Casus geïntegreerd examen

Medische Schade Interne aandoeningen/zintuigen-

Arbeid, gezondheid en ziekte

“ OPSTELLEN V/E LEIDRAAD ”

Dr. Paul Jenet

26/05/2018

2

INHOUD

3

Casussen

Klinisch aspecten

Definitie

Aanvallen

Epidemiologie

Etiologie

Diagnose

Behandeling

Adviezen

Co-morbiditeit

Verzekeringsgeneeskundig aspect

Arbeidsgeneeskundig aspect

EHBA

Casussen

4

Man, 42 j

Discopathieën CWK, LWK

Arachnoidale cyste op MRI hersenen, verder –

Geen trauma, geen HK

2010 1ste aanval:

gegeneraliseerd tonisch-clonisch

Tot in 2013: nog 2 x.

R/Depakine.

11/2016: nog aanval. Keppra 2x500mg, nadien geen

05/2017: recidief na slaapdeprivatie en ethyl.

leefstijl aangepast

Geen verslag beeldvorming

Globaal neurologisch onderzoek: neg. Geen NPO

R/Keppra 2x 750, nadien geen aanvallen meer.

Angst voor nieuwe aanvallen. Psychotherapie

aangeraden. Gevolgd?

Beroepsonderwijs.

Installateur elektronische apparatuur/chauffeur.

Aantal perioden ZIV met werkhervatting

Rijverbod. Job aangepast naar binnendienst

tot heden.

Aanvraag DG Han: IVT nee, Tot. 4 punten

Beroep: tegenstrijdige informatie, afwezigheid

verslagen over beweerde psychotherapie, …

Wordt doorgehaald v/d rol.

Vrouw, 24 j

Volledig neg. VG

04/2008: 1ste aanval tonisch-clonisch met BWZ- verlies

Nadien quasi elke nacht episodes niet- aanspreekbaar wakker

worden oogknipperen, clonieën re gelaat, dystone beweging

re arm.

Postictale amnesie en hoofdpijn. Soms tongbeet.

07/2008: eerder dag aanvallen, hevige nekpijn 10 sec., tot

3x/d.

2010: Topamax en Rivotril, 1 jaar goed geweest.

2013: gelijkaardige aanvallen als voordien tot 2x daags, soms

secundaire generalisatie.

R/ Trileptal: huidrash, sufheid

R/Depakine, Keppra, Rivotril, Diphantoine (allergie), Lyrica,

Topamax, Frisium, Fenobarbital, Vimpat, Lamictal

Video-EEG: frontale aanvallen

SPECT 2013: hyperkinetische aanvallen OL en automatismen

met grote amplitude li arm, re arm immobiel

PET: geen focale afwijkingen

Suggestief voor aanvalsbegin li frontaal

NPO: laag nl begaafd, depressie. Neurologisch: negatief

2015: kandidaat n.Vagus stimulatie, ouders/pat. Willen niet

Pré-HK traject refractaire E, maar nooit focaal letsel

aangetoond. Geen HK.

Heden: 3 nachtelijke aanvallen/d,

R/ Rivotril, Vimpat, Lamictal. Opvolging door HA.

Sec. onderwijs, attest verkoop. Nooit gewerkt na school.

Inkomen enkel DG Han:

IVT ja en IT 8 punten (Cat. 1), herziening na 2 jaar.

Man, 44 j

Vermoeden anoxie geboorte, koortsstuipen, verder

neg. VG

1998: refractaire complexe partiële E re

temporele lobectomie en hippocampectomie

2006: epigastrische aura, tintelingen li schouder,

gevolgd door gegeneraliseerde aanval. Behoudt

lang bewustzijn, pas na val met clonieën

amnesie. Postictaal snel bewust, wazig zicht.

Uitlokking: stress, vermoeidheid

Video-EEG: re hemisfeer

MRI: post-chirurgische defecten

SPECT: metabole stoornissen re medio-temporaal

PET: re temporaal hypometabolisme

NPO: normaal begaafd, nl geheugentesten

Neurologisch: negatief.

