Oligopoly

Лекц-10

Олигополь зах зээл

© 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-2

Сэдэв

Зах зээлийн стратеги. Хамтарсан бус олигополь. Курногын загвар. Стакельбергийн тэнцвэр. Бертрандын тэнцвэр. Олигополь пүүсийн үйл ажиллагаа


Oligopoly Oligopoly – Харилцан бие биенээсээ

хамааралтай томоохон цөөн тооны пүүс үйл ажиллагаа явуулдаг зах зээлийг олигополь гэнэ.

Үнийн дайн: Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний талаарх мэдээлэл маш нууц бөгөөд зах зээлд үлдэхийн тулд үнээрээ маш хүчтэй өрсөлдөх явдлыг хэлнэ.


Зах зээлийн онцлог Цөөн тооны пүүсүүд үйл ажиллагаа

явуулна. Үнийн ба үнийн бус өрсөлдөөн маш хүчтэй Зах зээлийн тэнцвэрт үнэнд нөлөөлөх

боломжтой Мэдээлэл төгс бус байна. Ижил төрлийн боловч ялгаатай

бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ. Зах зээлд нэвтрэхэд хэцүү


Олигополь зах зээл дээр үнэ тогтоох бодлогууд

Эрэлтийн хугарсан муруйн загвар Хуйвалдааны загвар Үнийн манлайлагчийн загвар Зардал дээр нэмэх зарчмаар үнэ

тогтоох загвар



Эрэлтийн хугарсан муруйн загвар

Figure 13.1 Эрэлтийн хугарсан муруйн загвар

Q

P

E

DaDb

MRa

MRb

P*

Q*



Хуйвалдааны загвар


Хуйвалдаж чадахгүй байх шалтгаанууд

Эрэлт ба зардлын ялгаа Харилцан адилгүй технилогитой

Пүүсийн тоо Тоо нь олон байх тусам хуйвалдаж чаддаггүй

Итгэлцэл Гэрээний заалтыг үнэнчээр дагаж мөрдөх

Салбарт орох боломж Шинэ хөрөнгө оруулагчын анхаарал татах

Хууль эрх зүйн саад Шударга бус өрсөлдөөнийг зохицуулах тухай

хууль


Хуйвалдааны үеийн ашиг хамгийн их байх бүтээгдэхүүний тоо хэмжээг тодорхойлох нь

- Зах зээл дээр 2 пүүс үйл ажиллагаа явуулна гэж үзье.

Математик гаргалаа.



Үнийн манлайлагчийн загвар


Үнийн манлайлагчийн загвар

- Зах зээлийнхээ ихэнхи хэсгийг эзэлдэг, үр ашиг бүтээмж өндөртэй, технилоги сайтай компани үнийг дагаж үнээ тогтоох явдал юм.

- Хуйвалдааны шинж чанарыг өөртөө агуулсан байдаг

- Салбарын шинжтэй хүчин зүйлсээс болж үнээ өөрчлөх нь элбэг байдаг



Зардал дээр үнэ нэмэх зарчмаар үнэ тогтоох


Зардал дээр нэмэх зарчмаар үнэ тогтоох нь

- Нэгж бүтээгдэхүүний зардалд суурьлах /ATC/

- Нэгжийн зардал байнга хувьсаж байдаг нь гол бэрхшээл

- Хүчин чадлынхаа 70-80 хувийг ашиглаж байх үеийн дундаж зардлыг суурь болгодог

- Орлого=АТС+Ашиг- Хэрэв пүүсүүд харьцангуй ижил дундаж

зардалтай бол хуйвалдаан үүсгэж болно.


Хамтарсан бус Олигополыг дуаполь гэнэ.

Дуаполын дараах загварууд байдаг: Нашын тэнцвэр Курногын загвар Стакалбергын загвар Бертрантын загвар Чемберлиний арга Сүйзийн онол


Олигополь зах зээлийн тэнцвэр

Олигополь зах зээл дээр үйл ажиллагаа явуулж буй пүүс ашгаа хамгийн их байлгах бүтээгдэхүүний тоо хэмжээгээ хэрхэн сонгох вэ?


