Embed Size (px)
DESCRIPTION
ONG ÑOÁT. Bs. Phuøng Nguyeãn Theá Nguyeân BM Nhi - ÑHYD. 1. MUÏC TIEÂU. Trình baøy ñaëc ñieåm caùc loaïi ong thöôøng gaëp ôû VN. Trình baøy caùc trieäu chöùng laâm saøng vaø bieán chöùng khi bò ong ñoát. Trình baøy caùch xöû trí treû bò ong ñoát. Ngaønh chaân ñoát (arthropoda). - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
11
ONG ÑOÁTONG ÑOÁT
Bs. Phuøng Nguyeãn Theá Nguyeân
BM Nhi - ÑHYD
Bs. Phuøng Nguyeãn Theá Nguyeân
BM Nhi - ÑHYD
2
MUÏC TIEÂUMUÏC TIEÂU
1. Trình baøy ñaëc ñieåm caùc loaïi ong thöôøng gaëp ôû VN.
2. Trình baøy caùc trieäu chöùng laâm saøng vaø bieán chöùng khi bò ong ñoát.
3. Trình baøy caùch xöû trí treû bò ong ñoát.
3
1. ÑAÏI CÖÔNG1. ÑAÏI CÖÔNG
Ngaønh chaân ñoát (arthropoda)
Ngaønh chaân ñoát (arthropoda)
Phaân ngaønh coù oáng khí (tracheata)Phaân ngaønh coù
oáng khí (tracheata)
Lôùp coân truøng (insecta)
Lôùp coân truøng (insecta)
Phaân lôùp coân truøng coù caùnh
(ptescota)
Phaân lôùp coân truøng coù caùnh
(ptescota)Boä caùnh maøng
(hymenoptera)Boä caùnh maøng
(hymenoptera)kieánkieán
Ong Ong
4
1. ÑAÏI CÖÔNG1. ÑAÏI CÖÔNG
Vespidae (loâng trôn):Ong voø veõ (hornet)Ong ñaát (wasp)
Apidae (loâng xuø):Ong maät (honey bee)Ong ngheä (bumble bee)
5
ONG MAÄTONG MAÄT
Ngoøi noïc coù ngaïnh, sau kho ñoát khoâng ruùt ra ñöôïc, ong cheát vaø
chæ ñoát 1 laàn
Ngoøi noïc coù ngaïnh, sau kho ñoát khoâng ruùt ra ñöôïc, ong cheát vaø
chæ ñoát 1 laàn
6
ONG VOØ VEØ (vespa affinis)
ONG VOØ VEØ (vespa affinis)
7
ONG ÑAÁT (vespa nigrithorax)
ONG ÑAÁT (vespa nigrithorax)
8
Kim noïcKim noïc
90% Chaát ñoäc ñöôïc ñöa vaøo trong 20 giaây ñaàu.
Loûng trong suoát, pH acid.
90% Chaát ñoäc ñöôïc ñöa vaøo trong 20 giaây ñaàu.
Loûng trong suoát, pH acid.
9
ÑAÏI CÖÔNGÑAÏI CÖÔNG
Loaïi ong
HÌnh daùng, maøu saéc
Nôi laøm toå
Ong maät
-Xaùm vaøng-Thaân xuø-Kim ñoát coù
gai
Gaàn nôi coù hoa
Ong voø veû
Ñen, vaøng, traéng
Toå hình traùi banh treân caây, maùi nhaø
Ong ñaát
Naâu ñoû, ñen toaøn thaân
Toå döôùi goác caây
10
DÒCH TEÃDÒCH TEÃ
Nam > nöõ. Tuoåi > 5 do treû nghòch phaù toå ong
(< 5 tuoåi bò ñoát thöôøng do ñi qua nôi ñang phaù toå ong).
Muøa heø.
