شناسي كاربردي جامعه

4931تابستان ،دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمسال بيست و

12/41/4931 :تاريخ پذيرش 7/6/4931 :تاريخ دريافت

12-47صص

مردم نظام بر تأکید بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با داري دينبررسي تأثیر

ديني ساالري

دانشگاه اصفهان« شناسي گرايش جامعه» شناسي كارشناسي ارشد شيعه دانشجوي ،زهرا سادات کشاورز

دانشيار گروه علوم اجتماعي دانشگاه اصفهان، علي رباني خوراسگاني

دانشيار گروه علوم اجتماعي دانشگاه اصفهان، يزدخواستيت بهج

چکیده

بطا داري ديطن اين پژوهش با هدف تعيين رابطه سطط . آن دو است ي دوبعدي ناظر بر گرايش، مشاركت و تعامالت ميانا هرفتار انتخاباتي مؤلف

هاي ماكس وبر، آلکسطي ژوهش بنا به تناسب موضوع، نظريهچارچوب نظري پ. رفتار انتخاباتي در بين شهروندان اصفهاني صورت گرفته است

اي و پيمايشطي اسطت و بطراي گطردآوري روش تحقيق در اين پژوهش، روش كتابخانطه . دو توكويل و مکاتب مربوط به اين حوزه بررسي شد

گانه شطهر اصطفهان در سال مناطق چهارده 45جامعه آماري پژوهش، شهروندان باالي . اطالعات ميداني از ابزار پرسشنامه بهره گرفته شده است

براي . اي انتخاب شدند گيري سهميه نفر از طريق فرمول تعيين حجم نمونه كوكران و در نهايت، به روش نمونه 951است كه تعداد 4934سال

رفه، ضريب همبسطتگي پيرسطون و ط ، تحليل واريانس يکt-testهاي پراكندگي مركزي، هاي آماري شاخص ها نيز از آزمون تجزيه و تحليل داده

بطا بعطد داري ديطن دهد كه بيشترين مقدار تأثيرگذار، بعطد اعتقطادي نتايج به دست آمده نشان مي. ضريب همبستگي چندگانه استفاده شده است

، بعطد مناسطکي (=2874r))*( دهي رفتار انتخاباتي و بعد گرايش رأي داري دينو در ادامه بعد اعتقادي ( =2853r)ميزان مشاركت رفتار انتخاباتي

و ( =2817r))*(دهي رفتار انتخابطاتي و بعد گرايش رأي داري دين، بعد مناسکي (=2885r))**(با بعد ميزان مشاركت رفتار انتخاباتي داري دين

. تأثيرگذار بوده است( =2846r))**(دهي رفتار انتخاباتي با بعد گرايش رأي داري دينبعد تجربي

.، رفتار انتخاباتي، مشاركت سياسي، گرايش رأي دهيداري دينميزان : ها کلید واژه

:zahra.sadat.keshavarz@gmail.com Email 23499136128: نويسنده مسؤول

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 45

بیان مسأله

مشططاركت سياسططي بططه عنططوان يکططي از انططواع مشططاركت از

و توسطعه ، توسطعه فرهنگطي هاي توسطعه اجتمطاعي شاخص

رود و از مصطاديق حوطور در كشورها به شطمار مطي سياسي

ايطت، برونطدادي مردم در تعيين سرنوشت خود است كه در نه

به همين جهطت اسطت كطه بطراي اهطل انديشطه، .سياسي دارد

ترديد، بي. مستمسک خوبي به منظور تعمق و تأمل خواهد بود

آيد، برآينطد عقطل جمعطي هاي رأي بيرون مي آنچه از صندوق

هطاي متعطدد اطرار تواند شاخص تحليل يک جامعه است و مي

بيانگر الگطوي خاصطي از رفتار انتخاباتي (. 87: 1،4958مور)گيرد

هطا، هطا، ارزش رفتار سياسي است كه مبتني بر مجموعه نگرش

و باشطد ايستارها، هنجارها و آداب و رسوم يطک جامعطه مطي

و شناسطي جامعطه در اصططال ايطن تطرين كطاربرد متطداول

رفتار رأي دهي. است به اين صورت نيز اجتماعي ناسيش روان

8سياسطي مشطاركت نطوع نآشکارتري انتخابات، در مشاركت و

دادن رأي. اسطت مردم ساالر جوامع در اغلب شهروندان براي

و افکار تا است براي شهروندان وسيله ترين عملي و مؤثرترين

. اعمطال كننطد اجتمطاعي و عمطومي امور اداره در را خود عقايد

و گردآوري براي اجتماعي سازوكار نوع يک وااع در گيري رأي

ترين اساسي .است اجتماعي هاي ارجحيت و ها تشخيص گزينه

و جانشطيني بطراي دادن رأي دهي، فرصطت مشاركت عملکرد

(. 139: 4952پاتنام،)است جامعه در ها مسؤوليت و مناصب انتقال

را آن تطوان مطي انتخاباتي، رفتار مختلف هاي بنا به تعريف

گطام اولين كه دانست دهندگان رأي سياسي ترجيحات اعمال»

: 4959 ليپست،)« .است انتخابات در مشاركت عدم يا كتمشار آن

ضرورت انجام اين (. 1: 4973 نيا، ؛ شهيدي4: 4952فرد، ؛ پيشگاهي761

و داري ديطن ه رابطهردربا تحقيقي كار پژوهش، به علّت كمبود

و نتطايج و اطالعطات متنطاا كشطور داخل در انتخاباتي رفتار

امطل مطؤثر بطر رفتطار يکطي از عو داري صطرفا ديطن است زيرا؛

1 Social Development

2 Cultural Development

3 Political Development

4 Moore

5 Political Participation

تغيير آن در جامعه به صطورت يکبطاره و در كهانتخاباتي است

ديطدگاه برخطي . باشد پذير نمي امکانيک محدوده زماني كوتاه

، (1973 ;1967)گران سياسطي بريتانيطا از جملطه آلفطورد تحليل

و نتططايج برخططي از ( 1969)، بططاتلر و اسططتوكس (1967)پططالز

گيري دينطي جهتاين باور است كه ، بر(2006)تحقيقات كيم

بطر اثطري هيچ يا و بر رفتار انتخاباتي اثري ضعيف داري دينو

و اصطلي عامطل پژوهطان، دانش از دسته اين عقيده به .ندارد آن

ططوري بطه است؛« طبقه اجتماعي»انتخاباتي رفتار كننده تعيين

بر اجتماعي طبقه تأثيرگذاري مورد در نيز بعدي هاي تحليل كه

Heath)انطد شطمرده ناچيز يا ناديده را دين نقش انتخاباتي، رفتار

et. al. 1985; Bartle, 1998; Sarlvick & Crewe, 1983; Rose &

McAllister, 1986) .،و ديطن بسطياري تحقيقات نتايج در مقابل

انتخاباتي معرفي رفتار به دهي شکل اصلي عوامل از را دينداري

نيز يکي از مفطاهيمي اسطت 7التزام دينييا 6داري دين. كنند مي

شان؛ يعني مطالعه تجربي كه پژوهشگران در حوزه مورد عالاه

و 4362در ططول دو دهطه . انطد دين به آن بسيار توجه نمطوده

هيچ موضوعي در مطالعات تجربي دين به اندازه تعيطين 4372

. مورد توجه اطرار نگرفتطه اسطت داري دينمشخصات مفهومي

هطاي در پطژوهش 4362پيش از سطال داري دينوم اگرچه مفه

علوم اجتماعي بطه كطار رفطت و تعريطف عمليطاتي شطد؛ ولطي

چارچوب تحليلي مورد نياز براي تعريف عملياتي اين مفهطوم،

. (462: 4952زاده و تطوكلي، سراج)توسعه يافت 4362در طول دهه

طريطق از را خطود خطا هطاي ارزش و هنجارهطا اديان، تمام

بينطي جهطان يطک االب در خود متون در و يا مناسک و ها آيين

كطه اي بينطي جهطان دارنطد؛ مطي عرضطه خطود پيطروان به خا

را سياسطي عرصطه جملطه از انسان، زندگي مختلف هاي عرصه

داعيطه داشطت توجطه البته، بايطد .دهد مي ارار خود تأثير تحت

.نيست ميزان يک به مختلف مذاهب سياسي

انتخاباتي رفتار و دينداري ه رابطهردربا تحقيقي كار كمبود

. است تحقيق اين اول درجه و اهميت ضرورت كشور داخل در

اهميطت سياسطي مطورد در تحقيقاتي و ها بحث ديگر، سوي از

6 Religiousness

7 Religious commitment

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

43

( 17-13: 4952)برگطر باره همين صورت گرفته است؛ در دين

سکوالريسطم، از بطاب خود در ابلي نظريات در نظر تجديد با

عصطر جهطاني »را حاضطر عصطر وي. كند مي بتصح آن افول

دنيطوي جهطان در ما گفت توان نمي»: گويد مي و نامد مي« دين

از پطر چنطد پنداشطت، جطز بطه دنيطا و كنطيم مطي زنطدگي شده

جايگطاه و نقطش از كند مي تأكيد برگر. «است ديني احساسات

دهد مي نشان او .است شده غفلت جهان مسائل تحليل در دين

از توان نمي است؛ بنابراين، به شدت ديني جهاني روزام جهان

هطم سياسطت كطه جهطان مسائل تحليل در دين اهميت و نقش

هطا بحث اين سايه همچنين، در .كرد غفلت آن است، از بخشي

و شمار بي تحقيقات انديشه، صاحبان و پردازان نظريه نظرهاي و

. ه اسطت كشور انجام شطد از خارج در زمينه اين در جدي بسيار

ايطن بطه تطوان مي نيز شده انجام تحقيقات محتواي به نگاهي با

بسطيار عوامطل دينطداري و ديطن ها آن بيشتر در برد كه پي نکته

...( و دهطي رفتطار رأي مشطاركت، ) سياسي رفتار در تأثيرگذار

تحکيم به مربوط تحقيقات در مالحظه اابل متغيرهاي از و افراد

.(1226 كيم، ؛4336 بوش،)است دموكراسي

اصطلي پرسطش شطده، ارائه هاي لاستدال و مدعا براساس

دينطداري ميطزان آيطا : كطرد مططر چنطين تطوان مطي را تحقيطق

است؟ تأثيرگذار شان انتخاباتي رفتار بر شهروندان شهر اصفهان

دينطداري ميزان تأثير دادن نشان اين پژوهش از هدف بنابراين،

ميطزان و دهطي رأي ايشگطر سطط دو در انتخابطاتي رفتطار بطر

.است انتخابات در مشاركت

پیشینه تحقیق

هطاي در بررسي پيشينه پطژوهش دو بخطش، شطامل پطژوهش

انجام شده در داخل و خارج از كشور به منظور يطافتن منطابع

در ايططن خصططو . نظططر اططرار گرفططت مططورد اسططتفاده، مططد

ميطزان تطبيقطي بررسطي »( 4971)هطاي داوود رضطي پژوهش

پس جمهوري رياست دوره شش انتخابات در ردمم مشاركت

، «4971تطا 4985 سطال ايران از در اسالمي انقالب پيروزي از

به نگاهي: تحوالت ارزشي شناسي جامعه» (4952)علي ربيعي

درزي ، علطي «4976 خطرداد دوم در دهندگان رأي رفتارشناسي

رفتطار الگطوي تحليطل : انتخابطات شناسطي جامعطه »( 4951)

انتخابطات دوره هشطتمين ر د اسطتان مركطزي مطردم يانتخابات

و نگطرش »( 4951)، سيدرحيم ابوالحسني «جمهوري رياست

، «(كطاري يطا محافظطه اصطال طلبطي )مطردم سياسطي گرايش

بررسطي تجربطي »( 4953)محمدرضا طالبان و مهدي ميرزائي

سطيد ، «داري با رفتار انتخاباتي دانشطجويان ارتباط سطو دين

نطژاد اميطد عيسطي و اوغلي رضا محمود، زاده معهجواد امام ج

داري و مشطاركت سياسطي بررسي رابطه ميطان ديطن »( 4953)

محمدرضطا طالبطان و مهطدي ،«دانشجويان دانشطگاه اصطفهان

دكتطر سطيد ، «انتخابطاتي و رفتطار داري ديطن »( 4932)ميرزائي

كمطال برزگطر ،محمودرضا رهبر ااضطي ، زاده جواد امام جمعه

داري و رابطه ميان دين»( 4931) ا صاداي نقدعليزهر ،ااضي

داري ديناثر »( 4332)همکارانش و ، سکرت«رفتار انتخاباتي

در اختيطاري ايهط انجمطن بر مشاركت سياسي و عوويت در

( 4373) وانطات و ، مکالوسو«پوستان سياه و پوستان سفيد بين

(1224)بركطويتز و ، كطوتلر «داري دين و انتخاباتي مشاركت»

دين»( 1226) ، كيم«دين و رفتار انتخاباتي در بريتانياي كبير»

تجربه»( 4333)ويليامز ،«كره جنوبي در سياسي هاي گرايش و

يطک در آمريکطايي پوسطتان سطياه سياسي مشاركت و مذهبي

توانسطت در زمينطه تطدوين اصطول و مبطاني « شطهري ساختار

.نظري كمک اابل توجهي به پژوهش كند

مشطاركت زمينطه در متعطددي هطاي پطژوهش و تحقيقطات

اين بررسي و نقد حال اين با است، امّا شده انجام مردم سياسي

، داري ديطن گيري ديني و جهت موضوع دهد مينشان مطالعات

دهطي افکطار عمطومي، عقايطد و به عنوان يکي از عوامل شطکل

كطه انتخاباتي هاي اجتماعي مردم در فعاليّت -باورهاي سياسي

مورد خا طور به است، مرتبط سياسي با مشاركت ينحو به

دينطي هطاي مؤلفطه اثطر برخطي بلکه. است نگرفته ارار بررسي

باال در شده ياد به روابط و بيش كم كه دارد وجود نيز ديگري خارجي تحقيقات 4

.كنيم خودداري مي آنها ذكر از مكال اطناب از جلوگيري براي اما كند؛ مي اشاره(Jones-Correa & Leal, 2001; Egmond et al. 1998; Smith et al.

