ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN … · 1.7.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015 8 Özel gereksinimli çocuklar ve ebeveyn-öğretmen ilişkileri

ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİ İLE OKUL ÖNCESİ

ÖĞRETMENLERİN İLİŞKİLERİ

Prof. Dr. Bülbin SucuoğluHacettepe Üniversitesi

Doç. Dr. Hatice BakkaloğluAnkara Üniversitesi

haticebakkaloğ[email protected]ör. Zafer Ertürk

Gazi Üniversitesi

Tübitak, SOBAG 1001 projesi, Proje No: 114K649

İçerik….• Ebeveyn-öğretmen ilişkisi / ilişkinin niteliği tanımı

• Etkili ebeveyn-öğretmen ilişkisinin çıktıları

• Ebeveyn öğretmen ilişkisini etkileyen çocuk, ebeveyn, öğretmen ve okula ilişkin faktörler

• Okul öncesi dönemde ebeveyn-öğretmen ilişkisi

• Özel gereksinimli çocuklar ve ebeveyn-öğretmen ilişkisi

• Çalışmanın yöntemi ve tartışma…

1.7.201626. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık

20152

Alanyazın……..

• Çocuklar ev, okul, akran grupları gibi farklı sistemlerin içinde gelişirler ve gelişim sadece çocuğa ilişkin bireysel faktörlere değil, aynı zamanda çocuğun çevresindeki bu sistemlerin birbirleriyle ilişkisine bağlı olarak gerçekleşir (Bronfenbrenner, 1979).

• Ailenin eğitime katılımı ve ebeveyn-öğretmen arasında kurulan karşılıklı, güvene dayalı ve sürdürülebilir ilişki çocuğun ev ve okul ortamlarındaki

deneyimlerini etkiler (Shpancer, 1997).


20153

• Erken yıllarda ebeveyn – profesyonel ilişkisi, çocuğun gelişimini desteklemek, farklı ortamlarda işlevsel olarak kullanabileceği beceriler öğrenmesini sağlamak amacıyla birlikte çalışmak (Turnbull & Turnbull, 2001).

• İlişkinin niteliği ise, öğretmen ve ebeveynin, birbirleri ve çocuk hakkında güven, karşılıklılık, ait olma, destek, ortak değerler, ortak beklentiler ile ortak inançlarla tanımlanan ev-okul bağının duygusal kalitesi (Vickers & Minke, 1995).


20154

Ebev

eyn

çık

tıla

rı Okuldan memnuniyetEğitime katılım

artar.Ö

ğret

me

n ç

ıktı

ları Çocuğun

gereksinimleri, özellikleri, günlük yaşamı hakkında bilgileri artar Ç

ocu

k çı

ktıla

rı

Okula uyumMotivasyonSosyal becerilerartar


20155

Etkili ebeveyn-öğretmen ilişkisinin çıktıları

Hughes & Oi-man Kwok, 2007; Pirchio, Tritrini, Passiotere, & Taeschner, 2013; Smith & Hubbard, 1998; Graves, Graves, & Shelton, 2007; Serpell & Mashburn,

2011; Elicker, Wen, Kwon, & Sprague, 2013; Mendez, 2010


20156

Ebeveyn-öğretmen ilişkisini etkileyen faktörler

Okul ve öğretmene ilişkin

faktörler

Öğretmen: Eğitimi, deneyimi,doyumu,

ebeveyne yönelik tutumları,

liderlik özellikleri

Okul: Ebeveyn katılımı politikaları ve

uygulamaları, programın özellikleri, felsefesi,

elemanların özellikleri

Çocuk ve ebeveyne ilişkin

faktörler

Ebeveyn: iletişim becerileri, kaygıları, okuldan beklentileri,

memnuniyetleri, aldıkları destek

Çocuk: Yas ve mizaç hariç özellikleri

Ebeveyn-öğretmen ilişkileri araştırmaları

Okul öncesinde birkaç çalışma…

Ebeveyn-bakıcı / erken eğitimci ilişkisinin temel boyutları karşılıklı “güven” ve “işbirliği” (Elicker, Noppe, Noppe,

Fortner-Wood, 1997)

Ebeveyn-öğretmen ilişkisinin boyutları ilişkinin doğası, ilişki stili, etkileşimden memnuniyet ve ilişkinin altında yatan davranış örüntüleri (Penderi ve Petrogiannis, 2014)

Gündüz bakım evlerindeki ebeveyn-eğitimci ilişkisini etkileyen faktörler (Pirchio, Tritrini, Passiotere, & Taeschner,

2013)


20157


20158

Özel gereksinimli çocuklar ve ebeveyn-öğretmen ilişkileri

Çocuklar• Özellikleri, gereksinimleri farklı

Ebeveynler

• Rol ve sorumlulukları farklı

• Güçlükleri ve stresleri fazla

• Diğerlerinin olumsuz tutumları var

Öğretmenler

• Kaynaştırma özel gereksinimli çocuklarla ilgili bilgi beceri az

• Kaynaştırma uygulamalarında güçlükler var.

