 موجطولرا نسبت به ترییقو

سنجنده میکرومتر در نسبت باندی 117/2جذب آلونیت محدوده طیفی

مونت موریلونیت در محدوده طیفی –نسبت به کائولینیت که ،باشدیماستر

دگرسانی فیلیک با زون .دهدیمشان از خود ندر نسبت باندی 277/2

.شودیم( شاخص و کوارتز)پیریت، ایلیت، مسکوویت، کائولینیت هاییکان یک AL-OHبا ارتعاش مولکولی هایییکانو ایلیت جزء یتمسکوو

جذب کمتر در یکو ( 4باند استر )میکرومتر 2/2 موجطولجذب اصلی در . زون دگرسان [4] دهدیمرا نشان (3)باند استر یکرومترم 77/2 موجطول

شاخص کلریت، اپیدوت و کلسیت با بازتاب هاییکانپروپلیتیک دارای ، شوندیم مشخص 3COو Fe ،OH-Mgطیفی در اثر ارتعاش مولکولی

رخ 3میکرومتر در باند استر 71/2تا 77/2 موجطولدر هاجذباین 747/2 موجلطو یدارا 3CO. کلسیت با ارتعاش مولکولی دهدیم

قرمزمادونباندهای محدوده .شودیمدیده میکرومتر در نسبت باندی

از سنجنده استر برای مشخص کردن کانی سیلیکاته و TIRگرمابی و یا سنگی که پر از کوارتز 2SiO یشدگیغن هایکان. این باشدیمکربناته یباندهاکه در شودیم انینمااستر از سنجنده 17، 12، 11 یباندهابوده در یهایکان .دهندیمکمترین گسلش را نشان 12بیشترین و در باند 17و 11

، با وجود باشدیماپیدوت، کلریت و کوارتز شاخص دگرسانی پروپلیتیک

کانی کلسیت با یک جذب اصلی را در نسبت باندی 2SiOحضور

2شکل .دهدیماز خود نشان ی نسبت باند در 3COارتعاش مولکولی



یهافیط. دهندیممعمول دگرسانی گرمابی را نشان یهایکانالف، طیف یهانمونه، اندشدهاستر بازنویسی یباندهاکه بر اساس آمدهدستبه

(کلریت و دگرسانی همراه با اکسید آهن–دگرسان شده )فیلیک، پرپلیتیک .شودیمب مشاهده 2کل در ش موردمطالعهمنطقه

باندی: یهانسبتتصاویر رنگی دروغین از - 6- 6

آرژلیک یهایدگرسان مثالعنوانبهباندی یهانسبتدر ترکیب دروغین

سنجنده استرو نسبت با نسبت باندی (سرخ در رنگرسی یهایکان)

آهن یدهایاکسضریب جذب آهن در رنگ آبی( دارای یدهایاکس) باندی

رسی و یهایکاندارای یهازونمناطق که 3شکل در .[17] باشدیم. با اندشدهسریسیت همراه با اکسید آهن باشند، با رنگ سفید نشان داده

یهایکانطیفی رفتاری مشابه ازنظرکربناتی یهارگهتوجه به این نکته که . این اندشدههمان صورت آشکار رسی و سریسیت دارند، این مناطق نیز به

که در مناطقی که دگرسانی از نوع سریسیتی و رسی دهدیمتصویر نشان اندازهبهباید هاکسلیپکه شوندیماکسید آهن هم دیده یهایکانرخ داده،

کافی باشد تا بتواند پس از عبور از جو زمین در سنجنده ثبت شود. هستند ییشناساقابلسریسیت و کلریت یهایکاندر صورتی مثالعنوانبهیک پیکسل پراکنده شده باشند. از مساحتنیمی بیشتر هایکاناین که

که شدت دگرسانی در سنگ بیشتر باشد، طیف بازتابی از سطح هرچقدرو شانس شناسایی آن کانی بیشتر است. افزون بر آن، ترخا زمین در اشغال هاآنبه درصد سهم مانند پیریت و کوارتز با توجه ییهایکان

. گذارندینماثر چندانی بر روی تصویر از خود برجا شدهفیتوصمساحت که زون دگرسانی آوردینماین امکان را فراهم ازدورسنجشروش جهیدرنت

دو نوع کهیدرصورتفیلیک با تعریف خاصی که دارد با دقت مشخص شود. ک پیکسل را اشغال نمایند، طیف از ی یاعمدهکانی از این دگرسانی بخش

با توانیمطیف مخلوطی از این دو کانی است که صورتبهدریافتی پردازش خاصی مانند حذف تداخل طیفی، طیف کانی یهاروشاستفاده از مختلفی مانند یندهایفرآحاصل هایکانرا استخراج نمود. برخی از موردنظر

کانی کائولینیت هم در مثالنوانعبهدگرسانی و یا هوازگی سطحی هستند. یهاطیمحگرانیتی با یهاتودهدگرسانی گرمابی و هم در باالی یهازون

انتظار ازدورسنجشاز آنچه .شودیمدیگر در اثر فرآیند هوازدگی تشکیل طیفی آن در تصاویر یهایژگیواین است که این کانی را با توجه به رودیم

طیفی این دو نوع کانی و یهاشباهتتوجه به نمایش دهد. با شدههیتجزای در گستره -دریافت تصاویر ماهواره یهاتیمحدودهمچنین

یاماهوارهخا ، امکان تفکیک این دو نوع کانی در تصاویر یهاموجطولوجود ندارد. البته باید به این نکته نیز اشاره نمود که به شکل غیرمستقیم

که ییهایکانیشی ناپایدار وجود دارد. شناسایی اکسا یهازونامکان تعیین با استفاده از تصاویر که دهدیمرا حاوی اکسید آهن هستند این امکان

.(3 ,4 ,1 یهاشکل) استر در منطقه شناسایی شوند یاماهواره

نواحی با دگرسانی پروپلیتیک (RGB:468)ترکیب رنگی : (5)شکل

فیلیک به رنگ صورتی مایل به زرد به رنگ سبز و نواحی با دگرسانی

.شوندیمدیده

باندی نواحی دگرسان شده با استفاده یهانسبتتصویر (:3شکل )

از نسبت گیری

، ،

نواحی که حاوی آلونیت )قرمز مایل به زرد(،

( اییروزهف)آبی( و مونت موریلونیت )زرد(، کلسیت -کائولینیت )سبز

.شوندیمدیده



( ترکیب رنگی نسبت باندی7شکل )

سرخ سبز، در آبی،

طوربهسنجنده استر در این تصویر مناطق با دگرسان شده منطقه

کربناتی است. یهارگهکامل متمایز از

منطقی یعملگرهاروش - 4- 6تصویر یبندطبقهار نسبتاً جدیدی هستند که برای منطقی ابز یعملگرها یهانسبتمنطقی بر اساس ترکیبی از یعملگرها. الگوریتم روندیمبکار

مختلف باندی مشخص شده است. در عملگر منطقی ارزش درست یا غلط . عملگرهای منطقی کنندیمرا به کمک مقایسه باندی یا حد آستانه تعیین

ارزش یک )یک مقدار مشخص درست هرکدامف برای اهدا مورداستفادهرا (موردنظرارزش صفر برای پیکسل )یا نادرست (موردنظربرای پیکسل

باندی یهانسبت. هر یک از این دهندیمبرای هر پیکسل از تصویر ارائه هرچقدرمقدار مشخص حد آستانه است. یدارا ،شدهیفتعردر الگوریتم

د احتمال دگرسانی در آن پیکسل بیشتر باش تریکنزد 1ارزش پیکسل به است. این روش به دلیل کاهش خطای ناشی از پوشش گیاهی بسیار

از عددی معین برای جدا کردن توانینممناسب است، ولی در آن باندی مختلف یهانسبت. ترکیب [14] گوناگون استفاده کرد هاییدگرسانی خا با توجه به تجربه ، در مواردشودیممشاهده 7ار رفته در جدول بک

. با (7)جدول تغییر داد توانیماین مقدار را موردمطالعهو شناخت از منطقه

SWIRدر محدوده ، ، باندی یهانسبتتوجه به کتابخانه طیفی،

یهاموجطول. بین دهدیمشده، مناطق با دگرسانی باال را نشان یبارز سازدگرسانی فیلیک و آرژلیک مناسب یهاسنگبرای نشان دادن 2/2و 13/2

سیلیکاته مناطق با حضور دگرسانی، بازتاب کمتر در یهایکاناست. برای نسبت به مناطق فاقد دگرسانی را دارند. کرومتریم 4/2تا 2بین موجطول

4/2تا 24/2آب در گستره یهامولکولعلت این امر خاصیت جذب دگرسانی آرژلیکی را نشان یهاسنگاست. از طرفی طیف استر کرومتریماز %7به میزان 3کمتر و باند 1از باند %21 درمجموع 4که باند دهدیم

از مقدار ، باندی یهانسبتبیشتر است. مقدار الگوریتمی که برای 4باند

طیف استر در 7درصد است. شکل 7 باالتر و بیشتر مساوی با 21/1بیشتر از %1 هاآندر 1که باند دهدیمدگرسانی فیلیک نشان یهاسنگ

همه مقادیر نسبت باندی یبندطبقه منظوربهکه در الگوریتم است 4باند

با دگرسانی هاسنگ. برای نمایش (7)شکل بیشتر است 11/1که از عدد از %21حداقل 4که باند دهدیم. طیف استر نشان شودیمفیلیک استفاده