1999; Busch, 1998; McKenzie, 2004a)

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 12

و (4951 درزي،)دينطي تعهطدات و احکطام بطه پايبندي همچون

رفتطار بطر (4951 ابوالحسطني، )مطذهبي هطاي تأهيط مشاركت در

تحقيقطات . سنجيده شده اسطت عوامل ساير كنار در انتخاباتي،

رابططه تبيطين بطراي نظطري فطار از نقطدهاي ايران در وجودم

و كم انتخاباتي رفتار دهند مي نشان انتخاباتي رفتار و داري دين

همچنين. مي باشد افراد ديني هاي گيري تحت تأثير جهت بيش

و رفتاري بعد دو در داري تنها دين خارجي، تحقيقات بيشتر در

امطروزه كطه حالي در ؛است شده بررسي (وريبا يند)اعتقادي

طالبان )گردد مشاهده مي بيشتري ابعاد در مفهوم اين نظري تبيين

(.95: 4953 ي،ئو ميرزامنظطور اي بطه به طوركلي، در روش اسطنادي و كتابخانطه

مندي از تعدادي از منابع فارسي بررسي پيشينه پژوهش با بهره

ا موضطوع و التين، به مطالب ارزشمند پراكنده امّطا همراسطتا بط

هطاي علمطي و اثبطات شطده پژوهش برخورد شد؛ اين بررسطي

اي از هطا و بخطش گسطترده توانستند ركطن اساسطي فرضطيه مي

.موضوع پژوهش را تشکيل دهند

مباني نظري

گزينش شماري نامزد از سطوي دارنطدگان )دهي رفتار در رأي

توانطد برآينطد تعامطل در نگطاهي كلطي مطي ( شرايط رأي دادن

:جتماعي در سه سط باشدعوامل ا

در سط كالن، نوع و ميزان مشاركت سياسي؛ -4

هطا، هطا، انجمطن ها، سازمان در سط ميانه، احزاب، جنا -1

ها، ااوام و نژادها؛ گروه

.هاي فردي نامزدها در سط خرد، ويژگي -9

براي شناخت نوع مشاركت سياسي شطهروندان 4از كمپ

:دهد سه شاخص به دست مي

ونگي انتخاب نامزدها؛چگ -4

هطاي گيطري نوع و اندازه مشاركت شهروندان در تصطميم -1

سياسي و ااتصادي؛

.ها و احزاب ها، گروه اندازه ادرت شهروندان، انجمن -9

1 Oskamp

دانطد كطه نيز مشاركت سياسي را دو گونه مي« اينگلهارت»

: هريک ناشي از فراگردي يکسره متفاوت است

يطا وابسطته بطه 1وابسته -مشاركت سياسي سرآمد: نخست

.نخبگان

: 4979 اينگلهطارت، )گطردان -مشاركت سياسي سطرآمد : دوم

954.)

از نظر وي، تفاوت شرايط اجتماعي مانند سطط توسطعه

توانططد بططه ايططن دو گونططه مشططاركت اجتمططاعي مططي -ااتصططادي

اي از سياست است كطه نقطش گونه نخست شيوه تازه. بينجامد

خواهطد كطه تنهطا بطه ها نمطي از آن) دهد تري به جامعه مي مهم

و ويطژه ( گيطران بپردازنطد انتخاب دو يا چند گطروه از تصطميم

جوامع پيشرفته صنعتي است كه با گذر از گونه نخست بطه آن

(.954: 4979 اينگلهارت،)اند رسيده

شططيوه ( گططردان -سططرآمد)گونططه دوم مشططاركت سياسططي

هاي پاياني سطده اي از مشاركت است كه در اروپا در سال كهنه

نوزدهم و آغطاز سطده بيسطتم، جامعطه را بطا ابزارهطايي چطون

در ايطن . كطرد هاي كارگري، كليسا و احزاب بسيج مطي اتحاديه

شطمار انطدكي از ( كه بر سلسله مراتب اسطتوار بطود )ها سازمان

هاي مطنظّم مردمطان رهبران يا رؤساي سياسي، اكثريتي از گروه

اي كه آموزش اجباري عمطومي رهكردند و در دو را رهبري مي

ندان تا اندازه اي از سطط پطايين وتازه ريشه گرفته بود و شهر

هطا در بطه هاي سياسي برخوردار بودنطد، ايطن سطازمان مهارت

اي از شطهروندان كطه بطه تطازگي ميدان آوردن بخش گسطترده

(.همان)داراي حق رأي شده بودند، كارساز بودند

ع دوم، مشططاركتي بسططيار بططه گمططان وي، مشططاركت از نططو

گردان ممکن اسطت پطيش از -مشاركت سرآمد. محدود است

هاي شهروندان بر تصميمات نخبگطان آنکه بازتاب اثر اولويّت

به گونه . باشد، رهبري شدن مردمان از سوي آنان را نشان دهد

هاي مشطاركت سياسطي وابسطته بطه نخبگطان را فشرده، ويژگي

: چنين است

پططايين توسططعه ااتصططادي اسططت متناسططب بططا سطططو -4

2 Elitedirected

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

14

(.959: 4979اينگلهارت،)

متناسب با گونه معيّني از مشاركت، مانند رأي دادن است -1

زيرا از رأي دادن نيازي اندک به واكنش استوار بر شناخت در )

.(959 :همان)برابر مسائل جاري دارد يا بي نياز از آن است

ن كطم و حامي مشاركت وابسته بطه نخبگطا شهروندان -9

دانطش و )هطاي سياسطي سواد هستند و از نظر مهطارت بيش بي

بطا وجطود ايطن از يطک )در سط پايين ارار دارنطد ( اطالعات

(.125: همان)( كنند حزب سياسي جانبداري مي

دهنطده شطهروندان، هطاي مشطاركت بسياري از سازمان -1

هاي نيرومنطد هستند و شبکه( احزاب)هاي كهن همان سازمان

هاي سياسي باشد، ني كه برخاسته از سطو عالي مهارتسازما

.در اين گونه جوامع وجود ندارد

هاي سياسطي تحصيالت رسمي به عنوان شاخص مهارت -8

سطخت پطايين ( يا به بياني سط تجهيطز شطناختي شطهروندان )

(.954: همان)است

... وظايف سياسطي زيطر سطايه شطديد جنسطي اسطت -6

سطي بسطي كمتطر از مطردان اسطت حوور زنان در زندگي سيا (.959: همان)

