ÜLKESEL PROJE

TÜRKİYE TARIM TOPRAKLARI VERİ TABANI

Projenin Adı: Türkiye tarım topraklarının bitki besin maddesi ve toksik element kapsamlarının

belirlenmesi, veri tabanının oluşturulması ve haritalanması

Projenin Amacı: Türkiye tarım topraklarının yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde verimlilik

durumlarını ve potansiyel toksik element içeriklerini belirlemek, toprakların temel parametrik

özelliklerine ait dağılım haritalarını hazırlamak ve güncellenebilir-sorgulanabilir nitelikte

ülkesel toprak bilgi sistemine altlık oluşturmaktır. Ülkesel ölçekte toprak kaynaklarının etkin

kullanım ve korunmasının sağlanması, ancak doğal kaynak envanteri ve potansiyelinin

belirlenmesi ve zamansal değişiminin izlenmesi ile mümkün olabilir. Türkiye toprak kaynak

envanterinin güncellenmesi ve ulusal veri tabanının haritaları ile birlikte oluşturulması önemli

bir ihtiyaçtır.

Bu amaca yönelik olarak pilot bölge olarak Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi Haritaları

tamamlanmış ve ilişikte verilmiştir (Özyazıcı ve ark.2013). Ülkemizin diğer bölgeleri ile ilgili

örnekleme, laboratuvar analiz ve haritalama çalışmaları devam etmektedir.

Metodoloji: Türkiye ölçeğinde tarım topraklarını temsil etmek üzere 2,5 km x 2,5 km grid

sistemine göre 0-20 cm derinlikten 44 104 adet toprak örneği alınacaktır.

Proje Çıktıları: CBS destekli ülkesel 1 / 100 000 ölçekli toprak özellikleri dağılım haritaları

Oluşturulan Haritalar:

1) Toprak Verimlilik Haritaları: Toprak bünyesi, suyla doygunluk, toprak reaksiyonu(pH),

elektriksel iletkenlik(EC), kireç (CaCO3), organik madde

2) Toprak Makroelement Haritaları: Alınabilir fosfor(P2O5), toplam azot (N), ekstrakte

edilebilir potasyum (K2O), kalsiyum (Ca), magnezyum (Mg), sodyum (Na) ve bor (B),

3) Toprak Mikroelement Haritaları: Bitkiye yarayışlı demir (Fe), bakır (Cu), çinko (Zn) ve

mangan (Mn)

4) Potansiyel Toksik Element Haritaları: Toplam bakır (Cu), çinko (Zn), nikel (Ni),

kadmiyum (Cd), krom (Cr), kurşun (Pb) ve kobalt (Co)

Ülkesel Proje TAGEM Koordinasyonunda 12 Araştırma Enstitüsünde halen devam etmektedir.

Kaynak: ÖZYAZICI, M.A., AYDOĞAN, M., BAYRAKLI, B., KESİM, E., ŞEKER, F., DENGİZ, O., URLA, Ö., YILDIZ, H., ÜNAL, E. 2013. Orta Ve Doğu Karadeniz Bölgesi Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi Ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması Ve Haritalanması. GTHB. Karadeniz Tarımsal Araştırma Enst. Müd. TAGEM-BB-080202H1.Samsun

Şekil 1. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ BÜNYE DAĞILIMI

0,00

10,00

20,00

30,00

Kil (C) Killi tın(CL)

Tın (L) Tınlıkum(LS)

Kum (S) Kumlukil (SC)

Kumlukilli tın(SCL)

Siltli kil(SiC)

Siltlikilli tın(SiCL)

Siltli tın(SiL)

Kumlutın (SL)

Şekil 2. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ pH DAĞILIMI

0

10

20

30

40

Kuvvetli asit Orta asit Hafif asit Nötr Hafif alkali Kuvvetli alkali

<4.5 4.5-5.5 5.5-6.5 6.5-7.5 7.5-8.5 >8.5

14,15 15,97 15,5

30,73

23,62

0,03

Şekil 3. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ TUZLULUK ( EC: dS/m) DAĞILIMI

0

50

100

Tuzsuz Hafif tuzlu Orta derecedetuzlu

Çok fazla tuzlu

0-4 4-8 8-15 >15

100

0 0 0

Şekil 4. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ KİREÇ İÇERİĞİ (%) DAĞILIMI

