oltsion pechers bolon

19-р бүлэг. Опцион, Фьючерс болон бусад уламжлагдсан хэрэгслүүд 19 Опционы зах зээл: Танилцуулга Опционы гэрээ 601 Опционы арилжаа 602 Америкийн болон Европын опцион 604 Опционы гэрээний нөхцөлд тохиргоо хийх нь 605 Опционы клирингийн корпораци 605 Бусад бүртгэгдсэн опцион 606 Дуусгавар болж буй хугацаан дахь опционы үнэ 610 Худалдан авах опцион 610 Худалдах опцион 612 Хувьцаагаарх хөрөнгө оруулалтын эсрэг опцион 615 Опционы стратеги 617

Хамгаалалттай худалдах опцион 617 Хамгаалалттай худалдан авах опцион 620 Страдле 623 Сприйдс 623 Колларс 625

Худалдах болон худалдан авах опционы тэнцвэр байдал 627 Опцион хэлбэрийн үнэт цаас 629 Эргэн дуудагдах бонд 630 Хөрвөдөг үнэт цаас 631 Баталгаа 633 Барьцаат зээл 634 Хөшүүрэгдсэн өөрийн хөрөнгө ба эрсдэлтэй өр төлбөр 635 Санхүүгийн инженеринг 635

www.zaluu.comwww.zaluu.com

БҮЛЭГ. 19 ОПЦИОНЫ ЗАХ ЗЭЭЛ: ТАНИЛЦУУЛГА

Харьцангуй сүүлийн үед үүссэн боловч санхүүгийн активын хамгийн чухал бүрэлдэхүүн бол үүсмэл үнэт цаас юм. Үнэт

цааснуудын үнэ нь бусад үнэт цааснуудын үнэнээс үүдэлтэй буюу тэдгээр үнээр тодорхойлогдоно. Бусад үнэт цаасны үнэнд тулгуурласан тэдний нийт хэмжээг урьдчлан тооцох боломжгүй учраас эдгээр активуудыг урьдчлан тооцоогүй нэхэмжлэл гэж нэрлэж болно.

Опцион болон фьючерс гэрээ нь 2-уул үүсмэл үнэт цаас. Бид бусад үнэт

цаасны үнээс тэдгээрийн тогтоосон хугацааны төлбөр хамаарахыг харж болно. Свопыг мөн үүсмэл болохыг бүлэг 15 дээр үзсэн. Бусад үнэт цаасны үнээс үүсмэл үнэт цаасны үнэ хамаарах учраас үүсмэл үнэт цаас нь ашиг олох үйл ажиллагаа болох спекуляци болон эрсдлээ хамгаалах үйл ажиллагаа болох хеджинг хийх боломжтой байдаг. Бид эдгээрийн хэрэглээг дараагийн 4 бүлэгт судлах ба энэ бүлэгт эхлээд опционы тухай судлана.

Чигагогийн Зөвлөлийн Опционы Бирж худалдан авах опционы жагсаалтыг

гаргаж эхлэх үеэр үндэсний арилжаанд стандартчлагдсан опционы гэрээ хэлэлцээрийн худалдаа 1973 онд эхэлсэн. Эдгээр гэрээнүүд нь бараг шууд их амжилттай байсан ба хувьцааны опционы хувьд лангууны арын зах зээлийн худалдаанаас илүү амжилттай байв. Опционы гэрээ одоогоор тус тусын арилжаанд ашиглагдаж байна. Опцион нь энгийн хувьцаа, хувьцааны индекс, гадаад валют, Хөдөө Аж Ахуйн бүтээгдэхүүн, үнэт метал болон зээлийн хүүгийн фьючерс дээр бичигдсэн байдаг. Нэмж хэлэхэд, лангууны арын зах зээл нь сүүлийн жилүүдэд захиалгат опционы худалдаа шиг сэргэж байна. Хөрөнгө оруулалтын менежер хөрөнгө оруулалтынхаа шинж чанарыг өөрчлөн сайжруулахдаа түгээмэл дэлгэрсэн, эрч хүчтэй арга хэрэгсэл болох опционыг чухал гэдгийг ойлгох ёстой.

Энэхүү бүлэг нь опционы зах зээлийн тухай танилцуулга юм. Мөн хэрхэн

худалдах болон худалдан авах тухай тайлбарлах ба тэдгээрийн хөрөнгө оруулалтын онцлог шинжийг судлаж үзэх болно. Опционы түгээмэл стратегиудыг дараа авч үзнэ. Эцэст нь хөрвөдөг бонд буюу худалдан авах боломжтой опционууд шиг үнэт цаасны төрлүүдийг судлаж үзнэ.


19.1 Опционы гэрээ

Худалдан авах /call/ опцион нь урьдчлан тогтоосон хугацаанд, мөн тогтсон үнээр хөрөнгийг худалдан авах эрхийг олгодог. Энэхүү урьдчлан тогтсон үнийг хэрэгжүүлэх үнэ буюу хаалтын үнэ гэж нэрлэдэг. Жишээлбэл, 7-р сарын, 70$-ийн хэргжүүлэх үнэтэйгээр IBM-ийн хувьцааг худалдан авах эрх олгогдсноор эзэмшигч нь 7-р сард хугацаа дуусах өдөр хүртэл болон энэ хугацаанд багтаан IBM-ийн хувьцааг 70$-ийн үнэтэйгээр худалдан авах эрхтэй. Худалдан авах хөрөнгийн нь зах зээлийн үнэ хэрэгжүүлэх үнээс их байвал худалдан авах опцион эзэмшигчид төлнө. Зах зээлийн үнэ хэргжүүлэх үнээс их байх үед опционоо болон худалдан авсан хөрөнгөө алийг нь ч хэргжүүлэх үнээр худалдсан опцион эзэмшигч ашиг олно. Өөрөөр опцион хэргжихгүй үлдэх байсан байж магадгүй. Хэрэв опционы гэрээний хугацаа дуусах өдрөөс өмнө хэрэгжээгүй л бол худалдан авах опцион хүчингүй болно.

Опционыг худалдан авах үнийг урамшуулал гэдэг. Хэрэв опцион нь амжилттай хэрэгжиж чадвал худалдан авах эрхийг худалдан авагчид нь төлөгдөх ёстой шагналыг харуулна. Хөрөнгийн зах зээлийн үнээс доогуур солилцооны үнэтэйгээр худалдан авах опционоо арилжаалснаар борлуулагч нь урамшуул алттай орлого хүлээж авна. Хэрэв хэрэгжүүлэх үнэ нь зах зээлийн үнээс өндөр бол опционыг борлуулах нь ашиггүй болох ба опционы борлуулалтаас хүлээн авсан урамшуулалттай орлоготой тэнцэх хэмжээний ашиг л бий болно. 1994 оны 12-р сарын 13-нд IBM 70$-ийн хэргжүүлэх үнэтэй, 1995 оны 1-р сарын туршид үргэлжлэх хугацаатай худалдан авах опционыг 2.375$-оор худалдсан. Худалдаалагдсан опционы хугацаа нь хугацаа дуусгаьар болох сарынхаа 3 дахь долоо хоногийн 5 дахь өдөр буюу 1995 оны 1-р сарын 21. Уг дуусгавар болох хугацааг хүртэл худалдан авах опционыг худалдан авагч нь IBM-ийн хувьцааг 70$-оор худалдан авах эрхтэй. 12-р сарын 13-нд IBM-ийн үнэхээр 69.625$-оор зарагдсан. Хэрэв хугацаа дуусах өдөр үнэ 70 доллараас доогуур байсаар байвал худалдан авах опционыг худалдан авсан хөрөнгө оруулагч нь 2.375$-ын алдагдал хүлээнэ. Нөгөө талаас, IBM 1-р сарын 21-нд хувьцаагаа 75$-аар худалдвал уг опцион 75$-ын оронд 70$ төлөх эрхийг олгох учраас хөрөнгө оруулагчид ашигтай байна. Опционыг хэрэгжүүлснээр орлого нь:

орлого = хувьцааны үнэ – хэрэгжүүлэх үнэ = 75$ – 70$ =5$ хөрөнгө оруулагчийн ашиг нь:

ашиг = орлого – анхны хөрөнгө оруулалт = 5$ - 2.375$ = 2.625$ Энэ нь хөрөнгө оруулагч 39 хоногийн дотор 2.625/ 2.375= 1.10 буюу 101 хувийн өгөөж олсон гэсэн үг.


12-р сарын 13-нд опцион худалдагч нь мэдээж, энэхүү үр дүнг тооцоолоогүй.

Худалдах опцион нь урьдчилан тогтсон хугацаанд тогтоосон үнээр хөрөнгөө борлуулах эрхийг олгодог. Хэрэв IBM-ийн хувьцааны зах зээлийн үнэ 70 доллараас бага байвал 7-р сард хугацаа дуусгавар болохоос өмнө хэдийд ч хувьцааг 70 долларын үнэтэйгээр худалдах эрхийг IBM-ийн 7-р сарын худалдах опцион олгоно. Хөрөнгийн үнэ өссөнөөр худалдан авах опционы ашиг өснө. Хөрөнгийн үнэ буурахаар худалдах опционы ашиг өснө. Хэрэв хэрэгжүүлэх үнээс зах зээлийн үнэ бага бол хэрэгжүүлэх үнээр, хэрэгжүүлэх үнэ үндсэн хөрөнгийн үнээс их бол мөн уг үнээр хэрэгжүүлэх боломжтой. Нэрлэсэн үнээр тавьснаар суурь үнэ тогтворжиж улмаар эзэмшигчид зах зээлийн үнийг өөрийн нэрлэсэн үнээр тогтоох боломж олгоно. Хэн нэгэн IBM-ийн худалдах опционыг хэрэгжүүлэхийн тулд IBM-ийн хувьцааг эзэмшимшигч байх шаардлагагүй юм. Дээрх эрхээ хэрэгжүүлэхийн тулд тухайн хөрөнгө оруулагчийн брокер зах зээлийн үнээр IBM-ийн шаардлагатай хувьцааг худалдаж аваад тэдгээрийг хэрэгжүүлэх үнээр опцион бичигчид даруй худалддаг. Эзэмшигчийн ашиг нь зах зээл үнэ болон хэрэгжүүлэх үнийн зөрүүнээс бий болдог.

1994 оны 12-р сарын 13-нд 70 долларын хэрэгжүүлэх үнэтэй 1995 оны 1-р сарын туршид үргэлжлэх хугацаатай, IBM –ийн хувьцааны худалдах эрхийг 2.25 доллараар худалдсан. Энэ нь 1995 оны 1-р сарын 21-ныг хүртэл хэдийд ч IBM-ийн хувьцааг борлуулагчид 70 доллараар худалдах эрхийг олгоно. Хувьцааны гэрээг шууд хэрэгжүүлбэл,

70$ - 69.625$ = 0.375$ -ийн төлбөртэй. Опционд 2.25$ төлсөн хөрөнгө оруулагч гэрээг шууд хэрэгжүүлэх бодолгүй

байна. Хэрэв IBM-ийн хувьцааны үнэ 70 доллараас өсвөл худалдах опцион ямар ч ашиггүй болно. Нөгөө талаас, хэрэв дуусгавар болох хугацаанд нь IBM нь 68 доллараар худалдвал худалдах опцион эзэмшигч гэрээг хэрэгжүүлэх нь оновчтой юм. Хэрэгжүүлснээр: Орлого = хэрэгжүүлэх үнэ – хувьцааны үнэ = 70$ - 68$ = 2$

Тохиролцсон хугацаанд төлөх төлбөрийн хэмжээ 2$ гэдгийг үл харгалзан опционыг худалдан авсан зардал нь 2.25 доллар учраас хөрөнгө оруулагч нь худалдах опцион худалдан авснаар 0.25 долларын алдагдал хүлээж байна. Хувьцааны үнэ хэрэгжүүлэх үнээс доогуур байхад тохиролцсон хугацаанд худалдах опционыг хэрэгжүүлэх нь оновчтой бөгөөд учир нь хэрэгжүүлснээр бий болох ашиг орлого нь опционоорх хөрөнгө оруулалтын багахан хэсгийн нөхөн төлбөр болно.

Опционыг ашиглан үйл ажиллагаа явуулах үед эзэмшигчидээ ашигтай байгаа тохиолдолд үүнийг in the money буюу баяжих гэж тодорхойлдог. Харин


ашиггүй тохиолдолд out of the money буюу ядуу болох хэмээн нэрлэдэг. Хэрэгжүүлэх үнэ нь хөрөнгийн үнээс бага байхад хэрэгжүүлэх үнээр худалдан авах нь ашигтай учраас худалдан авах опцион нь мөнгөний орох урсгалыг бий болгож байна. Хэрэгжүүлэх үнэ нь хөрөнгийн үнээс өндөр байх тохиолдолд, уг үнээс доогуур үнэтэй хөрөнгийг хэрэгжүүлэх үнээр худалдан авах нь зөв алхам биш бөгөөд мөнгийг нэмж төлж байна. Эсрэгээр, хэрэгжүүлэх үнэ хөрөнгийн өртгөөс их байхад бага өртөгтэй хөрөнгийг хэрэгжүүлэх үнээр арилжих нь худалдах опцион эзэмшигчид ашигтай бөгөөд мөнгийг арвижуулж байна/in the money/. Харин хөрөнгийн үнэ болон хэрэгжүүлэх үнэ хоёр тэнцүү тохиолдолд, опцион нь яг өртөгтөө байна гэсэн үг /at the money/.

Опционы арилжаа Зарим опционыг лангууны арын зах зээл дээр худалдаалдаг. Лангууны арын зах зээлээр худалддаг опцион нь хэрэгжүүлэх үнэ, тогтсон хугацаа, болон гаргасан хувьцааны тоо зэрэг опционы гэрээний нөхцлийг арилжаанд оролцогчдын хүсэлтээр зохицуулдаг давуу талтай. Хэдий тийм ч лангууны арын зах зээлийн опционы гэрээг байгуулах зардал нь биржээр арилжаалагдсан опционыхоос өндөр байдаг. Өнөөгийн байдлаар опционы ихэнх арилжаа нь зохион байгуулалттай биржээр явагддаг боловч лангууны арын зах зээлийн захиалгат арилжаа нь мөн амжилттай хөгжиж байна.

Биржээр арилжаалагдаж байгаа опционы гэрээ нь хэрэгжүүлэх үнэ болон тогтсон хугацаа зэргээрээ нэг бүрчлэн стандартчлагдсан байдаг. Үнэт цаасны опционы гэрээ хэлцэл тус бүр нь 100 хувьцаарх үнэт цаасыг худалдах, эсвэл худалдан авах эрхийг олгодог. (гэрээ хэлцэл хийгдсний дараа хувьцааны хуваагдал бий болсон үед болон хувьцааны хуваагдлын нөхцлийг гэрээгээр зохицуулснаас бусад тохиолдолд). Опционы бичигдсэн гэрээний нөхцлийн стандартчлал гэдэг нь зах зээлийн бүх оролцогчид хязгаарлалттай болонзөвшөөрөгдсөн үнэт цаасаар арилжаа явуулна гэсэн үг. Энэ нь тодорхой нэг опционы арилжааг улам гүнзгийрүүлэн нэмэгдүүлдэг бөгөөд ингэснээр арилжааны зардал болон зах зээлийн өрсөлдөөнт байдлын үр дүнг бууруулдаг. Тиймээс арилжааны биржүүд хоёр чухал урамшил санал болгодог: худалдан авагчид, борлуулагчид болон тэдний төлөөлөгчид цугларсан төв захаас урсан орж байдаг арилжааны чөлөөт байдал, мөн опционы худалдан авагч болон худалдагч хурдан бөгөөд хямд зардлаар гүйлгээ хийх мөнгөний хоёрдагч зах зээл.

Хүснэгт 19.1 дээр хувьцаагаарх опционы тоо хэмжээний хязгаарлалтыг The Wall Street Journal–аас авч харуулсан байна. Онцгойлон харуулсан опционууд нь IBM-ийн хувьцааных байна. Компанийн нэрийн доод хэсэгт байгаа тоонууд нь Нъю-Йоркийн Бирж дээрхи IBM-ийн хувьцааны хамгийн сүүлд бүртгэгдсэн үнэ бөгөөд хувьцаа нэг бүрийн үнэ нь $695/8.

1 Эхний багананд IBM-ийн опцион $85-


оос хэрэгжүүлэх үнэ болох $45-аар арилжигдсан нь харагдаж байна. Эдгээр үнэ цэнийг хаалтын үнэ цэнэ гэж нэрлэдэг. Хэрэгжүүлэх буюу хаалтын үнэ нь хувьцааны үнийг тодорхойлдог. Хэрэгжүүлэх үнийг хувьцаанд таван цэгийн интервалаар тогтоосон байхад 100 доллараас дээш хувьцаанд илүү их интервалууд, мөн $30 болон түүнээс доош үнээр зарагдаж буй хувьцаанд $21/2 интервал хэрэглэж болно. Хэрэв хувьцааны үнэ нь бирж дээр байгаа багц опционы хэрэгжүүлэх үнийн шугамаас гадна зохистой хэрэгжүүлэх үнэтэй шинэ хувьцааг санал болгож болно. Тийм учраас ямар ч үед IBM–ийн жишээнийхээр бол баяжуулах болон ядууруулах опционууд бүртгэгдэж болох юм.