هرچند رأي دادن فعاليّت مهمطي در گونطه مشطاركت -7

اي در سياسي وابسته به نخبگان اسطت؛ امّطا شطاخص برجسطته

(.958: همان)هاي پوياتر مشاركت نيست گونه

است كه تطا « بسيج بيروني»اين گونه مشاركت نيازمند -5

هطا و هطا از راه سطازمان ني تودهاندازه زيادي همان بسيج پشتيبا

ها، مؤسّسات مذهبي احزاب، اتّحاديه: تشکيالت موجود، مانند

است كه نخبگان جامعه از ايطن راه بطه تحريطک و فعّطال ... و

.(123: همان) پردازند كردن شهروندان مي

وابسته به نخبگان ( جناحي)گيري پيروان حزبي جهت -3

نگرانطي اس روابط گروهي تطا دل يا سربازان وفادار، بيشتر براس

.(124: همان)براي تصميمات سياسي ويژه است

هاي در حال توسعه دهندگان در نظام مدل رفتار رأي -1شکل

ارکت وابسته به نخبگانمش

خاستگاه نخبگان سیاسي

روحانیون

دين ها بازاري

اقتصاد

روشنفکران

دانش تجربي

هاي سیاسي ها و گروه احزاب، جناح

پندارهاي حزبي يا جناحي

رفتار انتخاباتي نامزدان دهندگان رفتار رأي

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 11

چارچوب نظري تحقیق

و رفتار انتخاباتي، نظريطاتي، داري ديندرباره تبيين نظري رابطه

,McCormick, 1986;; Guth & Green) 4مذهبي -اومي: همچون

1991; Miller & Shanks, 1996; Swierenga, 1990; Lipset &

Rokkan, 1967; Lipset, 1964) الزارسططفلد و )تعلقططات اجتمططاعي

;4952Greely, 1997 پاتنطام، )، سطرمايه اجتمطاعي (4951همکطاران،

Wood, 1997; Verba et al. 1995)1، دلبسطططتگي گروهطططي

(Marshall, 1996; Dennis, 1987 ) هططاي و نظريططه جنطط

امطا در ايطن و نتطايج تحقيقطات پيشطين وجطود دارد؛ 9فرهنگي

و رفتار انتخاباتي با توجه به نظريطه داري دينتحقيق رابطه بين

، الکسطي دو توكويطل هاي فرهنگي، نظريات ماكس وبطر، جن

دليطل .گيرد لنسکي و نتايج تحقيقات پيشين مورد تبيين ارار مي

انتخاب نظريات ياد شده داشتن ادرت تبييني باالتر و نزديکطي

بيشططتر بططه وااعيططت مططورد مطالعططه در ايططران نسططبت بططه ديگططر

.هاست نظريه

شناسطاني، هاي فرهنگي حاصطل كطار جامعطه نظريه جن

اسططت و ( 1988) 8و وثنططو( 1991،2006) 1هططانتر: همچططون

6ها توسعه پيدا كرده است و افرادي همچون لطيمن وسيله آن به

. انطد نيز آن را در تحقيقطات بطه كطار بطرده ( 1997) 7كارماينزو

هاي فرهنگي، اختالفات مذهبي؛ يعنطي منظور از اصال جن

ها در چگونگي و ميطزان اعتقطادات و رفتارهطاي دينطي تفاوت

هاي مختلف سياسي است و حاميان احزاب و گرايش هواداران

بطه اعتقطاد هطانتر . كه همگي پيرو يک آيين مذهبي نيز هسطتند

هاي فرهنگطي، اختالفطات اخالاطي و مطذهبي محور اين جن

در يک سوي اين اختالفات فرهنگي، افطرادي بطا . است 5عميق

هاي مذهبي سنتي و يطا ميطزان زيطادي از اعتقادات و دلبستگي

زامات مذهبي ارار دارند كه تمايل دارند به يک منبع ااتطدار الت

1 Ethnoreligious

2 Group Affect

3 Culture Wars

4 Hunter

5 Wuthnow

6 Layman

7 Karmaynz 8 Deep-Seated

اابل تعريف و بيروني التزام داشته باشند و در 3اخالاي متعالي

سوي ديگر آن، افرادي بطا اعتقطادات مطذهبي متراطي و التطزام

ها حقطايق اخالاطي اردوگطاه سطنت تر هستند؛ آن مذهبي پايين

ي آن يطک نطوع ااتطدار كننطد و بطه جطا گرايان را تماما رد مطي

اخالاي انساني را در درون مرزهطاي معرفطت و دايطره تجربطه

هطانتر و وثنطو بيطان . (9: 1224 لطيمن، )كننطد بشري جايگزين مي

هطاي حزبطي كنند كه منازعات فرهنگي جاري، بطه سياسطت مي

اي داده است؛ به طوري كه حزب جمهطوري موجود شکل تازه

يطان فرهنگطي و مطذهبي تمطام گرا خواه را به ائتالفي از سطنت

هاي ديني تبديل كرده است و حطزب دموكراتيطک را بطه سنت

؛ تطا جطايي كطه (41 :همطان )هاي اخالاطي و مطذهبي خانه ليبرال

جمهوري خواهطان تجسطمي از »: گويد مي (9: 1227) 42گرين

.«اند اعتقادان شده ها تجسمي از بي حزب معتقدان و دموكرات

و رفتطار انتخابطاتي در درون اريد ديطن اين مدل بر رابطه

كنطد؛ هاي دينطي تأكيطد مطي يک سنت ديني و نه در بين سنت

يعني اين كه به جاي يک سنت مذهبي تقويت كننطده، راسطت

بطه 41(رفتطار كطردن )و التطزام مطذهبي 44(اعتقاد داشتن)كيشي

هطاي متمطايز و ، خود به خلق ارزشداري دينعنوان دو بعد از

. شطوند ان يک سنت مطذهبي منجطر مطي مشخصي در بين پيرو

براساس اين نظريطه، اختالفطات سياسطي كليطدي بطين پيطروان

مذهب مختلف نيست، بلکه در ميان كسطاني اسطت كطه داراي

و ( ديطن داراي بطاال )سط بااليي از اعتقادات و التزامات ديني

كساني كه داراي سط پطاييني از اعتقطادات و التزامطات دينطي

(.66: 1224لططيمن،)هططاي دينططي اسططت سططنتهسططتند، در تمططام

اعتقادات مذهبي به اين علت رفتطار انتخابطاتي را تحطت تطأثير

هاي سياسي و اجتمطاعي هسطتند؛ دهند كه منبع ارزش ارار مي

هاي حزبي افراد را تحت تطأثير هايي كه مستقيما حمايت ارزش

اره عقايد الهطي دربط . (889: 1224 كوتلر و بركطوويتز، )دهند ارار مي

هطططاي اجتمطططاعي پسطططنديده، اغلطططب اخالايطططات و كطططنش

9 Transcendent

10 Green

11 Doctrinal orthodoxy (believing)

12 Religious commitment (believing)

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

19

هاي سياسي افراد و هنجارهاي گروهطي را هطدايت ايدئولوژي

هطاي مطذهبي، اعمطال فعاليطت . (161: 1221 مک كنطزي، )مي كند

ايجطاد شطده، 4اختالفات سياسي و فرهنگي را با محور الهيات

ل افرادي كه بطه اعمطا . كند هاي ديني تقويت مي در درون سنت

تمايطل بطه انجطام مراسطم عبطادي، –مذهبي سنتي التزام دارند

، التطزام بطه عبطادات (تطورات و انجيطل )خواندن كتاب مقدس

هاي ديني ترين پيروان تمامي سنت معتقدترين و ملتزم -روزانه

، 1گرايطي همجطنس : هاي فرهنگي، همچون هستند و در موضوع

داشطته، بطه كارانطه پورنوگرافي و سقط جنين مواضطع محافظطه

هطا مواضطع دهنطد كطه در ايطن گونطه موضطوع احزابي رأي مي

خطواه در كنند؛ مثال حزب جمهطوري اي اتخاذ مي كارانه محافظه

كارانطه آمريکا در ابال مسائل فرهنگي ياد شده، موضع محافظه

شطود كطه ايطن افطراد اين مواضع مشابه به اين منجر مطي . دارد

واه و كانديطدايش را تمايل به حمايت از حطزب جمهطوري خط

هسطتند، در 9داشته باشند؛ در حالي كه افرادي كه كمتر دينطدار

هاي فرهنگطي، ليبطرال بطوده، از احزابطي ابال اين گونه موضوع

كنند كه در ابال اين گونطه مسطائل موضطع ليبرالطي حمايت مي

شاهد مثال آن، حزب دموكرات در آمريکاست كطه ايطن . دارند

نتخابطاتي وفطاداران متعصطب ايطن حطزب هاي ا افراد در راابت

در وااطع، ايطن نظريطه بيطانگر ايطن مطلطب اسطت كطه . هستند

اثطري ( رفتارهطا و اعتقطادات مطذهبي )دهنطدگان رأي داري دين

مستقل بر گرايش سياسطي و رفتطار انتخابطاتي آنهطا دارد بطراي

آمريکا، كساني كطه 1221مثال، در انتخابات رياست جمهوري

باالتري داشته، بيشتر به اعمال مطذهبي مقيطد اعتقادات مذهبي

بودند، به بوش رأي دادند؛ در حالي كه كساني كه اعتقطادات و

گطرين، )تري داشتند، به كري رأي دادند رفتارهاي ديني ضيعف

1227 :9).

توان گفت كه ايطن نظريطه بطه رابططه به طور خالصه، مي

كطه آن را در پردازد، با گرايش سياسي افراد مي داري دينميزان

رفتار انتخاباتي خود با رأي دادن و حمايت از كانديداي مطورد

1 Theologically

2 Homosexuality

3 Devout

هطاي دينطي دربططاره تعليمطات و آمططوزه . دهنطد نظطر نشطان مططي

هاي اجتمطاعي پسطنديده، اغلطب رفتارهطاي اخالايات و كنش

كنطد و يطا بطه سياسي افراد و هنجارهاي گروهي را هدايت مي

ري ترجيحات سياسي و عبارت ديگر، افراد را نسبت به يک س

. كنطد پطذير مطي حزبي مشخص كه پايه مذهبي دارنطد، جامعطه

مطذهبي و -هاي اخالاطي بنابراين، اصرار بر اعتقادات و ارزش

ها و اعتقادات بطه وسطيله رفتارهطاي داشتن اين ارزش زنده نگه

انجام مراسم عبادي، خواندن كتاب مقدس و : مذهبي، از جمله

ه بيشتر ترجيحطات سياسطي و حزبطي در وااع، تقويت هرچ...

عطالوه بطر ايطن، . هاي دينطي اسطت برآمده از تعليمات و آموزه

بطا گطرايش داري ديطن نظريات شواهد تجربي نيز رابطه ميطزان

آمريکا و انگليس نمونه بارز ايطن . كنند دهي را تصديق مي رأي

داري ديطن در آمريکا كسطاني كطه . گونه رفتار انتخاباتي هستند

كطار دارند، به داليطل گفتطه شطده بطه حطزب محافظطه بيشتري

پطاييني دارنطد، بطه داري دينكساني كه ميزان خواه و جمهوري

.(67: 1224 ليمن،)دهند حزب ليبرال دموكرات رأي مي

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 11

هاي فرهنگي روابط بین متغیرها در نظريه جنگ -2شکل

(.411: 4932طالبان و ميرزائي،)

اين تئوري شرايط الزم را بطراي تبيطين بخشطي از مسطأله

با رفتار انتخاباتي در سط داري دينتحقيق؛ يعني رابطه ميزان

دهي دارد؛ چرا كطه نمونطه تحقيطق در درون يطک گرايش رأي

اططرار دارد و ايططن ( اسططالم و اكثريططت شططيعه)ي سططنت مططذهب

دهنطده نزديکطي تئطوري بطه وااعيطت اسطت و از طرفطي، نشان

براساس مفاهيم موجود در تئوري، ادرت تبييني بطااليي را در

.هاي مورد نظر از مسأله دارد تبيين بخش

گرايطي، جطنس هطم )با تقليل اختالفات فرهنگي ياد شطده

ب، كططه برگرفتططه از فرهنطط بططين احططزا ...( پورنططوگرافي و

كشورهاي غربي است، زمينه بطراي ططر ايطن فرضطيه آمطاده

تطري هسطتند بيش داري دينشود كه كساني كه داراي ميزان مي

اخالاطي همچطون -نسبت به مسطائل و موضطوعات فرهنگطي

تري هاي اخالاي بسته نگرش... حجاب، روابط دختر و پسر و

انطدازهاي را بطا همطان چشطم گ دارند و بنابراين به جنا اصول

اخالاي ياد شده نسبت به اين گونه مسائل نگاه آزادتري دارند

و به جنا اصال طلب كه در اين گونه مسطائل آزادتطر عمطل

.دهند كنند، رأي مي مي

هاي ماكس وبر درباره نقش دين و باورهاي دينطي انديشه

هططاي در يططک نظططام اجتمططاعي بططه عنططوان يکططي از تحليططل

آراء و نظريات وبطر كطه . رود شناختي موفق به شمار مي جامعه

بر رابطه باورهاي ديني و ايجطاد يطک نظطام ااتصطادي تمركطز

دارد، بر اين فرضيه استوار است كه تعبيطري معطين از مطذهب

هايي مساعد براي موجب ايجاد انگيزش( كالوينيسم)پروتستان

هطاي از نظطر وبطر باور . داري شطده اسطت تشکيل نظام سرمايه

اي خا علّت اصلي در تعيين جهت حركطت مذهبي در دوره

(.627: 4951 آرون،)جوامع بوده است

هططا و باورهططا بططر ثير ارزشأمطالعططه مططاكس وبططر درک تطط

اين . سازد رفتارهاي بشري را به نحوي مثبت و عملي ميسر مي

كند كه افکار مذهبي چگونه به عنطوان علطت مطالعه روشن مي

.(188 :همان)كنند اريخ عمل ميثر در جريان تؤم

از منظر وبر در هر دوره تاريخي يطک جنبطه از زنطدگاني

ثير اطرار أهاي زندگي او را تحت تط تواند ساير جنبه انساني مي

هطاي اي خطا جنبطه همچنان كطه امکطان دارد در دوره . دهد

هطاي زنطدگي از ابيطل ااتصادي زنطدگي انسطاني، سطاير جنبطه

اي ديگطر سطي را متطأثر سطازد، در دوره هاي ديني يطا سيا جنبه

بطه نظطر . ممکن است عکطس وضطعيت مطذكور اتفطاق بيفتطد

گونه كه باورهطاي دينطي در يطک دوره تطاريخي رسد همان مي

خا به عنوان يک متغير مستقل اوي عمل كطرده و ايجطاد و

داري در غرب را باعث شده اسطت، بطه دنبطال آن رشد سرمايه

. ت نيطز شطکل گرفتطه اسطت فرهن خاصطي در حيططه سياسط

هطططاي آزادي و راابطططت موجطططود در نظطططام ااتصطططادي ارزش

داري، در نظام سياسي ليبطرال دموكراسطي نيطز مشطاهده سرمايه

رسد كه اين باورهاي ديني به طور مسطتقيم به نظر مي. شود مي

و غيرمستقيم از طريق ايجاد يک نظام ااتصادي، به ايجاد نطوع

مشتمل بر يطک فرهنط سياسطي خاصي از خرده نظام سياسي

فرهن سياسي كه شايد بتوان آن را . ويژه نيز منجر شده است

رفتار مذهبي شديد و اعتقاد

مذهبي باال

رفتار مذهبي ضعيف و اعتقاد

مذهبي پايين

موضع ليبرالي در اابل بعوي

هاي فرهنگي موضوع

موضع محافظه كارانه در ابال

هاي فرهنگي بعوي موضوع

حمايت از احزابي كه موضع ليبرال

هاي فرهنگي دارند در ابال همان موضوع

حمايت از احزابي كه موضع محافظه كارانه در

هاي فرهنگي دارند ابال همان موضوع

دهي دين گرايش رأي میزان دينداري

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

18

.يک فرهن سياسي دموكراتيک ناميد

نظام ااتصادي سرمايه داري

ارزش ها و باورهاي ديني ساخت و فرهن سياسي دموكراتيک

ديني در ها و باورهاي ثیر مستقیم و غیرمستقیم ارزشأت -3شکل

ايجاد فرهنگ سیاسي دموکراتیک

به عقيده الکسي دو توكويل، دموكراسي همانا برابركطردن

اي دموكراتيطک اسطت كطه تمايزهطاي آن جامعطه . شرايط است

ها و طبقات در آن ديگر وجود نطدارد و تمطامي ناشي از سلک

افراد اجتماع از لحاظ اجتماعي برابر هستند و اين برابري البتطه

ناي برابري از لحاظ فکري و ااتصادي نيست كه بطه نظطر به مع

برابري يا مساوات اجتماعي بدين . توكويل امري ناممکن است

هاي مطوروثي از لحطاظ شطرايط اجتمطاعي معناست كه تفاوت

وجود نداشطته باشطد و همطه اشطتغاالت، مشطاغل، مناصطب و

پس در مفهوم دموكراسطي . افتخارات در دسترس همگان باشد

ر برابري اجتماعي و هم گرايش بطه يطک شطکل بطودن هم فک

بنابراين حکومت منطبطق . ها و سطو زندگي وجود دارد شيوه

همان حکومتي است كطه توكويطل ،4اي مساوات طلب با جامعه

(.181-181: 4951آرون،)نهد آن را حکومت دموكراتيک نام مي

دموكراسطي در توكويل در جلد اول كتاب خود با عنطوان

علل ليبرال بطودن دموكراسطي آمريکطايي را چنطين بطر 1آمريکا

وضعيت اتفااي و خاصي كه جامعطه آمريکطايي -4: شمارد مي

.1و رسوم 9عادات -9 ؛اوانين -1در آن ارار دارد،

توكويل سلسله مراتبي بين ايطن سطه اسطم علطت براطرار

وضعيت جغرافيايي و تاريخي كمتر از اوانين و اوانين : كند مي

بطه نظطر . عادات، رسطوم و مطذهب تأثيرگطذار هسطتند كمتر از

توكويل، شرايط جغرافيايي و تطاريخي تنهطا محطيط مسطاعدي 1 Egalitaire 2 Democratic en Amerique 3 Habitudes 4 Mocurs