11
2.ÑOÄC TOÁ2.ÑOÄC TOÁ
Honey Bee Hornets Taùc duïng
Thaønh phaàn cô baûn
Protein Protein
Thaønh phaàn chuû yeáu
Melittin (50% ) Melitin Taùn huyeát, phoùng thích histamine, giaûm HA
Caùc amine sinh hoïc
HistamineDopamine
HistamineSerotonineAchetylcholine
Daõn maïchHaï huyeát aùpÑau
Caùc men Phospholipase A, BHyaluronidase
Phospholipase A, B
Taùn huyeát phaù huûy maøng teá baøo
Ñoäc chaát MelittinMast cell degranulatingApaminMinimin
Hornet kinen Taùn huyeát phaù huûy maøng teá baøo
Caùc khaùng nguyeân
PhospholipaseMelittinHyaluronidaseAllergen B, C
Protein Mieãn dòch
12
3.CÔ CHEÁ BEÄNH SINH3.CÔ CHEÁ BEÄNH SINHONG ÑOÁT
Phan öùng dò öùng
Taùc duïng ñoäc toá
Toaøn thaân-Soác phaûn veä-Phaûn öùng phaûn veä
Taïi choå-Phuø neà-Söng ñau
Toaøn thaân
Taïi choå-Ñau-Hoaïi töû
Maùu
Taùn huyeát
Thaän
Toån thöông teá baøo
oáng thaän
Cô
Tieâu cô
Gan
Toån thöông teá baøo
gan
Thaàn kinh
Roái loaïn tri giaùc. Yeáu lieät cô. Vieâm ña daây TKTieåu
Hemoglobine
Hoaïi töû oáng thaän
caáp
Tieåu Myoglobin
e
SUY THAÄN CAÁP
13
4. LAÂM SAØNG4. LAÂM SAØNG
Trieäu chöùng tuøy thuoäc vaøo:Soá muõi ñoát.Loaïi ong.Vò trí ñoát.Tình traïng söùc khoûe
beänh nhaân.Cô ñòa (dò öùng).
14
Taïi choã: phuø neà, ñau, ngöùa; nhieãm truøng,hoaïi töû Toaøn thaân:
Phaûn öùng phaûn veä: xaûy ra sôùm 10-20 phuùt sau chích 24 giôø.
Yeáu toá nguy cô: Nam > nöõ. Nhieàu muõi ñoát (> 20). Tieàn söû dò öùng vôùi coân truøng.
Suy thaän caáp: thöôøng xaûy ra 3-5 ngaøy sau ñoát.Hoaïi töû teá baøo gan.Tieåu huyeát saéc toá.ARDS: 24-48 giôø sau.
BIEÅU HIEÄN LAÂM SAØNG
BIEÅU HIEÄN LAÂM SAØNG
15
Laâm saøngLaâm saøng
16
THIEÅU & VOÂ NIEÄUTHIEÅU & VOÂ NIEÄU
Theå tích nöôùc tieåu bình thöôøng: 600 + 100 (n-1) ml
Theå tích nöôùc tieåu: < 1 ml/kg/giôø & < 0,5 ml/kg/giôø. < 20 ml/kg/ngaøy & < 10
ml/kg/ngaøy. < 300 ml/m2 da/ngaøy & < 100
ml/kg/ngaøy.
17
5. CAÄN LAÂM SAØNG5. CAÄN LAÂM SAØNG
CTM: thieáu maùu (tieåu maùu, taùn huyeát, HOAËC ure huyeát taêng).
DIC. Men gan taêng, bilirubin taêng. Suy thaän (taêng creatinin, RLÑG, toan
chuyeån hoaù). CPK taêng (bình thöôøng 75-195 U/L). TPTNT, Hb nieäu. X-quang phoåi, ECG
18
6. ÑIEÀU TRÒ6. ÑIEÀU TRÒ
1. Ñieàu trò soác phaûn veä.2. Ñieàu trò suy thaän, suy gan,
suy hoâ haáp3. Ñieàu trò nhieãm truøng
19
ÑIEÀU TRÒÑIEÀU TRÒ
TAÏI HIEÄN TRÖÔØNG:- Laáy kim ñoát neáu coù:
khoâng ñöôïc eùp tuùi noïc vì ñoäc toá seõ vaøo theâm
- Röõa saïch veát ñoát baèng xaø boâng.