Aanvalsvrij tot 2002

Tot 2003: zeer kortdurende aanval

2006: recidief aanvallen

Tot 2012: aanvalsvrij

04/2012: recidief tijdens ZS

Recidieven tot 2015.

2017: 2 onderscheiden aanvalstypen

° grote aanval: genuine

° kleine aanval: niet genuine, mogelijks

psychogene niet-epileptische aanval (PNEA)

Pré HK traject lopende.

R/ Vimpat, Lyrica, Keppra, Lamictal

LO, Labo 5j, PWA & dienstencheques 2008 tot

ZIV, invaliditeit.

DG Han: IVT JA en IT 7 pt (Cat. 1) onbep.duur

DEFINITIE

CONCEPTUEEL (ILAE – 2005)

• Chronische aandoeningen v/d hersenen

- voortdurende neiging tot het genererenvan epileptische aanvallen

en- neurobiologische, cognitieve, psychologischeen sociale gevolgen

Aanval (seizure) : abnormale ontlading groep cellen

Epilepsie: de aandoening met spontaan terugkerendeaanvallen

PRAKTISCH (Epilepsia, 2014)

•Aandoening van de hersenen, 1 v/d volgende

• Ten minste 2 niet-uitgelokte aanvallenmet interval van 24 u

• 1 niet-uitgelokte aanvalen kans op verdere aanvallen = algemeen recidief risico (minstens 60%)

na 2 niet uitgelokte aanvallen,binnen de volgende 10 jaar

• Epilepsie syndroom

5

International League Against Epilepsy

CLASSIFICATIE

6

Framework for classification of the epilepsies

Epilepsia ILAE

CLASSIFICATIE van AANVALLEN

7

AANVALLEN

8

° MATE van BEWUSTZIJNSVERANDERINGEN

° MAKEN van ONWILLEKEURIGE bewegingen

° ERVAREN van PERCEPTUELE of AUTONOMEVERANDERINGEN

° VERTONEN van GEDRAGSVERANDERINGEN

FASEN AANVAL

AURA: 1ste symptoom / waarschuwing

ICTALE fase: symptomen tijdens de aanval

POST-ICTALE fase: symptomen na de aanval – tot EEG normaliseert

AANVALLEN

9

zone hersenen

andere symptomen / tekens

° Frontale kwab, prefrontaal:

motorische (arm, been), heftige verwarde bewegingen

° Occipitale kwab:

visuele (lichtflitsen, illusies, hallucinaties, …)

° Pariëtale kwab:

abnormale gevoelswaarnemingen (tintelingen, …)

° Temporale kwab:

auditieve (geluiden) of vegetatieve (maag, …), angst, automatismen, …

EPIDEMIOLOGIE

Na migraine, meest voorkomende neurologische aandoening

Incidentie: ± 50 op 100.000

Lifetime Prevalentie (hoog ontw. Landen) : 5,8/1000

Prevalentie actieve E: 4,9/1000

België: ± 60.000 epilepsiepatiënten

5% van de mensen krijgt ooit in zijn/haar leven een aanval

40% < 16 jaar

Gemiddelde leeftijd: 54 j.

20% > 65 jaar

10

EPIDEMIOLOGIE

11

GENEZING

° Kans op genezen is groter als aanvalsvrij door

medicatie(prognose beter: aanvallen met monotherapie onder

controle bij normaal EEG en normaal neurologisch

onderzoek)

° Sommige primaire gegeneraliseerde E ontstaan in

de kindertijd, genezen spontaan

AANVALS-CONTROLE

° 70% aanvalsvrij agv medicatie

° 30 % refractair

MORTALITEIT

Zeer laag

Kan voorkomen igv

° Status Epilepticus

° SUDEP (sudden unexpected death in epilepsy, meestal gedurende de slaap)