Figure 13.2 American Airlines’ Profit-Maximizing Output

p , $

pe

r p

asse

nge

r

MC

MR D

(a) Monopoly

qA, Thousand American Airlinespassengers per quarter

339

147

243

0 339169.596

MRr Dr Dp,

$ p

er

pas

sen

ger

MC

(b) Duopoly

qA, Thousand American Airlinespassengers per quarter

qU = 64

339

147

275

211

0 339275137.564 128



Курногын загвар



1. Курногийн арга. Энэ онол ёсоор олигополь шинжтэй хоёр том үйлдвэрлэгч хамтарч ажиллах нь ашигтай гэж үздэг. Энд хоёр янзын тохиолдол байж болно. a. Нэг нь бүтээгдэхүүнийхээ хэмжээг нэмэгдүүлэхэд хоёр дахь нь түүнийг дагаж бүтээгдэхүүний хэмжээг өөрчлөх шаардлагагүй гэж үздэг.b. Эхнийх нь бүтээгдэхүүний хэмжээг нэмэгдүүлэхэд хоёр дахь нь түүнийг дагаж бүтээгдэхүүний хэмжээг нэмэгдүүлнэ.


Курногын загвар

q2

q1

A

(a-c)/3 (a-c)/2

(a-c)/3

(a-c)/2

a-c

2-р пүүсийн оновчтой стратеги

1-р пүүсийн оновчтой стратеги

Нашын тэнцвэр


Курногын загвар математик гаргалгаа



Стакельбергын загвар


Стакельбергын загвар

Пүүсийн салбарт эзлэх хувь хэмжээ харилцан адилгүй үед жижиг пүүсүүд том пүүсийн шийдвэрийг хүлээж байгаад дараа нь түүнд үндэслэн шийдвэрээ гаргадгыг хэлнэ.


Figure 13.5 Stackelberg Equilibrium


Figure 13.6b Duopoly Equilibria



Бертрандын загвар


Bertrand Model

Бертрандын парадокс: төгс бус өрсөлдөөнт зах зээл болох олигополь зах зээл дээр төгс өрсөлдөөнт зах зээлтэй адилхан үнэ тогтоож байдгыг хэлнэ.



Чемберлиний арга


Черберлиний арга

Энэ онолын Курногийн онолоос ялгагдах онцлог нь нэг үйлдвэр шийдвэр гаргахдаа нөгөөдхийнхөө таамаглалыг урьдчилан харж түүнд тулгуурлан арга хэмжээ авдагт оршино. Өрсөлдөгч хоёр пүүс байлаа гэхэд зах зээлд нийлүүлэх барааны тал хувийг 1-р пүүс гэж 2-р пүүс таамаглавал тэр үлдэх тал хувийг үйлдвэрлэхээр шийдвэр гаргана. Өөрөөр хэлбэл, нэг нь нийлж ажиллах талаар санал гаргахал нөгөө нь уг саналыг хүлээж авна.



Сүйзийн онол


Сүйзийн онол

Одоогоос 30-аад жилийн өмнө энэ эрдэмтэн дуаполь ба олигополийн дундах хэлбэрийн зах зээлийн онолын үндсийг тавьжээ. Олигополийн үеийн үнийн түвшинг тодорхойлдог эдийн засгийн хүчин зүйлийг авч үзсэн байна. Олигополь нь цөөн тооны нийлүүлэгчээс бүрдсэн зах зээлийг харуулдаг бол олигопсон нь хэд хэдэн худалдан авагчаас бүрдссэн хэрэглэгчийн зах зээлийн нийлбэр юм.


Table 13.1 Зах зээлүүдийн тодорхойлолтууд


Гэрийн даалгавар

- Тоглоомын онол

- Зах зээлийн төвлөрлийг хэмжих аргууд

Documents

Oligopoly