1

FMS=FlexibleManufacturing Systems

2

3

4

Eğer yukarıdaki tüm soruların cevabı evetise imalat sistemi esnek olaraktanımlanabilir.Burada en çok önem verilmesi gereken testler 1ve 2numaralıtestlerdir.3numaralı testbirden çok makineye sahip sistemler için geçerlidir çünkütek makineye sahip sistemlerde makine arızasında üretimin kesintiye uğramasıkaçınılmazdır.4numaralı testise bütün üyeleri öncedne bilinen parça aileleri içintasarlanan sistemlerde uygulanamaz gibi görünse de,parça ailesi içerisindeki mevcutparça tasarımlarında değişiklik ihtiyacı duyulabileceğinden bu tür sistemlere deuygulanabilir.

5

6

Tek makineli hücre, hemparti modunda hemdeesnek modda çalışabilecek şekilde tasarlanabilir.Üretimin partiler halinde gerçekleştirildiği parti modunda,makine öncelikle belirlenen adette tek birtürden parçayı işler ve sonrasında sıradaki parça türünü içeren partiyi işlemeye başlar.Esnek moddaçalışırken ise,sistem dört esneklik testinden üçünün gerekliliklerini yerine getirir.(1)Farklı parçalarıişleyebilir,(2)üretim planlamasındaki değişikliklere cevap verebilir ve (4)yeni parça tanımlanmasına izinverir.(3)Hata kurtarma testinin gereklilikleri ise sistemde tek bir makine olduğundan ve bu maknedurduğunda üretim kesintiye uğrayacağınadn yerine getirilemez.

7

FMC=flexiblemanufacturingcell

8

9

10

11

12

13

14

Yükleme/Boşaltma İstasyonları:Yükleme boşaltma işlemleri elle yapılabileceği gibi otomatik taşımasistemleri ile deyapılabilir.Eğer işlem elle yapılıyorsa yükleme/boşaltma istasyonu,parçanın güvenli verahat hareketini sağlayacak şekilde ergonomik olarak tasarlanmalıdır.Ellekaldırılması mümkünolmayan ağır parçalar için operatöre yardımcı olacak mekanik vinç gibi taşıma aletleri kurulmalıdır.Çalışma alanı mümkün olduğunca temiz tutulmalı;artık parçaları uzaklaştırmak,montaj ve yerleştirmenoktalarının temizliğini sağlamak için yıkama birimi veya hava hortumları kullanılmalıdır.Yükleme/boşaltma istasyonu operatör ve bilgisayar sistemi arasında iletişimi sağlamak amacıyla birmonitör ve veri giriş ünitesi içermektedir.Busayede operatör üretim planına bağlı kalmak için sıradakipalete hangi parçayı yüklemesi gerektiğine dair bilgileri almaktadır.İşleme İstasyonları:FMS’de kullanılan işleme istasyonları genellikle otomatik takım değiştirme vetakım depolama,paletli iş parçalarını kullanma,dağıtılmış nümerik kontrole uyumlu olma gibi özellikleridebarındıran CNCişleme merkezleridir.İşleme merkezleri,FMSparça-taşıma sistemleriylehaberleşebilen otomatik palet değiştirici mekanizmalar ile birlikte ve genellikle silindirik olmayanparçaları işlemek amacıyla kullanılmaktadır.Silindirik parçalar için torna merkezleri kullanılmaktadır.Montaj:Esnek otomatik montaj sistemleri partiler halinde imal edilen ürünlerin montajındaki işyükünü giderek artan oranda üstlenmektedir.Busistemlerde kullanılan endüstriyel robotlar,sıralıhalde çeşitli faaliyetleri yapabilecek şekilde programlanabilir.Esnek montaj istasyonlarının bir örneğielektronik alanında yaygın olarak kullanılan programlanabilir bileşen yerleştirme makineleridir.Diğer İstasyon ve Ekipmanlar:Denetim faaliyeti debir istasyon olarak FMS’ye dahil edilebilir.Koordinat ölçüm makineleri,takım tezgah millerinde kullanılan özel denetim uçları ve mekanik görüşgibi ekipmanlar FMS’de kullanılan denetim teknolojilerindendir.Ayrıca,parçaların ve palet bağlantıaparatlarının temizliği,FMSiçin soğutucu dağıtım sistemleri ve zeminin altına kurulan merkezi artıkparça toplama sistemleri deesmek imalat sistemleri içerisinde bulunan fonksiyonlardandır.