ETIOLOGIE

Belangrijk

Therapie

preventie van gevolgen: intellectuele stoornissen, …

Globaal

60 % VERWORVEN

40% GENETISCH: idiopathische E

12

ETIOLOGIE

13

• Anomalie op beeldvorming

• Verworven: CVA, tumor, trauma, infectie, malformatieSTRUCTUREEL

• Gekende of veronderstelde genetische mutatie waarbij epilepsie het belangrijkste symptoom uitmaakt:Angelman syndroom, Rett syndroom, …

GENETISCH

• HIV, TBC, malaria, toxoplasmose, Zika, CMV, …

• Post-infectieus: virale encefalitis in nasleep van de acuteinfectie

INFECTIEUS

ETIOLOGIE

14

• Gekende of veronderstelde metabole aandoening waarbij epilepsie het belangrijkste symptoom uitmaakt:

porfyrie, uremie, amino-acidopathies, pyridoxine dependente, …

Meeste hebben een genetische basis

• Verworven: cerebral folate deficiency

METABOOL

• Gekende immuun ziekte waarbij epilepsie het belangrijkste symptoom uitmaakt:Auto-immuun gemedieerde inflammatie v/h CZS, Anti-NMDA-receptor encefalitis

IMMUUN

• De oorzaak is (voorlopig) ongekend.ONGEKEND

DIAGNOSE ANAMNESE: medisch / heelkundig / trauma

Patiënt, heteroanamnese

NEUROLOGISCH KLINISCH ONDERZOEK

(video) EEG, EEG met SLAAPDEPRIVATIE

BEELDVORMING:

MRI voorkeursonderzoek

refractaire E: 70% toont een afwijking

belangrijk bij heelkunde: nauwkeurig informatie over topologie v/h letsel

Nadeel: 20 à 30 minuten stilliggen

fMRI: prechirurgie (focus in de buurt voor taal- en motoriek gebied)

CT acute fase na een ongeval of operatie

patiënten > 60j. met een 1ste aanval: vaker hersenthrombose of –bloeding

bij contra-indicatie voor MRI

SPECT doorbloeding, topologie focus, prechirurgie

PET-scan stofwisseling: topologie focus

MEG tijdbeloop van activiteiten, nauwkeuriger dan fMRI, localisatie aanvallen

15

DIAGNOSE

AANVULLEND ONDERZOEK

Cardiologischvb. arytmie kan aanval oproepen die aan E doet denken

Bloed- en urineonderzoek metabole oorzaken, …

Neuropsychologischgeheugen, aandachtstoornissen, concentratie, leren, taalvermogen

Genetisch en familie

16

DIAGNOSE

COMPLEX

Vooral KLINISCH

Risico op diagnostische fout = ± 20%

Onvoldoende anamnese

Overmatig vertrouwen op labo testen

Neurologische consultatie doet diagnostische zekerheid toenemen

17

THERAPIE

18

BELEID v/e 1ste NIET – UITGELOKTE AANVAL

• RISICO-FACTOREN gelinkt aan het RISICO op TERUGKERENDE AANVALLEN

Hieraan is het toedienen van een anti-epilepticum gekoppeld

• GOED OVERWOGEN KEUZE v/h 1ste anti-epilepticum

Rekening houden met: leeftijd, geslacht, co-morbiditeit, geassocieerdemedicatie, het beroep, …

• INSTRUCTIE v/d PATIËNT

aanvaardingsproces, ziekte-inzicht, correct gebruik medicatie, kennis neveneffecten, controle bloedspiegel, …

• SCREENING CO-MORBIDITEITEN

THERAPIEMEDICATIE

70% volledig aanvalsvrij,

waarvan 50% kans op ooit stopzetten v/d medicatie

Medicatie moet dagelijks correct ingenomen worden !

