ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Doç. Dr. Selahattin GELBAL

Temel Kavramlar

Eğitim: Bireyin davranışında, kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak değişme meydana getirme sürecidir.

Temel Kavramlar

Sistem: En az bir hedefi gerçekleştirmek üzere uygun ve değişik ögelerden oluşan dirik bir örüntüdür.

Temel Kavramlar

Sistem kavramındaki,

‘dirik’:”canlılığını sürdüren, sürekli kendisini yenileyen ve gelişen” anlamında,

‘örüntü’:”ögelerden oluşan ve aralarında ilişki olan bir bütün” anlamında kullanılmaktadır.

Temel Kavramlar

Sistemin Öğeleri: 1.Girdi2. Süreç3. Çıktı4. Değerlendirme

Temel Kavramlar

1.Girdi: Sistemin amacını gerçekleştirmek üzere gerekli olan her şey.

Temel Kavramlar

2. Süreç: Girdilerin hedefler doğrultusunda işlenildiği, ürün haline getirildiği yerdir.

Temel Kavramlar

3. Çıktı: Sistemin amacına uygun olarak ortaya koyduğu ürünüdür.

Temel Kavramlar

4. Kontrol: Çıktının hedeflerle tutarlı olup olmadığının kontrolüdür.

Sistem Şeması

Süreç

Girdi Çıktı

Hedefler

Tutarlı

Tutarlı değilKontrol

Bir sistem örneği:Otomobil imal eden bir fabrika

Süreç:Otomobil parçala-rının birleştirildiği kısım(fabrika içinde olanlar)

Girdi:Otomobil için gerekli her şey (yedek parça,çalışan, bina vb. Çıktı:

Otomobil

Hedefler:İstendik özelliklere sahip olması vb.

Tutarlı:Satılabilen oto.

Tutarlı değil:Problemli oto.

Kontrol:Test sürüşü

Eğitim bir sistem midir?


Evet eğitim bir sistemdir. Çünkü,1. Gerçekleştirmek istediği hedefleri vardır:a) Uzak hedefler:b) Genel hedefler:c) Özel hedefler:

Eğitim Sisteminin Hedefleri

a) Uzak hedefler: Devletin siyasi hedefleridir; çerçevesi anayasa ile belirlenmiştir. En genel hali “Çağdaş gelişmiş ülkeler seviyesine çıkarmak”


b) Genel hedefler: Okulun hedefleridir; farklı okul türlerinin ortak hedefleri dışında kendilerine özgü hedefleri vardır. İlköğretim okulu, genel liseler, meslek liseleri, fakülte ve bölümleri gibi.


c) Özel hedefler:Dersin hedefleridir; bir dersin kazanımlarını kapsar. Bir okuldan başarı ile mezun olunabilmesi, okulun bütün derslerinden başarılı olunmasını gerektirir. Dersten başarılı olunabilmesi için ise derste asgari düzeyde başarı sağlanması ile mümkündür.


Evet eğitim bir sistemdir. Çünkü,2. Bu hedefleri gerçekleştirebilmek için değişik

ögelerden oluşmuştur:a) Girdi:b) Süreç:c) Çıktı:d) Kontrol:

Eğitim Sisteminin Ögeleri

a) Girdi: Eğitim-öğretim için gerekli her şey eğitim sisteminin girdisini oluşturur. Örneğin, öğrenci, öğretmen, okul, kitap, defter, çalışanlar, yönetim, ders programları, yardımcı materyaller, sınıf, sıra, servis gibi her şey girdi olarak görülebilir.


b) Süreç: Girdilerin hedefler doğrultusunda bir araya getirildiği; dersin hedeflerinin öğrenciye kazandırıldığı eğitim durumlarını kapsamakta-dır. Süreç kısmı, dar anlamda, öğretmenin farklı öğretim yöntemlerini kullanarak ders işlediği bölümü oluşturur. Geniş anlamda ise, öğrenci-nin okula başladığı ve okuldan mezun olduğu süreyi içerir.


c) Çıktı: Girdilerin işlemler bölümünden hedefler doğrultusunda biçimlendirilip oluşturulmasının sonunda ortaya çıkan ürünlerin tümüdür. Bir okulun mezun ettiği bireyler eğitim sisteminin çıktısını oluşturur.

Çıktılar sistemin hedefleriyle nicelik ve nitelik açısından çakışıyorsa sistem tam işliyor demektir.


d) Kontrol: Mikro anlamda kontrol, eğitim sürecindeki sınavlar ile yapılmaktadır. Aynı zamanda diplomalı insanların çeşitli meslek gruplarına başvurduklarında yapılan sınavlar da kontrol olarak algılanabilir. Makro anlamda ise mezun bireylerin iş hayatında gösterdikleri başarı performansları ve piyasadaki albeni durumlarıdır.

Temel Kavramlar

Ölçme: Bireylerin davranışlarını gözleyip gözlem sonuçlarını sayılarla ya da sembollerle ifade etmedir.

Ölçmenin Türleri:

a) Temelb) Dolaylı Ölçmec) Türetilmiş Ölçme

Temel Kavramlar

Değerlendirme: Ölçme sonuçlarını bir ölçütle karşılaştırıp, ölçülecek nitelik hakkında karar verme sürecidir.

Temel Kavramlar

Değerlendirmenin basamakları:I. ÖlçmeII.Ölçüt (Değerlendirmeye dayanak sağlayan ölçme

sonuçları)III. Karar

Temel Kavramlar

Ölçmede birim: Bir ölçme aracını oluşturan en küçük parçacık, (Örneğin bir çoktan seçmeli testte her bir soru bir birimdir; ya da soruların puan karşılığı olan 1 puan bir birimdir)

Temel Kavramlar

Birimin Türleri:a) Doğal birimb) Yapma birim

Birimin Özellikleri: a) Eşitlikb) Genellikc) Kullanışlılık

Değerlendirme Türleri

1) Öğrenci başarısının değerlendirilmesi,2) Öğrenme eksikliklerinin değerlendirilmesi,3) Eğitim programının değerlendirilmesi,4) Hazır bulunuşluk düzeyinin değerlendirilmesi,5) Rehberlik amacıyla yapılan değerlendirme,6) Öğretmenin değerlendirilmesi.

Ölçek ve Ölçek Türleri

Ölçek: Belli birimlerle bölmelenmiş bir ölçme aracıdır. Ölçme sonuçlarının özelliklerine bakarak değişik ölçek türleri bulunmuştur. Bunlar:

Ölçek Türleri

a) Sınıflama Ölçeği b) Sıralama Ölçekleric) Eşit Aralıklı Ölçekd) Eşit Oranlı Ölçek

Ölçme Araç ve Yöntemlerin Nitelikleri

Ölçme araçlarının nitelikleri ölçme hataları ile doğrudan ilgili olduğundan öncelikle hata ve hata türlerine incelenmelidir.

Okulda öğrenci başarılarının ölçülmesinde farklı ölçme araç ve yöntemleri belirli oranlarda kullanılmaktadır. Bu araçlarla yapılan ölçme uygulamalarında ne kadar dikkatli olunsa da, ölçme sonuçlarına bir miktar hata karışır. Bu hataların neler olduğu aşağıda gösterilmektedir.

Ölçmede Hata

Hata: Ölçme sonuçlarına istenmeyen değişkenlerin karışmasıdır. Hataların bir kısmı kontrol dışında ölçme sonuçlarına karışabilir. Bu nedenle çok iyi sanılan ölçme araçlarıyla yapılan ölçmelerde bile bir miktar hata vardır.

Hata Kaynakları

Bu hatalar,ölçme araçları (terazi, cetvel, metre, test gibi),ölçme yöntemi (yazılı, sözlü, kısa cevaplı...),ölçme işlemini yapan kişi,ölçmenin yapıldığı ortam,bireyin kişisel özelliklerinden kaynaklanabilir.

Hata Türleri

1) Sabit hata,2) Sistematik hata,

3) Tesadüfi hata.

GüvenirlikBir ölçme aracının güvenirliği, aracın, ölçmek istediği

değişkeni ne derece duyarlıkla ölçtüğü, ya da ölçme sonuçlarının hatalardan arınıklık derecesidir.