الگوریتم در بیشتر است. 4از باند %7حداقل 3کمتر است و باند 4باند

به ترتیب و برای جداسازی دگرسانی فیلیک از آرژلیک از نسبت باندی

دگرسانی .[17] استفاده شده است %7و بیشتر یا مساوی 11/1بیشتر از در شدهفیتعرباندی یهانسبتگرمابی پروپلیتیک با استفاده از

شده است. برای جداسازی یبارز ساز TIRو SWIRطیفی یهامحدوده

کلریت از –کربنات و اپیدوت یهایکاندگرسانی پروپلیتیک مرتبط با

–میکرومتر و کلریت 2/11 موجطولشاخصه جذب طیفی کلسیت در متر استفاده گردید، در عملگر میکرو 2/11 موجطولوت با جذب در اپید

یهایکاندسته 2برای جداسازی دگرسانی پروپلیتیک با شدهفیتعرمنطقی

SWIRدر محدوده کلریت از نسبت باندی –کلسیت و اپیدوت

77/2تا 71/2 موجطولکانی در دودستهجذب هر یبارز ساز منظوربه

TIRدر محدوده رومتر و برای تفکیک این دو از نسبت باندی میک

کانی شاخص این دگرسانی دودسته، 11/1تصویر استر با انتخاب حد آستانه برای کانی کربناته مرتبط با یبارز سازنتایج 3بارز شده است. شکل

.(3)شکل دهندیمرا نشان موردمطالعهدگرسانی پرپلیتیک در منطقه



به دلیل شرایط جغرافیایی و پوشش گیاهی تغییرات در فرمول )انواع مختلف دگرسانی یبارز سازبرای شدهیمعرف یهاتمیالگور :(6) جدول

.[14]( اصلی اعمال شده است الگوریتم کانی شاخص نوع دگرسانی ردیف

and ((float(b5)/(b6)le 1.07)and(gt 1.24(float(b4)/b5))(float(b3)/(b2)le 1.36)) کائولنیت –آلونیت آرژلیک 1

((float(b7)/(b6)ge1.05) and((float(b5)/(b6)gt 1.03) and(gt 1.25(float(b4)/b6))(float(b3)/(b2)le 1.36)) مسکوویت –سریسیت فیلیک 2

((float(b7)/(b6)ge1.04) and ((float(b6)/b8)gt 1.07)and(float(b3)/(b2)le 1.36)) کلریت -اپیدوت پروپلیتیک 7

((float(b5)/(float(b4)+b6)gt0.51)and(b5gt b6)and (b6 gt b7)and (b7 gt

b8)and(float (b13)/b14)le 1.07

and ((float(b6)/b8)gt 1.07) and(float (b13)/b14)gt 1.07(float(b3)/(b2)le 1.36)) کربنات پروپلیتیک 4

منطقه (آلونیت و کائولینیت)ی آرژلیک مناطق با دگرسان :(8)شکل

.دهدیمباباولی دیلمان را نشان

مناطق با دگرسانی پروپلیتیک کربناته منطقه باباولی :(3)شکل

.دهدیمدیلمان را نشان



صحرایی و آزمایشگاهی: هاییبررس - 4انیت پورفیری حضور گر یهانمونهرخنمون دگرسانی آرژلیک در منطقه از

همچون ایلیت، مونت موریلونیت، کائولینیت را مشخص کرده هایییکان هاییکانهای پالژیوکالز تبدیل به ست. در اثر شرایط اسیدی فنوکریستا

. این باشدیمرسی و سریسیتی شده و حتی پیریت و بیوتیت آن آلتره شده اپی ترمال در نزدیکی فلزات قدیمی یکانسارهانوع دگرسانی معموالً با

منطقه گرانیت پورفیری، دلریت و یهاسنگ. در باشدیمسطح زمین همراه های پتاسیم دار . فلدسپاتاندقرارگرفتهدگرسانی فیلیک یرتأثگابرو تحت

آرژلیکو فیلیک هاییدگرسان یبارز ساز .اندشده)پالژیوکالز( آن سریسیتی 2/2جذب طیف یبردارشهنقتصاویر استر برای SWIRدر محدوده

برای تفکیک این دو دگرسانی استفاده میکرومتر و از نسبت باندی

سریسیت، اکسید آهن، ییهامکانپروپلیتیک در یدگرسان .[7] شودیم، اساساً معادل رخساره شیست سبز باشدیممونت موریلونیت و زئولیت رایج

ی در محدوده تنگه رود و ملومه، رنگ این دگرسان .[11] گیرندیمدر نظر رنگ ظاهری 7 شکل بوده است. رنگیاقهوهسبز تا هانمونهظاهری پالژیوکالز )زئولیتی شده( در یهاالت .باشدیم سبزرنگدستی یهانمونه

یهامجموعه .اندشدههای آن کامالً آلتره و کلریتی مقطع نازک پیروکسنو اپیدوت توسط کلسیت جانشین شده اپک، کلریت هاییکانمتشکل از

است.

پالژیوکالز هایالتنمایی از منطقه نمونه دستی (: 11شکل )

زیر میکروسکوپ هاینمونه)زئولیتی شده( و

میکروسکوپ زیر هاینمونهنمایی از گرانیت پورفیری و : (11) شکل

گیرییجهنت - 5 یهانسبتغین رنگی دگرسان شده از ترکیب درو یهازونبرای تفکیک

هاییتمالگورمنطقی با توجه به یاپراتورهاباندی و همچنین استفاده روش گرمابی موجود در محدوده هاییدگرسانباندی یهانسبتترکیبی از

در ، ، باندی یهانسبتقرار گرفت. ترکیب دروغین رنگی مورداستفاده

زون فیلیک، )شده برای مناطق دگرسان شده یبارز ساز SWIRمحدوده یبارز سازبرای مناطق کربناتی بسیار مناسب است. (پروپلیتیک و آرژلیک

شناسایی دگرسانی گرمابی منطقه با استفاده منظوربه هایکانگروه مختلف باندی مرتبط با طیف بازتات و جذب یهانسبتاز شدهیمعرفاز الگوریتم

گرمابی یهایدگرسانانجام شده است. هایدگرسانشاخص این یهایکانآرژلیک و فیلیک در محدوده باباولی در شمال تصاویر یهازونمرتبط با و یفشانآتشهای نیمه این منطقه نفوذ توده در منطق است. یاماهواره

هیدرولیکی همراه با خردشدگی شدید منطقه یهایشکستگمتعاقباً رخداد مطالعات شاهدی بر آن است که متعدد، یریتأخهای هجوم دایک که

. دگرسانی دهدیمنشان موردمطالعهدر منطقه یشناسیکانپتروگرافی و قبلی و نشست مستقیم در یهایکانجانشینی در بطن صورتبهگرمابی

در هایکان. از طیف جذب و بازتاب باشدیم هایشکستگفضاهای خالی و در تعریف هاآنتصاویر استر با هدف آشکارسازی بهتر TIRمحدوده

باندی استفاده شده است. دگرسانی بارز شده در یهانسبتالگوریتم ترکیبی بر اساس شدهانتخابرا با توجه به اعداد هایدگرساناین مناطق حدود این

یهانمونهموجود از یشناسنیزم یهاتیواقعفرمول آماری حد آستانه و انطباق بهتری را در مقایسه با مطالعات قبلی برای این مناطق شدهیبررس

تفکیک دگرسانی پروپلیتیک نیهمچن .[4] دهندیمنشان دگرسان شده

کلریت با در نظر –اپیدوت یهایکانکربناته و گروه یهایکانناشی از کانی نتایج خوبی را دودستهاین یبارز سازگرفتن الگوریتم مناسب برای

ان داده است.نش



منابع:

ارتباط ساختمانی سلسله جبال آلپ بین ایران ، 1742[. اشتوکلین، ی.، 1]

شناسیینزم، سازمان 22، گزارش شماره (مترجم)، مهرپرتو، م. و آسیای مرکزی

کشور.

[2] Bolstad, P., GIS Fundamentals: A first text on

Geographic Information Systems, Second Edition. White

Bear Lake, MN: Eider Press, 2005.

[3] Rouskov,K.,Stoykov,S.&Yamaguchi,Y., – some

applications of the remote sensing in geology by

using of aster image.in: Scientific

ConferencenT,“SPACEECOLOGY,SAFETY”.PP1

67-173.2005.

[4] Shariari,H.,Ranjbar, H, Honarmand,

M.ImageSementation for Hydrothermal Alteration

Mapping Using PCA and Concentration- Area

Fractal Model. Natual Resources Research,

vol.22,NO.3.. (2013).

[5] Rowan,L.C.,R.G.Schmidt,& J.C. Mars

Distribution of Hydrothermally Altered Rocks in

the RekoDiq,Pakistan Mineralized Area Based

onSpectral Analysis of ASTER Data. Remote

Sensing of Environment104: 74- 87, (2006).

[6] Gupta,R.P.Remote Sensing Geology. Second

Edition, Springer – Verlag, Berlin,655

pp,.(2003).

[7] Mars,J.C.,&L.C.Rowan.Regional Mapping of

Phyllic and Argillic Altered Rocks in the Zagros

Magmatic Arc,Iran, Using Advanced Spaceborne

Thermal Emission and Reflection Radiometer

(ASTER) Data and Logical Operator

Algorithms.Geosphere 2:161- 186, (2006).

[8] Pirajno, Fraco, Hydrothermal Processing &

Mineral Systems, springer, Australia,,2009.