0,0010,0020,0030,0040,0050,0060,0070,00

Az kireçli Kireçli Orta kireçli Fazla kireçli Çok fazlakireçli

<1.0 1.0-5.0 5.0-15.0 15.0-25.0 >25.0

61,15

12,88 16,00 6,44 3,53

Şekil 5. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ORGANİK MADDE KAPSAMI (%) DAĞILIMI

05

1015202530

35

Çok az Az Orta İyi Yüksek

<1.0 1.0-2.0 2.0-3.0 3.0-4.0 >4.0

2,38

17,94

30,27

22,35 27,06

Şekil 6. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ALINABİLİR FOSFOR (kg P2O5 da-1)KAPSAMI DAĞILIMI

0

10

20

30

40

Çok az Az Orta Yüksek Çok yüksek

0-3 3-6 6-9 9-12 >12

35,71

23,12

10,14 5,53

25,50

Şekil 7. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ TOPLAM AZOT (%)KAPSAMI DAĞILIMI

0,00

20,00

40,00

60,00

Çok az Az Yeterli Fazla Çok fazla

<0.045 0.045-0.090 0.090-0.170 0.170-0.320 >0.320

0,38 7,03

39,12 43,68

9,79

Şekil 8. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ALINABİLİR POTASYUM KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

10

20

30

Çok düşük Düşük Orta İyi Yüksek Çok yüksek

<100 100-150 150-200 200-250 250-320 >320

21,59 19,70 16,03

11,09 11,97

19,62

Şekil 9. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ALINABİLİR KALSİYUM KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

010203040506070

Çok fakir Fakir Orta İyi

<714 714-1430 1430-2860 >2860

9,24 8,50 15,38

66,88

Şekil 10. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ALINABİLİR MAGNEZYUM KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

50

100

Fakir Orta İyi

<54 54-115 >115

2,97 15,59

81,44

Şekil 11. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ALINABİLİR SODYUM KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

010203040506070

Çok düşük Düşük Orta Yüksek Çok yüksek

<34 34-68 68-230 230-460 >460

0,88

23,24

64,56

6,88 4,44

Şekil 12. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ALINABİLİR BOR KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

Çok az Az Yeterli Fazla Çok fazla

<0.50 0.50-0.99 1.00-2.49 2.50-4.99 >5.00

7,29

27,06

50,12

13,59

1,94

Şekil 13. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ALINABİLİR DEMİR KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

50

100

Eksik Yeterli Yüksek

<2.5 2.5-4.5 >4.5

0,56 4,44

95,00

Şekil 14. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ALINABİLİR BAKIR KAPSAMI(mg kg-1) DAĞILIMI

0

50

100

Yetersiz Yeterli

<0.2 >0.2

3,24

96,76

Şekil 15. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ALINABİLİR ÇİNKO KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

10

20

30

40

50

Çok az Az Yeterli Fazla Çok fazla

<0.2 0.2-0.7 0.7-2.4 2.4-8.0 >8.0

8,21

43,15 36,76

10,00

1,88

Şekil 16. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ ALINABİLİR MANGAN KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

20

40

60

Çok az Az Yeterli Fazla Çok fazla

<4 4-14 14-50 50-170 >170

2,74

27,23

52,73

16,59

0,71

Şekil 17. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ TOPLAM BAKIR KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

20

40

60

80

100

Uygun Toksik

<140 >140

98,71

1,29

Şekil 18. Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi TARIM TOPRAKLARININ TOPLAM ÇİNKO KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

20

40

60

80

100

Uygun Toksik

<300 >300

99,68

0,32

Şekil 19. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ TOPLAM NİKEL KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

20

40

60

80

Uygun Toksik

<75 >75

74,82

25,18

Şekil 20. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ TOPLAM KADMİYUM KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

50

100

Uygun Toksik

<3 >3

96,79

3,21

Şekil 21. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ TOPLAM KROM KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

50

100

Uygun Toksik

<100 >100

90,0

10,0

Şekil 22. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ TOPLAM KURŞUN KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

020406080

100

Uygun Toksik

<300 >300

99,88

0,12

Şekil 23. ORTA VE DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ TARIM TOPRAKLARININ TOPLAM KOBALT KAPSAMI (mg kg-1) DAĞILIMI

0

20

40

60

80

Uygun Toksik

<20 >20

26,68

73,32