Ogrody zoologiczne w Polsce * 1 Historia * 2 Ogrody zoologiczne w Polsce * 3 Zobacz też * 4 Przypisy

2012-03-27g73Martyna Blacharska

Ogród zoologiczny, zoo – urządzony i zagospodarowany teren wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nim związanymi, gdzie są przetrzymywane oraz eksponowane publicznie przez co najmniej 7 dni w roku, żywe zwierzęta gatunków dziko występujących, z wyjątkiem:

cyrków; sklepów ze zwierzętami;

miejsc, w których eksponowanych jest publicznie nie więcej niż 15 gatunków tych zwierząt i łącznie nie więcej niż 50 gadów, ptaków i ssaków

Prawie taka sama definicja zawarta jest w artykule drugim Dyrektywy Rady 1999/22/WE z dnia 29 marca 1999 r.:

„Do celów niniejszej dyrektywy "ogrody zoologiczne" oznaczają wszelkie stałe instytucje, gdzie zwierzęta dzikich gatunków przetrzymywane są w celach pokazywania ich publiczności przez 7 lub

więcej dni w roku, z wyjątkiem cyrków, sklepów ze zwierzętami oraz instytucji wyłączonych z obowiązku spełniania wymagań niniejszej dyrektywy w związku z faktem, że nie pokazują one

publiczności znacznej liczby zwierząt lub gatunków, i że wyłączenie takie nie będzie zagrażać celom

2 | S t r o n a

niniejszej dyrektywy.”- Dyrektywa Rady 1999/22/WE z dnia 29 marca 1999 r.

Ogród zoologiczny ma pełnić przede wszystkim rolę edukacyjną i rekreacyjną, jednakże nowoczesne placówki tego typu zazwyczaj mają też bazę naukową potrzebną do systematycznych badań nad hodowanymi gatunkami. Ogrody zoologiczne mogą odgrywać pewną rolę w zachowaniu gatunków, które wyginęły w warunkach naturalnych lub są na granicy wyginięcia, przykładem może być proces przywracania przyrodzie żubra, konia Przewalskiego czy jelenia milu.

Historia:Ogrody zoologiczne mają długą historię, sięgającą starożytności. Już 2000 lat p.n.e. znane były w Chinach, Egipcie i Asyrii, stanowiąc zwykle rozrywkę i obiekt dumy władców, podobnie zresztą jak w średniowieczu i późniejszych. Taki zwierzyniec miał też w Polsce król Jan III Sobieski. Usytuowany był w Wilanowie na Morysinie i trzymano w nim wiele gatunków egzotycznych.

Menażerie czy objazdowe zwierzyńce organizowano też w celach zarobkowych. Zwierzęta wożono i pokazywano zwykle tak długo, aż padały z przemęczenia i złych warunków w ciasnych klatkach. W XIX wieku powstało w Warszawie kilka prywatnych zwierzyńców, ale przestawały istnieć po "wyczerpaniu" zasobów, czyli po śmierci najbardziej atrakcyjnych okazów.

Najstarszy istniejący ogród zoologiczny to założony w 1752 w Wiedniu[2]. Pierwszym nowożytnym ogrodem zoologicznym o charakterze edukacyjnym był ogród zoologiczny otwarty w 1793 roku[2] przy paryskim ogrodzie botanicznym Jardin des Plantes[potrzebne źródło]. Sukcesy tych przedsięwzięć sprawiły, że ogrody zoologiczne miały wkrótce również inne duże miasta:

Londyn w 1828 Amsterdam w 1838

Berlin w 1843

3 | S t r o n a

Melbourne w 1857

Moskwa w 1864

Filadelfia w 1874

Buenos Aires w 1888

Kair w 1890.

Początkowo, zgodnie z doświadczeniami objazdowych menażerii, zwierzęta trzymano w ciasnych klatkach, co bardzo odbijało się na ich zdrowiu i możliwościach rozrodu. Z czasem dyrektorzy ogrodów zoologicznych zdali sobie sprawę, że jednym z warunków sukcesu hodowlanego jest zapewnienie zwierzętom lepszych warunków: większych wybiegów i możliwości "ukrycia" przed oczami zwiedzających.

Ogrody zoologiczne w Polsce:Najstarszym ogrodem zoologicznym na ziemiach polskich jest Ogród Zoobotaniczny w Toruniu. Został założony w 1797 roku z inicjatywy botanika i doktora medycyny Johanna Gottlieba Schultza. Początkowo działał jako Ogród Botaniczny z niewielką, stale rozbudowywaną częścią zoologiczną.

4 | S t r o n a

Najstarszym ogrodem stricte zoologicznym jest Ogród Zoologiczny we Wrocławiu założony w 1865 i przejęty w 1945 przez Polaków.