[9] Lowell.Y.D.&Guilbert, J.M., – Lateral&Vertical

Alteration Mineralization Zoning in Porphyry ore

deposits, Economic Geology 65: 373- 408,1970.

[10] Patra,S.K., Shekher,M.,Solanki,S.S.,

Ramachandran,R.&Krishns,R., – A technique for

generating natural colour images from false

colour composite images, international journal of

remote sensing, 27: 2977- 2989,2006

[11] Yamaguchi, Y.,&Kahla, A.B.&Tsu,

H.&Kawakami, T.&Pniel, M. Overviw of

advanced spaceborne thermal emission and

reflection radiometer ASTER. Transaction on

Geoscience & Remote Sensing, 36 (4),1062 –

1071, (1998).

[12] Torres – Alvardoi.s,.chemical equilibrium in

hydrothermal system,the case of losAzares

geothermal field, Mexico.intcoed.rev.201,2002.

[13] Ulrich,T.&Heihrich,C.A.,Geology & Alteration

geochemistry of the porphyry Cu – Au Deposit at

bajo de la Alumbera, Argentina “ Economic

Geology”2002.

[14] Mars, J.C.,&L.C.Rowan. Spectral Assessment of

New ASTER SWIR Surface Reflectance Data

Products for Spectroscopic Mapping of Rocks &

Minerals. Remote Sensing of Environment

114:2011- 2025,2010.

[15] Mars,J.C.,, Hydrothermal alteration map of the

central and southern Basin and Range province of

the United States compiled from Advanced

Spaceborne Thermal Emission and Rwflection

Radiometer (ASTER)data ver 1.1, April 8,2014:

U.S.Geological Survey Open – File Report 2013 –

1139,6p,2013.

[16] Zhang, X., M. Pazner,& N. Duke. Lithologic and

Mineral Information Extraction for Gold

Exploration Using ASTER Data in the South

Chocolate Mountains (California). ISPRS Journal

of Photogrammetry and Remote Sensing 62:271-

82, 2007.

[17] Ninomiya,Y.,2003,Adanced remote lithologic

mapping in ophiolite zon with ASTER

multispectral thermal infrared data.proc.IEE2003

International Geoscience and Remote sensing

Symposium (IGARSS03)V.3, Toulouse,france,21-

25 july,pp.1561 – 1563,2003.

[18] Jun,L.,Songwei,C.,Duanyou,L.,Bin,w.,shuo,L.&

Liming,Z.,– Research on false color image

composite and endan cement methods based on

ratio images,the international arcgives of the

photogrammetry, Remote sensing and spatial

information sciences, 37:1151-1154,2008.

[19] Vincent, R.K., – Fundamentals of Geological and

Environmental Remote Sensing,1st edition

Prentice Hall,131p,1997.


The Application of Aerospace Remote Sensing Data and Image in

Detecting and Monitoring Oil Spill

Milad Janalipour* (a), Nadia Abbaszadeh Tehrani (b), Farzaneh Shami (c), (a),(b) Assistant professor at Aerospace Research Institute, Tehran, Iran,

[email protected],[email protected]

(c) Islamic Azad University, Tehran Jonob branch, Tehran, Iran

[email protected] (* Corresponding author: Milad Janalipour)

Abstract Aquatic and marine environments are one of the most important and, at the same time, the most

sensitive habitats for the living organism on Earth. The spread of oil spills resulting from human

activities in marine environments, causing serious and irreparable damage to aquatic organisms and

ultimately significant environmental and socio-economic impacts to human societies. Various studies

have shown that quick and accurate identification of oil spills in large marine areas is possible by

aerial and spatial remote sensing data. In this research, the ability of different types of data and remote

sensing sensors such as visible, near and far infrared, and microwave in monitoring and identifying oil

spots was investigated. In addition, by analyzing the appropriate features extracted from the data

presented in the previous research, finally, suitable and comprehensive conceptual models for

observing oil spots from optical and radar images are presented.

Keywords: Remote sensing, Oil spills, Optic images, Radar images, Conceptual Framework,

Aerospace data

ازدور در شناسایی و پایش های هوایی و فضایی سنجشکاربرد تصاویر و داده

های نفتیلکه 7، فرزانه شامی2اس زاده طهرانی، نادیا عب1میالد جانعلی پور

استادیار، پژوهشگاه هوافضا، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، تهران 1

[email protected] استادیار، پژوهشگاه هوافضا، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، تهران 2

[email protected] دانشجو کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب7

[email protected]

چکیدهشوند. نشت محسوب میها جانداران کره زمین ترین زیستگاهحساس حالدرعینترین و های آبی و دریایی از مهممحیط

ناپذیر به های جدی و جبرانهای دریایی، موجب وارد آمدن آسیبهای انسانی در محیطهای نفتی حاصل از فعالیتلکه

شود. مطالعات اجتماعی به جوامع انسانی می -توجه محیط زیستی و اقتصادیهای قابلموجودات آبزی و درنهایت خسارت

های هوایی و فضایی های وسیع دریایی توسط دادههای نفتی در پهنهایی سریع و دقیق لکهمختلف نشان داده است که شناس

تصاویر ازجملهازدور های سنجشها و سنجندهپذیر است. در این پژوهش، به بررسی قابلیت انواع دادهازدور امکانسنجش

این با تحلیل نفتی پرداخته شده است. عالوه بر هایقرمز نزدیک و دور و مایکروویو در پایش و شناسایی لکهمرئی، مادونهای مفهومی مناسب و جامع اند، نهایتاً مدلشدهها که در تحقیقات پیشین ارائهاز داده استخراجقابلهای مناسب ویژگی

شده است.های نفتی از تصاویر اپتیک و رادار ارائهجهت پایش لکه

.هوافضایی هایاپتیک، تصاویر رادار، مدل مفهومی، داده تصاویر نفتی، هایازدور، لکهسنجش کلمات کلیدی:








مقدمه -1

درصد از جمعیت جهان در مناطق ساحلی، 41اساس آمار، بیش از برروز در حال که این آمار روزبه کنندها زندگی میها یا رودخانهدریاچه

های های حاصل از فعالیتکنندهافزایش است. از طرفی، ورود آلودهزیست دریایی شده ازحد محیطپذیری بیشانسانی موجب آسیب بجاینا

ترین های آبی، یکی از مهمزیست پهنهاست. لذا پایش تغییرات محیط-های بشر در قرن حاضر و آتی است. انتشار نفت در محیطمسئولیت

های دریایی محسوب ترین عوامل آالینده محیطهای دریایی از مهمنفتی دریا عمدتاً از نشت نفت از سکوهای نفتی، های شود. آلودگیمی

خطوط انتقال نفت در زیردریا و حوادث ناشی غرق شدن یا تخلیه آلودگی درصد 47 ساالنهشوند. غیرقانونی تانکرهای نفتی ناشی می

درصد مربوط به نفت خام 23 ها و دریاها مربوط به سوخت واقیانوسهای واردشده درصد آلودگی 1است و تصادفات تانکرهای حامل فقط

های نفتی آلودگی درصد از 41. حدود [1]شوند باعث می به دریا راتواند در شوند. هر گالن نفت میهنگام تخلیه از کشتی ایجاد می

117/1ای از نفت به ضخامت ز سطح دریا الیهمترمربع ا 11111گردد. اگر متر تولید نماید که این عمل مانع عملیات فتوسنتز میمیلی

ای به بوی زننده گرم در لیتر باشد،میلی 111/1غلظت نفت در دریا مرتبه زیادتر از آب 11مشام خواهد رسید. قابلیت نفوذ نفت در خاک

هکتار قابل پخش است، 1111ادل است. هر تن نفت در سطحی معمیلیون تن 1شده در جهان فقط بنابراین اگر میزان مواد نفتی تلف

میلیون کیلومترمربع است، 11باشد، معادل سطحی از دریاها برابر با های سطح کل پهنه پنجمیکبنابراین در صورت عدم کنترل، هرسال

نفتی خسارات آبی از طریق پخش نفت آلوده خواهد گردید. آلودگیوحش، جانوران، زیست دریا، سواحل، حیاتبر محیط ناپذیریجبرانسازد. همچنین های انسانی، اقتصاد و زندگی انسان وارد میفعالیت

نشین شده، موجب از بین رفتن بخشی از مواد نفتی در بستر دریا تهگردد. پیامدهای بیولوژیکی می زی کفهای تعداد زیادی از ارگانیزم

آلوده کردن ترکیبات .1 :اند ازانتشار نفت و تأثیرات منفی آن عبارت. ایجاد 7آسیب زدن به پرندگان و پستانداران دریایی، .2 غذایی دریایی،

بیندراین. کاهش تنوع زیستی. 4آلودگی بصری در دریا و ساحل، نسبت به اماکن آن برشرایط اقلیمی ویژه حاکم دلیل بهفارس خلیجای از لکه نفتی نمونه 1پذیرتر است. شکل آسیب شکننده و بسیاردیگر

دهد.ایجادشده در یک منطقه ساحلی را نمایش می

رومتر(ضخامت لکه نفتی )میک شکل ظاهر لکه نفتی

2/1تا 11/1

اینقره

7تا 7/1

کمانیرنگین

7از تربزر

و تیره ایقهوه

[8] بر سطح آب دریا منتشرشدههای نفتی ای از انواع لکهنمونه (:1) شکل

توجه به اینکه دریا بستر باارزشی برای ذخایر نفتی و محل استخراج با

های نفتی های حامل است، شناسایی فوری لکهنفت و تردد کشتیها بر ها و کاهش اثرات مخرب آنهای آناز نشت جهت جلوگیری