- Ñaép laïnh ñeå giaûm ñau.- Chuyeån ñeán beänh vieän.
20
ÑIEÀU TRÒ PHAÛN ÖÙNG PHAÛN VEÄ
ÑIEÀU TRÒ PHAÛN ÖÙNG PHAÛN VEÄ
Möùc ñoä
Ñieàu trò
Nheï AntiHistamine U/TB corticoid uoáng
Trung bình
Adrenaline TB/TDD.AntiHistamine TB.Corticoid TM.
Naëng Adrenaline TB/TDD/TM.AntiHistamine TB.Corticoid TM.
21
ÑIEÀU TRÒ: SOÁC PHAÛN VEÄ
ÑIEÀU TRÒ: SOÁC PHAÛN VEÄ
1.Naèm ñaàu phaúng
2.Caáp cöùu ngöng thôû ngöng tim neáu coù
3.Adreùnaline 0,1% Lieàu: 0,3-0.5 ml TB hay 0,01 mg/kg. Coù theå laäp laïi moãi 5 phuùt neáu tình traïng
khoâng khaù hôn Khi coù vein 0,01mg/kg tieâm TM (adrenalin
1/10.000). Coù theå duøng Adreùnaline TTM lieàu 0, 1-1g/Kg/ph
neáu phaûi laëp laïi nhieàu laàn. Pha soá mg adrenalin = 0,3 x p trong oáng tieâm 50
ml, lieàu 1 ml/giôø = 0,1 g/kg/ph
4.Ñaët ñöôøng truyeàn TM: sau lieàu adrenaline ñaàu tieân neáu BN khoâng ra soác: LR 20ml/kg/giôø TTM, neáu thaát baïi phaûi duøng Ñaïi phaân töû TTM.
22
ÑIEÀU TRÒ: SOÁC PHAÛN VEÄ
ÑIEÀU TRÒ: SOÁC PHAÛN VEÄ
1. Thôû oxy neáu beänh nhi khoù thôû.
2. Neáu coù khoù thôû thanh quaûn: khí dung Adreùnaline 0,1% 2-5 ml, laëp laïi 30 phuùt.
3. Caùc thuoác khaùc: Meùthylprednisolone 1-2 mg/kg TMC Hoaëc
Hydrocortisone 5 mg/kg TM moãi 6 giôø Diphenhydramine (Dimeron) 1 mg/kg TB moãi 6 giôø
23
ADREÙNALINEADREÙNALINE
Lieàu : 0,01 mg/kg
Adreùnaline 1/1.000 : 0,01 ml = 0,01 mg/kg
TB, TDD, TNKQ
Adreùnaline 1/10.000 : 0,1 ml = 0,01 mg/kg TM, TTX, TNKQ Lieàu toái ña: 0,1-0,2 mg/kg.
24
ÑIEÀU TRÒÑIEÀU TRÒ
Ñieàu trò suy thaän caáp:- Haïn cheá dòch: dònh = V nöôùc tieåu + 20-
30 ml/kg (nöôùc maát voâ hình).- Ñieàu chænh roái loaïn ñieän giaûi: haï Na,
taêng K maùu- Cheá ñoä aên: haïn cheá ñaïm (1-1,5
g/kg/ngaøy)- Chæ ñònh thaåm phaân, loïc thaän
25
ÑIEÀU TRÒ TAÊNG KALI MAÙU
ÑIEÀU TRÒ TAÊNG KALI MAÙU
Bieän phaùp
Cô cheá Lieàu Khôûi phaùt
Thôøi gian td
Cacl2 Antagonism
0,2 ml/kg
1-3 phuùt
1 giôø
NaHCO3
Ñoái vaän, taùi pb
1-2 mEq/kg
30 phuùt
1-2
Ins+glu Taùi phaân boá
O,5 g/kg 30 phuùt
4-6
Furo Baøi tieát 1 mg/kg Lôïi tieåu
Lôïi tieåu
Resin Baøi tieát 1g/kg 1-2 giôø
4-6 giôø
Loïc thaän
Baøi tieát Vaøi phuùt
Trong loïc
26
Chæ ÑÒNH ñieàu trò thay theá thaän
Chæ ÑÒNH ñieàu trò thay theá thaän
Hoäi chöùng taùn huyeát ureâ huyeát cao: chaùn aên, buoàn noân, noân, roái loaïn tri giaùc, tieáng coï maøng ngoaøi tim.