15

1. Farklı parçalar için farklı yönlendirme alternatifleri oluşturmak ve meşgul istasyonlakarşılaşıldığında makine değişikliği yapabilmek için parçalar sistem içerisindeki bir makinedendiğerine kolaylıkla taşınabilmelidir.

2. Silindirik olmayan parçalar için taşıma sisteminde mevcut modüler palet bağlantı aparatlarıkullanılmaktadır.Silindirik parçaların torna tezgahlarına yükleme ve boşaltma işlemi ve istasyonlararası taşınması için ise genellikle endüstriyel robotlar kullanılmaktadır.

3. FMSiçerisindeki toplam parça sayısı birçok durumda işlenecek parça sayısından fazla olacağından,herbir istasyon işlenmeyi bekleyen parçalar için sıralama yapmalıdır.

4. Taşıma sistemi yükleme/boşaltma istasyonlarına sahip olmalıdır.5. Taşıma sistemi yükleme/boşaltma istasyonları,depolama alanları ve iş istasyonları arasında

yönlendirme yapan bilgisayar kontrol sistemi ile doğrudan bağlantılı olarak çalışmalıdır.

16

17

Düz hatyerleşiminde makineler ve taşıma sistemi tek bir doğru üzerinde yerleşmişdurumdadır.Şekil (a)’daparçalar makine yerleşimleri arasında sürekli tek birdoğrultuda hareket etmektedir ve ters doğrultuda harekete izin verilmemektedir.Daha fazla yönlendirme esnekliğine ihtiyaç duyan sistemlerde şekil (b)’deki gibi herikiyönde harekete izin veren doğrusal taşıma sistemleri kullanılmaktadır.Doğrusaltaşıma sistemlerinde herbir istasyon için geçici depolama sağlayan ve parçaları anahattan ayıran ikincil taşıma sistemi bulunmaktadır.

18

Döngüsel yerleşimde, iş istasyonları aynı şekle sahip parça taşıma sistemlerikullanılarak döngü oluşturacak şekilde konumlandırılmaktadır.Herbir iş istasyonundabulunan ikincil taşıma sistemi,parçaların döngü etrafında rahatça dolaşmasınısağlamaktadır ve bu sayede parça akışı istenilen noktada durdurulup parçanınistasyona taşınması mümkündür.Yükleme/boşaltma istasyonu genellikle döngününsonunda konumlandırılmaktadır.Döngüsel yerleşimin alternatiflerinden biri Şekil 19.6(b)’degösterilen dikdörtgen yerleşimdir.Buyerleşim tek bir hatüzerine yerleştirilmişmakine düzeninde paletlerin başlangıç noktasına geri dönmesi için kullanılabilir.Şekil 19.7’degösterilen açık alan yerleşimi,birden çok döngü ve uzantının bir arayagelmesi ile oluşmaktadır.Butarz bir yerleşim genellikle büyük parça ailelerininişlenmesinde tercih edilmektedir.Farklı makine türlerinin sayısı belliolabilir veparçalar iş istasyonlarından hangisi önce müsait olursa ona yönlendirilebilirler.

19

20

21

• İş istasyonu kontrolü:Tamotomatik bir FMS’de,herbir işleme ve montaj istasyonugenellikle CNCgibi bir tür bilgisayar kontrolü altında çalışmaktadır.

• İş istasyonlarına kontrol talimatlarının dağıtılması:Parça programları merkezibilgisayarda tutulmakta ve mekinelere buradan yükleme yapılmaktadır.Yeniprogramların eklenmesine ve ihtiyaç olduğunda mevcut programların yenidendüzenlenmesine olanak sağlayan dağıtılmış nümerik kontrol (DNC)bu amaçlakullanılmaktadır.