Güvenirlik

Öğrenciler El Kantarı Terazi Elektronik

A 7.50 7.40 7.28

B 7.00 7.30 7.32

C 8.00 7.10 7.16

D 7.50 7.50 7.20

E 7.00 7.20 7.24

GüvenirlikÖğrenciler El Kantarı Terazi Elektronik

A 7.50 7.40 7.28

B 7.00 7.30 7.32

C 8.00 7.10 7.16

D 7.50 7.50 7.20

E 7.00 7.20 7.24

Ort 7.40 7.30 7.24

Birim 0.500gr 0.100gr 0.10 gr

Güvenirlik Artırma Yolları

1) Güvenirliği artırmada en etkili yol, soru sayısını artırmaktır. Böylece birimin değeri küçülerek duyarlılık artar.

2) Öğrencilerin sınava güdülenmesi,3) Ölçme aracını oluşturan soruların açık ve anlaşılır

yazılması,4) Soruların uygun büyüklükte puntoyla yazılması, 5) Soruların test formu içerisine düzgün yerleştirilmesi, 6) Baskı hatalarının olmaması, okunaklı olması vb.

Güvenirlik Artırma Yolları

7) Sınav süresinin yeterli verilmesi,8) Sınav ortamının temiz, yeterli düzeyde ısı, aydınlık

olması,9) Gürültülü bir ortamda olmaması10) Öğrencinin kaygı düzeyinin belli bir düzeyde olması.11) Puanlamanın objektifliği

Güvenirlik Kestirme Yöntemleri

1) Test-tekrar test yöntemiyle güvenirlik 2) Paralel formlarla hesaplanan güvenirlik3) Eşdeğer iki yarıyla hesaplanan güvenirlik4) Testi oluşturan maddelerin birbiriyle uyumuna bakılarak

güvenirliğin kestirilmesi

Soru 1 Soru 2 Soru 3 Soru 4 Soru 5 Soru 6 Soru 7 Soru 8 Soru 9 Soru 10Cevap Anht. B C A A D C D C B D X

Öğr-1 B C A D D C D C B D 9Öğr-2 B D D C C D C D C D 2Öğr-3 B C C B B D C A B C 3Öğr-4 C C D A B C D A B D 6Öğr-5 C D A D D A D D D C 3Öğr-6 B C A C D C B C C D 7Öğr-7 D D B C A C D C B C 4Öğr-8 A B B A D B D D D D 4Öğr-9 B D D A D B A A C B 3

Öğr-10 B C C D C C D D A B 4Öğr-11 A A B C B B D C A A 2Öğr-12 D A A B D C A B B D 5Öğr-13 B D D B C C D B B B 4Öğr-14 C C C C D C D C B B 6Öğr-15 D C C D D B A D B D 4Öğr-16 C D D D B C D B D A 2Öğr-17 B B A A A C B C C D 6Öğr-18 B C A A D C C D B D 8Öğr-19 A C B D D C D C C D 6Öğr-20 D B C C C B D C A A 2

I (J) 9 9 6 5 10 12 12 8 9 10P(j) 0.45 0.45 0.3 0.25 0.5 0.6 0.6 0.4 0.45 0.5 4.5 Ort.q(j) 0.55 0.55 0.7 0.75 0.5 0.4 0.4 0.6 0.55 0.5 4.26 Varyanspq 0.2475 0.2475 0.21 0.1875 0.25 0.24 0.24 0.24 0.2475 0.25 2.36 Topl Var.

KR-20= 0.50

Geçerlik

Geçerlik, bir ölçme aracının ölçmek istediği değişkeni ölçüp ölçmediği, ölçüyorsa onu başka değişkenlerden ne derece arınık olarak ölçtüğüdür .

Daha genel anlamda ölçme aracının amacını gerçekleştirebilme düzeyidir.

Geçerlik Türleri

1) Kapsam geçerliliği,2) Yordama geçerliliği, 3) Yapı geçerliliği, 4) Uygum (benzer ölçekler) geçerliliği ve 5) Görünüş geçerliliği,

1) Kapsam geçerliliği,

Sınav sorularının ölçmek istediği konu alanını kapsayıp kapsamadığı kapsam geçerliliğini gösterir. Soruların konu alanını yeterince kapsayıp kapsamadığı konu alanı uzmanlarının görüşü alınarak belirlenebilir.

2) Yordama geçerliliği, Öğrencileri bir öğretim programına yerleştirmeden önce,

seçme amacıyla yapılan sınavlardaki başarı ölçülerine bakarak, öğretim programındaki başarılarını kestirmek sınavın yordama geçerliliğini verir. Eğer sınavla seçilen öğrenciler, seçilmeyen öğrencilere göre daha başarılı olacaksa seçmede kullanılan aracın yordama geçerliliğinin olduğu söylenebilir.

Geçerliği Düşüren Faktörler

1) Güvenirliği düşüren bütün etmenler güvenirliği de düşürür. 2) Soruların dersin konularını yeterince kapsamaması3) Soru sayısının azlığı,4) Sınavın uygulama koşullarının olumsuzluğu5) Sınav süresinin yetersizliği6) Sınav stresi ve güdülenme yetersizliği7) Puanlama hatası8) Sınavın çok zor ve çok kolay olması9) Ölçüt puanların güvenirliği

Kullanışlılık

Ölçme aracının ekonomik olması, uygulama süresinin kısalığı, ölçmeciden istediği beceriler, hazırlamasının ve uygulamasının kolaylığı, puanlamasının pratikliği gibi etkenler ölçme aracının kullanışlılığını gösterir.

Ölçme aracının kullanışlılığı, diğer iki özelliğini artırıcı yönde rol oynar.

Davranışların Gruplandırılması

Eğitim ortamında öğrenciye kazandıırlması istenilen davranışlar üç alanda toplanır. Bunlar,

A) Bilişsel AlanB) Duyuşsal AlanC) Psiko-motor Alandır. Her alan içerisinde hedef ve davranışlar alt

kategorilerde gösterilir. Bunlardan bilişsel alan davranışları aşağıda verilmiştir.

Bilişsel Alan Davranışlarının Gruplandırılması

Bilişsel Alan: Öğrenci davranışları, bilgiler ve bilgilerden doğan zihinsel süreçlerle ilgili ise bilişsel alan kapsamı içerisindedir.

Derslerde daha çok öğrencilerin bilişsel alan davranışları kazandırılmaya çalışılmaktadır.

Bilişsel Alan Davranışlarının Aşamalı Sınıfları:

1.00 Bilgi Basamağı 2.00 Kavrama Basamağı

2.10 Çevirme 2.20 Yorumlama 2.30 Öteleme

3.00 Uygulama Basamağı4.00 Analiz Basamağı5.00 Sentez Basamağı6.00 Değerlendirme Basamağı

Eğitimde Kullanılan Ölçme Araç ve Yöntemleri

A. Geleneksel Ölçme Araç ve Yöntemleri1. Yazılı Yoklamalar2. Kısa Cevaplı Testler3. Doğru-Yanlış testleri4. Performans ve Proje ödevleri5. Ders içi performans değerlendirmesi6. Çoktan Seçmeli Testler


B. Diğer Ölçme Araç ve Yöntemleri1. Portfolyolar (Öğrenci gelişim dosyası)2. Öz değerlendirme3. Gözlem Formları4. Performans değerlendirme çizelgeleri (kontrol

listeleri veya dereceleme ölçekleri)5. Tutum ölçekleri6. Kavram haritaları7. Gösteriler, Anektodlar,Tartışmalar, Sergiler, Görüşme (Mülâkat), Projeler, Araştırma Kâğıtları vb.

1. Yazılı YoklamalarTanımı:Yazılı olarak verilen birkaç sorunun yine yazılı olarak

cevaplandırılması istenilen sınavlara yazılı yoklamalar adı verilmektedir.

1. Yazılı Yoklamalar

Yazılı Yoklamaların Özellikleri:1) Cevaplar, cevaplayıcı tarafından düşünülüp yazılmak

durumundadır,2) Soru ve cevaplar yazılıdır,3) Cevaplama zamanı uzundur,4) Cevaplayıcı istediği cevabı verebilir (yoruma açık),5) Kısmi puan verilebilir,6) Puanlaması daha çok sübjektiftir,7) Puanlaması güç ve uzun zaman alır,8) İleri düzey davranışlarının ölçülmesine uygundur,9) Şans başarısı yoktur.