اوانين، عادات و رسوم و اعتقاداتي كطه بطدون . اند فراهم كرده

آنها وجود آزادي ناممکن است علل حقيقي آزاديي اسطت كطه

(.183 :همان)باشد مند مي دموكراسي آمريکايي از آن بهره

ايه بنيادي فکر توكويطل ايطن اسطت كطه شطرط اسطتقرار م

آزادي در تحليل آخر به عقيده وي همانطا رسطوم و اعتقطادات

به . آدميان است، و عامل تعيين كننده رسوم همانا مذهب است

اي است كه توانسته اسطت نظر توكويل جامعه آمريکايي جامعه

يل اگر به عقيده توكو. رو مذهب را با رو آزادي تلفيق كند

ارار باشد يگانه علتي كه بقاي آزادي در آمريکطا را محتمطل و

سازد، بيابيم به اين نتيجطه آينده آزادي در فرانسه را ناپايدار مي

خواهيم رسيد كه جامعه آمريکايي به سبب تلفيق رو مذهب

با رو آزادي به حفظ آزادي توفيق يافته است و حال آنکه در

دموكراسططي، مططذهب بططا آزادي در جامعططه فرانسططه، كليسططا بططا

در فرانسطه، تنطازع رو تجطدد بطا رو كليسطا . مخالفت است

هطايي اسطت كطه دموكراسطي را از ليبطرال علت نهايي دشواري

دانطد و در آمريکطا بطرعکس پيونطد نزديطک رو شدن باز مي

مذهب و رو آزادي است كه بنياد نهايي جامعه آمريکطايي را

(.16: همان)دهد تشکيل مي

بنابراين توكويل از جمله انديشمنداني است كه آراي وي

براسطاس . درباره رابطه مذهب و سياست حائز اهميطت اسطت

توانند داراي يک فرهن دموكراتيک داران مي نظر توكويل دين

وي بطا بررسطي . باشند و يا برعکس در برابر آن مقاومت كننطد

دهد كه چگونه دو نظام اجتماعي در آمريکا و فرانسه نشان مي

روحيه ديني در آمريکا موفق بطه ايجطاد يطک نظطام و فرهنط

سياسي دموكراتيک شده است و چگونه اين روحيطه دينطي در

گيططري يططک نظططام و فرهنطط سياسططي فرانسططه در راه شططکل

.دموكراتيک مانع ايجاد كرده است

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 16

روح آزاديايجاد نظام اجتماعي آمريکا

روحیه ديني مقاومت در برابر روح آزادي نظام اجتماعي فرانسه

در جوامع مختلفتوان بالقوه روح ديني در ايجاد آزادي يا مقاومت در برابر آن -4شکل

بنابراين، از نظر توكويل دين داري لزوما به نوع خاصي از

گردد، بلکه بيشتر مربوط به تطابق بطا فرهن سياسي منجر نمي

ديدگاه و تفسيرهاي حطاكم در يطک جامعطه، يطا ايسطتادگي در

تواند در هر دو جهطت، دين به طور بالقوه مي. شود برابر آن مي

.متفاوت در جوامع دست زندهاي به ايجاد روحيه

از سويي ديگر، براساس نظريات و تحقيقات انجطام شطده

داري دينو 1انجمني داري ديندو نوع ( 4369) 4توسط لنسکي

دهطي و ميطزان مشطاركت انتخابطاتي به دو نطوع رأي 9جماعتي

انجمنطي را بطا ميطزان داري ديطن وي . شطوند متفاوت منجر مي

هاي دينطي رسطمي و و فعاليت ها مشاركت و حوور در برنامه

كه تماما مرتبط به كليسطا و ...( مناسک، نيايش و )نهادينه شده

داري ديطن همچنطين، . سطنجد اسطت، مطي 1يا درگيري كليسايي

جماعتي را با ميزان پيوندهاي دوستانه و صميمي با همکيشطان

در خانواده، دوستان، خويشاوندان و همسطايگان و بطه عبطارت

ني كه در ميراث فرهنگي و ديني مشطتركي سطهيم ديگر، با كسا

.دهد هستند؛ مورد سنجش ارار مي

، داري ديطن نکته اابل توجطه در تمطايز بطين ايطن دو نطوع

انجمنطي و عطدم آن داري دينوجود درگيري كليسايي در بين

همطين نکتطه منشطأ تفطاوت در . جمطاعتي اسطت داري ديطن در

بطه اعتقطاد . اسطت داري ديطن رفتارهاي سياسي ايطن دو گونطه

مسططيحيان را تحططت تططأثير داري ديططنلنسططکي ايططن دو نططوع

هاي كليسايي فعاليت. دهد رهنمودهاي سياسي مختلف ارار مي

به طور آشطکار، مواجهطه و ارتبطاط بطا روحطانيون را افطزايش

1 Lenski

2 Associational Religiously

3 Communal Religiously

4 Church Involvement

هاي اخالاطي سطنتي در رأي دادن روحانيون به ارزش. دهد مي

داري ديند كه كساني كه شو تأكيد دارند و اين منجر به اين مي

انجمني دارند و يا به عبارت ديگر، به ططور مرتطب بطا كليسطا

كننده احطزاب ارتباط دارند، تحت تأثير اين رهنمودها، حمايت

خواه باشند كطه بطه حفطظ محافظه كاري چون حزب جمهوري

دهططد و يططا موضططع هططاي اخالاططي و سططنتي اهميططت مططي ارزش

. كنطد ين گونه مسطائل اتخطاذ مطي ها را در ابال ا كار آن محافظه

-هطاي اخالاطي دينداران جماعتي كه از رهنمودها و راهنمطايي

سنتي روحانيون در رأي دادن به دور هستند، معتقطد بطه آزادي

تعططامالت اجتمططاعي دينططداران . بيشططتر در اخالايططات هسططتند

هطاي جماعتي با همکيشان خود، بيشتر، به برجسته شدن جاذبه

ها، از جمله طبقه اب ليبرال در حقوق انسانمساوات طلبي احز

هطاي غيردينطي تطا شود كه موضوع و پايگاه اجتماعي منجر مي

هطاي اخالاطي سطنتي مطورد تأكيطد احطزاب هطا و ارزش جاذبه

طالبطان )( دينداران انجمني)كار و كليساروندگان هستند محافظه

(.419: 4932 و ميرزائي،

ميطزان مشطاركت »ن لنسکي در بخشي از اثر خود با عنطوا

و داري ديطن بطين ايطن دو نطوع « انجمني داري ديندهي و رأي

گويد وي مي. كند ميزان مشاركت در انتخابات رابطه برارار مي

هطاي كليسطايي شطركت كساني كه به ططور مرتطب در فعاليطت

رونطد، در كنند، بيشتر از كسطاني كطه كمتطر بطه كليسطا مطي مي

. هندد انتخابات شركت كرده و رأي مي

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

17

روابط بین متغیرها در نظريه لنسکي -5شکل

(.418-411: 4932طالبان و ميرزائي،)

هرچند كه نتايج تحقيقات ياد شده، در حقيقت رابطه نوع دهطد؛ امّطا بايطد توجطه ت را نشان ميو ميزان مشارك داري دين

داري ديطن داشت كه مدعاي تبييني تمامي آنها اثر مثبت ميطزان استدالل محققان هطم بطر . بر ميزان مشاركت در انتخابات است

نطوع »اين مدعا به اين شر است كه بايد در نظر داشت كه از . در جامعه آماري مورد تحقيق نبايد غفلت نمود« رژيم سياسي

اسطت و افطراد مطذهبي « ديني»كشورهايي كه رژيم سياسي در زمططام امططور را در دسططت دارنططد، مططذهبي و دينططدار بططودن

سطکوالر و دينطي بطودن /كنندگان، جدايي از غير ديني مشاركتتوانطد ميطزان كانديدها و احزاب كه خود ايطن عامطل هطم مطي

( هطا سطکوالرها و مطذهبي )مشاركت را در بين پيروان ايطن دو

يش دهد، از عوامل اصلي ورود به انتخابات براي مؤمنان و افزامتديّنان است، چون مشاركت در انتخابات در وااع نه حمايطت از حزب، بلکه حمايت از استمرار و تداوم رژيم سياسي حاكم است كه مديريت و امور آن به دست افراد مذهبي يا دينطداران

ن رژيطم سياسطي نبايد فراموش كرد كه در ايران نيز جطو . استتوان اين فرضيه را مطر كرد كه هرچه ميزان است، مي« ديني»

. باالتر باشد، ميزان مشاركت انتخابطاتي بيشطتر اسطت داري دينهطاي سياسطي غيردينطي عکس اين مطالب در رابططه بطا رژيطم

هايي با اين مدعا و توان گفت تالش بنابراين، مي. كند صدق ميبراسطاس . كند مذكور را تقويت مياستدالل گفته شده، فرضيه

.كند مدل تحقيق را ارائه مي( 6)الذكر، شکل مطالب فوق

مدل تجربي تحقیق -6شکل

درگیري کلیسايي دينداري انجمني

مواجهه با روحانیون مذهبي که

سنتي و -هاي اخالقي ارزش

همچنین، شرکت در انتخابات را

به عنوان يک تکلیف مدني و

.دهند ملي مورد تأکید قرار مي

دارينوع دين

هاي حمايت احزابي که در قبال ارز ش

کارانه دارد و هم قي موضع محافظهاخال

.موضع دينداران انجمني است

افزايش میزان مشارکت در انتخابات

رفتار انتخاباتي

رفتار

انتخاباتي

بعد مناسکي

بعد اعتقادي

داري دين بعد تجربي

سن

حوزه فردي

مشارکت میزان

دهي رأي گرايش

جنس

سطح تحصیالت

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 15

فرضیات تحقیق

اي و رفتططار انتخابططاتي بططين متغيرهططاي جمعيتططي و زمينططه

. شهروندان رابطه وجود دارد

خابططاتي و رفتططار انت( باورهططاي دينططي افططراد)بططين دينططداري

.شهروندان رابطه وجود دارد

و مشططاركت ( باورهططاي دينططي افططراد) داري ديططنبططين ابعططاد

.شهروندان در انتخابات رابطه وجود دارد

دهي و گرايش رأي( باورهاي ديني افراد) داري دينبين ابعاد

.شهروندان در انتخابات رابطه وجود دارد

روش تحقیق

سياسطي ترجيحطات مطال عا تحقيطق ايطن در انتخابطاتي رفتار

مشطاركت عدم يا مشاركت آن گام اولين و است دهندگان رأي

نسطبت و است تركيبي تعريفي تعريف، اين. است انتخابات در

تميطز در الزم داطت و جامعيت داراي ديگر، سياسي مفاهيم به

انتخطاب عنصطر بطه هطم زيطرا اسطت؛ انتخابطاتي رفتار مفهومي

وجطه .دارد توجه انتخابات رد شركت ميزان به هم و (گرايش)