30% refractaire epilepsie polytherapie, heelkunde

° Monotherapie polytherapie

° Soort epilepsie

° Geslacht en leeftijd

° Bijwerkingen

° Interactie met andere medicatie

HEELKUNDE

65% aanvalsvrij

20% bijna aanvalsvrij

9% vermindering van de aanvallen met 75%

6% geen effect

NERVUS VAGUS STIMULATIE

n. Vagus stimulator onder sleutelbeen

Refractaire epilepsie en HK niet geïndiceerd

Bij 50% vermindert de aanvallen

6% aanvalsvrij

25% geen effect

DIEPE HERSENSTIMULATIE

Thalamus

Refractaire focale epilepsie

20% aanvalsvrij

Meerderheid reductie van aanvallen meer dan 50%

KETOGEEN DIEET

Vetrijk, suiker- en eiwit arm.

Hersenen putten energie uit de vetten waardoor ketonen ontstaan

die een rol spelen bij de vermindering van de aanvallen(Vooral bij kinderen: 1/3 90% aanvalsvermindering, 1/3 vermindering 50 – 90%

vermindering, 1/3 geen effect)19

ADVIEZEN

20

- regelmatig/nauwgezet

- Niet zelf aanpassen of stoppen

- Nevenwerkingen

- Als aanvallen wijzigen arts verwittigen

- Regelmatig leven lijden

- Slaaphygiëne

- Vermijdt overmatig alcohol

- Vermijdt overmatige stress

- Meeste sporten toegelaten

- Gezond verstand (bergbeklimmen?)

- Zwemmen mag: verwittig badmeester, draag opvallende muts

- Diepzeeduiken verboden

- In principe geen probleem

- Let op bij lange reizen

- Europese ziekenfondskaart

- Bloed / plasma / stamcel – donatie mag:

° 3 jaar medicatievrij

° laatste aanval 3 jaar geleden zijn

Lichtflitsgevoeligheid is zelden een probleem,

zo wel maatregelen nemen

CO-MORBIDITEIT

Personen met epilepsie lijden MEESTAL nog aan andere CHRONISCHE ziekten

leeftijd co-morbiditeit

bijna 90% vanaf 65 jaar tgo 20% jonger dan 18 jaar

21

COMORBIDITEIT: PSYCHIATRISCH

“Epileptische persoonlijkheid”

• Schizoide, antisociale, theatrale persoonlijkheidsstoornissen

STEMMINGSSTOORNISSEN: 40 – 60 %

• ANGST

• DEPRESSIE

PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN: 30 %

• CLUSTER C- afhankelijk, ontwijkende- obsessief - compulsief

PSYCHOSE

- Verhoogde incidentie

- Vaak geassocieerd met STATUS EPILEPTICUS

Middelenmisbruik

-alcohol, drugs22

NEUROPSYCHOLOGISCHE GEVOLGEN

IDIO

PAT

ISC

HE

E• Diffuse cognitieve

stoornissen

- aandacht

- informatieverwerking

- psychomotorischevaardigheden

• GEEN intellectueel verval

SY

MPTO

MAT

ISC

HE E

• TEMPORAAL kwab (70%)

- Hippocampus sclerose

- Geheugen

• FRONTAAL kwab (20%)

- Minder structurele afwijkingen- Problemen Executief

Functioneren

• PARIETAAL – OCCIPITAAL kwabgeen specifieke NPO gevolgen

MEN

GV

OR

MEN

•TEMPORALE E

met

FRONTALESymptomen

23

RISICOFACTOREN:

Vroege onset / Aantal jaren E / Tonisch-clonische aanvallen /

Status Epilepticus / langere duur inname anti-epileptica

VERZEKERINGSGENEESKUNDIG ASPECT

24

Arbeidsongeschiktheid – Invaliditeit - Werkloosheid

25

Vaker periodes van inactiviteit

Periodes inactiviteit duren langer dan die v/d

totale populatie

9% Arbeidsongeschikt (populatie: 7%)

- gemidd.duur 110 dagen (populatie gemidd. 78 d)

27% invaliditeit (populatie 5%)

15% werkloos (populatie 14%)

- gemidd. 195 dagen (populatie gemidd. 172 d)

• Grondige aanvalsanamnese + algemene anamnese

• Klinisch onderzoek

• Medicatie* bevragen en wijzigingen** hierintherapietrouw!