Yazılı Yoklama Sorusu Yazımında Dikkat Edilecek Noktalar1)Anlaşılır olmalı2) Cevaplar sınırlandırılmalı (Genel sorular yerine özel

sorular),3) Uzun cevaplı ve az soru yerine kısa cevaplı ve çok soru

sorulmalı,4) Kitaptan olduğu gibi yazılmamalı,5) Sorular birbirinden bağımsız cevaplandırılmalı,6) Fırsat olursa denenmeli.


Yazılı yoklamaların puanlanması:a) Genel izlenimle puanlama: Bu yöntemde bir öğrenciye

ait cevap kâğıdı baştan sona kadar okunduktan sonra edinilen genel izlenime göre bir puan takdir edilir. Özellikle kompozisyon kâğıtlarının puanlanmasında kullanılan bu yöntemle elde edilen puanların güvenirliği düşüktür.

b) Sınıflama ile puanlamac) Sıralama ile puanlamad) Anahtarla puanlama

1. Yazılı YoklamalarPuanlama Hatalarını Önlemede Alınabilecek Bazı

Önlemler:

a) Puanlama sırasında iyi bir kâğıttan sonra okunan orta düzeydeki bir kâğıt, olduğundan daha az iyi; kötü bir kâğıttan sonra okunan bir kâğıt da daha iyi görünebilir. Buna hareleme etkisi adı verilir.

Bu etki, bir öğrencinin cevap kâğıdındaki cevapların tamamının okunması yerine, bütün öğrencilerin birinci, daha sonra ikinci, üçüncü, … sorularına ait cevapların okunması suretiyle azaltılabilir.


b) Puanlayıcının, kâğıdın kime ait olduğunu bilmesi sübjektifliğe neden olabilir. Bu durum, puanlamanın güvenirliğini düşürür. Bu bakımdan, puanlama sırasında, cevap kâğıtlarında öğrencilerin adlarının yazılı olduğu kısım kapatılması uygun olur.


c) Bütünleme sınavı gibi bir komisyon tarafından yapılan sınavlarda ve katılan öğrenci sayısının fazla olduğu sınavlarda, cevap kâğıtları jüri üyeleri veya farklı puanlayıcılar tarafından paylaşılarak okunmamalıdır. Cevap kâğıtları bütün puanlayıcılar tarafından ayrı ayrı puanlanmalı, daha sonra bu puanların toplamları veya aritmetik ortalamaları öğrenciye verilecek puan olarak saptanmalıdır.

1. Yazılı yoklama türleri

Dersin amacına, öğrenci grubuna ve öğrencilerin ders içindeki etkinliklerine göre yazılı yoklamanın değişik türleri kullanılabilir.

1. Yazılı yoklama türleri

a) Tercihli sınavlar

b) Sorusuz sınavlar

c) Ad çekme

d) Açık kitap sınavları

1. Yazılı yoklamalar üzerine yapılan araştırmalar

1) Aynı sınıfa ait cevap kağıtlarını farklı iki puanlayıcının verdiği puanlar arasında 0,60 tutarlılık var.

2) Aynı sınıfa ait cevap kağıtlarını aynı kişi farklı zamanlarda puanladığında verdiği puanlar arasında 0,40 tutarlılık vardır.

3) Tek bir cevap kağıdı 70 kişiye puanlattırılıyor. Puanlama 20 üzerinden yapılıyor verilen puanlar 2 ile 19 arasında değişiyor.

2. Kısa Cevaplı Testler

Tanımı:Cevaplayıcının bir rakam, bir kelime ya da en çok bir

cümle ile cevaplandırdığı sorulardan oluşan sınavlara kısa cevaplı testler adı verilmektedir.


Kısa cevaplı testler başlıca iki madde formunda yazılabilir. 1) Bunlardan biri, boşluk doldurma olarak bilinen eksik

köklü maddelerdir. Öğrencinin vereceği cevapların soru (madde) kökünde bırakılan boşluğa yazılması istenir.

2) Diğeri ise, kökü, soru ifadesiyle biten maddelerdir.


Kısa Cevaplı Testlerin Özellikleri:1) Cevaplar kısadır,2) Cevaplayıcı istediği cevabı verebilir,3) Soru sayısı çoktur,4) Puanlaması daha çok objektiftir,5) Cevaplar öğrenci tarafından düşünülüp bulunmak

durumundadır,6) Şans başarısı yok denecek kadar azdır,7) Puanlaması kolaydır.


Kısa Cevaplı Testlerin Yazılmasında 1) Anlaşılır ve açık yazılmalı,2) Her madde ile önemli bir bilgi yoklanmalı,3) Bilinen bir kaynaktan olduğu gibi alınmamalı,4) Sorunun ifadesinde ipucu bulunmamalı,5) Eksik cümle yapısında olan sorularda bırakılan boşluklar

ipucu vermemeli,6) Biri diğerinin cevabını içeren sorular bulunmamalı,7) Eksik bırakılan yerler aynı uzunlukta olmalı.

3. Doğru-Yanlış Testleri

Tanımı:Sınıflama gerektiren testler, doğru ya da yanlış olarak

verilen önermelerin kapsamındaki fikre göre, doğru ve yanlış olarak sınıflandırılması istenilen sınavlardır.


Doğru-Yanlış Testlerin Özellikleri:Cevaplar D-Y halindedir,Zamanın çoğu okumaya ve cevabı bulmaya ayrılır,Soru sayısı çoktur,Puanlaması objektiftir,Şans başarısı yüksektir,Puanlaması kolaydır.


Doğru-Yanlış Testlerinin Yazılmasında:Her madde ile sadece bir ana fikir yoklanmalı,Her madde kesinlikle doğru ya da yanlış olmalı,Bir maddenin yanlışlığı önemsiz bir ayrıntıda olmamalı,Madde kısa ve açık olmalı ayrıntılarla şişirilmemeli,Olumsuz ifade bulunmamalı,Kanı ifadeleri bir kaynağa dayandırılmalı,D-Y önermelerin sayıları yaklaşık olarak eşit olmalı,D-Y önermeler test formu içerisine belirli bir örüntüyle

yerleştirilmemeli

4. Ödev ve Projeler

Tanımı:Belirli konuların okul ortamı dışında araştırma yaparak

derinlemesine incelenmesi ve raporlaştırılması ile yapılan sınavlardır.


Özellikleri:Diğer sınavlarda olduğu gibi ders ortamında yapılmaz. Daha çok araştırmayı içeren, uygulamayı gerektiren

davranışların ölçülmesinde başvurulan bir ölçme biçimidir. Verilen bir konunun derinlemesine incelenmesi yaptırılabilirDerste öğrenilenlerin pekiştirilmesi amacıyla öğrenciye

verilen bir etkinlik olarak da görülebilir. Diğer sınavlara alternatif bir sınav olmaktan çok onların

tamamlayıcısı niteliğindedir.


(devam):Ödev ve projelerin puanlanması daha çok yazılı

yoklamalara benzemektedir. Kısmi puanlama yapılabilir. Proje değerlendirme formu kullanılarak puanlamada nesnellik sağlanabilir.

5. Çoktan Seçmeli (Seçme Gerektiren) Testler

Tanımı:Sorulan bir sorunun cevabını, verilen cevaplar arasından

seçme gerektiren maddelerden oluşan testlere çoktan seçmeli, ya da seçme gerektiren testler denilmektedir.

5. Çoktan Seçmeli (Seçme Gerektiren) TestlerÖzellikleri:Doğru cevap çoğu zaman maddenin içinde verilir. Test süresinin önemli bir kısmı maddeyi okumaya ve

doğru cevabı bulmaya ayrılır. Puanlaması objektiftir. Şans başarısı vardır. İleri düzeydeki davranışların ölçülmesi zordur. Uygulaması kolaydır. Puanlama süresi kısadır. Hazırlama süresi uzundur.


Özellikleri:Soru sayısı çoktur. Cevaplama sadece işaretleme ile yapılmaktadır.


