2

Spis treści: Wprowadzenie (str. 3) Linux w szkole (str. 4) Szkolny Remiks Ubuntu (str. 8) Darmowe pakiety biurowe (str. 13) Elgg w edukacji (str. 16)

Opracowanie: Rafał Brzychcy Adam Jurkiewicz Michał Jadczak Piotr Halama Redakcja: Szymon Konkol

3

Wprowadzenie

Nie chcemy płacić za coś co możemy mieć za darmo.

Stwierdzenie to wydaje się być oczywiste. W codziennych decyzjach konsumenckich unikamy przepłacania za towary i usługi, tym bardziej jeżeli zawyżona cena jest nieproporcjonalna do jakości. W codziennym życiu takie postępowanie jest oczywiste i racjonalne, jednak przekraczając progi polskich szkół trafiamy do świata gdzie reguły zdrowego rozsądku zdają się nie obowiązywać – wręcz są zakazane... Placówki edukacyjne wydają krocie na zakup systemów operacyjnych, programów, licencji gdy mogą mieć to wszystko za darmo. Może wynika to łatwości z jaką wydajemy publiczne środki, może z lenistwa czy głupoty...

- a może z niewiedzy?

W przewodniku „Open source” podejmujemy próbę przedstawienia alternatywnych rozwiązań dla komercyjnego oprogramowania wykorzystywanego w pracy szkoły. Dużo uwagi poświęcamy tutaj omówieniu zastosowania systemów operacyjnych Linux oraz darmowych pakietów oprogramowania biurowego dla komputerów. Prezentujemy również bardzo interesującą metodę budowy i zarządzania stroną internetową o charakterze społecznościowym.

Szymon Konkol

4

Linux – alternatywa czy konieczność w dzisiejszej szkole?

Rafał Brzychcy

Linux częściej wykorzystywany jest w szkolnych pracowniach informatycznych. Centralna Komisja Egzaminacyjna już od kilku lat wskazuje, że linuksowe środowisko cyfrowe jest tym, na którym można zdawać egzaminy maturalne. MEN potwierdza, że nie można uczniom zabronić wyboru Linuksa do zdawania sprawdzianów i egzaminów. Jakie jest miejsce Linuksa w szkole i czy Linux może czy powinien być obecny w edukacyjnych placówkach?

Linux w edukacji Cyfrowej szkoły 2014-2030

Zgodnie z treścią Komunikatu Dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w sprawie listy środowisk, programów użytkowych i języków oprogramowania na egzaminie z informatyki1, system operacyjny Linux może być w 2015 roku wybranym przez ucznia na „maturalne środowisko cyfrowe”. Zawiera on bowiem wszelkie niezbędne do tego celu środowiska do programowania i programy użytkowe. Mimo, iż w Komunikacje CKE zawarto uwagę, że zdający jest zobowiązany wybrać środowisko wraz z językiem programowania i programem użytkowym posiadanym przez szkołę, to nie udostępnienie uczniom do egzaminów środowiska Linux nie może mieć miejsca. Potwierdza to korespondencja z 2014 roku prowadzona z Ministerstwem Edukacji Narodowej2. Potwierdza ona jednoznacznie, że: „Zgodnie z art. 5 ust. 7 pkt 4 ustawy o systemie oświaty organ prowadzący szkołę ma obowiązek wyposażenia szkoły w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do przeprowadzenia sprawdzianu i egzaminów: gimnazjalnego i maturalnego. Adnotacja w Komunikacie, która informuje zdającego o konieczności wyboru środowiska systemowego, języka programowania oraz programu użytkowego będących w posiadaniu szkoły została

5

ujęta wyłącznie ze względu na wspomniany wyżej przepis. Sytuacja finansowa organu prowadzącego szkołę może bowiem stwarzać ograniczenia uniemożliwiające zakup wszystkich wskazanych w Komunikacie kompilatorów i programów użytkowych, których ceny są wciąż bardzo wysokie. System operacyjny Linux jest jednak oprogramowaniem bezpłatnym, dlatego szkoła powinna umożliwi ć absolwentowi możliwość wyboru tego środowiska systemowego.

Współczesna cyfrowa szkoła powinna być przygotowana do edukacyjnych zadań (wychowawczych i społecznych) tak, aby wykorzystywać w swojej pracy technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK) wszędzie tam, gdzie to tylko możliwe. Taka wizja szkoły zawarta jest w Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju – Polska 20303, gdzie wskazuje się konieczne wdrożenie powszechnej cyfrowej edukacji. Cyfrowa szkoła dziś i w najbliższej przyszłości powinna również stanąć przed wyzwaniem założeń Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego 20204 w zakresie rozszerzania zastosowań narzędzi cyfrowych w kształceniu i szkoleniu. Wreszcie planuje się długoletnie wdrażanie rządowego Programu rozwijania kompetencji TIK uczniów i nauczycieli5.