های آبی های دریایی امری ضروری است. وسعت زیاد پهنهاکوسیستمها توسط های نفتی منتشرشده بر روی آنسبب شده پایش مستمر لکه

MGIJ%20-%20VOL.3-%20NO.2-0103_%20REVISED.doc#_ENREF_1


، ای پرهزینهها در محل، وظیفههای متداول نظیر بازدید کشتیروش بر و عمالً دشوار باشد.زمانازدور علم و دانش استخراج اطالعات از سطح زمین با استفاده شسنج

های اخیر های زمینی، هوایی و فضایی است. امروزه پیشرفتاز سنجندهبه جایگزین مناسب برای را آنپایه -ازدور فضادر فناوری سنجش

های نفتی تبدیل های سنتی در پایش، شناسایی و تحلیل لکهروشاز مناطق، تواتر زمانی باال، ساختار رقومی کرده است. پوشش وسیع

دالیل استفاده از ازجملهها با تنوع اطالعات باال داده، انواع سنجنده های نفتی است.در پایش لکه ازدورسنجش

ازدور های نفتی با سنجشپایش لکه درزمینهتاکنون مقاالت بسیاری ن انگلیسی در این چند مقاله مروری به زبا نگارش شده است. عالوه بر

ازدور و این زمینه موجود هستند. هدف مقاله حاضر، معرفی سنجشهای های نفتی به همراه بررسی ویژگیکاربرد آن در شناسایی لکه

های نفتی از های نفتی و ارائه مدل مفهومی جهت استخراج لکهلکهعنوان یک منبع ای است. امید است این مقاله بتواند بهتصاویر ماهواره

صورت اولیه نیاز محققین کشور را مرتفع سازد.فارسی به

ازدورسنجش -8

ازدور، علم و هنر استخراج اطالعات از اشیاء در یک نگاه کلی، سنجشازدور به استخراج طور خا ، سنجشاما به ؛ها استبدون تماس با آن

اطالعات از سطح زمین توسط مشاهده امواج الکترومغناطیسی بازتاب سکوهای روی برشده های نصبپردازد. سنجندهابش شده مییا بازتدارند. عهده برای یا هوایی وظیفه اخذ این اطالعات را ماهواره زمینی،

های سکوهای زمینی، سنجنده روی برشده های نصبنسبت به سنجندهفضایی، دارای مزایای ذیل یا وسکوهای هوایی روی برشده نصبانسیل تصویربرداری پت -2دید کلی و جامع از منطقه وسیع -1ستند: ه

هزینه -4 پوشش زمانی جهت شناسایی تغییرات -7 سریع از منطقهجهت طیفی چندعات استفاده از اطال -4 صحت معقول -1 پایین

قابلیت برداشت در شب و روز و تمامی -3 استخراج اطالعاتعات با قدرت تفکیک )رزولوشن( برداشت اطال -7های جوی وضعیت

.[7] های مختلف

امواج اساس برازدور ، یک سیستم سنجش2مطابق شکل الکترومغناطیس بازتاب شده یا بازتابش شده از اشیاء سطح زمین

کند. انرژی رسیده از سطح زمین پس از عبور از جو جذب یا فعالیت میبازتابش یابد. امواج رسیده به اشیاء سطح زمین بازتاب یا پراکنش می

شود و پس از عبور مجدد از جو، توسط سنجنده ثبت خواهند شد. مینماید. به واحد زمینی ارسال می را آنسنجنده پس از ثبت اطالعات،

منظور پردازش و ها در اختیار متخصصین و کاربران به، دادهازآنپس

.گیردمی استخراج اطالعات قرار

ازدوره سنجشاجزاء سامان (:8)شکل

(The Canada Centre for Mapping and Earth

Observation)

و طیفی ابرازدور از قبیل تصاویر اپتیک، رادار، های سنجشانواع داده

عنوان سنجنده غیره جهت شناسایی عوارض وجود دارند که هریک بهاند. های نفتی مورداستفاده قرار گرفتهفعال یا غیرفعال در شناسایی لکه

های نفتی ها در شناسایی لکهدر ادامه ویژگی هریک از این سنجنده مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

های غیرفعالسنجنده -8-1

های غیرفعال بازتاب نور خورشید توسط اشیاء یا بازتابش امواج سنجندهمنبع درواقعنمایند. الکترومغناطیس توسط اشیاء سطح زمین را ثبت می

های غیرفعال در ها خورشید است. انواع سنجندهجندهاصلی در این سنقرمز های مختلف طیف الکترومغناطیس از قبیل مرئی، مادونمحدوده

قرمز دور، رادار و غیره وجود دارند. در ادامه ابتدا به نزدیک، مادونهای نفتی و سپس مزایا و معایب هریک از های اپتیکی لکهویژگی .[2]های نفتی اشاره خواهد شد ها در شناسایی لکهسنجنده

های نوری نفتویژگی -8-1-1

ماوراءبنفشظاهر نفت در منطقه اشعه چندین ویژگی نوری مربوط بهتواند در شناسایی آن کمک کند. قرمز نزدیک وجود دارد که میتا مادون

این موضوع شامل تفاوت بازتاب، جذب و نتایج کنتراست بین نفت و آب است. در این مسیر، آب است، زیرا هدف اصلی تفکیک لکه نفتی از

تواند اثراتی نظیر اتمسفر، نوع لکه نفتی، زاویه دید سنجنده و غیره میهمواره روازاینبازتاب لکه نفتی و آب تأثیرگذار خواهند بود. در تفاوت

های نفت و آب در تفکیک آب از نفت وظیفه آسانی نخواهد بود. تفاوتگیری ها اندازهموجو طول سراسر طیف با دقت باال برای تمام شرایط

ی این است که تمایزی دهندهنشان 4و 7. شکل [4-4]نشده است که بتوان طوریهآشکار بین نفت و آب در محدوده مرئی وجود ندارد ب

موج برای ، بهترین طول7شکل اساس برنفت را شناسایی کرد. نانومتر است. همچنین بازتابندگی آب در 411تفکیک آب از لکه نفتی

شده از بازتابندگی لکه نفتی بیشتر های نمایش دادهموجتمامی طولاین، ضریب جذب آب و لکه نفتی تفاوت آشکاری در است. عالوه بر

اما ضریب جذب آب بیشتر از مقدار آن ؛های مختلف نداردموجطول



های نفتی است که این موضوع با بازتابندگی )بازتابندگی برای لکه بیشتر جذب کمتر و بلعکس( مطابقت دارد.

.[11]منحنی بازتاب طیفی آب دریا و لکه نفتی (:6)شکل

.[11]متر میلی 1/1متر و میلی 4 با ضخامتبازتابندگی لکه نفتی (:4)شکل

تصاویر مرئی -8-1-8

نانومتر(، 411-311 تقریباًدر محدوده مرئی طیف الکترومغناطیسی )ت دارای بازتاب سطح باالتر نسبت به آب است، اما جذب نف

طورکلی دهد. نفت بهموج نشان نمیویژه/انعکاس خاصی را در این طولمنظور بهبود رسد. بههای مرئی آشکارتر به نظر میدر تمام طیف

نانومتر، تصاویر اخذشده در 111-411اطالعات اخذشده در محدوده

MGIJ%20-%20VOL.3-%20NO.2-0103(11).doc#_ENREF_10



. [17, 12]شوند د کنتراست فیلتر میاین محدوده اغلب برای بهبو

های نفتی به دلیل کارسازی آلودگیآش ٔ های مرئی درزمینهسنجندههای مثال سنجندهعنوانبرخی مشکالت کاربرد محدودتری دارند. به

این های نفتی در شب را ندارند. عالوه برغیرفعال توانایی شناسایی لکهتوان تفکیک SeaWiFSیکی از نقاط ضعف تصاویر اپتیک نظیر

تغییرات تابش ها است. پوشش ابر و( آنکیلومتر 1پایین )حدود ازدور مرئی های سنجشخورشید در سطح دریا ازجمله دیگر محدودیت

ابرهای نفتی است. برخالف این محدودیت، تصاویر در شناسایی لکه-های نفتی عمل میها در شناسایی لکهبسیار بهتر از سایر داده طیفی

1ل شده در تصاویر مرئی در شکهای نفتی دیدهای از لکهکنند. نمونه .[2]شده است نمایش داده

Deepwater Horizon یکی از تصاویر مرئی از (:5)شکل

های نفتی را دهد )مناطق روشن لکهنشت نفت را نشان می

.[2]دهند( نمایش می

قرمز دور )حرارتی(تصاویر مادون -8-1-6

کنـد و اپتیکی غلیظ است، تابش خورشـید را جـذب مـی ازنظرنفت که -14موج صورت انرژی حرارتی در محدوده طولبخشی از این تابش به

شود. توان تشعشعی نفت از آب بـاالتر اسـت لـذا میکرومتر تابش می 7قرمز دور با انـرژی بیشـتر نسـبت بـه آب مادون بعد از جذب نور، امواج

قرمـز دور شود. لکه نفتی باضخامت زیاد در تصاویر مـادون بازتابش میشود. همچنین نفت باضخامت متوسط سـردتر تر از آب مشاهده میگرم

قرمـز هـای مـادون تمایز از آب در دادهاز آب و نفت باضخامت کم قابل-دیده میتر از آبهای نفتی خنکلکهدور نیست. عالوه بر این در شب