19.1 хүснэгтийн дараагийн багананд гэрээ бүрийн төлбөр хийх хугацааг харуулсан бөгөөд үүний дараачийн хос багананд тухайн өдөр арилжигдсан гэрээний тоо болон худалдан авах болон худалдах опционы хаалтын үнийг тус бүрчлэн харуулсан байна. Үргэлжлэх хугацаа адил бөгөөд янз бүрийн хэрэгжүүлэх үнэтэй худалдан авах опционуудын үнүүдийг харьцуулан үзэхэд хэрэгжүүлэх үнэ өндөртэй худалдан авах опционы үнэ цэнэ бага болохыг харж болно. Энэ нь ойлгомжтой бөгөөд учир нь худалдан авах үнэ өндөр байгаа үед энгийн хувьцааг өгөгдсөн хэрэгжүүлэх үнээр худалдан авах нь зөв алхам биш. Тиймээс 1-р сард хугацаа нь дуусах 70 долларын хаалтын үнэ бүхий IBM-ийн худалдан авах опционыг $2.375-оор зарсан, гэтэл 1-р сард мөн хугацаа нь дуусах, 75 долларын хэрэгжүүлэх үнэ бүхий худалдан авах опционыг зөвхөн $11/16 доллараар зарсан байна. Үүний эсрэгээр хэрэгжүүлэх үнэ өндөр байхад худалдах опционы үнэ цэнэ нь илүү их байна: Та IBM-ийн хувьцааг 70-75 доллараар зарах эрхтэй бөгөөд энэ нь худалдах эрхийн үнэнд тусгалаа олжээ. 75 долларын хаалтын үнэ бүхий 1-р сард хугацаа дуусах ёстой опционыг 5.625 доллараар зарсан байхад 1-р сард худалдах опционыг зөвхөн 2.25 доллараар худалдсан. 19.1 хүснэгтэнд бүхэл өдрийн туршид олон опцион арилжигдахгүй байхыг харах болно. Борлогдоогүй опционуудын тоо хэмжээ болон үнийн багананд дараалсан гурван цэгээр тэмдэглэсэн. Арилжаа олон явагдахгүй байгаа учраас опционы үнүүд нь бусад үнүүдтэй хамт шугамаас гарч бичигдсэн байх нь жирийн зүйл юм. Өөр өөр хэрэгжүүлэх үнэ бүхий 2 худалдан авах опционыг нэг адил үнээр зарж болохыг харж болох юм. Ийм ялгаа гардгийн шалтгаан нь эдгээр опционуудын хамгийн сүүлчийн арилжаа нь тухайн өдрийн янз бүрийн цаг хугацаанд болсон байж болно. Ямар ч үед хэрэгжүүлэх үнэ доогуур байх худалдан авах опцион нь дээгүүр хэрэгжүүлэх үнэ бүхий ижил худалдан авах опционоос үнэ цэнэ нь өндөр байдаг. Хүснэгт 19.1-д, бирж дээр арилжаалагдаж байгаа ихэнх опционуудын төлбөрийн хугацаа богино байх хандлагатай байгаа ба зөвхөн хэдхэн сар үргэлжлэх богино хугацаатай байна. Гэтэл том пүүсүүд болон зарим хувьцааны индексүүдийн хувьд удаан хугацааны опционуудыг


гурван жил хүртэл үргэлжлэх төлбөрийн хугацаатай борлуулдаг. Эдгээр опционуудыг урт хугацааны хөрөнгөөрх хүлээгдэж буй үнэт цаас гэдэг. 1 Энэ үнэ нь хувьцааны зах зээлийн түүхэнд хаалтын үнэ гэж тохиодлоор ч бичигдээгүй байж болно.


Хүснэгт: 19.1 Хувьцааны опцион Эх сурвалж: Wall street journal 1994-12-14. Wall street journal-ын зөвшөөрлөөр хэвлэв.

1994 Dow Jones & Company, Inc. Америк болон Европын опцион

Америкийн опцион нь хувьцаа эзэмшигчдэдээ арилжаа хийх өдрөөс өмнө хэрэгжүүлэх үнээр худалдан авах эрхийг олгодог. Европын опцион нь зөвхөн арилжаа хийх өдөр хэрэгжүүлэх үнээр худалдан авах эрхийг олгодог. Америкийн опцион нь европын опционыг бодвол илүү уян хатан байдаг учраас энэ опцион нь илүү үнэ цэнэтэй байдаг. Америкт арилжаалагдаж буй ихэнх опционууд нь америкийн опционууд байдаг. Зөвхөн Чикагогийн Зөвлөлийн Опционы Бирж дээр гадаад валютаар хөрвүүлсэн опцион ба үнэт цаасаар индексжүүлсэн опцион арилжаалагдаж байна. Опционы гэрээний нөхцөлд тохируулга хийх нь

Опцион нь нэрлэгдсэн үнээр хувьцааг худалдах, худалдаж авах эрхийг өөртөө агуулж байдаг учраас опционы гэрээний нөхцлийг хувьцааны хуваагдлын дансад тааруулан тохиргоо хийгээгүй тохиодолд хувьцааны хуваагдал нь үнэ цэнээ их хэмжээгээр өөрчлөх болно. Жишээ нь, Хүснэгт 19.1 дээр IBM – ийн худалдан авах опционыг харъя. Хэрвээ IBM нь 10-г 1-д гэж хуваагдал зарласан бол хувьцааны үнэ нь $69 5/8-аас $7 хүртэл унах байсан. $70 –н хэрэгжүүлэх үнэтэй худалдан авах опцион нь бараг л үнэ цэнэгүй болох байсан бөгөөд опционы хугацаа дуусахаас өмнө $70 –аас илүүгээр хувьцааг худалдах бараг ямар ч боломжгүй болох юм. Хувьцааны хуваагдалыг бүртгэхийн тулд хэрэгжүүлэх үнийг хуваагдалын коэфициентээр багасгадаг бөгөөд эзэмшилд байгаа опционы тоо нь мөн тэр коэффициентээр нэмэгддэг. Жишээ нь, IBM-ийн $70-н хэрэгжүүлэх үнэтэй анхны худалдан авах опцион нь 10-г 1-д хуваагдвал опцион нэг бүр нь $7 хэрэгжүүлэх үнэтэй болох бөгөөд 10 шинэ опцион бий болох юм. Үүнтэй төстэй тохиргоог 10% -оос дээш хувьцааны ноогдол ашигт хийж болно; опцион бүрт ноогдож байгаа хувьцааны тоо нь хувьцааны ноогдол ашигтай тэнцүүгээр нэмэгдэж, хэрэгжүүлэх үнэ нь энэ хэмжээгээр багасдаг. Хувьцааны ноогдол ашгаас эсрэгээр бэлэн мөнгөний ноогдол ашиг нь опционы гэрээнд нөлөө үзүүлдэггүй. Учир нь бэлэн мөнгөний төлбөр нь опционы


гэрээнд тэнцвэржилт бий болгох тохиргоо хийхгүйгээр хувьцааны арилжааны үнийг бууруулдаг, опционы үнэ цэнэд ноогдол ашгийн бодлогоор нөлөө үзүүлдэг. Бусад зүйлс тэнцүү байхад өндөр үнэтэй ноогдол ашгийн төлбөрийн бодлогын хувьд худалдан авах опционы үнэ нь доогуур байдаг учир нь ийм бодлого нь хувьцааны үнийн өсөлтийн төвшинг удаашруулдаг; үүний эсрэгээр худалдах опционы үнэ нь ийм өндөр ноогдол ашгийн хувьд өндөр байдаг. (Мэдээж опционы үнэ цэнэ нь ноогдол ашгийн төлбөрийн юм уу нэмэлт ноогдол ашгийн хугацааны үед заавал үнах юм уу эсвэл өсөж байх ёстой биш. Ноогдол ашгийн төлбөрийг хийх хүлээлт байдаг тул төлбөрийн нөлөө нь опционы анхны үнэнд орчихсон байдаг.) Опционоор төлбөр тооцоо хийдэг корпораци (ОТТХК)

ОТТХК буюу опционоор арилжаа хийдэг төлбөр тооцоо барагдуулах корпорацийг хувьцааны опцион арилждаг биржүүд хамтран эзэмшдэг юм. Опционы үнэн дээр тохиролцсон худалдан авагч болон худалдагчид худалдаа хийдэг. Энэ үед ОТТХК оролцдог. Энэ байгууллага нь арилжаа хийгчдийн хооронд өөрийн байр сууриа эзэлж, үр дүнтэй худалдан авагч, мөн үр дүнтэй худалдагчийн үүрэг гүйцэтгэдэг байна. Тиймээс бүх хувь хүмүүс гэрээний гүйцэтгэлийг маш сайн баталгаажуулж өгдөг ОТТХК-тэй л зөвхөн арилжаа хийдэг байна.

Опцион эзэмшигч опционыг хэрэгжүүлэх үед опционы облигациар ашиг олохыг бичсэн түншлэгчтэй гишүүн пүүст ОТТХК нь арилжааг зохицуулдаг. Гишүүн пүүс нь гэрээ биелүүлэх опцион бичсэн түншлэгч дотроосоо сонголт хийдэг. Сонгогдсон түнш нь гэрээнд бичсэн худалдан авах опцион нэг бүрт хэрэгжүүлэх үнэтэй тэнцүү үнээр 100 ширхэг энгийн хувьцаа нийлүүлэх ёстой. Эсвэл гэрээнд бичсэн худалдах опцион нэг бүрт хэрэгжүүлэх үнээр 100 ширхэг энгийн хувьцааг худалдаж авах ёстой.

ОТТХК нь гэрээний гүйцэтгэлийг баталгаатай байлгадаг учир опцион бичигч нар гэрээний үүргээ биелүүлнэ гэсэн баталгаа болгохын тулд зөрүүний хэмжээг жагсаалтанд оруулах үүрэгтэй. Шаардлагатай зөрүүг нэг талаар мөнгөөр байгаа опционы хэмжээгээр тодорхойлдог. Учир нь, энэхүү үнэ цэнэ нь опцион хэрэгжүүлэх үед опцион бичигчийн боломжит үүргийн үзүүлэлт юм. Шаардлагатай зөрүү нь жагсаалтанд оруулсан зөрүүнээс хэтэрсэн байвал бичиг нь худалдан авах опцион зөрүүгээ авна. Опционы эзэмшигч нь зөрүүг жагсаалтанд оруулах шаардлагагүй, учир нь хэрэгжүүлэх опцион нь ашигтай байгаа тохиолдолд түүнийг хэрэгжүүлнэ. Опцион худалдаж авснаас хойш мөнгөний эрсдэлгүй болдог. Зөрүүний шаардлагыг бас зарим талаар хөрөнгө оруулагчийн багцад байгаа бусад үнэт цаасаар тодорхойлдог. Жишээ нь: опцион бичсэн хөрөнгийг эзэмшиж байгаа худалдан авах опцион бичигч нь брокерт үнэт цаасыг дансанд байршуулах боломж олгох замаар зөрүүний шаардлагыг хангаж


болно. Дараа нь худалдан авах опционыг хэрэгжүүлэх тохиолдолд уг үнэт цаасыг шилжүүлэхэд бэлэн байлгах баталгаа бий болгодог.

Гэсэн хэдий ч бичигдсэн үнэт цаасыг өмчлөөгүй л бол зөрүүний шаардлагыг бичигдсэн үнэт цаасны үнэ цэнээр тодорхойлдог. Мөн опционы бэлэн мөнгөөр байгаа эсвэл бэлэн мөнгөөр биш байгаа опционы хэмжээгээр тодорхойлдог. Ядууруулах буюу out of the money опцион нь опцион бичигчээс хүлээгдэж буй төлбөрөөс бага ахиуц шаарддаг. Бусад бүртгэгдсэн опционууд

Хувьцаарх опционоос бусад хөрөнгөөрх опционуудын арилжаа нь нийтлэг байдаг. Эдгээр нь зах зээлийн индекс, салбарын индексийн, гадаад валютын түүгээр ч зогсохгүй ХАА-н бүтээгдэхүүнээс ирээдүйн үнийн, алт, мөнгө, зарим тогтмол орлоготой үнэт цаас болон хувьцааны индексийн опционуудыг багтаадаг. Эдгээрийг бид ээлж дараатайгаар авч үзнэ. Индексийн опцион Индексийн опцион нь худалдан авах эсвэл худалдах ч бай S&P 500 эсвэл Нью Йоркийн хөрөнгийн бирж зэрэг үнэт цаасны зах зээлийн индекс дээр суурилдаг. Индексийн опцион нь хэд хэдэн өргөн хүрээг хамарсан индексүүд мөн түүнчлэн салбарын онцлогтой цөөн тооны индексүүд мөн хэрэглээний барааны үнийн индекс дээр суурилж арилжаалдаг. Бид эдгээр индексүүдийг ихэнхийг 2-р бүлэгт авч үзсэн.

Индексийн бүтэц нь гэрээ болон арилжаануудын хувьд янз бүр байдаг. Жишээ нь: S&P 100 индекс Standard and Poors 100 үнэт цаас группын 100 үнэт цаасны үнийг жигнэсэн дундаж юм. Энэ жин нь хувьцаа нэг бүрийн хувьд гаргасан хувьцаат капиталын зах зээлийн үнэтэй пропорциональ буюу тэнцүү байна. Үүнээс ялгаатай нь Зах зээлийн гол индекс нь 20 хувьцааны үнийг жигнэсэн дундаж бөгөөд эдгээрийн ихэнх нь Dow Jones Industrial Average группт байдаг. Гэтэл Үнийн шугамын индекс нь ойролцоогоор 1700 хувьцаа бүхий адилхан хэмжээтэй дундаж юм. Гадаадын олон хувьцааны индекс дэх опционы гэрээнүүд арилжаалагддаг. Жишээ нь: Чикагогийн Меркантайлийн Хөрөнгийн бирж дээрх Nikkei 225 /Японы/ үнэт цаасны дундаж арилжааны опционууд мөн Америкийн Хөрөнгийн бирж дээрх Японы индексийн арилжааны опционууд юм. Чикагогийн Опционы хөрөнгийн биржийн зөвлөл Европын Хөрөнгийн 3 индекс дэх опционыг жагсаалтанд оруулах талаар Лондонгийн Хөрөнгийн биржийн зөвлөлтэй 1991 онд хэлэлцээр хийсэн. Эдгээр 3 хөрөнгийн индекс нь: Нэгдсэн Вант Улс дахь хамгийн түгээмэл хөрөнгийн бэнчмарк болох FTSE 100 юм; Нэгдсэн Вант Улс гэх зэрэг Европын 11 орны хувьцааг багтаасан Eurotrak 100


индекс; FTSE 100 болон Eurotrak 100 индексийг хослуулсан Eurotrak 200 индекс болно.


Хүснэгт: 19.2 Индексийн опцион, эх сурвалж:


Хүснэгт: 19.2-д Wall Street Journel дахь индексийн опционы жагсаалтын нэг хувийг үзүүлэв. Жагсаалтын эхэнд хэд хэдэн хувьцаануудын индексийн одоогийн үнийн хүрээг үзүүлсэн байна. Индексийн опционы энэ жагсаалт нь хувьцааны опционы жагсаалттай төстөй юм. Гэсэн хэдий ч худалдан авах болон худалдах опционуудын хувьд тусгай багана гаргахын оронд индексийн опционуудыг зөвхөн нэг багананд жагсаасан бөгөөд p ба c гэсэн үсгүүд нь худалдах ба худалдан авах опционыг тэмдэглэсэн юм. Индексийн опционы жагсаалт нь одоогоор биелэгдээгүй байгаа гэрээнүүд тус бүрийн нээлттэй хүү зарладаг. Худалдааны хэмжээ болон нээлттэй хүүгийн багананд байгаа нягт бэлэг тэмдгээр нь OEX гэж голдуу нэрлэдэг S&P 100 опционы гэрээг CBOE дээр хамгийн идэвхтэй арилжаалагддаг гэрээ боловч S&P 500 индексийн гэрээн дээр байгаа хэмжээ нь хавьгүй өндөр байдаг. Эдгээр гэрээнүүд нь хамтдаа CBOEгийн хэмжээг давамгайлдаг. Хөрөнгийн опционоос ялгаатай нь индексийн опцион нь худалдан авах опционыг бичигчээс хэрэгжүүлэх үе болход биеэр “индексийг хүргэж өгөх” эсвэл худалдах опционыг бичигч “индексийг худалдан авах” зэргийг шаарддаггүй. Үүний оронд бэлэн мөнгөний төлбөрийн процедурыг хэрэглэдэг. Опционыг хэрэгжүүлэх үед нэмэгдэх буцах төлбөрийг тооцоолдог бөгөөд опцион бичигч нь тухайн хэмжээний мөнгийг опцион эзэмшигчид шуудхан төлдөг. Төлбөр нь опционы хэрэгжих үнэ болон индексийн үнэ цэнэ хоёрын ялгаатай тэнцүү байдаг. Жишээ нь, хэрэв хэрэгжүүлэх үнэ бүхий $500 тай индексээрх худалдан авах опционыг хэрэгжүүлэх үед S&P индекс нь $510 байвал, худалдан авах опционы эзэмшигч нь $10-ийн зөрүү төлбөрийг гэрээ бүр дэх 100, эсвэл $1000-ийн гэрээний үржүүлэгчээр нэмэгдүүлж хүлээн авна. ??? Фьючерсийн опцион Фьючерс опцион нь опционы хэрэгжүүлэх үнийг фьючерс үнэ болгон ашиглах замаар эзэмшигчдээ фьючерс онцгой опционыг худалдан авах эсвэл худалдах эрхийг олгодог. Нийлүүлэх үйл явц нь бага зэрэг ярвигтай байдаг учир фьючерс опционы гэрээний нөхцөлийг нь тус опционыг фьючерс үнэ дээр өөр дээр нь бичих боломжтой байдлаар хийгдсэн байдаг. Опцион эзэмшигч нь тусгайлан заасан хөрөнгийн тодорхой хугацааны дараах ирээдүйн үнэ болон опционы хэрэгжүүлэх үнэ хоёрын ялгаатай тэнцүү цэвэр төлбөрийг хүлээн авдаг. Тиймээс хэрэв фьючерс үнийг $37 гэж үзвэл худалдан авах хүний хэрэгжүүлэх үнэ нь $35 үнэтэй байнаь худалдан авах опционы эзэмшигч нь фьючерээс $2 –н цэвэр төлбөр авах болно. Таблиц 19.3 дээр байгаа олон фьючерс опционууд нь гадаадын биржийн фьючерс опционууд байдаг; эдгээр тухайн үеийн ханшны түвшингээр биш харин гадаадын биржийн фьючерс үнээр бичигддэг.