Madde Tipleri:I) Doğru Cevaba Göre Sınıflama

a) Doğru cevabı kesin ve biricik olan maddeler: b) Anahtarlanmış cevabı en doğru olan maddeler: c) Anahtarlanmış cevabı birden fazla olan maddeler d) Birleşik cevap gerektiren maddeler e) Doğru cevabı gizli maddeler:


Madde Tipleri (Devam):II) Madde Köküne Göre Sınıflama

a) Kökü soru kipinde olan maddeler b) Kökü eksik cümle yapısında olan maddeler c) Kökü olumsuz maddeler


Madde Tipleri(Devam):III) Maddelerin Gruplanışlarına Göre Sınıflama

a) Ortak köklü maddeler b) Ortak seçenekli maddeler


Madde Yazımında Genel İlkeler:1.Maddeler anlaşılır olmalı, “çoğunlukla”, “bazen”, “nadiren”

gibi kelimeler kullanılmamalıdır. Çünkü, verilen belirsiz kelimeler görecelidir ve bu nedenle kişiden kişiye farklılık gösterir,

2. Uygulama zamanının çoğu okumaya ayrıldığı için, her madde mümkün olduğunca az kelime ile yazılmalıdır,

3. Test maddelerinin dil düzeyi cevaplayıcıların dil düzeyinin altında olmalıdır. Bu ise soru ile ne sorulduğunun anlaşılmasını sağlar,

5. Çoktan Seçmeli (Seçme Gerektiren) TestlerMadde Yazımında Genel İlkeler (devam):4. Test maddeleri bir kaynaktan olduğu gibi alınmamalıdır

(Ezberi önlemek için),5. Her test maddesi diğerlerinden bağımsız

cevaplandırılmalıdır,6. Maddenin noktalama ve yazım kurallarına uygun olarak

yazılması farklı şekillerde algılanmasını önler,7. Bir maddede verilen bilgi başka bir sorunun cevabını

açıklamamalıdır,8. Bir maddenin yarısı bir, diğer yarısı ise başka sayfada

olmamalıdır,

5. Çoktan Seçmeli (Seçme Gerektiren) TestlerMadde Yazımında Genel İlkeler (devam):9. İyi bir çoktan seçmeli test maddesinin, madde kökü

okunduğunda seçeneklere bakılmadan doğru cevap verilmelidir,

10. Seçeneklerin ifade, tarz, uzunluk ve kapsamı birbirine benzer olmalıdır,

11. Çeldiriciler bilmeyeni ve yanlış bileni yanıltmalıdır,12. “Yukarıdakilerin hepsi” seçeneği dikkatli kullanılmalı,

birinin yanlışlığı açıkça belli ise kullanılmamalıdır,13. “Yukarıdakilerin hiçbiri” seçeneği dikkatli kullanılmalı, en

doğru cevabı gerektiren maddelerde kullanılmamalıdır,


Madde Yazımında Genel İlkeler (devam):14. “Yukarıdakilerin hepsi” ve “Yukarıdakilerden hiçbiri”

seçenekleri aynı anda kullanılmamalıdır,15. Çeldirici bulmada güçlükle karşılaşıldığında madde

formu değiştirilmeli. Örneğin. birleşik cevap gerektiren madde formu ile çok sayıda çeldirici yazılabilir,

16. Anlamlı bir sıraya konulabilecek seçenekler bu sıraya göre yerleştirilmelidir (büyükten küçüğe ya da tam tersi olacak şekilde),


Madde Yazımında Genel İlkeler (devam):17. Bir testteki seçenek sayısı cevaplayıcıların düzeyine

göre ayarlanmalıdır. İlköğretim okullarının ilk kısımlarında iki ve üç seçenekli maddeler kullanılması, ikinci kısımda dört seçeneğe çıkartılması ve ortaöğretim ve daha üstünde beş seçenekli madde kullanılması daha uygundur,

18. Bir testin bütün maddeleri aynı sayıda seçeneğe sahip olmalı, bazı sorular dört ve bazıları da beş seçeneğe sahip olmamalı, hepsinde aynı sayıda seçenek olmalıdır,

5. Çoktan Seçmeli (Seçme Gerektiren) TestlerMadde Yazımında Genel İlkeler (devam):19. Doğru cevaplar test formu içerisine belirli bir örüntüyle

yerleştirilmemelidir. Eğer öğrenci ilk yapmış olduğu sorularda bu örüntüyü yakalarsa, diğer soruları okumadan doğru cevabı bulabilir,

20. Doğru cevaplar seçeneklere yaklaşık olarak eşit dağıtılmalıdır. Dört seçenekli bir testi tamamen tahminle cevaplandıran bir öğrencinin alması beklenen başarı düzeyi %25 olmalıdır. Düzeltme formülü uygulandığında, tahminle cevaplayan öğrencinin beklenen puanı olması gereken; yani, sıfır olmalıdır,


Madde Yazımında Genel İlkeler (devam):21. Seçenekleri belirtmede büyük harf kullanılması, küçük

harf kullanılmasına göre daha az hataya neden olabilir. Çünkü, küçük harfler daha çok birbirine benzediğinden birbirleri ile karıştırılması daha kolaydır.

22. Maddelerin seçenekleri mümkünse alt alta gelecek sıralarda verilmelidir. Eğer, yerden tasarruf yapıp kısa olan seçenekleri yan yana yazmak gerekiyorsa, bütün seçenekler aynı sıralamaya göre verilmelidir,

5. Çoktan Seçmeli (Seçme Gerektiren) TestlerMadde Yazımında Genel İlkeler (devam):23. Olumlu maddeler arasına dağıtılan olumsuz maddeler

(özellikle -ma hecesi ile olumsuzlaştırılanlar), dikkat dağıldıkça öğrenciler tarafından olumlu gibi algılanabilir. Bu nedenle madde kökünde mümkün olduğunca olumsuz ifade kullanılmamalı, madde olumlu sorulabiliyor ise olumlu formda sorulmalıdır. Olumsuz madde formu kullanılmak durumunda ise, olumsuz ifadenin dikkat çekecek şekilde belirtilmesi uygun olur. Bunun için koyu yazım, BÜYÜK HARF ve alt çizmekle olumsuzluk belirgin hale getirilebilir,

5. Çoktan Seçmeli (Seçme Gerektiren) TestlerMadde Yazımında Genel İlkeler (devam): 24. Bir testteki bütün maddeler, aynı düzen içerisinde

verilmelidir. Özellikle maddeler arasındaki boşluklar iyice fark edilebilecek düzeyde bırakılmalıdır. Madde kökü ile seçenekler arasında her maddede aynı ayarda boşluk bırakılmalıdır. Seçenekler arasında bırakılan boşluklar da bütün maddelerde benzer olmalıdır,

25. Ortak köklü ve ortak seçenekli soruların diğer sorularla karıştırılmaması için başlangıcında ve bitiminde bir çizgi ile ayrılması uygun olabilir. Ayrıca, bu tipteki soruların ortak olan kök ve seçenekler ile aynı sayfada bulunması dikkatin dağılmasını önleyebilir,


Madde Yazımında Genel İlkeler (devam):26. Madde köküne verilen olası cevaplarda (seçeneklerde),

yazım yanlışlığı yapılarak çeldirici yazılmamalıdır. Çeldiriciler başka soruların doğru cevapları arasından seçilebilir.

27. Madde eksik bilgi ve yanlışlık olmamalı.

Test Geliştirme

Tanımı

İstendik özelliklerde ölçme aracı hazırlama süreci

1. Testin Amacı

2. Kapsamının ve Ölçülecek Davranışların

Belirlenmesi

3. Soru Yazımı4. Soru Düzeltme Çalışmaları (Redaksiyon)5. Test Formunun Oluşturulması ve Çoğaltma6. Uygulama7. Puanlama8. Ön Uygulama Test İstatistiklerinin Hesaplanması9. Madde analizi 10. Nihai Teste Madde Seçimi11. Nihai Test İstatistiklerinin Kestirilmesi12. Raporlaştırma

Test Geliştirmenin Basamakları

1. Testin AmacıTestlerin hazırlanış amaçları,

öğrencilerin konulardaki (ünitelerdeki) öğrenme eksikliklerinin belirlenmesi ya da öğrenmenin izlenmesi ve

dersin birkaç konusunu kapsayan öğrenme düzeylerinin belirlenmesi ya da erişiyi belirlemektir.