قرمـز دور را نشـان نمایش لکه نفتی در تصـویر مـادون 4شوند. شکل .[11, 14, 2]دهد می

قرمز دور از لکه نفتی اشیاء سیاه نزدیک تصویر مادون (:3)شکل

زدیکی تر نفت است. اشیاء سیاه در نهای پایینوسط و بخش

.[2]باال جزایر و خط ساحلی هستند

قرمز نزدیکتصاویر مادون -8-1-4

چنان نفتی درگذشته آن لکه ( برای شناساییNIRقرمز نزدیک )مادوندیک قرمز نزاما با ظهور باندهای مادون ؛مورداستفاده قرار نگرفته است

Airborne AVIRISو MODIS ،MERISهای در ماهوارهشده است. برخی های نفتی انجامبرخی از تحقیقات در شناسایی لکه

قرمز نزدیک برای شناسایی میزان ضخامت محققین از باندهای مادونطور که از امضای طیفی لکه همان .[14, 1]لکه نفتی استفاده کردند

قرمز نزدیک ی و آب مشاهده شد، استفاده از تصاویر باندهای مادوننفت ها استفاده کرد.منظور تفکیک آنتوان بهمی

تصاویر مایکروویو غیرفعال -8-1-5وتحلیل از راه دور لکه های مایکروویو برای تجزیهاطالعات سنجنده

های مایکروویو به دو شوند. سنجندهصورت رایج استفاده مینفتی بهدر شناسایی دودستهشوند که هر بندی میه فعال و غیرفعال دستهدست

ها خواهیم پرداخت.لکه نفتی کاربرد دارند که در ادامه به توضیح آنهای مایکروویو غیرفعال حضور یک الیه نفت بر روی آب را سنجندهدهند. این موضوع به دلیل گیری انعکاس سطح تشخیص میبا اندازه

فاوت سبب این ت .[13]عی آب و لکه نفتی است تفاوت توان تشعششود. عالوه های مایکروویو غیرفعال میشناسایی لکه نفتی در سنجنده

این میزان بازتابندگی به ضخامت لکه نفتی وابسته است که این برهای موضوع سبب شناسایی میزان ضخامت لکه نفتی از سنجنده

مایکروویو غیرفعال نیز شده است.













های فعالسنجنده -8-8های فعال انرژی ال، سنجندههای غیرفعبرخالف سنجنده

الکترومغناطیس را از منبع داخلی به سمت اشیاء ارسال کرده و بازتاب های نفتی استفاده از نمایند. درزمینه شناسایی لکهانرژی را ثبت می

قرار گرفته است که در ادامه به آن موردتوجههای فعال بسیار سنجنده اشاره خواهد شد.

ماوراءبنفش -8-8-1میکرومتر( طیف 77/1- 72/1)ها در محدوده ماوراءبنفش این سنجنده

های نفتی کاربرد الکترومغناطیس فعال هستند و در آشکارسازی لکهشده از سطح دریا را دارند. اسکنرهای ماوراءبنفش، تابش منعکس

های نفتی نازک انعکاس که لکهکنند و با توجه به اینگیری میاندازهص در محدوده ماوراءبنفش دارند توسط این باالتری نسبت به آب خال

های نازک ها الیههستند. اگرچه این سنجنده شناساییقابلها سنجنده سازی بارزکنند اما قادر به شناسایی می میکرومتر( را 1/1نفت )کمتر از میکرومتر نیستند و فقط اطالعاتی 11تر از های بزر نفت با ضخامت

.[17]دهند فتی در اختیار قرار میراجع به ضخامت نسبی لکه نهای دریایی های ایجادشده توسط باد، برق خورشیدی، علفدرخشندگی

های نفتی و مواد بیولوژیکی باعث ایجاد خطا در فرآیند شناسایی آلودگی .[13]گردد ها میتوسط این سنجنده

فلورسنسورهای لیزری -8-8-8کنند ای استفاده میفلورسنسورهای لیزر حسگرهایی هستند که از پدیده

کنند و های نفتی، نور ماوراءبنفش را جذب میکیبات معطر در لکهکه ترشود. این تحریک در درجه اول در زده میالکترونیکی هیجان ازنظر

سرعت از طریق فرآیند انتشار فلورسانس حذف منطقه مرئی از طیف بهازآنجاکه تعداد کمی از ترکیبات در این زمینه مشابه لکه نفتی . شودمی

های کنند، فلورسنسورهای لیزری بسیار مناسب شناسایی لکهرفتار میبرای مورداستفادهبیشتر تابشگرهای فلورسانس نفتی هستند.

کنند که در ناحیه های نفتی از لیزری استفاده میآشکارسازی آلودگیکنند. محدوده واکنش فلورسانس میکرومتر( عمل می 711/1تا 7/1)

47/1 ومتر هست که دارای نقطه اوجمیکر 41/1تا 4/1نفت خام از نشان های لیزری سودمندی باالیی در عملمیکرومتر است. فلورسانس

گرهای ضروری در بسیاری از اند و در حال حاضر تبدیل به حسدادهکه در استفاده از مشکلی .[21]های سنجش از راه دور شده است بسته

توانند لکه ها نمیورسانسآید این است که لیزر فله پیش میاین سنجندچون کنند گیریاندازهمیکرومتر را 21تا 11از تربیشنفتی با ضخامت

تواند شود و نمی( کامالً توسط نفت جذب میUV) ماوراءبنفشنور لیزر به آب برسد.

رادار -8-8-6ای فعال است که در محدوده امواج مایکروویو طیف رادار سنجنده

های های رادار سیگنالکند. سنجندهالکترومغناطیس عمل می-لارسال کرده و سپس سیگنا موردنظرمایکروویو را به سمت اهداف

کنند. رادار نفت گیری میهای بازتابیده شده از سطوح مختلف را اندازه

.سرعت باد استدهد اما این تشخیص وابسته بهدر آب را تشخیص میدهد. امضا لکه نفتی در سرعت بادهای مختلف را نمایش می 1جدول

های نفتی در روز/ شب و شرایط آب و رادار پتانسیل شناسایی لکه ا دارد.هوایی بد ر

[8]نفتی در سرعت باد مختلف هایلکه(: رفتار 1جدول )

سرعت باد

)متر بر ثانیه(

امضای لکه نفتی

عدم بازگشت از سطح صفر

باد روی لکه نفتی. تشابه برخی اشیاء به لکه نفتی تأثرعدم 7 به دلیل تغییرات محلی باد

مشاهدهقابلاما لکه نفتی شودمیخطاهای اندک مشاهده 11-3تا 7 است

نفتی هایلکههستند. مشاهدهقابلهای نفتی ضخیم لکه 11-3شتر از بی نیستند مشاهدهقابلنازک

( سیستم رادار منسجمی است که SARرادار با روزنه مصنوعی )

وسیله فنون پردازش سیگنال پیشرفته، تصاویر با رزولوشن باال تولید بهاطیس در در بخش مایکروویو طیف الکترومغن SAR کند. سیستممی

گیگاهرتز( 711تا 7)فرکانس متر 1 تا مترمیلی 1 موجمحدوده طول کند.عمل می

اخذ داده در همه شرایط آب و هوایی با توجه به قابلیت SARسنجنده های نفتی است. روز، سنجنده کلیدی برای پایش آلودگیو در شبانه

نسبت به های پالریمتری، اطالعات مفیدیهمچنین استفاده از داده دهد.ای نفتی در اختیار قرار میههای تک پالریزه برای کشف لکهداده

-استفاده می SARدر حال حاضر بسیاری از نهادهای دولتی از تصاویر

اعتماد اندازه کافی قابلکنند اما وجود خطا باعث شده این سیستم بهارائه ای اپتیک برای نظارت بر مناطق بزر ونباشد. تصاویر ماهواره

های کاربرد دارند. داده SARاطالعات مکرر در مقایسه با تصاویر استفاده SARعنوان پشتیبان تصاویر تنهایی یا بهتواند بهاپتیکی می

.دنشو

ازدورهای نفت در تصاویر سنجشویژگی -6ازدور نیاز به شناخت های نفتی از تصاویر سنجشمنظور استخراج لکهبه

ازدور است. در اینجا، مقصود از اویر سنجشهای تصکامل ویژگیازدور باندهای مستخرج از باندهای طیفی های تصاویر سنجشویژگیها سه منظور بررسی ویژگیها است. بهگیری شده توسط سنجندهاندازه

ها در تحقیق عمده موردبررسی قرار خواهند گرفت. عمده این ویژگی، 2111اند. در سال قرار گرفته مورداستفادهمبنا ءسطح آنالیزهای شی

Frate و همکاران از شبکه عصبی مصنوعی و تصویر راداریERS

شده های استخراجهای نفتی استفاده کردند. ویژگیبرای شناسایی لکه اند از:های نفتی عبارتاز تصاویر برای استخراج لکه

مساحت شیء

محیط شیء

پیچیدگی (Complexity)





Spreading عیار درجات خاکستری هر شیءانحراف م

معیار درجات خاکستری اشیاء اطرافانحراف

اشیاء و حداقل مقدار درون شیءاختالف میان میانگین شدت

دت اشیاء و حداقل مقدار درون شیءاختالف میان میانگین ش

حداکثر مقدار تغییر مرزی

میانگین تغییرات

[13]انحراف معیار تغییرات. برای شناسایی ERSتصاویر و همکاران از Solberg، 1333در سال یر های نفتی استفاده کردند. بدین منظور ابتدا اشیاء تیره از تصاولکه

های نفتی سایی لکههای ذیل برای شناسپس از ویژگی استخراج شدند. استفاده شد:

فاصله اشیاء تیره از اشیاء روشن

تعداد اشیاء تیره تصویر

اء تیره نزدیکتعداد اشی

موردنظرشیء تیره

هموژن بودن اطراف

پیچیدگی

تیعرض لکه نف

First Invariant Planer Moment

مساحت لکه

ات خاکستری اطراف به میانگین شیءنسبت میانگین درج

تغییرات مرزی

[21] نسبت انحراف معیار به میانگین شیء.