Хүснэгт 19.3 Фьючерс опцион. Эх үүсвэр: Wall Street Journal, 1994 оны 12 дугаар сарын 14. : Wall Street Journal – ийн зөвшөөрлөөр татаж авсан.


Гадаадын валютын опцион Валютын опцион нь гадаадын валютыг дотоодын тодорхой хэмжээний валютаар худалдан авах худалдах эрх олгодог. Гадаадын валютын опционыг Филадельфийн Хөрөнгийн Бирж дээр 1982 оны 12 дугаар сараас эхлэн арилжаалдаг. Тэр цагаас хойш Чикагогийн Захирлын зөвлөлийн Опционы Бирж болон Чикагогийн Меркантайлын Хөрөнгийн Биржүүд дээр гадаадын валютын опционыг жагсаалтандаа оруулсан. Вадютын опчионы гэрээ нь бирж дээр валютыг тодорхой тооны америк валютаар худалдан авах, худалдахыг шаарддаг. Гэрээнүүдийг гадаадын валютын нэгжид сент, эсвэл сентийн бутархайгаар үнэлдэг. Таблиц 19.4 дээр эдгээр гэрээнүүдийн заримыг Wall Street Journal жагсаасан байгааг үзүүлсэн байна. Опцион гэрээн бүрийн хэмжээг жагсаалт бүрд тусгайлан заасан байна. Жишээ нь, Филадельфийн Хөрөнгийн Бирж дээр Британийн паундын худалдан авах опцион нь өөрийнхөө эзэмшигчид хугацаа дуусахаас нь өмнө болон яг дуусах өдөр нь нэг паунд бүрийг тодорхой тооны сентээр бодож 31,250 паундыг худалдан авах эрх олгодог. 155 сентийн тохиролцсон үнэ бүхий гуравдугаар сарын худалдан авах опционыг 3.34 сентээр худалдсан бөгөөд энэ нь гэрээ бүрийн үнэ нь $.0334X31,250=$1043.75 байна. Тухайн үеийн ханшны түвшин нь паунд тус бүрт 153 паунд байна. Тиймээс опцион нь нэг ёнтийн ашигтай байх ба, энэ нь тухайн үеийн ханшны түвшин(156 сент) болон хэрэгжүүлэх үнэ болох нэг паунд тус бүрийн үнэ болох 155 сент хорын хоорондын зөрөө юм. Филадельфийн хөрөнгийн бирж дээр арилжаалагдаж байгаа опцион болон Олон улсын Мөнгөний Банк дээр арилжаалагдаж байгаа фьючерсын опционы хооронд маш чухал ялгаа байдаг. Дээрхи хоёрын эхнийх нь хэрэгжүүлэх үнэ болон төлөгдөх хугацаа нь болчихсон ханшны түвшингийн хоорондын ялгаанаас шалтгаалан төлбөрийг хийдэг. Хоёр дахь нь бол гадаадын фьючерс опционууд бөгөөд хэрэгжүүлэх үнэ болон төлөгдөх хугацаа нь болсон ханшны түвшиний фьючерс үнэ хоёрын хоорондын ялгаанаас шалтгаалан төлбөрийг хийдэг.


Учир нь ханшны түвшин болон ханшны түвшиний фьючерсийн үнэ хоёр ерөнхиыдөө тэнцүү биш байдаг, опцион болон фьючерс-опционы гэрээнүүд адил хугацааны дуусан хугацаа болон хэрэгжүүлэх үнэтэй байсан ч өөр өөр үнэ цэнэтэй байдаг. Жишээ, Хүснэгт 19.3 дээр тохиролцсон үнэ нь 155 сент болон гурван сард төлөгдөх хугацаа бүхий британийн паундыг худалдан авах опцион нь 3,34 сентээр үнээр тогтоогдсон байна.


Зээлийн хүүгийн опцион АНУ-гийн Ашиг Орлогын Сангийн тодорхой нэг мөнгөн тэмдэгт(note) болон бондын опционууд нь Amex болон CBOE-гийн жагсаалтад орсон байна. Опционууд нь сангийн мөнгөн дэвсгэрт, хадгаламжийн сертификат, сертификатаар дамжих CGMA – р арилжаалагддаг бөгөөд, төлөгдөх хугацаа нь янз бүр байдаг сангийн үнэт цааснаас ашиг олдог. Хэдэн хүүгийн фьючерсүүдийн опционуудыг мөн арилжаалдаг. Эдгээрийн дотор ашгийн сангийн бонд, мөн сангийн мөнгөн тэмдэгт(note), хотын захиргааны бонд, LIBOR, евро доллар болон евромаркийн фьючерс зэрэг байна. 19.2 Хугацаа дуусах үеийн опционы үнэ цэнэ Худалдан авах опцион Худалдан авах опцион нь үнэт цаасыг хэрэгжүүлэх үнээр худалдан авах эрх олгодог. Хэрэв та $70 –н хэрэгжүүлэгч үнэ бүхий IBM-ийн үнэт цаасны худалдан авах опционыг эзэмшиж, мөн IBM нь үүнийгээ одоо $80 – аар борлуулж байвал, та өөрийн опционоороо тус үнэт цаасыг $70 – аар худалдан аваад тэр дор нь зах зээлийн үнээр $80 – аар уг хувьцааг худалдаж болно. Гэсэн хэдий ч хэрэв хувьцааг $70 –аас багаар худалдаж байвал та опционоо худалдалгүй хадгалж байж болох бөгөөд ямар ч ашиг алдагдал гарахгүй. Хугацаа дуусах үеийн худалдан авах опционы үнэ цэнэ нь дараах зүйлтэй тэнцүү байна: Худалдан авах опцион эзэмшигчид төлөх төлбөр=ST – X хэрэв ST > X

O хэрэв ST X Байхад ST нь хугацаа дуусах үеийн хувьцааны үнэ цэнэ, X нь хэрэгжүүлэх үнэ юм. Энэ томъёо нь санхүүжүүлж болохгүй опционы мөн чанарыг харуулж байгаа бөгөөд учир нь хийх төлбөр нь сөрөг нөлөөгүй байна. Ингэж ST нь X-ээс их байгаа тохиолдолд опционыг хэрэгжүүлнэ. Хэрэв ST нь X-ээс бага байвал хэрэгжүүлэлт явагддаггүй бөгөөд опцион тэг үнэ цэнээр хугацаа нь дуусдаг. Энэ тохиолдолд опцион эзэмшигчийн хувьд энэ алдагдал нь, хэрэгжүүлэх үнээр худалдан авах эрхийг анх худалдан авсан анхны үнэтэй тэнцүү байна. Илүү өргөн утгаар бол опцион эзэмшигчийн хувьд ашиг гэдэг бол дуусах хугацаа нь болсон опционы үнэ цэнээс анхны худалдан авалтын үнийг хасахад гарч ирнэ.


График: 19.5 Тогтоосон хугацаан дахь худалдан авах опционы ашиг ба төлбөр

30$ 20$ төлбөр= хугацаан дах үнэ цэнэ 10$

0 ST 50 60 70 80 90 call oпцион ашиг -10$ -14$ Хэрэгжүүлэх үнэ нь $70 тай IBM дэхь худалдан авах опционы хугацаа дуусах үеийн үнэ цэнийг графикаар харуулсан байна IBM-н үнэ цэнэ $60 $60 $80 $90 $100 Опционы үнэ цэнэ 0 0 10 20 30 IBM-н үнэ нь $70-аас доогуур юм уу эсвэл $70 байвал опцион нь үнэ цэнэгүй байна. Энэ нь $70-аас дээш байвал опцион нь IBM-н үнийг $70 дээгүүр давж болох боломжтой байдаг. Опционы үнэ нэг доллараар нэмэгдэхэд доллар нэг бүрийн хувьд IBM-н хувьцааны үнэ өсдөг. Энэ харьцааг График 19.5 дээр үзүүлсэнчилэн графикаар үзүүлж болно.График 19.5 дээрхи тод шугам нь хугацаа дуусах үеийн худалдах


опционы үнэ цэнийг харуулж байна. Эзэмшигчийн хувьд худадан авах опционы цэвэр ашиг нь нийт төлбөр – анхны хөрөнгө оруулалттай тэнцүү байна. График: 19.6 Тогтоосон хугацаан дахь худалдан авах опцион бичигчийн ашиг ба төлбөр

14$

0 ST 70 84 ашиг төлбөр

Худалдан авах зардлыг $14 гэж үзъе. Тэгвэл худалдан авах опционыг эзэмшигчийн ашиг График 19.5-н доод хэсэгт байгаа тасархай шугаманд харуулснаар байна. Опционы хугацаа дусах үед хэрвээ хувьцааны үнэ $70-аас бага юм уу, эсвэл үүнтэй тэнцүү байвал хөрөнгө оруулагч $14 алдагдал амсах болно. Хувьцааны үнэ нь хугацаа дуусах үедээ $84 –с дээш гараагүй л бол ашиг эерэг болдоггүй. Хугаралын цэг нь $84 байдаг учир нь ийм үнэтэй байхад худалдан авах опционы төлбөр, ST - X =$84 -$70 =$14, нь худалдан авах опционыг худалдан авахад төлсөн зардалтай тэнцүү байна. Тиймээс хувьцааны үнэ өндөр байгаа үед худалдан авах опционыг эзэмшигчйд ашиг орж ирдэг. Үүний эсрэгээр, хэрэв хувьцааны үнэ өндөр байвал худалдан авах опционыг бичигч нь алдагдалд ордог. Энэ нөхцөлд бичигч нь худалдан авах опцион хүлээж авдаг бөгөөд зөвхөн X долларын хувьд ST -н үнэ цэнэтэй хувьцааг нийлүүлэх үүрэг хүлээдэг. Худалдан авах опционыг төлбөр= - (ST > X) хэрэв ST > X

0 хэрэв ST X Хэрэв IBM үнээ нэмсэн тохиолдолд алдагдалтай байгаа худалдан авах опцион бичигч опционоос урамшил авахын тулд энэ эрсдэлийг хүлээн авах хүсэлтэй байдаг. Таблиц 19.6 дээр худалдан авах опционыг бичигчийн төлбөр ба ашгийг


харуулсан байна. Энэ бол худалдан авах опционыг эзэмшигчийн адил төрлийн диаграмын толин тусгал юм. Опцион бичигчийн хугаралын цэг нь $84 байна. Энэ үеийн (сөрөг) төлбөр нь опционыг бичихэд анх хүлээж авсан урамшилыг тэнцвэржүүлж өгдөг. Худалдах опционууд Худалдах опцион нь хөрөнгийг хэрэгжүүлэх үнээр худалдах эрхийг өөртөө агуулж байдаг. Энэ тохиолдолд хөрөнгийг хэрэгжүүлэх үнээс доогуур үнээр борлуулж байгаа тохиолдолд эзэмшигч опционыг хэрэгжүүлдэггүй. Жишээ нь, хэрэь IBM-н хувьцаа $60 хүртэл буух байсан бол $70 хэрэгжих үнэ бүхий худалдах опционыг эзэмшигчдээ $10 ашигтай хэрэгжүүлэх байсан. Эзэмшигч нь IBM-н хувьцааг $60-аар худалдаж авах байсан бөгөөд үүнийг нэгэн зэрэг худалдах опцион бичигчид $70 –н хэрэгжүүлэх үнээр нийлүүлэх байсан юм. График: 19.7 Тогтоосон хугацаан дахь худалдах опционы ашиг ба төлбөр

70$ төлбөр=хугацаан дахь худалдах опционы үнэ цэнэ худалдах опционы үнэ

0 ST 70$ Худалдах опционы хугацаа дуусах үеийн үнэ цэнэ нь:

Худалдах опцион эзэмшигчид хийх төлбөр= 0 хэрэв ST X X-ST хэрэв ST < X График 19.7 дээрхи тод шугам нь IBM-н хувьцааны $70-н хэрэгжүүлэх үнэтэй худалдах опционы эзэмшигчид төлөх хугацаа нь болсон төлбөрийг харуулж байна. Хэрэв хугацаа нь болсон опционы үед хувьцааны үнэ $70 - аас дээгүүр


байвал худалдах опцион үнэ цэнэгүй байх ба мөн хувьцааг $70-аар худалдах эрхийг хэрэгжүүлэхгүй. $70-аас бага үнэтэй байгаа нөхцөлд дуусах хугацаа нь болсон худалдах үнэ цэнэ хувьцааны үнэ унасан доллар тус бүрт нэг доллараар нэмэгддэг. График 19.7 дээр тасархай шугам нь хугацаа дуусах болсон үеийн худалдах опционы эзэмшигчийн ашгийн график, худалдах опционы анхны зардалын цэвэр зардлыг харуулж байна.

Хамгаалалтгүй худалдах опцион бичих хэрэв зах зээл уналтанд орход опцион бичигчийг алдагдалд хүргэдэг. Ашиг олохооргүй хамгаалалтгүй худалдах опцион бичих нь нэг үе орлого олох сайхан арга хэмээн үздэг байсан ба дуусах хугацаа болхоос өмнө зах зээл огцом уналтад ороогүй байгаа цагт худалдах опционыг эзэмшигч нь бичигчийн эсрэг опционыг хэрэгжүүлэхгүйгээр опционы урамшуулалыг цуглуулж авдаг.

Учир нь зөвхөн зах зээлийн огцом уналт худалдах опцион бичигчийг алдагдалд хүргэж болох бөгөөд энэ стратеги нь тийм ч их эрсдэлтэй харагдахгүй байсан юм. Гэсэн хэдий ч дараагийн хайрцагт тэмдэглэсэнчилэн 1987 оны аравдугаар сарын зах зээлийн уналт ийм худалдах опцион бичигч нарыг маш их алдагдалд оруулсан юм. Оролцогчид энэ стратегийн хувьд одоо илүү их эрсдэл болно хэмээн бодож байна.

Хар нүх: Зах зээлийн уналтын үеэр зарим хөрөнгө оруулагчид хэрхэн бүх мөнгөө алдсан нь Роберт О”Конор хувьцааны индексийн опционы бизнест орохдоо түүний бизнесийн ашигаар хүүхдүүдийнхээ коллежид суралцах зардлыг төлнө гэж найдаж байв. О”Конорын тайларласанаар бол түүний брокер нь түүнд хэлэхдээ бид сард $1,000 орчимыг олно, хэрэв тэдний алдагдал нь $2000-аас $3000 хүрвэл тэрээр дансаа хаана гэж хэлж байжээ. Гэтэл, эмнэлгийн рентген туяаны бичлэгийн үйл ажиллагаатай бизнесийн эзэн 46 настай О”Конор хөрөнгө оруулалтын түүхэнд хамгийн хэцүү байдалд орсон юм. Аравдугаар сарын 19 нд хэдхэн минутын дотор тэрээр өөрийн дамсан дахь бүх мөнгө болон үүнээс гадна $91000 алдсан бөгөөд – энэ өөрийн нь нийт анхны хөрөнгийн 175% байсан юм. Хүн бүрийн тэр бүр сайн мэдэхгүй Чикагогийн Зөвлөлийн Опционы Биржийн нэгэн булан бол Ноён О”Конор болон бусад олон хөрөнгө оруулагчидын хувьд зах зээлийн уналтын харанхуй ангал байсан юм. Үйлчлүүлэгчид энэ хамгаалалтгүй худалдах опционд хэдэн зуун сая доллараа алдсан билээ. Энэ нь эрсдлээс хамгаалагдаагүй маш өндөр хөшүүрэг бүхий аз туршсан үйлдэл байсан бөгөөд хувьцааны зах зээл уналтын аюулд өртөөгүй юм. Эдгээр хамгаалагдаагүй худалдах опционы ихэнх нь Стандарт болон Пүүрсийн 100 хувьцааны индекс дээр байсан бөгөөд Чикагогийн Зөвлөлийн Опционы Бирж дээр арилжаалагдаж байсан. Хувьцааны зах зээл сүйрэхэд эрсдлийн хамгаалалтгүй байсан олон арилжаалагчид өөрсдийн анхны хөрөнгө оруулалтаас хэд дахин их опционыг зээлээр худалдан авдаг.


