Okul ÖncesindeSınıf YönetimiEd�tör: Prof. Dr. Yaşare AKTAŞ ARNAS • Yrd. Doç. Dr. Fatma SADIK

Editörler: Prof. Dr. Yaşare Aktaş Arnas Yrd. Doç. Dr. Fatma Sadık

OKUL ÖNCESİNDE SINIF YÖNETİMİ

ISBN 978-605-318-633-5DOI 10.14527/ 9786053186335

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© 2016, Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: Ekim 2016, Ankara

Yayın-Proje: Ümit DilaverDizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek

Kapak Tasarımı: Pegem Akademi

Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105

Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: pegem@pegem.net

“Kitabın yazımında katkıda bulunan akadaşlarımız şahsında,

geçmişte, bugün ve gelecekte kendini eğitime adayan tüm öğretmenlerimize...”

BÖLÜMLER VE YAZARLARI

BÖLÜM 1. SINIF YÖNETİMİNDE TEMEL KAVRAMLAR

Yrd. Doç. Dr. Fatma SADIK

BÖLÜM 2. SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN ÇEVRESEL UNSURLAR

Yrd. Doç. Dr. Mustafa YAŞAR

BÖLÜM 3. FİZİKSEL ORTAMLARIN PLANLANMASI

Prof. Dr. Yaşare AKTAŞ ARNAS

BÖLÜM 4. KURAL VE PROSEDÜRLER

Doç. Dr. Ayten İFLAZOĞLU SABAN

BÖLÜM 5. ÖĞRETİMİN YÖNETİMİ

Yard. Doç. Dr. Özlem KAF

BÖLÜM 6. OKUL ÖNCESİ SINIFLARINDA ZAMAN YÖNETİMİ

Yrd. Doç. Dr. M. Sencer BULUT ÖZSEZER

BÖLÜM 7. SINIF ATMOSFERİNİ OLUMLU YÖNDE GELİŞTİREN ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ

Yrd. Doç. Dr. M. Sencer BULUT ÖZSEZER

BÖLÜM 8. SINIFTA İSTENMEYEN DAVRANIŞLAR, NEDENLERİ, YÖNETİMİ

Doç. Dr. Özkan ÖZGÜN

BÖLÜM 9. DİSİPLİN YAKLAŞIMLARI

Yrd. Doç. Dr. Fatma SADIK

BÖLÜM 10. ÖZEL GEREKSİNİMİ OLAN ÇOCUKLAR

Doç. Dr. Ayperi DİKİCİ SIĞIRTMAÇ

ÖN SÖZ

Tüm eğitim sistemleri okullar aracılığıyla çocukların ve gençlerin çağın ge-reklerine uygun yetişmesini, yaratıcı, üretken, sorumluluk sahibi, etkili bireyler olarak gelişmelerini sağlamaya çalışır. Bu amaca yönelik olarak eğitim programları hazırlanır, uygulanır, sonuçları değerlendirilir ve toplumsal gelişmelere bağlı sü-rekli olarak geliştirilir. Ancak eğitim programları ne kadar iyi hazırlanırsa hazır-lansın, program gerçek başarısını uygulamada gösterir. Bir bakıma eğitim progra-mı öğretmenin elinde can bulur, bireye sağlayacağı katkı öğretmenle şekillenir. Bu nedenle öncelikle programı uygulayan, çocukların ve gençlerin okul ortamında gelişiminden sorumlu olan öğretmenlerin çağın gereklerine uygun olarak yetişti-rilmesi gerekmektedir.

Etkili öğretmenin nitelikleri her zaman tartışılan ve tartışılmaya devam ede-cek bir konudur. Çünkü öğretmen, sadece sahip olduğu bilgilerle değil, düşünce biçimi, olaylar karşısındaki tutum ve davranışları ve sahip oldukları insani nite-liklerle çocukları etkileme gücünde olan en önemli kişilerden biridir. Eğitim or-tamının düzenlenmesi, eğitim uygulamalarının gerçekleştirilmesi, bir etkinlikte öğretmenin ve çocukların üstlendikleri roller ve sınıf düzeninin sağlanması büyük ölçüde öğretmenin özelliklerine bağlıdır. Herkesin iyi öğretmen ya da nitelikli öğ-retmen kimdir? sorusuna verebileceği bir cevap ya da tanımlamak için kullandığı özellikler vardır. Bazılarına göre öğrenmeyi kolaylaştıran, başarıyı artıran öğret-men iyidir. Bazılarına göre çocuklara sevgiyle yaklaşan, değer verdiğini hissetti-ren öğretmen iyidir. Veliye göre, okul yöneticisine göre, çocuğun yaşına göre öne çıkan özellikler değişse de genel olarak etkili öğretmenlerin, mesleki açıdan do-nanımlı, insani olarak iletişime açık ve olumlu bir rol model olması gerektiği vur-gulanmaktadır.