مدل مفهومی استخراج لکه نفتی از -4

ازدورهای سنجشدادهتوان از تصاویر اپتیک و داده رادار های نفتی میمنظور پایش لکهبهعنوان منابع موجود و در دسترس استفاده کرد. مدل مفهومی به

و داده رادار با یکدیگر متفاوت استخراج لکه نفتی توسط تصاویر اپتیکمنظور استخراج لکه نفتی از اند. بهشدهنمایش داده 3است که در شکل

ها نظیر حذف نویز اسپکل و زمین پردازشداده رادار، ابتدا برخی پیشها انجام خواهد شد. سپس اثر باد از داده و مشاهدات مرجع کردن داده

GISهای با استفاده از الیه حذف و یا کم خواهد شد. در گام بعد

شوند. سپس با مناطق نامطلوب نظیر ساحل از تصاویر ماسک می-استفاده از شناسایی لبه، آنالیز بافت، آنالیز شکل، منطق فازی و شبکه

هستند. شناساییقابلهای نفتی های عصبی، لکهها زمین مرجع های نفتی از تصاویر اپتیک، ابتدا آنجهت پایش لکه

پهنه روی برشوند. سپس با ماسک کردن خشکی مطالعات صرفاً میهای آبی شده توسط سنجنده در پهنهآبی انجام خواهد شد. مقادیر ثبت

های شوند. پس از بهبود کنتراست، ویژگیتصحیح اتمسفری می-شوند. نهایتاً با استفاده از طبقهمختلف از تصاویر اپتیک استخراج می

شده های نفتی شناساییشده لکهنشده و نظارتتهای نظاربندی کننده و نقشه مناطق تحت اثر ایجاد خواهند شد.

رادار هداد

تیفیک لرتنک

زیون فذحلکپسا

زیون فذح

زا داب رثا فذحهداد

فذح تهج GIS زا هدافتسالحاس ریظن بولطمان قطانم

یبصع هکبشیزاف قطنملکش زیلانآتفاب زیلانآهبل ییاسانش یاه شور

ییاسانشیتفن هکل

یتفن یاه هکل هشقن

ریواصتکیتپا

عجرم نیمزیزاس

ندرک کسامیکشخ

حیحصتیرفسمتا

تسارتنک دوبهب

هضراع ییاسانشرظن دروم

یگژیو جارختسا

یدنب هقبطهدش تراظن

یدنب هقبطهدشن تراظن

یتفن یاه هکل هشقن

یاه شور ییاسانشیتفن هکل

و تجربه نویسندگان( [8]شده از منابع موجود نظیر های نفتی از تصاویر اپتیک و رادار )اقتباسمدل مفهومی استخراج لکه (:7)شکل




گیرینتیجه -5های موجهای نفتی در طولدر این مقاله به بررسی رفتار طیفی لکه

برازدور پرداخته شد. مختلف و نحوه استخراج آن از تصاویر سنجشهای موجهای نفتی نسبت به آب در طولنتایج، رفتار لکه اساس

طیس متفاوت است که این موضوع سبب مختلف طیف الکترومغناطورکلی بازتابندگی شود. بهپذیری این دو هدف از یکدیگر میتفکیکهای نفتی از آب بیشتر است و همچنین امضای طیفی لکه نفتی لکه

این تصاویر حرارتی و مایکروویو وابسته به ضخامت آن است. عالوه برمنظور ب و روز بهبه دلیل بازتابش متفاوت لکه نفتی و آب در ش

های منظور شناسایی لکهها مناسب هستند. همچنین بهشناسایی آنباد باید در نظر سرعتبهنفتی در تصاویر رادار فعال مالحظات مربوط

گرفته شوند.های نفتی از تصاویر اپتیک ها، روند استخراج لکهخروجی اساس بر

های فعال( متفاوت دههای رادار )سنجنهای غیرفعال( با داده)سنجندهها ارائه شد. ، دو مدل مفهومی برای استخراج هریک از آنروازایناست. -های طیفی و شکلی در شناسایی لکهاین استفاده از ویژگی عالوه بر

های نفتی مناسب خواهد بود.

منابع[1] Brekke C., and Solberg A. H., "Oil spill detection by

satellite remote sensing," Remote sensing of

environment, vol. 95, pp. 1-13, 2005. [2] Fingas M., and Brown C., "Review of oil spill remote

sensing," Marine pollution bulletin, vol. 83, pp. 9-23,

2014.

[3] Hussain M., Chen D., Cheng A., Wei H., and Stanley

D., "Change detection from remotely sensed images:

From pixel-based to object-based approaches," ISPRS

Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, vol.

80, pp. 91-106, 2013.

[4] Andreou C., and Karathanassi V., "Endmember

detection in marine environment with oil spill event," in

Image and Signal Processing for Remote Sensing XVII,

2011, p. 81800P.

[5] Bulgarelli B., and Djavidnia S., "On MODIS retrieval of

oil spill spectral properties in the marine environment,"

IEEE Geoscience and Remote Sensing Letters, vol. 9,

pp. 398-402, 2012.

[6] Kudryashova G., Obraztsov Y. V., Opekan A.,

Perminov N., and Protasov Y. S., "Optical properties of

liquid dielectrics in the ultraviolet, visible, and near

infrared regions of the spectrum," Journal of Applied

Spectroscopy, vol. 43, pp. 1108-1113, 1985.

[7] Otremba Z., and Piskozub J., "Modelling of the optical

contrast of an oil film on a sea surface," Optics

Express, vol. 9, pp. 411-416, 2001. [8] Shen H.-y., Zhou P.-c., and Feng S.-r., "Research on

multi-angle near infrared spectral-polarimetric

characteristic for polluted water by spilled oil," in

International Symposium on Photoelectronic Detection

and Imaging 2011: Advances in Infrared Imaging and

Applications, 2011, p. 81930M.

[9] Yin Q.-z., Li K., Zhou C., Liu C.-g., Chu X.-m., and J

Zheng., "Research on oil spill monitoring experiments

based on OFD-1 oil film detector," in 2012 2nd

International Conference on Remote Sensing,

Environment and Transportation Engineering, 2012, pp.

1-4.

[10] Fingas M., and Brown C., "Oil Spill Remote Sensing,"

in Encyclopedia of Sustainability Science and

Technology, R. A. Meyers, Ed., ed New York, NY:

Springer New York, 2018, pp. 1-37. [11] Fingas M., "The challenges of remotely measuring oil

slick thickness," Remote Sensing, vol. 10, p. 319, 2018.

[12] Brown H., Bittner J., and Goodman R., "The limits of

visibility of spilled oil sheens," Environmental Research

Institute of Michigan (ERIM), Ann Arbor, MI United

…1996.

[13] Taylor S., "0.45-to 1.1-um spectra of Prudhoe crude oil

and of beach materials in Prince William Sound,

Alaska," Special report (USA), 1992.

[14] Fingas M. and Brown C., "A review of oil spill remote

sensing," Sensors, vol. 18, p. 91, 2018.

[15] Fingas M. F., and Brown C. E., "Review of oil spill

remote sensing," Spill Science & Technology Bulletin,

vol. 4, pp. 199-208, 1997.

[16] Etellisi E. A., and Deng Y., "Oil spill detection:

Imaging system modeling and advanced image

processing using optimized SDC algorithm," Signal,

Image and Video Processing, vol. 8, pp. 1405-1419,

2014.

[17] Ulaby F. T., Moore R. K., and Fung A. K., "Microwave

remote sensing: Active and passive volume 1-

microwave remote sensing fundamentals and

radiometry," 1981.

[18] Fingas M., and Brown C. E., "Oil spill remote sensing:

a review," in Oil spill science and technology, Ed:

Elsevier, 2011, pp. 111-169.

[19] Yin D., Huang X., Qian W., Huang X., Li Y., and Feng

Q., "Airborne validation of a new-style ultraviolet push-

broom camera for ocean oil spills pollution

surveillance," in Remote Sensing of the Ocean, Sea Ice,

and Large Water Regions 2010, 2010, p. 78250I.

[20] Tebeau P., Hansen K., Fant J., and Terrien M.,

"Assessing the long-term implementation costs versus

benefits associated with laser fluorosensor spill

response technology," in ARCTIC AND MARINE

OILSPILL PROGRAM TECHNICAL SEMINAR,

2007, p. 451.

[21] Del Frate F., Petrocchi A., Lichtenegger J., and

Calabresi G., "Neural networks for oil spill detection

using ERS-SAR data," IEEE Transactions on

geoscience and remote sensing, vol. 38, pp. 2282-2287,

2000.

[22] Solberg A. S., Storvik G., Solberg R., and Volden E.,

"Automatic detection of oil spills in ERS SAR images,"

IEEE Transactions on geoscience and remote sensing,

vol. 37, pp. 1916-1924, 1999.