Худалдах опционы стратеги: Хамгаалагдаагүй бөгөөд ашиг олохгүй худалдах опционд маш их алдагдал гарсан юм. Худалдах опционыг борлулагч нь хугацаа нь дуусахаас өмнө хувьцааг, эсвэл хувьцааны индексийн гэрээг тогтсон үнээр худалдан авахаа зөвшөөрдөг. Ийм гэрээнүүдийг гол төлөв худалддаг – тухайн үеийн зах зээлийн ханшаас доогуур үнэтэй байдаг тул зах зээл өсөх эсвэл өөрчлөлт байхгүй байгаа цагт опционы хэрэгжүүлэлт ашиггүй байдаг. Борлуулагч халаас гэрээ тус бүрээс багахан хэмжээний мөнгө олдог байна. Гэхдээ аравдугаар сарын 19нийхтэй адилаар зах зээл уналтад орход опцион мөнгө болгодог. Үнэндээ бол борлуулагч гэрээгээ ашигтай байлгахын тулд уналтын өмнөх хувьцааны үнийг төлөх хэрэгтэй болдог тул маш их алдагдалд ордог. Өөрийн хувьцааны багцыг эрсдлээс хамгаалахын тулд опционыг борлуулдаг Синсинат дахь хөрөнгө оруулалтын фирмийн Гатевэй Хөрөнгө оруулагчдын зөвлөгчдын нөхөрлөлийн орлогч захирал Петр Тайер хэлэхдээ, хамгаалалтгүй опционыг борлуулах үед “хязгааргүй боломжит сүйрэл байдгийг ойлгох шаардлагатай”.Гатевэй нь өнгөрсөн 9 сард зах зээлийг хамгаалах зорилгоор Чикагогийн Зөвлөлийн Опционы Бирж дэх Стандарт болон Пүүрс-ийн 100 хувьцааны индексийн ашиг олохооргүй худалдах опционы эрхийг нь 2-3 доллароор худалдаж авсан. 10-р сарын 20-нд зах зээл уналтанд орсны дараахь өдөр эдгээр гэрээнүүдийн үнэ цэнэ нь 130$ хүртэл өссөн. Хэдийгээр Гатевэй маш сайн орлого олсон ч арилжааны сөрөг талынхан алдагдалд орсон юм. Хамгаалалтгүй опционыг худалдаж байсан брокерууд хувьцааны зах зээлийн уналт нь жагсаалтанд ороогүй газруудыг хамрахгүй гэж үзэж байсан юм. Н.В. Шейний 50-70 үйлчлүүлэгчдэд хувьцааны индексийн опцион худалдсан хоёр гол брокеруудын нэг болох Фрэнк Вайндерхофийн ярьж байгаагаар, тэрээр үйлчлүүлэгддээ хэлэхдээ стратегийн эрсдэл бол цөмийн дайралт юм уу 1929 оны зах зээлийн уналтаас арай гайгүй зүйл гэжээ. Энэ бол ойлгомжгүй зүйл байсан юм. Зах зээл өсөж буурч байдаг боловч тийм их хэмжээгээр биш.

Хувьцааны хөрөнгө оруулалтын эсрэг опцион

Худалдан авах опционыг худалдан авах нь буллиш стратеги бөгөөд хувьцааны үнэ өсснөөр худалдан авах опционоос ашиг бий болно. Үүний эсрэгээр худалдах опционыг худалдан авах нь бийриш стратеги. Хувьцааны үнэ буурах таамаглалтай үед хувьцааг зарах буюу ашиг олох зорилгоор хямд үед нь худалдан авч ирээдүйд зарах . Опционы үнэ цэнэ нь гол гол хувьцааны үнээс хамааралтай бөгөөд опционыг худалдан авах нь шууд хувьцааг худалдах буюу худалдан авч байгаа мэтээр харагдаж болох юм. Яагаад опционы стратегийг шууд хөрөнгө оруулалтаас илүүд үздэг вэ?


Жишээ нь: Та яагаад IBM-ийн хувьцааг шууд худалдан авахаас худалдан авах опцион худалдан авахыг илүүд үзэж байна вэ? Магадгүй таны хувьд IBM-ийн хувьцааны үнэ одоогийн байгаа төвшнөөсөө өснө гэсэн итгэлд хүргэх зарим нэг мэдээлэл байж болох бөгөөд манай жишээнд бид үнийг 70 доллар гэж авсан. IBM-ийн хувьцааны үнэ буурахад таны таамаглал буруу байсан нь нотлогдоно. Хэрэв 6 сарын хугацаатай, 70 долларын хэрэгжүүлэх үнэтэй худалдан авах опционыг 7 доллараар худалдсан ба хугацааны туршид зээлийн хүү 3 хувь гэж үзье. Нийт Хөрөнгө оруулалтын гурван стратегийн нийт үнийн дүн 7,000 доллар гэж үзвэл, IBM нь дараагийн 6 сарын туршид ноогдол ашгийг төлөхгүй. А хувилбар: IBM-ийн хувьцаанаас 100 хувьцааг худалдан авах В хувилбар: IBM-ийн хувьцааны 1000 худалдан авах опцион 70$-ицн хэрэгжүүлэх үнэтэйгээр худалдаж авах /100 хувьцаа тутамд 10 гэрээ шаардагдана./ С хувилбар: 700 доллараар 100 худалдан авах опцион худалдан авах Хөрөнгө оруулалтын үлдэх 6300$-ийг 6 сарын хугацаатай 3 хувийн хүүтэй Сангийн вексель худалдан авах /Уг сангийн вексель нь дараахь байдлаар өсгөнө. 6,300 * (1.03) = 6,489 доллар болжээ. Одоо IBM-ийн хувьцааны 6 сарын хугацаа дуусахад тухайн хувьцааны үнэ болон дээрх 3 багцын үнэлгээг авч үзье. График: 19.8

Гурван төрлийн стратегийн өгөөжийн хувь хэмжээ 200.0 150.0 100.0 50.0

0.0 ST 50 60 70 80 90 -50.0 -100.0

Á¿õ õóâüöàà Á¿õ îïöèîí Îïöèîí íýìýõ íü ºðèéí áè÷èã


IBM-ийн үнэ Багц $50 $ 60 $ 70 $ 80 $ 90

А багц: бүх хувьцаа $5,000 $6,000 $7,000 $8,000 $9,000 В багц: бүх опцион 0 0 0 10,000 20,000 С багц: худалдан авах опцион 6,489 6,489 6,489 7,489 8,489 нэмэх нь сангийн вексель

А багцын хувьд нь IBM-ийн хувьцааны үнээс 100 дахин их үнэтэй, В багц нь худалдан авах опционы хэрэгжүүлэх үнээс дээгүүр үгнээр зарахгүй бол ашиггүй байна. Нэгэнт тэр цэгт хүрсэн бол хувьцааны үнэ хэрэгжүүлэх үнээс 1000 дахин үнэтэй болно. Эцэст нь, С багц нь 100 худалдан авах опционы ашиг дээр Сангийн векселд хийсэн хөрөнгө оруулалтын 6,489 доллар нэмэгдэнэ. Эдгээр багц бүрийн анхны хөрөнгө оруулалтын хэмжээ 7000$ гэдгийг санах хэрэгтэй. Эдгээр 3 багцын өгөөж дараахь байдалтай байна.

IBM-ийн үнэ

Багц $50 $ 60 $ 70 $ 80 $ 90 А багц: бүх хувьцаа -28.6% -14.3% 0.0% 14.3% 28.6% В багц: бүх опцион -100.0 -100.0 -100.0 43.3 185.7 С багц: худалдан авах опцион -7.3 -7.3 -7.3 7.0 21.3 нэмэх нь сангийн вексель

Эдгээр өгөөжийн хувийг График 19.8-д харуулжээ. В , С багцын өгөөжийг IBM хувьцааны энгийн хөрөнгө оруулалтыг төлөөлж буй А-тай харьцуулахад опцион нь 2 сонирхол татахуйц онцлогтой нь харагдаж байна. Үүнд: 1-рт, опцион хөшүүргийн санал болгож байна. А, В багцын өгөөжийг харьцуулъя. IBM-ийн хувьцаа анхны үнэ болох 70 доллароос өсөөгүй болохоор В багцын үнэ огцом унаж 0 хүрч, өгөөжийн хэмжээг сөрөг 100 хувь болгожээ. Эсрэгээр хувьцааны үнэ 70-80 доллар болж 14%-иар өсвөл багцын бүх опционы үнэ 48,3 хувиар өснө. Энэ утгаараа худалдан авах опцион нь хувьцааны хөрнгө оруулалтын хөшүүрэг болж байна. Тэдгээрийн үнэ цэнэ хувьцааны үнийн өөрчлөлтөөс илүү ихээр өөрчлөгдөнө. График 19.8-д үүнийг тодорхой харуулсан байна. Бүх опционы багцын муруй нь бүх хувьцааны багцынхаас илүү босоо хэлбэртэй байгаа нь гол үнэт цаасны үнэ цэнээс мэдэрэмтгий хамааралтай байдгаас шалтгаалдаг. Хөшүүргийн хүчин зүйл нь хөрөнгө оруулагчдыг дотоод мэдээллээ ашиглан /хууль бусаар/ өөрсдийн хөрөнгө оруулалтын хэлбэрийг сонгоход нөлөөлдөг. С багцад үзүүлснээр опционы үнийн даатгал бол хоёр дахь сонирхол татахуйц онцлог нь юм. Опцион ашиг авчрахгүй байсан ч сангийн вексель болон опционы багц 6 сарын дараа 6489$-оос багагүй үнэ цэнэтэй байна. С багц дахь хамгийн бага өгөөж сөрөг 7.3 % нь компанийг дампууралд хүргэхүйц IBM хувьцааны сөрөг


100 %-ийн өгөөжтэй харьцуулахад арай дээр. IBM-ийн үнэ өсөхөд опцион болон сангийн векселийн хосолсон багц С-гийн өгөөж нь бүх хувьцааны багц А-гийнх шиг хурдан сайжрахгүй. Энэхүү энгийн жишээ нь хамгийн чухал зүйлийг нь тодруулна. ??? Хэдий ийм боловч зорилгодоо хүрэхийн тулд нөөцийг зөв хуваарилах нь илүү үр ашигтай байгаа юм. В хувилбарыг ихэвчлэн хөрөнгө оруулагчдаар даатгалын эрсдэлийг хүлээлгэх замаар С хувилбартай хослуулан хэрэглэдэг. Жишээ нь, хүлээгдэж буй ашиг нь адил биш нөөцүүдийн эргэх хэмжээг зөв тогтоох стратеги юм. Энэхүү стратегийг боловсруулахдаа шинээр гарч ирэх болзошгүй эрсдэлийг тооцож анхаарал тавьж саадыг хэлэлцье. 19.3 Опционы стратегиуд Хамгаалалттай худалдах стратеги

Та өөрийгөө хувьцаанд хөрөнгө оруулах хүсэлттэй байгаа, гэхдээ зарим өгөгдсөн төвшингөөс цааш илүү гарах алдагдал хүлээх чадваргүй байна. Зарчмын хувьд та бүх мөнгөөрөө хөрөнгө оруулалт хийх нь мөнгөө алдаж болох учраас дан ганц хувьцаагаар хөрөнгө оруулалт хийх нь эрсдэлтэй гэдгийг сана. Үүний оронд та хувьцаагаарх худалдах опционыг худалдан авахыг бодож байж

магадгүй. Хүснэгт 19-ийн 1-д опционы дуусах хугацаан дахь таны багцын нийт

хэмжээг харуулжээ. Хувьцааны үнэнд юу ч нөлөөллөө гэсэн хэрвээ хувьцааны үнэ хэрэгжүүлэх үнээс бага үед тэрхүү хэрэгжүүлэх үнээр IBM-г худалдах эрхийг худалдах опцион нь олгодог учраас худалдах эрхийнхээ хэрэгжүүлэх үнэтэй тэнцэх хэмжээний төлбөрөөр та баталгаажиж байна.

Жишээ нь: Хэрэв хувьцааны хэрэгжүүлэх үнэ Х=65$, IBM-ийг 62$-оор худалдаж байгаа үед таны нийт багцын хэмжээ 65$ байна. Хувьцаа нь 62$-ийн үнэтэй, хугацаа нь дуусах худалдах эрхийн үнэлгээ X-St=65$-62$=3$ . Үүнийг өөрөөр харах нэг арга нь та хувьцааг эзэмшиж байгаа ба зарах гэрээ нь танд хувьцаагаа 65$-оор зарах эрх олгож байна. Нөгөө талаас, хэрэв хувьцааны үнэ 65$-оос их 69$ байх юм бол хувьцааг 65$-оор зарах эрх нь ямар ч хэрэггүй. Зураг 19-ийн 9-д энэхүү хамгаалалттай зарах стратегийн ашиг болон хугацаа нь дуусч буй төлбөрийн хэмжээг харуулжээ. Зураг 19-ийн 9-дахь үргэлжилсэн шугам нь нийт хугацаа нь дууссан төлбөрийн хэмжээ юм. So+Р-ийг бий болгож буй үнээр үргэлжилсэн шугам нь доошоо шилжжээ. Байж болох алдагдал нь хязгаартай байгааг хараарай. Хажуугийн хүснэгтнээс энэ стратегийн цаашдын хэлэлцүүлгийг хар. Хамгаалалттай зарах стратегийн ашгийг хувьцааны хөрөнгө оруулалтынхтай харьцуулахад ашигтай байна. Хялбар болговол, X=So гэсэн at the money /өртөгтөө/ хамгаалалттай худалдах опционыг авч үзнэ. Зураг 19.10 нь 2 стратегийн ашгийг харьцуулан харуулсан байна. Хэрэв хувьцааны үнэ өөрчлөгдөхгүй хэвээр байвал хувьцааны ашиг =О буюу St=So болно. Энэ нь


хувьцааны үндсэн үнийн өөрчлөлт бүрт 1 доллараар өсөх буюу унахыг харуулна. Хамгаалалттай худалдах опционы ашиг сөрөг ба энэ нь хэрэв St нь So-оос доогуур байвал худалдах опционы зардалтай тэнцүү. Хамгаалалттай худалдах опционы ашиг нь хувьцааны үнэ St , So-оос өндөр болж өссөнтэй уялдан аажим өснө. Хүснэгт 19.1 Тогтоосон хугацаан дахь хамгаалалттай худалдах опционы багцын үнэ St<X St>X Хувьцаа St St Худалдах опцион X-St 0 Нийт X St


График: 19.9 Тогтоосон хугацаан дахь хамгаалалттай худалдах опционы үнэ цэнэ

Хувьцааны төлбөр А

ST Опционы төлбөр В

ST Хамгаалалтын худалдах опционы төлбөр төлбөр С Х ашиг

Х ST Х - (So+P)



Алдагдлыг зогсоох захиалгын эсрэг хамгаалалттай худалдах опцион

Хамгаалалттай худалдах опцин нь хугацааны эцэст багцын үнэ нь хэрэгжүүлэх үнэтэй тэнцүү, эсвэл түүнээс дээгүүр байхаар баталгаажуулж өгдгийг бид үзсэн. Жишээнээс үзэхэд, хувьцааны тодорхой хэсэг 40$-ийн хэрэгжүүлэх үнэтэй 1 жилийн хугацаатай Европ опционооор хамгаалагдсан гэж үзье. Хэрэв жилийн эцэст хувьцаа 40$-оос доогуур үнээр худалдаалагдаж байгаа хэдий ч худалдах опцион хамгийн багадаа 40$-ийн хэрэгжүүлэх үнэтэйгээр хэрэгжинэ.

Багцын энэхүү байр суурийг хамгаалах өөр нэг хэрэгсэл бол алдагдлыг зогсоох захиалгын арга юм. Хэрэв нэгж хувьцааны үнэ 40$-оос буурвал хувьцаагаа худалдах захиалгыг брокертоо өгнө. Ингээд нэгж хувьцааны үнэ 40$-оос доош тасралтгүй буурахад алдагдал өсөхөөс өмнө амжиж хувьцаагаа худалдах болно. Алдагдлыг зогсоох захиалга нь хамгаалалттай худалдах опционы санал болгодог хувьцааны үнийн даатгалтай ижил боломж олгодгийг харж болно. Хэдийгээр таны алдагдлыг зогсоох захиалга нь брокероор дамжин хийгддэг ч ямар нэг нэмэгдэл зардал гарахгүй. Алдагдлыг зогсоох захиалга нь үр ашигт чөлөөтэй худалдах опцион гэсэн үг үү? Худалдх санал гэж юу вэ? Алдагдлыг зогсоох захиалга мөн үү? Энэүү зөрчилдөөнтэй асуудлуудыг шийдвэрлэхийн тулд жилийн туршид хувьцааны үнийн боломжит муруйг харуулсан графикийг харъя. Хэдийгээр хувьцааны үнэ t хугацаанд 40$-оос буурсан ч, дахин өсч жилийн хугацаа дуусахад 60$ болно. Хамгаалалттай худалдах опционы хугацаа нь 60$-ийн үнэ дээр дуусах ба худалдах опцион нь үнэ цэнэгүйгээр хугацаа нь дуусах болно. Харин хувьцааны үнэ 60$ болно. Алдагдлыг зогсоох захиалга нь t хугацаанд хувьцааны үнэ 40$-оос доош унахаас өмнө аль болох хурдан худалдахыг шаарддаг. Энэ стратеги нь жилийн эцэст 40$ дээр нэмэх нь t хугацаанаас жилийн эцэс хүртэлх хугацаанд хуримтлагдсан хүү нэмэгдэх хэмжээний өгөөж хүртэх нь хамгаалалттай худалдах опционы нийт төлбөрөөс арай илүү юм.