رأي در سياسي مشاركت و انتخاباتي رفتار از ما تعريف اشتراک

دادن رأي صطورت بطه حطداال انتخابطاتي رفتطار .اسطت دادن

است سياسي مشاركت سطو از يکي ،(انتخابات در مشاركت)

سياسطي مشطاركت سططو تطرين پطايين از را آن نيطز راش كه

مح به است؛ زيرا تعهد د كمتريننيازمن كه سطحي»: داند مي

« برسطد پايان به است ممکن شد، انداخته صندوق به رأي اينکه (.413: 4977 راش،)

:گفطت تطوان مطي ( متغيطر مسطتقل ) داري ديطن در تعريطف

و روان ذهطن، در زياد ديطن يا كم تجلي و تأثير ميزان دينداري

بودن، منمؤ بودن، معتقد پنجگانه ابعاد داراي و است فرد رفتار

اسطت متشطرع بطودن و كطردن عمل اخالاي بودن، اهل عبادت

تعريطف براي هاي دينداري، از بين مدل. (89: 4951 زند، شجاعي)

بطه عنطوان ( 4368و4372) اسطتارک و گالک مدل از دينداري

دانشگاهي و در نهايطت، تحقيقات در غربي مدل پركاربردترين

.شده است ادهسه بعد اعتقادي، تجربي و مناسکي استف

4مقطعي بررسي نوعي حاضر، پژوهش1تبييني و

در .اسطت

نطوع پاسطخگويان، نظرهطاي بطه نيازمنطدي دليطل به تحقيق اين

ها ترجي روش ساير به پرسشنامه از استفاده با پيمايشي بررسي

بررسطي هدف، يطک نظر از حاضر پژوهش همچنين، .شد داده

9كاربردي1پهنانگر وسعت نظر از و

ايطن آمطاري جامعطه .است

در كطه اصفهان هستند شهر سال 45 شهروندان باالي پژوهش،

دارند كه طبق آخطرين سکونت اصفهان شهر گانه ه چهارد مناطق

آمار با مراجعه بطه دفتطر مطالعطات و آمطار شطهرداري مركطزي

استفاده با نمونه حجم. 8نفر است 4915747اصفهان تعداد آنها

=d 2828بطرآورد داطت آن در گرديد كه محاسبه كوكران فرمول از

در ابعاد از يکي پراكندگي ميزان بيشترين براساس پراكندگي و pو

% 82بطه % 82مطوردي، بطر مبنطاي 92 نمونه با مطالعه مقدماتي

به اي نمونه% 38 اطمينان سط با و اساس براين .شدند انتخاب

شپطژوه همچنين، واحد تحليل. شدند انتخاب نفر 951 تعداد

4934 سطال اول شش ماهه تحقيق، زماني المرو و فرد حاضر،

اي بطوده گيري در ايطن پطژوهش سطهميه روش نمونه. باشد مي

پژوهش حاضر بطا توجطه بطه نظطر اسطاتيد راهنمطا و بطا . است

اي اجرا و متغيرهاي منطقه گيري سهميه استفاده از روش نمونه

به كار بندي هاي طبقه سکونت، سن و جنس به عنوان شاخص

توزيع جمعيت برحسب حجم نمونه در ابعطاد كطوچکتر . رفتند

بازسازي شد و بعد از تقسيم تعداد افراد در هر واحد جمعيتي

دست آمده را در تعطداد نمونطه ضطرب بر كل جمعيت، عدد به

. كرديم تا به هر واحد جمعيتي تعداد مشخصي اختصا يابد

.ان توزيع شدپرسشنامه به اين روش بين پاسخگوي 951سپس

رد ستفاده شطده ا هاي شاخصز ا غالبا پرسشنامه، دوينت در

1 Cross sectional 2 Explaining 3 Applied 4 Extensive

ها به جمعيت هر كدام آوري داده هنگام جمع 4934شايان ذكر است كه در سال 8منطقه )به صورت تفکيکي از مناطق به طور جداگانه نياز داشتيم و اين آمار

گيري را چار مبناي نمونهدر دسترس نبود، بنابراين، به نا (سکونت، سن و جنسلحاظ نموديم 4953توزيع جمعيتي موجود براساس سرشماري سال براساس

(.مؤلفان)

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

13

بطه كطه اين صورت است؛ به شده گرفته هرهب پيشينت تحقيقا

بطين از گطردآوري شطده هطاي شطاخص معتبرتطرين گطزينش

ااطدام آزمون شده ابلي، هاي پرسشنامه در موجود هاي شاخص

مربطوط هاي هماد ابول، اابل 4روايي حصول براي و شده است

داوري از پطس گرفته و ارار شناس جامعه صاحبنظران اختيار در

كطار بسطته بطه تحقيق اين در محتوايي، روايي حصول و ايشان

ضطريب از تحقيطق، ابطزار 1پايطايي از اطمينان براي .است شده

براي كرونباخ آلفاي ضرايب. است شده استفاده كرونباخ آلفاي

و داشتند ارار اي فاصله سنجش سط در مستقلي كه متغيرهاي

ايد زير جدول در (ابعاد تفکيک به و كلي به طور)وابسته متغير

.شده است

متغیرها پايايي براي شده محاسبه کرونباخ آلفاي ضرايب -1جدول

کرونباخ آلفاي ضريب متغیر نام

76/2 رفتار انتخاباتي

31/2 بعد اعتقادي

59/2 بعد تجربي

51/2 بعد مناسکي

53/2 (مجموع ابعاد سه گانه) داري دين

متغیرهاي تحقیق نمودن و عملیاتي مفاهیم تعريف

(رفتار انتخاباتي)متغیر وابسته

با يا و سط دو در انتخاباتي رفتار تحقيق، متغير وابسته اين در

سطنجيده « دهطي رأي گطرايش »و « مشاركت ميزان»شاخص دو

متغيطر يطک عنطوان بطه هطا شاخص اين از هركدام. خواهد شد

اسطت؛ شطده مططر هطا فرضطيه و نظطري چارچوب در وابسته

ادامطه، در .سنجند نمي را رفتار انتخاباتي وجوه تمام كه هرچند

.شوند به صورت جداگانه تعريف مي هريک

فطرد كردن شركت« انتخابات در مشاركت ميزان»از منظور

اصطلي اهداف از اينکه به توجه. است دادن رأي با انتخابات در

در مشطاركت ميزان با دينداري رابطه ميزان بررسي فقط تحقيق،

1 Validity

2 Reliability

اهميتي خا انتخاباتي دوره يا و انتخابات نوع است، انتخابات

كلطي انتخابطاتي رفتار شناخت به دنبال نويسندگان بلکه ندارد؛

كه اين نيست مهم و هستند مختلف انتخاباتي هاي دوره در فرد

بطراي اسطت؛ امّطا بوده انتخاباتي نوع چه و هدور كدام در رفتار

باشد، برخوردار بيشتري از واريانس افراد مشاركت ميزان اينکه

و شطهر شطوراي مجلطس، جمهطوري، رياسطت ) انتخابطاتي هطر

در بنطابراين، . شطود مطي آزمطون جداگانطه به صورت (خبرگان

گويطه (9)سطه از در انتخابات مشاركت ميزان عملياتي تعريف

شطکل نمونطه، بطراي .شده است استفاده ليکرت طيف باال در

تا چطه ميطزان شطركت در انتخابطات را :بود نحو به اين ها گويه

دانيططد و در آن شططركت يططک وظيفططه شططرعي و اجتمططاعي مططي

بطاال، ، مشطاركت «موااطع اكثطر و هميشطه »هاي جواب كنيد؟ مي

پايين مشاركت «اصال و ندرت به» و متوسط مشاركت «برخي»

.است شده يابيارز

در فرد كه آيا است اين «دهي رأي گرايش»مفهوم از منظور

رأي سياسطي جنطا يا حزب كانديداهاي با توجه به انتخابات

و گطرا اصطول سياسطي جنطا دو نيطز احزاب از منظور .دهد مي

گطرايش عمليطاتي تعريطف در بنطابراين، . طلطب اسطت اصطال

ليکطرت طيف االب در گويه (42)ده از در انتخابات دهي رأي

شده است، كه پاسخگويان بايد يک پاسخ از ميان پطنج استفاده

و ( 1)، زيطاد (9)، تاحطدودي (1)، كطم (4)خيلي كطم )پاسخ ( 8)

؛(اي سطط سطنجش فاصطله . )را انتخاب كنند(( 8)خيلي زياد

هطاي سياسطي بنطدي تا چطه ميطزان جنطا »براي مثال، از گويه

وابسطتگي »و يطا « داشته است؟كانديدا در رأي دادن شما نقش

چپ تا چه ميزان در انتخاب كانديداي /كانديدا به جنا راست

.استفاده شده است... و « مورد نظر شما نقش داشته است؟

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 92

«میزان مشارکت در انتخابات»هاي مربوط به سنجش گويه -2جدول

ها گويه ردبف

كنيد؟ دانيد و در آن شركت مي اجتماعي ميتا چه ميزان شركت در انتخابات را يک وظيفه شرعي و 4

1 تا چه ميزان لحاظ نمودن منافع ااتصادي و يا به دست آوردن مقام سياسي و اداري بطراي شطخص خودتطان در

مشاركت در انتخابات نقش داشته است؟

9 ر مشطاركت در هاي سياسي ابل از رأي دادن د تا چه ميزان كسب اطالعاتي در مورد عقايد كانديداها و موضوع

انتخابات نقش داشته است؟

«دهي گرايش رأي»هاي مربوط به سنجش گويه -3جدول

ها گويه ردبف *دهيد؟ تا چه ميزان شما در انتخابات با توجه به جنا سياسي خود رأي مي 4 هاي سياسي كانديدا در رأي دادن شما نقش داشته است؟ تا چه ميزان جنا بندي 1 اني بودن كانديد، تا چه ميزان در انتخاب رهبران سياسي مورد نظر شما نقش داشته است؟سيد يا روح 9 چپ تا چه ميزان در انتخاب كانديداي مورد نظر شما نقش داشته است؟/وابستگي كانديدا به جنا راست 1 اشته است؟هاي مردمي در مشاركت در انتخابات نقش د تا چه حد فشارها و يا احيانا ترس از سرزنش 8 پايگاهي با كانديدا، تا چه ميزان در انتخاب كانديداي مورد نظر شما نقش داشته است؟ هم 6 تا چه ميزان با كانديدا و نماينده شدن زنان به عنوان رهبران سياسي موافق هستيد؟ 7 شما نقش داشته است؟هاي ارائه شده به وسيله كانديدا در انتخاب كانديداي مورد نظر تا چه ميزان برنامه 5 تا چه ميزان تبليغات و سخنراني كانديدا در رسانه ملي در انتخاب كانديداي مورد نظر شما نقش داشته است؟ 3 هايتان در انتخاب كانديداي مورد نظر شما نقش داشته است؟ همکاسي/ همکاران/ تا چه ميزان تبليغات دوستان 42

استفاده شده است كه داراي پنج جواب اصول گرا، اصال طلطب و هيچکطدام « دهيد شما در انتخابات به كدام جنا رأي مي»دهي از گويه در تعريف عملياتي مفهوم گرايش رأي*

( دهطي يش رأيگطرا )اي براي سنجش رفتار انتخاباتي از چنين سنجه 2006 :2434 و كيم، 2001 :535 ؛ كوتلر و بركويتز،1988 :7-126 تحقيقات پيشين از جمله بوش،. بود

.اند استفاده كرده

متغیرهاي مستقل

سطن، جنسطيت، : در اين تحقيق متغيرهاي مستقل عبارتنطد از

. اجتماعي و دينداري -تحصيالت، پايگاه ااتصادي

وسيله يک سؤال باز از سن افراد عمليطاتي شطده به: سن .4

سطط )هطاي سطپري شطده عمطر فطرد اسطت تعداد سال. است

(.اي سنجش فاصله

مطذكر )با سؤال از جنسيت در االب مرد يا زن :جنسیت. 1

(.سط سنجش اسمي)بودن عملياتي شده است ( مؤنث/

شططامل وضططعيت تحصططيلي پاسططخگويان و : تحصييیالت. 9

، در (در صورت تأهطل تحصطيالت فطرد و همسطرش )والدين

سطواد، خوانطدن و نوشطتن، ابتطدايي، نهوطت دوازده سط بي

، ديپلم (ديپلم نااص)، متوسطه (سيکل)سوادآموزي، راهنمايي

ديپلم، ليسانس، فوق ليسانس، دكتري و ، فوق(پيش دانشگاهي)