Mesleki açıdan donanımlı öğretmenler yetiştirmek onlara meslekleriyle ilgili bilgileri vermenin yanı sıra birçok beceriyi de kazandırmamızı gerektirmektedir. Bu becerilerden bir olan sınıf yönetimi sadece olumlu davranışlar geliştirmeyi desteklemesi açısından değil, öğretmenin eğitsel becerilerini hayata geçirmesini kolaylaştırması açısından da önemlidir. Çünkü iyi yönetilemeyen sınıflarda öğ-retmenin etkili eğitsel uygulamalar yapması mümkün değildir. Bu kitabın yazılış amacı, özellikle okul öncesi öğretmenleri ve öğretmen adaylarına sınıf yönetimi konusunda yardımcı olmak ve yönetsel becerilerini geliştirmelerine rehberlik et-mektir. Böyle bir amaca yönelmemizdeki temel neden, ülkemizde sınıf yönetimi konusunda yazılmış kitapların genellikle ilköğretimi temel alması, okul öncesi öğ-retmenlerine ve öğretmen adaylarına bu konularda rehberlik edecek yayınların

olmamasıdır. Okul öncesi dönem çocuklarının eğitimsel ve gelişimsel ihtiyaçları diğer yaş gruplarındaki çocukların ihtiyaçlarından çok farklıdır. Bu nedenle kü-çük çocuklarla çalışan öğretmenlerin sınıf yönetim davranışları ve uygulamaları, ilköğretim ve ortaöğretimde görev yapan öğretmenlerden farklı olmalıdır. Alanın-da uzman sekiz öğretim üyesinin ilgili alanyazını titizlikle incelenmesiyle hazırla-nan bu kitabın, Eğitim Fakültelerinin Temel Eğitim Bölümü Okul öncesi Öğret-menliği Ana bilim Dalında okutulmakta olan “Sınıf Yönetimi” derslerine kaynak oluşturacağı, bu alanda çalışan tüm eğitimcilere, yöneticilere ve öğretmenlere rehberlik edeceği düşünülmektedir. On bölümden oluşan kitap sınıf yönetimiyle ilgili temel kavram ve ilkelerin yanı sıra okul öncesi eğitim kurumlarında yaşanan yönetim sorunları ve sınıfların etkili bir şekilde nasıl yönetileceği ile ilgili bilgiler ve örnekler sunmaktadır.

Öncelikle dikkatli ve özverili çalışmaları nedeniyle kitapta katkıları bulunan bütün arkadaşlarımıza çok teşekkür ederiz. Kitabın baskıdan önceki şeklini oku-yup eleştirilerde bulunan değerli meslektaşlarımıza ve basıma hazırlanması ve baskısında emeği geçen herkese içtenlikle teşekkür ederiz.

Ekim 2016, Adana

Editör: Prof. Dr. Yaşare AKTAŞ ARNAS

Yrd. Doç. Dr. Fatma SADIK

viii Okul Öncesinde Sınıf Yönetimi

İÇİNDEKİLER

Bölümler ve Yazarları ..................................................................................................vÖn Söz ........................................................................................................................ vii

BÖLÜM 1 SINIF YÖNETİMİNDE TEMEL KAVRAMLAR

Giriş .............................................................................................................................. 1Sınıfın Yapısı ve Özellikleri ....................................................................................... 2Sınıfta Düzen ................................................................................................................ 6Sınıf Yönetimi .............................................................................................................. 7Sınıf Yönetiminin Boyutları ....................................................................................... 9Sınıf Yönetim Modelleri ........................................................................................... 10Etkili Sınıf Yönetiminin İlkeleri ............................................................................... 14Kaynaklar .................................................................................................................... 20