Хамгаалалттай худалдах стратеги нь алдагдлыг зогсоох захиалгаас илүү давуу талуудтай. Алдагдлыг зогсоох захиалга хүчинтэй байхад хэрэв хувьцааны үнэ хүрч болох хязгаартаа хүрсэн бол хөрөнгө оруулагч тэрхүү хязгаарын 40$-оор зарна. Хэрэв хөрөнгө оруулагч хувьцааны үнэ хязгаарын 40$-оос буусан үед алдагдлаас хамгаалах захиалга хэрэглэснээр хувьцаанас ашиг олохгүй. Нөгөө талаас хувьцааны үнэ 40$ дээр байхад худалдах опцион эзэмшигч опционыг хэрэгжүүлэх шаардлагагүй. Үүний оронд опцион эзэмшигч тогтсон хугацаа дуустал хүлээх хэрэгтэй бөгөөд хувьцааны хир зэрэг унахаас үл хамаараад 40$-ийн хэрэгжүүлэх үнэ баталгаажсан байгаа ба хувьцааны үнэ эргэж өсөхөд хувьцаанаас ашиг олох болно.


Хувьцааны үнэ ($) 60 40 Хугацаа t Опционы дуусах хугацаа

График: 19.10 Хамгаалалтын худалдах опцион болон хувьцааны хөрөнгө оруулалт

ашиг Хувьцаа Хамгаалалтын худалдах опцион

ST So = X - Р - So График 19.10-д хамгаалалттай худалдах опцион нь хувьцааны үнийн бууралтын эсрэг баталгаа болж, алдагдлыг хязгаарлаж буйг тодорхой харуулж байна. Тийм учраас хамгаалалттай худалдах опционы стратегиуд нь багцын даатгалын хэлбэрийг илэрхийлж байна. Хувьцааны үнэ өссөн тохиолдолд таны ашиг хэрэгжихгүй болсон худалдах опционы зардлаар буурна. Энэ нь хамгаалалтын зардал юм. Түүнчлэн энэхүү жишээ нь үүсмэл үнэт цааснууд эрсдлийг агуулдаг


гэсэн энгийн ойлголтыг үл харгалзан үүсмэл үнэт цаас нь эрсдлийн удирдагад үр ашигтайгаар хэрэглэгдэж болох юм гэдгийг харуулж байна. Бодит байдал дээр эрсдлийн удирдлагыг санхүүгийн менежерийн үүргийн нэг хэсэг гэж үздэг. “Ирээдүйн хямрал ” гэсэн хайрцаган дотор үнийн эрсдлээс хамгаалах зорилгоор үүсмэл үнэт цаас ашигласан нь бүтэлгүйтсний төлөө компанийн захирлын зөвлөлийн Ротын эсрэг Брейн шүүх хурал дээр амжилттай заргалдсныг бичжээ. Энэ нь хамгаалалтын худалдах гэрээг ирээдүйн гэрээ хэлэлцээр хийх замаар ашиглана гэсэн үг. Олон шинжээчид эрсдлийг удирдахын тулд үнэт цаасны уламжлалт арга болон бусад аргуудыг ашиглах нь илүү үр дүнд хүргэнэ гэдэгт итгэдэг. Хамгаалалттай худалдан авах гэрээ Хамгаалалттай худалдан авах гэрээний нөхцлөөр худалдан авах опционыг хямдралтайгаар худалдан авдаг. Нөхцөл нь хамгаалалтын байдаг учраас тухайн үнэт цаас нь багцын хувьд хамгаалагдсан байдаг. Үнэт цаасны нөхцөлгүйгээр байгуулагдаж байгаа опционы гэрээг голдуу "дан опционы гэрээ " гэж нэрлэдэг. Гэрээ хэрэгжих эцсийн өдөр энэ опционы үнэ цэнэ нь үнэт цаасны үнээс худалдан авах гэрээний үнийг хассантай тэнцүү байх бөгөөд үүнийг хүснэгт 19.2-д үзүүлсэн болно. Энэ хасагдан гарсан худалдан авах гэрээний үнэ нь өөр хөрөнгө оруулагчийн ашиг буюу таны хэрэгжүүлэх үнийн зардал болно. Ирээдүйн хямрал Компанийн захирлуудын зөвлөлийг хувьцаа эзэмшигчид нь эрсдлээс зайлахдаа шинэ? Байдлыг ашигласангүй гэж шүүхэд заргалдан заргаа амжилттай авчээ. Итгэмээргүй сонсогдож байна уу? Гэвч өнгөрсөн жил Америкт гаргасан шүүхийн шийдвэрийн дараа захирлууд нь эрсдлээс зайлах хууль ёсны үүрэгтэй байх өдөр удахгүй ойрхон ирэх нь Брайн Ротийн хэрэг нь ямар ч Волл стрийтийн хөрөнгө оруулалтын банк ямар ч хөрөнгийн биржийг оруулаагүй. Харин Индиана муж улсын жирийн нэг үр тарианы компанийг оруулжээ. Хувьцаа эзэмшигчдийн тусын тулд бүтээгдэхүүнийг худалдаж, худалдан авдаг мянга мянган нөхөрлөл Америкт байдаг. Хувьцаа эзэмшигч гэдэг нь хамгийн сайн үнийг олно гэдэг итгэлээр жилийнхээ ургацыг нөхөрлөлүүдэд даатгасан орон нутгийн фирмерүүд. 1980 онд үр тарианы үнэ унасан, Индиана нөхөрлөлийн менежер нөхөрлөлийнхөө ургацыг зарж дуусахад нөхөрлөл нь нийт 424 мянган долларын алдагдалд орсон байв. Тэрээр үнийн бууралтаас зайлах Чигаго дахь Худалдааны Зөвлөлийн үр тарианы фьючерсийг ашиглан алдагдалд орохгүй байж болох байв. Урд жил нь нөхөрлөлийн ня-бо Зөвлөлд эрсдлээс зугтах хэрэгтэй гэдгийг зөвлөж, захирлууд нь менежертээ ингэж хийх зөвшөөрлийг олгосон байна. Үүний үр дүнд менежер хамгаалалт хийсэн боловч нөхөрлөлийн


үр тарианы борлуулалт 7.3 сая долларын зөвхөн 20.050-ийг хамгаалж чадсан байна. Алдагдал нь хураасан ургац шиг нь их гарчээ. Хэнэгггүй хаанга байдал хэмээн хувьцаа эзэмшигчид нь уурлаж менежер болон зарилуудыг шүүхэд өгчээ. Удаан хугацааны шүүх хуралдааны дараа Индианагийн шүүх менежерт бүх бурууг өгч шийдвэрлэсэн. Захирлуудын хувьд тэд эрсдлээс зугтах техникийг ойлгох үүрэгтэй байсан ба менежерээ илүү анхааралтай хянах ёстой байжээ. Энэ төрлийн хэргийн анхны тогтоол шийдвэр гэж тооцогддог тус хэргийг Филипп Жонсон саяхан анхааралдаа авлаа. Хэдийгээр энэ тогтоол нь Индианагаас гадуур хууль ёсны хүчингүй боловч бусад ямар ч газрын хуульчдад дийлдэшгүй жишээ болохыг батлах болно. Санхүүгийн эрсдлийг удирдах ёстой санхүүгийн байгууллагууд болон ердийн бизнест хамаарна. Хэрэв ноён Жонсоны үнэлгээ зөв бол дараачийн хэргийг шийдвэрлэхэд удахгүй байх болно. График 19.11-с-ийн тод шугам нь төлбөрийг харуулсан байна. Т цагт хувьцааны үнэ Х- с бага байвал позиц нь St байна. Харин Х-с илүү гарвал Х буюу хамгийн өндөр түвшинд хүрнэ. Энэ нь юуг харуулж байнавэ гэвэл худалдан авах опционыг зарж буй хүний хувьд хувьцааны үнэ Х-с өндөр байх үед анхны шагналаар сольсон байна гэсэн үг юм. Тиймээс хугацаа дуусахад позицын хамгийн өндөр ашиг нь Х юм. График 19.11 - с - ийн тасархай зураас нь хамгаалалттай худалдан авах гэрээний цэвэр ашгийг харуулж байгаа юм. Байгууллагын ХО-гчдын дунд хамгаалалттай худалдан авах гэрээ нь түгээмэл ашиглагддаг ХО-ын стратеги байсан юм. Голцуу хувьцаанд хөрөнгө оруулдаг сангийн менежерүүдийг авч үзье. Тэд шагнал цуглуулах аргаар орлогоо өсгөхийн тулд (ихэнхи эсвэл бүх хувцаанд) худалдан авах гэрээ байгуулахыг хүсэж магадгүй юм. Хувьцааны үнэ хэрэгжүүлэх үнээс өндөр байх тохиолдолд тэд хөрөнгийн ашиг олох боломжийг алдаж байгаа боловч Х бол хувьцааг зарахаар төлөвлөж байсан үнэ бол худалдан авах гэрээг “худалдалтын ” дэг журам гэж болох юм. Энэ худалдан авах гэрээ нь хувьцаа төлөвлөгдсөн байдлаар зарагдана гэдгийг баталж байгаа юм. - Жишээ нь: Тэтгэврийн сан IBM-н 1000ш 70$ - н хувьцаатай гэж бодъё. Тус сан ьн бүх хувьцааг хувьцааны үнэ 80$ болвол зарна гэж төлөвлөж байгаа бөгөөд 60 хоногийн 80$ -н хэрэгжүүлэх үнэтэй худалдан авах гэрээ нь 5$ юм. 10ш IBM-н худалдан авах гэрээ байгуулснаар (гэрээ болгон 100 хувьцаатай 5000$ -н орлого олж чадах юм ). Хэрэв хувьцаа 80$ -с дээш гарвал тус сан нь олох байсан ашгаа алдаж байгаа боловч тэд 80$-р зарахыг төлөвлөж байсан учир энэ ашгаа тэртээ тэргүй олж чадахгүй байсан юм. Хүснэгт 19.2 Тогтоосон хугацаан дахь хамгаалалттай худалдан авах опционы багцын үнэ St<X St>X Хувьцааны төлбөр St St Худ/авах опционы төлбөр -0 -(St-X) Нийт St Х


График: 19.11

Тогтоосон хугацаан дахь нөхцөлт худалдан авах опционы үнэ цэнэ

Хувьцааны төлбөр

А

ST Бичигдсэн худалдан авах опционы төлбөр

+В ST Нөхцөлт худалдан авах опционы төлбөр =С Х төлбөр ашиг

ST Х


623 Страдле гэдэг нь ижил Х үнэтэй, мөн ижил Т дуусах хугацаатай хувьцаан дахь зарах болон худалдан авах гэрээг худалдан авснаар бий болдог. Энэ нь хувьцаагаар маш их мөнгө олж болдог, гэхдээ яаж ашиг олохоо мэдэгүй байгаа хөрөнгө оруулагчдад маш ашигтай стратеги юм. Жишээ нь: Та нэг компаний хувь заяаг аль тийш нь ч шийдэж болох нэг чухал IBM-ийнүүхийн шийдвэрийг хүлээж байгаа гэж бодъё. Хувьцааны үнэ IBM-ийнүүхийн шийдвэрээс шалтгаалан нэг болон хочр дахин өснө, эсвэл дахин буурна. Энэ тоиолдолд IBM-ийнүүхийн шийдвэрээс хамаарахгүйгээр хувьцааны үнэ Х-ээс дээшээ буюу доошоо огцом хөдлөхөд хувтцааны үнийг тогтвортой байлгахдаг. Хэрэв хувьцааны буцааж төлөх үнэ зарах үнэтэйгээ тэнцүү болбол худалдах болон худалдан авах гэрээ 2-уул ашигггүй болно. Хөрөнгө оруулагчийн худалдан авах болон бусад бүх боломж алдагдана.Страдле нь байнга өөрчлөгддөг, тогтворгүй нөхцөл байдалд тулгуурлагдан бий болно. Страдле бий болгож байгаа хөрөнгө оруулагч нь хувьцааг зах зээлээс илүү байнга өөрчлөгддөг гэж тооцсон байх ёстой. Өөрөөр хэлбэл Страдле бий болгосон хөрөнгө оруулагч нь зах зээл нь илүү тогтвортой гэдэгт итгэсэн байх ёстой. Тэд шагналын нөхцлийг урьдаас хүлээн зөвшөөрч хугацаа дуусахаас өмнө хувьцааны үнэнд нэг их өөрчлөлт орохгүй байх гэдэгт найдан суухаас өөр аргагүй болдог. Стардле руу мөнгө төлөх схемийг 19.3-д үзүүлэв. 19.3-ийн үргэлжилсэн шугам нь энэ төлөх мөнгийг заасан. Багц нь тэг ашигтай байхаас бусад нөхцөлд багцын төлбөр нь үргэлж эерэг байна. Яагаад ийм алдагдалгүй стратегийг бүх хөрөнгө оруулагчид сонирхдоггүй юм бол гэж та гайхаж магадгүй. Яагаад гэвэл Страдле нь худалдах болон худалдан авах гэрээг 2-нг нь худалдан авах шаардлага тавигддаг. Хугацаа дуусах үеийн багцын ашиг хэзээ ч сөрөг байдаггүй. Хөрөнгө оруулагч нь өөрийн цэвэр ашгаа мэдэж байхын тулд багцын үнэ нь анхны үнээс илүү байх ёстойг мэдэж байх ёстой. 19.12-ийн С-д зурагдсан тасархай шугам нь Страдлийн ашиг юм. Ашгийн шугам нь Страдле худалдан авсан үнийн шугамын доор байрласан байна. (Р+С) Хувьцааны үнэ үндсэн үнээс хазайсан тохиолдолд Страдле нь алдагдалд орохыг схемээс харж болно. Страдлийн хувилбарууд нь стрипс болон страпс бөгөөд стрипс гэдэг нь ижил үргэлжлэх хугацаатай болон ижил туршилтын үнэтэй үнэт цаасны хувьд 2 худалдах ,1 худалдан авах эрх , страпс нь 2 худалдан авах, 1 худалдах эрх юм. Хүснэгт 19.3 Тогтоосон хугацаан дахь худалдан авах, худалдах опцион х/авсан багцын үнэ St<X St>X Худалдан авах опционытөлбөр 0 St-Х Худалдах опционы төлбөр +(X-St) +0


Нийт X- St St- Х

График: 19.12 Тогтоосон хугацаан дахь давхар эрхийнүнэ цэнэ

Худалдан авах опционы төлбөр төлбөр ашиг А

ST Х Худалдах авах опционы төлбөр +В төлбөр

ST ашиг Давхарэрхийн төлбөр =С төлбөр P+C ашиг


ST Х Spreads 625 Collar Хоёр бондын хооронд багцын үнийн сагс дахь опционы стратеги юм. Хөрөнгө оруулагч нь урсгалаараа IBM-д том байр эзлэнэ гэж үздэг бөгөөд IBM нь хувьцаа бүрт 70$ зарж байдаг. 60$-ийн доод үнэтэй бонд нь багцыг худалдан авах туршилтын үнэ болох 60$-ийг хамгаалснаар үнэ нь өсөн 70$ болж болно. Гэсэн хэдий ч энэ хамгаалалт нь хөрөнгө оруулагчийг шимтгэл төлөхийг шаардана. Зарах үнэ өсөх нь хөрөнгө оруулагч сонголт дуудлага хийх ёстой болох ба жишээн дэхь үнэ нь 80 доллар болно.Дуудлага худалдаа нь хийхтэй адил үнээр зарж болох ба энэ нь хөрөнгө оруулалтын ашгыг ойролцоогоор тэг болгоно гэсэн үг юм.Багцын дуудлага худалдааны хязгаар нь хүчин чадлаа алдана.Хувьцааны үнэ 80 доллараас дээш хөдлөх юм бол хөрөнгө оруулагч нь мөн 80 доллар болохгүй бөгөөд учир нь ингэвэл энэ хугацаанд өндөр үнэ болох бөгөөд цааш явчихна.