Aby stawić czoło wymaganiom wspomnianych strategicznych dokumentów i rządowego planu a także nadążać za oczekiwaniami gospodarki opartej na wiedzy oraz rynku pracy, szkoły muszą przechodzić głęboki proces cyfrowej modernizacji. W nadążaniu za koniecznymi zmianami miało w szkołach pomóc pilotażowe przedsięwzięcie pn. „Cyfrowa szkoła”6, realizowane od 2012 do 2013 roku. Przedsięwzięcie prowadziło Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z Ministerstwem Administracji i Cyfryzacji. W jego ramach doposażono i zmodernizowano wyposażenie komputerowego sprzętu w wielu oświatowych placówkach. Jednak szeroki i planowany teraz rządowy Program rozwijania kompetencji TIK ma na celu nie tylko sprzętowe doposażenie szkół ale w dłuższej perspektywie stworzenie w oświatowych instytucjach warunków do rozwijania pełnych cyfrowych kompetencji a więc takich, które rozwijają u uczniów umiejętność wykorzystywania możliwości komputera. Współczesna szkoła powinna zatem gwarantować podczas procesu kształcenia uczniów różnorodne oprogramowanie - niezbędne jest również wprowadzenie do polskich szkół optymalnych edukacyjnie środowisk cyfrowych a jednym z nich powinien być Linux.

Edukacyjne zalety Linuksa

Dziś Linux to przyjazne w użytkowaniu, intuicyjne, autonomiczne cyfrowe środowisko, będące w pełni funkcjonalnym systemem operacyjnym, zawierającym wszelkie niezbędne aplikacje użytkowe i edukacyjne, wspierające proces kształcenia młodych ludzi. Jego zaawansowane możliwości i prostota sterowania „pulpitowym interfejsem” w tzw. „okienkowym trybie” sprawiają, że jest szczególnie polecany do działania wszędzie tam, gdzie gruntownie kształcimy przyszłych programistów, mechatroników, czy po prostu wchodzących na rynek pracy młodych ludzi. Dzięki wykorzystaniu różnorodnych aplikacji o otwartych kodach źródłowych, Linux uczy zrozumienia działania i obsługi komputera a nie „klikania” na pamięć wskazanego oprogramowania jednego producenta. Linux różni się od innych systemów operacyjnych tym, że udostępniony jest jako wolne i otwarte oprogramowanie, będące z fundamentalnego założenia przeciwieństwem zamkniętego oprogramowania. Ma to wiele niekwestionowanych zalet edukacyjnych ale główną jest to, że we wszystkich placówkach zajmujących się kształceniem oraz w domach uczących się, może być legalnie i bezpłatnie instalowany. Wolna licencja na Linuksa umożliwia nam jego: używanie w dowolnym celu; modyfikowanie; kopiowanie i udostępnianie tym, którzy chcą z niego korzystać.

6

Budżety na informatyzację oświatowych instytucji, w tym przede wszystkim szkół, zawsze bywają ograniczone. Nawet jeśli znajdą się na nią finansowe środki, problem kształcenia w zakresie TIK młodych ludzi nie zostaje rozwiązany. Nie zawsze domowy budżet opiekunów uczącego się, który naukę powinien kontynuować w domu najlepiej na tym samym środowisku co w edukacyjnej placówce, może być przewidziany na zakup niezbędnego oprogramowania do nauki. Licencje na system operacyjny, pakiet biurowy, oprogramowanie do edycji grafiki, antywirusowe itd., są dziś niezwykle drogie. Często dzieci i młodzież, aby realizować proces samokształcenia czy aby przygotować zaliczeniową pracę poza murami szkoły, zmuszeni są do nielegalnego zdobywania płatnego oprogramowania zamkniętego, używanego w miejscu pobierania nauki. Może to utrwalać w młodych ludziach niebezpieczne przeświadczenie, że kradzież intelektualnej własności to nic złego.

Ponadto organizacja stanowisk pracy w kształcących instytucjach wygląda różnorodnie. Spowodowane jest to wielorakimi konfiguracjami sprzętowymi (sieciowymi, serwerowymi, terminalowymi). Różna jest też wydajność owego sprzętu. Czasem w konfiguracji informatycznej infrastruktury może zdarzyć się sprzęt o niższej wydajności. Ten z kolei nie zawsze umożliwia instalację nowych, wymagających środowisk cyfrowych stosowanych już na urządzeniach o wyższej wydajności. Wspomniana różnorodność sprzętu zmusza nas więc do instalacji na nim różnych od siebie operacyjnych systemów i użytkowo-edukacyjnych programów. Pod każdym względem nie jest to optymalna sytuacja. Zatem istotne wydaje się w takim przypadku wykorzystanie takiego cyfrowego środowiska na szkolnych komputerach, które będzie można wykorzystać zarówno na słabszym jak i silniejszym wydajnościowo sprzęcie w tej samej infrastrukturze informatycznej. Te same cyfrowe środowiska, instalowane na różnorodnym wydajnościowo cyfrowym wyposażeniu, jest niezwykle wygodne w szkolnej pracy i efektywne w procesie nauczania-uczenia się.