(.سط سنجش ترتيبي)حوزوي عملياتي شده است

مراد از دينداري التزام فرد به دين مورد ابطول :دينداري. 1

اي از احساسات و اعمطال اين التزام در مجموعه. خويش است

ل خداونطد و رابططه ايمطاني بطا او دور فردي و جمعي كه حطو

بطه عبطارت ديگطر، . (42: 4952طالبطان، )پطذيرد زند، سامان مي مي

زاده، سطراج )دينداري، ميزان عالاه و احترام فرد بطه ديطن اسطت

تعريف عملياتي دينداري در اين تحقيطق براسطاس . (466: 4959

گالک و استارک معتقدند كه بطا . است« گالک و استارک»مدل

تطوان وجطوه مشطتركي را بطين هايي در اديان، مي جود تفاوتو

ها در حقيقت ابعاد دينداري را اين وجوه يا عرصه. ها يافت آن

ابعاد اعتقادي، تجربي، پيامدي، : دهند كه عبارتند از تشکيل مي

.مناسکي و فکري يا باور ديني

باورهطا و : بعد اعتقادي يا باورهاي ديني كه عبارتند از -4

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

94

رود پيروان هر ديطن بطه آنهطا اعتقطاد هايي كه انتظار مي نگرش

... .اعتقاد به خدا، دوزخ و : داشته باشند؛ همانند

بعد تجربي يا عاطفي كه ناظر به عواطف، تصورات و -1

.احساسات مربوط به داشتن رابطه با جوهر ربوبي است

بعد پيامدي يا آثار ديني كه ناظر بطه اثرهطاي باورهطا، -9

.، تجارب و دانش ديني، بر زندگي روزمره پيروان استاعمال

: بعد مناسکي شامل اعمال دينطي مشخصطي، همچطون -1

رود پيروان هر دين آنها را است كه انتظار مي... عبادت، نماز و

.به جا بياورند

بعد فکري يا دانش ديني كه مشطتمل بطر اطالعطات و -8

.استهاي مبنايي در مورد معتقدات هر دين دانسته

پژوهش حاضر سه بعد اعتقادي، مناسکي و تجربي از كطل

مدل گالک و استارک به استثناي بعد پيامدي و فکطري را، بطه

گيرد؛ زيرا منظطور از دينطداري عنوان ابعاد دينداري در نظر مي

همچنين، پاسخگويان بايطد . سازد را در اين تحقيق برآورده مي

، (2)مخططالف كططامال )پاسططخ ( 8)يططک پاسططخ از ميططان پططنج

را (( 8) و كططامال موافططق( 1) ، موافططق(9)نظططر ، بططي(4)مخططالف

(.اي سط سنجش فاصله) انتخاب كنند

داري هاي مربوط به سنجش دين گويه -4جدول

ها گويه داري ابعاد دين

بعد اعتقادي

.بهشت و جهنم وااعيت دارد . خداوند وجود ندارد و نبايد به آن اعتقاد داشت

. طمئن هستم كه فرشتگان وااعا وجود دارندمن م .بيند هر كس نتيجه اعمال خود را در آينده مي .تمامي آيات ارآن حقايقي مسلم نيستند

.به عنوان آخرين پيامبراعتقاد دارم( )به پيامبري حورت محمد .چون شخصي آن دنيا را نديده، نبايد نقد دنيا را به نسيه آخرت بخشيد

.ترين دين حاضر است ها به عنوان كامل سالم هميشه در زندگي انسانا

بعد تجربي

.كنم از انجام ندادن بعوي از فراي ديني احساس گناه مي .كنم از رابطه خود با خدا احساس لذت نمي

.گيرد مي گاهي احساس ترس از مرگ تمام وجودم را فرا .كنم ي عميقي نميعبادات جمعي احساس معنو هنگام شركت در

.هدف و پوچ نيست ام بي كنم زندگي بدون اعتقادات ديني احساس مي .كنم ام احساس نزديکي زيادي به خدا مي در لحظات حساس زندگي

.دهد گاهي احساس ترس از خدا به من دست نمي .كنم با رفتن به حرم يکي از ائمه احساس لذت نمي

بعد مناسکي

.خوانم ود را به طور مرتب و كامل مينمازهاي يوميه خ .با مساجد يا هر مؤسسه اسالمي ديگر همکاري دارم

.كنم شركت نمي...( كميل، عاشورا، ندبه و توسل و )در جلسات دعا .گيرم روزه مي( چنانچه مري يا مسافر نباشم)در ماه رموان

.ورتي براي انجام فرائ ديني وجود نداردنظرم ضر روم و به براي اداي نماز جماعت به مسجد نمي .كنم در جلسات روخواني ارآن شركت مي

.گيرم روزه مستحبي مي( رجب، شعبان)هاي خا در روزها و ماه .كنم احترام به بزرگترها برايم حائز اهميت است و به آنها كمک مي

.دهم اي، آن را به وي امانت مي در صورت نياز كسي به وسيله .كنم شود، شركت مي هاي مذهبي برگزار مي معموال در مراسمي كه به مناسبت

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 91

هاي پژوهش يافته

اطالعات توصیفي

براسططاس خالصططه اطالعططات توزيططع فراوانططي مشخصططات

توان گفت كه ، مي(8)هاي آماري جدول شناسي نمونه جمعيت

نفر معادل 487مردان و ( درصد 9/83)نفر معادل 115حدود

اند و بيش از از پاسخگويان را زنان تشکيل داده( درصد 7/12)

. اند سال ارار داشته 15-91نيمي از پاسخگويان در گروه سني

مجطرد و ( درصطد 9/83)نفطر 115اكثريت نسبي افراد معطادل

412پس از آنها و به لحاظ فراواني حداال نسبي افراد معطادل

از كطل . اطرار دارنطد متأهل در رتبه بعطدي ( درصد 9/94)نفر

بيشطترين ( درصطد 8/99)نفطر معطادل 413نمونه پاسخگويان

نفطر معطادل 7فراواني متعلق به سط تحصيالت كارشناسي و

كمتطرين فراوانطي متعلطق بطه سطط تحصطيالت ( درصد 1/2)

. دكتري بوده است

هاي آماري شناسي نمونه توزيع فراواني مشخصات جمعیت -5جدول

حداكثر االحد متغير رديف هاي مركزي شاخص ميانگين ميانه نما

67/17 96 (7/43) 15-91 68 45 سن 4 - - (6/12)زن مرد. 1 زن. 4 جنسيت 1 - - (1/83)مجرد متأهل. 1 مجرد. 4 وضعيت تأهل 9

بيسواد. 4 مقطع تحصيلي 144 .

دكتري - كارشناسي (8/99)كارشناسي

واني نمره ميانگين پاسطخگويان بيانگر توزيع فرا( 6)جدول

بعد ميزان مشاركت و گطرايش )بر حسب ابعاد رفتار انتخاباتي

مربوط به بعطد ( 87/9)بيشترين نمره ميانگين . است( دهي رأي

مربطوط ( 67/1)ميزان مشاركت است و كمترين نمره ميطانگين

دهي است؛ بدين معنا كه شطهروندان شطهر به بعد گرايش رأي

رفتار انتخاباتي را به لحاظ ميزان مشطاركت و اصفهان بيشترين

. دهي دارا هستند كمترين بعد آن را به لحاظ گرايش رأي

توزيع فراواني نمره میانگین پاسخگويان برحسب ابعاد رفتار -6جدول

انتخاباتي

دهي گرايش رأي میزان مشارکت

6714/1 8795/9 ميانگين

8422/2 7131/2 انحراف از ميانگين

6985/1 8421/9 انهمي

71/4 13/1 مد

55189/2 31515/2 انحراف معيار

71457/2 56851/2 واريانس

بيططانگر توزيططع فراوانططي نمططره ميططانگين ( 7)جططدول

بعد اعتقادي، تجربطي و ) داري دينپاسخگويان بر حسب ابعاد

مربوط بطه بعطد ( 14/9)بيشترين نمره ميانگين . است( مناسکي

مربوط بطه بعطد ( 76/1)رين نمره ميانگين اعتقادي است و كمت

مناسکي است؛ بدين معنا كه شهروندان شهر اصفهان بيشطترين

را به لحاظ اعتقادي و كمتطرين بعطد آن را بطه داري دينميزان

بعد ( 51/1)همچنين، بُعد تجربي با . لحاظ مناسکي دارا هستند

. از بُعد اعتقادي در رتبه دوم ارار دارد

ع فراواني نمره میانگین پاسخگويان برحسب ابعاد توزي -7جدول

داري دين

بُعد مناسکي بُعد تجربي بُعد اعتقادي

7681/1 5195/1 1421/9 ميانگين

1785/2 8711/2 8897/2 انحراف از ميانگين

7841/1 7211/1 1127/9 ميانه

1 59/1 13/1 مد

31688/2 41465/4 25138/4 انحراف معيار

58513/2 18546/4 47741/4 واريانس

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

99

آمار استنباطي

بررسي روابط میان متغیرهادهد نشان مي( 5)هاي تحليل واريانس در جدول نتايج آزمون

بططر حسططب ( ميططزان و گططرايش)كططه تفططاوت رفتططار اتخابططاتي

از آزمون تعقيبي . معنادار است 224/2هاي سني در سط گروه

هنطدگان د توكي براي بررسطي ايطن تفطاوت در نگطرش پاسطخ دهنطده وجطود تفطاوت معنطادار بطين استفاده گرديد كطه نشطان

هطاي سال با ميطانگين سطاير گطروه 19-17ميانگين گروه سني

هاي ديگطر سال از گروه 19-17هاي گروه ميانگين نمره. است

. تر است پايين

هاي سني و رفتار انتخاباتي طرفه بین گروه نتايج آزمون تحلیل واريانس يک -8جدول

میانگین تعداد پارامترها عاملانحراف استاندارد

کمیت (F)

سطح معناداري (sig)

آزمون فرضیه

هاي گروه سني

61459/2 7297/1 19 سال 11-45

تأييد فرضيه 224/2 458/1

69175/2 8921/1 17 سال 17-19 66347/2 7891/1 76 سال 91-15 65892/2 7531/1 19 سال 97-99 65229/2 5113/1 17 سال 11-95 85154/2 3297/1 17 سال 17-19 61159/2 3144/1 95 سال 81-15 64416/2 2547/9 94 سال 87-89 79857/2 2183/2 49 سال 61-85 71318/2 2145/2 43 سال و بيشتر 69

براي آزمون تفاوت ميانگين رفتطار انتخابطاتي بطر حسطب

نتطايج بطه . اي مسطتقل اسطتفاده شطد آزمون دو نمونه جنس ازبيططانگر ( =p 247/2؛ =t-497/1)دسططت آمططده از ايططن آزمططون

وجود تفاوت معنطادار بطين ميطانگين رفتطار انتخابطاتي زنطان و زنطان بطا )ها در بين دو گطروه مردان است و يا مقايسه ميانگين

تططار رف( 5489/1= و مططردان بططا ميططانگين 3821/1= ميططانگين

انتخاباتي كمتري را در بطين مطردان نسطبت بطه زنطان مشطاهده

البته، شايان ذكر است كه ميانگين اين دو گروه بسطيار .كنيم مي

توان گفت كه رفتار انتخابطاتي اگطر چطه بطين ناچيز است و ميدر . مردان و زنان متفاوت است؛ اما اين شدت بسيار كم اسطت

هاي مطرتبط بطا ريصورتي كه براساس چارچوب نظري و تئوآن انتظار بر آن بود كه اين رابطه معکوس گردد؛ ليکن با توجه

تطوان آن ها مي به سط معناداري و همين طور تفاوت ميانگين

.را با احتياط پذيرفت

براي تفاوت میانگین رفتار انتخاباتي بر حسب جنس( t-test)آمار توصیفي آزمون -9جدول

انحراف میانگین اف معیارانحر میانگین تعداد جنس 21657/2 61558/2 5489/1 115 مرد 21118/2 62995/2 3821/1 487 زن

براي تفاوت میانگین رفتار انتخاباتي بر حسب جنس( t-test)نتايج آزمون -11جدول

(df)درجه آزادي (t)کمیت واريانستفاوت میانگین

سطح معناداري (sig)