و مطالب کاربردی مرتبط هینشر ،مقاله معرفی کتاب،

GIS & maps

(5 open source tools

for building a map

app in a snap),

Opensource.com,

2018

Open source, Grind GIS

software for 3D map,

Free to download,

2019

open source

Cadcorp SIS, software, spatial querying

attribute querying

tabular visualisation

statistical analysis

advanced thematic mapping

3D visualisation

map publishing in Adobe Portable

Document Format (PDF)

map printing

Free to download

2018


مطالب کاربردی مرتبط

(GISی اطالعات مکان ستمیسو Fuzzy logic )منطق فازی

معنای هب Fuzzy واژه .شد مطرح 1341 در سال زاده لطفی پروفسور وسیلهبه فازی هایمجموعه نظریه تحت( fuzzy logic) فازی منطق علوم دنیای برای جدید درگاهی و رفته فراتر کالسیک افزارهاینرم در «یک و صفر» هایارزش منطق از فازی منطق .است مبهم و غیردقیق مبهم یا فازی ،فضایی هاییدهپد .برد کار به خود استدالل و منطق در را یک و صفر اعداد بین نامحدود فضای فازی منطق .دوگش هارایانه و افزارینرم مرزهای بیان و فازی استدالل فضایی، وتحلیلیهتجز شامل GIS مکانی اطالعات سیستم در فازی منطق کاربرد. هستند نامعین مرزهای دارای وبوده نقاط ،ی موردیتحلیل در ثالم طوربه .شود محاسبه هاداده مجموعه از ییهاالمان یلهوسبه تواندیم فازی مجموعه فضایی، وتحلیلیهتجز در .است فازیبه شرح ذیل Wikipedia آزاد دانشنامه در فازی منطقمقاله بخش آغازیناین راستا در .شوندیم محاسبه پوشش تحت منطقه در مشخصی ارتفاعی است:

Fuzzy logic From Wikipedia, the free encyclopedia

https://en.wikipedia.org/wiki/Fuzzy_logic

Fuzzy logic is a form of many-valued logic in which the truth values of variables may be any real

number between 0 and 1 inclusive. It is employed to handle the concept of partial truth, where the

truth value may range between completely true and completely false.[1]By contrast, in Boolean logic,

the truth values of variables may only be the integer values 0 or 1. The term fuzzy logic was

introduced with the 1965 proposal of fuzzy set theory by Lotfi Zadeh.[2][3] Fuzzy logic had however

been studied since the 1920s, as infinite-valued logic—notably by Łukasiewicz and Tarski.[4]

It is based on the observation that people make decisions based on imprecise and non-numerical

information, fuzzy models or sets are mathematical means of representing vagueness and imprecise

information, hence the term fuzzy. These models have the capability of recognising, representing,

manipulating, interpreting, and utilising data and information that are vague and lack certainty.[5]

Fuzzy logic has been applied to many fields, from control theory to artificial intelligence.

Overview Classical logic only permits conclusions which are either true or false. However, there are also

propositions with variable answers, such as one might find when asking a group of people to identify

a color. In such instances, the truth appears as the result of reasoning from inexact or partial

knowledge in which the sampled answers are mapped on a spectrum. [citation needed]

Both degrees of truth and probabilities range between 0 and 1 and hence may seem similar at first, but

fuzzy logic uses degrees of truth as a mathematical model of vagueness, while probability is a

mathematical model of ignorance.[6]

References 1. Novák, V.; Perfilieva, I.; Mo čko č, J. (1999). Mathematical principles of

fuzzy logic. Dordrecht: Kluwer Academic.ISBN 978-0-7923-8595-0.

2."Fuzzy Logic". Stanford Encyclopedia of Philosophy. Bryant University.

2006-07-23. Retrieved 2008-09-30.

3.Zadeh, L.A. (1965). "Fuzzy sets". Information and Control. 8(3): 338–

353. doi:10.1016/s0019-9958(65)90241-x.

4. Pelletier, Francis Jeffry (2000). "Review of Metamathematics of fuzzy

logics" (PDF). The Bulletin of Symbolic Logic. 6 (3): 342–

346. doi:10.2307/421060. JSTOR 421060. Archived(PDF) from the original on

2016-03-03.

5.What is Fuzzy Logic? "Mechanical Engineering Discussion Forum"

* 6. Asli, Kaveh Hariri; Aliyev, Soltan Ali Ogli; Thomas, Sabu;

Gopakumar, Deepu A. (2017-11-23). Handbook of Research for Fluid

and Solid Mechanics: Theory, Simulation, and Experiment. CRC

Press. ISBN 9781315341507.

راهنمای کتاب به Fuzzy Logic فازی منطق مقاله تهیه جهت Wikipediaآزاد دانشنامه * نویسنده / 2113 ژانویه: نشر تاریخ/فرانسیس و تیلور گروه اپل، دانشگاهی انتشارات گروه: ناشر/ جامدات و سیاالت مکانیک برای پژوهش ده است.نموع ارجا اصلی حریری کاوه :کتاب مسئول

https://en.wikipedia.org/wiki/Fuzzy_logic

https://en.wikipedia.org/wiki/Many-valued_logic

https://en.wikipedia.org/wiki/Truth_value

https://en.wikipedia.org/wiki/Fuzzy_logic#cite_note-1

https://en.wikipedia.org/wiki/Boolean_algebra

https://en.wikipedia.org/wiki/Fuzzy_set_theory

https://en.wikipedia.org/wiki/Lotfi_A._Zadeh



https://en.wikipedia.org/wiki/%C5%81ukasiewicz_logic

https://en.wikipedia.org/wiki/Jan_%C5%81ukasiewicz

https://en.wikipedia.org/wiki/Alfred_Tarski



https://en.wikipedia.org/wiki/Control_theory

https://en.wikipedia.org/wiki/Artificial_intelligence

https://en.wikipedia.org/wiki/Classical_logic

https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Citation_needed

https://en.wikipedia.org/wiki/Probability

https://en.wikipedia.org/wiki/Mathematical_model

https://en.wikipedia.org/wiki/Probability


https://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number

https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/978-0-7923-8595-0

http://plato.stanford.edu/entries/logic-fuzzy/

https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifier

https://doi.org/10.1016%2Fs0019-9958%2865%2990241-x

https://www.sfu.ca/~jeffpell/papers/ReviewHajek.pdf

https://www.sfu.ca/~jeffpell/papers/ReviewHajek.pdf

https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_object_identifier

https://doi.org/10.2307%2F421060

https://en.wikipedia.org/wiki/JSTOR

https://www.jstor.org/stable/421060

https://web.archive.org/web/20160303172812/http:/www.sfu.ca/~jeffpell/papers/ReviewHajek.pdf

https://mechanicalsite.com/157/what-is-fuzzy-logic

https://books.google.com/?id=QBBADwAAQBAJ&pg=SA4-PA13&lpg=SA4-PA13&dq=Both+degrees+of+truth+and+probabilities+range+between+0+and+1+and+hence+may+seem+similar+at+first,+but+fuzzy+logic+uses+degrees+of+truth+as+a+mathematical+model+of+vagueness,+while+probability+is+a+mathematical+model+of+ignorance#v=onepage&q=Both%20degrees%20of%20truth%20and%20probabilities%20range%20between%200%20and%201%20and%20hence%20may%20seem%20similar%20at%20first,%20but%20fuzzy%20logic%20uses%20degrees%20of%20truth%20as%20a%20mathematical%20model%20of%20vagueness,%20while%20probability%20is%20a%20mathematical%20model%20of%20ignorance&f=false

https://books.google.com/?id=QBBADwAAQBAJ&pg=SA4-PA13&lpg=SA4-PA13&dq=Both+degrees+of+truth+and+probabilities+range+between+0+and+1+and+hence+may+seem+similar+at+first,+but+fuzzy+logic+uses+degrees+of+truth+as+a+mathematical+model+of+vagueness,+while+probability+is+a+mathematical+model+of+ignorance#v=onepage&q=Both%20degrees%20of%20truth%20and%20probabilities%20range%20between%200%20and%201%20and%20hence%20may%20seem%20similar%20at%20first,%20but%20fuzzy%20logic%20uses%20degrees%20of%20truth%20as%20a%20mathematical%20model%20of%20vagueness,%20while%20probability%20is%20a%20mathematical%20model%20of%20ignorance&f=false

https://en.wikipedia.org/wiki/International_Standard_Book_Number

https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9781315341507


مطالب کاربردی مرتبط

(1638 مهر هوشمند،شهر المللیبین کنفرانس) 2113اکتبر 12-14-تهران دانشگاه - تهران :برگزاری مکان


مطالب کاربردی مرتبطپین باختری در شصتمین و اکتشافات معدنی کاس شناسیزمین)نگاهی به اداره کل

و اکتشافات معدنی کشور( شناسیزمینسازمان تأسیسسالگرد (گیالنکاسپین باختری )شناسی و اکتشافات معدنی اداره کل زمین عالمی صف اول، کارشناسپیام

[email protected]

شناسی به سبب کاربرد زمینفراوان و ارتباط تنگاتنگ با های زندگی بشری از گذشته

های مختلف دور در عرصهفرهنگی و اجتماعی، اقتصادی،

سیاسی هر سرزمینی نقش بنیادی داشته است. در

ها و طیف گسترده کشورهای دارای ذخایر معدنی، این پتانسیلایفاگر نقش مهمی در توسعه اقتصادی و هاآنصنایع وابسته به

هستند. در این میان برای دستیابی به توسعه هاآنتماعی اجعوامل نیتریاصلاز یشناسنیزم مطالعات پایدار در این بخش، نیل به مقصود است.