Collar-нь хөрөнгөтэй төлөвлөгөөтэй хөрөнгө оруулагчид нийцсэн байх ёстой ба энэ нь бодит түвшнээс дээш болж болох алдагдал буюу эрсдлийг зохицуулах хүсэлгүй байна.Жишээ нь:Та 150000 доллараар байр худалдаж авах боломжтой гэж үзье.Тэгвэл та өөрийн боломжоор тооцоолж үзнэ.Мөн та эрсдэлд 10000доллараас илүү алдах хүсэлгүй байна.Collar нь 1-рт 1000хувьцааны үнэ 140доллар байна, нэг хувьцаанд оногдохоор зарна. 2-рт Жишээ нь үнэ 130доллар худалдан авах (Сонголт) 3-рт дуудлагын бичигдсэн үнэ 150доллар нь10000долларын үндсэн хөрөнгийн ашгын тухай ойлголт авахад танд ашигтай боломж өгөх ба 10000доллараас илүүгүй эрсдэл хүлээх болно. Хүснэгт 19.4 Тогтоосон хугацаан дахь худалдан авах, худалдах опцион х/авсан багцын үнэ

StX1 Х1<StX StX Х/авах опцион х/авсны төлбөр,Х/үнэ-Х1 0 St-Х1 St-X1 Х/авах опцион зарсны төлбөр,Х/үнэ-Х2 - 0 - 0 -(St-X2)


Нийт 0 St- Х1 X2-X1

График: 19.13 Тогтоосон хугацаан дахь bullish худалдан авах опционы үнэ цэнэ

эзэмшиж буй үеийн худалдан авах опционы төлбөр төлбөр ашиг

ST Бичигдсэн худалдан авах опционы төлбөр

ST ашиг төлбөр bullish авах опционы төлбөр төлбөр


ашиг

ST Х1 Х2 19.4 Худалдах, худалдан авах тэнцвэрт нөхцөл =??? Бид өмнө нь багц хийх түүний үнийг хэрхэн хамгаалах,хувьцааны байдал,энэ байдалд хийх сонголтийг харьцуулах,баталгаажсан бага үнээр төлж дуусгах нөхцөлийг хангах тухай үзсэн боловч хүчин чадал хязгааргүй доошлох тухай үзсэнгүй.Хэдий тийм болвовч энэ нь хамгаалалтын цорын ганц зам биш юм.Багцын Call-plus-bills нь доошлох эрсдлээс мөн хамгаалдаг уруудах хүчин чадлыг нь хязгаарлаж байдаг. Худалдааны стратеги анхаарах нэмэлт болгож Сангийн вексел данс нээх нь дуудлагын үнийн тэнцүү байдлыг гүйцэд гаргаж боловсруулсан өдрөөс хугацаа дуусах хүртэл хамт байдаг.Жишээ нь дуудлагын жишээ үнийн байдал нь 100доллар,байдал тус бүрт эрс ялгаатай төлөх (Бичигдсэн 100хувьцаа бүрийн) ёстой урьдын жишээний 10000доллар байна. Ерөнхийд нь таны эзэмшиж байгаа хэрэгжүүлэх X үнэ бүхий опцион тус бүрт эрсдэлгүй тэг купоны бондыг нүүрний X үнэтэйгээр худалдаж авах болно. Опционы хугацаа дуусаж, тэг купоны бондын төлбөрийн хугацаа болсон үед энэ байршилыг Т хугацаанд шалгаж үз. ЮЮЮЮЮЮЮЮЮЮЮ Хэрвээ хувьцааны үнэ хэрэгжүүлэх үнээсээ доогуур байвал худалдан авах опцион үнэ цэнэгүй болдог боловч эрсдэлгүй бондыг худалдах хугацаа нүүрний X үнэ цэнэд хүрч төлөгдөх хугацаа нь болдог. Тиймээс бонд нь багцын шалны үнийг тогтоодог. Хэрвээ хувьцааны үнэ X-ээс хэтэрвэл худалдан авах опционы төлбөр болох ST-X – г ST –ийн нийт төлбөрийг хийхийн тулд бондын нүүрний үнэ цэнэ дээр нэмдэг. Энэ багцын төлбөр нь Таблиц 19.1 дээр бидний гаргаж ирсэн хамгаалалтын худалдах опционы төлбөртэй ижил юм. Хэрвээ хоёр багц нь ижил үнэ үзүүлж байвал үүнийг тогтоохын тулд ижил хэмжээний мөнгийг залдал болгох ёстой. Нэн нь нэг үнийн хууль юм. Тиймээс худалдан авах опцион дээр нэмэх бондын багц нь хувьцаан дээр нэмэх худалдах опционтой ижил зардал гаргах ёстой. Худалдан авах опцион бүр С зардалтай. Эрсдэлгүй тэг купооны бондын зардал нь X/(1+rf) байна. Тиймээс худалдан авах опцион дээр нэмэх нь бондын багцын зардал бий болгохын тулд C+X/(1+rf)

T


байна. Одоо (тэг цаг хугацаанд) худалдан авахын тулд хувьцааны зардал S0 байна, тэгвэл худалдах опционй үнэ нь P байна. Тиймээс би үүнийг багтаана. C+X/(1+rf)

t=S0+P 19.1 19.1 тэнцэлийг худалдах-худалдан авах опционуудын тэнцвэрт теорем гэж нэрлэдэг бөгөөд учир нь худалдах болон худалдан авах үнийн хоорон дахь зохистой харьцааг харуулдаг юм. Хэрвээ тэнцвэрт холбоог зөрчивөл арбитражийн оролцох боломж гарч ирдэг. Жишээ нь та тодорхой нэг хувьцааны талаар эдгээр өгөдөлүүдийг тооцож үзэх болжээ гэж үзъе. Хувьцааны үнэ $110 Худалдан авах опционы үнэ(6 сарын хугацаанд төлөх X=$105) $17 Худалдах үнэ(6 сарын хугацаанд төлөх X=$105) $5 Эрсдэлгүй хүүгийн түвшин 10.25% жил тутамд Бид энэ өгөгдлүүдийг 19.1 тэнцэлд ашиглаж болно. Тэнцвэрт байдал зөрчигдөж байна уу гэдгийг ажиглаарай. Томъёо бичих Энэ үр дүн нь тэнцвэрт байдлыг зөрчиж байна – 117 нь 115-тай тэнцүү биш байна – буруу үнэлэгдсэн байна. Буруу үнэлгээг ашиглахйын тулд та харьцангуй хямдхан багц худалдаж авна.(хувьцаан дээр нэмэх нь худалдах опцион гэсэн байршил нь тэнцэлийн баруун гар талд харагдаж байна), тнгээд харьцангуй үнэтэй багцыг худалдана.(худалдан авах опцион дээр нэмэх нь бондын зүүн гар талынхтай тохирч байна) Иймээс хэрвээ та хувьцаа худалдаж авбал худалдах опционыг худалдаж ав, тэгээд зургаан асрын хугацаатай $100 зээл.(учир нь мөнгө зээлэх нь бонд зээлхээс эсрэг зүлй юм), та арбитражийн ашиг олох болно. Одоо энэ бодлогын төлбөрийг шалгая. Энэ зургаан сард хувьцааны үнэ нь ST байна. Зээлсэн $100 хүүтэй эргүүлэн төлөх бөгөөд $105 гэсэн мөнгөний урсгал бий болно. Бичигдсэн худалдан авах опцион нь ST- $105 гэсэн мөнгөний гадагш урсгал бий болох ба $105 –аас хэтрэнэ. Таблиц 19.5-д үр дүнг нэгтгэн дүгнэсэн байна. Түргэн хугацааны бэлэн мөнгөний орж ирэх урсгал нь $2 байна. Зургаан сарын дараа янз бүрийн байршлууд бэлэн мөнгөний урсгалыг тэнцвэржүүлнэ: $2 орж ирэх урсгалыг гаргах урсгалыг тэнцвэржүүлэлгүйгээр хэрэгжүүлнэ. Энэ бол арбитражийн боломж, үүнд 19.1 тэнцэл харуулсанчилан худалдах болон худалдан авах шахалтууд тэнцвэрт байдлыг ахин тогтоох хүртэл өргөн цар хүрээтэйгээр үйл ажиллагааг явуулах болно.


19.1 тэнцэл нь хувьцааны опционуудад хэрэглэгддэг бөгөөд опционы худалдах хугацаанаас өмнө ямар ч ноогдол ашиг төлөхгүй. Ноогдол ашиг төлдөг хувьцааны Европын худалдан авах опционы хувьд тэнцвэрт байдлын үргэлжлэх хугацаа шулуун байдаг. Энэ бүлгийн эцэст байгаа тавдугаар бодлогод тэнцвэрт харьцааны үргэлжлэх байдал ямар байхыг үзэх болно. Худалдах, худалдан авах тэнцвэрт нөхцлийн илүү ерөнхий томъёолол юм. Энд опционы ашиглалтын хугацаанд хувьцаагаар төлөх ноогдол ашгийн одоогийн үнэ цэнэ бол PV(ноогдол ашиг) юм. Хэрвээ хувьцаанд ноогдол ашиг төлөхгүй бол 19.2 тэнцэл нь 19.1 тэнцэлтэй ижил болно. Энэ ерөнхийлэл нь хувьцаанаас бусад хөрөнгийн Европын опционд бол мөн хэрэглэдгийг анзаарах хэрэгтэй. 19.2 тэнцэлд байгаа хувьцаат капитал тус бүрийн ноогдол ашгийн орлогыг ашиглахын оронд бид үндсэн хөрөнгөөр төлөгдсөн ямар ч орлого нь хувьцааны ноогдол ашгийг орлоно. Жишээ нь, Европын бондын худалдах, худалдан авах опционууд нь мөн ийм тэнцвэрт харилцааг хангадаг гэхдээ бондын купоны орлого нь тэнцвэрт томъёонд хувьцааны ноогдол ашгийн төлбөрийг орлодог. Хэдийгээр энэ ерөнхийлэл нь Европын опционд хэрэглэдэг ч 19.2 тэнцлийн хоёр талд үзүүлсэн хоёр багцаас урсан гарч буй бэлэн мөнгөний урсгалууд нь төлөгдөх хугацаа дуустал байршилдаа байсан үед л хоорондоо тохирдог. Худалдах ба худалдан авах опционуудыг хоёулангийх нь дуусах хугацаанаас өмнө янз бүрийн цаг хугацаанд оновчтойгоор хэрэгжүүлбэл, төлбөрийн тэнцвэрт байдал гарахгүй, тэр ч бүү хэл тийм зүйл тохиолдохгүй, багц маань янз бүрийн үнэ цэнэтэй байна. Таблиц 19.1 дээр IBM-ын опционы бодит өгөгдлийг ашиглан тэнцвэрт байдал хэр зэрэг сайн явагдаж байгааг харж болно. 1-р сарын 70 долларын хэрэгжих үнэтэй, худалдах хугацаа нь болсон худалдан авах опцион болон 2375 долларын зардалтай 39 хоногийн дараа дуусах хугацаатай байхад үүнтэй тохирох худалдах опционы зардал нь 2.25 доллар болно. IBM 69.625 доллараар худалдаж байсан жил тутмаар тооцсон богино хугацаанд хүүгийн түвшин 5.2% байсан. Жагсаалтанд оруулсан он сар болох 1994 оны 12 сарын 13 болон хувьцааны төлөх хугацаа болох 1995 оны 1 сарын 21-ний хооронд хувьцаа худалдан авагчид ямар нэг ноогдол ашиг төлөөгүй. Тэнцлийн дагуу бид үүнийг олох ёстой. Томъёо бичих Ингээд хувьцаа тус бүрийн хувьд 12 орчим доллараар зөрсөн байна. Үүнийг ашиглахад хангалттай том ялгаа байна уу? Үгүй юм шиг байна. Та боломжийн ашгаа худалдан авах, худалдах хувьцааны арилжааны зардалтай харьцуулж үзэх хэрэгтэй.


Үүнээс илүү нэг чухал зүйл бол опционы арилжаа бол харьцангуй цөөн байдаг тул тэнцвэрт байдлаас ингэж гажих нь бодитой зүйл биш байж болох боловч үүнийг арилжаа хийж болохооргүй “хуучирсан” үнээр тайлбарлаж болно. 19.5 Опционтой төстэй үнэт цаасууд Та опционыг хэзээ ч арилжаалж байгаагүй гэж үзье. Хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө гаргахдаа та яагаад опционы шинж чанаруудыг үнэлж үзэх шаардлагатай вэ? Санхүүгийн олон гэрээ хэлцлүүд нь тодорхой буюу тодорхой бус опционуудыг агуулж байдаг онцлогтой. Хэрвээ та эдгээр үнэт цаасуудыг зөв үнэлж ашиглах гэж байвал тэдгээрт оршиж байгаа онцлог шинж чанаруудыг ойлгох ёстой. График: 19.14 Эргэн дуудагдах ба шулуун бондын үнэ цэнийн харьцуулалт

шулуун бондын үнэ цэнэ эргэн дуудагдах бондын үнэ цэнэ пүүсийн худалдан авах опционы үнэ цэнэ шулуун бондын үнэ цэнэ Худалдан авах үнэ 630 Эргэн дуудагдах бонд Бүлэг 13-с та ихэнх корпорацын бондууд ирээдүйд ямар нэгэн хугацаанд тусгай эргэн дуудах үнээр бонд эзмшигчээс бондоо эргүүлэн худалдаж авах нөхцөлтэйгөөр гаргадаг.Эргүүлж худалдан авах нөхцөлөөр бондыг дахин худалдан авах боломжтой үнэтэй хэрэгжүүлэх үнэ тэнцүү болох үед бонд гаргагчид худалдан авах опцион шилждэг.Эргэн дуудагдах бондын гэрээ гол нь компаниас хөрөнгө оруулагчид ба хөрөнгө оруулагчидаас бонд гаргагч компанд худалдах шулуун бондын (Эрэн дуудагдах болонхөрвөх чадвар байхгүй) худалдаа юм.Компаний далд эргүүлж дуудагдах опционыг шилжүүлэхэд зарим


тэнцвэржүүлэлт байдаг.Хэрвээ компанийн эргэн дуудагдах бондын хүүшулуун бондынхтой ижил байвал уг бондыг бондынхоос бага үнээр зарах болно.Энэ нь үнийн зөрүү нь эргэн дуудалтын үнэ цэнийг тэнцвэржүүлнэ гэж таамаглаж болно гэсэн үг юм.Нэг компанийн эргэн дуудагдах бондыг шулуун бондынхоос өндөр хүүтэйгээр гаргасан тохиолдолд өндөр хүү нь бонд гаргагчдын эрх дуудагдах опционоо авч үлдэх хөрөнгө оруулагчдыг тэнцвэржүүлж болдог.Хүүгийн түвшингүүд ихэвчлэн ийм маягаар сонгогддог.Тиймээс шинээр гаргагдаж байгаа бондууд нэгж үнээр худалдагдана.График 19.14-д опционы шинжийг үзүүлж байна.хэвтээ тэнхлэг эргэн дуудагдах бондтой харгалзах хугацаатай шулуун бондын үнэ юм.Дээрхи тасархай зэргийн шулуун нь шулуун бондын үнийг үзүүлж байна.Тасархайгүй шулуун нь эргэн дуудагдах бондын үнэ,харин шулуун бол эргэн дуудах үнийн түвшинд опционы худалдан авах байдлаар компаний капиталаас олох ашиг нь хязгаарлагддаг.эргэн дуудахбондын потенциалтай компаний авч үздэг эргэн дуудах опционы үнэ юм. 631 Хөрвөдөг үнэт цаас Хөрвөх чадвартай бонд болон хөрвөх чадвартай давуу эрхтэй хувьцаа ньэзимшигчдээ пүүсийн санал болгож байгаагаас илүү их найдвартай байдлыг бий болгодог.Хөрвөх чадварын найдвартай байдал нь үүнийг эзэмшигчдээ тухайн хугацаанд үнэт цаасны зах зээлийг үнэ ямар байгааг үл харгалзан бонд болон давуу эрхтэй хувьцааны нэгж болгоны тодорхой тогтмол тооны энгийн хувьцаагаар солих эрхийг өгдөг. Ямар нэгэн өртгөөр үнэлэгдсэн хөрвөх чадвартай бонд нь ижил үнэтэй хөрвөх чадваргүй бондоос илүү өндөр купонтой байдаг уу? Эсвэл багакупонтой байдаг уу? Ж нь:10гэсэн хөрвөх харьцаатай бонд ньтүүнийг эзэмшигчдээ 1000$үнэтэй нэг бондыг 10 энгийн хувьцаанд хөрвүүлж болно гэдгийг харуулдаг.Энэ тохиолдполд бид хөрвөх үнэ нь 100$ байна гэж хэлж чадна.10энгийн хувьцаа хүлээж аваад хөрөнгө оруулагч 1000$үнэтэй бондоо алдаж байна.Эсвэл хувьцаа бүрд 1000$-н үнэ өгч байна гэсэн үг юм. Хэрвээ жагсаалтан дахь бондын өнөөгийн өртөг нь нэгж хувьцааны өртгийг 10 дахин авснаас бага байх юм бол хөрвөлт явагдах ба хөрвөлтийн үйл ажиллагаа нь мөнгөөр хийгдэнэ.Хэрвээ хувьцааны худалдагдаж байгаа үнэ 90доллараас дээш байх юм бол 10 гэсэн хөрвөх харьцаатай 950долларын бонд нь ашигтайгаар хөрвүүлэгдэх ба бонд болгондоо авч байгаа 10 хувьцааны өртөг нь 950доллараас их байна.Ихэнхи хөрвөх чадвартай бонд нь мөнгөний "Deep out"болно.Бондын хөрвөх өртөг гэдэг нь бондоо хувьцаанд маш түргэн хөрвүүлснээр олж авч байгаа өртөгтэй тэнцүү байна.Бонд хамгийн багадаа өөрийн хөрвөх өртгөөр зарагдах ёстой.Хэрвээ үүнийг хийгээгүй бол бонд худалдаж аваад түүнийгээ хөрвүүлэх ба шууд ашгийг үгүй болгоно.Энэ нөхцөлд