Wskazane finansowe i techniczne bariery może rozwiązać stosowanie w szkole Linuksa. Jest on bezpłatnym, uniwersalnym, kompletnym do pracy, gotowym do wykorzystania w każdej informatycznej pracowni i na każdym stanowisku pracy poza nią, także u ucznia w domu, systemem operacyjnym. Prócz możliwości jego instalacji na niemalże dowolnym komputerze, można go uruchomić w pełnej funkcjonalności z pamięci Flash lub płyty CD/DVD w postaci tzw. wersji „live”. Co do zasady Linux może być uruchomiony na dość słabym komputerze, np. o parametrach z min. 1GHz procesorze i z min. 1GB pojemnością RAM, wykorzystującym prawie każdego rodzaju kartę: graficzną, dźwiękową i niemalże dowolną kartą sieciową LAN czy WiFi. Obsługuje on również mniej lub bardziej znane zewnętrzne peryferia tj.: myszki, klawiatury, monitory, drukarki, projektory, interaktywne tablice i inne.

Linux - stabilność działania i najwyższe bezpieczeństwo

Linux od lat słynie z najbezpieczniejszej architektury systemowej a ta z kolei wykorzystywana jest wszędzie tam, gdzie najważniejsze jest bezpieczeństwo i stabilność działania cyfrowych urządzeń. Linux to rodzina uniksopodobnych systemów operacyjnych. Oparty jest na tzw. „jądrze”, na którym utworzona została obudowa warstwy oprogramowania - dlatego też jest niezwykle stabilny w działaniu. Zawieszanie się systemu czy odmowa jego działania jest tu wręcz niespotykana, bowiem błędne działanie samego użytkowego czy edukacyjnego programu nie wpływa negatywnie na działanie samego „jądra”, które bez przeszkód nadal pracuje. Dlatego też Linux od wielu lat jest powszechnie stosowany do obsługi: serwerów, sieciowych zapór, routerów i innych elektronicznych urządzeń. Jednak ze względu na dzisiejsze powstanie łatwych w instalacji i użytkowaniu rozwiązań, świetnie zaprojektowanego wyglądu i nawigacji do jego sterowania, znalazł zastosowanie na stacjonarnych komputerach biurowych oraz domowych. Zatem Linux gwarantuje nie tylko

7

bezpieczeństwo, stabilność działania ale także przyjazny i komfortowy w użytkowaniu wygląd pulpitu. Ponadto Linux zawiera szereg najwyższej klasy narzędzi do zarządzania siecią podłączonych w niej komputerów, a co istotne posiada wbudowane narzędzia do filtrowania treści. Są one nieodłącznym elementem Linuksa i mają łatwo konfigurowalne interfejsy. Ze względu na inną filozofię architektury, inną niż w zamkniętych systemach operacyjnych, na Linuksa praktycznie nie ma wirusów. Z praktyce wygląda to tak, że nie ma możliwości umieszczenia wirusa w systemie przez nieuwagę.

Nad używanymi w Linuksie rozwiązaniami pracuje rzesza milionów programistów, co nie jest możliwe w normalnych warunkach produkcji zamkniętego oprogramowania, gdzie tylko niewielka liczba osób może je rozwijać. Dlatego też można mieć pewność o najwyższym bezpieczeństwie Linuksa. Tzw. łaty bezpieczeństwa udostępniane są natychmiast i opublikowane do pobrania czy dostępne w automatycznej aktualizacji systemu.

Ustawa o oświacie wskazuje, że systemy operacyjne muszą być w szkole zgodne z najnowszymi trendami i cyfrowymi rozwiązaniami. Linux ma wbudowane narzędzia do automatycznej aktualizacji systemu. Jeśli zajdzie taka potrzeba, system sam podpowie nam, że dostępna i konieczna jest aktualizacja. Jednym potwierdzeniem użytkownika, system sam jej dokona.

Linux – główny czy równoległy system operacyjny w szkole

Komunikat Dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w sprawie listy środowisk, programów użytkowych i języków oprogramowania oraz Stanowisko MEN w sprawie możliwości wyboru przez uczniów Linuksa na cyfrowe środowisko podczas szkolnych egzaminów nie pozostawia wątpliwości – Linux musi być w edukacyjnej instytucji obecny! Oświatowa placówka, w której sprawdziany i egzaminy są przeprowadzane, musi być na linuksowe kartkówki i egzaminy przygotowana. Nie ma bowiem przeszkód prawnych, organizacyjnych, technicznych a tym bardziej finansowych, by Linuksa w szkole swobodnie nie stosować. Pytaniem zatem nie jest czy Linuksa można zainstalować na szkolnych komputerach, tylko czy instalować go równolegle do już istniejącego zamkniętego systemu operacyjnego czy jako główny i jedyny system – można i tak, i tak. Wybór oczywiście należy do szkolnych decydentów.