آزمون فرضیه

247/2 -4913/2 951 -419/1 برابرهاي واريانس تأييد فرضيه

247/2 -4913/2 671/974 -497/1 هاي نابرابر واريانس

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 91

در وااططع بيططانگر ( 44)آزمططون تحليططل واريططانس جططدول

بطا . تفاوت ميانگين رفتار انتخاباتي بر حسب تحصيالت اسطت

توان نتيجه گرفت مي( =p 224/2 ؛=153/11F)توجه به مقدار

درون گروهي و بين گروهي ميانگين رفتار انتخابطاتي واريانس

.بر حسب تحصيالت متفاوت است

طرفه بین تحصیالت و رفتار انتخاباتي نتايج آزمون تحلیل واريانس يک -11جدول

درجه آزادي مجموع مجذورات واريانس

(df)

میانگین

مجذورات

آزمون (sig)سطح معناداري (F)کمیت

فرضیه

154/6 5 115/82 بين گروهي

186/2 978 459/36 درون گروهي تأييد فرضيه 224/2 153/11

- 959 194/416 مجموع

هطاي آمطاري سطنجش همان طور كه خالصه نتايج آزمون

رابطه نقش رسانه ملي بر رفتار انتخاباتي با متغيرهطاي مسطتقل

دهطد، نشطان مطي ( 41جطدول )جمعيتي مورد توجه در تحقيطق

با رفتطار انتخابطاتي داري دينگوياي اين است كه متغير ها داده

(57/2r=222/2 ؛ p= ) رابطه مستقيم دارد و اين يافته به لحطاظ

تطوان گفطت براساس اين آمطاره مطي . دار است آماري نيز معني

در بين افطراد يطک ( باورهاي ديني افراد)هرچه ميزان دينداري

اتي بيشتري نيز در بين بيشتر باشد، رفتار انتخاب( يا شهر)منطقه

.شود مشاهده مي( يا شهر)افراد آن منطقه

نتايج آزمون پیرسون بین متغیرهاي مستقل و رفتار انتخاباتي -12جدول

آزمون

فرضیه

رفتار

انتخاباتي متغیر

تأييد فرضيه (** )57/2

222/2

ضريب همبستگي پيرسون

سط معناداري دينداري

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

تر شدن رابططه همبسطتگي بطين تمطامي ابعطاد براي روشن

و ابعطاد رفتطار ( بُعطد اعتقطادي، تجربطي و مناسطکي ) داري دين

كليطه آنهطا در ( دهطي كت و گرايش رأيميزان مشار)انتخاباتي

.يک جدول به طور كامل بيان شده است

شطود؛ بعطد مشطاهده مطي ( 49)همان گونه كطه در جطدول

، بعططد تجربططي (=p 241/2؛ =53/2r(*)) داري ديططناعتقططادي

داري ديطن و بعد مناسکي ( =p 222/2؛ =r 99/2(*)) داري دين

((**)85/2 r= 226/2؛ p= ) ركت رفتططار بططا بعططد ميططزان مشططا

.انتخاباتي معنادار گرديد

، و بعططد (=224/2p؛ =74/2r) داري ديططنبعططد اعتقططادي

بطا بعطد گطرايش ( =p 214/2؛ =r 17/2(*)) داري دينمناسکي

46/2) داري ديندهي رفتار انتخاباتي معنادار و بعد تجربي رأي

r= 231/2؛ p= )دهططي رفتططار انتخابططاتي بططا بعططد گططرايش رأي

.ديدغيرمعنادار گر

تطوان با نتايج به دست آمده از ابعاد دو متغير مطذكور مطي

چنين نتيجه گرفت كه بيشترين مقدار تأثيرگذار، بعد اعتقطادي

و ( =53/2r)با بعد ميزان مشطاركت رفتطار انتخابطاتي داري دين

دهطي رفتطار و بعد گرايش رأي داري ديندر ادامه بعد اعتقادي

بطا بعطد ميطزان داري دينسکي ، بعد منا(=74/2r(*))انتخاباتي

، بعططد مناسططکي (=85/2r(**))مشططاركت رفتططار انتخابططاتي

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

98

( =17/2r(*))دهي رفتار انتخاباتي و بعد گرايش رأي داري دين

دهي رفتار انتخاباتي با بعد گرايش رأي داري دينو بعد تجربي

((**)46/2r= )تأثيرگذار بوده است.

و ابعاد رفتار انتخاباتي داري دينسون بین ابعاد متغیر نقش نتايج آزمون همبستگي پیر -13جدول

دهي گرايش رأي میزان مشارکت متغیر

بُعد اعتقادي ضريب همبستگي پيرسون

سط معناداري

(* )53/2

241/2

74/2

224/2

بُعد تجربي ضريب همبستگي پيرسون

سط معناداري

99/2

222/2

(** )46/2

231/2

بُعد مناسکي يب همبستگي پيرسون ضر

سط معناداري

(** )85/2

226/2

(* )17/2

214/2

951 951 تعداد -** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed)

* Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed)

محدوديت تحقیق

. اي اسطت هميهگيطري سط هاي تحقيق نمونه از جمله محدوديت

هطاي غيطر احتمطالي رايطج گيري يکي از تکنيک اين نوع نمونه

است كه هدف آن ارائه نمونه معرّف، بدون انتخطاب تصطادفي

شطود اي تعيطين مطي ها به گونه در اين روش سهميه. افراد است

بنطدي كه نمونه نهايي، معرف خصوصطياتي باشطد كطه سطهميه

بنطدي بايطد سطهميه بطراي . براساس آنهطا انجطام گرفتطه اسطت

خصوصياتي را كطه در پطي معطرف بطودن نمونطه برحسطب آن

هستيم مشخص كرده، سپس توزيع اين متغيطر را در جمعيطت

هرچنططد . بنطدي كنططيم پيطدا كنططيم و مططابق آن توزيططع، سططهميه

گيري تصادفي سطاده، گيري احتمالي نظير نمونه هاي نمونه شيوه

اي از لحطاظ هاي نسطبت بطه شطيوه سطهمي سيستماتيک و طبقطه

اي شطرط اابليطت گيطري سطهميه نمونهآماري ارجحيت دارد و

ت؛ ولي داليل متعطددي منجطر تعميم را به اندازه الزم دارا نيس

گيري در تحقيق شطده اسطت كطه به استفاده از اين شيوه نمونه

گيطري، ماهيطت ترين عامطل اسطتفاده از ايطن شطيوه نمونطه مهم

.موضوع مورد مطالعه است

اي گيطري سطهميه ترين تفاوتي كه نمونه ايي كه مهماز آنج

گيطري اي دارد، ايطن اسطت كطه در نمونطه گيطري طبقطه با نمونه

شطود؛ امّطا در اي پاسخگو شناخته نمي غيراحتمالي مانند سهميه

گيري احتمالي به نحوي است كه در نهايت فرد پاسخگو نمونه

يري احتمالي گ به عبارت ديگر، افراد در نمونه. شود شناخته مي

به نحوي است كه در نهايت فطرد پاسطخگو بطه ايطن اطمينطان

با توجه به اين امر كطه . شناسد خواهد رسيد كه محقق او را مي

موضوع مورد مطالعه در اين پژوهش شناخت نقش رسانه ملي

هطا و بر رفتار انتخاباتي است و محقق در پي شناخت گطرايش

نبططه احتيططاطي تمططايالت سياسططي شططهروندان اسططت؛ لططذا ج

هاي سياسي درونطي افطراد نمايطان شطده كطه از ططرف گرايش

همچنين، تجربه اسطتفاده . تر است پاسخگو ناشناختگي مطلوب

دسططت آوردن نتططايج كارآمططد، گيططري احتمططالي و بططه از نمونططه

. اي است كه دواس نيز به آن توجه كرده است تجربه

گیري و پیشنهادها نتیجه

اين پطژوهش، آراء و نظريطات وبطر مطابق با چارچوب نظري

كه بر رابطه باورهاي ديني و ايجاد يک نظام ااتصطادي تمركطز

دارد، بر اين فرضيه است كه تعبيري معين از مذهب پروتستان

هايي مساعد بطراي تشطکيل موجب ايجاد انگيزش( كالوينيسم)

از نظر وبر، باورهطاي مطذهبي در . داري شده است نظام سرمايه

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 96

ا ، علت اصلي در تعيين جهطت حركطت جوامطع اي خ دوره

به نظر او، باورهطاي دينطي در يطک دوره تطاريخي . بوده است

خا به عنوان يک متغير مستقل اوي عمل كطرده و ايجطاد و

بطه دنبطال آن . داري در غرب را باعث شده اسطت رشد سرمايه

.فرهن خاصي در حيطه سياست نيز شکل گرفته است

بططت موجططود در نظططام ااتصططادي هططاي آزادي و راا ارزش

داري، در نظام سياسي ليبطرال دموكراسطي نيطز مشطاهده سرمايه

رسد كه اين باورهاي ديني به طور مسطتقيم به نظر مي. شود مي

و غيرمستقيم از طريق ايجاد يک نظام ااتصادي، به ايجاد نطوع

خاصي از خرده نظام سياسي مشتمل بر يطک فرهنط سياسطي

است؛ فرهن سياسي كه شايد بتوان آن را ويژه نيز منجر شده

بططه نظططر وبططر . يططک فرهنطط سياسططي دموكراتيططک ناميططد

كطاري گرايي دينطي از اصطول بسطيار نيرومنطد محافظطه مناسک

هاي تاريخي جوامطع گسسطتن شرط دگرگوني. اجتماعي است

بطر اسطاس ايطن فرضطيه، كطاهش . گرايي بوده اسطت از مناسک

وردن زمينطه بطراي پطذيرش گرايطي دينطي بطه فطراهم آ مناسک

به عبطارت . شود تغييرات در حيطه خرده نظام سياسي منجر مي

توان چنين اظهار داشطت كطه هرچطه افطراد از لحطاظ ديگر، مي

كطارتر گراتطر باشطند، از لحطاظ سياسطي محافظطه ديني مناسطک

.خواهند بود

تواننطد داراي توكويل دينداران ميدو الکسيبراساس نظر

راتيطک باشطند و يطا بطرعکس، در برابطر آن يک فرهنط دموك

وي با بررسي دو نظطام اجتمطاعي در آمريکطا و . مقاومت كنند

دهد كه چگونه روحيه ديني در آمريکطا موفطق فرانسه نشان مي

به ايجاد يک نظام و فرهن سياسي دموكراتيک شطده اسطت و

گيري يک نظام چگونه اين روحيه ديني در فرانسه در راه شکل

در . سياسططي دموكراتيططک مططانع ايجططاد كططرده اسططت و فرهنط

كطه كسطاني بطه نسطبت دينطدارتر افطراد توان گفطت نهايت، مي

. كنند انتخابات بيشتر مشاركت مي در دارند، كمتري دينداري

، اعتقططادات و نيطز هطاي فرهنگطي جنط ه نظريط براساس

ترجيحطات سياسطي و حزبطي هاعمطال مطذهبي، خطود القاكنند

يا شديدتر ديني اعمال اعتقادات و كه كساني .مشخص هستند

و سطنتي ديطدگاه دارنطد، تطري اطوي ريدا دين ديگر عبارت به

كننطد، در مطي كارانطه رفتطار محافظطه بنطابراين تري دارند؛ بسته

دهند كه به احزابي رأي ميكنند و انتخابات بيشتر مشاركت مي

كسطاني مقابل، در. ندعقيده هست در اين موضوعات با آنها هم

فرهنگطي هاي موضوع به نسبت دارند، تري ضعيف داري دين كه

و غيرسنتي دارند تري مدرن و بازتر ديدگاه وابسته به انتخابات

و بطه كنند انتخابات كمتر مشاركت مي كنند، در مي رفتار آزادتر يا و

دهنطد كطه در ايطن گونطه مطسائل غيرسطنتي و يطا احزابي رأي مطي

اسطتدالل ايطن تحقيق نتايج كه گذشت چنان .كنند آزادتر رفتار مي

.كند مي تأييد را نظري

ميطزان و دينطداري ميطزان رابططه عنطوان بطا كطه تحقيقاتي

فرضيه اين طر است، زمينه شده انجام انتخابات در مشاركت

در بيشطتر مشاركت ميزان به بيشتر دينداري ميزان: كرد آماده را

كطه بود اين هم تحقيق حاضر لاستدال. شود منجر مي انتخابات

ايطران، كشطور در موجطود سياسي نظام ديني شرايط به توجه با

برجطايي پطا براي هستند بيشتر دينداري ميزان داراي كساني كه

كنند مي انتخابات شركت در بيشتر است، ديني كه سياسي نظام

دو بنابراين، هر. كند مي تأييد را استدالل اين نيز تحقيق نتايج و

با بعد گطرايش داري دينبه جز بعد تجربي )تحقيق اين رضيهف

دسطتگاه بطا نيز نتايج و شود مي تأييد( دهي رفتار انتخاباتي رأي

.دارد مطابقت تحقيق نظري

سططوحي در انتخابطاتي رفتطار شود مي پيشنهاد پايان، در

در فعاليت سط و جمله ميزان از شده، گفته موارد از تر گسترده

بطا .شود سنجيده دينداري ميزان با آن رابطه و طراحي انتخابات

گيري نمونه با پژوهش تجديد تحقيق، گيري نمونه نوع توجه به

.است پيگيري خور نيز در جامعه آماري چند سط در احتمالي

منابع

نگطرش و گطرايش سياسطي »(. 4951) .ابوالحسني، سيدرحيم

مجلططه ، «(كططاري طلبططي يططا محافظططه اصططال )مططردم

.11-4 ، 63، ش انشکده حقوق و علوم سياسيد

اميططد و رضططا ، محمططوداوغلي؛ سططيد جططواد، زاده جمعططه امططام

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

97

بررسي رابطه ميان دينطداري و »؛ (4953) نژاد عيسي

،«مشاركت سياسطي دانشطجويان دانشطگاه اصطفهان

، سال ششطم، شطماره اول، پژوهشنامه علوم سياسي

.91-7صص

رابططه ميطان » .(4931) .کطاران و هم سيد جواد، زاده جمعه امام

دوفصطلنامه مطالعطات ، «دينداري و رفتار انتخابطاتي .11-17، صص سال سوم، شماره هشتم، ادرت نرم