2. Test Kapsamının ve Ölçülecek Niteliklerin Belirlenmesi

Amacın gerçekleştirilmesi için gerekli konu kapsamının ve ölçülecek olan davranışların (niteliklerin) belirlenmesi gerekir.

3. Soru Yazımı

Açık ve anlaşılır olmalıTest maddeleri bir kaynaktan olduğu gibi alınmamalıdır .Seçeneklerin ifade, tarz, uzunluk ve kapsamı birbirine

benzer olmalıdır.Olumsuz maddeler belirgin hale getirilmeli....

4. Test Formunun Oluşturulması ve Çoğaltma

Soruların test formuna dönüştürülmesinde, cevaplamayı kolaylaştırılacak şekilde düzenleme yapılmalıdır.

Soruların kolayca okunması ve cevapların yine kolayca verilmesine fırsat sağlayıcı olması gerekir.

5. Uygulama

Sınavın bütün öğrencilere standart şekilde yapılmasına dikkat edilmelidir

Sınav anında uyulması gereken davranışlar,Sınav süresi, Soru sayısı gibi bazı bilgilerin sınav başlamadan önce

herkese duyurulmalıdır


B. Diğer Ölçme Araç ve Yöntemleri (Tekrar Sayfa)1. Portfolyolar (Öğrenci gelişim dosyası)2. Öz değerlendirme3. Gözlem Formları4. Performans değerlendirme çizelgeleri (kontrol

listeleri veya dereceleme ölçekleri)5. Tutum ölçekleri6. Gösteriler, Anektodlar,Tartışmalar, Sergiler, Görüşme (Mülâkat), Projeler, Araştırma Kâğıtları vb.

B. Diğer Ölçme Araç ve Yöntemleri

2. Öz değerlendirme:Belli bir konuda bireyin kendi kendisini değerlendirmesine öz değerlendirme denir.

Öz değerlendirme, bireyin kendi yeteneklerini kendilerinin keşfetmelerine yardımcı olan bir yaklaşımdır.

Öz değerlendirme öğrencilerin okulda yaptıkları çalışmaları, nasıl düşündüğünü ve nasıl yaptığını değerlendirmelerini gerektirir.

Kendini değerlendirme, öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına yardım eder.

2. Öz değerlendirme (Devam):Performansının düzeyi hakkında karar vermek için kişisel

ya da kişiler arası kriter koymada öğrencilere fırsatlar sunar.

Kendini değerlendirmeyle öğrencinin motivasyonunun yükselmesine fırsat verir.

Öğrencilerin değişik durumlarda davranışlarını kontrol altına almalarını sağlar.

2. Öz değerlendirme (Devam):Bu tür değerlendirmenin olumlu ve olumsuz yönleri vardır.Genellikle kendi performanslarını değerlendirirken

yanlılığın varlığı göz ardı edilmemelidir. Başlangıçta kendini değerlendirme, öğrencilerin

deneyimsizliği nedeniyle yanılgılara neden olabilir. Yine de öğrenciler daha fazla deneyim kazandıkça

aldıkları kararlar daha doğru olacaktır.

2. Öz değerlendirme (Örnek):

ÖZ DEĞERLENDİRMESevgili öğrenciler, “Herkesin Bir Kimliği Var” ünitesinin sonunda neleri, ne kadar öğre n-diğinizi anlamak için kendinizi değerlendirebilirsiniz. Bunu yapabilmek için aşağıdaki sor u-ları cevaplamalısınız. Sorularda size uygun olan seçeneklerden birini (X) ile işaretl eyiniz.Tabloda verilen işaretler, : “Bunu çok iyi yapabiliyorum”

: “Bunu kısmen yapabiliyorum” : “Bunu yapamıyorum” anlamlarına gelmektedir.

Bunları Öğrendim

1. Duygu ve düşüncelerim arasında ilişki kurab ilirim.2. Bireyler arasındaki farklılığı ve benzerliği söylerim.3. Farklı durumlara ait duygu ve düşüncelerimi açıklarım.4. Başkalarının duygu ve düşüncelerine saygı duyarım.5. Yaşamıma ilişkin belli başlı olayları kronolojik sıraya koy a-

rım.6. Kimlik belgesine bakarak kimliğe ilişkin çıkarımlarda bulun u-

rum.

Sevgili öğrenciler başarılı bir şekilde çalışmaya devam edebilmek için ve şeklinde işaretlediğiniz konuları te k-rar çalışmalısınız.

3. Gözlem Formları

Gözlemler: Çıktılarının görülebildiği bazı alanlarda bu yöntem oldukça önemlidir.

Uygulamada hız ve zaman önemlidir. Özellikle fen dersleri için uygundur. Gözlemler, öğrenciler hakkında doğru ve çabuk bilgiler

sağlar.

3. Gözlem Formları (Devam)Öğretmen öğrencilerin: ·

soru ve önerilerine verilen cevaplarını,· tarihsel olaylar, kişiler, hareketlerle ilgili sınıf içi

tartışmalarda katılımlarını,· grup çalışmalarında ve tartışmalarında katılımlarını, öğretmenin, öğrenmeyle ilgili yaptığı görevler ve

materyallere öğrencinin gösterdiği tepkiyi, · tarihsel kanıtları kullanma yollarını gözlemler.

3. Gözlem Formları (Devam)Aşağıdakiler öğretmenlere gözlem yapmada kolaylık

sağlayacaktır.1. Ölçütleri koyarken bütün öğrenciler için aynı standartları kullanılması.2. Her öğrencinin birkaç kez gözlemlenmesi.3. Her öğrencinin değişik durumlarda ve farklı günlerde gözlemlenmesi.4. Her öğrencinin değişik özellikler, beceriler ve davranışlara göre değerlendirilmesi.5. Yapılan gözlem için değerlendirme mümkün olduğu kadar gözlemlenen zamanın kaydedilmesi.

ÖĞRENCİ GÖZLEM FORMU

Açıklama: Bu form, etkinlik süresince öğrencilerin, yapılan çalışmalara katı l-ma düzeylerini gözlemek amacıyla hazırlanmıştır. Öğrencilerin gözlenecek o-lan davranışları verilen seçeneklerden hangisine uygun düşerse, o seçeneğinbulunduğu kutu işaretlenecektir.

Adı ve Soyadı: ................................................ Öğrenci No: ...................... Sınıfı: ......................

DERECELER

Her

zam

an

Sıklı

kla

Baz

en

Nad

iren

Hiç

bir

zam

an

ÜNİTE ADI:

HERKESİN BİR KİMLİĞİ VAR

5 4 3 2 1

I. DERSE HAZIRLIK ve ETKİNLİKLERE KATILIM1 İhtiyaç duyduğu bilgiye hangi kaynaklardan ulaşabileceğini bilir.2 Bulabildiği kaynaklardan etkin bir biçimde faydalanabilir.3 Derse farklı yardımcı kaynaklar getirir.4 Derse hazırlıklı gelir.5 İşlenen konu ile ilgili görüşünü çekinmeden ifade eder.6 Konu ile ilgili görüşleri ve verdiği örnekler orijinaldir.7 Derste orijinal sorular sorar.8 Dersi dikkatli dinler.II. ÜNİTE KAZANIMLARI1 Duygu ve düşünceleri arasında ilişki kurabilir.2 Bireyler arasındaki farklılığı ve benzerliği söyler.3 Farklı durumlara ait duygu ve düşüncelerini açıklar.4 Başkalarının duygu ve düşüncelerine saygı duyar.5 Yaşamına ilişkin belli başlı olayları kronolojik sıraya koyar.6 Kimlik belgesine bakarak kimliğe ilişkin çıkarımlarda bulunur.TOPLAM

4. Performans değerlendirme çizelgeleriGözlem yönteminden çok fazla farklı olmamakla

beraber öğrenci etkinliği, uygulamayı ve pisiko-motor becerileri (performansı) gerektirdiğinde performans değerlendirme ölçeği kullanılabilir.

Örnek: deney düzeneği hazırlayabilme ve deneyi yapabilme, bir müzik aletini çalabilme becerisi, voleybolda servis atabilme becerisi gibi.