Quaù taûi: OAP, suy tim, cao huyeát aùp, phuø nhanh nhieàu
Roái loaïn toan - kieàm, ñieän giaûi maø khoâng ñieàu chænh ñöôïc baèng noäi khoa.
27
Caùc bieän phaùp ñieàu trò thay theá thaän trong
ong ñoát
Caùc bieän phaùp ñieàu trò thay theá thaän trong
ong ñoát
Loïc maøng buïng.
Chaïy thaän ngaét quaõng.
Loïc maùu lieân tuïc
28
Loïc maøng buïngLoïc maøng buïng
Öu ñieãm:
Ñôn giaûn.
Chi phí thaáp.
Khoâng aûnh höôûng huyeát ñoäng
Öu ñieãm:
Ñôn giaûn.
Chi phí thaáp.
Khoâng aûnh höôûng huyeát ñoäng
Nhöôïc ñieãm:
Hieäu quaû chaäm.
Vieâm phuùc maïc cao.
Chöôùng buïng, toan maùu
Nhöôïc ñieãm:
Hieäu quaû chaäm.
Vieâm phuùc maïc cao.
Chöôùng buïng, toan maùu
29
Chaïy thaän ngaét quaõng
Chaïy thaän ngaét quaõng
Hieäu quaû nhanh: xöû trí phuø phoåi, taêng K+.
Khoù aùp duïng treû nhoû.
Aûnh höôûng huyeát ñoäng: 20-30% haï huyeát aùp.
Toán keùm Khoù thöïc hieän hôn
30
Loïc maùu lieân tuïcLoïc maùu lieân tuïc
Ít aûnh höôûng treân huyeát ñoäng: aùp duïng ñöôïc khi coù soác.
Kieåm soaùt toát toan kieàm, ñieän giaûi.
Laáy ñöôïc caùc protein coù troïng löông trung bình vaø cao.
31
Chæ ñònh loïc maùu trong ong ñoát
Chæ ñònh loïc maùu trong ong ñoát
Coù roái loaïn ít nhaát 2 cô quan: Suy thaän. Toån thöông gan. Taùn huyeát hay roái loaïn
ñoâng maùu. Huyû cô Roái loaïn tri giaùc. Suy hoâ haáp
32
ÑIEÀU TRÒÑIEÀU TRÒ
Ñieàu trò nhieãm truøng:- < 10 veát: cefa 1 uoáng.- > 10 veát, coù trieäu chöùng toaøn
thaân: cef 1 tieâm.
Giaûm ñau: paracetamol.
33
DIEÃN TIEÁNDIEÃN TIEÁN
24 giôø24 giôø 5 ngaøy5 ngaøy 14 ngaøy14 ngaøy
Soác phaûn veä
Soác phaûn veä
Suy thaän caáp
Suy thaän caáp
Hoài phuïc Suy thaän caáp
Hoài phuïc Suy thaän caáp
34
7. TIEÂN LÖÔÏNG7. TIEÂN LÖÔÏNG
TIEÂN LÖÔÏNG NAËNG KHI: Loaïi ong: ong ñaát, voø veõ. Tuoåi < 3 tuoåi. Vuøng bò ñoát: ñaàu maët. Soá veát ñoát 30 ñoát. Soá veát ñoát/caân naëng 1.5 Tieåu Hb nieäu. Toån thöông gan, thaän. CPK > 15.000 U/l Toån thöông côù quan sôùm (< 5 ngaøy).
35
