(

](

SiRaja Ali Haji i

Sarat pelbagai ilmu, tetapi ~dianaktirikan orientalis ~

Oleh Nazmi Yaakubnazmi@bharian,com,my

'i\CANA Fikir Atma:RajaAliHaji TentangIlmu dan Pendidikan

memperlihatkan kesinambu­ngan idea terhadap keper­luan memberikan klasifikasibam dalam pengelompo­kan teks tradisional sepertidisarankan pada SeminarKebangsaan KesusasteraanMelayu Tradisional.

Pengelompokan yang di­buat orientalis sebelum ini,dilihat panel pada wacana diInstitut Alam dan TamadunMelayu (Atma), UniversitiKebangsaan Malaysia (UKM),Bangi, bam-bam ini, tidaklagi wajar diguna pakai kera­na ia dilakukan tanpa mengi­ra sarna ada ia kitab agama,undang-undang atau sejarah,ekoran kejahilan mereka.

Pensyarah Akademi Pe­ngajian Islam(API),UniversitiMalaya (UM),Prof Madya DrTatiana Denisova, berkatahistoriografi kajian berkai­tan Raja Ali Haji menunjuk­kan karya tokoh itu belum

dikaji secara lengkap meskipunkegiatan dan sumbangannyadianggap sebagai khazanah ke­bangsaan negara ini.

"Kajian ilmuwan tempatanterhadap teks Raja Ali Hajilebih bertumpu dalam bidangagama, falsafah dan tatanega­ra, manakala pengkaji Baratmeneliti aspek bahasa mahu­pun . sastera. Tuhfat at-NarLSkarya utama Raja Ali Hajidalam bidang sejarah dini­lai RO Winstedt dan VirginiaMatheson sebagai ensiklopediakehidupan Melayu," katanyaketika merincikan Konsep flmudan Pendidikan dalam Karya

RajaAli Haji, Tuhfat at-NarLS.Bagaimanapun, seperti ke­

banyakan teks sejarah Melayuyang lain, baginya naskhahterbabit lazimnya diang­gap sebagai artifak sasterasaja, manakala kajian yangdijalankan pula lebih bertum­pu kepada sudut ilmu bahasadan kesusasteraan.

"Lazimnya orientalis mem­bincang dan menganalisis gayabahasa dan genre serta meni­lai sifat sastera, tetapi tidakmemerhatikan data lain dalamTuhfat at-NarLS, iaitu maklumatberkaitan sejarah yang nyataiaitu kebudayaan, kegiatan eko­nomi, undang-undang mahu­pun kehidupan intelektual.

"Ini kerana orientalis selalu­nya menganggap Islam sebagaifaktor negatif dalam prosesperkembangan alam Melayusehingga mereka tidak mahumemperhatikan sumbanganagama terbabit dalam memaju-

kan perkembanganmasyarakat pdan bangsa Melayu," katanyapada wacana yang dipengerusi- 1\kan Felo Penyelidik Utama C

Atma, Prof Dr Wan Mohd Nor 1\Wan Daud. f

Dr Tatiana yakin bahawa Iikecenderungan itu kerana t:orientalis tidak mahu memer- 1\hatikan Islam mempunyai dpengaruh besar dalam me- jingembangkan kebudayaan pdan pemikiran di rantau ini E

termasuk ilmu, falsafah dan Ibahasa Melayu selain karyasejarah tempatan dianggap porientalis sebagai dongeng atau P

legenda, sekali gus dilihat seba- i:gai sumber separa sejarah. n

"Ini menyebabkan teks P

itu boleh diselidiki daripada 11

pandangan fllologi mahupun klinguistik, tetapi tidak boleh \1

diterima sebagai sumber asejarah yang sempurna danboleh dipercayai,"katanya. d

Kesan daripada kurangnya npenilaian terhadap khaza- 1<nah persuratan Melayu Islam ksebagai sumber sejarah yang akompleks, mengakibatkan dilmuwan Barat yang pakar IJ

dalam pelbagai bidang ilmu jseperti kebudayaan, bahasa, Iekonomi, s~arah, etnologidanundang-undang hanya meng- J:

gunakan sumber luaran mahu- 1\pun tulisan Barat dalam kajian jlmereka. P

"Mereka tidak memperhati- dkan atau mungkin tidak tahu tlakan adanya bahan dan maklu- nmat dalam sumber sejarah tem- dpatan serta teks sejarah Melayu sIslam sehingga menyebabkan d

tsH ",LlH tslllA ~ (erne

semua prasangka mahupunkesilapan berjalan terns dadpada satu tulisan kepada yanglain," katanya.

Bagaimanapun, beliau ti­dak menolak keperluan untmmemeriksa maklumat dalarnkarya terbabit secara kriti~dan terperinci untuk menyak·sikan kebenaran keranakarya sejarah dalam bentmbabad biasanya ditulis pengarang atas titah Sultan, memujjYangDipertuan Besar Negaraatau mempromosi kepenti­ngan dan pandangan keluargapenaung mereka.

Pensyarah Fakulti BahasaModen dan Komunikasj(FBMK), Universiti PutraMalaysia (UPM), Prof DrHashim Musa, pula berkataRaja Ali Haji meletakkartradisi pengajian bahascMelayu berdasarkan maksucdan matlamat dalam pengajian bahasa mengikut tradisjpengajian Islam melalui kitalBustan al·Katibin dan KitalPengetahUanBahasa.

"Ini kerana dalam Islampengajian bahasa khususnycArab dikategorikan sebagailmu alat untuk mencapamakrifat, iaitu mengenal:Allah dan kewujudan makhluk serta memperteguhkarkeimanan mahupun ketakwaan, sekali gus menyemaadab kesopanan yang mulia.

"Oleh itu, istilah yan~digunakan dalam penulisarmestilah tepat dan tidak bolehlari daripada makna sebenarkerana sekiranya ia terbaba~akan mengubah pengertiandaripada kepercayaan," kata·nya ketika melapah RajaAU Haji Tentang Ilmu danPendidikan.

Beliau memberi contobpenggunaan nama DewataMulia Raya yang memjuk kepada Tuhan RabbulAlamin, asalnya dipinjamdaripada bahasa Sanskrit,tetapi orang Melayu mungkinmenganggapnya tidak sesrutidan medan maknanya tidakseluas yang sepatutnya, lalu iadiabai serta digantikan.

DRTATIANAdanDr Hashim Musa.