• Belang van gedetailleerde verslagen over de aanval(len) en diagnose epilepsie:

neuroloog, beeldvorming, neuropsycholoog, …

• Verslagen andere disciplines indien sprake van co-morbiditeit

• Differentiaal diagnose / Epilepsie imitators

* Na 1ste aanval wordt niet automatisch gestart met medicatie Afwachtende houding eventueel start na inschatting verhoogd risico op herval

** Medicatiestop:Na 2 j aanvalsvrij + AED ongewijzigd verder nemen: P(herval)=20%Na 2 j aanvalsvrij + AED afgebouwd: P(herval)=40%

ZEKERHEIDS

DIAGNOSE

26

LEIDRAAD voor de VERZEKERINGSARTS

ANAMNESE - ONDERZOEK

OMSCHRIJVING AANVAL

° bewustzijn

°motoriek

° apneu

° aura

°Begin, duur, frequentie

° medicatie, alcohol, drugs

° verwondingen tijdens insult

° post-ictale verschijnselen

° koorts

VOORGESCHIEDENIS

° Persoonlijke medische antecedenten

° Heelkundige antecedenten

° Trauma

° Eerdere aanvallen

° Beginleeftijd

° Familiale anamnese

LICHAMELIJK ONDERZOEK

° Algemene indruk ° Coöperatie / aggravatie / …

° Tekens van trauma

(tong, huid, musculoskeletaal,…)

° Huidafwijkingen

(genetische afw., …)

° Cardiovasculair

° Neurologisch onderzoek

27

klopt diagnose E, classificatie, het E-syndroom?

Medicatie optimaal?

Co-morbiditeit?

Vormen die veroorzaakt worden door aanleg, ziekte of hersenbeschadiging verdwijnen niet spontaan

BELEMMERING MEDISCH HERSTEL

Co-morbiditeit

• Onvoldoende behandeling onderliggende oorzaak

• Suboptimale medicamenteuze therapie

• Hersenschade

Complicaties

• Status epilepticus

• Verwondingen door vallen

• Tongbeet

• Verwondingen door werken met machines

• Verwondingen door auto rijden

• …

Werkfactoren

• Zie verder

28

EPILEPSIE - IMITATORS

SYNCOPES en ANOXISCHE INSULTEN

- vaso-vagale syncope, hyperventilatie syncope, lange QT-syndroom, …

PSYCHIATRISCHE AANDOENINGEN

- dagdromen, paniekstoornissen, dissociatieve stoornissen, hallucinaties, fabricated/factitious disorders, …

SLAAPGERELATEERDE AANDOENINGEN

- REM-slaap stoornissen, narcolepsie, restless leggs, …

PAROXYSMALE BEWEGINGSSTOORNISSEN

- tics, episodische ataxie, alternerende hemiplegie, opsoclonus-myoclonus syndroom, …

MIGRAINE GERELATEERDE AANDOENINGEN

- migraine met visuele aura, benigne paroxysmale vertigo, …

DIVERSEN

29

ALARMSIGNALENBIOMEDISCHE FACTOREN

Organische/bijkomende pathologie

Herhalingen van de aanval

Ernstige diagnose: tumor

Somatische co-morbiditeit

PSYCHISCHE/GEDRAGSMATIGE

FACTOREN

Iatrogeen, irreële gedachten, coping,

ziektegedrag, bereidheid tot

gedragsverandering

Depressie

persoonlijkheidsstoornis

Onvoldoende ziekte-inzicht

Angst voor aanval

Gebruik van alcohol, drugs, …

Vermijdingsgedrag (niet durven sporten, …)

SOCIALE/ECONOMISCHE

FACTOREN

Bekrachtiging vanuit familie, werkstatus,

gezondheidswinst/financiële

compensatie, procedures (juridisch)

Gedachten dat het werk slechte invloed zou hebben op de ziekte

(stress, …)