Główne zalety i korzyści ze stosowania Linuksa w szkole

• zgodny z edukacyjnymi standardami i wymogami oświatowego prawa • oszczędza szkolny budżet – Linux jest bezpłatny • zawsze aktualny, bowiem aktualizacje są częste i bezpłatne • gwarantuje wysokie bezpieczeństwo oprogramowania i sieci • zawiera pełny pakiet użytkowego i edukacyjnego oprogramowania • nie wyklucza cyfrowo uczniów z domów o słabszej kondycji finansowej

• kształtuje pełne kompetencje TIK uczniów

8

Szkolny Remiks Ubuntu - wolne, otwarte, bezpłatne oprogramowanie.

Adam Jurkiewicz

FREE_Desktop to system operacyjny, który bazuje na xUbuntu – wolnym i otwartym oprogramowaniu, które jest dostępne dla każdego. Pamiętajcie – możecie używać tego systemu wszędzie i bez żadnych ograniczeń. Mamy nadzieję, że ta dokumentacja będzie pomocna w codziennej pracy. Mimo dołożenia wszelkich starań, nie mogę zagwarantować, że jest ona pozbawiona błędów, ani gwarantować, że system będzie działał poprawnie z każdym komputerem. Życzę miłej pracy – witam w świecie bez barier i blokad na oprogramowanie.

W Podstawie programowej dotyczącej informatyki (ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 27 sierpnia 2012 r. – Dz.U.2012.977 w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół) możemy przeczytać: Dla II Etapu Edukacyjnego (klasy 4-6) 5. Rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji z wykorzystaniem komputera. Uczeń: 1) za pomocą ciągu poleceń tworzy proste motywy lub steruje obiektem na ekranie; [...] Zalecane warunki i sposób realizacji: Na III etapie edukacyjnym dopuszcza się wprowadzenie języka programowania, takiego jak Logo lub Pascal, które mają duże walory edukacyjne i mogą służyć kształceniu pojęć informatycznych. No dobrze, tyle suchego tekstu z rozporządzenia, a teraz chciałbym przejść do meritum. Pragnę przybliżyć wszystkim różnorakie oprogramowanie, które możemy wykorzystywać na lekcjach informatyki. Kilka ładnych lat temu mój starszy syn (dziś już pełnoletni) w szkole podstawowej uczył się LOGO. Wówczas używany był program „Logomocja” – który posiada wiele szkół. W przyszłym roku mój młodszy syn również dojdzie do momentu, kiedy będzie się uczył języka LOGO w szkole. Ciekaw jestem, czy będzie to ta sama Logomocja, czy może coś innego…. A co może być to co innego? Czy ktokolwiek zna inne oprogramowanie, a może w ogóle inne języki programowania wprowadzić? Przecież podstawa programowana nie narzuca żadnego konkretnego rozwiązania. Jedynie „zaleca język taki jak Logo”. Więc może coś innego? Na początku pozostańmy przy naszym LOGO – to dosyć prosty język programowania, oparty na języku LISP, dużo bardziej skomplikowanym. Oba języki programowania powstały w MIT. Wspomniana już przeze mnie Logomocja to zamknięte oprogramowanie firmy Imagine; to duży problem, gdyż nawet próby wykupienia przez pewną jednostkę samorządową kodów źródłowych od tej firmy zakończyły się niepowodzeniem – a jednostka ta miała zamiar nawet rozbudowywać to oprogramowanie. Ale mamy do dyspozycji jeszcze kilka innych, ciekawych projektów. Jednym z nich jest Berkeley Logo (UCBLogo) – zresztą jest ono dopuszczone jako równoważne środowisko dla konkursu miniLogia, organizowanego przez OEIIZK w Warszawie. UCB jest dostępna dla systemów Linux, Windows, MacOS. To środowisko z dostępnym kodem źródłowym, zatem każdy może dostosować je do swoich potrzeb.

9

Jednym ze środowisk, które chciałbym przedstawić, jest KTurtle – to Wolne i otwarte oprogramowanie, dostępne dla systemu Linux. Jest to część projektu KDE EDU APPS (Aplikacje Edukacyjne dla środowiska KDE). To bardzo przyjazne i funkcjonalne środowisko

Posiada różne ciekawe funkcje, np. wskazywanie kierunku i przekształcanie go na komendę.