Birkaç çalışma…. DDHB tanısı olan anasınıfı-2.sınıf öğrencilerinin

ebeveynleri ile öğretmenlerin ilişkileri (Mautone, Marcelle, Tresco, & Power, 2014)

Duygusal-davranışsal bozukluğu olan çocuğa sahip ebeveynlerin-öğretmenle ilişkileri, ilişkiyi etkileyen faktörler (Vosler-Hunter, 1989)

Otizmli çocukların ebeveynleri ile öğretmenlerinin ilişkisi, vaka çalışması (Todd, Beamer, Goodreau, 2004)


20159

Türkiye’de okul öncesi dönemde ebeveyn-öğretmen ilişkileri…


201510

normal gelişen çocuğu olan ebeveynlerin eğitime katılımları (Koçyiğit, 2014)

öğretmen ve ebeveynlerin aile-okul işbirliği ve iletişimine ilişkin görüşleri (Çakmak-Güleç & Genç, 2010)

Ebeveynlerin okul öncesi öğretmenlerle ilişkilerine ilişkin ölçek geliştirme (Atabey ve Tezel-Şahin, 2011; Gökalp,

Barut, & Menteşe, 2010)


201511

Araştırmalar….

573 sayılı kararname (1997) ile özel gereksinimliçocuklar okul öncesi kurumlara yerleştiriliyorlar

Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği (2006) ile okul öncesi sınıflardaki özel gereksinimli çocuk sayısı artıyor.


201512

Yasalar…..

Ülkemizde okul öncesinde özel gereksinimli olan ve olmayan çocuklar için

ebeveyn-öğretmen ilişkisinin niteliğinin değerlendirilmesi, bu ilişkinin geliştirilmesi için önlemler alınması açısından önemli.

Çalışmanın amacıÖzel gereksinimli olan ve olmayan küçük

çocukların ebeveynlerinin öğretmenleriyle ilişkisinin niteliğinin değerlendirilmesi, iki grup ebeveynin öğretmenlerle ilişkilerinin farklı olup olmadığı amaçlanmıştır.


201513

YÖNTEM


201514


201515

Çocukların Özellikleri

9 (%40.9) dil ve konuşma bozukluğu, 1 (%4.5) işitme engelli, 6 (%27.3) zihinsel yetersizlik,3 (% 13.6) YGB / otizm , 3 (%13.6) ise bedensel yetersizliği

Özel gereksinimli Özel Gereksinimli

Olan Çocuk Olmayan Çocuk

Değişkenler Frekans

(f)

Yüzdelik

(%)

Frekans

(f)

Yüzdelik

(%)

Çocuk Cinsiyeti

Kız 8 36.4 6 27.3

Erkek

Toplam

14

22

63.6

100.0

16

22

72.7

100.0

Çocuk Yaşı

4 2 9.1 2 9.1

5 10 45.5 11 50.0

6 8 36.4 6 27.3

7

Toplam

2

22

9.0

100.0

3

22

13.6

100.0


201516

Annelerin özellikleri

Özel Gereksinimi Özel Gereksinimli

Olmayan Çocuk Olan Çocuk


(f)

Yüzdelik

(%)

Frekans

(f)

Yüzdelik

(%)

Anne Yaşı

20-30 yaş arası

30 ve üzeri

Toplam

2

20

22

9.1

90.9

100.0

9

12

21

40.9

54.5

95.5

Anne Eğitim

Düzeyi

İlkokul 0 0.0 7 31.8

Ortaokul 1 4.5 5 22.7

Lise 5 22.7 5 22.7

Lisans 15 68.1 5 22.7

Lisansüstü

Toplam

1

22

4.5

100.0

0

22

0.0

100.0

Anne Çalışma

Durumu

Çalışıyor 12 54.5 3 13.6

Çalışmıyor

Toplam

10

22

45.5

100.0

19

22

86.4

100.0

Anne Meslek

Grubu

Memur 8 36.4 2 9.1

Serbest Meslek

Toplam

4

12

18.2

54.6

1

3

4.5

13.6


201517

Öğretmenlerin Özellikleri

Özel Gereksinimi Özel Gereksinimi

Olan Çocuk Olmayan Çocuk


(f)