Gedachten job niet (meer) aan te kunnen

Bang voor onvoldoende steun door werkmakkers, overste

Bang voor onbegrip omgeving

WERKGEBONDEN FACTOREN

Arbeidssatisfactie,

arbeidsomstandigheden,

werkkenmerken, sociaal beleid

Gevaarlijk werk

Heeft auto nodig voor het werk

Sociale isolatie, afstandelijk gedrag op de werkvloer

30

• Zo snel mogelijk oproepen1ste contact tussen 1 - 2 mnd

• Opnieuw oproepen als de AO wordt verlengd:

frequentie laten afhangen af van soort aanval, 1ste aanval of niet, co-morbiditeit, …

individueel sterk verschillend: eigen appreciatie

• Flags: Gele + Blauwe + Zwarte

• Evolutie naar invaliditeit inschatten:- Prognostische factoren- Belemmeringen herstel- Reeds uitgesloten beroepen

• Bedrijfsarts contacteren

RETURN TO

WORK

31

LEIDRAAD voor de VERZEKERINGSARTSBritse studie:

Na recente aanval, belangrijke nadelen op vlak van tewerkstelling

Zodat grotere inspanningen nodig zijn om RTW te bekomen,

en om tewerkstelling te behouden

• Arts v/d FOD Sociale Zekerheid - DG Han >< RTW

• GEEN bevoegdheid: doorverwijzing, re-integratie, …

• Kan afwijzen,

OF

beslissen voor bepaalde duur:

als arts kans ziet dat de toestand v/d aanvrager

°zou kunnen verbeteren ° zodat het verdienvermogen op de algemene arbeidsmarkt

> 1/3de van wat een gezonde persoon kan verdienen (= inkomensvervangende tegemoetkoming IVT)

• Kan de Pmh niet herhaaldelijk oproepen binnen enkele maanden

de kortst mogelijke herzieningsperiode toepassen : 6 maanden uitzonderlijk 2de oproeping binnen enkele maanden (vb.: gips, …)

RETURN TO

WORK

32

LEIDRAAD voor de VERZEKERINGSARTS

Arbeidsongeschiktheid – Invaliditeit - Werkloosheid

33

Cijfers DG Han (2017)

IVT (hoofddiagnose: epilepsie: 1%

van alle aand.)

44.089 medische besl. Nat.

Nee 22,5 %

Ja 77,5 %

IVT – duur beslissing

Onbepaald 61 %

Bepaald 39 %

Vooral herzien na 2 of 3 j.

Cat. IT

< cat. 3 90 %

≥ cat. 4 10 %

ARBEIDSGENEESKUNDIG ASPECT

34

RE-INTEGRATIE

Contact na werkhervatting

- Na minstens 4 weken

- Bij onderbreking wegens ziekte- Werkgever mag zelf onderhoud vragen

PAAG kan op basis v/d gezondheidstoestand WN en het onderzoek

van de werkpost aan de WG aangepastemaatregelen voorstellen

Re-integratie als werk tijdelijk of definitief niet kan uitgeoefend

Aangepast of ander werk

- Tijdelijk / Definitief

Op verzoek van:

- WN tijdens de AO

- Behandelende arts als WN instemt

- Adviserende arts

- WG

- PAAG voert re-integratiebeoordeling uit

- verwittigt de adv.geneesh. of de WG als deze niet zelf de vraag gesteld hebben 35

Er zijn meestal niet zulke zware beperkingen

dat het eigen/ander werk niet kan hervat worden

RE-INTEGRATIE

36

Persoonsgebonden adviezen

• Optimaliseren van de mogelijkheden tot goed functioneren

- optimale medicatie instelling bespreekbaar maken, …

• Copingstrategie

- Gedrag: belangrijk om te leren omgaan met de ziekte vermijdingsgedrag op het werk tegengaan

• Rol van privéleven – algemeen dagelijks leven

Het is goed daar met betrokkene bij stil te staanzodat werk en privé niet tegenstrijdige beperkingen geven.