W Polsce jednym z pierwszych zwierzyńców z prawdziwego zdarzenia był prywatny zwierzyniec S.K. Pietruskiego otwarty w 1833 roku w Podhorodcach. Innym wiekowym ogrodem jest Stare Zoo w Poznaniu, założone w 1874, formalnie zarejestrowane w 1875 [3] [4] .

Miejski Ogród Zoologiczny Wybrzeża w Gdańsku jest największą placówką tego typu w kraju. Zajmuje powierzchnię 136 ha. Drugie pod względem wielkości Nowe Zoo w Poznaniu, zajmuje powierzchnię 117 ha.

Ideę ochrony gatunków poprzez działalność ogrodów zoologicznych na terenie Polski propagowali po II wojnie światowej m.in. Hanna i Antoni Gucwińscy, którzy na antenie Telewizji Polskiej prowadzili popularny program Z kamerą wśród zwierząt.

Najbardziej liczące się ogrody zoologiczne z całej Europy skupia Europejskie Stowarzyszenie Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA). W Polsce do EAZA należy 12 ogrodów, spełniających normy i wymogi EAZA – w Chorzowie, Gdańsku, Krakowie, Łodzi, Opolu, Płocku, Poznaniu, Toruniu, Warszawie, Wrocławiu i Zamościu. Istnieje także Ogród Fauny Polskiej ZOO w Bydgoszczy, który jest jedynym zoo w Polsce ukierunkowanym głownie na ekspozycję krajową. Eksponowane są tam również zwierzęta egzotyczne.

5 | S t r o n a

Zobacz także:

1)Sanktuarium dla zwierząt

Sanktuarium dla zwierząt (ang. animal sanctuary) - zakład, do którego sprowadza się zwierzęta, by zapewnić im opiekę przez resztę życia[1]. Sanktuarium łączy w sobie koncepcję schroniska dla zwierząt oraz rezerwatu dla zwierząt. W przeciwieństwie do schronisk dla zwierząt, sanktuaria-rezerwaty nie starają się o to, aby zwierzętami zaopiekowali się jacyś inni docelowi opiekunowie, zamiast tego utrzymują każde zwierzę do jego naturalnej śmierci. Przykładami takich organizacji są Qolas Animal Sanctuary w Holsworthy (Wielka Brytania), Redwings Horse Sanctuary w Norfolk (Wielka Brytania), czy The Donkey Sanctuary w Whiteley Bank (Wielka Brytania).

2)Park SafariPark safari – rodzaj ogrodu zoologicznego, komercyjnie prowadzona atrakcja turystyczna. W przeciwieństwie do ogrodu zoologicznego, zwierzęta nie są umieszczone w klatkach, lecz poruszają się swobodnie w wydzielonych dla nich strefach. Goście, będąc w samochodzie lub autobusie, oglądają przedstawicieli różnych gatunków z bliska.

Nazwa safari wywodzi się z języka kiswahili i oznacza "szukaj".

Wraz z kolonizacją Afryki arystokracja europejska zaczęła interesować się bogatą fauną i do głębi Czarnego Lądu wyruszały wycieczki i karawany.

W 1966 roku otworzono pierwszy Longleat Safari Park.

9 maja 1946 na terenie znacjonalizowanego prywatnego parku i pałacu przemysłowca branży tekstylnej Richarda Neumanna otwarty został w Dvůr Králové nad Labem ogród zoologiczny o powierzchni 6,5 ha. W latach 1956-1965 ZOO zostało powiększone do 28 ha i było najnowocześniejszym tego typu obiektem w Czechosłowacji. W latach 70. XX w Ogród zorganizował 8 ekspedycji do Afryki, z których przywieziono 2000 zwierząt i od tamtej pory ZOO Dvůr Králové specjalizuje się w zwierzętach Afryki. 8 maja 1989 otwarto tu pierwsze w tej części Europy park safari.

Pierwszy w Polsce park safari położony jest w Świerkocinie w gminie Witnica.

Park safari jest przeznaczony dla osób, które nie mają czasu lub pieniędzy na wycieczkę do Afryki, a chętnie zobaczą dzikie zwierzęta na wolności.

6 | S t r o n a

3)Ogrody botaniczneOgród botaniczny – urządzony i zagospodarowany teren wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nim związanymi, będący miejscem ochrony ex situ, uprawy roślin różnych stref klimatycznych i siedlisk, uprawy roślin określonego gatunku oraz prowadzenia badań naukowych i edukacj. Pierwszy publiczny ogród botaniczny istniał w 1333 roku w Wenecji.

7 | S t r o n a

4.Przypisy:↑Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.   U. z   2004   r. Nr   92, poz.   880 )

↑ 2,0 2,1 Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5. 

8 | S t r o n a

↑ Ogród Zoologiczny (pol.). Urząd Miasta Poznania.

↑ Historia (pol.).

9 | S t r o n a