10

Napisane przez nas programy możemy zapisać do ponownego wykorzystania, możemy zapisać obrazek w postaci PNG, SVG, możemy również wygenerowac stronę HTML. Co ciekawe, możemy w ustawieniach środowiska wybrać, czy chcemy posługiwac się angielskimi nazwami komend LOGO, czy też polskimi. Ponadto w linuksie dostępne jest też Turtle ART; zostało stworzone dla projekctu OLPC – a ponieważ to czysty Linux ze specjalnym środowiskiem graficznym, a Turtle ART to Wolne i Otwarte Oprogramowanie, więc nie było żadnych problemów z tym, aby przenieść to oprogramowanie do „zwykłego” środowiska X-Windows w systemie Linux.

11

Oprócz języka programowania LOGO mamy również Scratch – to świetne środowisko do nauki programowania, które bije aktualnie rekordy popularności. Może być idealnym środowiskiem własnie do nauki programowania młodych ludzi. Działa w systemach Linux, Windows, MacOS. To również BEZPŁATNE i LEGALNE środowisko, zatem uczniowie w szkole, w domu – mogą mieć bez żadnych opłat to samo – mogą uczyć się i bawić bez żadnych problemów.

Co ważne – każdy może opracowany przez siebie program w Scratchu umieścić na specjalnym portalu z grami – w ten sposób tworzy się społeczność i bogate repozytorium gotowych przykładów do nauki. Ponadto jest jeszcze Python – również bardzo popularny język programowania, na jego podstawie powstał nawet specjalny Framework „Django”, do szybkiego tworzenia portali internetowych. Do tworzenia aplikacji w języku Python możemy używać specjalnego środowiska SPE, które jest dostępne dla systemów Linux, MacOS, Windows.

12

Wszystkie opisywane przeze mnie narzędzia (oprócz nieszczęsnej Logomocji) to oprogramowanie LEGALNE i BEZPŁATNE, dostępne dla wszystkich wraz z kodem źródłowym na otwartych licencjach, każdy może z nich legalnie korzystać, są dostępne dla systemu Linux W ostatnich czasach obserwuję tendencje do tego, aby w edukacji wykorzystywać programy w modelu OpenSource (a więc Wolne i Otwarte Oprogramowaie); to bardzo słuszny kierunek – dzięki temu nie budujemy barier, a raczej budujemy możliwości… Jeśli ktokolwiek chce, wszystko, o czym piszę, może z łatwością spróbować i wykorzystywać – LEGALNIE… Być może w przyszłości, dzieci będą uczyły się jeszcze innych języków programowania lub środowisk, których nie ma lub nie są znane – aplikacje oparte o JavaScript i HTML5 dzisiaj są uznawane za nowoczesne, ale kto wie, co będzie jutro? Zresztą, w kolejnych artykułach, opiszę kilka ciekawych środowisk programowania, które poznałem ostatnio.

13

Darmowe pakiety biurowe – zróbmy to tak samo,

tylko bez kosztów

Michał Jadczak

Ciężko jest pracować bez pakietu biurowego. Niezależnie od tego, czym się zajmujemy, jeśli korzystamy w pracy z komputera pakiet biurowy jest potrzebny. I wcale nie musimy płacić za niego ciężkich pieniędzy!

Pierwsze skojarzenie, jakie nasuwa się w stosunku do określenia pakiet biurowy, to Microsoft Office. Może słusznie, bo przecież przez wiele lat było to główne narzędzie pracy biurowej zdecydowanej większości osób. Jednak do dłuższego czasu powszechne stały się darmowe pakiety biurowe, które nie wymagają od użytkownika żadnych nakładów finansowych, a funkcjonalnością i działaniem dorównują, jeśli nie przewyższają komercyjne rozwiązania z Redmond.

Do najbardziej popularnych zaliczają się Libre Office i Apache OpenOffice dla komputerów stacjonarnych oraz Kingsoft Office Suite dla systemu Android. Oprócz nich, darmowo skorzystamy również z Dokumentów Google, jak również…webowej wersji Microsoft Office. I właśnie na tych czterech produktach warto skupić swoją uwagę, poszukując dobrego narzędzia do pracy biurowej.

Libre Office przetłumaczono już na ponad 30 języków, a dostępny jest na wszystkie trzy podstawowe platformy, czyli Windowsa, Linuxa i Mac OS X. Oprogramowanie działa na wolnej licencji, a więc możemy sami go rozpowszechniać, ingerować w kod, etc. Oczywiście obsługuje on wszystkie formaty dokumentów, co jest istotne w przypadku otwierania i edycji plików stworzonych w Microsoft Office.

14

W skład Libre Office wchodzi szereg narzędzi: Writer, Calc, Impress, Draw, Base i Math. Są to odpowiednio - edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny, kreator prezentacji, kreator wykresów/prezentacji bez wykorzystania szablonów, kreator baz danych oraz narzędzie do równań matematycznych. Jak widać, zestaw ten różni się nieco od pakietu znanego z MS Office, co może być zarówno jego zaletą, jak i wadą. Dość powiedzieć, że z Libre Office korzysta się intuicyjnie, wygodnie oraz bezawaryjnie.