BÖLÜM 2 SINIF YÖNETİMİNİ ETKİLEYEN ÇEVRESEL UNSURLAR

Giriş ............................................................................................................................. 25Çocukların Özellikleri ............................................................................................. 26Akranlar ve Akran Kültürü ...................................................................................... 28Sınıfın Fiziksel ve Psikososyal Yapısı ...................................................................... 30Öğretmenin Kişisel ve Mesleki Özellikleri ............................................................ 32Okul Yapısı ................................................................................................................. 35Aile .............................................................................................................................. 37Toplumsal, Kültürel ve Sosyal Çevre ....................................................................... 40Kitle İletişim Araçları (Medya) ................................................................................ 41Kaynaklar .................................................................................................................... 44

BÖLÜM 3 FİZİKSEL ORTAMLARIN PLANLANMASI

Giriş ............................................................................................................................. 48Fiziksel Ortamın Değişkenleri ................................................................................. 48Okul Öncesi Eğitim Binasının Özellikleri .............................................................. 52Açık Hava Alanları (Okul Bahçesi) ........................................................................ 53Sınıflar ve Sınıflardaki Öğrenme Merkezleri ......................................................... 54

Dramatik oyun merkezi ...................................................................................... 55Kitap merkezi ...................................................................................................... 56Blok merkezi ........................................................................................................ 56Sanat merkezi ....................................................................................................... 57Müzik merkezi ..................................................................................................... 57Fen merkezi .......................................................................................................... 58Bilgisayar merkezi ............................................................................................... 58Su ve kum merkezi .............................................................................................. 58

Kaynaklar .................................................................................................................... 60

BÖLÜM 4 KURAL VE PROSEDÜRLER

Giriş ............................................................................................................................. 64Sınıf Kural ve Prosedürlerinin Tanımlanması ....................................................... 66Sınıf Kurallarının Belirlenmesi ................................................................................ 69

Sınıf kurallarının taşıması gereken özellikler .................................................. 70Kural belirleme sürecine çocukların katılımı ........................................................ 73Kuralların Öğretilmesi ............................................................................................. 75Kuralların Uygulanması ........................................................................................... 76Sınıf Prosedürlerinin Planlanması .......................................................................... 76

Etkinlikler sırasında yapılacak işlemlerle ilgili prosedürler .......................... 77Grup aktiviteleri sırasındaki prosedürler ........................................................ 80Diğer işlemler ile ilgili prosedürler .................................................................. 81

Kaynaklar .................................................................................................................... 84

BÖLÜM 5 ÖĞRETİMİN YÖNETİMİ

Giriş ............................................................................................................................. 87Eğitim Etkinliklerinin Planlanması ........................................................................ 88Eğitim Etkinliklerinin Uygulanması ....................................................................... 93Eğitim Etkinliklerinin Değerlendirilmesi .............................................................. 96Kaynaklar ..................................................................................................................100

x Okul Öncesinde Sınıf Yönetimi

BÖLÜM 6 OKUL ÖNCESİ SINIFLARINDA ZAMAN YÖNETİMİ

Giriş ...........................................................................................................................103Zaman Nedir? ..........................................................................................................104Zaman Yönetimi ......................................................................................................105Sınıfta Zaman Yönetimi ..........................................................................................107Sınıfta Zamanın Etkili Kullanılması......................................................................110Okul Öncesi Kurumlarda Günlük Eğitim Akışı ..................................................112Günlük Eğitim Akışı Hazırlanırken Düşünülmesi Gereken Zaman Blokları ....115Günlük Eğitim Akışı Örnekleri .............................................................................119Kaynaklar .................................................................................................................120

BÖLÜM 7 SINIF ATMOSFERİNİ OLUMLU YÖNDE GELİŞTİREN

ETKİLİ İLETİŞİM BECERİLERİ Giriş ...........................................................................................................................124Etkili İletişim ve Sınıf Yönetimi İlişkisi ................................................................124Sınıfta Etkili İletişim İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler ......................................126

Çözüm iletileri ..................................................................................................127Bastırıcı iletiler ..................................................................................................127Dolaylı iletiler ....................................................................................................127

Sen Dili / Ben Dili ...................................................................................................130Temel Dinleme Becerileri .......................................................................................132

Edilgin dinleme..................................................................................................133Kabul ettiğini gösteren tepkiler .......................................................................133Kapı aralayıcı iletiler .........................................................................................133Etkin dinleme .....................................................................................................134

Öğretmenime Not ..................................................................................................136Kaynaklar ..................................................................................................................137