Yüzdelik

(%)

Frekans

(f)

Yüzdelik

(%)

Öğretmen Yaşı

26- 35 yaş arası 13 59.1 12 54.5

35 yaş ve üstü

Toplam

9

22

40.9

100.0

10

22

45.5

100.0

Öğretmen

Deneyim Yılı

1-10 yıl arası 13 59.1 12 54.5

10 yıl ve üstü 9 40.9 10 45.5

Toplam 22 100.0 22 100.0

Öğretmen

Mezuniyet Durumu

Lisans 19 86.4 20 90.9

Yüksek Okul 1 4.5 1 4.5

Lise

Toplam

1

21

4.5

95.5

1

22

4.5

100

Veri toplama araçları

Demografik Özellikler Bilgi Formu

Anasınıfı Ebeveyn-Öğretmen İlişki Ölçeği (EÖİÖ, Quality of Parent-TeacherRelationship Scale in the Kindergarten, Penderi, 2012)

Öğretmen Formu

Ebeveyn Formu


201518

EÖİÖ Öğretmen ve Ebeveyn Formları

20 madde

İki faktör

güven / kabul (ebeveyn-öğretmen ilişkisinin duygusal tonu, yakınlık-uzaklık ile öğretmen ve ebeveynin diğer özellikleri)

iletişim/ tepkisellik (ebeveyn-öğretmen ilişkisinin işbirliğinin düzeyi)

Öğretmen formunun güven/kabul faktörü:14 madde, iletişim faktöründe ise 6 madde,

Ebeveyn formu: 9 madde güven/kabul, 11 madde ise iletişim/tepkisellik faktöründe yer almaktadır


201519

Puanlama: beşli dereceleme: 1(kesinlikle katılmıyorum) ve 5(kesinlikle katılıyorum), 11 madde ters puanlama

Yüksek puanlar: ebeveyn-öğretmen ilişkisi olumlu

Cronbach Alpha

iki form için .90,

güven / kabul faktörü için .86,

ebeveyn ve öğretmen ölçeğinin iletişim faktörü için ise sırayla .85 ve .81


201520

Öğr

etm

en F

orm

u 4. ve 18. madde (faktör yükleri < 32)

18 madde, 2 faktörlü yapı (açıklanan varyans: %51.54)

İletişim ve güven faktörleri: 9 ar madde

Madde-toplam r ranj: .42-.75

Alt-üst%27 t ranj:6.24-18.20 (p<.05)

Cronbach α:Toplam: .86 güven : .89, iletişim : .81

Ebev

eyn

Fo

rmu 18. Madde (faktör yükü

<.32)

19 madde, iki faktörlü yapı (açıklanan varyans: %44.37)

İletişim faktörü:10 madde

Güven faktörü: 9 madde

Madde-toplam r ranj:

.23-.67

Alt üst %27 t ranj: 5.96-13.80 (p<.05)

Cronbach α:Toplam:.80,İletişim:.80, iletişim: .80


201521

EÖİÖ- Türkçe (Sucuoğlu, Bakkaloğlu, & Ertürk, 2015)

Bulgular

İlişki Ölçeği (Öğretmen Formu)

toplam ve faktör puanları çocuğun özel gereksinimliolmasına göre farklılaşmıyor.

_______________________________________

Öğretmenin özel gereksinimli olan ve olmayan çocukların anneleriyle ilişkilerinin kalitesi aynı

Alanyazına göre öğretmenler güç çocukların ebeveynleri ile daha az görüşüyorlar

(Vosler-Hunter, 1989)


201522

1. Özel gereksinimli olan ve olmayan çocukların ebeveyn-öğretmen ilişkileri arasında fark var mı?

İlişki Ölçeği (Anne Formu) İlişki ölçeği ebeveyn formu toplam puanı (U=155, p<.05) ve

iletişim faktörü puanları çocuğun özel gereksinimli olmasına göre farklılaşıyor (U=143, p<.05), güven faktörü puanları farklılaşmıyor.