شناسی و اکتشافی در زمین یهاپژوهشدر استان گیالن صورتبهمختلف صورت پذیرفته و نتایج حاصل یهااسیمق وعی ارائه شده است.های موضمکانی و نقشه یهاداده

سازمان سیتأسنوشتار پیش رو به مناسبت شصتمین سالگرد و اکتشافات معدنی کشور به معرفی این سازمان یشناسنیزم .پردازدیم

شناسی و اکتشافات معدنیتاریخچه سازمان زمین

کشور

مرداد 27شناسی و اکتشافات معدنی کشور در سازمان زمین طوربهلی و سنا گذشت و کار خود را م از تصویب مجلس 1777

آغاز کرد. 1741رسمی از سال

پس از تصویب قانون 1773مهندس نصراهلل خادم در اواخر سال دار تشکیل این عهده کشور، یشناسنیزمسازمان سیتأس

سازمان گردید.

شناسی این علت قوت گرفتن اندیشه نیاز به وجود سازمان زمینشناسی که توسط شرکت ملی ی زمینهابود که بیشتر بررسیگرفت دارای جنبه های نفتی صورت مینفت و دیگر شرکتشناسی و به مطالعات سیستماتیک زمین ازیو ناکتشاف نفت بود شناسی کشور های زمینهای ایران و تهیه نقشهاکتشاف کانی

شد.احساس می شیازپشیب

به تماماًدن ، وظایف اکتشافی وزارت صنایع و معا1737در سال ؛ اکتشافات معدنی ایران محول گردید و یشناسنیزمسازمان

-مسئول مطالعات زمین حال حاضربنابراین این سازمان در

جزبهشناسی کشور و ارزیابی اکتشافی منابع معدنی باشد.هیدروکربورها می

و شناسی ساله سازمان زمینانداز بیستچشم

معدنی کشور اکتشافات

های الزم برای رشد ها و زیرساختدن زمینهفراهم نموپایدار کشور از طریق و توسعههای دانایی محور فعالیت

شناسیهای زمینشناسایی محیط

ذخایر مواد معدنی و کشفشناخت منابع

مخاطرات کنندهو کنترل دآورندهیپدشناسایی فرآیندهای هاآن یرفتار سنج شناختی وزمین

ی علوم زمینهاگسترش پایگاه داده

و اکتشافات معدنی کاسپین یشناسنیزماداره کل

باختری )گیالن(شناسی و اکتشافات دریایی سازمان زمین یشناسنیزممدیریت

های شناسی پهنهمعدنی کشور با هدف تولید اطالعات پایه زمیندر استان گیالن تحت عنوان مرکز 1774آبی استان از سال

نمود. با تیبه فعالیایی بندرانزلی شروع شناسی درتحقیقات زمینشناسی و مطالعات اکتشاف های زمینتوجه به اهمیت پژوهش

های مواد معدنی و از سویی قرارگیری استان گیالن در پهنهبه لحاظ وقوع حوادث طبیعی )سیل، زلزله، پرمخاطره

و یشناسنیزممرکز پژوهش 1773و ...( در سال لغزشنیزم گردید. سیتأسن اکتشافی گیال

عنوانبه 1737این مرکز با تصویب چارت سازمانی از سال اداره عنوانبهشناسی کشور در استان واحدی از سازمان زمین

شناسی و اکتشافات مواد معدنی منطقه کاسپین کل زمین گردید. یاندازراهباختری

شناسی و اکتشافات معدنی کاسپین کل زمین حاضر ادارهدر حال نفر پرسنل 12آ گیاهچی با مدیریت خانم دکتر پانته به یختربا




های کارشناسی و امکانات آزمایشگاهی برای اجرای پروژه تحقیقاتی و اکتشافی با کیفیت باال در حال انجام خدمت است.

این اداره کل در چهار بخش اصلی مشغول به فعالیت است :(1)شکل

شناختیشناسی و مخاطرات زمینزمین

کتشاف مواد معدنیا

یرساناطالعارتباطات و

آزمایشگاه

شناسی و کل زمین اداره چهار بخش اصلی فعالیت (:1) شکل

یباختراکتشافات معدنی کاسپین

و یشناسنیزم انجام یافتههای برخی از فعالیت

اکتشافی در استان گیالن:

با مقیاس (2)شکل شناسیهای زمیننقشهرقومی سازی-

1:111،111 و 1:211،111 های

1:21،111مقیاس با یشناسنیزمهای نقشه

شناسی با مقیاس های زمینسازی نقشههمسان 1:111،111و 1:211،111

شناختی حوضه کاسپین جنوبیپروژه مخاطرات زمین

یابی مناطق و مکان دادهرخ یهالغزشنیزمشناسایی قزوین -ای در حاشیه اتوبان رشتمستعد ناپایدار دامنه

شناسی گسل آستارا و خزر باختریپارینه لرزه

های فعال استان گیالنتهیه نقشه گسل

های موردی و موضوعی مخاطرات تهیه گزارش به درخواست استان یشناختنیزم

استان یطیمحستیزشناسی های زمینشناسایی آلودگی (سراصومعهگیالن )شهرستان

رهای پالسری سواحل شناسی اقتصادی کانسابررسی زمین چمخاله -کیاشهر

شناسایی مناطق امیدبخش معدنی ورقه بندرانزلی

یابی منابع آب کارست استان مطالعات مقدماتی پتانسیل (7)شکل گیالن )پایلوت در منطقه درفک(

های استان گیالنمانداب یشناسرسوبمطالعات

انزلی تاالب یسطحهای مطالعات ژئوشیمی نهشته

های مستعد توسعه ژئوتوریسمپهنهشناسایی

سامانه یاندازراهhttp://webgis.ngdir.ir

های ژئومورفولوژی با نقشه یساز یرقومکارتوگرافی و 1:111،111 اسیمق

بندی رسوبیخدمات آزمایشگاهی دانه ارائه

استان گیالن شناسیینزمنقشه (:8) شکل

واحدهای کارستی شده در قله درفک (:6) شکل

ع:مراج

https://gsi.irکشور و اکتشافات معدنی شناسیینزمسازمان [. 1]

http://webgis.ngdir.ir/

1394 زمستان//1 شماره//سال اولآب بدون درآمد و مدیریت مصرففصلنامه Non-Revenue Water Journal (NRWJ)/Vol.1/Issue No.1/February-march 2016

7131/ زمستان /4 شماره/ومس سال/ نقشه و اطالعات مکانی گیالنفصلنامه Mapping and Geospatial Information Journal of Guilan / Vol.3/Issue No.1/ Feb-Mar 2019

گیالن مکانی اطالعات و فصلنامه نقشهاز انتشار هدف

علوم در GISاطالعات مکانی و کاربردهای اجرایی در عرصه هایروشکمک به بهبود "گیالن مکانی اطالعات و نقشه" فصلنامه هدف از انتشار اطالعات مکانی و به کاربردهای مربوط فصلنامهعی است. دامنه موضو نتایج تحقیقات کاربردی و تجربیات موفق اجرایی از طریق انتشارمهندسی

GIS کاربردی -از دیدگاه علمیهای مکان مرجع داده مدیریت و کنترل ،هاسازی پدیدهمدلبا هاآنو نیز رابطه متقابل علوم مهندسی و محیطیدرشامل فصلنامه این درمحتوای موضوعی مقاالت بوده و عه موردیمطال و یا انتقال مفهوم، انتقال تجربه تواندمی خواهد بود. بر این اساس، نوع مقاله

است: مکانی اطالعات هایسیستم با انطباق مقاالت( و در موضوعی مندرج در بند )محتوای موارد

محتوای موضوعی مقاالت داده مدل - استانداردسازی داده و فراداده - ژئوماتیک و مکانی اطالعات علوم - (GIST) نقلوحمل مکانی عاتاطال هایسیستم - وب تحت مکانی اطالعات هایسیستم - زمانمند مکانی اطالعات هایسیستم -

مکانی هایداده هایپایگاه و هاداده مدیریت - ماشین یادگیری و مکانی کاویداده - مدلینگ و کالیبراسیون - های سنجش از راه دورسامانه - گردش سریع اطالعات و مدیریت هوشمند -

ایریزی شهری و منطقهدر برنامه GIS کاربرد - مشکالت و موانع موجود در مدیریت اطالعات مکان مرجع و ارائه راهکارها - GISهای گسترش فرهنگ راه - نظام حقوقی تبادل اطالعات -

ریزی و توسعه آمایش سرزمینبرنامه - کشاورزی و بیعیزیست و منابع طمحیط -

مدیریت بحران و ریسک حوادث غیرمترقبه -

زیرساخت اطالعات مکانی )موضوعی( -

و... شناسی، ترافیکشناسی، آبهواشناسی، زمیندر GISکاربردهای -

کاداستر -

ژئوداینامیک پوسته دریا و زمین -

صنعت، معدن و اقتصاد - زمین/آماری هایتحلیل -

(RS) ازدورشسنج هایسامانه - (SDI) مکانی اطالعات زیرساخت -

زمین علوم کارتوگرافی در و جغرافیا - فتوگرامتری - هیدرولوژی - ساحلی مناطق مدیریت یکپارچه سیستم یا سواحل مدیریت - ژئودزی -

Presidency Islamic Republic of Iran

Plan and Budget Organization

Management and Planning

Organization of Guilan

Documents

نلایگ یناکم تاعلاطا و هشقن همانلصفsdi.mpogl.ir/wp-content/uploads/2019/08/MGIJ-9Final.pdf · [email protected], [email protected], [email protected]