Niemalże identycznym narzędziem jest Apache OpenOffice. Nic dziwnego - oba pakiety kiedyś stanowiły jedność, ale na skutek rozłamu podzieliły rynek między siebie. OpenOffice właściwie niczym nie różni się od LibreOffice, nawet zestaw aplikacji jest ten sam. Wybór pomiędzy tymi dwoma narzędziami sprowadza się generalnie do tego, która idea jest nam bliższa.

Do dyspozycji mamy również pakiety online, wśród których prym wiedzie bez wątpienia ten przygotowany przez Google. Jego funkcjonalność jest jednak mocno ograniczona w stosunku do pakietów stacjonarnych - otrzymujemy zaledwie edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny i narzędzie do prezentacji. Niby wszystko, czego potrzeba do wygodnej pracy z materiałami biurowymi, ale jeśli ktoś oczekuje większej rozpiętości zadań, zdecydowanie lepiej wybrać jeden z programów wspomnianych wcześniej.

Niewątpliwą zaletą narzędzi od Google jest ich umiejscowienie w chmurze. Dzięki temu zawsze mamy do nich dostęp - wystarczy podłączenie do Internetu. Wszelkie przygotowane dokumenty przechowywane są na naszym Dysku Google, który to połączony jest z kontem Gmail, zatem nie musimy mieć nawet swojego komputera, by dostać się do dokumentów. To niezwykle wygodne. Nie można też nie zauważyć udogodnienia w postaci łatwego

15

udostępniania plików - to również może być bardzo istotną funkcjonalnością. Dzięki tej opcji możemy chociażby wspólnie pracować nad konkretnym dokumentem, a każda z osób posiadających do niego dostęp widzi zachodzące zmiany w czasie rzeczywistym.

Drugim sieciowym narzędziem jest bezpłatny Microsoft Office Online. W tym wypadku funkcjonalność jest zdecydowanie większa, niż w pakiecie Google. Oprócz Worda, PowerPointa i Excela otrzymujemy dostęp do kalendarza, klienta poczty Outlook, notatnika OneNote oraz chmury OneDrive. Zasada działania samego pakietu jest już analogiczna do tego google’owskiego - dostęp z dowolnego urządzenia połączonego z siecią, łatwa edycja i udostępnianie dokumentów, wygoda i funkcjonalność w jednym miejscu.

Dla użytkowników Androida polecamy Kingsoft Office Suite, darmowy pakiet biurowy o stopniu funkcjonalności porównywalnym do desktopowej wersji Microsoft Office. Edycja, tworzenie, obsługa wielu formatów plików, a wszystko to w narzędziu oferującym edytor tekstu, arkusz kalkulacyjny i kreator prezentacji. Jeśli poszukujecie dobrego pakietu biurowego do zastosowań mobilnych, warto zwrócić uwagę na produkt Kingsoft.

Co ciekawe, jest także mobilna wersja Microsoft Office i to za darmo. Dostępna na wszystkie platformy, z miejsca stała się mocnym konkurentem dla innych rozwiązań tego typu. Aczkolwiek posiadając Androida można przecież zainstalować aplikacje do obsługi pakietu Google - także na wszystkich platformach. Natomiast osoby przywiązane do produktów Apple z pewnością skorzystają z mobilnych wersji znanych z Mac OS X narzędzi Pages, Numbers i Keynote. Zatem dla każdego coś miłego!

Artykuł dostępny również w serwisie Technologie.ngo.pl

16

Elgg w edukacji

Piotr Halama

Nasi uczniowie „pouciekali” nam w świat Internetu, radząc sobie w tym świecie w zdecydowanej większości doskonale. Wiemy, że ulubionym miejscem spotkań są portale społecznościowe, fora internetowe, czaty i komunikatory. Dużą część swojego internetowego życia uczeń przeznacza na zabawę i łapczywą konsumpcję treści łatwych i przyjemnych. Pytanie zasadnicze brzmi: Czy szkoła, nauczyciele są gotowi na nowe wyzwanie? Wydaje się, że jest grupa nauczycieli, którzy są aktywnymi uczestnikami społeczności internetowej. Niestety, są też nauczyciele, którzy nie dostrzegają oczywistego faktu, że uczniowie mają swoje „drugie życie” w świecie Internetu. Uczciwie należy stwierdzić, że jest to grupa większościowa. Brakuje tym nauczycielom umiejętności korzystania z Internetu, nie rozumieją podstawowych mechanizmów (zasada partnerstwa, zasada partycypacji) zachodzących w społeczności uczącej się w sieci. Często zauważalne są bariery mentalne, niechęć do internetowego świata, czy wręcz strach przed nim. Wszystkie powyższe bariery można oczywiście pokonać. Ważnym elementem jest stworzenie bezpiecznego i przyjaznego środowiska do kształtowania praktycznych umiejętności nauczycielskich. Odpowiedzią na ten problem może być bezpieczny portal społecznościowy. Narzędzie, które pozwoli na swobodne relacje pomiędzy członkami społeczności i wspólną pracę z uczniami. Wiem, że może pojawić się kolejne pytanie. Po co budować portal społecznościowy skoro istnieje Facebook czy Google+?

