Upload
ruth-verlinden
View
219
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
Oisterwijk, 13 maart 2013
BIG
is beautiful?
2
Nederlandse gemeenten
• 1990 : 673 gemeenten
• 2000 : 537 gemeenten
• 2012 : 415 gemeenten
• 2017 : 340 gemeenten
• 2025 : 100-150 gemeenten
• Gemiddelde omvang 40.000 inwoners (in EU: 5.400)
• 27 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners (7%)
3
Rutte II
• Opschalen van gemeenten tot bestuurlijke eenheden
van minstens 100.000 inwoners
• Opschalen van provincies tot landsdelen
• Bezuinigingen: € 1.050.000.000,-
4
Rutte II
De verpakking voor schaalvergroting:
• “Decentralisatie vergt medeoverheden die op een
passende schaal zijn georganiseerd”
• “Maakt meer maatwerk mogelijk en vergroot de
betrokkenheid van burgers”
5
De theorie achter decentraliseren
Slagvaardigheid
Integrale beleidsvoering
Maatwerk
Politieke en beleidsparticipatie
Toegankelijkheid politieke organen
Betrokkenheid politieke organen
Zorgvuldige afweging belangen en prioriteiten
Goedkoper en beter
6
Welk probleem lossen we eigenlijk op?
• Financiën?
• Rijksbegroting?
• Kwetsbaarheid?
• Kwaliteit?
7
Financiën?
• Onderzoek COELO onder alle Nederlandse gemeenten
(2002-2012)
• Gekeken naar totale uitgaven (excl. Grondexploitatie)
en naar uitgaven van de functie bestuur per hoofd van
de bevolking (gecorrigeerd voor inflatie)
• Controlegroepen:
- alle niet-heringedeelde gemeenten
- 135 niet-heringedeelde gemeenten (20.000-100.000 inwoners)
- heringedeelde gemeenten uit andere jaren
0
5
10
15
20
0 50.000 100.000 150.000
Aantal inwoners
0
25.000
50.000
Personeel (fte per 1000 inwoners, schaal op linkeras)Gemiddeld bruto loon (euro, schaal op rechteras)
Lasten per inwoner (excl. grondexploitatie)
0
2.000
4.000
0 50.000 100.000 150.000
Aantal inwoners
10
Financiën?
Kort voor herindeling
Kort na herindeling
Na meer dan 4 jaar
Totale lasten Hoger Hoger Hoger (1)
Lasten gemeentebestuur
Geen significant effect
Geen significant effect
Geen significant effect (2)
Belasting Lager (3) Geen significant effect
Geen significant effect
Bron: M.A. Allers, J.B.Geertsema, Kabinet rekent zich rijk met gemeentelijke opschaling, Me Judice, 9 november 2012
Noot:1] Lange termijn : kosten 10% hoger2] Zou goedkoper moeten worden3] Tijdelijk lagere lasten om de burger te lijmen?
11
Financiën?
Mogelijke oorzaken:
• overmaat aan coördinatie en bureaucratie
• grotere bestuurskracht, waardoor meer taken opgepakt
kunnen worden die eerder bleven liggen
• nieuwe gemeenten nog steeds te klein?
• oorspronkelijke gemeenten groot genoeg?
• Is het reëel om bezuinigingen in te boeken?
12
Big is beautiful?
• Geen empirisch bewijs voor een goedkopere uitvoering
• Geen goed fundament onder de door het Kabinet
ingeboekte bezuinigingen
• Hoe zit het dan met continuïteit en kwaliteit?
13
‘Herindelingen gewogen’
• Onderzoek naar herindelingen in Zuid-Holland
• 12 herindelingen: 38 gemeenten
• Gekeken naar:
- gevolgen voor burgers
- doelrealisatie
- proces.
Bron: Herindelingen gewogen, Rijksuniversiteit en Berenschot, 2008
14
Effecten herindelingen
• Vertrouwen van burgers is afgenomen, evenals de
belangstelling van burgers voor de politiek lagere
opkomst verkiezingen
• Gemeenten zijn beter benaderbaar, maar staat
tegelijkertijd op grotere afstand van haar inwoners
• Herindelingen hebben niet geleid tot een verhoging van
de tarieven
• Op korte en middellange termijn zijn er geen gevolgen
voor het publiek voorzieningenniveau
15
Effecten herindelingen
• Professionaliteit neemt toe door specialisatie
• Minder kwetsbaar
• Strategische denkkracht neemt toe
• Sterkere positie t.o.v. de regio en mede-overheden
• Concurrentiepositie op de arbeidsmarkt verbetert niet of
nauwelijks
• Forse financiële tegenvallers in de eerste jaren na de
herindeling inkomsten Gemeentefonds dalen
16
Big is beautiful?
• Continuïteit: minder kwetsbaar
• Kwaliteit: professionaliteit neemt toe
• Verbeteringen in de gemeentelijke organisatie, maar…
• de burger ervaart geen verbetering
17
‘De mythe van de schaal’
• Decentralisatie bijstand: WWB (2004)
• Is er een optimale schaal voor de uitvoering van de
WWB?
• Idee vooraf: 50.000-70.000 inwoners / 1.200-1.500
WWB-ers
18
Case: sociale diensten
Bron: De mythe van de schaal, CAB i.o.v. Divosa, nov. 2007
19
Case: sociale diensten
• Op het eerste gezicht: groter is beter, maar ….
… grote spreiding in antwoorden.
• Schaal is niet de juiste start van de discussie
• Wat voor soort gemeente willen we zijn?
• Lokale optimale schaal
20
Aandachtspunten sociale diensten
• Goede lokale probleemanalyse
• Verschillende functies op verschillende schaal
• Integraal beleid en integrale uitvoering (maatwerk)
• Natuurlijke grenzen
• Kwetsbaarheid in personele stabiliteit en specialistische
taken
• Fusie is niet altijd de oplossing
21
Optimale schaal voor gemeenten?
Klein genoeg voor• Maatwerk• Efficiency• Innovatie• Concurrentie• Gevoel van empowerment
Groot genoeg om• Schaalvoordelen te behalen• Externe effecten te internaliseren• Taken aan te kunnen
22
Resumé
BIG
is niet altijd beautiful
23
ColofonMarcel [email protected]. 06-46222899
CABMartinikerkhof 309712 JH GroningenTel. 050-3115113 www.cabgroningen.nl