تحططول فرهنگططي در جامعططه (. 4979) .اينگلهططارت، رونالططد انتشارات : مريم وتر، تهران: ، ترجمهپيشرفته صنعتي

. كوير

يطن خيطزش گطر و د)افول سکوالريزم (. 4952) .برگر، پيترال: افشططار اميططري، تهططران :ترجمططه ،(سياسططت جهططاني

. پنگان

:، ترجمههاي مدني دموكراسي و سنت(. 4952) .پاتنام، رابرت

دفتطر مطالعطات سياسطي : محمدتقي دلفروز، تهطران

. وزارت كشور

سطيماي جغرافيطايي انتخابطات »(. 4952) .فرد، زهرا پيشگاهي

شطکده ادبيطات و مجلطه دان ، «پارلماني استان همدان

، 483و 485، ش علوم انساني دانشطگاه تهطران

818-885.

تحليل الگطوي : شناسي انتخابات جامعه .(4951) .درزي، عليرفتار انتخابطاتي مطردم اسطتان مركطزي در هشطتمين

نامططه ، پايططاندوره انتخابططات رياسططت جمهططوري

. دانشگاه تهران: كارشناسي ارشد، تهران

اي بططر مقدمططه: جامعططه و سياسططت . (4977) .راش، مايکططلمنطوچهر صطبوري، :، ترجمطه شناسي سياسطي جامعه

. سمت: تهران

نگطاهي : شناسي تحوالت ارزشي جامعه(. 4952) .ربيعي، عليدهنططدگان در انتخابططات دوم بططه رفتططار شناسططي رأي

. فرهن و انديشه: ، تهران4976خرداد

اعي مطؤثر بررسي تطبيقي عوامل اجتم(. 4971) .رضي، داوود

بر ميزان مشطاركت مطردم در انتخابطات شطش دوره

رياست جمهوري پس از پيروزي انقطالب اسطالمي

: ، پايان نامه كارشناسي ارشد، تهران85-71در ايران

. دانشگاه تربيت مدرس تهران

درطعملک در ؤثرطم لطماعو سيربر .(4976) .مريم ه،جا فعتر ،يلتدوغير ارسمد زانوططططمآ شططططندا صيليططططتح

دانشططگاه تهططران، : هططرانت، شدار شناسيركا نامه نپايا

.دانشکده علوم اجتماعي

بررسططي »(. 4952) .زاده، سيدحسططين و مهنططاز توكططل سططراج

هططاي در پططژوهش داري ديططنتعريططف عمليططاتي

، سطال پطنجم، ش فصلنامه نامه پطژوهش ، «اجتماعي

.455-483، 14و 12

يطن و مدرنيتطه؛ هاي د چالش(. 4959) .زاده، سيدحسين سراج

، شناختي در دينداري و سکوالرشطدن مباحثي جامعه

. طر نو: تهران

داري دينمدلي براي سنجش »(. 4951) .زند، عليرضا شجاعي

، 4، ش6، دورهشناسي ايطران مجله جامعه، «در ايران

418-465.

عوامطل مطؤثر بطر رفتطار انتخابطاتي (. 4973) .نيا، علي شهيدي

دهندگان استان كرمانشاه رأي( دهي ترجيحات رأي)طي دوره اول تا پنجم شطوراي اسطالمي از ديطدگاه

نامطه كارشناسطي ، پايطان كارشناسان استان كرمانشطاه

دانشطکده علطوم ااتصطادي و سياسطي : ارشد، تهران

. دانشگاه شهيد بهشتي

بررسططي تجربططي دينططداري (. 4952) .طالبططان، محمدرضططا

ريطزي و برنامطه دفتر توسعه: ، تهراننوجوانان كشور

.امور پرورشي وزارت آموزش و پرورش

بررسططي »(. 4953. )طالبططان، محمدرضططا و ميرزائططي، مهططدي

تجربي ارتباط سطو دينداري بطا رفتطار انتخابطاتي

، دوره اجتمطططاعي علططوم هدانشططنامطط، «دانشجويان

.67-99، 1اوّل، ش

و ريدا ديطن »(. 4932) .ميرزائي، مهطدي و طالبان، محمدرضا

مجلطه علطوم اجتمطاعي دانشطکده ، «رفتار انتخاباتي

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 95

، ادبيات و علوم انسطاني دانشطگاه فردوسطي مشطهد

. 466-494، 1، ش 4سال هشتم، دوره

بررسي نقش رسانه ملطي بطر (. 4934) .كشاورز، زهرا سادات

مطردم رفتار انتخاباتي شهروندان با تأكيطد بطر نظطام شبکه اسطتاني : مورد مطالعه)در ايران ساالري ديني

نامه كارشناسي ارشد علوم اجتماعي، ، پايان(اصفهان

. دانشگاه اصفهان: اصفهان

.الزارسفلد، پل فيلطيکس، برنطارد برلسطون و هاتسطل گطودت

چگونه مطردم در انتخابطات : انتخاب مردم(. 4951)

:، ترجمططهگيرنططد رياسططت جمهططوري تصططميم مططي

. تبلور: محمدرضا رستمي، تهران

، المعطارف دموكراسطي دايطره (. 4959) .ور مطارتين ليپست سيم

وزارت : كامران فاني و نوراهلل مرادي، تهران :ترجمه

. امور خارجه، كتابخانه تخصصي

عبطاس :، ترجمطه شناسطي كليات جامعه(. 4958) .مور، استفان

. انتشارات علم: محمدي اصل، تهرانAlford, Robert R. (1967) "Class Voting in Anglo-

American Systems". In Seymour Martin

Lipset and Stein Rokkan (Eds). Party

Systems and Voter Alignments. New York:

The Free Press. P 67-93.

Bartle, John. (1998) "Left-Right Position Matters, but

Does Social Class? Causal Models of the

1992 British General Election". British

Journal of Political Science. 28, P 501-29.

Busch, Beverly G. (1998) Faith, Truth, and

Tolerance: Religion and Political Tolerance

in the United States. dissertation for the

Degree Doctor of Philosophy. University of

Nebraska, Lincoln.

Butler, David & Donald Stokes. (1969) Political

Change in Britain: Forces Shaping Electoral

Choice. New York: Macmillan.

Chuma, J. & Molyneux C. (2009) "Estimating

Inequality in Ownership of Insecticide

Treated Nets: Does the Choice of

Socioeconomic Status Measure Matter?"

Health Policy and Planning, No. 24, p 83–93.

Deaton, A. (1997) The Analysis of Household Surveys:

A Microeconometric Approach to

Development Policy, Washington, DC: The

World Bank.

Dennis, Jack. (1987) "Groups and Political Behavior:

Legitimation, Deprivation and Reconsidered:

Evidence from Across - Cultural Study".

Social Forces, No. 54(4), P 866-889.

Greeley, Andrew. (1997) "Coleman Revisited:

Religious Structures as a Source of Social

Capital." American Behavioral Scientist, No.

40, p 587-594.

Guth, James, and John Green. (1991) The Bible and

the Ballot Box: Religion and Politics in the

1988 Election. Boulder. CO: Westview.

Heath, Anthony, Roger Jowell and John Curtice.

(1985) How Britain Votes. Oxford: Pergamon

Press.

Kim, Junghyoun. (2006) "Religion and Political

Attitudes in South Korea". Dissertation for

the Degree of Doctor of Philosophy,

University of Tennessee, knoxville.

Kotler, A. & Laurence-Berkowitz. (2001) "Religion

and Voting Behaviour in Great Britain: A

Reassessment". British Journal of Political

Science. Vol. 31, No. 3, P 523-554.

Lipset, S.M. & Rokkan Stein. (1967) Party Systems

and Voter Alignments: Cross- National

Perspective. NY, Free Press.

Lipset, Seymour. (1964) Religion and Politics in the

American Past and Present. In Religion and

Social Conflict, edited by R. Lee and M.

Marty. New York: Oxford University Press.

Macaluso, Theodore F. & John Wanat. (1979) "Voting

Turnout & Religiosity". Polity. Vol. 12, No.

1, P 158-169.

Marshall, Gordon. (1966) Oxford Concise Dictionary

of Sociology. Oxford, Oxford University

Press.

McCormick, Richard. (1986) Party, Period, and

Public Policy. New York: Oxford University

Press.

Miech, R. and Hauser, M. (2001) "Socioeconomic

Status and Health at Midlife: A Comparison

of Educational Attainment with Occupation-

Based Indicators, AEP, Vol. 11, No. 2., p

191-206.

Miller, Alan S. & Rodney Stark. (2002) "Gender and

Religiousness: Can Socialization

Explanations Be Saved?". American Journal

of Sociology. The University of Chicago, Vol.

2, p 27-43.

Nordstorma, Ch. Ana V. Diez, R. Sharon, A.

Jacksonb, J. Gardinc, M. (2004) "The

Association of Personal and Neighborhood

Socioeconomic Indicators with Subclinical

Cardiovascular Disease in an Elderly Cohort,

The Cardiovascular Health Study". Social

Science & Medicine, Vol. 59L, p 2139-2147

Pulzer, Peter G. J. (1967) Political Representation and

Elections in Britain. London: Allen &

Unwin.

Rose, Richard & Ian McAllister. (1986) Voters Begin

to Choose. London: Sage Publications.

ديني ساالريمردم نظام بر تأكيد داري بر گرايش به رفتار انتخاباتي شهروندان اصفهاني با أثير دينبررسي ت

93

Sarlvick, Bo. & Ivor Crewe. (1983) Decade of

Dealignment: The Conservative Victory of

1979 and Electoral Trends in the 1970s.

Cambridge: Cambridge University Press. Secret, E. Philip, James B. Johnson, Audrey W.

Forrest. (1990) "The Impact of Religiosity on

Political Participation and Membership in

Voluntary Associations Among Black and

White Americans". Journal of Black Studies.

Vol. 21, No. 1, The Emerging African-

American Environment. P 87-102

Swierenga, Robert. (1990) "Ethnoreligious Political

Behavior in the Mid-Nineteenth Century:

Voting, Values, and Culture" in Religion and

American Politics. M. Noll (Ed.). New York:

Oxford University Press.

Swierenga, Robert. (1990). "Ethnoreligious Political

Behavior in the Mid-Nineteenth Century:

Voting, Values, and Culture" in Religion and

American Politics. M. Noll (Ed.). New York:

Oxford University Press.

Verba, Sidney, Kay Lehman Schlozman and Henry

Brady. (1995) Voice and Equality: Civic

Voluntarism in American Politics.

Cambridge. MA: Harvard University Press.

Williams, Sabrina Diane. (1999) African-American

religious experience and political

participation in an urban setting. dissertation

for the Degree of Doctor of Philosophy

Wayne State University, Detroit. Michigan.

Wood, Richard. (1997) "Social Capital and Political

Culture: God Meets Politics in the Inner

City". American Behavioral Scientist, No.

40, p 595-605.

4931تابستان ، دوم ، شماره(85)، شماره پياپي ششمشناسي كاربردي، سال بيست و جامعه 12