17

Uważam, że korzystanie z narzędzi prowadzonych przez inne podmioty, w tym skrypty zewnętrzne, takiego bezpieczeństwa nam nie zapewni, np. w zakresie ochronny danych osobowych. Warto mieć świadomość, że najpopularniejsze portale społecznościowe - Facebook, Google+, Youtube czy Twitter mają charakter komercyjny i nie są dedykowane (stworzone) dla celów edukacyjnych. Chcąc bezpiecznie dysponować danymi osobowymi i e-zasobami użytkowników w sieci, musimy mieć pełną kontrolę nad narzędziem.

Dlaczego Elgg?

Skrypt portalu społecznościowego Elgg jest narzędziem darmowym, tworzonym przez społeczność i udostępnianym na otwartej licencji (GNU General Public License v2). Elgg jest systematycznie rozwijany i aktualizowany, co wydaje się szczególnie ważne przy korzystaniu z rozwiązań open source. Aktualne wydania to Elgg 1.10.1 i 1.9.8. Skrypt nie wymaga wyszukanych parametrów po stronie serwera - hostingu. Sam proces instalacji skryptu jest intuicyjny i przyjazny. Szkolny informatyk, który zainstalował skrypt strony internetowej (zapewne najczęściej są to CMS typu Joomla lub WordPress) będzie potrafił „postawić” na hostingu - serwerze skrypt Elgg. Zawsze możemy poszukać pomocy wśród społeczności internetowej, na przykład na stronie Polskiego Centrum Elgg. Ogromną zaletą skryptu jest pełna konfigurowalność portalu. Możemy ustalić sposób rejestracji użytkowników i określić, które treści będą dostępne publicznie! Oficjalna strona Elgg: http://elgg.org/

Wymagania techniczne

Elgg działa w połączeniu z serwerem WWW Apache, systemem baz danych MySQL i PHP - skryptowy język programowania. Jest to najbardziej popularny zestaw w środowisku serwera WWW na świecie. Serwer Apache Web musi mieć zainstalowane następujące moduły:

• mod_rewrite, • PHP 5, • MySQL 5+ jest potrzebna do zapisu danych, • PHP 5.2 + (musi być zainstalowany jako moduł Apache) plus dodatkowe biblioteki.

Źródło: http://elgg.org/requirements.php

Narzędzia Elgg

Elgg jest jak edukacyjny kombajn. Standardowo ma zaimplementowane moduły, które pozwalają na swobodne i efektywne tworzenie społeczności uczącej się. Dodatkowo możemy zainstalować moduły stworzone przez społeczność Elgg. Dostępne są za darmo na stronie https://community.elgg.org/plugins. Ponadstandardowe moduły zdecydowanie podniosą atrakcyjność naszego portalu. Szczególnie polecam moduł czat (zapewnia komunikację wewnętrzną pomiędzy użytkownikami portalu) i moduł galerii zdjęć. Portal zbudowany w oparciu o skrypt Elgg może mieć charakter otwarty (treści udostępniane publicznie są widoczne dla niezarejestrowanych) lub charakter zamknięty. W dowolny sposób można skonfigurować sposób rejestracji użytkowników. Opcje administracyjne są bardzo bogate. Ciekawym rozwiązaniem praktycznym jest możliwość zgłaszania przez użytkowników treści niezgodnych z regulaminem portalu. Administrator dysponuje wtedy możliwością zbanowania użytkownika, znaną ze standardowego forum internetowego. Ważnym elementem systemowym portalu jest struktura użytkowników. Elgg wprowadza kategorie przyjaciół (odpowiednik facebookowych znajomych), z którymi można np. prowadzić rozmowy na czacie. Skrypt posiada także wewnętrzny system przesyłania wiadomości. Z poziomu zarejestrowanego użytkownika można przesłać e-mail do znajomego

18

z portalu. Każdy zasób umieszczony na portalu można dodatkowo otagować. Rozbudowany jest moduł komentarzy do e-zasobów, umieszczanych na portalu, ale to jest opcja dosyć oczywista z punktu widzenia portalu społecznościowego. Dostępne jest także słynne „Polub to” Opcji konfiguracyjnych jest bardzo dużo. Warto przyjrzeć się najważniejszym narzędziom skryptu Elgg.