________________________________________ Özel gereksinimli olmayan çocukların annelerinin toplam

puanlarının sıra ortalamaları daha fazla. Özel gereksinimli olmayan çocukların annelerinin iletişim

puanlarının sıra ortalamaları daha fazla. Özel gereksinimli çocukların annelerinin öğretmenle

iletişimlerinin niteliği daha az. Özel gereksinimli olmayan çocukların anneleri ilişkilerini daha

olumlu algılıyorlar

(Todd, Beamer, Goodreau, 2004; Vosler-Hunter, 1989)


201523

Öğr

etm

en fo

rmu

a) Çocuk yaşı ve cinsiyeti b) Öğretmenin yaşıdeneyimi

Ebeveynlerle ilişkilerinde etkili değişkenler değil.. Eb

evey

n F

orm

u a)Anne yaşı,

b)Çocuğun cinsiyeti ve yaşıöğretmenlerle iletişimde etkili değişkenler değil c)Annenin çalışması toplam puan (U=119.50, p<.01) ve iletişim puanı fark var (U=118.50, p<.05) d)Annenin eğitim düzeyi ile iletişim puanı (r=.48) toplam puan (r=34) arasında anlamlı ilişki var (p<.05)


201524

2. İlişkiyi etkileyen faktörler neler?

Ebeveyn formu için anne yaşı etkili değil / Öğretmen formu için öğretmen yaşı güven ve toplam puanda etkili değişken (Penderi&Petrogiannis, 2014).

Ebeveyn-öğretmen ilişkisinin kalitesi anne ve öğretmenin özellikleri ile ilişkili değil (Pirchio, Passiatore, Tritrini, & Taeschner, 2013).

Annenin çalışması diğer çalışmalarda değişken olarak alınmamış.

Daha büyük gruplardan veri toplayarak demografik özelliklerin ebeveyn-öğretmen ilişkisi ile ilişkili olup olmadığının belirlenmesi gerekiyor.


201525

Alanyazında ebeveyn-öğretmen ilişkisi ,

* Anne babaların ebeveynlik davranışları ile yeterlilikalgıları, sınıftaki çocuk sayısı, öğretmenlerin iş doyumu,öğretmenin yeterliliği (Penderi&Petrogiannis, 2014)

* Çocuğun öğrenmesi, problem davranışları ile özellikleri,ilk günlerde kuruma ilişkin olumlu algı, ev-okul ilişkisininsıklığı, kurumun anneleri karar sürecine katması (Pirchio,Passiatore, Tritrini, & Taeschner, 2013)

* Bakıcının kurumda çocukla geçirdiği süre ve bebekgruplarının büyüklüğü (Elicker, Noppe, Noppe, & Fortner-Wood, 1997


201526

Bu projede

*çocuk(sosyal beceriler, problem davranışlar, vb.), *ebeveyn (çocuğun gelişimine ilişkin algıları) ve *öğretmenlere (öğretmen-çocuk ilişkisi) ilişkin daha fazla veri toplanıyor.

Çalışma tamamlanınca ebeveyn-öğretmen ilişkisine odaklanan daha fazla bilgi elde edebileceğiz.


201527

Özel gereksinimli çocuk ebeveyn-öğretmen toplam puanları (r=.64) ve iletişim puanları (r=.53) ve güven puanları (r=.58) arasında anlamlı ilişki var (p<.05.

Özel gereksinimli olmayan çocuk ebeveyn-öğretmen toplam puanları(r=.32) ve iletişim puanları (r=.44) puanları arasında anlamlı ilişki var (p<.05).

_________________________ Öğretmenlerle ebeveynlerin ilişkinin kalitesi ve sıklığına ilişkin

görüşleri tutarlı (Pirchio, Passiatore, Tritrini, & Taeschner, 2013)

Öğretmen ve ebeveyn formlarından elde edilen puanlar arasında güçlü bir ilişki var. Ebeveynler ilişkiyi ne kadar olumlu algılarlarsa öğretmenlerin ebeveynlerle ilişkilerine ilişkin inançları olumlu yönde artıyor (Penderi&Petrogiannis, 2014).


201528

3. Ebeveyn-öğretmen ilişki formlarının toplam ve faktör puanları arasında ilişki var mı?

Türkiye’de….

Okul öncesinde ebeveyn-öğretmen ilişkisi farklı boyutlarda tartışılıyor ve öğretmenlerin ya da ebeveynlerin bakış açısı ilişki, ebeveyn katılımı, etkilşimleri değerlendiriliyor.

İlişkiyi öğretmen ve ebeveynlerin bakış açısı ile değerlendirmek önemli…

Özellikle özel gereksinimli çocuk ebeveynleri ile öğretmenlerinin ilişkisini belirlemenin ve bu ilişkiyi geliştirmenin çok önemli olduğunu düşünüyoruz.


201529


201530

Documents

ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN … · 1.7.2016 26. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015 8 Özel gereksinimli çocuklar ve ebeveyn-öğretmen ilişkileri