İçindekiler xi

BÖLÜM 8 SINIFTA İSTENMEYEN DAVRANIŞLAR, NEDENLERİ, YÖNETİMİ

Giriş ...........................................................................................................................140İstenmeyen/Problem Davranışların Tanımı ........................................................140Çocuk Gelişimi ve İstenmeyen Davranışlar ........................................................142Okul Öncesi Eğitimin Niteliği ve İstenmeyen Davranışlar ................................144Okul Öncesi Dönemde Karşılaşılan Bazı İstenmeyen Davranışlar ..................144

Saldırganlık .........................................................................................................145Yalan söyleme .....................................................................................................147Hırsızlık ..............................................................................................................148Hile yapma ..........................................................................................................148

İstenmeyen Davranışların Yönetimi .....................................................................149Problemin kaynağını saptamak .......................................................................150Gelişim dönemlerine özgü davranışlar ...........................................................152Yetişkinlerin yanlış beklentileri .......................................................................152Eksik beceriler ....................................................................................................153Davranışın sonucunu anlamamak ..................................................................155İstenmeyen davranışı öğrenme ........................................................................156Karşılanmamış duygusal gereksinimler..........................................................157Ciddi problemler ...............................................................................................159

Kaynaklar ..................................................................................................................160

BÖLÜM 9 DİSİPLİN YAKLAŞIMLARI

Giriş ...........................................................................................................................163Disiplin .....................................................................................................................164Disiplinde Kontrol Derecesi ...................................................................................165Disiplin Yaklaşımları ..............................................................................................167

Davranış Değiştirmeye Dayalı Disiplin Yaklaşımı (B.F. Skinner) ...............167Güvengen Disiplin Yaklaşımı (Atılgan Disiplin- L.Canter, M. Canter) ....174Sosyal Disiplin Yaklaşımı (Ussal Sonuçlar- R. Dreikurs) .............................179Gerçeklik Terapisi Yaklaşımı (Kontrol Modeli- W. Glasser) ........................184Öğretimsel Yaklaşım (Grup Yönetimi- J. S. Kounin) ....................................190Etkili İletişim Yaklaşımı (Öğretmen Etkililiği Eğitimi -T. Gordon) ...........193

Kaynaklar ..................................................................................................................197

xii Okul Öncesinde Sınıf Yönetimi

BÖLÜM 10 ÖZEL GEREKSİNİMİ OLAN ÇOCUKLAR

Giriş ...........................................................................................................................201Kaynaştırma Eğitimi ...............................................................................................202Öğrenme Güçlüğü, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklar......................................................................................204Görme Yetersizliği Olan Çocuklar ........................................................................207İşitme Yetersizliği Olan Çocuklar ..........................................................................209Dil ve Konuşma Yetersizliği Olan Çocuklar ........................................................210Üstün Yetenekli Çocuklar .......................................................................................211Ortopedik Yetersizliği Olan Çocuklar ..................................................................212Sonuç .........................................................................................................................213Kaynaklar ................................................................................................................214

İçindekiler xiii

1. BÖLÜM

İÇİNDEKİLER

v Giriş

v Sınıfın Yapısı ve Özellikleri

v Sınıfta Düzen

v Sınıf Yönetimi

v Sınıf Yönetiminin Boyutları

v Sınıf Yönetim Modelleri

v Etkili Sınıf Yönetiminin İlkeleri

v Kaynaklar

Giriş

Sınıflar, öğretmen ve çocukların karşı karşıya geldiği ve eğitim etkinliklerinin gerçekleştiği özel bir yaşam alanıdır. Eğitim süresinin büyük bir kısmı bu yaşam alanında geçer ve çocuğun davranışlarında yarattığı etki açısından sınıflarda ge-çirilen yaşantıların önemi büyüktür. Öğretmenin temel görevi, çocukların eğitsel amaçlara ulaşmasına yardımcı olmaktır. Bu nedenle öğretmenlerin birçok bilgi ve beceriye sahip olması gerekmektedir. Öğrenmeyi desteleyecek etkinlikler planla-yabilme, çocukların ilgisini yüksek tutma, çocuklarla iyi bağlar kurarak onları mo-tive etme, çocuklar ve ailelerle nitelikli çalışmalar yapabilmek için etkili iletişim becerilerine sahip olma bu becerilerden bazılarıdır. Öğretmenlerin sadece çocuk-ların olumlu davranışlarını destekleyebilmesi ve uygun olmayan davranışları iyi-leştirmesi açısından değil, aynı zamanda eğitimin niteliğini arttırma açısından da sahip olması gereken bir diğer beceri sınıf yönetimidir. Çünkü öğrenmeyi kolay-

