Ontwikkelingspsychologie 2

© Allyn & Bacon/ Longman 2007

Ontwikkelingspsychologie II

Socialisatie en ontwikkeling van het zelf

Prof. Dr. Wim Van den Broeck


Praktisch

• 26 uur hoorcollege dinsdag 11-13 uur

• 26 uur WPO• Teksten en artikelen (op PointCarré)• PP-Presentaties komen op PointCarré• Examen

mondeling examen met schriftelijke voorbereiding• Eindcijfer:

70% mondeling examen over de theorie 30% taken bij de oefeningen


Van kindertijd naar volwassenheid

• Biologische kenmerken + ervaringen uit kindertijd interesses, vaardigheden en zelfbeeld

• Ontwikkeling is resultaat van Kanalisering: mogelijkheden en beperkingen in sociale en

institutionele omgeving Kiezen van paden die adolescent aantrekkelijk vindt Omgaan met problemen en onverwachte gebeurtenissen Door deze ervaringen ontwikkelt het besef van zichzelf

• Twee grote uitdagingen: Productie: economisch onafhankelijk worden Reproductie: veel variatie, maar universeel over culturen


Vier sleutelmechanismen


Vier sleutelmechanismen

• Het opgroeien in veranderende omgeving kanaliseert de ontwikkelingstrajecten Socio-culturele factoren creëren opportuniteiten die

motivatie, denken en gedrag beïnvloeden

• Geen passief doelwit, maar selectie van omgeving en trajecten Motieven, interesses en persoonlijke doelen

• Feedback over succes en mislukkingen Aanpassen van doelen, plannen, causale attributies, en

copingmechanismen

• Reflectie over zichzelf en hun leven Conceptualisaties, verhalen en coherente persoonlijke

identiteit


Kanalisering

• Diverse sociale verwachtingen: ouders, leerkrachten, leeftijdsgenoten

• Gebonden aan leeftijd• Verschillend naargelang geslacht, sociale

status, etnische achtergrond, en familiekenmerken

• Theoretische invalshoeken: Ontwikkelingstaken (Havighurst, 1948) Sociale beperkingen en roltransities Institutionele loopbanen


Ontwikkelingstaken

‘a developmental task is a task which arises at or about a certain period of time in the life of an individual, successful achievement of which leads to his happiness and success with later tasks, while failure leads to unhappiness in the individual, disapproval by the society and difficulty with later tasks’ (Havighurst, 1948)


Selectie

• Combinatie van mogelijkheden en individuele beperkingen selectie van doelen

• Psychologische mechanismen: Doel constructie: motivatie

gebaseerd op meer abstracte individuele motieven hiërarchisch georganiseerde motivatiestructuur cultureel gedefinieerde taak gerealiseerd door middel-doel structuren

Strategie constructie, planning en problemen oplossen Cantor: succesvolle studenten: optimistische strategie of

defensieve, pessimistische strategie Berglas & Jones: zwakke prestaties bij ‘self-handicappers’ en

aangeleerde hulpeloosheid Exploratie en engagement (‘commitments’)


Aanpassing

• Bij falen of onverwachte gebeurtenissen: aanpassen van doelen, gedrag en cognities

• Psychologische mechanismen: Coping: nieuwe manieren van omgaan ontwikkelen

Functionele coping: actief steun zoeken, concrete actie ondernemen, reflecteren over mogelijke oplossingen

Disfunctionele coping: ontkennen van problemen, vermijden om oplossingen te zoeken, reguleren van emoties

Situatiekenmerken bepalen mee copingmechanismen Reconstrueren van doelen Causale attributies: meestal zelfbeschermend

Succes aan jezelf toeschrijven Falen aan anderen toeschrijven of situatie


Reflectie

• Reflectie leidt tot zelfconcept en identiteit• Drie invalshoeken:

Identiteit: Erikson’s psychosociale theorie Marcia’s identiteitsstatussenmodel

Verhalen construeren bevordert zelfcoherentie, positief zelfconcept en

zelfwaardering

Zelfconcept en zelfwaardering zelfconcept = relatief stabiel schema over zichzelf zelfwaardering = wijze van zelfevaluatie t.o.v. normen


Erik Homburger Erikson (1902-1994)


Erikson: leven en werk

• In 1902 geboren te Frankfurt• Psychoanalytische training bij Anna Freud• Antropologisch onderzoek in VS + studie naar

identiteits- en gedragsproblemen bij adolescenten

• “Childhood and society” (1950): basisconcepten van zijn theorie

• “Identity, youth and crisis” (1968): groot succes• Drie belangrijke verschilpunten met Freud

Ich veel belangrijker dan Es bij ontwikkeling van psychosociale identiteit

Omgeving breidt hij uit tot socioculturele achtergrond Meer optimistische ontwikkelingsvisie: crisissen bieden

groeikansen


Erikson’s psychosociale fasen

Basis vertrouwen/ wantrouwen

Oraal-sensorisch0–1 jaar

Identiteit vs. identiteits-verwarring

Jeugdperiode

Autonomie vs schaamte en twijfel

Anaal-musculair1–3 jaar

Intimiteit vs. isolement

Jonge volwassenheid

Initiatief vs. schuld

Locomotor.genitaal3–6 jaar

Scheppend vs. stagnatie

Volwassenheid

Vlijt vs. minderwaar-digheid

Latentietijd6-11 jaar

Ik-integriteit vs. wanhoop

Ouderdom


Adolescentie: identiteitscrisis

• Fysiologische revolutie + onzekerheid over volwassen rollen identiteitscrisis

• Dreiging van identiteitsverwarring overdreven preoccupatie met uiterlijk

• Soms ontstaat ‘negatieve identiteit’ sociaal isolement en uitstoting sociale onaangepastheid of delinquentie

• Grote vriendschappen en experimentele heteroseksuele bindingen verliefdheid is poging tot zelfdefinitie

• Onverdraagzaamheid tegenover ouders en diegene die hun zelfverwerkelijking inperken


Marcia’s identiteitsstatussenmodel

Status Exploratie Bindingen

identiteits-

verwarring

afwezig of voorbij

afwezig

forclosure afwezig aanwezig

moratorium aanwezig afwezig

identiteits-verwerving

voorbij aanwezig

Documents

Ontwikkelingspsychologie 2