1. Profil użytkownika

Profil użytkownika można w dowolny sposób konfigurować. Każdy użytkownik samodzielnie określa, które elementy profilu mają charakter publiczny, a które są widoczne dla zalogowanych (zarejestrowanych użytkowników) lub mają charakter prywatny.

2. Aktywności - strona główna portalu widoczna dla zarejestrowanych użytkowników; dostępne są e-zasoby oznaczone jako publiczne i widoczne dla zarejestrowanych użytkowników.

19

3. Ściana - osobista strona główna, umożliwia wymianę informacji i prowadzenie dyskusji w postaci wpisów indywidualnych lub grupowych.

20

4. Blogi portalu

Każdy uczestnik społeczności ma możliwość tworzenia indywidualnego lub grupowego bloga. Umieszczanie wpisu na blogu jest banalnie proste. Wystarczą podstawowe umiejętności w zakresie obsługi prostego edytora tekstu. Wpis blogowy można oznaczyć jako prywatny, dla zarejestrowanych użytkowników lub publiczny, czyli dostępny dla wszystkich, również tych niezarejestrowanych na portalu.

5. Zakładki - to miejsce pozwalające na udostępnianie linków do interesujących stron internetowych; linki mogą mieć charakter publiczny lub udostępniane są na potrzeby konkretnych użytkowników lub grup.

21

6. Pliki (przesyłanie plików) - skrypt umożliwia użytkownikom przesyłanie plików graficznych (png., jpg.) i plików tekstowych np. doc., pdf.

22

7. Galerie zdjęć - dodatkowy moduł umożliwiający tworzenie galerii zdjęć i przesyłanie plików audio oraz osadzanie plików video.

8. Strony - w ramach portalu istnieje możliwość tworzenia prostych stron internetowych w oparciu o wbudowany edytor. Stronę można wzbogacić o pliki graficzne i multimedia.

23

9. Grupy na portalu

Kluczowe narzędzie portalu zbudowanego na skrypcie Elgg. Możliwość tworzenia grup pozwala na swobodną pracę użytkowników portalu. Grupa może mieć charakter otwarty (każdy użytkownik może dołączyć) lub zamknięty (użytkownik musi być zaproszony do grupy). Grupa może być widoczna publicznie, widoczna dla zarejestrowanych użytkowników lub tylko dla jej członków. Rewelacyjny jest mechanizm konfiguracji grupy. Wszystkie narzędzia dostępne na portalu są jednocześnie możliwe do wykorzystania w pracy grupowej. Dodatkowo każdy wpis grupowy, post na blogu, umieszczony plik itd. można precyzyjnie skonfigurować, określając jego formę udostępnienia.

Podsumowanie

Elgg wydaje się być optymalnym narzędziem dla rozwijania edukacyjnej społeczności, zarówno na poziomie szkolnym jak i w znacznie szerszym wymiarze. Jest narzędziem darmowym, prostym w instalacji i bezpiecznym, systematycznie rozwijanym przez społeczność, zapewnia intuicyjną obsługę użytkownikom. Skryptem, posiadającym w standardowej instalacji wystarczającą ilość narzędzi do pracy i komunikacji, narzędziem które można w dowolny sposób konfigurować, dostosowując do oczekiwań instytucji i użytkowników.

Elgg jest doskonałym portalem do kształtowania umiejętności uczniowskich i nauczycielskich w zakresie pracy, zabawy i komunikacji w sieci. Skrypt portalu społecznościowego będzie także doskonałym poligonem doświadczalnym dla zachowań w Internecie, poligonem, na którym przećwiczymy różne zachowania, także te ryzykowne i niebezpieczne.

Przykład wykorzystania skryptu Elgg w praktyce edukacyjnej - portal Plantacja Aktywności - Trzcianeckie Centrum Wolontariatu Fundacji Marchewkowe Pole http://www.plantacjaaktywnosci.pl/

24

Republika Edukacji - o portalu

Wszystkie zrzutki ekranowe wykorzystane w artykule pochodzą z portalu Republika Edukacji http://www.republikaedukacji.pl

Republikę Edukacji tworzy społeczność otwarta na rozmowę o edukacji.

Portal społecznościowy jest płaszczyzną działania sieci współpracy i samokształcenia nauczycieli i dyrektorów szkół, a także rodziców i samorządowców, odpowiedzialnych za kreowanie polityki oświatowej. Republika Edukacji jest wspólnym przedsięwzięciem Fundacji Marchewkowe Pole i Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Pile. Projekt wspiera wolne i otwarte oprogramowanie oraz zasoby udostępniane na wolnych licencjach.

Republika Edukacji została wykonana w oparciu o skrypt Elgg. Adaptacja szablonu - HALAMAplus - Piotr Halama.

25

NOTATKI