SINIF YÖNETİMİNDE TEMEL KAVRAMLAR

laştıracak şekilde sınıf düzenini oluşturulduğu ve uygulama süresince bu ortamın etkili yönetildiği sınıflarda çocuklar daha iyi öğrenme olanaklarına kavuşurlar. Bu nedenle öğretmenlerin sadece eğitici olarak değil, etkili bir sınıf yöneticisi olarak da yetiştirilmeleri gerekmektedir. Yeni bir beceri kazanmak bir süreç gerektirir. Bir diğer ifadeyle öğretmenler bilgi edindikçe ve uygulama yaptıkça etkili öğretmen olma yolunda ilerleme kaydederler. Diğer becerilerde olduğu gibi sınıf yönetimin-de beceri kazanmanın ilk adımı, bu görevin temel özellikleri hakkında bilgi edin-medir. Bu nedenle bu bölümde sınıfın yapısı ve temel özellikleri, sınıfta düzen ve yönetim kavramları, sınıf yönetiminin boyutları ve sınıf yönetim modellerinin genel özellikleri açıklanmıştır. Verilen bilgilerin öğretmen ve öğretmen adaylarına konuya geniş açıdan bakma ve sınıf yönetimini bütünsel olarak algılama fırsatı vereceği düşünülmektedir.

Sınıfın Yapısı ve Özellikleri

Her insan farklı kişisel özelliklere, inançlara, değerlere, kültürel birikime ve beklentilere sahiptir. Bu nedenle, çocuklar her ne kadar aynı gelişim özelliklerine sahip olsalar da okula karşı tutumları, alışkanlıkları, konuşma ve dinleme bece-rileri birbirinden farklıdır. Aynı zamanda sınıf ortamını ve sosyal ilişkiler ağını oluşturan bu özellikler, hem öğretmen ve çocuğun sınıf içi davranışlarını, hem de çocukların okulla ilgili duyuşsal özelliklerini etkilemesi açısından son derece önemlidir (Erden, 1998). Ök, Göde ve Alkan’ a göre (2003) her sınıfın sahip oldu-ğu sosyal dinamikler şunlardır:

• Sınıf, ortak amaçları ve özellikleri olan bir gruptur. Yeni bilgiler öğren-mek, öğrencilerin ortak amacıdır. Öğrenciler bu amaca ulaşmak için bir-birleriyle etkileşime girer ve grup oluştururlar.

• Bireylerin grup içindeki davranışları, tek başlarına gösterdikleri davra-nışlardan farklıdır. Bireyin davranışları içinde bulunduğu grubun dina-miğine göre değişir.

• Grubun birey üzerinde toplumsal baskı kurma etkisi vardır. Öğrenciler sınıf içinde bazı durumlarda bireysel olarak yapmak istemedikleri ey-lemleri, sınıfta yalnız kalmamak, sadece gruba uyum sağlamak ve grup tarafından dışlanmamak için daha kolay yapabilmektedirler.

• Her grubun kendine özgü değerleri ve normları vardır. Bunlar sınıfın ortak kültürünü oluşturur.

2 Okul Öncesinde Sınıf Yönetimi

Bu durumda öğretmenin sınıf içinde meydana gelen olaylar ve bu olaylar karşısında çocuğun davranışlarını anlamak için sınıf ortamını göz önünde bulun-durması, sağlıklı bir sosyal bir ortam yaratmak için çocukların okulun değer ve normlarına uygun ortak değerler geliştirmelerine yardımcı olması gerekmekte-dir. Aksi takdirde çocuklar, kendi değer ve normlarını geliştirerek sınıfta uygun olmayan davranışların artmasına ve sınıf düzenin bozulmasına neden olabilirler (Kağıtçıbaşı, 1988). Ekolojik yaklaşım da çocuğun içinde bulunduğu çevre ile bir-likte ele alınmasının daha doğru bir anlayışa götüreceğini savunmaktadır (Bron-fenbrenner, 1994). Çocuğun gelişimi üzerinde çevresel faktörleri inceleyen ekolo-jik yaklaşım kuramı dört ana sistem üzerinde kurulmakta ve çocuğun gelişimini doğrudan veya dolaylı etkileyen/etkileyebilecek olan tüm faktörler iç içe geçmiş alanlar şeklinde gösterilmektedir

Makrosistem

Ekosistem

Mezosistem

Mikrosistem

Çocuk

Şekil 1. Ekolojik Perspektif (Bacanlı, 2002, 192)