Werk gerelateerde adviezen

• Als er nog aanvallen zijn

- gevolgen afwegen tegen functie-eisen

• Werkvolume, uurrooster

• Werkinhoud

• Werkplek onderzoek

- risico-analyse

- mogelijke aanpassingen voorstellen

RE-INTEGRATIE

37

Aangepast werk is vaak mogelijk(voor de WN)

Niet te snel definitieve beperkingen opleggen

Evolutie opvolgen

Effect therapie: aanvallen kunnen uitblijven

Opleidingen en te verwerven competenties

Indien werk niet kan aangepast worden: veiligheidseisen of wettelijke beperkingen

Ander werk of herscholing

Re-integratieplan Adviserend arts: beslist over de progressieve werkhervatting en de

arbeidsongeschiktheid

EPILEPSIE en WERK

38

Epilepsie en lichtgevoeligheid

• Blauwe bril

• Filter op PC-scherm

• Op voldoende afstand van een scherm en stimulerende bron

• Belangrijke lichtcontrasten vermijden: zet lichtbron kortbij een scherm

Aanvallen niet onder controle

• Bepaalde beroepen verboden

- werken in de hoogte

- werken aan elektrische circuits

- werken in de nabijheid van water

- besturen v/e voertuigwoon-werk verplaatsingen?

bepaalde beroepen: piloot, treinbestuurder, …

Voorbeelden aanpassingen Voorbeelden van niet aan te passen werk

GEZONDHEIDSVOORLICHTING

(Voor)oordelen bij collega’s en werkgever dienen weggenomen te worden.

Werkgevers vrezen dat

aanvallen leiden tot meer ziekteverzuim

wanneer ze optreden op de werkvloer, ze leiden tot ongelukken en arbeidsonrust

mogelijk gevolg: vermindering van de productie.

Hiervoor is geen bewijs gevonden

Wanneer aanvallen in de werksituatie optreden, is het van belang dat de werknemer hiermee goed omgaat.

Dit betekent dat wanneer een aura zich voordoet, men hieruit de noodzakelijk consequenties trekt en zich verwijdert van machines en dergelijke.

Heeft betrokkene geen aura, dan zal bij de beroepskeuze dit extra risico moeten worden verdisconteerd.

Het is verstandig ervoor te zorgen dat collega’s op de hoogte zijn van mogelijke aanvallen en dat zijweten hoe bij een aanval te handelen.

39

RIJBEWIJSHet is belangrijk te weten dat de toekomstige werkgever zich tijdens een sollicitatiegesprek zal informeren over de vaardigheden, de diploma’s, de professionele ervaringen, in bezit zijn v/e rijbewijs, ...

Het is belangrijk om een open communicatie te voeren.

De werknemer is echter niet verplicht om over zijn gezondheidstoestand te praten zolang dat dit geen gevaar/hinder oplevert voor het betrekken van de job.

Of dit gevaar oplevert of niet taak v/d bedrijfsarts.

De bedrijfsarts is door beroepsgeheim gebonden en mag geen medische informatie doorspelen aan de werkgever.

Hij mag alleen de geschiktheid/ongeschiktheid meedelen

en

of er beperkingen/aanpassingen nodig zijn.

40

RIJBEWIJS

Als een werknemer die een rijbewijs bezit, een aanval krijgt

RIJVERBOD INLEVEREN rijbewijs

Werkgever en werknemer informeren zich best over de wettelijke normen

en

verwittigen de verzekering

CARA:

de wet verplicht beoordeeld te worden door CARA bij verminderde vaardigheid om eenmotorvoertuig te besturen

41

RIJBEWIJS

42

Perioden - Voorwaarden

Normen voor groep 1: rijbewijs A3, A, B, B+E

(bromfiets, motorfiets, auto, …)