Performans değerlendirme ölçekleri iki farklı şekilde düzenlenebilir:

1) kontrol listeleri 2) dereceleme ölçekleri

4. Performans değerlendirme çizelgeleri1) Kontrol Listeleri:Öğrencinin performansa dayalı işlem basamakları ilk

hareketten başlayarak son harekete kadar sıralanır.Gösterilebilecek her hareketin karşısına “Gözlendi” ve

“Gözlenemedi” kutuları konulur. Öğrencinin gözlenen davranışlarının sayısı performans göstergesi olarak alınır.

Bazen bir davranış tam olarak gösterilmeyebilir. Kısmi olarak gösterilebilir ise kontrol listesi dereceli olarak hazırlanabilir.

2) Dereceleme ÖlçekleriBir önceki işlemde olduğu gibi performansa dayalı

işlemler ilk baştan son aşamaya kadar listelenir. Her davranışın karşısına davranışın gösterilebilme düzeyi dereceli şekilde,

Tam gösterildi (3) Kısmen gösterildi (2) Gösterilemedi (1)

gibi üçlü veya Tam gösterildi (5) Gösterildi (4) Kısmen gösterildi (3) Çok az gösterildi (2) Gösterilemedi (1)

gibi beşli derecelerle ifade edilebilir. Derecelere 3-2-1 veya 5-4-3-2-1 ağırlıkları verilerek sayısal ölçme sonuçları hesaplanabilir.

4. Performans değerlendirme çizelgeleri (Örnek:)

İşlem basamakları Gözlendi Gözlenmedi

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Toplam 4 24

4. Performans değerlendirme çizelgeleri (Örnek:)

İşlem basamakları 5 4 3 2 1

1.

2.

3.

4.

5.

6.

Toplam 1 2 1 1 14

6. Diğer Yöntemler1) Gösteri2) Anektodlar3) Tartışmalar4) Sergiler5) Görüşme (Mülâkat), 6) Projeler7) Araştırma Kâğıtları 8)Tutum ölçekleri9) Kavram haritaları

6. Diğer Yöntemler1) Gösteri: Öğrencilerin fiziksel beceri ya da yeteneklerini

göstermelerini gerektiren durumları kapsar. Değerlendirmeleri kontrol listeleri ya da dereceleme

ölçekleriyle yapılabilir.

6. Diğer Yöntemler2) Anektodlar:Öğrencilerin problemleri için bilgi toplama

yöntemlerinden biridir. Öğrencilerin davranışlarıyla ilgili kısaca yazılmış raporların kaydedilmeleriyle oluşturulurlar. Karar vermede diğer yöntemlerle birlikte kullanılırlar. Üst düzey beceriler ve duyuşsal alanla ilgili davranışların değerlendirilmesinde kullanılabilirler.

6. Diğer Yöntemler3) Tartışmalar: Eleştirel düşünme için en uygun

yöntemdir. Öğrencinin, değerlendirme ya da yordama yapması

gereken bir konuda sözlü ya da yazılı tartışması istenebilir. Açık uçlu maddelere çok benzerler. Çoğu zaman tek bir doğru cevabı olmayabilir. Puanlama, bu maddeler için sorun olabilir.

6. Diğer Yöntemler4) Sergiler: Bu yöntem öğrencilerin yaratıcılıklarını ve

sanatsal çalışmalarını sergileyebilecekleri kullanışlı bir yöntemdir.

Aynı zamanda üst düzey zihinsel becerilerin değerlendirilmesinde çok kullanışlıdır.

Kontrol listeleri ya da dereceleme ölçekleri kullanılarak bu tür çalışmalar değerlendirilebilir.

6. Diğer Yöntemler5) Görüşme (Mülâkat):Çok kullanılan bir yöntem değildir.

Öğrencilerle yapılan görüşmeler, öğrencilerin çalışmaları hakkında ve konuları nasıl anladıkları konusunda anlama düzeylerinin daha iyi değerlendirilmesine yardım eder.

Aşağıda bazı örnek görüşme soruları verilmiştir:1. Bir olayı değişik yolla açıklayabilir misin?2. Bu etkinliği tekrar yapsaydın aynı sonuçları bulur

muydun?3. Bu etkinliği daha kolay yapmanın başka bir yolu var

mıdır?4. Bu konuyla ilgili “gerçek yaşamından” bir örnek

verebilir misin?

6. Diğer Yöntemler6) Projeler: Projeler, öğrencilere bireysel ya da grup

içinde önemli görevlerde sık sık fırsatlar sunar. Projeler puanlama standartları ve ayrıntılı yönergeler

gerektirir. Ayrıca öğretmen ve öğrenciler için önemli sorumluluklar

gerektirir.

PROJE DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ

Projenin Adı:Öğrencinin, Adı ve Soyadı: No: Sınıfı:

DERECELER

Çok

iyi

İyi

Ort

a

Geç

er

Zay

ıf

GÖZLENECEK ÖĞRENCİ KAZANIMLARI 5 4 3 2 1

I. PROJE HAZIRLAMA SÜRECİ1 Projenin amacını belirleme

2 Projeye uygun çalışma planı yapma3 Grup içinde görev dağılımı yapma

4 İhtiyaçları belirleme5 Farklı kaynaklardan bilgi toplama

6 Projeyi plana göre gerçekleştirme

II. PROJENİN İÇERİĞİ1 Türkçe’yi doğru ve düzgün yazma

2 Bilgilerin doğruluğu3 Toplanan bilgilerin analiz edilmesi

4 Elde edilen bilgilerden çıkarımda bulunma5 Toplanan bilgileri düzenleme

6 Kritik düşünme becerisini gösterme7 Yaratıcılık yeteneğini kullanma

III. SUNUMU YAPMA1 Türkçe’yi doğru ve düzgün konuşma2 Sorulara cevap verebilme

3 Konuyu dinleyicilerin ilgisini çekecek şekilde sunma4 Sunuyu hedefe yönelik materyalle destekleme

5 Sunuda akıcı bir dil ve beden dilini kullanma6 Verilen sürede sunuyu yapma

7 Sunum sırasında öz güvene sahip olma

8 Sunuyu severek yapma

TOPLAM

Öğretmenin yorumu: ................................................................................

6. Diğer Yöntemler7) Araştırma Kâğıtları : Araştırma kâğıtları eğitimin her

kademesinde kullanılır. Bir performans değerlendirme maddesi olarak oldukça

uygundur.Örnek: Aşağıdaki konulardan biriyle ilgili bir araştırma

kağıdı yazınız.Cep telefonlarının güvenirliği. Cep telefonları nasıl çalışır?

Cep telefonlarının tarihi.

6. Diğer Yöntemler8)Tutum:Bir kimsenin herhangi bir olaya, eşya veya insan grubuna

karşı olumlu ya da olumsuz davranış gösterme eğilimine tutum denir.

Bireyin bir objeye karşı her zaman istekli oluşu, olumlu tutumunun gösterirken; isteksiz hal ve davranışları olumsuz tutumunu gösterir.

Bireylerin bir objeye karşı tutumları, en olumludan en olumsuza doğru bir derce içerisindedir.

Tutum ÖlçekleriTutumun Bileşenleri (Boyutları):1. Duyuşsal bileşen, bir objeye karşı devamlı hissedilen

duygudur.2. Bilişsel bileşen, bireyin nesneye karşı oluşturduğu bilgi

düzeyidir.3. Davranışsal bileşen, bireyin duygu ve kanıya uygun

olarak hareket etme eğilimidir.

Likert Tipi Tutum Ölçeği Geliştirme Aşamaları:

4. Ön deneme formunun oluşturulması (devam): Yazılan tutum cümlelerine bireylerin verecekleri cevaplar

daha çok tutum cümlelerinin ifade tarzına bağlı olmakla birlikte, Likert Tipi Beşli Dereceleme Ölçeklerinde aşağıdaki gibidir.

Tamamen KatılıyorumKatılıyorumKararsızımKatılmıyorumKesinlikle Katılmıyorum

TUTUM ÖLÇEĞİ

Bu tutum ölçeğinin amacı, sizlerin ‘İ yi ki Var’ ünitesine yönelik tutum düzeylerinizi belirlemek amacıyla hazırlanmıştır. Hertutum cümlesi okunduktan sonra, cevabınıza en yakın olan seçeneği (X) ile işaretley iniz.