хэзээ чхэвээрээ үлддэггүй.Бүх хөрөнгө оруулагчид энэ стратегийг хийхийг оролдох ба бондын үнийг өсгөнө.Бондын шууд үнэ "бондын шал"гэдэг нь хэрвээ энэхүү бонд ньхувьцаанд хөрвөдөггүй бол олж авах бондын үнийг харуулна.Хөрвөх чадвартай бонд нь илүү их үнэтэй байдаг учраас бонд энэхүү шууд үнээсээ илүү өндөр үнээр зарагдах ёстой.Өөрөөр хэлбэл шууд бонд дээр үнэ цэнэтэй дуудлага опционыг нэмж тооцох ёстой.Тиймээс хөрвөх чадвартай бондын зах зээлийн үнэнд 2 доод хязгаар байна.Үүнд:Хөрвөх үнэ ба бондын шууд үнэ байна. График: 19.15

Энгийн хувьцаа болж хөрвөх бондын үнэ цэнэ А, шулуун бондын үнэ цэнэ, бондын шал В, хөрвөх бондын үнэ цэнэ С, хөрвөдөг бондын нийт үнэ цэнэ

Шулуун бондын үнэ цэнэ А Хувьцааны үнэ цэнэ Хөрвөх бондын үнэ цэнэ В


Хувьцааны үнэ цэнэ Хөрвөдөг бондын үнэ цэнэ Хөрвөх бондын үнэ цэнэ Хөрвөдөг бондын үнэ цэнэ С Шулуун бонд Хувьцааны үнэ цэнэ 632 19.15 графикт хөрвөх чадвартай бондын опционы шинж чанарыг үзүүлсэн байна.19.15-А Үнэт цаас гаргагч пүүсийн үнийн дебтийн функцыг харуулсан.Эрүүл пүүсийншулуун ???дебтийн үнэ бол ихэнхи хувьцааны үнэнд хамааралгүй байдаг.Учир нь эрсдэл нь бага байдаг.Гэсэн хэдий ч пүүс дампуурах үед эрсдэл өсөж шулуун бондын үнэ унадаг.Panel-В нь бондын үнийн хөрвүүлэлтийг харуулж байна.Panel-С ньхөрвөх чадвартай бонд руу хоёуланг ньхавсарган өгдөг.Хувьцааны үнэ буурч байхад шулуун бондын үнийн хязгаарын бууралт хүчтэй ба хөрвөх чадвартай опцион нь хамааралгүй юм.Хөрвөх чадвартай бонд нь шулуун дебт шиг худалдагдаж болно.Хувьцааны үнэ өндөр байхад бондын үнэ нь бүх үнийн эргэлтийн хамт тодорхойлогдож байдаг.Гэвч баталгаат бонд бол ??????? 2жишээг үзүүлье. А бонд Б бонд Жил тутмын купон 80$ 80$ Богино хугацаат зээлийн төлбөрийн хэмжээ 10 жил 10 жил Чанарын үнэлгээ ВАА ВАА Эргэлтийн харьцаа 20 25 Хувьцааны үнэ 30 50 Эргэлтийн үнэ 600 1250 10жилийнВАА бондын үнэлгээний зах зээлийн


өгөөж 8,5% 8,5% Шулуун дебтийн үнэ 967$ 967$ Өнөөгийн бондын үнэ 972$ 1255$ Богино хугацаат зээлийн төлбөрийн тайлан 8,42% 4,76% Бонд А эргэлтийн үнэ зөвхөн 600$ Энэ нь шулуун дебтийн үнийн эрс ялгаа нь 967$ эдгээр купоны өнөөгийн үнэ цэнэ нь 8,5%-н шулуун дебтийн зах зээлийн үнэлгээний төлбөр болдог.Бондын үнэ 972$ бол шулуун бондын 5$-н үнээс өндөр зэрэглэлийн байна.Энэ зах зээлийн үнэ 972$ бол шулуун дебтийнх 8,42%болдог ба купоны төлбөрийн төлөвлөгдсөн тайлан юм. Эргэлтийн опцион нь бондВ-нмөнгө болно. Эргэлтийн опционы үнэ 1250 доллар бол бондын үнэ 1265 доллар нь үнийн тэнцэтгэлийн тусгал болно. Бондын ашиг 4.76 бол шулуун дебетийн харьцуулсан ашиг доогуур болно. Их хэмжээий алдагдал нь эргэлтийн опционы дээд онцгой шинж чанар юм. 1. Эргэлтийн үнийн эргэц Цаг эргэх тутам нэмэгдэж байдаг бөгөөд гол нь

опционы үнэ нь өөрчлөгдөөж байдаг. 2. Хувьцаа нь хэд хэдэн ноогдол ашиг төлдөг ба опционы шинжилгээний

цаашдын хүндрэлд дүгнэлт өгч байдаг. 633 Баталгаа Баталгаа бол пүүсийн опционыг гүйлгээнд гаргадаг. Худалдан авах опцион ба варрант 2-ын гол ялгаа нь эргэлтэнд оруулсан хувьцааны тооны нийлбэрийг пүүс шинэ хувьцаа гаргах замаар нэмэгдүүлэх шаардлага гарч байдаг. Худалдан авах опционы үйл ажиллагаа нь үүргээ биелүүлэхэд хувьцааны хувь нь зөвхөн худалдан авах дамжуулалтын шаардлагатай байдаг. Эдгээр нь эргэлтэнд хувьцаануудын тооноос хамаарна. Мөн unlike call option нь пүүсийн баталгаа эзэмшигчийн үйл ажиллагаа мөнгөн урсгалын үр дүн болдог. Дээрхи ялгаатай зүйлийн гол нь баталгааны үнэ худалдан авах опционы хамт ижил нөхцөлтэй байдаг. 634 Барьцаат зээл Ихэнх зээлийн хэлэлцээр ,гэрээнүүдэд зээлдэгчийг барьцаа тавихыг шаарддаг. Хэрэв хугацаандаа зээлдсэн мөнгийг төлөхгүй бол зээлдүүлэгч нь тухайн барьцааг авах бол зээлдүүлэгч зээлдэгчээс барьцаанд дүйцэхүйц хэмжээний


мөнгөтэй тэнцэхгүй бол нэмж мөнгө олгохгүй. Энэ хэлэлцээр нь зээлдэгчид ямар ч бололцоог олгохгүй. ЮЗээлдэгч нь зээлийн хугацаанд L доллар буцааж өгнө гэж бодъё. Өнөөгийн үнэ цэнэ нь So. Зээлдүүлэгч нь зээлийн хугацааг дуусахыг хүлээнэ. Аль эсвэл барьцаа нь L доллараас их байгаа тохиолдолд зээлээ төлж болно. Хэрэв барьцаа нь L доллараас бага бол зээлдэгч нь зээлээ црьдчилан төлөх ба St долларын үнэтэй. Бас нэг ийм барьцаат зээлийг өөр жишээ өгүүлбэрээр тайлбарлахад, зээлж буй хүн нь барьцаагаа авалгүйгээр барьцааны мөнгийг төлж байж болох ба харин тухайн зээлдэгч нь, зээлсэн мөнгөө төлж чадахгүй бол барьцааг хадгална. Хэрэв барьцаа нь LS –тэй тэнцэж байвал мөн зээлсэн мөнгө LS байвал зээлдэгч ба зээлдүүлэгч 2-ын хооронд ямар нэгэн худалдан авах опционы нэхэмжлэл үүсэхгүй. Гурав дахь нөхцөлийн жишээ нь : Зээлдэгч нь L долларыг буцаан өгнө гэсэн баталгаа гаргаад барьцаагаа буцаан зээлдүүлэгчид L доллараар зарна гэсэн үг юм. Энэ тохиолдолд бхрьцааг зарах нь, зээлсэн мөнгөний хэмжээтэй дүйцэхүйц байх ёстой. Барьцаат зүйлийг зарна гэдэг нь зээлсэн мөнгөний дүнтэй тэнцүү гэдгийг баталж харуулах хэрэгтэй. L доллараар барьцааг зарна гэдэг нь өөрөөр хэлбэл, зээлдэгч этгээдэд нэхэмжлэл ирсэн тохиолдолд зээлдэгч тухайн барьцаат зээлийг зээлдүүлэгч этгээдэд зээлийн мөнгөний хэмжээтэйгээр барьцаат зүйлийг өгөх ба уг барьцаат зүйлийг зарах тохиолдолд тухайн зээлдүүлэгчид ашигтайгаар гэсэн нөхцөл юм. Энэ хоёр хандлагын тэнцвэржилт нь зарах болон худалдан авах опционы тэнцвэрийн хамаарлаас хамаардаг. Зээлийн худалдахөлдөн авах опционы зээлдэгчийн өрийн үнэ цэнийг So-С гэж тодорхойлдог. Зээлдэгч So хөрөнгийг долларт хөрвөсөн дүнтэй тэнцэх хэмжээний мөнгийг авах боловч худалдан авах опционы үнэ цэнэ нь С хэвээр үлдэнэ. Худалдах опционы тодорхойлолтоор зээлдэгч нь L хэмжээний долларыг төлөх боловч худалдан авах опционы үнэ цэнэ нь С хэвээр үлдэнэ. Зах зээлийн өнөөгийн үнэ цэнэ нь L/(1+Rf)T –Р байна. Учир нь энэхүү сонголтой тодорхойлолт нь энэ зээлтэй адил зээлийн хэмжээтэй байх бөгөөд үүний үнэ цэнэ нь So-С=L(1-Rf)T-Р байна. Опцион хэрэгжүүлэх үнийг 19.3-р тоъёоноос харж болох бөгөөд энэ нь худалдах ба худалдан авах опционы тэнцвэржилтийг харуулдаг. Зураг19.16А-д зээлдүүлэгчийн хүлээн авсан St юмуу L төлбөрийн үнэ цэнийг харуулсан. 19.16Б хэсэгт нь зээлдэгчийн эзэмшиж байгаа болон зээлдүүлэгчийн авах төлбөрийг харуулсан. 19.16С-д худалдах опционы Lдолларын төлбөрийг харуулсан. 635 Хөшүүрэгдсэн өөрийн хөрөнгө ба эрсдэлтэй өр төлбөр


Хөрөнгө оруулагчид хувь нийлүүлсэн компаниудийн хязгаарлагдмал өр төлбөрөөр хамгаалагдсан хувьцааг эзэмшиж байдаг. Учир нь хэрвээ компани өр төлбөрөө төлж чадахгүй үед компаний зээлдэгчид зөвхөн тэдгээрийн үндсэн хөрөнгийг авахаас биш компаний хувьцаа эзэмшигчдийн ирээдүйн төбөрт анхаарлаа тавьдаггүй. Үүний үр дүнд компани ямар ч хугацаагаар мөнгө зээлж авбал, зээлийн боломжит барьцааны хамгийн дээд хэмжээ нь компаний нийт хөрөнгө байдаг. Компани дампуурсан тохиолдолд энэн нь бидний хувьд үндсэн хөрөнгийг эзэмших хангалттай хэмжээний баталгаа болж чадахгүй гэж зарим нь үздэг. Магадгүй корпораци дампуурахдаа өөрийн компаний үндсэн хөрөнгөө зээлдэгчдээр шилжүүлэхээс зайлсхийж болох юм. Нөөцийн бус цуглуулагдсан зээлийн хувьд зээлдэгчид шаардагдах төлбөрийн хэмжээг практик гэрээн дэх туршилтын үнийг төлөөлдөг. Энэ нь компаний нийт үндсэн хөрөнгөөс бага байна. өмч эзэмшигчдийн хувьд бас нэг сонголт нь өөрсдийнхөө эзэмшигчдыг хөрөнгө оруулагчдыг зээлдэгчиддээ шилжүүлж хариуд нь компаний өртэй тэнцүү хэмжээний хөрөнгийг өөртөө авна. Өөрөөр худалдан авах опцион Нөгөө талаас өмч эзэмшигчдийн хувьд худалдан авах опцион гэж байж болно. Энэ нь хэрэв компани өөрийн эзэмшигчдээ аль хэдийн зээлдэгчид шилжүүлсэн ч гэсэн зээлээ буцааж төлөх замаар эзэмших эрхээ сэргээх эрхтэй байдаг. Ингэж өмч эзэмшигчдээс буцаан худалдан авч байгаа үйл ажиллагааг худалдан авах опцион гэнэ. Дээрх шинжилгээ нь а х нь корпорацийн бондыг option price аргыг үнэлэхэд хэрэглэгдэг ач холбогдолтой. Эрсдэлтэй өр төлбөрийн үндсэн төлбөрт шаардагдах зарчмууд нь опционы үнэлгээний загварыг ашиглан тооцдог. Бид энэ заварын талаар дараагийн хэсэгт үзэх болно. 19.6 Санхүүгийн инжеренинг Опционы нэг давуу тал нь үнэт цаасны үнэ цэнээс шалтгаалан төлбөртэй хөрөнгө оруулалт хийх боломж юм. 19.4 хэсэгт бид энэ боломжийг авч үзсэн билээ. Үнэт цаасны үнээс хамаарч төлбөр хийх замаар төлбөр бүрийн опционыг ашиглан шинэ үнэт цаас эсвэл багц хийж болох юм. Тиймээс опцион нь санхүүгийн инженеринг буву тдорхой төлбөртэй багц бий болгох боломж олгодог юм. Доор ххайрцагт хурдацтайгаар гарч буй шинэ санаануудыг харуулж байгаа юм. Ихэнхи санхүүгийн инженерингийг байгууллагын хөрөнгө оруулагчдад хйигдсэн байдаг байна. Гэвч зарим нь худалдааны зах зээлд зориулагдсан байдаг. 1985 онд Merrill lynch гаргаж ирсэн (маш алдартай болсон) худалдааны санхүүгийн инженерингийн бүтээгдэхүүн бол Liquid Yeld Option NON хөрвүүлэх өгөөжийн опционы бичиг (LYON) юм. LYON нь купонгүй хөрвүүлж болох худалдах буюу худалдан авах гэрээ байгуулж болох бонд юм. Энэбондыг яаж ашигладагыг харуулахын тулд хамгийн анхны LYON –г авч үзье.энийг Waste managment гаргасан бөгөөд купонгүй 85 онд 250$ -р үнэлэгдсэн. 2001 онд 1000$ болох


байсан юм. Хэрэв үнэт цаасыг буцааж дуудахгүй хөрвүүлэхгүй байвал буцааж төлөх хугацааны өгөөж нь 9% хавьцаа байх юм. Гэвч 3 нөхцөл бас байдаг юм. Нэгт нь хөрөнгө оруулагч нь тус бондыг Westa managment –н 4.36 хувьцаа болгож хөрвүүлж болно. Хоёрт нь хөрөнгө оруулагч тус бондыг Westa managment –тэд өмнө тохирсон хэрэгжүүлэх үнээр зарж болох юм. Эцэст нь Westa managment бондыг хөрөнгө оруулагчаас буцаан дуудаж авч болох юм. Энэ олон нөхцөл нь эрсдэлийг багасгадаг учир олгогч ба хөрөнгө оруулагч хоёулангийнх нь сонирхолыг татдаг байна. Хөрвүүлж болох нөхцөл нь Westa managment-н хувьцааны үнэ өсвөл ашиг олох боломж олгож байгаа юм. Худалдах нөхцөл нь LYON эзэмшигчдэд хамгаалалт болж өгдөг байна. Эцэст нь буцаан дуудах нөхцөл нь Westa managment –тэд хүүгийн түвшин их хэмжээгээр буурвал бондыг буцаан дуудах боломж олгодог. Westa managment-н LYON нь Merrill Lynch –н хувьд маш ашигтай байсан байна. Хөрвүүлэх бондын зөвхөн 10 хувийг хувь хөрөнгө оруулагч нар авсан байхад LYON –ы 40%-ийг тэд худалдаж авсан байна. Өөр YON- ы өрсөлдөгч зах зээлд бий болсон боловч Merrill Lynch давамгайлсан хэвээр байна. Опционыг ашиглаж бий болгосон шинэ бүтээгдэхүүн бол хадгаламжийн “Bull” сертификат юм. “Bull” CD-г америкад олгодо боловч европт илүү нэртэй юм байна. Энэ нь хөрөнгө оруулагчдад индексийн жижиг байдал эзлэх боломж олгодог. Уламжлалт CD тогтмол хүүгийн түвшинтэй байдаг. Харин Bull CD нь эзэмшигчдэд зах зээлийн өгөөжийн түвшингээр төлбөр хийдэг бөгөөд доод хэмжээний өгөөжийг баталгаажуулдаг байна. Bull CD нь зах зээлийн өсөлтийн 70%-ийг өгч болох боловч зах зээлийн бууралтаас эзэмшигчдийг хамгаалж чаддаг байна.