Na: 3 mnd - 6 mnd – 1 jaar

1 aanval van E, kan na een aanvalsvrije periode van minstens 3

maanden rijgeschikt worden verklaard als EEG geen epileptische

ontladingen vertoont en negatieve beeldvorming

° onder geregeld medisch toezicht staan

° voldoende inzicht hebben in de aandoening

° strikte therapietrouw

° gunstig neurologisch verslag is vereist

Normen voor groep 2: C, C+E, D, D+E

(vrachtwagen, - met aanhangwagen, autobus, …)

STRENGER

Eenmalige, niet-uitgelokte aanval van E heeft gehad en die al 5 jaar

geen aanvallen van welke vorm dan ook heeft vertoond, kan rijgeschikt

worden verklaard

• De kandidaat is aanvalsvrij gebleven voor de vereiste periode en dit

zonder anti-epileptische medicatie.

• De kandidaat staat onder regelmatig geneeskundig toezicht.

• De kandidaat heeft voldoende inzicht in de aandoening.

• Het EEG vertoont geen epileptische afwijkingen.

• De neurologische beeldvorming wijst niet op een epileptogene

cerebrale pathologie.

• Een gunstig neurologisch verslag is steeds vereist. Dit verslag geeft

aan dat er geen aanwijzingen zijn dat het risico op een nieuwe aanval,

bewustzijnsverlies- of daling tijdens het rijden groter is dan twee

procent per jaar.

EHBA

43

TONISCH – CLONISCHE aanval COMPLEX PARTIËLE aanval

- RUSTIG AFWACHTEN tot aanval voorbij is

- Zorg dat persoon zich niet kan bezeren

- NIET in bedwang proberen houden vd bewegingen

- NIETS in de mond/tussen tanden steken (schade, fractuur kaak)

- Ev. LOSMAKEN knellende kledij, hoofd beschermen met iets

zacht

- STABIELE ZIJLIG

- NIETS te eten / drinken geven na een aanval

Er zijn meestal BEWUSTZIJNSPROBLEMEN

- Verschijnselen als:

smakken, wriemelen met vingers, doelloos rondlopen

- Persoon kan zich in gevaar brengen zonder het te beseffen

(straat oversteken zonder te kijken, …):

NIET tegenhouden / NIET vastpakken

probeer met zachte hand bij het gevaar weg te houden

of te geleiden

Ga na of de persoon een SOS-hulpmiddel bij zich draagt met instructies of gegevens van contactpersonen

Houd de duurtijd bij van de aanvallen

NA de AANVAL BLIJF ER BIJNiet altijd direct herstel kan nog verward zijn, hoofdpijn hebben, eigenaardig gedragen, soms agressief.

geef gelegenheid om in rust en veiligheid te herstellen.

NIET AMBULANCE

wanneer men weet dat de persoon E heeft en de aanval verloopt zoals gewoonlijk

WEL AMBULANCE

1ste aanval / langer durende aanval dan gewoonlijk of > 5 minuten / status epilepticus / zware val - ernstige kwetsuren

Referenties

1. www.ilae.org, ILAE: International League Against Epilspy.

2. ILAE classification of the epilepsies: Position paper of the ILAE Commission for the Classification and Terminology, Ingrid E. Scheffer e.a., Epilepsia, 58(4): 512-521, 2017.

3. www.epilepsieliga.be Epilepsie Liga België.

4. www.epilepsie.nl, Epilepsie en Werk .

5. Nederlandse vereniging voor Neurologie, http://epilepsie.neurologie.nl/cmssite/index.php

6. www.stecr.nl, expertisecentrum domein “werk, zorg, en inkomen”

7. “Labor market participation following onset of seizures and early epilepsy: Findings from a UK cohort”, Paula Hollande.a., Epilepsia, 50(5): 1030-1039, 2009.

8. “Epilepsie in België, Prevalentie, uitgaven, sterftecijfers, comorbiditeiten”, Onafhankelijke Ziekenfondsen, Studiejanuari 2017.

9. Brochures epilepsie UZ Leuven, UZ Antwerpen en UZ Gent.

10. Gegevens FOD Sociale Zekerheid, Directie-Generaal Personen met een Handicap

44