DERECELER

Tutum İ fadeleri

Tam

amen

Kat

ılı-

yoru

m

Kat

ılıyo

rum

Kar

ars

ızım

Kat

ılmıy

orum

Hiç

Kat

ılmıy

o-ru

m

1 Teknoloj ik araçlar beni heyecanlandırır.

2 Yeni ürünler tasarlamaktan zevk alırım.

3 Teknoloj ik araçların f aydasından çok zararı vardır.

4 Teknoloj ik araçların hayatı kolaylaştırdığına inanmıy orum.

5 Yeni teknoloj inin insan hayatını kararttığını düşünüy orum.

6 Teknoloj i ile ilgili konular benim için eğlendir icidir.

7 Teknoloj i ile ilgili derslerde çok sıkıl ırım.

8 Teknoloj i olmasa hayat çekilmez.

9 İ lk insanların hayatlarının daha kolay olduğunu düşünürüm.

10 Arkadaşlarımla teknoloj i hakkında konuşmaktan zevk al ırım.

11 Bütün zamanımı teknoloj iye ayırmak i sterim.

12 Teknoloj i sergilerini veya fuarlarını gezmekten çok sıkıl ı-rım.

6. Diğer Yöntemler

1) Portfolyo Değerlendirme (Bireysel Gelişim Dosyaları)

ÖĞRENCİYİ TANIMAK

Hangi Özellikleri Tanınacak? Kim

Tanıyacak?

Nerede Tanınacak?

özgeçmişi fiziksel özellikleri sağlık durumu ilgileri tutumları becerileri yetenekleri öğrenme biçimi sosyal özellikleri

öğretmeni arkadaşları ailesi iletişimde olduğu diğer kişiler

okulda aile ortamında oyun ortamında dış çevrede

(sokak, bahçe, park vb)

NASIL TANIYACAĞIZ?

Çok Yönlü Değerlendirme Aracı Olan

PORTFOLYOLAR ile

PORTFOLYO

NEDİR?Öğrencinin bir bütün olarak gelişim ve öğrenme süreci ile ürünlerini gösteren, aynı zamanda değerlendirilmesini de sağlayan sistemlive amaçlı olarakoluşturulmuş gelişim dosyalarıdır.

NE DEĞİLDİR? Öğrencinin yaptığı çalışmaların

bir araya getirildiği herhangi bir çalışma dosyası değildir.

Öğrenciyi başarılı/başarısız olarak sınıflandırmayı sağlayan bir araç değildir.

Öğrencilerin özelliklerini birbirleri ile karşılaştırmak amacıyla oluşturulmuş araçlar değildir.

PORTFOLYO SİSTEMİ

Değerlendirme nasıl yapılacak?

Hangi ürünler toplanacak?

Toplanan ürünler portfolyoda nasıl yer alacak?

Portfolyo nasıl düzenlenecek?

PORTFOLYONUN İÇERİĞİ

Öğretmen kayıtları (gözlemler, anektod kayıtları) Gelişim testlerinin sonuçları Öğrencinin çalışmaları Öğrencinin sözel ve psiko-motor becerilerini gösteren teyp ve video kayıtları Öğrencinin kendi çalışmaları hakkındaki düşünceleri, günlükler Öğrenciye yazılan mektuplar Öğrencinin yazdığı mektuplar Öğretmenin aileye ve diğer öğretmenlere yazdığı mektuplar

PORTFOLYO OLUŞTURMA

SÜRECİ

1. TOPLAMA

2. SEÇME 3. YANSITMA

4. SONUÇ

TOPLAMA

Hangi çalışmaların toplanacağına ve hangi özelliklerin gözleneceğinekarar verilmesi

Öğrencilere çalışmalarının bir dosyada toplanacağınınaçıklanması ve çalışmalarınısaklama konusundateşvik edilmesi

Her öğrenci için sınıftaçalışmalarının toplanacağıayrı bir kutu, dosya vb. oluşturulması

Her bir çalışmanın ve öğretmen kaydınınüzerine TARİH yazılması

1

23

4

Portfolyonun türüne ve öğretmeninkoyduğu koşullara bağlıdır

Süreci yansıtan portfolyolarda öğretmeninbelirlediği konuları/gelişim alanlarını yansıtançalışmaların seçilenörnekleri, öğrenme/gelişim sürecini yansıtacakşekilde yer alır.

Ürünü yansıtan portfolyolarda öğretmenin belirlediği konular ile ilgili ortaya çıkan ürünler arasından seçilenler yer alır.

Öğrenci seçimini kendi başına veya öğretmenin rehberliğinde yapabilir

SEÇME

YANSITMA

kendi başarısını görür, bunu ifade eder ve değerlendirme sürecine katılır.

Portfolyoyu herhangi bir çalışma dosyasından ayıran en önemli aşamadır Bu aşamada öğrenci,

çalışmalarını yaparken geçirdiği süreci ve bu süreçte öğrendiklerini anlatır,

portfolyosuna seçtiği her bir çalışmayı niçin seçtiğini açıklar,

YANSITMA SORULARI

Bu çalışmadan ne öğrendim?

Bu çalışmayı nasıl yaptım?

Bu çalışmayı portfolyoma neden koydum?

Bu çalışmamı daha dagüzelleştirebilir miyim? Nasıl?

Çalışmalarım içinde en çok sevdiğim hangisidir? Neden?

Bana zor gelen bir çalışmam var mı? Varsa neden?

SONUÇ

Bu aşamada öğrenci, “bu çalışmayı niçin yaptık?” sorusunu yanıtlarOkulda yaptığı çalışmalarla öğrendikleri arasında somut bağlar kurar.Tamamlanan portfolyo çalışmalarının öğrenci tarafından sınıf arkadaşları, öğretmeni ve ailesinden oluşan bir gruba sunumu yapılmalıdır.

Portfolyonun sunumu, öğrencinin çalışmalarına

önem vermesini sağlar ve kendine olan güvenini artırır.

ÖĞRENCİ PORTFOLYOSUNUN İKİ TÜRÜ

SÜRECİ YANSITAN PORTFOLYOLAR ÜRÜNÜ YANSITAN PORTFOLYOLAR

Öğrencinin öğrenme ve gelişim sürecini yansıtır. Başlangıç çalışmalarını, süreçteki çalışmaları, karşılaşılan güçlükleri ve öğrenme ürünlerini içerir.

Öğrenme sürecinden çok bitmiş çalışmaları yansıtır.

Öğrencinin en iyi olduğunu düşündüğü çalışmalarını içerir.

PORTFOLYO TÜRLERİ

ÇALIŞMA PORTFOLYOSU

BEN KİMİM? PORTFOLYOSU

GRUP PORTFOLYOSU

SINIF PORTFOLYOSU

OKUL PORTFOLYOSU

ÖĞRETMEN PORTFOLYOSU

AMACI İÇERİĞİ

Öğrencinin okul içinde ve dışında yaptığı etkinliklerle kendisini anlatması

Öğrencinin yaşamını anlatan resimler, fotoğraflar, teyp ve video kayıtlarıSanatsal çalışmalarÖğrenci hakkında ana-baba, arkadaş, öğretmen görüşleriÖğrencinin kendisiyle ilgili yargıları

BEN KİMİM PORTFOLYOLARI

ÇALIŞMA PORTFOLYOLARI

AMACI İÇERİĞİ Okul çalışmalarından örnekler Öğretmen kayıtları Gelişim testlerinin sonuçları Ana-baba görüşleri Arkadaş görüşleri Öğrencinin çalışmaları hakkın- da kendi düşünceleri

Öğrenci hakkında çok yönlü bilgi edinmek

Öğrencinin çalışmaları arasın-da bağ kurmasını sağlamakÖğrencinin kendi gelişiminin

farkında olmasını sağlamakYaptığı çalışmalarla öğrencinin kendine olan güvenini geliştirmek

GRUP PORTFOLYOLARI

AMACI İÇERİĞİ

Belirli bir konuda grubun her üyesinin güçlü yanlarını gösteren çalışmalar

Grup üyelerinin çalışmaları hakkındaki düşünceleri

Öğretmen, arkadaş ve veli görüşleri

Farklı yetenekte ve düzeyde olan öğrencileri bir araya getirmek Öğrencilere işbirliğini ve grup çalışmasının önemini kavratmak Öğrencilerin birbirlerin-den öğrenmesini sağlamak