Çocuğa en yakın olan mikrosistem, çocuğun içinde bulunduğu, yüz-yüze etkileşim kurduğu, onun için önemli kişilerden oluşur. Çocuğun öğretmeniyle ilişkileri, anne-babasıyla ilişkileri, akraba ve arkadaşlarıyla ilişkileri bu alanda yer alır. Bu alandaki öğeler çocuğun başarısını ve davranışlarını doğrudan etkiler. Me-zosistem, çocuğun ilişkide bulunduğu insanların birbirleriyle kurdukları ilişkileri ve birbirlerine karşı samimiyetlerini kapsar. Çocuğun okul, aile ve sınıf dışındaki arkadaşları (akran grupları) ve bunlar arasındaki etkileşimden oluşan sosyal iliş-

Sınıf Yönetiminde Temel Kavramlar 3

kiler ağıdır. Örneğin, öğretmenin aile ile olan ilişkisi, çocuk üzerine odaklıdır ve ilişkinin varlık nedeni çocuğa bağlıdır. Çocuğun başarısı üzerinde mikrosistem kadar olmasa da önemli bir etkiye sahiptir. Çocuk başka bir kuruma gittiğinde öğ-retmen ve aile ilişkisi biter. Ekosistem, mezosistemin bir uzantısı olarak da düşü-nülebilir. Çocuğun içinde bulunduğu ama direkt olarak etkileşimde bulunmadığı insanları ve öğeleri kapsar. Örneğin çocuk okul yönetimi, öğretmenler toplantısı vb. alanlarındaki öğelerle doğrudan ilişki içinde değildir ama bu öğeler çocuğun durumunu etkileme gücüne sahiptir. Son olarak makrosistem alanı ise, çocuğun içinde bulunduğu ülkenin durumunu ifade eder. Toplumun kültürü, değerleri, inançları, o andaki ekonomik durumu, yönetim biçimi, yaşanan toplumsal de-ğişmeleri veya gelişmeleri ifade etmektedir. Bu alan, çocuğa en uzak alan olarak çocuğu dolaylı biçimde etkiler (Bacanlı, 2002, 192-193; Bronfenbrenner, 1994, 40; Dönmez, 2004, 48).

Sınıfların eko sistemlerini oluşturan bu özellikler açısından homojen olma-sı mümkün değildir. Bunu yanı sıra sınıf ortamı eğitsel faaliyetlerin gerçekleştiği sosyal bir ortam olarak doğası gereği diğer yönetim alanlarından farklı özellikler de barındırmaktadır Sınıf yönetimi sınıfların bu yapısal özelliklerine göre biçim-lenir. Bu nedenle öğretmenlerin sınıf yönetimiyle ilgili karar ve uygulamalarında aşağıdaki yapısal değişiklikleri de dikkate alması gerekmektedir (Weinstein, 1996):

• Çokboyutluluk:Sınıf çok sayıda olayın yaşandığı, aynı anda birçok faa-liyetin gerçekleştiği bir yerdir. Bu özelliği sınıfı, tekdüze etkinlik gösteren herhangi bir yerden/kurumdan farklı kılmaktadır. Çeşitli etkinliklerin (sanat, drama, fen, müzik vb.) bir arada yapılması, çocukların arkadaş-lıkları, öğretmenlerin sadece etkinliklerle ilgili açıklamalar yapmayıp aynı zamanda çocukların bakımlarıyla ilgilenmeleri, onlara rehberlik yapmaları, aile katılım etkinlikleri planlamaları sınıf ortamının çok bo-yutluluk özelliği içerisindedir. Öğretmenin sınıf ortamındaki tüm bu et-kinlikleri kaynaştırabilmesi gerekmektedir.

• Eşzamanlılık: Sınıfta meydana gelen etkinliklerin aynı anda ya da arka arkaya gerçekleşmesidir. Öğretmen etkinlikleri uygularken bir yandan çocukların tepkilerini ölçer, yeni sorular düşünür, zamanı kontrol eder, kural dışı davrananları uyarır. Tüm bunlar doğal bir akış içerisinde ger-çekleşmelidir. Öğretmene soru soran bir çocuk, sanat çalışması yapan çocuklar ve bir deney üzerinde çalışan çocukların görüntüsü aynı değil-dir. Bu durumda öğretmenin aynı anda çok farklı faaliyetleri yönetmesi gerekmektedir.

4 Okul Öncesinde Sınıf Yönetimi