• Üretim kontrolü:Sistem içerisinde çalışılacak parçaların karışım ve oranları,herbirparça türü için belirlenen günlük üretim oranlarına,mevcut işlenmemiş parçasayısına ve müsait palet sayısına göre yönetilmek zorundadır.Buişlem,müsaitpaleti yükleme/boşaltma alanına yönlendirerek ve istenilen iş parçasının yüklemetalimatlarını operatöre göndererek yapılabilir.

• Akış kontrolü:Bufonksiyon,istasyonlar arasında parçaları taşıyan birincil malzemetaşıma sisteminin yönetilmesi anlamına gelmektedir.Akış kontrolü,ayrılma-birleşme noktalarındaki anahtarların tetiklenmesi ile,parçaların takım tezgahıtransfernoktalarında durdurulması ile ve paletlerin yükleme boşaltmaistasyonlarına hareket ettirilmesi ile sağlanmaktadır.

• Mekik kontrolü:Bufonksiyon herbir iş istasyonundaki ikincil taşıma sistemininkontrol ve faaliyetleri ile ilgilidir.Akış kontrolü ile koordineli bir şekilde ve

22

kullanıldığı takım tezgahının faaliyetleri ile senkronize şekilde çalışmalıdır.• Takım kontrolü:Bufonksiyon kesme takımlarının iki yönden kontrol edilmesi ile

ilgilidir:(1)herbir iş istasyonundaki kesme takımlarının kaydını tutmayı ve oistasyona yönlendirilecek parçalar için gerekli aletlerin istasyonda mevcut olduğunukontrol etmeyi amaçlayan takım konumu ve (b)herbir kesme takımı için takımınkullanıldığı toplam süre ile tahmini kullanım ömrünü karşılaştırarak değişimgerektiğinde işiyi uyaran takım ömrü izleme.

• Performans izleme ve raporlama:FMS’nin performans ve faaliyetleri ile ilgili veritoplayan bilgisayar kontrol sistemidir.Veriler periyodik olarak özetlenir ve yönetimiçin hazırlanan sistem performans raporuna eklenir.

• Arıza teşhisi:Bufonksiyon arıza durumunda sorunun muhtemel kaynağınıgöstermek için kullanılmaktadır.Ayrıca koruyucu bakım planlamasında ve olmasımuhtemel sistem hatalarını tanımlamada dakullanılabilir.Bufonksiyonun temelamacı makinelerin çalışmadığı süreleri ve arızaları azaltarak sisteminkullanılabilirliğini artırmaktır.

22

23

24

Kitlesel Özelleştirme:Kitlesel müşteriye göre üretim,geniş çeşitliliğe sahip ürünleriseri üretimde ortaya çıkan verimliliğe yakın verimlilikle üretebilmektir.Herbir ürün,farklı kullanıcıların talep ettiği özellikleri karşılayabilecek şekilde özelleştirilmektedir.Seriüretim ve kitlesel özelleştirme üretimi arasındaki fark şöyle açıklanabilir:Seriüretimde tek bir türde ürün yüksek miktarlarda üretilirken,diğerinde herbiri ayrı ayrıözelleştirilmiş ürün türleri yüksek miktarlarda üretilmektedir.Yeniden Düzenlenebilen İmalat Sistemleri (RMS):Busistemleri,FMS’den ayıranözellik üretim kapasitesinin artırılıp azaltılabilmesi ve sistemin fiziksel yapısının hızlıdeğişen parça türlerine göre büyük yapısal yeniliklere gerek duyulmadandeğiştirilebilmesidir.RMS,eşdeğer bir FMS’ye göre daha sınırlı üretim kapasitesinesahiptir ve parça çeşitliliği kısıtlıdır.RMS,aşırı derecede farklı olmayan parçaailelerinin üretimi için kolaylıkla değişebilecek şekilde tasarlanmıştır ve üretkenkaynakların eklenmesi ve çıkarılmasıyla üretim kapasitesini değiştirmeye imkanvermektedir.

25

26