Энэ нь худалдан авах опционы нэг төрөл юм. Зах зээл өсвөл эзэмшигч тодорхой хувийн дагуу (энэ тохиодолд 70%) ашиг олох болно. Хэрэв зах зээл буурвал хөрөнгө оруулагч алдагдалаас хамгаалагдсан байдаг. Эдгээр CD –г олгож буй банк худалдан авах опцион гаргаж байгаатай адилхан бөгөөд опционы зах зээлд индексийн худалдан авах опционыг авч өөрийн позицыг хедж хийж болно. График 19.17-д банкны эзэмшигчдийн облигацийг харуулсан байна.

Банк нь тохиромжтой хувийг яаж тогтоох вэ ? үүнийг хариулахын тулд опционы хэд хэдэн нөхцөлийг авч үзье. 1. Хөрөнгө оруулагч опционыг худалдан авахад төлсөн үнэ нь авч болох байсан

CD –ий хүү юм. Хүүг тодорхой хугацааны эцэст авдаг учир хөрөнгө оруулсан $ болгоны хүүгийн төлбөрийн өнөөгийн үнэ цэнэ нь rf /(1+rf ) юм. Тиймээс хөрөнгө оруулагч нь $ болгоны өнөөгийн үнэ цэнэ нь rf /(1+rf )-г зах зээлийн өгөөжөөр сольж байгаа юм. Үүнтэй адил банд нь аблигацыг уламжлалт CD-нд төлөх байсан хүүгээр санхүүжүүлж болох юм.

График: 19.16 Барьцаалагдсан зээл


төлбөр Зээлдүүлэгчийн төлбөр A L

ST L төлбөр L хэрэгжүүлэх үнэтэй худалдан авах опционы төлбөр В L ST доллараас хасах нь худалдан

авах опционы төлбөр

ST L төлбөр L хэрэгжүүлэх үнэтэй худалдах опционы төлбөр С L L доллараас хасах нь

худалдах опционы төлбөр

ST L Математикчид арилжааны шинэ зэмсэг боловсруулахаар уралдаж байна.

Математикчид International Business Machines Corp пүүсийн эрдэм шинжилгээний төв лабораторийн чимээгүй нууцлаг танхимуудаас авахуулаад брокерийн пүүсүүд дахь нууцлаг лаборториудад Воллс гудамжны компьютерийн хувьсгалын 2 дугаар хэсэг дээр ажиллаж байна. Сүүлийн 5 жилийн туршид Воллс гудамжныхан өөрсдийн компьютерийн чадавхийг дээшлүүлэхэд асар их хөрөнгө мөнгө зарцуулсан байна. Өдгөө IBM дахь судлаачид болон үнэт цаасны томоохон пүүсүүд нь комьютерээ шинэ үеийн аналитик:шинжээч буюу үнэт цаас, бонд


валютын урьд өмнө төсөөлөх аргагүй байсан хэд хэдэн зуун арилжааг тодорхойлж чадах хамгийн боловсронгуй сүүлийн үеийн математикийн компьютерын загвараар тоноглохыг хичээдэг болжээ. Жишээлбэл, саяхан Торонто хот дахь Algorithms, Inc пүүсийн компьютерууд ньЯпоны 225 үнэт цаасны Nikkei индексийн зохиомол опционыг гаргасан билээ. Энэхүү зохиомол опционг Nikkei- н үнэт цаасны индекс фьючерс болон бирж дээр арилжаалагдсан үнэт цаасны индекс опционыг хослуулах аргаар компьютер гаргасан ба энэ нь бодит опцион-оос хямд байсан тул Канадын хөрөнгө оруулалтын банкинд цорын ганц арилжаагаар 500 мянган доллар олох бололцоо олгожээ. Өдгөө өргөнөөр хэрэглэгдэж буй Black Scholes опцион үнэлгээний загварыг 1973 онд боловсруулсан Myron Scholes хэлэхдээ "өндөр хүчин чадвартай компьютеруд энэхүү загварын хэрэгжилтийг улам их өргөжүүлсэн" гэжээ. Саяхан Salamon Brothers Inc. Пүүсиййн үнэт цаасны арилжааны газарт захирлаар орсон ноён Scholes "эдгээр аналитик компьютергүй пүүс нь нэлээн хуучрах буюу цаг үеэсээ хоцрох болно." гэжээ. /тэрээр бас Станфордын Их Сургуулийн санхүүгийн профессор юм./ Нэлээд хэсэг хугацаанд Воллс гудамжны компьютеруудыг зөвхөн хурд сайтай spreadsheet зэрэг нягтлан бодох бүртгэлийн програм хангамжинд л ашиглаж байжээ. Харин одоо бол Воллс гудамжны зарим пүүс нь худалдаачид зах зээлийн тухай юу бодож, хэрхэн судалж байгааг дуурайхын зэрэгцээ хүнтэй харьцуулбал, хэдэн зуу дахин илүү хурдтай математик томъёонуудыг хэрэглэж байна. IBM болон бусад эрдэм шинжилгээний лабораторид боловсруулагдаж буй дараагийн үеийн аналитик компьютеруудыг"Марковицийн дундаж үнэлгээний загвар" зэрэг санхүүгийн нарийн онолуудыг хэрэглэж зах зээлийг минут тутам ашигладаг болгохоор ажиллаж байгаа юм байна. Аналитик компьютер боловсруулж байгаа асуудал нь Воллс гудамжны пүүсүүдийн чандлан нууцалдаг зүйлсийн нэг билээ. Үйлчлүүлэгчийн төлөө өрсөлдөөн урьд өмнө ийнхүү ширүүн байсангүй. Чикаго дахь O' Connors and associates гэх фьючерс ба опцион арилжаалдаг пүсд ажилладаг математикчдыг маш нарийн харуул хамгаалалтанд байлгадаг бөгөөд харилцагчид, бүр тэр байтугай гэр бүлийн гишүүдийг нь O' Connors-ын Төв байрны арилжаа явагддаг давхарт оруулдаггүй юм байна. Гадны зочид пүүсийн ажлыг зөвхөн арилжааны давхраас 20 футын дээр байрладаг гүүрнээс ажиглаж болдог гэнэ. O' Connors-ын нэгэн захирал хэлэхдээ, тэдний пүүс арилжааны зорилгоор аналитик програм хангамж боловсруулж буй 40-өөд ажилчинтай ба эдгээр програм хангамжийг ашигладаг 100-гаад худалдаачидтай гэжээ. Өөр нэгэн газар, IBM пүү снь хөрөнгө оруулагчдад зориулан хэдхэн хоромд хөрөнгө оруулалтын төрөл бүрийн эрсдэл ба ашиг бүхий зуугаад багц бий болгох боломж олгох математик програм дээр ажиллаж байна. Гэвч Воллс гудамжны судлагчдын босгосон математикийн загвар, манекен сайжруулснаас үл хамааран ихэнх тохиолдолд зах зээл нь ойлгоход бэрх байсаар байна. Ноён Winograd, ""физикийг бодвол математикт цөөхөн хэдэн суурь буюу үндсэн хууль бий. Эдийн засгийн ухаанд өөрийн Ньютон эсвэл Эйнштейн байсангүй.Статистикийн үндсэн


шинж чанар, төрх нь асуудалтай хэвээр байгаа. Хүн бол молекул биш" гэж хэлжээ. Харин яг ийм учраас л Walls street-ынхан математикчдыг хайж байгаа юм. Зах зээлийг хүн л удирдаж байгаа нөхцөлд ашиг эргүүлчих алдаа, төгс бус байдал байнга гарна. Ноён Winograd-ын хэлснээр "ийм л учраас чи мөнгийг тонн тонноор нь олох эсвэл тонн тонноор нь алддаг юм.". График: 19.17 Хадгаламжийн сертификатын Bull

Хадгаламжийн сертификатын Bul өгөөжийн хувь хэмжээ

налуу = .7 rm = зах зээлийн

өгөөжийн хувь 2. Бид авч үзэж буй опционыг хэрэгжүүлэх үнэ нь хөрөнгийн биржийн индексийн

өнөөгийн үнэ цэнэтэй тэнцүү байна. Зах зээлийн индекс өсвөл опцион нь ашиг олох юм.

3. Бид энэ опционыг хөрөнгө оруулсан $ болгон дээр шинжилж байга юм. Жишээ нь: Опцион нь хөрөнгө оруулагчдад Bull Cd –нд оруулсан $ болгонд

rf /(1+rf ) $ -той тэнцүү байх болно. Опционы оруулсан $ болгоны зах зээлийн үнэ нь C/So юм. Опцион нь С $ байх бөгөөд зах зээлийн индексийн нэг нэгж нь одоо үед So байгаа юм. Bull CD-нд банкны хувийг одоо тогтоох нь амархан юм. Банк нь хөрөнгө оруулагчдаас $ болгонд rf /(1+rf )-ийн төлбөр авах болно. Банкны хувьд худалдан авах опционыг худалдан авахад C/So байх болно. Тиймээс хэрэв rf /(1+rf ) нь С/So-ийн 70% байх тохиолдолд банк нь хамгийн ихдээ 1$ -ийн хөрөнгө оруулалт болгонд 0.7худалдан авах опцион худалдах бөгөөд хувь нь 0.7 байх болно. Ерөнхийдөө Bull CD –ий хувь нь rf /(1+rf ) –ийг хуваах нь С/SO –той тэнцүү байдаг байна. Жишээ нь: Rf – нь жилд 6%-тай тэнцүү бөгөөд 6сарын буцааж төлөгдөх хугацаатай зах зээлийн индексийн худалдан авах гэрээ нь 20$ гэж үзье. Индекс нь 400$ байгаа. Ийм тохиолдолд опцион нь 20$ / 400$ = 0.5 байх юм. CD-ний хүү нь 6 сард 3%-тай тэнцэх бөгөөд rf /(1+rf )=0.03/1+0.03=0.0291 болно. Тиймээс хувь нь 0.0291/0.5=0.5825 Энэ Bull Cd –нь олог төрлийнх байдаг байна.


Хөрөнгө оруулагчид хамгийн доод талын баталгаат өгөөж нь эерэг байх Bull CD-г худалдан авч болох юм. Хэрэв тэд бага хувийг зөвшөөрсөн тохиолдолд: Хөрөнгө оруулагч нь опционыг (rө-rmin)/1+rf $ -оор худалдан авч байгаа бөгөөд rmin гэдэг нь баталгаат хамгийн доод өгөөж юм. Худалдан авах үнэ нь бага учир арай бага опцион авах бөгөөд арай бага хувьтай байдаг байна.

Өөр нэг төрлийн CD бол Bear CD юм. Энэ нь хөрөнгө оруулагчдад зах

зээлийн индекс буурахад төлбөр төлдөг байна. Жишээ нь: Bear CD нь S P 500 –ийн бууралтын 0.6%-ийн ашгийг олгож болох юм.

Exotic опцион Энэ опционы зах зээл нь маш ашигтай байсан байна. Хөрөнгө оруулагчид нь опцион худалдан авснаас бий болсон багцын стратегийг их үнэлсэн байна. Энэ нь опционы зах зээлийн их хэмжээний арилжаанаас харагддаг. Сүүлийн хэдэн жилд маш олон төрлийн шинэ опционы хэрэгсэлүүд хөрөнгө оруулагчдад бий болсон байна. Эдгээр опционууд нь хэдхэн жилийн өмнө маш ер бусын гэгдэх нэр томьёо ашигладаг учир эдгээр опционыг “Exotic” гэж нэрлэдэг байна. Энэ хэсэгт эдгээр хэрэгсэлийн заримыг нь авч үзэх юм. Азийн опцион Та америк ба европын опционтой танилцсан билээ. Азийн опционы төлбөр нь хөрөнгийн дундаж үнээс хамааралтай байдаг байна. Жишээ нь: Азийн худалдан авах опционы төлбөр нь үнэт цаасны сүүлийн 3 сарын дундаж үнээс- хэрэгжүүлэх үнэтэй тэнцүү юм. Хэрэв байгууллага нь үнэт цаасны дундаж үнээс шалтгаалдаг ашгийг хедж хийснээр байвал энэ опцион нь сонирхол татах юм. “Barrier” опцион Саадтай опционы төлбөр нь зөвхөн хөрөнгийн үнээс шалтгаалдаг биш харин хөрөнгийн үнэ нь ямар нэг саадыг давсан байна уу гэдгээс шалтгаалдаг. Жишээ нь down and out опцион нь үнэт цаасны үнэ нь “саад” үнээс доош буурвал шууд үнэ цэнэгүй болдог байна. Харин down and in опцион нь “саад ” үнээс доош буухгүй бол төлбөр олгодоггүй байна.Эдгээр опционыг бас knock out ба knock in опцион гэдэг байна. “Look back” опцион “Look back” опционы төлбөр нь хөрөнгийн доод хэмжээтэй эсвэл дээд хэмжээний үнээс шалтгаалдаг байна. Жишээ нь: Look back худалдан авах опционы төлбөр нь үнэт цаасын дээд хэмжээний үнээс – хэрэгжүүлэх үнэ байж болох юм. Ийм опцион нь зах зээлийн цагийг нь олж ашиг олох боломж олгодог байна. Валютаар хөрвөсөн опцион Валютаар хөрвөсөн опцион нь хөрөнгө болон үнэт цаасны хэрэгжүүлэх үнийг гадаады валютаар хөрвүүлсэн байдаг. Тодорхой нэгэн жишээ гэвэл куанто /quanto/ опцион бөгөөд энэ нь хөрөнгө оруулагчид доллараар хөрвөх боломжтой ямар нэг валютаар илэрхийлэгдсэн опционоор уг опционыг солих боломжийг олгодог. Гадаадын валютыг тогтоосон солилцооны ханшаар долларт хөрвүүлэх эрх нь гадаад валют солилцооны опционы нэг энгийн жишээ юм. Куанто опцион


нь их сонирхол татдаг, учир нь гадаадын үнэт цаасанд хийсэн хөрөнгө оруулалтын гүйцэтгэлээс шалтгаалж уг хөрөнгө оруулалтын нийт дүнг доллараар хөрвүүлдэг. Иймд куанто опционы нөлөө нь опционы санамсаргүй сонголтын тоо болдог. Давхар опцион Давхар опцион нь тогтмол төлбөртэй бөгөөд энэ нь үнэт цаасны үнийн нөхцөл байдлаас хамаардаг. Жишээ нь: давхар опционы хэрэгжүүлэх үнэ нь төлбөрөөсөө их болбол зөвхөн төлбөр болох 100 долларын төлбөрийг л төлнө. Опционы олон төрлүүд байдаг бөгөөд бид бүгдийг нь авч хэлэлцэхгүй харин шинэ опционыг илүү үзнэ. Опционы үнэлгээг бид /энэ сэдэвт опционы энгийн үнэлгээг үзсэн./ тодорхойлохдоо ЭРСДЭЛ-ийг мөн тооцно. Энэ сэдвийн эцэст үүний жагсаалтыг хавсаргасан болно. Дүгнэлт 1. худалдан авах опцион нь худалдан авагчдаа үнэт цаасыг тохиролцсон

хэрэгжүүлэх үнээр худалдан авах эрхийг олгодог. Худалдах опцион нь тогтоосон хэрэгжүүлэх үнээр үнэт цаасыг худалдах эрхийг олгдог.

2. Америкийн опцион нь үнэт цаасыг хэрэгжүүлэх өдрөө юм уу эсвэл хэрэгжүүлэх өдрөөс өмнө үнэт цаасаа худалдах, худалдан авах эрхийг олгодог. Европын опцион нь үнэт цаасыг зөвхөн хэрэгжүүлэх өдрөө л худалдах, худалдан авахыг зөвшөөрдөг.

3. Опционыг үнэт цаас, хувьцаа, үнэт цаасны индекс, гадаадын үнэт цаас, тогтмол-орлоготой үнэт цаас, фьючерсийн гэрээнүүдээр хийж болдог.

4. Опционоорх хөрөнгө оруулалтын үнэт цаасанд өгөх үнэ нь даатгалын үнэд хөрвөх боломжтой байдаг. Опционы стратегиуд хамгаалалтын худалдан авах опцион, хамгаалалтын худалдах опцион, сприид-зөрүү зэргийг багтаадаг.

5. Худалдах опционы тэнцвэрт харьцаа нь худалдах, худалдан авах опционы үнээс хамаарч байдаг. Энэ харьцаа нь өөрчлөгдвөл арбитражийн боломж үр дүнтэй байдаг. Тодорхойлбол: энэ харьцаа нь:

P=C-So+PV(X)+PV(ноогдол ашиг) Х нь худалдан авах опцион болон худалдах опционы хэрэгжүүлэх үнэ, PV(X) нь опционыг хэрэгжүүлэх өдөр төлөх Х хэмжээний доллараарх төлбөрийн өнөөгийн үнэ цэнэ, PV(ноогдол ашиг) нь опционыг хэрэгжүүлэх өдөр төлөх ноогдол ашгийн үнэ цэнэ юм.


Documents

oltsion pechers bolon