SINIF PORTFOLYOLARI

AMACI İÇERİĞİ

Her sınıfın yaptığı etkinliklerive sınıfın kişiliğini yansıtmak

Sınıfça yapılan projeler Gösteriler ve geziler Sınıfa gelen ziyaretçiler Öğretmen, veli ve öğrencilerin

sınıfa yazdığı mektuplar Sınıfın sloganı, şiiri, öyküsü,

logosu, resmi ve fotoğrafı Sınıfın, diğer sınıflar ve

gelecek sınıflarla ilgili dilekleri ve önerileri

OKUL PORTFOLYOLARI

AMACI İÇERİĞİ Okula yeni gelen öğrencilere veya

okul hakkında bilgi edinmek isteyen velilere okulu tanıtmak Her yıl okulda yapılan etkinlikleri

öğrencilere, ailelere, okul çalışanlarına ve ilgili kişilere duyurmak Okulu tanıtma çalışmalarına

öğrencinin, ailenin ve okul çalışanlarının katılımını sağlamak

Okulun ve okul personelinin tanıtım filmi ya da fotoğrafları

Okulca yapılan projeler Törenler, gösteriler Geziler Okula gelen ziyaretçiler Okulda düzenlenen

eğlenceler Alınan ödüller

ÖĞRETMEN PORTFOLYOLARI

AMACI İÇERİĞİ

Öğretmenin çalışmalarını ve özgeçmişini okul yönetimine, velilere ve öğrencilere tanıtmak Öğrencilerin portfolyo örneği görmesini sağlamak

Okul diploması Öğrenci iken yaptığı çalışmalara ait örnekler Öğrencilerinin yaptığı çalışmalara ait örnekler Örnek ders planları Varsa alınan ödüller, katıldığı kurslara ait belgeler Öğrencilik ve öğretmenlik hayatına ait fotoğraflar, anektodlar

PORTFOLYO DEĞERLENDİRMEDE ...

Eğitimle değerlendirme sarmal bir biçimde birleştirilir

Öğrencinin içten denetimli olması sağlanır

Öğrenci değerlendirme sürecine katılır

Öğrenci, gelişiminin ve öğrenmesinin farkında olur

Öğrencinin sosyal becerileri gelişir

Öğrencinin bağımsız ve aktif öğrenme özellikleri gelişir

Portfolyo DeğerlendirmePortfolyo değerlendirmede öğrenci için aşağıdaki

sorulara cevap aranır:Ne öğrendi ve öğrenirken nasıl bir yol izledi?Nasıl düşündü?Nasıl soru sordu?Nasıl analiz etti?Bilgiyi nasıl yapılandırdı?Diğer insanlarla nasıl iletişim kurdu?Öğrenirken karşılaştığı güçlükler nelerdi?

Portfolyo DeğerlendirmeGELENEKSEL YÖNTEM PORTFOLYO YÖNTEMİ 1. Öğrencinin yeteneğini tek bir

zamanda ölçer. 1. Öğrencinin yeteneğini her

zaman ölçer. 2. Öğrenci ölçütlerden

habersizdir, öğretmen değerlendirmeyi yalnız yapar.

2. Değerlendirme, öğretmen ve öğrenci tarafından yapılır. Öğrenci ölçütlerden haberdardır.

3. Öğrencilere bir derece tayin eder.

3. Öğrencinin kendi değerlendirmesini içerir.

4. Öğrencinin dil yeteneğinin ranjını yakalamaz.

4. Dil öğrenme performansını çoğu yönüyle yakalar.

5. Öğrenciye sorumluluk verilmez 5. Öğrenci nasıl sorumluluk alacağını öğrenir.

Portfolyo Değerlendirme Genel Amaçları:

Müfredata bağlı olarak yapılan yazılı ve sözlü değerlendirmelerin dışına çıkıp, alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemi geliştirmek

Öğrencinin gelişimini izleyebilmek,Kendi kendini değerlendirme becerisine ulaşmasını

sağlamak, Öğrencideki öz disiplin ve sorumluluk bilincini

geliştirmek

Portfolyo Değerlendirme Genel Amaçları (Devam)Gelecekteki öğretmenlerine bilgi sunmakÖğrencinin gelişimini daha sağlıklı izleyebilmek, Öğrencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlarını

çoğaltmak Öğrencinin gerçekte ne öğrendiğini ortaya koymakÖğrencilerin diğer arkadaşlarının yaptığı portfolyoları

izleyip, yardımcı olarak gelecekteki takım çalışmasına zemin hazırlamaktır

Portfolyo Değerlendirmenin Öğrenci Açısından Avantajları

Bir sınav kağıdı üzerindeki öğrenci başarısını değerlendirmek yerine bir öğretim süreci içerisinde öğrencinin gelişimini takip etmeyi mümkün kılar.

Bir öğrenme süreci içerisinde öğrencinin harcadığı zamanı, çalışmalarını, performansını, müsveddelerini, eksikliklerini ve düzeltmelerini ayrıntılı bir şekilde gösterir.

Portfolyo Değerlendirmenin Öğrenci Açısından Avantajları (Devam)

Öğrencinin müsveddeden, karalamalara ve düzeltmeye kadar çalışmasının her bölümünün önemli olduğunu ve birbiriyle ilişkili olduğunu fark etmesini sağlar.

Bir öğrenme ünitesi içerisindeki birçok adımdan sonra öğrencideki gelişmeleri gösterir.

Öğrenci en iyi yaptığı çalışmaları bireysel gelişim dosyasına koymayı ve çalışmaları ile iftihar etmeyi, çalışma için daha fazla sorumluluk almayı öğrenir.

Portfolyo Değerlendirmenin Öğrenci Açısından Avantajları (Devam)

Öğrencinin kendi çalışmalarını değerlendirmesine rehberlik eder.

Öğrencinin yaratıcılığını geliştirmede daha bilinçli olmasını sağlar.

Öğrencinin güçlü ve zayıf olan yönlerini gösterir.

Portfolyo Değerlendirmenin Öğretmen Açısından Avantajları

Öğretmenin öğrenme-öğretme süreci içerisinde her bir öğrencinin, gelişimleri ile ilgili müsvedde, karalama, düzeltme ve sonuca giden performansını içeren geniş bir kaydının elinde olmasını sağlar.

Başka sınıflardaki öğrencilerin çalışmalarını incelerken, öğretimle ilgili fikirlerini geliştirme olanağı bulur.

Bir öğrencinin bir bütün olarak gelişim aşamalarını izleme fırsatını elde eder.

Portfolyo Değerlendirmenin Bazı Zorluklarıİlköğretim birinci kademe 1. 2. ve 3. Sınıflarında bütün

dersleri kapsayan bir portfolyo hazırlanabilir. Sınıf seviyesi arttıkça her bir ders için hazırlanabilir.

Öğrencilerin birden çok portfolyo hazırlamaları nedeniyle portfolyo için yeterince zaman ayıramamasına neden olabilir.

Portfolyonun her aşamasında öğrenciye dönüt verilmesi gerekir. Ancak çok kalabalık sınıflarda bunun yapılması oldukça zorlaşır.

Öğretmenin portfolyo ile yeni karşılaşacak olması da sorunları artırabilir.

ÖĞRENCİ ÜRÜN DOSYASI (PORTFOLYO) DEĞERLENDİRME FORMU

Öğrencinin Adı ve Soyadı: ........................................................Sınıf: ..................................Yönerge: Aşağıdaki her bir ölçütün ne düzeyde yeterli olduğunu göz önüne alarak dosyayı değe r-lendiriniz.

DERECELER

Çok i

yi

İyi

Ort

a

Geç

er

Zay

ıf

ÖLÇÜTLER

5 4 3 2 11 Çalışmaların tam olması2 Çalışmalarda çeşitlilik3 Toplam çalışmalardan yeterli miktarda içermesi4 Çalışmaların amacı karşılaması5 Çalışmalarına amaca uygunluğu6 Çalışmaların doğruluğu7 Dosyanın düzenliliği8 Harcanan çabaları gösterme9 Kaliteliliği gösterme

10 Yaratıcılığı gösterme11 Çalışmaların seçiminde risk alma12 Öğrencinin gelişimini gösterme13 Kendini değerlendirme

YORUMLAR/ÖNERİLER.......................................................................................................................................

Documents

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME