Opština Prokuplje

Profil zajednice

2

Lista tabela .........................................................................................................................................3 1 Uvod ...........................................................................................................................................5 2 Osnovne karakteristike..................................................................................................................5

2.1 Geografski položaj (lokacija)......................................................................................................... 6 2.2 Opšti podaci .................................................................................................................................. 7 2.3 Klima ............................................................................................................................................. 8 2.4 Lokalna samouprava (administracija) ......................................................................................... 10 2.5 Istorija, tradicija i kulturno nasleđe.............................................................................................. 15

3 Prirodni resursi ..........................................................................................................................16 4 Ljudski resursi ...........................................................................................................................20

4.1 Stanovništvo (broj stanovnika i stopa rasta) ............................................................................... 20 4.2 Stanovništvo prema tipu naselja ................................................................................................. 22 4.3 Vitalni događaji............................................................................................................................ 23 4.4 Stanovništvo prema bračnom stanju .......................................................................................... 24 4.5 Starosna struktura stanovništva.................................................................................................. 25 4.6 Polna struktura stanovništva....................................................................................................... 26 4.7 Etnička struktura stanovništva .................................................................................................... 26 4.8 Struktura stanovništva prema veroispovesti ............................................................................... 27 4.9 Struktura stanovništva prema maternjem jeziku......................................................................... 27 4.10 Stanovništvo prema aktivnosti .................................................................................................... 28

4.10.1 Struktura stanovništva prema aktivnosti i polu .................................................................. 28 4.10.2 Struktura aktivnog stanovništva prema vrsti zanimanja i oblasti delatnosti...................... 28

4.11 Obrazovna struktura stanovništva .............................................................................................. 29 4.12 Porodice i domaćinstva............................................................................................................... 30

4.12.1 Porodice............................................................................................................................. 31 4.12.2 Domaćinstva ...................................................................................................................... 31

4.13 Migracije stanovništva................................................................................................................. 32 4.13.1 Doseljenici.......................................................................................................................... 32 4.13.2 Dnevne migracije ............................................................................................................... 32

5 Stambeni resursi ........................................................................................................................33 5.1 Stambena statistika..................................................................................................................... 33 5.2 Stambena izgradnja .................................................................................................................... 35 5.3 Cene na tržištu ............................................................................................................................ 35

6 Privreda.....................................................................................................................................36 Privredna struktura............................................................................................................................... 36 6.1 Privredna struktura po delatnostima ........................................................................................... 36 6.2 Poljoprivreda ............................................................................................................................... 41 6.3 Šumarstvo ................................................................................................................................... 43 6.4 Investicione mogućnosti.............................................................................................................. 43 6.5 Preduzeća prema broju zaposlenih ............................................................................................ 44 6.6 Makroekonomski pokazatelji....................................................................................................... 45 6.7 Struktura investicija..................................................................................................................... 46 Javne finansije ..................................................................................................................................... 46 6.8 Prihod opštinskog budžeta.......................................................................................................... 46 6.9 Rashod opštinskog budžeta........................................................................................................ 47

7 Radna snaga ..............................................................................................................................47 7.1 Broj i struktura zaposlenih........................................................................................................... 49 7.2 Zaposlenost po delatnostima ...................................................................................................... 50 7.3 Prosečne zarade......................................................................................................................... 50 7.4 Zarade po delatnostima .............................................................................................................. 51 7.5 Zapošljavanje .............................................................................................................................. 51 7.6 Nezaposlenost ............................................................................................................................ 51 7.7 Stopa nezaposlenosti.................................................................................................................. 53 7.8 Nezaposlenost prema stepenu obrazovanja .............................................................................. 52 7.9 Nezaposlenost prema dužini čekanja ......................................................................................... 53 7.10 Nezaposlenost prema starosnoj strukturi ................................................................................... 53

8 Javni resursi ..............................................................................................................................54 8.1 Saobraćajna infrastruktura.......................................................................................................... 54

8.1.1 Putna infrastruktura............................................................................................................ 54 8.1.2 Železnički saobraćaj i infrastruktura .................................................................................. 54

3

8.2 Komunalna infrastruktura............................................................................................................ 55 8.2.1 Vodovod i kanalizacija ....................................................................................................... 55 8.2.2 Telekomunikacioni sistem.................................................................................................. 56

8.3 Energetika ................................................................................................................................... 56 8.4 Zdravstvena i socijalna zaštita .................................................................................................... 56 8.5 Obrazovni kapaciteti ................................................................................................................... 58

9 Resursi životne sredine ...............................................................................................................62 9.1 Kvalitet vazduha.......................................................................................................................... 62 9.2 Kvalitet voda................................................................................................................................ 63 9.3 Upravljanje čvrstim komunalnim otpadom .................................................................................. 63

10 Turistički resursi.........................................................................................................................64 10.1 Broj posetilaca............................................................................................................................. 65 10.2 Smeštajni kapaciteti .................................................................................................................... 66

11 Kultura ......................................................................................................................................66 12 Lokalni razvoj u relaciji sa regionalnim i državnim strateškim dokumentima ......................................68 Lista tabela Tabela 1. Osnovno poređenje opštine i okruženja (površina i stanovništvo), 2005.................................. 5 Tabela 2. Opšpti podaci o naseljima i katastarskim opštinama, 2005. ..................................................... 6 Tabela 4. Spisak naselja i pripadajućih katastarskih opština. ................................................................... 7 Tabela 5. Klimatski pokazetelji. ................................................................................................................. 9 Tabela 6. Struktura odbornika u skupštini opštine, 2004. ....................................................................... 15 Tabela 7. Struktura zemljišnih površina, 2005. ....................................................................................... 20 Tabela 8. Uporedni pregled broja stanovnika, podaci iz popisa.............................................................. 22 Tabela 9. Procenjeni broj stanovnika u periodu 1999-2005.................................................................... 22 Tabela 10. Struktura stanovništva prema tipu naselja, 2005. ................................................................. 23 Tabela 11. Vitalni događaji, 2005. ........................................................................................................... 23 Tabela 12. Struktura ženskog stanovništva starog 15 godina i više prema broju živorođene dece, 2002.24 Tabela 13. Struktura stanovništva starog 15 i više godina prema bračnom stanju i polu, 2002. ............ 24 Tabela 14. Struktura stanovništva prema starosti i polu, 2002. .............................................................. 24 Tabela 15. Struktura stanovništva po osnovnim kontigentima, 2002...................................................... 26 Tabela 16. Starosni indikatori stanovništva, 2005................................................................................... 26 Tabela 17. Polna struktura stanovništva, 2002. ...................................................................................... 26 Tabela 18. Struktura stanovništva prema etničkoj ili nacionalnoj pripadnosti, 2002............................... 26 Tabela 19. Struktura stanovništva prema veroispovesti, 2002. .............................................................. 27 Tabela 20. Struktura stanovništva prema maternjem jeziku, 2002. ........................................................ 27 Tabela 21. Struktura stanovništva prema aktivnosti i polu, 2002............................................................ 28 Tabela 22. Struktura aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje prema zanimanju i polu, 2002. ..... 28 Tabela 23. Struktura stanovništva starog 15 i više godina prema školskoj spremi i pismenosti, 2002. . 30 Tabela 24. Struktura porodica prema broju dece, 2002. ......................................................................... 31 Tabela 25. Struktura porodica prema tipu, 2002. .................................................................................... 31 Tabela 26. Struktura domaćinstava prema broju članova, 2002............................................................. 31 Tabela 27. Broj doseljenika po vremenskim periodima........................................................................... 32 Tabela 28. Struktura doseljenika prema području sa kojeg su doseljeni, 1940-2002............................. 32 Tabela 29. Dnevne migracije prema tipu migranata, 2002...................................................................... 32 Tabela 30. Dnevne migracije stanovništva koje obavlja zanimanje prema tipu delatnosti, 2002. .......... 32 Tabela 32. Uporedni pregled broja stanova po popisima........................................................................ 33 Tabela 33. Broj i površina stanova, drugih nastanjenih prostorija, kolektivnih stanova i nastanjena lica, 2002.................................................................................................................................................................. 33 Tabela 34. Struktura kolektivnih stanova, 2002. ..................................................................................... 33 Tabela 35. Struktura stanova prema vrsti i opremljenosti, 2002. ............................................................ 34 Tabela 36. Struktura stanova prema godini izgradnje, 2002................................................................... 34 Tabela 37. Struktura nastanjenih stanova prema broju domaćinstava i lica, 2002................................. 34 Tabela 40. Stambena izgradnja, 2005..................................................................................................... 35 Tabela 41. Vrednost izvedenih građevinskih radova, 2005. ................................................................... 35 Tabela 42. Cene stanova na tržištu, 2008............................................................................................... 35 Tabela 43. Cene stanova novogradnje, II polugodište 2007. .................................................................. 35 Tabela 47. Struktura preduzetničkih radnji po delatnostima, 2008. ........................................................ 40 Tabela 48. Struktura preduzetničkih radnji prema oblicima organizovanja, stanje 12.04.2006. ............. 40 Tabela 49. Struktura aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje po delatnostima, 2002. ................. 40

4

Tabela 50. Struktura poljoprivrednog stanovništva prema posedovanju poljoprivrednog gazdinstva, polu i aktivnosti, 2002........................................................................................................................................ 41 Tabela 51. Struktura poljoprivrednih gazdinstava prema veličini, 2002. ................................................. 41 Tabela 52. Struktura ukupne poljoprivredne površine u opštini prema načinu korišćenja, 2005. ........... 41 Tabela 53. Struktura poljoprivredne površine privatnih gazdinstava prema načinu korišćenja, 2005. ... 42 Tabela 54. Proizvodnja pojedinih ratarskih kultura, industrijskog, povrtnog i krmnog bilja, 2005. .......... 42 Tabela 55. Proizvodnja voća i grožđa, 2005. .......................................................................................... 42 Tabela 56. Broj stoke, stanje 15.01.2006................................................................................................ 42 Tabela 57. Prosečan broj stoke, stanje 15.01.2006. ............................................................................... 43 Tabela 58. Prodaja i otkup poljoprivrednih proizvoda, 2005. .................................................................. 43 Tabela 59. Pošumljene površine i posečena drvna masa, 2005............................................................. 43 Tabela 60. Raspoložive lokacije za investiciona ulaganja....................................................................... 43 Tabela 61. Veličina preduzeća prema broju zaposlenih, 2007. .............................................................. 44 Tabela 62. Struktura narodnog dohotka po delatnostima, 2005. ............................................................ 45 Tabela 63. Struktura narodnog dohotka po oblicima svojine, 2005. ....................................................... 45 Tabela 64. Društveni proizvod, 2005....................................................................................................... 45 Tabela 65. Osnovni podaci o preduzećima, 2005. .................................................................................. 46 Tabela 66. Struktura izvoza prema vrsti proizvoda i usluga.................................................................... 46 Tabela 68. Struktura direktnih stranih ulaganja prema zemlji porekla. ................................................... 46 Tabela 69. Struktura ostvarenih investicija prema karakteru izgradnje i tehničkoj strukturi, 2005.......... 46 Tabela 70. Struktura prihoda opštinskog budžeta, 2005......................................................................... 46 Tabela 71. Struktura rashoda opštinskog budžeta, 2005........................................................................ 47 Tabela 72. Broj i struktura zaposlenih, 2005. .......................................................................................... 49 Tabela 73. Struktura zaposlenih po sektorima delatnosti, 2007. ............................................................ 50 Tabela 74. Prosečne zarade po zaposlenom, februar 2008. .................................................................. 50 Tabela 75. Uporedni pregled prosečnih zarada po zaposlenom po godinama....................................... 50 Tabela 76. Prosečne zarade po zaposlenom bez poreza i doprinosa, po sektorima delatnosti, 2005... 51 Tabela 77. Slobodna radna mesta, 2007. ............................................................................................... 51 Tabela 78. Struktura zapošljavanja, 2007. .............................................................................................. 51 Tabela 79. Struktura nezaposlenih i tražilaca zaposlenja prema polu, decembar 2007......................... 52 Tabela 80. Broj i polna struktura nezaposlenih, pregled po godinama. .................................................. 52 Tabela 81. Stopa nezaposlenosti, 2007. ................................................................................................. 52 Tabela 82. Nezaposleni prema stepenu obrazovanja, 2007................................................................... 52 Tabela 83. Nezaposleni prema dužini čekanja, 2007.............................................................................. 53 Tabela 84. Nezaposleni prema starosnoj strukturi, 2007. ....................................................................... 53 Tabela 85. Dužina puteva, 2005.............................................................................................................. 54 Tabela 86. Promet robe i putnika u železničkom saobraćaju, 2005........................................................ 54 Tabela 90. Ulaganja u zdravstvo i socijalni rad, 2005. ............................................................................ 58 Tabela 91. Lekari, stomatolozi i diplomirani farmaceuti u zdravstvenim službama, 2005. ..................... 58 Tabela 92. Korisnici socijalne zaštite – maloletna lica, 2005. ................................................................. 58 Tabela 93. Korisnici socijalne zaštite – punoletna lica, 2005. ................................................................. 58 Tabela 95. Ulaganja u obrazovanje, 2005............................................................................................... 60 Tabela 96. Broj i struktura obrazovnih ustanova, 2005. .......................................................................... 60 Tabela 97. Ukupan broj učenika, studenata i korisnika obrazovnih ustanova, 2005. ............................. 61 Tabela 98. Prosečan broj učenika, studenata i korisnika smeštaja u obrazovnim ustanovama, 2005... 61 Tabela 99. Ukupan broj učenika u osnovnim školama, 2008.................................................................. 61 Tabela 100. Broj i struktura turista i ostvarenih turističkih noćenja, 2005. .............................................. 65 Tabela 102. Broj bioskopa, bioskopskih sedišta, projekcija i posetilaca, 2005....................................... 68

5

1 Uvod

Profil zajednice je nastao kao rezultat objedinjavanja ekonomskih pokazatelja i ostalih značajnih podataka u jedan dokument koji je služio kao polazna tačka za izradu Strategije ekonomskog razvoja opštine Prokuplje.

Korišćeni su podaci koji su preuzeti iz Zavoda za statistiku i njihovog sajta (www.statserb.sr.gov.yu), sa sajtova Nacionalne službe za zapošljavanje (www.nsz.gov.yu) i Republičkog hidrometerološkog zavoda Srbije (www.hidmet.sr.gov.yu), kao i lokalne kancelarije Nacionalne službe za zapošljavanje. Takođe su korišćeni i podaci iz opštinskih strateških dokumenata: Strategije održivog razvoja, , LEAP-a, podaci opštinske službe za regostreciju privrednih subjekata.

1. povrsina, 2005 √ 2. broj stanovnika, 2002 popis√ Tabela 1. Osnovno poređenje opštine i okruženja (površina i stanovništvo), 2005.

Udeo u ukupnoj površini (%)

Udeo u ukupnom broju stanovnika (%)

Površina (km2)

Opštine Okruga Srbije

Broj stanovnika*

Opštine Okruga Srbije

Gustina nase ljenosti (br. stanov./ km2)

Urbana zona 27673 57,1 27,6 0,37 Ruralna zona 20828 42,9 20,8 0,28 Opština 759 100 34,1 0,86 48501 100 48,4 0,65 63 Okrug 2229 / 100 2,52 100254 / 100 1,35 45 Srbija 88361 / / 100 7411569 / / 100 - *procena RZS

2 Osnovne karakteristike Geografski položaj

Opština Prokuplje se prostire na površini od 759 km2

, a broj stanovnika koji žive na toj opštini iznosi 48.501. Grad Prokuplje se nalazi na sledećim geografskim kordinatama: 43' 13' g.š. 21' 35' g.d., na nadmorskoj visini od 255 m, a broj stanovnika koji živi na teritoriji grada Prokuplja iznosi 27.673.

Povoljan geografski položaj i konfiguracija terena uslovili su da najznačajnija srednjebalkanska transverzala koja povezuje Crno More s Jadranskim, delom ide upravo Toplicom, zatim Kosanicom i preko Kosova i Metohije, čineći najkraću vezu između Moravsko-vardarske doline i Jadranskog mora. Ovaj putni pravac, uz niz sporednih, bio je od prvorazrednog značaja za sva istorijska i kulturna kretanja u ovom delu naše zemlje.

6

Opština Prokuplje zajedno sa još tri opštine Blace, Žitorađa i Kuršumlija pripada Topličkom okrugu. Prokuplje je najveća i centarlna opština okruga , kako po površini tako i po broju stanovnika. Teritoriju opštine Prokuplje čine 108 naseljenih mesta i katastarskih opština.Naselja

Opština Prokuplje je izuzetno velika po prostranstvu i ima, pored samog grada Prokuplja, još 106 naseljenih mesta. Privatni objekti su preovlađujući tip stanovanja, uglavnom privatni stambeni objekti, kuće i mali broj stambenih zgrada. Na žalost, nema podataka o tome koliko ljudi nema rešeno stambeno pitanje, kao i to koliko ljudi živi u neodgovarajućim stambenim uslovima. Osim toga, iz godine u godinu je sve veći broj ljudi bez odgovarajućih uslova stanovanja što je u skladu sa sve težom ekonomskom situacijom. Među građanima sa nerešenim i neodgovarajućim stambenim uslovima ima procentualno dosta pripadnika romske manjine.

2.2 Opšti podaci S obzirom na veliki broj naselja na teritoriji opštine Prokuplje, veliki je problem rešiti infrastrukturne probleme na celom području, naročito u brdsko-planinskim naseljima. U gradu Prokuplju i prigradskim selima (gde živi veći broj stanovništva), nema izraženih problema u pogledu putne mreže, snabdevanja električnom strujom i telefonskih priključaka, ali u selima daleko od grada postoje putni pravci koji nisu asfaltirani, a ima sela kod kojih je napon struje veoma slab i ne može da zadovolji potrebe stanovništva. Obzirom da se na teritoriji opštine Prokuplje nalazi veći broj zaštićenih nepokretnih dobara, Opština Prokuplje čini sve napore da se zaštita održi na zadovoljavajućem nivou, kao i da se unapredi. Jedan od najvećih spomenika je tvrđava starog grada na brdu Hisar, odnosno ostaci Jug Bogdanova tvrđave i celo brdo Hisar kao okolina oko nepokretnog kulturnog dobra. Radi se dosta i na obnovi istorijskog i kulturnog nasleđa i sve aktivnosti tog tipa su usmerene na sledeće objekte: crkva Svetog Prokopija iz X veka, Jug Bogdanova ili Latinska crkva iz XIV veka, zgrada Opštine Prokuplje, zgrada Narodnog muzeja, veći broj spomenika, manastir Ajdanovac i arheološko nalazište Pločnik u kome su nađeni ostaci iz doba neolita. Tabela 2. Opšti podaci o naseljima i katastarskim opštinama, 2005. Opština Okrug Broj naselja 108 267 Prosečna veličina naselja (km2) 7,1 8,4 Broj gradskih naselja Broj ostalih naselja Broj katastarskih opština 104 263 Prosečna veličina katastarske opštine (km2)

7

Tabela 3. Spisak naselja i pripadajućih katastarskih opština. Naseljeno mesto Katastarska opština 1. Arbanaška 2. Babotinac 3. Babin Potok 4. Bajčince 5. Balinovac 6. Balčak 7. Bace 8. Bela Voda 9. Beli Kamen 10. Belogoš 11. Beloljin 12. Berilje 13. Bogujevac 14. Bregovina 15. Bresnik 16. Bresničić 17. Bukoloram 18. Bulatovac 19. Bublica 20. Bučince 21. Vidovača 22. Velika Plana 23. Viča 24. Vlasovo 25. Vodice 26. Glasovik 27. Gojinovac 28. G. Bejašnica 29. G. Bresnica 30. G. Konjuša 31. G. Rečica 32. G. Kordince 33. G. Stražava 34. G. Toponica 35. G. Trnava 36. G. Statovac 37. Grabovac 38. Gubetin 39. Dobrotić 40. D. Bejašnica 41. D. Bresnica 42. Krnji Grad 43. D. Konjuša 44. D. Rečica 45. D. Stražava 46. D. Toponica 47. D. Trnava 48. D. Kordince 49. D. Statovac 50. Dragi Do 51. Drenovac 52. Đurovac 53. Đušnica 54. Žitni Potok 55. Zdravinje 56. Zlata 57. Jabučevo 58. Jovine Livade 59. Jugovac 60. Kaludra 61. Klisurica

Arbanaška Babotinac Babin Potok Bajčince Balinovac Balčak Bace Bela Voda Beli Kamen Belogoš Beloljin Berilje Bogujevac Bregovina Bresnik Bresničić Bukoloram Bulatovac Bublica Bučince Vidovača Velika Plana Viča Vlasovo Vodice Glasovik Gojinovac G.Bejašnica G. Bresnica G. Konjuša G. Rečica G. Kordince G. Stražava G. Toponica G. Trnava G. Statovac Grabovac Gubetin Dobrotić D. Bejašnica D. Bresnica Krnji Grad D. Konjuša D. Rečica D. Stražava D. Toponica D. Trnava D. Kordince D. Statovac Dragi Do Drenovac Đurovac Đušnica Žitni Potok Zdravinje Zlata Jabučevo Jovine Livade Jugovac Kaludra Klisurica

8

62. Kožince 63. Končić 64. Kondželj 65. Kostenica 66. Kruševica 67. Mađare 68. Mala Plana 69. Mačina 70. Merovac 71. Mikulovac 72. Miljkovica 73. Mrljak 74. Mršelj 75. Nova Božurna 76. Novi Đurevac 77. Novo Selo 78. Obrtince 79. Pasjača 80. Pašinac 81. Petrovac 82. Pestiš 83. Piskalje 84. Pločnik 85. Potočić 86. Prekadin 87. Prekašnica 88. Prekopuce 89. Prokuplje 90. Prokuplje grad 91. Rankova Reka 92. Rastovnica 93. Rgaje 94. Reljinac 95. Resinac 96. Selište 97. Smrdan 98. Srednji Statovac 99. Stari Đureva c 100. Staro Selo 101. Tovrljane 102. Trnovi Laz 103. Tulare 104. Ćukovac 105. Džigolj 106. Ševiš 107. Široke Njive 108. Šišmanovac __

Kožince Končić Kondželj Kostenica Kruševica Mađare Mala Plana Mačina Merovac Mikulovac Miljkovica Mrljak Mršelj Nova Božurna Novi Đurevac Novo Selo Obrtince Pasjača Pašinac Petrovac Pestiš Piskalje Pločnik Potočić Prekadin Prekašnica Prekopuce Prokuplje Prokuplje grad Rankova Reka Rastovnica Rgaje Reljinac Resinac Selište Smrdan Srednji Statovac Stari Đurevac Staro Selo Tovrljane Trnovi Laz Tulare Ćukovas Džigolj Ševiš Široke Njive Šišmanovac __

Izvor podataka: Statut Opštine Prokuplje

2.3. Klima

Umereno-kontinentalna klima sa blagim prelazima između godišnjih doba u kotlini, ali zato duga i

oštra zima na planini, uslovili su plodno tle duž reke i njenih pritoka, bogatstvo šumama i pašnjacima kako na teritoriji opštine Prokuplje, tako i u širem okrugu.

Umereno – kontinentalna klima i brdsko planinsko područje, kao i bogatstvo podzemnim tekućim i termomineralnim vodama pruža povoljne uslove za ekonomski razvoj opštine.

9

Prema količini padavina ovo područje može da se svrsta u aridne. Za poslednjih deset godina, od 1994-2004. godine, prosečno je palo oko 580 mm padavina, a one su smanjene u odnosu na protekli period za 50 do 80 mm. Ovako nedovoljne padavine koje se periodično javljaju i uglavnom su u obliku pljuskova ugrožavaju podlogu kao i visoke temperature koje se javljaju u tom periodu (u toku vegetacije biljaka). Ublažavanje suše navodnjavanjem je nedovoljno, jer od ukupno obradivih površina navodnjava se oko 1% i to nestručno, potapanjem cele zemljišne površine.

Grafikon temperature i padavina u opštini Prokuplje za period 1994-2004.g.

-0,9 -0,95,5

11,315,8

19,3 21,4 2117,4

11,917,2

1,9

3743

3945

59 57

40 4036

4650 51

-10

0

10

20

30

40

50

60

70

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Povoljan geografski položaj i konfiguracija terena uslovili su da najznačajnija Srednjobalkanska

transverzala koja povezuje Crno more sa Jadranskim, delom ide upravo Toplicom, preko Kosova i Metohije, čineći najkraću vezu izmeću Moravsko – Vardarske doline i Jadranskog mora. Ovaj putni pravac je od prvorazrednog značaja za sva istorijska, privredna i kulturna kretanja u ovom delu naše zemlje. Tabela 4. Klimatski pokazetelji.

Opština TEMPERATURA Prosečna temperatura vazduha – januar (ºC) 3,8 Prosečna temperatura vazduha – jul (ºC) 28 Prosečna temperatura vazduha – godišnja (ºC) 17,3 Srednji broj mraznih dana – godišnje 79,7 Srednji broj tropskih dana – godišnje 36,3 VLAŽNOST VAZDUHA Prosečna vlažnost vazduha – godišnja (%) 70,7 TRAJANJE SIJANJA SUNCA Prosečan broj vedrih dana – godišnje 70 Prosečan broj oblačnih dana – godišnje 117,6 PADAVINE Prosečna količina padavina – godišnje (mm) 589,6 POJAVE Prosečan broj dana sa snegom – godišnje 39,5 Prosečan broj dana sa snežnim pokrivačem – godišnje 45 Prosečan broj dana sa maglom – godišnje 13,7 Prosečan broj dana sa gradom – godišnje 1,1

10

2.4. Lokalna samouprava (administracija)

Organi Opštine su: Skupština

opštine, predsednik Opštine,Opštinsko veće i Opštinska uprava. Poslove Opštine vrše organi Opštine u okviru svojenadležnosti utvrđene zakonom i Statutom. Ako zakonom ili drugim propisom nije utvrđeno koji organ je nadležan za obavljanje poslova iz nadležnosti Opštine, sve poslove koji se odnose na uređivanju odnosa iz nadležnosti Opštine vrši Skupština opštine. U Opštinskoj upravi obrazovanoj kao jedinstveniorgan za vršenje srodnih poslova obrazuju se osnovne ,organizacione i unutrašnje organizacione jedinice.

Osnovne organizacione jedinice opštinske uprave su Odeljenja i to: 1. Odeljenje za privredu i finansije, 2. Odeljenje za urbanizam, stambeno-komunalne delatnosti i građevinarstvo, 3. Odeljenje za opštu upravu, 4. Odeljenje za društvene delatnosti, 5. Odeljenje za poljoprivredu 6. Odeljenje za poresku i lokalnu administraciju 2.4.1. Odeljenje za privredu i finansije 1. Služba trezorа, 2. Finansijska služba 3. Služba za budžet, 4. Služba za planiranje, privredu i privatno preduzetništvo, 5. Služba za javne nabavke 6. Kancerarija za lokalni ekonomski razvoj, izradu i implementaciju projekata.

U okviru Službe trezorа obavljaju se poslovi projekcije i praćenja priliva na konsolidovanom računu trezora analize gotovinskih tokova, izvršenja plana budžeta, servisiranje duga, određivanje tromesečnih, mesečnih i dnevnih kvota, preuzimajnje obaveza i pla}awa, poslovi prijema zahteva direktnih i indirektnih korisnika trezora sa priloženom dokumentacijom za plaćenje, overa, prijem zahteva, provera zakonski ispravne dokumentacije, premošćuje kratkoročne deficite kratkoročnim pozajmicama, unosi izmena aproprijacija i promena istih u trezoru kao i održavanje sistema podataka, unos planova, izvršenja budžeta i promena kvota u informacionom sistemu trezora i vođenje evidencije o kvotama, unosu dokumenata, upravljanje dugom i pregovorima o zaduženju u skladu sa zakonom, kao i druge poslove vezane za rad trezora, a u skladu sa zakonom i podzakonskim aktima. U okviru Finansijske službe opštinske uprave, obavljaju se poslovi pripreme i izrade predloga finansijskog plana, raspodele sredstava indirektnim korisnicima budžetskih sredstava u okviru odobrenih aproprijacija, pripreme i kompletiranje dokumentacije za izvršenje finansijskog plana, izvršavanje zadataka koji se odnose na upravljanje imovinom države za koju je odgovoran direktni korisnik, poslovi knjiženja svih promena za sve račune Fondova, poslovi likvidature, knjigovodstvenih isprava na osnovu kojih se vrši isplata preko računa ili blagajne, poslovi izrade i obračuna zarada zaposlenih, postavljenih, imenovanih i izabranih lica, poslovi vezani za isplatu gotovinske isplate plata zaposlenih i ostalih lica, poslovi vođenja poslovnih knjiga i usklađivanja sa glavnom knjigom trezora i sastavljanje konsolidovanih periodičnih i godišnjih izveštaja, kao i drugi finansijsko - materijalni poslovi. Odeljenje u okviru službe za budžet obavlja poslove vezane za izradu nacrta odluke o budžetu i izmena i dopuna odluke shodno Zakonu o budžetskom sistemu, poslove obaveštavanja direktnih i indirektnih korisnika budžeta o donetom budžetu, izrade izveštaja i informacija vezano za ostvarenje budžeta, poslove praćenja izvršenja budžeta i budžetskih fondova, overe zahteva za promenu aproprijacija, poslovi praćenja i

11

kontrole naplate lokalnih javnih prihoda, poslovi pripreme i praćenja izvršenja kapitalnih projekata, poslovi koji se odnose na kontrolu sredstava trošenja kod direktnih i indirektnih korisnika buxeta za zarade zaposlenih, kontrolu utrošenih materijalnih sredstava korisnika budžeta, kontrolu utrošenih sredstava za investicionu aktivnost zatim preduzimanje i predlaganje mera za otklanjanje nenamenskog korišćenja sredstava i ostali poslovi vezani za rad budžetskog inspektora, kao i druge poslove iz ove oblasti a u skladu sa zakonom i podzakonskim aktima. Odeljenje u okviru službe za planiranje, privredu i privatno preduzetništvo obavlja poslove vezane za planiranje ekonomskog razvoja i strateškog planiranja na nivou lokalne samouprave, podsticaja razvoja preduzetništva, kontrole cena koje se formiraju u nadležnosti opštine, poslove vezane za izradu informacija i izveštaja o poslovanju privatnih preduzeća na teritoriji opštine Prokupqe, poslove iz oblasti promene vlasništva društvenog kapitala i praćenja toka privatizacije preduzeća, obavlja poslove prijema zahteva sa potrebnom dokumentacijom i dostavljanja istog Agenciji za privredne registre vezano za privatno preduzetništvo, izdaje uverenja, rešenja i dr. iz privrednog registra opštine zaključno sa 2005. godinom, obavlja poslove vezane za opštinske robne rezerve, izradu plana i programa korišćenja opštinskih robnih rezervi, izradu ugovora o poveravanju na skladištenje, čuvanje i obnavljanje opštinskih robnih rezervi, sarađuje sa Republičkom direkcijom za robne rezerve, obavlja poslove vezane za izdavanje radnih knjižica i vođenje registra i obavlja druge poslove iz ovih oblasti u skladu sa zakonom i podzakonskim aktima. Odeljenje u okviru službe za javne nabavke vrši izradu plana javnih nabavki direktnih korisnika i stara se o njegovom izvršenju, izradi i raspisivanje tendera u vezi javnih nabavki, izradu nacrta odluka i pravilnika iz nadležnosti ovog odeljenja, obavlja administrativno tehničke poslove vezane za rad komisije za javne nabavke, priprema materijal za rad Komisije za javne nabavke, prijem oglasa, izradu zapisnika i arhivirawe predmeta, prati propise iz ove m oblasti, obavlja poslove nabavke potrošnog materijala za potrebe zaposlenih opštinske uprave, skupštine opštine, predsednika opštine i opštinskog veća, izdaje materijal po trebovanju, vrši ažuriranje knjigovodstvenih isprava, obavlja ostale poslove vezane za javne nabavke, administrativno-tehničke i poslove rada na računaru za potrebe odeljenja, obavlja i druge poslove određene zakonom i podzakonskim aktima. Ovo Odeljenje preko Kancelarije za lokalni ekonomski razvoj, izradu i implementaciju projekata obavlja poslove marketinga, održavanje postojećih, privlačenje novih i širenje lokalnih poslovnih aktivnosti, kontaktira i direktna je podrška lokalnoj poslovnoj zajednici, podrška procesu strateškog planiranja, podsticaj finansiranja, unapređenje radne snage, pripremanje i nadzor u realizaciji projekata od značaja za lokalni ekonomski razvoj, vrši savetodavnu funkciju, održavanje i unapređenje odnosa sa centralnim institucijama odgovornim za ekonomski razvoj, stvaranje i održavanje baze podataka, obavlja poslove vezane za izradu i implementaciju projekata kojima se konkuriše kod nevladinih organizacija i drugih državnih organa i institucija za obezbeđenje sredstava za potrebe lokalne samouprave, kao i izradu strateških dokumenata opštine Prokuplje, obavlja kontakte sa državnim organima, nevladinim organizacijama i drugim institucijama u cilju realizacije projekata opštine Prokuplje, a obavlja i druge poslove koje mu poveri predsednik opštine i načelnik opštinske uprave. 2.4.2. Odeljenje za urbanizam, stambeno komunalne delatnosti i građevinarstvo 1. Služba za inspekcijske poslove, 2. Služba za imovinsko-pravne poslove. Obavlja poslove koji se odnose na: - pripremu i donošenje prostornih i urbanističkih planova, pribavljanju mišljenja od nadležnog ministarstva o usaglašenosti generalnog urbanističkog plana sa propisima o planiranju; davanje mišljenja na nacrte prostornih i urbanističkih planova iz nadležnosti opštine, sprovođenje urbanističkih planova, izdavanje obaveštenja o nameni građevinske parcele, izdavanje akta o uslovima za uređenje lokacija, davanje potvrda o usklađenosti tehničke dokumentacije sa planskim aktima, uređenje javnih površina putem odgovarajućih planskih akata. Odeljenje vrši poslove koji se odnose na: uređenje, razvoj i obnavljanje komunalnih delatnosti, staranje o obezbe|ivanju materijalnih i drugih uslova za trajno obavljanje komunalnih delatnosti, nadzor nad radom preduzeća koja se bave komunalnom delatnošu, obavlja poslove iz stambene oblasti kao i druge poslove koje Republika poveri opštini. U građevinskoj oblasti vrši poslove koji se odnose na: izdavanje odobrenja za izgradnju, obezbeđivanje tehničkog pregleda i izdavanju upotrebne dozvole, inspekcijski nadzor građevinske inspekcije, organizuje i preduzima mere za sprečavanje bespravne gradnje i druge poslove u ovoj oblasti u skladu sa zakonom, statutom opštine i drugim propisima. Odeljenje vrši poslove iz imovinsko-pravne oblasti koji se odnose na: zaštitu, očuvanje i evidenciju nepokretnosti opštine, upravljanje, korišćenje i raspolaganje nepokretnostima opštine; promet zemqište i

12

zgrada, prodaju stanova, obezbeđivanje stanova za potrebe organa opštine, dodelu građevinskog zemqišta, upravljanje, uređivanje i korišćewe građevinskog zemljišta i druge poslove u skladu sa zakonom, statutom i odlukama opštine. 2.4.3. Odeljenje za opštu upravu 1. Služba za skupštinske i normativne poslove, 2. Matična služba, 3. Služba za opšte zajedničke i tehničke poslove, 4. Služba za boračko-invalidsku, socijalnu i zdravstvenu zaštitu. 5. Narodna kancelarija predsednika Opštine Obavlja poslove koji se odnose na: Unapređenje organizacije rada i modernizaciju opštinske uprave, obavlja radnje vezane za izbore u skladu sa Zakonom, vođenje opšteg biračkog spiska, poslove koji se odnose na vođenje personalne evidencije u vezi sa radnim odnosima, izradu rešenja o prijemu u radni odnos i druga akta vezana za radni odnos i odgovornost zaposlenih, poslove za boračko-invalidsku zaštitu, socijalnu i zdravstvenu zaštitu, izradu prvostepenih rešenja u upravnom postupku iz ovih oblasti i ostalih akata, poslove pisarnice i arhive, overu potpisa, rukopisa i prepisa, matične knjige i knjige državljana, poslove vezane za obezbeđenje objekata i poslovnih prostorija, poslove dostave materijala za potrebe skupštine, predsednika, opštinskog veća i opštinske uprave, prevoz motornim vozilima službenih lica, poslove korićenja, održavanja i čišećenja zgrade i službenih prostorija, poslove rada na računaru za potrebe ovog odeljenja i druge poslove određene zakonom, odlukama skupštine opštine i njenih organa. Služba za skupštinske i normativno pravne poslove, obavlja stručne i administrativno-tehničke poslove za potrebe skupštine opštine, predsednika opštine i opštinskog veća i njihovih radnih tela kao i za potrebe opštinske uprave. Ova Služba vrši stručne i organizacione poslove koji se odnose na: pripremu sednica, obradu akata usvojenih na sednicama; sređivanje, evidentiranje i čuvanje izvornih akata i dokumenata o radu skupštine, predsednika opštine i opštinskog veća i njihovih radnih tela, pruža stružnu pomoć odborničkim grupama u izradi predloga akata koje podnose skupštini i njenim telima, pribavlja odgovore na postavljena odbornička pitanja i daje obaveštenja odbornicima na njihovo traženje, vrši obradu predstavki i predloga gra|ana. Vrši izradu radnih verzija opštih i pojedinačnih normativnih akata za čije donošenje su nadležni: Skupština opštine, Opštinsko veće i predsednik opštine, iz oblasti lokalne samouprave i drugih oblasti koje nisu predviđene delokrugom rada drugih odeljenja i službi. U saradnji sa rukovodiocima Odeljenja i sekretarom SO-e proverava usklađenost normativnih akata (odluka, rešenja, zaključaka) koje donosi Skupština opštine, Opštinsko veće, predsednik opštine i opštinska uprava, sa zakonom i drugim propisima. Vrši praćenje propisa za koje je nadležna lokalna samouprava i inicira usaglašavanje akata sa zakonom i drugim propisima. Predlaže i priprema nacrte opštih akata koje donosi načelnik opštinske uprave. Daje pravna mišljenja predsedniku opštine , Skupštini opštine i Opštinskom veću u vezi pravnih i drugih akata koje oni donose. Vrši poslove pripreme i objavljivanja Službenog lista opštine Prokuplje i obavlja druge poslove koje joj poveri predsednik opštine i načelnik opštinske uprave. Ovo Odeljenje preko Narodne kancelarije predsednika opštine obavlja poslove vezane za pružanje pomoći građanima radi rešavanja njihovih problema, sarađuje sa državnim organima, službama, institucijama, udruženjima i raznim organizacijama u cilju pružanja pomoći građanima, sarađuje sa Narodnom kancelarijom predsednika Republike i obavlja druge poslove po nalogu predsednika i načelnika opštinske uprave. Za izvršenje poverenih poslova iz nadležnosti opštine kao organizacioni oblik opštinske uprave na teritoriji seoskih mesnih zajednica obrazuju se Mesne kancelarije i to: Mesna kancelarija Džigolj, Donja Rečica, Velika Plana, Mala Plana, Beloljin, Kruševica i Žitni Potok. Mesne kancelarije obrazuju se za sledeća područja: 1. Mesna kancelarija Džigolj, sa sedištem u Džigolju, za naseljena mesta: Džigolj, Petrovac, Klisurica, Mikulovac, Bajčince, Gornje Kordince, Donje Kordince, Balinovac i Novo Selo. 2. Mesna kancelarija Donja Rečica, sa sedištem u Donjoj Rečici, za naseljena mesta: Donja Rečica, Gornja Rečica, Belogoš, Babotinac, Jugovac, Gornja Trnava, Bulatovac i Pašinac. 3. Mesna kancelarija Velika Plana, sa sedištem u Velikoj Plani, za naseljena mesta: Velika Plana, Mršelj, Gornja Bresnica, Donja Bresnica, Krnjigrad, Prekopuce i Zdravinje.

13

4. Mesna kancelarija Mala Plana sa sedištem u Maloj Plani, za naseljena mesta: Mala Plana, Kondželj, Resinac, Drenovac, Potočić, Bresničić, Merovac, Donja Toponica, Gubetin, Miljkovica, Gornja Toponica, Donja Bejašnica i Smrdan. 5. Mesna kancelarija Beloljin sa sedištem u Beloljinu, za naseljena mesta: Beloljin, Gornja Konjuša, Piskalj, Đušnica, Bresnik, Grabovac, Gornja Bejašnica, Prekašnica, Pločnik, Tulare, Bace, VIča, Kaludra, Donja Konjuša, Mađare, Kondželj, Gojinovac, Prekadin i Šišmanovac. 6. Mesna kancelarija Kruševica sa sedištem u Kruševici, za naseljena mesta: Kruševica, Arbanaška, Vlasovo, Obrtince, Pestiž, Bukoloram, Rgaje, Tovrljane, Široke NJive i Trnovi Laz. 7. Mesna kancelarija Žitni Potok sa sedištem u Žitnom Potoku za naseljena mesta: Žitni Potok, Bregovina, Bublica, Glasovik, Dragi Deo, Zlata, Jabučevo, Kožince, Mačina, Staro Selo, Stari Đurevac, [eviš, Gornji Statovac, Donji Statovac, Rankova Reka, Bogujevac, Novi Đurevac i Mrljak. Mesne kancelarije vrše poslove koji se odnose na lična stanja građana vođenje matičnih knjiga i knjige državljana, izdavanje izvoda i uverenja, sastavljanje smrtovnica, vršenje popisa imovine i dr., izradu izveštaja za potrebe rada biračkog spiska, overu rukopisa, prepisa i potpisa, izdavawe uverewa o kojima se ne vodi slu`bena evidencija kada je to odre|eno zakonom, vrše poslove prijemne kancelarije, vođenje drugih evidencija kada je to predvi|eno zakonom i drugim propisima, pružaju stručnu pomoć građanima u ostvarivanju njihovih prava iz ove oblasti, obavljaju i druge poslove iz delokruga rada opštinske uprave koji im se povere. Mesne kancelarije su u sastavu Odeljenja za opštu upravu. Mesne kancelarije obavljaju poslove prema stručnom uputstvu i pod nadzorom odeljenja iz čije nadležnosti obavljaju poslove. 2.4.4. Odeljenje za društvene delatnosti 1. Služba za obrazovanje i kulturu, 2. Služba za odnose sa javnošću 3. Služba za dečiju zaštitu, 4. Služba za sport i fizičku kulturu Ovo Odeljenje u okviru Službe za obrazovanje i kulturu obavlja poslove: - zadovoljavanje odrećenih potreba građana u oblasti predškolskog obrazovanja, obrazovanja u osnovnim i srednjim školama, društvene brige o deci, kulture, fizičke kulture, informisanja u skladu sa zakonom i ostvarivanja nadzora nad zakonitošću rada ustanova u oblasti društvenih delatnosti čiji je osnivač opština Prokuplje. Vrši poslove koji se odnose na: predškolsko obrazovanje i vaspitanje i to regresiranje troškova smeštaja u predškolskim ustanovama, mrežu predškolskih ustanova, raspored radnog vremena u predškolskim ustanovama, ispunjenost za osnivanje i početak rada predškolskih ustanova i utvr|ivanja kriterijuma za prijem dece u predškolsku ustanovu i druge poslove iz oblasti društvene brige o deci koje republika poveri opštini. U oblasti kulture vrši poslove koji se odnose na: zaštitu značajnih kulturnih dobara i dobara koji uživaju prethodnu zaštitu, obezbeđivanja uslova za rad ustanova kulture, ostvarivanja programa kulture od značaja za opštinu, ostvarivanje nadzora nad radom ustanova kulture čiji je osnivač. Opština, kulturnog amaterizma, obavlja poslove za potrebe fonda za finansiranje talenata i druge poslove koje Republika Srbija poveri opštini. U oblasti obrazovanja obavlja poslove vezano za utvrđivanje područja osnovnih škola i mreža osnovnih škola, poslove vezane za rad komisije za prevremeni polazak dece u prvi razred, poslove za vođenje evidencije nepismenih lica i lica bez potpunog osnovnog obrazovanja, obezbeđenje sredstava za stručno usavršavanje nastavnika, stručnih saradnika i vaspitača, materijalne troškove za potrebe osnovnih i srednjih škola, dodeljivanja nagrada i priznanja u oblasti obrazovanja, poslove prosvetnog inspektora i druge poslove iz oblasti obrazovawa koje republika poveri opštini. Odeljenje u okviru Službe za odnose sa javnošću obavlja poslove vezane za informisanje javnosti o radu skupštine opštine, predsednika opštine i opštinskog veća, promoviše aktivnosti organa opštine kroz izradu promotivnih materijala, organizovanja kampanja i medijskih nastupa, uređuje zvaničnu prezentaciju opštine Prokuplje i na njoj objavljuje opštinsko glasilo ,,Topličke novine,, u elektronskom obliku,

14

obavqa poslove vezane za primenu zakona o dostupnosti informacija od javnog značaja, obavlja poslove protokola, priprema i organizuje konferencije za štampu i učestvuje u izradi saopštenja za javnost i obavlja i druge poslove u skladu sa zakonom. Odeljenje u oblasti dečije zaštite obavlja poslove vezano za donošenje prvostepenih rešenja o priznavanju prava na dodatak na decu i pravo na roditeljski dodatak, poslove vezane za utvrđivanje prava na porodiljsko odsustvo i donošenje rešenja o priznavanju prava na porodiljsko odsustvo, kontrolu isplate naknade za vreme porodiljskog odsustva, utvrđuje pravo na posebnu negu deteta do 5 godina, obavlja poslove likvidature, administrativne poslove i ostale poslove koje republika poveri opštini iz ove oblasti. Odeljenje u oblasti sporta i fizičke kulture obavlja poslove vezane za izradu dugoročnog programa razvoja sporta i fizičke kulture u opštini Prokuplje, vrši raspodelu budžetskih sredstava namenjenih sportu i fizičkoj kulturi, organizuje sportske manifestacije, razvoj i unapređenje dečijeg i omladinskog sporta, masovne fizićke kulture, vrši neposrednu saradnju sa svim sportskim klubovima, sportskim organizacijama i ustanovama, i obavlja druge poslove u skladu sa zakonom i podzakonskim aktima. Ovo odeljenje obavlja poslove vezane za izbegla, prognana i raseljena lica, kontaktira sa Komesarijatom za izbeglice Republike Srbije vezano za rešavanje problema ovih lica i obavlja druge poslove koje Republika Srbija poveri opštini iz ove oblasti. - Vrši izradu odluka i drugih opštih akata iz delokruga odeljenja; - obavlja administrativno-tehničke i poslove rada na računaru za potrebe odeljenja; - obavlja i druge poslove određene zakonom i podzakonskim aktima. 2.4.5. Odeljenje za poljoprivredu 1. Služba za opšte poslove iz oblasti poljoprivrede 2. Prognozno-informativna služba Obavlja upravne poslove iz oblasti poljoprivrede i vodoprivrede (donošenje rešenja o pretvaranju poljoprivrednog zemljišta u građevinsko, donošenje rešenja o priključivanju građana na seoski vodovod, izdavanje vodoprivrednih uslova, saglasnosti i vodoprivrednih dozvola za izgradnju i rekonstrukciju seoskih vodovoda, donošenje rešenja o određivanju muških priplodnih grla za kontrolisano prirodno parenje-licenciranje) i poslove izdavanja raznih vidova potvrda i uverenja iz ovih oblasti. Obavlja poslove vezane za organizaciju i funkcionisanje službe za protivgradnu zaštitu. Prati rad Zemljoradničkih zadruga, poljoprivrednih preduzeća i gazdinstava, investicije i korišćenje podsticajnih sredstava za unapređenje primarne poljoprivredne proizvodnje. Obavlja poslove izrade godišnjeg Programa zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta i sprovođenja istog. Obavlja poslove prikupljanja podataka o agrometeorološkim uslovima sa terena, obrađuje ih, formuliše agrotehničke mere i povratno ih prosleđuje poljoprivrednim proizvođačima. Obavlja prijem zahteva građana i obrađivanje predmeta u vezi utvrđivanja šteta od elementarnih nepogoda, koordinira rad sa drugim organima i službama i izvršava operativne radnje, procene štete, operativno pokriva i prati poslove iz oblasti poljoprivrede (voćarstvo, stočarstvo, ratarstvo itd.) vrši izradu izveštaja, informacija i analiza za potrebe Skupštine opštine, opštinskog veća i drugih organa iz navedenih oblasti. Vrši edukaciju poljoprivrednih proizvođača i prati sve promene i trendove koji se dešavaju u svim granama poljoprivrede (voćarstvo, stočarstvo, ratarstvo i td.). 2.4.6. Odeljenje za lokalnu poresku administraciju 1. Služba za utvrđivanje i kontrolu lokalnih javnih prihoda, 2. Služba za naplatu lokalnih javnih prihoda, poresko računovodstvo i izveštavanje.

15

Obavlja poslove državne uprave vezano za utvrđivanje, naplatu i kontrolu izvornih javnih prihoda koji se ostvaruju na teritoriji Opštine Prokuplje iz člana 6. Zakona o finansiranju lokalne samouprave. Lokalna poreska administracija ovog Odeljenja vodi poreski postupak administriranja izvornih lokalnih javnih prihoda po odredbama Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji i to: utvrđivanja lokalnih javnih prihoda donošenjem rešenja, organizacije dostavljanja donetih rešenja o utvrđivanju lokalnih javnih prihoda, knjiženje zaduženja i uplata po javnim prihodima u poreskom knjigovodstvu, poslovi kancelarijske i terenske kontrole lokalnih javnih prihoda, pružanja stručne pomoći poreskim obveznicima, izrade raznih izveštaja iz oblasti utvrđivanja i kontrole javnih prihoda, izrade planova naplate (redovne i prinudne) javnih prihoda i praćenje izvršenja, pokretanje i vođenje prvostepenog poreskoprekršajnog postupka za učinjene poreske prekršaje iz oblasti izvornih prihoda, izrade poreskog završnog računa, izrade izveštaja i informacija za potrebe lokalne samouprave, izrade i dopune softvera za potrebe naplate javnih prihoda i poreskog računovodstva, praćenja raspodele naplaćenih javnih prihoda i obavlja druge poslove za koje je ovlašćena iz ove oblasti. Po žalbi na rešenja Odeljenja za lokalnu poresku administraciju odlučuje opštinsko veće opštine Prokuplje. Tabela 5. Struktura odbornika u skupštini opštine, 2008.

Broj odbornika Udeo u ukupnom broju odbornika u opštini (%)

Opština - ukupno 55 100 DS 20 36,4 SRS 17 30,9 DSS 4 7,2 NS 2 3,6 SPS 5 9,1 G17+ 7 12,7 PSS SPO Grupe gradjana Stranke manjina Ostali

2.5. Istorija, tradicija i kulturno nasleđe

Tragovi najstarijeg naselja potiču iz predrimskog doba, otkriveni su u podnožju Hisara. Još uvek pretpostavljamo da se rimski vojni logor nalazio na vrhu Hisara, a da je civilno naselje nastalo na istočnoj padini. Od ovoga naselja sačuvani su ostaci hrama posvećenog Herkulu (kod Latinske crkve) i temelji gradskoga kupatila u porti varoške crkve. Kako se grad nalazi vekovima na istom mestu i kako se razvijao uz glavnu ulicu koja je paralelna s rekom, ostaci prošlosti su slabo očuvani. Traju zidine staroga grada, tvrđave na Hisaru koja je tek delom otkrivena, traje crkva sv. Prokopija u podnožju brda i mala,

16

Latinska crkva u neposrednoj blizini. Današnji grad Prokuplje smešten je duž obala reke, tamo gde se završava njen srednji tok i odakle se, na izlasku iz grada, kotlina širi u plodnu dobričku ravnicu. Okružen i stešnjen Hisarom (358), Borovnjakom (393), Gubom (339) i Sokolicom (474), grad je veoma gusto naseljen, razmešten na nadmorskoj visini 250 - 350 m. Nova naselja niču na slobodnim površinama prema Plehanoj kući, Đurevcu, prema Stražavi, gotovo spajajući grad s obližnjim selima. U Prokuplje se stiže iz pravca Niša, kraćim putem preko Merošine ili dužim preko Doljevca, jedan putni pravac vodi na zapad ka Kuršumliji, a kod Beloljina se odvaja put ka Kruševcu. Današnja varoš je izgrađena uglavnom u 20. veku. Graditeljska aktivnost odvijala se po projektima beogradskog arhitekte Branka Tanazovića kome je asistirao Dragutin Maslać, u duhu modernizovanog akademizma. Najznačajnije su svakako zgrada okružnog načelstva, današnja Skupština opštine, zgrada u kojoj je smeštena osnovna škola "N.S. Tatko", zatim zgrada nekadašnje Pošte, a danas zgrada Narodnog muzeja Toplice (1925). Zgradu Sokolskog doma projektovao je Momir Korunović. Iz ovog vremena je i zadužbina doktora Alekse Savića podignuta po njegovoj želji na Hisaru koja je, zahvaljujući istaknutom položaju, postala gotovo zaštitni znak varoši.

3 Prirodni resursi Područje opštine Prokuplje prostire se na površini od 75.896 ha. Od ove površine poljoprivredno zemljište zauzima 45.083 ha ili 60%, šuma 26.895 ha ili 35% i neplodno zemljište 3.918 ha ili 5%. (grafikon 1.)

Zemljište

60%

35%

5%

poljoprivredno

šume

neplodno

Od površine poljoprivrednog zemljišta 45.083 ha, obradive površine su 81,6 % ili 36.79 ha.(Grafikon 2.) Ova obradiva površina zemljišta u opštini podeljena je na 210.000 parcela što znači da je 1ha obradive površine podeljen na 4,3 parcele. Ovako usitnjeni posedi dodatno ugrožavaju eksploataciju zemljišta kao i njegovu ekološku zaštitu.

17

Poljoprivredno zemljište

82%

18%

Obradivo

neobradivo

Pomenute površine zemljišta su 98% u privatnoj svojini, a ostatak je u državnoj svojini. Privatnom svojinom zemljišta gazduje oko 16.585 domaćinstava što po jednom domaćinstvu iznosi oko 2,8 ha zemlje. Domaćinstva su naseljena u 107 naselja. Zemljište je sa veoma raznovrsnim pedološkim karakteristikama. Geološka podloga je osnov za ostvarivanje određenog tipa zemljišta, a takođe značajan uticaj imaju reljef i klima. Na osnovu toga izdvajamo sledeće tipove zemljišta: gajnjača 35%, gajnjača u opodzoljavanju 19.6%, gajnjača skeletoidna 14.6%, smonica 11.6%, deluvijalni nanosi 4.9%, aluvijalni nanosi 3.3% rendzine, sirozem i dr 10%. Zemljište po bonetskoj vrednosti kreće se od prve do osme klase. Površine zemljišta pod prvom klasom 1%, druga klasa 5.8%, treća klasa 17%, četvrta klasa 24%, peta klasa 20%, od šeste do osme 32%. Na obrađenim površinama zemljišta gaje se različite biljne kulture i to 89% ratarske kulture, 9% voćarske kulture i 2% vinove loze. Zemljište pored reka koristi se za proizvodnju ratarskih kultura, a u brdsko-planinskom području za gajenje voćarskih kultura od kojih vodeću ulogu ima višnja. Za voćarsku proizvodnju postoje izvanredni kako prirodni tako i zemljišni uslovi koji su uglavnom i iskorišćeni. Degradacija zemljišta Prirodna degradacija • Konfiguracija zemljišta je većim delom brežuljkasta do brdsko planinska. Plitak i rastresit pedaloški

pokrivač, olujne kiše praćene pljuskovima, nepravilna obrada zemljišta, loš izbor poljoprivrednih kultura doveli su do erozije zemljišta.

• Prema količini padavina ovo područje može da se svrsta u aridne. Za zadnjih deset godina 1994-2004. godine prosečno je palo oko 580 mm padavina, a one su smanjene u odnosu na protekli period za 50 do 80 mm. Ovako nedovoljne padavine koje se periodično javljaju i uglavnom su u obliku pljuskova ugrožavaju podlogu kao i visoke temperature koje se javljaju u tom periodu (u toku vegetacije biljaka). Ublažavanje suše navodnjavanjem je nedovoljno, jer od ukupno obradivih površina navodnjava se oko 1% i to nestručno, potapanjem cele zemljišne površine.

Antropogena degradacija • Nekontrolisanim unošenjem određenih mineralnih đubriva kvari se struktura zemljišta kao i hemijski

sastav zemljišta što se odražava na povećanje kiselosti zemljišta (povećanjem fosforne kiseline u zemljištu). Velika i nekontrolisana upotreba hemijskih sredstava za zaštitu bilja i herbicida dodatno zagađuju zemljište, vodotokove, jednom rečju životnu sredinu. Pojedini pesticidi ostaju i razlažu se po nekoliko godina u zemljištu. Nepravilnom upotrebom herbicida menjamo biljnu floru što se i te kako odražava na kvalitet i zagađenost zemljišta.

Vegetacija i životinjski svet

Tačni podaci o rasprostaranjenosti biljnih i životinjskih vrsta na teritoriji opštine Prokuplje nedostaju. Opština ne raspolaže takvim podacima, ali u nacrtu LEAP dokumenta definisano je da jedna od prioritetnih aktivnosti je izrada stručne studije koja će prikazati tačnu sliku o vrstama: rasprostranjenost, ugroženost i evidentirati način i vrstu zaštite. Takođe, istim dokumentom je predviđena i izrada karte koja će da prikaže te podatke.

18

Zaštićene prirodne vrednosti

Prostori posebnih prirodnih vrednosti kao i zaštićene oblasti nisu označeni, ali postoje tendencije stavljanja pod zaštitu prostora epigenije Toplice, brda Hisar i skupa planina istočno od Prokuplja: Sokolovica, Vidojevica, Arbanaška, Pasjača. Trenutno se pod zaštitom nalaze stabla kao spomenici prirode (takozvana stabla zapisi). U izradi je predlog zaštite za još 5 stabala na teritoriji opštine Prokuplje. Na području Topličkog okruga zabeleženo je 1155 biljnih vrsta, na osnovu terenskih istraživanja. Na osnovu taksonomskog pregleda uočava se da sa 1864 taksona Toplički okrug predstavlja u florističkom smislu jednu od najbogatijih oblasti u Srbiji. Bogatstvo flore Toplice u odnosu na floru Evrope predstavlja segment od nezamislivog značaja. Treba uzeti u obzir da ovaj broj taksona nije konačan jer u ovoj situaciji nisu uzeti u obzir infraspecijski oblici , čime se broj taksona znatno povećava, ali će se oni naći u naučnim radovima.

TAKSONOMSKI PREGLED CORMOPHYTA (Viših biljaka) NA PODRUČJU TOPLIČKOG OKRUGA

Kategorije Mahovine Prečice Rastavić Prave paprati

Golose menice

Skrive nosemenice

Ukupno taksona

Razdeo 1 1 1 1 1 1 6 Klasa 2 1 1 1 1 2 8 Red 4 1 1 1 1 54 62 Familija 6 1 1 7 2 89 106 Rod 11 3 1 12 6 435 468

Vrsta 22 3 5 16 13 1155 1214 Ukupno taksona 46 10 10 38 24 1736 1864

TAKSONOMSKI PREGLED GLjIVA (MYCETALIA) NA PODRUČJU TOPLIČKOG OKRUGA

Klasa Familija Rod Vrsta Ukupno Askomycetes 9 11 22 42 Basydiomycetes 13 45 158 216 Ukupno 22 56 180 258

TAKSONOMSKI PREGLED MEDICINSKE FLORE TOPLIČKOG OKRUGA

Razdeo

Kategorije Prečice Rastavići Prave

paprati Goloseme nice

Skriveno semenice Ukupno

Klasa 1 1 1 1 2 6 Red 1 1 1 1 18 22 Familija 1 1 4 3 42 51 Rod 2 1 6 4 88 101 Vrsta 2 2 10 6 280 300 Ukupno 7 6 22 15 430 480

Jedan od osnovnih problema vezanih za ovu oblast jeste shvatanje pojma retkosti i ugroženosti koji predstavlja jedan složen proces koji se mora podeliti na osnovu biološke sistematike (taksonomije). Više biljke se moraju svrstati u dve kategorije:

prirodno retke vrste čiji je areal rasprostranjenosti jako uzak usled uske ekološke amplitude, geološke podloge i uopšte ekoloških faktora (Goniolimon collinum-tataricum, Allium moshatum, Adiantum capillus venrris i dr.);

vrste koje imaju širi areal rasprostranjenosti, ali su na većem broju lokaliteta ugrožene do iščeznuća usled antropogenih faktora. Zabeleženo je 66 potencijalnih vrsta na ukupno 16 lokaliteta koje se nalaze pred potpunim iščeznućem pri čemu njihovo mesto zauzimaju kolonizatorske vrste koje vrlo često imaju negativan ekološki bilans (Ambrosia i dr.).

Što se gljiva tiče, postoje one koje možemo smatrati retkim jer zahtevaju takve ekološke zahteve, pa se mogu javiti posle više godina. Direktno ugrožene vrste gljiva podrazumevaju neracionalnu i neekonomsku eksploataciju od strane profitera i preprodavaca. Indirektna ugroženost gljiva javila se usled širenja poljoprivrednih kultura i sušenja šuma, tako da se mnoge vrste stavljaju u red potpuno ugroženih. Do sada je zabeleženo 24 ugrožene vrste. Sa ekološkog i ekonomskog aspekta medicinska flora ima ogroman značaj za Toplički kraj. S obzirom da je danas potražnja biljnih sirovina u farmaceutskoj industriji i privredi uopšte veća nego ikada ranije, daje se

19

pravo da se, zbog raznovrsnosti lekovitih biljaka, ovo područje može smatrati za najperspektivnije u Srbiji. Registrovano je čak 480 taksona od kojih 280 vrsta lekovitih biljaka, od kojih su mnoge zastupljene zvanično u srpskim i evropskim farmakopejama, dok se druge klasifikuju na osnovu mnogobrojnih naučnih studija o njihovoj lekovitosti i primeni u farmaciji, medicini i prehrambenoj industiji. Uopšte, istraživanje medicinske flore zahteva opsežna istraživanja koja sintetišu oblasti sistematike i morfologije biljaka, fitoekologije i fitogeografije, genetike i biohemije, fiziologije i farmacije, medicine, etnologije i ekotoksikologije. Svakako da broj taksona medicinske flore nije konačan, s obzirom da se mnoge biljne vrste nalaze u domenu narodne terapije ili na početku naučnih istraživanja. Buduća istraživanja svakako će dovesti do povećanja broja taksona (u prvom redu vrsta), ako se ima u vidu izvanredna raznovrsnost florističkog sastava ovog područja. Animalni svet Toplice predstavljen je kičmenjacima. Konstatovano je ukupno 249 taksona u okviru rodova i vrsta od čega ukupan broj vrsta iznosi 125. Istraživanja govore o relativitetu prisutnosti pojedinih vrsta, s obzirom na njihovo postepeno ili naglo iščezavanje, ili pak na sezonske migracije drugih.

UKUPAN TAKSONOMSKI PREGLED BIOLOŠKE RAZNOVRSNOSTI U TOPLIČKOM OKRUGU

Kategorije

Cormophyta Gljive makroskopske

Vertebrata Kičmenjaci Ukupno

Klasa 8 2 6 16 Red 62 6 25 93 Familija 106 22 39 167 Rod 468 56 99 623 Vrsta 1214 180 125 1519

Ukupno 1868 266 293 2418 Iz ovog pregleda se vidi da se potencijalno na ovom malom prostoru nalazi pravo bogatstvo raznovrsnosti biljaka, gljiva i životinja. Infraspecijski taksoni su još uvek u fazi istraživanja, pa će se na tom polju dati novi rezultati. Isto tako istraživanja beskičmenjaka i nižih oblika biljaka (alge, lišajevi) i gljiva, takođe zahtevaju opsežna istraživanja narednih godina, što će u velikoj meri upotpuniti sliku ukupnog diverziteta Topličkog okruga.

Prirodni resursi Izuzetno bogat vodni potencijal – sagledan preko termo mineralnih podzemnih i tekućih voda, kao i

veštačke brane sa određenim kapacitetom vode (brana Bresnica, brana na Rastovničkoj reci i bunari na lokaciji zvanoj Hisar).

Šumsko bogatstvo je izuzetno važan prirodni resurs i kvalitetno poljoprivredno zemljište koje predstavlja važan potencijal, pogotovo pri planiranju i razvijanju poljoprivrednih grana.

Prostor teritorije opštine Prokuplje je posebno bogat biljnim i životinjskim svetom koji prati klimatske prilike ovog područja. Rezerve nemetala i minerala na području opštine Prokuplje su istražene ili konstatovane: feldspati, dolomiti, kvarc, gline, liskuni, grafiti, a u nešto manjoj meri mrki ugalj i magnetit. Velike rezerve feldspata, odnosno pegmatita od koga se on dobija, nalaze se južno i zapadno od Prokuplja, na prostoru od oko 300 km2. Dolomiti kod Prokuplja nalaze se na lokaciji Berilje. Svojevremeno je na ovoj lokaciji vršena intenzivna eksploatacija pre svega u gradjevinske svrhe, iako postoji mogućnost primene ovih dolomita u industriji magnezitskih opeka, obzirom na znatnu magnezitsku komponentu. Gline su u reonu Prokuplja intenzivnije istraživane blizu sela Mala Plana zbog obezbedjivanja sirovina za ciglarsku industriju i tom prilikom su utvrdjene veće količine kvalitetnih glina. Grafiti su utvrdjeni na lokaciji Lukomirske livade (10 km od Prokuplja), ali istražni radovi nisu sprovedeni do kraja. Životna sredina i stepen ugroženosti

Životna sredina na teritoriji opštine je relativno očuvana u granicama normale. Međutim, zbog

nerešenosti komunalnih problema koji se odnose na problem odlaganja čvrstog komunalnog otpada na neadekvatan prostor (smetlište na obalama reke Toplice), nerešeno pitanje prečišćavanja otpadnih komunalnih voda, kao i neadekvatna i zastarela vodovodna mreža ukazuju da postoji latentna opasnost da ova sredina vrlo lako pređe u sredinu sa određenim stepenom ugroženosti po kvalitet života, a samim tim i zdravlje ljudi. Drvna industrija ''Kopaonik'' u Kuršumliji je trenutno jedan od najvećih zagađivača koji vidno zagađuje reku Toplicu, a ovaj zagađivač se nalazi na teritoriji opštine Kuršumlija.

20

Šume Na području opštine Prokuplje šume se prostiru na 32.502 ha što u odnosu na ukupnu površinu područja opštine (75.904 ha) iznosi 42,82% šumovitosti. Šumovitost Republike Srbije iznosi 27,50%, te je prema tome šumovitost opštine Prokuplje daleko iznad šumovitosti Republike. Vlasnička struktura šuma: državne šume 20168 ha ili 62%, društvene šume 276 ha ili 1% i privatne šume 12058 ha ili 37%. Državne šume su uređene u okviru pet gazdinskih jedinica i istima se gazduje na osnovu posebnih osnova Zakona o šumama sa važnošću od 10 godina. Društvene šume su uređene samo kod Kompanije ’’Hissar’’ dok ostale šume nisu uređene. Za privatne šume nije donet Program gazdovanja, već se istima gazduje na osnovu privremenog godišnjeg plana gazdovanja tim šumama. Privatne šume su raspoređene na 27025 katastarskih parcela u 97 katastarskih opština, tako da prosečna veličina jedne parcele iznosi 0,38 ha, što govori o velikoj usitnjenosti privatnih šuma. Drvna zaliha u šumama: - ukupna prosečna drvna masa po jednom hektaru iznosi 115 metara kubnih, od čega u državnim šumama 149 m3, u društvenim šumama 79 m3 i u privatnim šumama 76 m3/ ha. Najveća prosečna drvna masa nalazi se u visokim državnim šumama. Ostali šumski prirodni resursi, kao proizvod šumskog eko sistema (lekovito bilje, šumski plodovi, gljive, lovna divljač, pašnjačke površine i dr.) ne koriste se u dovoljnoj meri i racionalno. Najčešće se vrši sakupljanje gljiva, dok se ostali proizvodi veoma slabo koriste. Šumska paša je slabo zastupljena zbog velikog smanjenja stočnog fonda i migracije seoskog stanovništva iz brdsko-planinskog područja. Tabela 6. Struktura zemljišnih površina, 2005.

Opština (km2)

Udeo u ukupnoj površini opštine (%)

Udeo opštine u površini istog tipa u okrugu (%)

Okrug (km2)

Udeo okruga u površini istog tipa u Srbiji (%)

Srbija (km2)

Ukupna površina 759 100 34,1 2229 2,52 88361

Poljoprivredna površina 446 58,8 43,5 1026 1,76 58318

Obradive površine* 338 44,6 69,2 490 1,47 33300

Obrasla šumska površina 295 38,9 28,4 1040 5,24 19845

* podatak iz 2006. godine

4 Ljudski resursi

4.1. Stanovništvo (broj stanovnika i stopa rasta)

Broj stanovnika na teritoriji opštine Prokuplje iznosi 48 501.

Polna struktura stanovništva : muškarci 23 989, žene 24 212(grafikon 3.), a procenat seoskog stanovništva u odnosu na ukupan broj stanovnika je 43%. Ukupno stanovništvo ispod 7 godina 3 493, od 7-14 god. 4 737, od 15-27 god. 8 014, od 28-59 god. 20 424, od 60 i više godina 11 833.(Grafikon 4.)

21

.

Struktura po polu

23989; 50%24212; 50%

muškarci

žene

starosna struktura

0-77%

8-1410%

15-2717%

28-5942%

preko 6024%

Pokazatelji siromaštva i zdravlja

Procenat nezaposlenih u odnosu na radno sposobne iznosi 26,1%. Prosečni mesečni neto prihod u privredi je 5 126 din, a u vanprivredi 14810 din. Prosečni mesečni neto prihod radne populacije: privreda - 5 126 din i vanprivreda - 14 810 din. Procenat stanovnika ispod granice siromaštva - 15%.

15% stanovnika je ispod granice siromaštva, a procenat stanovništva koji koristi neku vrstu socijalne pomoći je 4,5%. Opština Prokuplje spada u ugroženije delove Srbije po pitanju zdravstvene zaštite, a svest stanovništva po pitanju istog je niska obzirom da se ishrana, kao jedan od pokazatelja zdravog života, bazira na tradicionalnom načinu ishrane koji izaziva bolesti kardiovaskularnog sistema.

Migracija Migracije stanovništva iz sela i brzi porast broja stanovnika u gradovima adekvatno ne prati infrastruktura, tako da smetlišta i manje divlje deponije dodatno zagađuju zemljište kao i životnu sredinu. Migracija se kretala iz sela ka gradu, tako da su pojedina seoska područja brdsko planinskog karaktera pred izumiranjem. Prisutna je migracija iz opštinskog središta ka većim republičkim centrima, što ima za tendenciju smanjenje broja stanovnika za oko 5% u poslednih 14 godina. Znatan broj stanovnika opštine Prokuplje se nalazi na privremenom radu u inostranstvu.

Identiteti

Velika kriza koja vlada poslednjih petnaest godina i odvajanje jednog broja građana većeg bogatstva od velike većine građana koji jedva preživljavaju, dovela je do podela u društvu na bogate i siromašne, a samim tim prouzrokovala je i niz drugih podela. S obzirom na pomenuta raslojavanja koja nisu još uvek u nekoj velikoj meri izražena, za sada još uvek nema nekih izraženijih konflikata osim onih koji se javljaju u celom društvu. Nasilje, kriminal i rizik po pojedinca postoji i u opštini Prokuplje, ali na nivou republičkog proseka, dok nadležni nedovoljno reaguju kako bi se stepen ove vrste konflikta smanjio na najniži nivo.Geografski položaj opštine Prokuplje predstavlja značaj za većinu istorijskih i kulturnih kretanja na ovom području, imajući u vidu da je i u prošlosti kroz našu opštinu prolazio glavni trgovački put za Dubrovnik, tako da su mnogi narodi ostavili trag u kulturnim i drugim nasleđima ove opštine. Potrošačke navike prouzrokovane kulturnim posebnostima prisutne su uglavnom kod starijih osoba u nekim delovima opštine. U Prokuplju postoji etnička i raligiozna različitost, ali se ta različitost ne tretira kao problem.U procesu traganja za vizijom opštine učestvuju građani na više načina, ali jedan od najvažnijih je putem javnih rasprava i građanskih formuma.Poštovanje tradicije je veoma zastupljeno na našim prostorima. Značaj porodice je veliki imajući u vidu jasno izražene patrijahalne odnose. Tradicija pripadnosti radničkoj klasi se javila u komunizmu, a postoje i porodice sa preduzetničkom tradicijom koja datira još od pre drugog svetskog rata, a koje su posle sloma komunizma nastavile sa tom tradicijom. Mešavina starog, tradicionalnog i novog, modernog, čini da imamo lepezu životnih stilova.Što se tiče stava po pitanju vođstva i rukovodeće političke elite, stanovništvo opštine Prokuplje, imajući u vidu da su predhodne vlasti imale dosta problematične poteze koji su poljuljali narodno poverenje, zauzima i dalje sumnjičav stav.

22

Tabela 7. Uporedni pregled broja stanovnika, podaci iz popisa. 1948 1953 1961 1971 1981 1991 2002 Broj stanovnika u opštini 59292 62614 60075 57315 56256 52969 50205 Promena broja stanovnika u opštini / 3322 -2539 -2760 -1059 -3287 -2764 Stopa rasta broja stanovnika u opštini / 105,6 95,9 95,4 98,1 94,1 94,8 Stope rasta broja stanovnika u okrugu / 105,6 94,4 91,7 94,1 91,7 94,1 Stopa rasta broja stanovnika u Srbiji / 106,30 108,40 107,90 107,30 101,20 100,90

Tabela 8. Procenjeni broj stanovnika u periodu 1999-2005. 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Broj stanovnika u opštini 49363 49066 48790 48459 48213 47995 47653 Ukupna promena broja stanovnika u opštini / -297 -276 -331 -246 -218 -342 Stopa rasta broja stanovnika u opštini / 99,3 99,4 99,3 99,5 99,5 99,3 Stopa rasta broja stanovnika u Srbiji / 98,95 99,80 99,95 99,75 99,80 99,70 Grafikon 5.

4.2. Stanovništvo prema tipu naselja

Opština Prokuplje je izuzetno velika po prostranstvu i ima, pored samog grada Prokuplja, još 107 naseljenih mesta. Privatni objekti su preovlađujući tip stanovanja, uglavnom privatni stambeni objekti, kuće i mali broj stambenih zgrada. Na žalost, nema podataka o tome koliko ljudi nema rešeno stambeno pitanje, kao i to koliko ljudi živi u neodgovarajućim stambenim uslovima. Osim toga, iz godine u godinu je sve veći broj ljudi bez odgovarajućih uslova stanovanja što je u skladu sa sve težom ekonomskom situacijom. Među građanima sa nerešenim i neodgovarajućim stambenim uslovima ima procentualno dosta pripadnika romske manjine. S obzirom na veliki broj naselja na teritoriji opštine Prokuplje, veliki je problem rešiti infrastrukturne probleme na celom području, naročito u brdsko-planinskim naseljima. U gradu Prokuplju i prigradskim selima (gde živi veći broj stanovništva), nema izraženih problema u pogledu putnih mreža, snabdevanja električnom strujom i telefonskih priključaka, ali u selima daleko od grada postoje putni pravci koji nisu asfaltirani, a ima sela kod kojih je napon struje veoma slab i ne može da zadovolji potrebe stanovništva. Obzirom da se na teritoriji opštine Prokuplje nalazi veći broj zaštićenih nepokretnih dobara, Opština Prokuplje čini sve napore da se zaštita održi na zadovoljavajućem nivou, kao i da se ta zaštita i unapredi. Jedan od najvećih spomenika je tvrđava starog grada na brdu Hisar, odnosno ostaci tvrđave (Jug Bogdanova tvrđava) kao i celo brdo Hisar kao okolina oko nepokretnog kulturnog dobra. Radi se dosta i na obnovi istorijskog i kulturnog nasleđa i sve aktivnosti tog tipa su usmerene na sledeće objekte: crkva Svetog Prokopija iz H veka, stara Latinska crkva na brdu Hisar, zgrada Opštine Prokuplje, zgrada Narodnog muzeja, veći broj spomenika, manastir Ajdanovac i arheološko nalazište Pločnik u kome su nađeni ostaci iz doba neolita.

20104

2560227729 27024

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

Broj stanovnika

1971 1981 1991 2002

23

Tabela 9. Struktura stanovništva prema tipu naselja, 2005. Opština Okrug Srbija Broj Učešće (%) Broj Učešće (%) Broj Učešće (%)

Gradsko stanovništvo 23591 55,5 4.225.896 56,40 Ostalo stanovništvo 18900 44,5 3.272.105 43,60 Ukupno stanovništvo 42491 100 100 7.498.001 100

4.3. Vitalni događaji U periodu od 1971. do 2002. godine pojavljuje se obrnuta proporcija izmedju broja stanovnika i broja

domaćinstava. Naime, rast broja domaćinstava nije pratio konstantan rast broja stanovnika, što bi bila logična posledica. Objašnjenje rasta broja domaćinstava uprkos depopulaciji čitavog prostora opštine Prokuplje je u činjenici da se u razdoblju izmedju 1971. i 1991. godine odvijala izuzetna gradjevinska ekspanzija ne samo u Prokuplju nego i u ostalim naseljima. Da je to uzročno-posledični odnos ekonomske snage društva u odredjenom periodu, može se dokazati činjenicom da je u periodu od 1991. do današnjih dana individualna gradjevinska aktivnost gotovo potpuno zaustavljena. Prosečna veličina domaćinstva je drastično opala bez obzira na višak stambenog prostora koji postoji u perifernim selima i koja uprkos tome ostaju bez stanovništva.

Praćenje kretanja prirodnog priraštaja i njegovih komponenti (nataliteta i mortaliteta) je u demografskim studijama od velikog značaja naročito za definisanje hipoteza pri izradi dugoročnih projekcija razvitka stanovništva. Nažalost, nismo mogli dobiti prave podatke o broju rodjene dece u Prokuplju jer se takva evidencija ne vodi u matičnoj službi. Naime, porodilište u Prokuplju je jedino u okrugu te se podaci dati u prvoj koloni odnose ne samo za Prokuplje nego i za opštinu Prokuplje, Blace, Kuršumliju, Žitoradje i raseljena lica. U drugoj koloni, broj umrlih lica, podatak se odnosi na Prokuplje i naselja u okviru GUP-a, te ove dve kolone nisu uporedive i stoga ne možemo dobiti tačan podatak o prirodnom priraštaju. Medjutim, prava slika kretanja prirodnog priraštaja može se dobiti preko uporedivih kolona broja rodjene dece na 1000 stanovnika i broja umrlih na 1000 stanovnika. Tu se jasno vidi da je prirodni priraštaj negativan još od 1981. godine, ali su grad Prokuplje i okolna naselja zahvaljujući migracionim kretanjima beležili ukupan rast stanovništva. Kako u poslednjoj deceniji cilj migracionog kretanja nije Prokuplje, a prirodni priraštaj drastično negativan, Prokuplje beleži manji broj stanovnika nego u prethodnom popisnom periodu. Uvid u vitalne indekse stanovništva Prokuplja ukazuje na pad nataliteta i kretanje stope prirodnog priraštaja ka negativnim vrednostima. Sve ovo prati i povećanje stope opšte smrtnosti za 17,5% u obuhvaćenom periodu (1990-2003.) što govori o regresivnom biološkom tipu stanovništva sve više starih, sve manje mladih. Treba uzeti u obzir da je broj stanovnika prema popisu iz 1991. godine bio 56869 što govori o migracijama prema većim gradovima i inostranstvu.

Vitalni indeksi stanovništva opštine Prokuplje:

Godina 1990. 1997. 2003. Stopa nataliteta (%) 11,6 10,87 10,1 Stopa opšte smrtnosti (%) 10,3 11,05 12,1 Stopa smrtnosti odojčadi 20,1 11,0 / Stopa prirodnog priraštaja +1,3 - 1,06 - 2,0 Natalitet u Srbiji opada već decenijama, ali država i dalje ne čini baš mnogo da spreči nestanak sopstvenog naroda. I u opštini Prokuplje je, kao i u većini opština, negativni priraštaj. Sve dosadašnje zakonske odluke koje se tiču populacione politike nisu dovele do vidljivih rezultata, mada se na periodu od nekoliko godina ne mogu videti njihovi konkretni rezultati. Pored malog prirodnog priraštaja koji je drastično negativan i migracija stanovništva je veliki problem opštine Prokuplje. Kako se migracija iz perifernih naselja ne kreće više ka Prokuplju nego dalje ka većim centrima i inostranstvu, Prokuplje beleži manji broj stanovnika nego u prethodnom popisnom periodu.

Tabela 10. Vitalni događaji, 2005. Opština Okrug Srbija Živorođeni 513 956 70997 Živorođeni na 1000 stanovnika 10,8 916 9,6 Umrli 783 1620 102884 Umrli na 1000 stanovnika 16,4 16,3 13,9 Prirodni priraštaj -270 -664 -31887 Prirodni priraštaj na 1000 stanovnika -5,7 -6,7 -4,0

24

Tabela 11. Struktura ženskog stanovništva starog 15 godina i više prema broju živorođene dece, 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju žena starih 15 i više god. u opštini (%)

Ukupno 20568 100 Nije rađala 4484 21,8

1 dete 2720 13,2 2 9561 46,5 3 2616 12,7 4 753 3,7

Rodila

5 i više dece - -

4.4. Stanovništvo prema bračnom stanju Tabela 12. Struktura stanovništva starog 15 i više godina prema bračnom stanju i polu, 2002. Opština Udeo u ukupnom broju

stanovnika u opštini (%) Ukupno 40271 100 Neoženjeni/neudati 8426 20,9 Oženjeni/udati 25835 64,1 Razvedeni 1010 2,5 Udovci/udovice 4671 11,6 Nepoznato 329 0,82

Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, ukupan broj stanovništva starog 15 i više godina, prema bračnom stanju i polu, po popisu 2002. godine iznosi 40271. Broj oženjenih (udatih), iznosi 25835 (64,1%), dok je 8426 (20,9%) neoženjenih (neudatih), 1010 (2,5%) razvedenih i 4671 (11,6%) udovaca (udovica).

4.5. Starosna struktura stanovništva Tabela 13. Struktura stanovništva prema starosti i polu, 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju stanovnika u opštini (%)

Ukupno 48501 100 muško 23989 49,5 Ukupno

stanovništvo žensko 24512 50,5 Ukupno 23905 49,3 muško 1253 2,58 0-4 žensko 1142 2,35 Ukupno 2703 5,57 muško 1456 3 5-9 žensko 1247 2,57 Ukupno 3132 6,46 muško 1577 3,25 10-14 žensko 1555 3,2

15-19 Ukupno 3110 6,41

25

muško 1591 3,28 žensko 1519 3,13 Ukupno 3017 6,22 muško 1573 3,24 20-24 žensko 1444 2,98 Ukupno 3109 6,4 muško 1582 3,26 25-29 žensko 1527 3,15 Ukupno 2984 6,15 muško 1540 3,18 30-34 žensko 1444 2,98 Ukupno 3060 6,3 muško 1523 3,14 35-39 žensko 1537 3,17 Ukupno 3093 6,38 muško 1617 3,33 40-44 žensko 1476 3,04 Ukupno 3467 7,15 muško 1799 3,71 45-49 žensko 1668 3,44 Ukupno 7035 14,5 muško 3748 7,73 50-54 žensko 3287 6,7 Ukupno 5552 11,5 muško 2730 5,63 55-59 žensko 2822 5.82 Ukupno 6916 14,23 muško 3345 6,89 60-64 žensko 3571 7,36 Ukupno 7507 15,48 muško 3338 6,88 65-69 žensko 4167 8,59 Ukupno 6304 13 muško 2717 5,57 70-74 žensko 3587 7,39 Ukupno 3660 7,55 muško 1409 2,91 75-79 žensko 2251 4,64 Ukupno 1589 3,28 muško 618 1,27 80-84 žensko 971 2 Ukupno 459 0,95 muško 198 0,41 85-89 žensko 261 0,54 Ukupno 143 0,29 muško 54 0,11 90-94 žensko 89 0,18 Ukupno 25 0,05 muško 11 0.02 95 i više žensko 14 0,03 Ukupno 1362 2,81 muško 588 1,21 nepoznato žensko 744 1,53

26

Tabela 14. Struktura stanovništva po osnovnim kontigentima, 2002. Opština, 2002 Opština, 2005*

Broj stanovnika

Udeo u ukupnom stanovništvu (%)

Broj stanovnika

Udeo u ukupnom stanovništvu (%)

Predškolski uzrast 0-6 3493 7.2 3655 7.5 Školski uzrast 7-14 4737 9.7 4525 9.3 Radni kontigent 15-64 31050 64,02 30567 63 Stanovništvo od 65 godina i više 8723 18 - - Punoletni 18 i više - - 37550 77 Fertilni 15-49 10615 21.8 10449 21 Ukupno 100 100 100 100 * procena

Tabela 15. Starosni indikatori stanovništva, 2005. Opština Okrug Srbija Prosečna starost (godine) 40,66 41,43 40,74 Očekivano trajanje života - muškarci (godine) 69,57 71 69,73 Očekivano trajanje života - žene (godine) 74,22 75 75,05 Indeks starenja* 102,06 112,10 101,39

• Indeks starenja – predstavlja odnos starog (60 i više godina) prema mladom (0-19) stanovništvu

4.6. Polna struktura stanovništva Tabela 16. Polna struktura stanovništva, 2002.

Opština Struktura stanovništva u opštini (%)

Struktura stanovništva u okrugu (%)

Struktura stanovništva u Srbiji (%)

Muško 23989 49,5 47 0,65 Žensko 24512 50,5 48 0,64 Ukupno 48501 100 100 100

4.7. Etnička struktura stanovništva Tabela 17. Struktura stanovništva prema etničkoj ili nacionalnoj pripadnosti, 2002.

Opština Okrug

Broj Udeo u ukupnom stanovništvu (%) Broj Udeo u ukupnom

stanovništvu (%) Srbi 45793 94,41 96889 94,92 Crnogorci 164 0,34 306 0,29 Jugosloveni 29 0,06 52 0,05 Albanci - - - - Bošnjaci 1 0,002 1 0,0009 Bugari 8 0,016 15 0,014 Bunjevci - - - - Vlasi - - - - Goranci 3 0,006 17 0,017 Mađari 6 0,012 13 0,013 Makedonci 66 0,14 99 0,09 Muslimani 3 0,006 4 0,003 Nemci 3 0,006 3 0,002 Romi 18,09 0,037 3338 3,27 Rumuni 5 0,01 5 0,004

27

Rusi 4 0,008 8 0.008 Rusini 1 0,002 1 0,0009 Slovaci 1 0,002 1 0,0009 Slovenci 14 0,03 15 0,01 Ukrajinci - - 1 0,0009 Hrvati 44 0,091 58 0,06 Česi 1 0,002 3 0,003 Ostali 10 0,021 15 0,01 Neopredeljeni 191 0,39 285 0,28 Regionalna pripadnost 9 0,02 27 0,03 Nepoznato 337 0,69 919 0,9 Ukupno 48501 100 102075 100

4.8. Struktura stanovništva prema veroispovesti Tabela 18. Struktura stanovništva prema veroispovesti, 2002.

Opština Okrug Broj (%) Broj (%)

Pravoslavna 46601 96,1 97197 95,2 Katolička 77 0,16 104 0,10 Protestantska 30 0,061 59 0,06 Islamska 177 0,36 191 0,19 Judaistička - - - - Proorijentalnih kultova - - 7 0,006 Pripada veroispovesti koja nije navedena 60 0,12 120 0,12 Vernik je, ali ne pripada nijednoj veroispovesti - - - - Nije vernik 26 0,05 46 0,04 Neizjašnjen 476 0,98 1054 1,032 Nepoznato 1054 2,173 3297 3,23 Ukupno 48501 100 102075 100

4.9. Struktura stanovništva prema maternjem jeziku Tabela 19. Struktura stanovništva prema maternjem jeziku, 2002.

Opština Okrug Broj (%) Broj (%)

Srpski 46456 95,8 98570 96,5 Albanski - - 1 0,0009 Bosanski - - - - Bugarski 4 0,008 7 Vlaški - - - - Mađarski 2 0,004 7 0,007 Makedonski 58 0,12 80 0,08 Romski 1626 3,35 2570 Rumunski 5 0,01 5 Slovački - - - - Hrvatski 29 0,059 40 2,52 Ostali jezici 29 0,059 49 0,05 Nepoznato 292 0,6 746 0,73 Ukupno 48501 100 102075 100

28

4.10. Stanovništvo prema aktivnosti

4.10.1. Struktura stanovništva prema aktivnosti i polu Tabela 20. Struktura stanovništva prema aktivnosti i polu, 2002.

Opština Udeo u ukupnom stanovništvu opštine (%)

Udeo u ukupnom aktivnom stanovništvu opštine (%)

Ukupno stanovništvo 48501 100 / Aktivno stanovništvo 20025 41,3 100

ukupno 15062 31,1 75,2 muško 9058 18,7 45,2

Aktivno stanovništvo koje obavlja zanimanje žensko 6004 12,4 30

ukupno 10983 22,6 54,8 muško 5529 11,4 27,6 Lica sa ličnim

prihodom žensko 5454 11,2 / ukupno 17435 35,9 / muško 6722 13,9 / Izdržavano

stanovništvo žensko 10713 22,1 53,5 ukupno 58 0,12 0,29 na radu 48 0,09 0,24 Lica u inostranstvu

do 1 god. članovi porodice 10 0,02 0,05

4.10.2. Struktura aktivnog stanovništva prema vrsti zanimanja i oblasti delatnosti Tabela 21. Struktura aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje prema zanimanju i polu, 2002.

Zako-nodavci, funkcio-neri, ruko-vodioci

Stru-čnjaci

Stru-čni sara-dnici iteh-ničari

Slu-žbe-nici

Uslu-žni radnici i trgovci

Radnici u poljopri-vredi, ribarstvu i šuma-rsvtu

Zana-tlije i srodni radnici

Ruko-vaoci maši-nama i ure-đajima i monteri

Osno-vna jedno-stavna zani-manja

Voj-na lica

Nepo-znato

U 14836 890 2339 779 1350 2782 1492 2208 881 374 1380 M 8725 455 954 394 662 1580 1188 1478 537 372 836 Ukupno* Ž 6111 435 1385 385 688 1202 304 730 344 2 544 U 13 7 38 24 26 2756 12 26 36 - 5 M 10 5 24 18 11 1559 12 24 31 - 3 Poljoprivreda, lov i

šumarstvo Ž 3 2 14 6 15 1197 - 2 5 - 2 U M Ribarstvo Ž U 1 1 1 M 1 1 1 Vađenje ruda i

kamena Ž - - - U 81 112 587 261 206 11 897 1824 346 - 380 M 63 71 278 166 92 8 730 1136 207 - 234 Prerađivačka

industrija Ž 18 41 309 95 114 3 167 688 139 - 146 U 1 16 42 27 4 3 125 24 67 - - Energetika M 1 11 30 18 1 3 123 24 63 - -

29

Ž - 5 12 9 3 - 2 - 4 - - U 12 11 27 5 2 - 125 24 67 - - M 9 6 14 4 1 - 123 24 63 - - Građevinarstvo Ž 3 5 13 1 1 - 2 - 4 - - U 123 14 92 68 656 1 66 43 34 - 45 M 88 5 37 25 242 - 56 36 25 - 25 Trgovina Ž 35 9 55 43 414 1 10 7 9 - 20 U 29 - 11 6 147 - 10 2 9 - 5 M 26 - 4 4 76 - 8 2 2 - 3 Hoteli i restorani Ž 3 - 7 2 71 - 2 - 7 - 2 U 25 10 68 71 9 - 39 91 29 1 17 M 24 5 44 48 5 - 35 91 20 1 9 Saobraćaj,

skladištenje i veze Ž 1 5 24 23 4 - 4 - 9 - 8 U 6 23 54 33 1 - 1 2 13 - 7 M 5 13 24 11 1 - - 2 8 - 4 Finansijsko

posredovanje Ž 1 10 70 22 - - 1 - 5 - 3 U 4 31 42 5 3 - 2 3 17 - 5 M 4 23 16 1 2 - 2 2 1 - 3

Nekretnine i poslovne aktivnosti Ž - 8 26 4 1 - - 1 16 - 2

U 18 113 229 108 199 8 31 36 34 373 91 M 15 67 150 39 193 7 30 36 14 371 64 Državna uprava i

odbrana Ž 3 46 79 69 6 1 1 - 20 2 27 U 12 270 317 30 11 1 13 9 63 - 64 M 7 117 131 10 4 1 12 9 28 - 25 Obrazovanje Ž 5 153 186 20 7 - 1 - 35 - 39 U 11 218 651 67 56 - 146 54 104 - 168 M 5 88 116 24 17 - 48 43 22 - 60 Zdravstveni i

socijalni rad Ž 6 130 535 43 39 - 98 21 82 - 108 U 21 40 35 21 26 1 40 8 36 - 25 M 8 30 22 5 13 1 12 8 32 - 18

Komunalne, društvene i lične delatnosti Ž 13 10 13 16 13 - 2 - 4 - 7

U M

Privatna domaćinstva sa radnicima Ž

U 2 M 2 Eksteritorijalne

organizacije i tela Ž - U 5 25 106 52 4 - 74 21 30 - 553 M 4 14 64 20 4 - 58 13 26 - 376 Nepoznato Ž 1 11 42 32 - - 16 8 4 - 177

*U – ukupno; M – muškarci; Ž – žene.

4.11. Obrazovna struktura stanovništva Obrazovanost stanovništva na teritoriji opštine Prokuplje, prema statističkim podacima je: nezavršena osnovna škola - muškarci 6565, žene 3615; osnovna škola - muškarci 2333, žene 5031; srednja škola - muškarci 13484, žene 6158; više obrazovanje - muškarci 1608, žene 681; visoka stručna sprema - muškarci 1629, žene 650.(Grafikon 6.)

30

Obrazovna struktura

24%

18%48%

5% 5%

bez školeosnovnasrednjavišavisoka

U Prokuplju se nalazi Viša poljoprivredna škola, a postoje i tendencije da se u okviru Niškog univerziteta osnuje Poljoprivredni fakultet sa sedištem u Prokuplju. Međutim, vidno se oseća nedostatak edukacije i profesionalnog obučavanja u preduzećima, nedostaju resursi i oprema za inovaciju znanja i obučavanje u svim oblastima i na svim nivoima. Predstavnici uprave Opštine Prokuplje koriste povezanost i uključivanje u globalne asocijacije i mreže kao što je Mreža lokalne agende 21 kako bi unapredili svoje znanje i sposobnosti i isto preneli na ostale zainteresovane građane. Tabela 22. Struktura stanovništva starog 15 i više godina prema školskoj spremi i pismenosti, 2002.

Opština (broj) Opština (%) Srbija (%) uku-

pno muš-karci žene uku-

pno muš-karci žene uku-

pno muš-karci žene

Ukupno stanovništvo (>15) 40271 19703 20568 100 49 51 100 48.1

2 51.88

ukupno 4094 722 3365 10,2 17.6 82.4 5.65 1.21 4.44 Bez školske spreme nepismeni 2913 364 2549 7,2 12.5 87.5 3.60 0.52 3.08

ukupno 932 308 624 2,3 33 67 2.00 0.60 1.40 1-3 razreda osnovne škole nepismeni 29 7 22 7 24 76 0.05 0.01 0.04

4-7 razreda osnovne škole 5633 2642 2991 13,9 47 53 14.20 5.90 8.30

Osnovno obrazovanje 10233 5202 5031 25,4 50.8 49.2 23.70

11.05

12.65

Srednje obrazovanje 13484 7326 6158 33,5 54.3 45.7 41.07

22.17

18.90

Više obrazovanje 1608 927 681 4 57.6 42.4 4.50 2.40 2.10 Visoko obrazovanje 1629 979 650 4 60 40 6.50 3.52 2.98 Nepoznato 2658 1590 1068 6,6 59 41 2.18 1.25 0.93 Nepismeni ukupno 2913 364 2549 7,3 12.4 87.6

31

4.12. Porodice i domaćinstva

4.12.1. Porodice Tabela 23. Struktura porodica prema broju dece, 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju porodica u opštini (%)

Broj porodica - ukupno 14234 100 Broj porodica bez dece 5138 36,1 Broj porodica sa decom 9096 64 Broj porodica sa 1 detetom 3755 26,4 Broj porodica sa 2 deteta 4431 31,2 Broj porodica sa 3 deteta 752 5,3 Broj porodica sa 4 deteta 119 0,84 Broj porodica sa 5 i više dece 39 0,27 Broj porodica sa decom mlađom od 25 godina 7435 52,2 Broj dece mlađe od 25 godina 13169 / Prosečan broj dece mlađe od 25 godina po porodici / Tabela 24. Struktura porodica prema tipu, 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju porodica u opštini (%)

Broj porodica - ukupno 14234 100 Bračni par bez dece 5138 36,1 Bračni par sa decom 9096 63,9 Majka sa decom Otac sa decom

4.12.2. Domaćinstva Tabela 25. Struktura domaćinstava prema broju članova, 2002.

Broj Udeo u ukupnom broju domaćinstava u opštini (%)

ukupno 16204 100 sa 1 članom 3232 1994 2 4298 26,52 3 2593 16 4 3461 21,36 5 1402 8,65 6 827 5,10 7 251 1,55 8 90 0,56 9 30 /

Domaćinstva u opštini

10 i više 20 / Opština 299 / Okrug 3 / Prosečan broj članova domaćinstva Srbija 2,97 /

32

4.13. Migracije stanovništva

4.13.1. Doseljenici

Tabela 26. Broj doseljenika po vremenskim periodima.

Broj doseljenika u opštinu Udeo u odnosu na ukupan broj doseljenika u opštinu (%)

Broj doseljenika u okrug

1940 i ranije 119 0,22 573 1941-1945 140 0,26 659 1946-1960 2283 4,27 6342 1961-1970 3791 7,09 6525 1971-1980 3958 7,41 6251 1981-1990 3217 6,02 5829 1991-2002 3579 6,7 7944

Tabela 27. Struktura doseljenika prema području sa kojeg su doseljeni, 1940-2002.

Opština Udeo u ukupnom broju doseljenika u opštinu (%)

Doseljenici - ukupno 46928 100 Srbije - ukupno 24679 52.5 drugog mesta iste opštine 11115 23.6 Centralne Srbije 7739 16.4 Vojvodine i Kosova i Metohije 1907 4

Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Makedonije i Slovenije

1103 2.3

ostalih država 225 0.47 nepoznato 160 0.34

Doseljenici iz

4.13.2. Dnevne migracije Tabela 28. Dnevne migracije prema tipu migranata, 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju dnevnih migranata (%)

Dnevni migranti - ukupno 4631 100 ukupno 2836 61,2 u drugom naselju iste opštine 1831 39,5 u drugoj opštini 880 19

Dnevni migranti koji obavljaju zanimanje

u drugoj državi 5 0,1 ukupno 1795 38,8 učenici 1156 24,9 studenti 639 13,8 u drugom naselju iste opštine 881 19,02 u drugoj opštini 857 18,5

Dnevni migranti koji se školuju

u drugoj državi 1 0,02 Tabela 29. Dnevne migracije stanovništva koje obavlja zanimanje prema tipu delatnosti, 2002. Opština Udeo u ukupnom broju

dnevnih migranata (%) Ukupno - dnevni migranti 2836 100 Poljoprivreda, lov i šumarstvo 126 4,44 Ribarstvo - -

33

Vađenje ruda i kamena 3 0,1 Prerađivačka industrija 1204 42,5 Energetika (el.energija, gas, voda) 107 3,77 Građevinarstvo 128 4,51 Trgovina i opravka motornih vozila 167 5,89 Hoteli i restorani 26 0,92 Saobraćaj, skladištenje i veze 182 6,4 Finansijsko posredovanje 14 0,49 Nekretnine i ostale poslovne aktivnosti 22 0,77 Državna uprava i odbrana i socijalno osiguranje 326 11,5 Obrazovanje 159 5,6 Zdravstveni i socijalni rad 202 7,1 Komunalne, društvene i lične delatnosti 45 1,59 Privatna domaćinstva sa zaposlenim licima - - Eksteritorijalne organizacije i tela - - Nepoznato 125 4,4

5. Stambeni resursi

5.1. Stambena statistika Tabela 31. Uporedni pregled broja stanova po popisima. 1971 1981 1991 2002 Broj stanova u opštini 279 354 139 7

broj stanova na 100 stanovnika 0.5 0.6 0.26 0.01 Opština porast broja stanova (%) / broj stanova na 100 stanovnika 772 991 443 17 Okrug porast broja stanova (%) / broj stanova na 100 stanovnika 39580 47871 22797 1335 Srbija porast broja stanova (%) /

Tabela 32. Broj i površina stanova, drugih nastanjenih prostorija, kolektivnih stanova i nastanjena lica, 2002.

Opština Ukupan broj/površina

Prosek po stanu

Okrug prosek

Srbija prosek

Broj stanova 17191 / / / Površina stanova (m2) 1068939 62 2913212 191516989 Broj lica u stanovima 49900 3 106216 7571052 Broj drugih nastanjenih prostorija 119 / / / Površina drugih nastanjenih prostorija (m2) / / 5093 750868 Broj lica u drugim nastanjenim prostorijama 274 2.3 661 54169 Brok kolektivnih stanova 6 / / / Površina kolektivnih stanova 5568 928 11688 1243845 Broj lica u kolektivnim stanovima 246 41 599 70466

Tabela 33. Struktura kolektivnih stanova, 2002.

Opština Okrug Ukupan broj kolektivnih stanova 6 13 Baraka za smeštaj radnika - 2 Dom ili hotel za samce - - Studentski, đački dom i internat 2 3 Dom za decu i omladinu ometenu u razvoju 1 1 Dom za socijalno ugroženu decu - -

34

Dom za penzionere, stare i iznemogle 1 1 Dom za odrasle invalide - - Manastirski, samostanski konak - - Ostali kolektivni stanovi 2 6

Tabela 34. Struktura stanova prema vrsti i opremljenosti, 2002.

Prosečna površina stana (m2) Opština

Udeo u ukupnom broju stanova u opštini (%) Opština Okrug Srbija

Stanovi - ukupno 16616 100 60 65,81 66,04 Stanovi u vlasništvu fizičkih lica 16194 97,5 58 66,04 66,31

posebne sobe 158 0,95 17,61 17,93 18,16 garsonjere i 1-sobni 2709 16,3 30,72 34,20 33,77 2-sobni 7110 42,8 56,67 56,04 56,01 3-sobni 4392 26,4 72,57 72,17 73,68 4-sobni 1475 8,87 96,14 93,28 94,34

Vrsta stana

5 i više sobni 772 4,64 132,63 137,42 135,95 vodovodom 16054 96,6 65,94 68,70 68,16 Opremljenost

instalacijama el. strujom 14514 87,34 63,69 66,01 66,24 Tabela 35. Struktura stanova prema godini izgradnje, 2002.

Prosečna površina stana (m2) Opština

Udeo u ukupnom broju stanova u opštini (%) Opština Okrug Srbija

Stanovi - ukupno 19770 100 60 65,81 66,04 do 1918. godine 805 4,07 41 51,05 60,12 1919-1945 2280 11,53 43 47,21 57,31 1946-1960 3089 15,62 50 51,25 55,49 1961-1970 3635 18,38 55 60,21 60,04 1971-1980 4495 22,74 57 71,37 70,18 1981-1990 3159 15,98 72,74 74,47 75,65 1991-2000 1017 5,14 73,33 75,61 77,09 2001 91 0,46 70,87 72,92 70,40

Stanovi izgrađeni

1. kvartal 2002. 9 0,04 73,08 79,49 73,63 Tabela 36. Struktura nastanjenih stanova prema broju domaćinstava i lica, 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju stanova u opštini (%)

Nastanjeni stanovi -ukupno 16184 100 1 domaćinstvo 15624 96,5 2 domaćinstva 506 3,13 3 domaćinstva 36 0,22 1 lice 3043 18,8 2 4093 25,3 3 2512 15,5 4 3434 21,22 5 1541 9,52 6 1000 6,18

Stanovi u kojima stanuje

7 i više lica 561 3,47

35

5.2. Stambena izgradnja Tabela 38. Stambena izgradnja, 2005. Opština Okrug Srbija Broj stanova – ukupno 168 / / Broj završenih stanova 37 / / Broj nezavršenih stanova 131 / / Prosečna površina završenih stanova (m2) 2469 4914 1242953 Broj izgrađenih stanova na 1000 stanovnika 0.8 0.6 2.2 3. vrednost izvedenih gradjevinskih radova (din): ukupno, stambena izgradnja, 2005 Tabela 39. Vrednost izvedenih građevinskih radova, 2005.

Opština (€)*

Udeo u vrednosti svih građevisnkih radova (%)

Vrednost izvedenih građevinskih radova - ukupno 4393391 100 Stambena izgradnja - ukupno 779415 17,74 Stambena izgradnja u privatnoj svojini 770795 17,54 Stambena izgradnja u ostalim oblicima svojine 8620 0,19 * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd

5.3. Cene na tržištu Tabela 40. Cene stanova na tržištu, 2008. Veličina stambene jedinice Lokacija Cena (€/m2)*

centar 1100 Garsonjera periferija 900 centar 1050 Jednosobni periferija 800 centar 1000 Dvosobni periferija 850 centar 1000 Trosobni periferija 850 centar 800 Preko tri sobe periferija 800

* srednji kurs NBS 1€ = ? rsd

Tabela 41. Cene stanova novogradnje, II polugodište 2007. Opština Beograd Srbija (prosek) Prosečna površina stanova (m2) 52 62 55 Cena stana (€/m2)* 596 1336,95 1069,25 Cena građevinskog zemljišta (€/m2) 65 377,80 274,15 Cena građenja (€/m2) 374 803,50 658,30 Ostali troškovi (€/m2) 158 155,65 136,80

• srednji kurs NBS 31.12.2007. - 1€ = 79,2362 rsd

36

6. Privreda

Privredna struktura

6.1. Privredna struktura po delatnostima

PRIVREDA

Ekonomski pokazatelji

Osnovna industrijska proizvodnja u opštini je prehrambena, a preovlađujući tip ekonomske aktivnosti je prerađivačka industrija 42,5%. U Prokuplju postoji pet velikih preduzeća i oko 200 malih i srednjih preduzeća (broj stalno varira), s tim što preovlađuje privatni sektor. Postupak privatizacije kod određenog broja preduzeća još uvek nije priveden kraju. U opštini je oformljena Kancelarija za lokalni ekonomski razvoj. Zaposlenost u preduzećima i zadrugama je 18,7%; zaposlenost u državnim organima i društvenim institucijama 25,3%; lica koja samostalno obavljaju svoju delatnost: 5,4%. Procenat nezaposlenih 36% u odnosu na radno sposobne, a kvalifikacije koje su najčešće tražene su: dipl. matematičari, prof. engleskog jezika, dipl-inžinjeri tehničkih smerova. Što se tiče struke, procenat nezaposlenosti je najveći kod radnika tekstilne industrije. Problemom zapošljavanja se bavi isključivo Nacionalna služba za zapošljavanje. Što se tiče vlasničkog prava nad zemljištem i drugim resursima unutar zajednice odnos je ravnomeran, odnosno, privatni i državni odnos posedovanja zemljišta je približno isti.

Poljoprivreda

Ukupna obradiva poljoprivredna površina iznosi 45083 ha. Godišnje se proizvede oko 13500 t pšenice, 20300 t kukuruza, ječam 2500 t, 21300 t šljiva, 6700 t višnje i preko 10000 t drugog voća. Razvijeno je i stočarstvo, gde se godišnje otkupi blizu 1700 t mesa krupne stoke. U toku obavljanja poljoprivrednih radova angažuje se oko 2300 traktora i 80 kombajna. Poljoprivreda je na prokupačkom području značajan oslonac razvoja opštine i značajan činilac egzistencije stanovništva. Zajedničko je za sve u primarnoj poljoprivrednoj proizvodnji da im je trenutno stanje ekonomski narušeno sa tendencijom da se pogorša. Međutim, u skladu sa inicijativama zajednice, očekuje se da će poljoprivreda dobiti svoje mesto koje po značaju zaslužuje da postane važan učesnik razvoja opštine. Agroindustrija opštine je u jednom dužem vremenskom periodu stagnirala. Preduzeća iz te oblasti imaju značajan poslovni i tržišni renome, ali godinama posluju sa znatnim ekonomskim i finansijskim teškoćama. Preduzeća se moraju konsolidovati i programski i tehnološki i finansijski, s obzirom na broj upošljenih i relativno dobre i zdrave tehničke kapacitete. Ona ima mogućnosti daljeg razvoja i kroz postojeća i kroz nova preduzeća, ali koncepcijski treba da se usmeri na proizvodnju zdrave hrane, pića i napitaka, jer ona sve više dolazi do izražaja na svetskom i domaćem tržištu.

Industrija

Najznačajniji privredni subjekti na teritoriji opštine Prokuplje iz oblasti crne i obojene metalurgije su: Fabrika obojenih metala i Metalsko preduzeće ''Toplica''. Prvi se nalazi u postupku privatizacije metodom javne aukcije, a drugi u postupku stečaja u fazi objavljivanja prve javne licitacije za prodaju celokupne imovine preduzeća. Iz oblasti nemetala preduzeća: Fabrika stakla ''9.oktobar'' i ''Univerzalpromet'' su kupljene iz stečaja kao i fabrika za preradu pamuka ‚‚Nova Topličanka‚‚.AD FIAZ koji je proizvodio frikcione proizvode za auto industriju je nakon neuspele privatizacije u stečajnoj fazi. Iz oblasti tekstilne industrije društvena preduzeće ''Budućnost'' je kupljeno iz stečaja i izvršena je prenamena kapaciteta.Fabrika za preradu filcanih proizvoda ''Nikodije Stojanović – Tatko'' je privatizovana uspešno od strane Slovenačke firme ‚‚Konus‚‚ i upošljava oko 130 radnika Iz oblasti prehrambene industrije privatizovana su preduzeća: ''Milan Toplica'' ''Prokupac'' i Kompanija ''Hissar''. Preduzeće ‚‚Milan Toplica‚‚ je takođe prošlo kroz fazu neuspele privatizacije, naime većinu firmi nosioca razvoja ovog regiona je zadesila ista sudbina, trenutno se ova firma nalazi u fazi stečaja. Što se tiče drugih firmi iz ovog sektora za Kompaniju Hissar možemo reći da je jedan od retkih koje su se privatizovale i nastavile sa radomom. Hissar je kupljen od strane Pionira iz Subotice . Sva tri preduzeća iz oblasti građevinarstva: Ciglana ''7.juli'', ''Kristal'' i ''Berilje'' su privatizovana metodom javne aukcije i sa dosta promenljivim i skromnim rezultatima posluju i danas.

37

Iz oblasti drvne industrije su dva preduzeća: ''Naš dom'' i ''Proiver''. Preduzeće ''Naš dom'' je se nalazi u fazi likvidacije i imovina preduzeća je na prodaji preko Suda.Preduzeće ''Proiver'' je u privatnoj svojini i posluje sa dosta skromnim rezultatima. U oblasti trgovine posluju veća preduzeća: ''Rič'', ''Eurokomerc'', ''Neca'', ''Čutura'', ''Olimpik'', ''Braneks, ''Stamenković'' (sva u privatnoj svojini), dok je društveno preduzeće ''Trgopromet'' privatizovano metodom javne aukcije. Iz oblasti turizma preduzeće ''Proturs'' je privatizovano, a Turističko društvo ''Prokuplje'' se nalazi u procesu ubrzane aukcijske privatizacije. Oba preduzeća otežano posluju, na granici rentabilnosti. Mnogobrojni su problemi sa kojima se suočavaju privredni subjekti u opštini Prokuplje. Počev od problema koji se ogledaju u drastičnom smanjenju fizičkog obima proizvodnje, nedovoljnoj iskorišćenosti proizvodnih kapaciteta, neadekvatnoj upošljenosti radne snage i vrlo lošoj kvalifikacionoj strukturi upošljenih radnika, njihovoj slaboj motivisanosti i neadekvatnom odnosu između ukupnog broja upošljenih i u proizvodnji radno angažovanih radnika, velikim problemima u organizaciji procesa proizvodnje kako sa stanovišta nabavke osnovnih sirovina i repromaterijala tako i sa stanovišta plasmana gotove robe, problemima u obezbeđenju kvalitetnih obrtnih sredstava potrebnih za normalno odvijanje procesa proizvodnje i održavanje tekuće likvidnosti što preduzeća na našoj teritoriji čini nekonkurentnim na domaćem i inostranom tržištu i neatraktivnim u procesu privatizacije. Sve veći je broj preduzeća, sada i onih u privatnom vlasništvu koja nisu u stanju da obezbede odvijanje čak i minimuma procesa proizvodnje (Fabrika obojenih metala, ''Milan Toplica'', ''Prokupac'', ''Kristal'', ''Berilje'', ''Naš dom'').

Javna preduzeća

Javna preduzeća na teritoriji opštine Prokuplje su: JKP ''Čistoća''; KJP ''Gradski vodovod''; JP ''Direkcija za izgradnju, urbanizam i stambene poslove Opštine Prokuplje''; JKP ''Tržnice''. Komunalna privreda u opštini je u teškoj situaciji i postoje ogromne potrebe za rekonstrukcijom i modernizacijom postojećih kapaciteta. Potrebna je rekonstrukcija postojeće i izgradnja nove vodovodne mreže, izgradnja gradskog kolektora, gradske pijace, deponije, groblja, trafostanica i dr.

Mala i srednja preduzeća

Za presek sadašnjeg stanja uzimani su u obzir podaci iz prethodnih 10 godina, sa posebnim naglaskom na poslednje dve godine. Najveći broj radnika u opštini je zaposlen u velikim preduzećima 23,49% a najmanji u malim mešovitim preduzećima 0,12% ukupnog broja radnika. Ako preduzeća posmatramo i po karakteru delatnosti najveći broj radnika je zaposlen u proizvodnim preduzećima 84,72%, dok je u preduzećima koja se bave uslugama zaposleno 15,28% radnika.

Struktura osnovnih sredstava MSP SO Prokuplje

R. Delatnosti Struktura OS MP u % Struktura OS SP u %

br. Objekti Oprema Ostala Objekti Oprema Ostala

Ukupno privreda 51,55 25,71 22,74 80,03 16,40 3,57 1 Industrija i rudarstvo 52,00 27,04 20,96 79,02 17,94 3,03 2 Poljoprivreda i ribarstvo 18,01 12,74 69,25 - - - 3 Šumarstvo 70,92 10,78 18,31 - - - 4 Gradjevinarstvo 58,97 21,17 19,86 - - - 5 Saobraćaj i veze - 100,00 - - - - 6 Trgovina 41,62 47,67 10,71 84,31 7,56 8,13 7 Ugostiteljstvo i turizam 74,37 19,24 6,40 - - - 8 Zanatstvo 81,72 8,39 9,89 - - - 9 Stambeno-komunalne del. 83,81 13,33 2,87 86,42 10,58 3,00 10 Finansijske i druge usluge 45,33 27,66 27,01 - - -

Ukupno neprivreda 53,14 28,43 18,42 - - - 1 Obrazovanje i kultura 6,00 93,94 0,06 - - - 2 Zdravstvo i soc. zaštita 62,72 15,12 22,15 - - -

38

SVEGA 51,62 25,84 22,54 80,03 16,40 3,57 Izvor: Obračunato na osnovu podataka odeljenja registra Narodne banke Srbije

Na osnovu podataka iz tabele može se zaključiti da najveći deo osnovnih sredstava obuhvata objekte (51,55% MP i 80,03% SP). Značajni deo učešća opreme u osnovnim sredstvima zapaža se u saobraćaju i vezama kao i u obrazovanju i kulturi.

Disperzija malih i srednjih preduzeća i radnji prema sektorima razvoja

Opšte karakteristike MSP opštine Prokuplje su: • ostvarenje fizičkog obima proizvodnje ispod planiranog kao i nizak stepen iskorišćenosti proizvodnih

kapaciteta (20-50%), • niska angažovanost radne snage u procesu proizvodnje kao i nesklad u broju stvarno uposlenih i

radno angažovanih radnika i • organizacioni problemi.

Razlozi ovakvog stanja su brojni, ali se pre svega ističu: • ograničena mogućnost proizvodnje i realizacije kako na domaćem tako i na inostranom tržištu, • nedostatak potrebnih obrtnih sredstava, • velika prezaduženost preduzeća i loša tekuća likvidnost, • zastarelost opreme i tehnologije, • poremećeni medjuljudski odnosi i česte kadrovske promene.

Poslednjih pet godina broj preduzeća na teritoriji opštine Prokuplje konstantno se kreće na broju oko 200 preduzeća. Veliki broj preduzeća registrovan je za obavljanje više različitih vrsta delatnosti, tako da stroga klasifikacija po delatnostima nije moguća. Podaci prikazani u tabeli 2. rezultat su klasifikacije preduzeća shodno preovladavajućoj delatnosti koju konkretno preduzeće obavlja.

Pregled broja MSP po delatnostima u opštini Prokuplje

Redni Mala preduzeća Srednja preduzeća broj

Delatnosti Broj Struktura % Broj Struktura %

I Ukupno privreda 177 91,24 7 100,00 1. Industrija i rudarstvo 50 25,77 5 71,42 2. Poljoprivreda i ribarst. 14 7,22 - - 3. Šumarstvo 7 3,61 - - 4. Gradjevinarstvo 12 6,19 - - 5. Saobraćaj i veze 2 1,03 - - 6. Trgovina 64 32,99 1 14,29 7. Ugostitelj. i turizam 4 2,06 - - 8 Zanatstvo 6 3,09 - - 9. Stambeno-komun. del. 2 1,03 1 14,29 10. Finansijske i dr. usluge 16 8,25 - - II Neprivreda 17 8,76 - - 1. Obrazovanje i kultura 13 6,70 - - 2. Zdravstvo i soc. zašt. 4 2,06 - - III SVEGA (I+II) 194 100,00 7 100,00

Izvor: Podaci iz registra boniteta Narodne banke Srbije

Najveći broj malih preduzeća posluje u oblasti trgovine (32,99%), zatim u oblasti industrije i rudarstva (25,77%) i finansijskih i drugih usluga (8,25%). Srednja preduzeća opštine Prokuplje su koncentrisana isključivo u tri delatnosti industrija i rudarstvo 71,42% ukupnog broja srednjih preduzeća i po 14,29% u trgovini i stambeno-komunalnoj delatnosti. Posmatrano sa aspekta vlasništva, privatni sektor dominira kod malih preduzeća, a društveni kod srednjih preduzeća što pokazuje i tabela br.3. Kod malih preduzeća nije zanemarljiv i broj preduzeća u društvenom, odnosno zadružnom vlasništvu. Učešće privatnih preduzeća u sektoru srednjih preduzeća je nedovoljno, naročito sa stanovišta potrebe za izmenom privredne strukture i preuzimanja viškova zaposlenih. Broj malih preduzeća treba povećati, posebno zbog usmerenosti privatnih preduzeća u oblasti sa relativno malim i brzim obrtom kapitala, manjim rizikom i malim brojem angažovanih radnika. Ubrzanjem procesa vlasničke transformacije izvesno je da će značajno porasti broj privatnih preduzeća.

39

Radnje

Nelikvidnost društvenih preduzeća, pad životnog standarda i liberalizacija zakonskih propisa doprineli su da se nezaposleni i zaposleni poslednjih godina opredele za pokretanje sopstvenog biznisa. Zainteresovanost za privatni biznis na teritoriji opštine Prokuplje je na zavidnom nivou ukoliko prosudjujemo po broju radnji i broju zaposlenih u njima. Ukupan broj radnji u 2006. god. u opštini Prokuplje je 1264 . Prema statistici iz 2003 godine, kada je bilo 955 registrovanih radnji, pokazatelji su sledeći: posmatrano u odnosu na broj radnji u okrugu, navedeni broj radnji učestvuje samo sa 28,49% u ukupnom broju radnji Topličkog okruga, a u Srbiji sa 0,431% ukupnog broja radnji.

Pregled broja radnji i zaposlenih u radnjama u opštini Prokuplje

Struktura u % R.br. Delatnost/grana Broj radnji Prokuplje Srbija Toplički okrug

1 Autoprevoznici-saobraćaj i veze 38 3.979% 0.017% 1.134% 2 Ugostiteljstvo 110 11.518% 0.050% 3.282% 3 Trgovina 529 55.393% 0.239% 15.782% 4 Gradjevinarstvo 25 2.618% 0.011% 0.746% 5 Lične usluge 74 7.749% 0.033% 2.208% 6 Proizvodne delatnosti 90 9.424% 0.041% 2.685% 7 Intelektualne usluge 18 1.885% 0.008% 0.537% 8 Ostale zanatske delatnosti 62 6.492% 0.028% 1.850% 9 Ostale profesionalne delatnosti 9 0.942% 0.004% 0.268% SVEGA 955 100.000% 0.431% 28.490%

Izvor: Podaci Odeljenja za privredu Opštine Prokuplje i RZS, Beograd Posmatrano po delatnostima najveći broj radnji registrovan je u oblasti trgovine (529 ili 55,39%) koja je još uvek najprivlačnija delatnost. Značajan udeo imaju i radnje u oblasti ugostiteljstva (110 ili 11,52%). Industrija kao proizvodna delatnost je na trećem mestu sa 9,42% ukupnog broja radnji u opštini. Ne treba zanemariti i broj radnji u zanatstvu i ličnim uslugama. Najmanje interesovanje preduzetnici su pokazali za oblast ostalih profesionalnih delatnosti obzirom da ukupan broj radnji u ovim oblastima čini 0,94% ukupnog broja radnji u opštini. Struktura radnji po obliku organizovanja u opštini Prokuplje pokazuje dominaciju samostalnih radnji, a radnje sa dopunskim zanimanjem čine svega 9% svih radnji. 4. broj malih, srednjih i velikih preduzeca, po delatnostima(sajt, NBS) Tabela 42. Struktura preduzeća, ustanova i drugih pravnih lica prema oblasti delatnosti, stanje 31.12.2007.

Opština Udeo u ukupnom broju preduzeća (%)

UKUPNO 728 100 Industrija i rudarstvo 27 3,71 Poljoprivreda i ribarstvo 16 2,19 Šumarstvo 2 0,27 Vodoprivreda - - Građevinarstvo 10 1,38 Saobraćaj i veze - - Trgovina 31 4,26 Ugostiteljstvo i turizam - - Zanatsvo i lične usluge 4 0,55 Stambeno-komunalne delatnosti 2 0,27 Finansijske i druge usluge 30 4,12 Obrazovanje i kultura 148 20,3 Zdravstvo i socijalna zaštita 8 1,09 Društveno-političke zajednice i organizacije 241 33,1

40

Tabela 43. Struktura preduzetničkih radnji po delatnostima, 2008.

Broj preduzetničkih radnji

Udeo u ukupnom broju preduzetničkih radnji (%)

Broj radnika u preduzetničkim radnjama

Udeo u ukupnom broju radnika u radnjama (%)

UKUPNO 1836 100 100 Poljoprivreda i lov i šumarstvo 6 0,33 Vađenje ruda i kamena 1 0,05 Prerađivačka industrija - ukupno 327 17,8 Proizvodnja i snabdevanje el. energijom, gasom i vodom - -

Građevinarstvo 71 3,87 Trgovina na veliko i malo i opravka motornih vozila i predmeta za ličnu upotrebu

822 44,7

Hoteli i restorani 236 12,8 Saobraćaj, skladištenje i veze 206 11,22 Finansijsko posredovanje 6 0,33 Aktivnosti u vezi sa nekretninama, iznajmljivanje i poslovne aktivnosti 47 2,55

Obrazovanje 5 0,27 Zdravstveni i socijalni rad 13 0,71 Ostale komunalne, društvene i lične uslužne aktivnosti 96 5,23

Tabela 44. Struktura preduzetničkih radnji prema oblicima organizovanja, stanje 12.04.2006.

Opština Udeo u ukupnom broju preduzetničkih radnji (%)

UKUPNO 1836 100 Samostalne radnje 1734 94,4 Ortačke radnje 8 0,44 Radnje čiji je osnivač u radnom odnosu ili penzioner 94 5,12 Tabela 45. Struktura aktivnog stanovništva koje obavlja zanimanje po delatnostima, 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju aktivnog stanovništva (%)

Aktivno stanovništvo - ukupno 15062 100 Poljoprivreda, lov i šumarstvo 3050 20,24 Ribarstvo - - Vađenje ruda i kamena 9 0,059 Prerađivačka industrija 4560 30,27 Energetika (el.energija, gas, voda) 301 1,99 Građevinarstvo 353 2,34 Trgovina i opravka motornih vozila 1162 7,71 Hoteli i restorani 229 1,52 Saobraćaj, skladištenje i veze 470 3,12 Finansijsko posredovanje 168 1,11 Nekretnine i ostale poslovne aktivnosti 122 0,81 Državna uprava i odbrana i socijalno osiguranje 1260 8,37 Obrazovanje 783 5,19 Zdravstveni i socijalni rad 1449 9,62 Komunalne, društvene i lične delatnosti 234 1,55 Privatna domaćinstva sa zaposlenim licima - - Eksteritorijalne organizacije i tela 2 0,01 Nepoznato 910 6,04

41

6.2. Poljoprivreda Tabela 46. Struktura poljoprivrednog stanovništva prema posedovanju poljoprivrednog gazdinstva,

polu i aktivnosti, 2002.

Opština

Udeo u ukupnom stanovništvu opštine (%)

Udeo u polj. stanovništvu opštine (%)

Stanovništvo - ukupno 48501 100 100 Ukupno 4176 8,61 100 Muško 2189 4,51 52,4 Poljoprivredno stanovništvo Žensko 1987 4,1 47,6 Ukupno - - - Muško - - - Polj. stanovništvo sa gazdinstvom Žensko - - -

Aktivno poljoprivredno stanovništvo Ukupno - - - Ukupno 2913 6 69,7 Muško 1672 3,44 57 Aktivno poljoprivredno stanovništvo

koje obavlja zanimanje Žensko 1241 2,56 29,7 Ukupno 2722 5,61 65,1 Muško 1524 3,14 56 Individulani poljoprivrednici Žensko 1198 2,47 28,7 Ukupno 1263 2,6 30,2 Muško 517 1,07 41 Izdržavano poljoprivredno

stanovništvo Žensko 746 1,54 17,9

Tabela 47. Struktura poljoprivrednih gazdinstava prema veličini, 2002.

Opština Udeo u ukupnom broju gazdinstava (%)

Udeo u ukupnom broju polj. gazdinstava (%)

Gazdinstva – ukupno 6577 100 / Nepoljoprivredna gazdinstva 4728 71,8 / Mešovita gazdisntva 828 12,58 / Gazdinstva bez prihoda 228 3,46 /

ukupno 12,05 100 bez zemljišta 3 0,045 0,39 do 0,1 ha 1 0,015 0,12 0,1 – 1 ha 83 1,26 10,5 1 – 5 ha 566 8,6 71,3 5 – 10 ha 105 1,59 13,24 10 – 20 ha 32 0,48 4,03

Poljoprivredna gazdinstva

Preko 20 ha 3 0,045 0,38 Tabela 48. Struktura ukupne poljoprivredne površine u opštini prema načinu korišćenja, 2005.

Opština (ha) Udeo u ukupnoj polj. površini (%)

Površina – ukupno / Poljoprivredna površina – ukupno 44599 100

ukupno 19573 43,8 žito 12302 62,8 ind. bilje 14 0,03 povrtno bilje 1743 3,9

Oranice i bašte

krmno bilje 3410 7,6 voćnjaci 5370 12,04 vinogradi 584 1,30 livade 8078 18,11

42

pašnjaci 10994 24,6 Ribnjaci, trstici i bare - Tabela 49. Struktura poljoprivredne površine privatnih gazdinstava prema načinu korišćenja, 2005.

Opština (ha) Udeo u ukupnoj polj. površini privatnih gazdinstava (%)

Površina – ukupno 37893 / Poljopriv. površina privatnih gazdinstava – ukupno 37893 100

ukupno 19465 51,4 žito 12270 32,4 ind. bilje 14000 36,9 povrtno bilje 1743 4,6

Oranice i bašte

krmno bilje 3408 9 voćnjaci 4941 13,03 vinogradi 584 1,54 livade 7736 20,4 pašnjaci 5167 13,7 Ribnjaci, trstici i bare - - Tabela 50. Proizvodnja pojedinih ratarskih kultura, industrijskog, povrtnog i krmnog bilja, 2005.

Ukupan prinos u opštini (t)

Udeo u uku-pnom prinosu Srbije (%)

Prosečan prinos u opštini (kg/ha)

Prosečan prinos u okrugu (kg/ha)

Prosečan prinos u Srbiji (kg/ha)

Pšenica 15294 0.76 6152 5662 3.763 Kukuruz 20169 0.3 2691 5662 5.823,5 Šećerna repa 11333 44.550 Suncokret 1813 2.065 Pasulj 6957 11.8 864 864 1.224

Krompir 4052 0.41 6686 7184 11.018

Detelina 2120 0.37 4381 4040 4.380 Lucerka 5687 0.48 4312 4410 5.808 Livade 17138 1.3 2060 1527 1.896 Pašnjaci 5346 1 486 322 592 Tabela 51. Proizvodnja voća i grožđa, 2005.

Broj rodnih stabala/rodnih čokota

Ukupan prinos u opštini (t)

Udeo u ukupnom prinosu Srbije (%)

Prosečan prinos u opštini (kg/ha)

Prosečan prinos u okrugu (kg/ha)

Prosečan prinos u Srbiji (kg/ha)

Jabuka 167610 1758 0.88 10.5 8.1 4193 Šljiva 1629150 12243 4 7.5 6.4 5296 Grožđe 3692 3277 1.36 0.9 0.5 1599 Tabela 52. Broj stoke, stanje 15.01.2006.

Opština Udeo u ukupnom broju u okrugu (%)

Udeo u ukupnom broju u Srbiji /%)

ukupno 6027 31.2 0.54 Goveda krave i steone junice 4291 28 0.60

ukupno 8685 10.3 0.27 Svinje krmače i suprasne nazimice 4040 29.5 0.58 ukupno 5383 32 0.33

Ovce ovce za priplod 3478 31.5 0.29

Živina ukupno 73982 36.6 041

43

Tabela 53. Prosečan broj stoke, stanje 15.01.2006. Opština Okrug Srbija Broj goveda na 100ha obradive površine 18 22 15 Broj svinja na 100ha oranične površine 44 83 90 Broj ovaca na 100ha poljoprivredne površine 12 14 4

Tabela 54. Prodaja i otkup poljoprivrednih proizvoda, 2005.

Opština Udeo u ukupnom prometu u okrugu (%)

Udeo u ukupnom prometu u Srbiji (%)

Pšenica (t) 610 100 0.11 Kukuruz (t) - - - Pasulj (t) - - - Krompir (t) - - - Jabuke (t) 155 100 0.42 Šljive (t) 170 23 3.7 Grožđe (t) - - - Goveda (t) - - - Svinje (t) - - - Jaja (1000 kom.) - - -

Mleko (1000 lit.) 1658 14.22 1.85

6.3. Šumarstvo Tabela 55. Pošumljene površine i posečena drvna masa, 2005. Opština Udeo u Srbiji (%) Ukupna površina opštine (ha) Obrasla šumska površina (ha) 29529 1.48

lišćarima 1.81 0.15 Pošumljeno u šumi (ha) četinarima 0.10 0.01 lišćarima - - Pošumljeno van šume (ha) četinarima - - lišćara 26056 1.14 Posečena drvna masa – ukupno

(m2) četinara 1487 0.70 lišćara 9 30 Posečan drvna masa – tehničko

drvo (%) četinara 18 21.7

6.4. Investicione mogućnosti Tabela 56. Raspoložive lokacije za investiciona ulaganja.

Lokacija Vlasništvo Površina (m2) Namena površine Zona Ostale

informacije

Berilje Lokalna samouprava 101872 Građevinsko

zemljište Istočna Veza sa gl. saobraćajnicama

Solunska Lokalna samouprava 141600 Građevinsko

zemljište Centralna Veza sa gl. saobraćajnicama

Nova Lokalna samouprava 124880 Građevinsko

zemljište Veza sa gl. saobraćajnicama

44

6.5. Preduzeća prema broju zaposlenih Tabela 57. Veličina preduzeća prema broju zaposlenih, 2007.

Broj preduzeća Opština Udeo u ukupnom broju preduzeća u opštini (%)

0 (samozaposleni) 1 0.52 1-10 zaposlenih 90 46.4 10-50 zaposlenih 97 50 50-100 zaposlenih 6 309 100-250 zaposlenih - - 250-500 zaposlenih - - 500-1000 zaposlenih - - 1000-5000 zaposlenih - - preko 5000 zaposlenih - -

45

6.6. Makroekonomski pokazatelji

Tabela 58. Struktura narodnog dohotka po delatnostima, 2005.

Opština (€)*

Struktura nar. dohotka u opštini (%)

Okrug (€)

Struktura nar. dohotka u okrugu (%)

Srbija (€)

Struktura nar. dohotka u Srbiji (%)

Ukupno 32154 100 68645 10745414877,20 100 Po stanovniku 675 / 691 1 1444,12 / Nivo u odnosu na Srbiju (%) 46.7 / 47.9 / 100 /

Poljoprivreda, lov, šumarstvo i vodoprivreda 10872 33,81 26814 39,1 1825110280,70 16,70

Ribarstvo - - - - 4572374,30 0,05 Vađenje ruda i kamena - - - - 532031988,30 4,95 Prerađivačka industrija 7455 23,2 12910 18,8 2916976058,45 27,15 Proizv. i snabdev. energijom, gasom i vodom 1631 5,1 2787 4,06 207143730,99 1,95

Građevinarstvo 2827 8,8 10145 14,8 787407637,45 7,35 Trgovina na veliko i malo i opravka motornih vozila 5013 15,6 9070 13,2 2654025660,80 24,70

Hoteli i restorani 623 1,94 1481 2,16 194186187,13 1,85 Saobraćaj, skladištenje i veze 3252 10,1 4802 7 1119485730,99 10,45

Aktivnosti u vezi sa nekretninama i iznajmljiv. - - 445 0,65 455164619,90 4,25

Zdravtsveni i socijalni rad - - 183 0,27 25351543,85 0,25 Ostale komunalne, društvene i lične usluge - - 5.6 - 23959064,35 0,25

* srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd 33 Tabela 59. Struktura narodnog dohotka po oblicima svojine, 2005.

Opština (€)* Struktura nar. dohotka u opštini (%)

Struktura nar. dohotka u okrugu (%)

Struktura nar. dohotka u Srbiji (%)

Ukupno 32154 100 68644 100

ukupno 25216 78,4 53057 75,65

preduzeća 8994 27,9 19131 52,60 Privatna svojina

gazdinstva i radnje 16222 50,5 33926 23,05 Društvena svojina 1456 4,52 4,52 3,22 Zadružna svojina 121 0,37 0,37 0,70 Mešovita svojina 2630 8,17 8,17 6,56 Državna svojina 2729 5918 13,87 * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd Tabela 60. Društveni proizvod, 2005. Opština (€)* Okrug (€) Srbija (€)

Društveni proizvod 19458 40821 9826079286,55 Društveni proizvod po stanovniku 1685,50 * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd

46

Tabela 61. Osnovni podaci o preduzećima, 2005. Opština – ukupno (€)* Udeo u okrugu (%) Srbija (%) Broj zaposlenih 3488 49 1,45 Amortizacija 3526 57 1,60 Narodni dohodak 15923 45 1,05 Materijalni troškovi 23262 44 0,90 Društveni proizvod 19458 47 1,15 * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd

6.7. Struktura investicija Tabela 64. Struktura direktnih stranih ulaganja prema zemlji porekla.

Naziv države 2005 (€)* 2006 (€)* 2007 (€)* Slovenija-Konus 700.000 Srbija-Pionir 1.500.000 Grčka-Helenik petroleim 1.000.000 Ukupno 3.200.000

* srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85,5 rsd * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 79,0 rsd * srednji kurs NBS 31.12.2007. - 1€ = 79,2362 rsd

Tabela 65. Struktura ostvarenih investicija prema karakteru izgradnje i tehničkoj strukturi, 2005.

Opština (€)* Udeo u ukupnim investicijama u opštini (%)

Ukupne investicije 648900 100 Novi kapaciteti 434152 67 Rekonstrukcija, dogradnja i proširenje 142900 22 Karekter

izgradnje Održavanje 71847 11 Građevinski radovi 359637 55 Oprema sa montažom - domaća 240608 37 Oprema sa montažom - uvozna 48654 7

Tehnička struktura

Ostalo - * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd

Javne finansije

6.8. Prihod opštinskog budžeta Tabela 66. Struktura prihoda opštinskog budžeta, 2005.

Opština (€)* Struktura prihoda u opštini (%)

Struktura prihoda (u proseku) u Srbiji (%)

Ukupni prihodi 3625193 100 Porezi 2272573 50,90 Donacije - 0,45 Transferi 940982 17,15

47

Drugi prihodi 146573 22,25 Primanja od prodaje nefinansijske imovine 2772 0,25 Primanja od zaduženja i prodaje finansijske imovine 141251 3,10 Preneta sredstva 121041 5,90 * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd

6.9. Rashod opštinskog budžeta Tabela 67. Struktura rashoda opštinskog budžeta, 2005.

Opština (€)* Struktura rashoda u opštini (%)

Struktura rashoda (u proseku) u Srbiji (%)

Raspoređeni i neraspoređeni prihodi - UKUPNO 3625193 100 100 Obrazovanje, kultura, fizička kultura, izdavaštvo 613813 17 22,35 Zdravtsvo i socijalna zaštita 11813 0.32 4,35 Društvene organizacije i udruženja 252280 7 0,90 Stambeni razvoj, zemljište, vodosnabdevanje, lokalni putevi, gradski saobraćaj - - 26,85

Komunalne usluge i smanjenje zagađenosti - - 5,05 Poljoprivreda, turizam i ekonomski poslovi - - 3,75 Transferi drugim nivoima i subvencije 957871 26 4,35 Izdvajanje za stalnu rezervu - - 0,07 Rad državnih organa, mesne zajednice, javni red i bezbednost 1708947 47 24,35

Budžetske obaveze iz prethodnih godina - - 0,20 Ostali rashodi 79450 2 1,65 Neraspoređeni prihodi 1017 0.03 6,15 * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd

7. Radna snaga Najveći broj radnika u opštini je zaposlen u velikim preduzećima 23,49% a najmanji u malim mešovitim preduzećima 0,12% ukupnog broja radnika. Ako preduzeća posmatramo i po karakteru delatnosti najveći broj radnika je zaposlen u proizvodnim preduzećima 84,72%, dok je u preduzećima koja se bave uslugama zaposleno 15,28% radnika.

Struktura osnovnih sredstava MSP SO Prokuplje

R. Delatnosti Struktura OS MP u % Struktura OS SP u %

br. Objekti Oprema Ostala Objekti Oprema Ostala

Ukupno privreda 51,55 25,71 22,74 80,03 16,40 3,57 1 Industrija i rudarstvo 52,00 27,04 20,96 79,02 17,94 3,03 2 Poljoprivreda i ribarstvo 18,01 12,74 69,25 - - - 3 Šumarstvo 70,92 10,78 18,31 - - - 4 Gradjevinarstvo 58,97 21,17 19,86 - - - 5 Saobraćaj i veze - 100,00 - - - - 6 Trgovina 41,62 47,67 10,71 84,31 7,56 8,13 7 Ugostiteljstvo i turizam 74,37 19,24 6,40 - - - 8 Zanatstvo 81,72 8,39 9,89 - - - 9 Stambeno-komunalne del. 83,81 13,33 2,87 86,42 10,58 3,00 10 Finansijske i druge usluge 45,33 27,66 27,01 - - -

Ukupno neprivreda 53,14 28,43 18,42 - - -

48

1 Obrazovanje i kultura 6,00 93,94 0,06 - - - 2 Zdravstvo i soc. zaštita 62,72 15,12 22,15 - - - SVEGA 51,62 25,84 22,54 80,03 16,40 3,57 Izvor: Obračunato na osnovu podataka odeljenja registra Narodne banke Srbije

Na osnovu podataka iz tabele može se zaključiti da najveći deo osnovnih sredstava obuhvata objekte (51,55% MP i 80,03% SP). Značajni deo učešća opreme u osnovnim sredstvima zapaža se u saobraćaju i vezama kao i u obrazovanju i kulturi.

Disperzija malih i srednjih preduzeća i radnji prema sektorima razvoja

Opšte karakteristike MSP opštine Prokuplje su: • ostvarenje fizičkog obima proizvodnje ispod planiranog kao i nizak stepen iskorišćenosti proizvodnih

kapaciteta (20-50%), • niska angažovanost radne snage u procesu proizvodnje kao i nesklad u broju stvarno uposlenih i

radno angažovanih radnika i • organizacioni problemi.

Razlozi ovakvog stanja su brojni, ali se pre svega ističu: • ograničena mogućnost proizvodnje i realizacije kako na domaćem tako i na inostranom tržištu, • nedostatak potrebnih obrtnih sredstava, • velika prezaduženost preduzeća i loša tekuća likvidnost, • zastarelost opreme i tehnologije, • poremećeni medjuljudski odnosi i česte kadrovske promene.

Poslednjih pet godina broj preduzeća na teritoriji opštine Prokuplje konstantno se kreće na broju oko 200 preduzeća. Veliki broj preduzeća registrovan je za obavljanje više različitih vrsta delatnosti, tako da stroga klasifikacija po delatnostima nije moguća. Podaci prikazani u tabeli 2. rezultat su klasifikacije preduzeća shodno preovladavajućoj delatnosti koju konkretno preduzeće obavlja.

Tabela 1. Pregled broja MSP po delatnostima u opštini Prokuplje

Redni Mala preduzeća Srednja preduzeća broj

Delatnosti Broj Struktura % Broj Struktura %

I Ukupno privreda 177 91,24 7 100,00 1. Industrija i rudarstvo 50 25,77 5 71,42 2. Poljoprivreda i ribarst. 14 7,22 - - 3. Šumarstvo 7 3,61 - - 4. Gradjevinarstvo 12 6,19 - - 5. Saobraćaj i veze 2 1,03 - - 6. Trgovina 64 32,99 1 14,29 7. Ugostitelj. i turizam 4 2,06 - - 8 Zanatstvo 6 3,09 - - 9. Stambeno-komun. del. 2 1,03 1 14,29 10. Finansijske i dr. usluge 16 8,25 - - II Neprivreda 17 8,76 - - 1. Obrazovanje i kultura 13 6,70 - - 2. Zdravstvo i soc. zašt. 4 2,06 - - III SVEGA (I+II) 194 100,00 7 100,00

Izvor: Podaci iz registra boniteta Narodne banke Srbije

Najveći broj malih preduzeća posluje u oblasti trgovine (32,99%), zatim u oblasti industrije i rudarstva (25,77%) i finansijskih i drugih usluga (8,25%). Srednja preduzeća opštine Prokuplje su koncentrisana isključivo u tri delatnosti industrija i rudarstvo 71,42% ukupnog broja srednjih preduzeća i po 14,29% u trgovini i stambeno-komunalnoj delatnosti. Posmatrano sa aspekta vlasništva, privatni sektor dominira kod malih preduzeća, a društveni kod srednjih preduzeća što pokazuje i tabela br.3. Kod malih preduzeća nije zanemarljiv i broj preduzeća u društvenom, odnosno zadružnom vlasništvu. Učešće privatnih preduzeća u sektoru srednjih preduzeća je nedovoljno, naročito sa stanovišta potrebe za izmenom privredne strukture i preuzimanja viškova zaposlenih. Broj malih preduzeća treba povećati, posebno zbog usmerenosti privatnih preduzeća u oblasti sa relativno malim i brzim obrtom kapitala, manjim rizikom i malim brojem angažovanih radnika. Ubrzanjem procesa vlasničke transformacije izvesno je da će značajno porasti broj privatnih preduzeća.

49

Radnje

Nelikvidnost društvenih preduzeća, pad životnog standarda i liberalizacija zakonskih propisa doprineli su da se nezaposleni i zaposleni poslednjih godina opredele za pokretanje sopstvenog biznisa. Zainteresovanost za privatni biznis na teritoriji opštine Prokuplje je na zavidnom nivou ukoliko prosudjujemo po broju radnji i broju zaposlenih u njima. Ukupan broj radnji u 2006. god. u opštini Prokuplje je 1264 . Prema statistici iz 2003 godine, kada je bilo 955 registrovanih radnji, pokazatelji su sledeći: posmatrano u odnosu na broj radnji u okrugu, navedeni broj radnji učestvuje samo sa 28,49% u ukupnom broju radnji Topličkog okruga, a u Srbiji sa 0,431% ukupnog broja radnji.

Pregled broja radnji i zaposlenih u radnjama u opštini Prokuplje

Struktura u % R.br. Delatnost/grana Broj radnji Prokuplje Srbija Toplički okrug

1 Autoprevoznici-saobraćaj i veze 38 3.979% 0.017% 1.134% 2 Ugostiteljstvo 110 11.518% 0.050% 3.282% 3 Trgovina 529 55.393% 0.239% 15.782% 4 Gradjevinarstvo 25 2.618% 0.011% 0.746% 5 Lične usluge 74 7.749% 0.033% 2.208% 6 Proizvodne delatnosti 90 9.424% 0.041% 2.685% 7 Intelektualne usluge 18 1.885% 0.008% 0.537% 8 Ostale zanatske delatnosti 62 6.492% 0.028% 1.850% 9 Ostale profesionalne delatnosti 9 0.942% 0.004% 0.268% SVEGA 955 100.000% 0.431% 28.490% Izvor: Podaci Odeljenja za privredu Opštine Prokuplje i RZS, Beograd Posmatrano po delatnostima najveći broj radnji registrovan je u oblasti trgovine (529 ili 55,39%) koja je još uvek najprivlačnija delatnost. Značajan udeo imaju i radnje u oblasti ugostiteljstva (110 ili 11,52%). Industrija kao proizvodna delatnost je na trećem mestu sa 9,42% ukupnog broja radnji u opštini. Ne treba zanemariti i broj radnji u zanatstvu i ličnim uslugama. Najmanje interesovanje preduzetnici su pokazali za oblast ostalih profesionalnih delatnosti obzirom da ukupan broj radnji u ovim oblastima čini 0,94% ukupnog broja radnji u opštini. Struktura radnji po obliku organizovanja u opštini Prokuplje pokazuje dominaciju samostalnih radnji, a radnje sa dopunskim zanimanjem čine svega 9% svih radnji.

7.1. Broj i struktura zaposlenih Tabela 68. Broj i struktura zaposlenih, 2005.

Opština Struktura zaposlenih u opštini (%)

Struktura zaposlenih u okrugu (%)

Struktura zaposlenih u Srbiji (%)

Zaposleni - ukupno 10755 100 100 100 Žene 4797 44.6 43.2- 43,10 Muškarci 5958 55.4 42 56,90 U preduzećima, ustanovama, zadrugama i organizacijama 7699 71.6 42 72,65

Privatni preduzetnici, samostalni delatnici i zaposleni kod njih 3057 28.4 71 27,35

50

7.2. Zaposlenost po delatnostima Tabela 69. Struktura zaposlenih po sektorima delatnosti, 2007.

Opština Struktura zaposlenih u opštini (%)

Struktura zaposlenih u okrugu (%)

Struktura zaposlenih u Srbiji (%)

Zaposleni - ukupno 9743 100 100 100 Žene 2878 29,5 68,1 31,2 Muškarci 6469 66,4 29,1 71,5 Poljoprivreda, lov, šumarstvo i vodoprivreda

167 1,71

2,97

2,71

Ribarstvo 1 0,01 0,006 0,053 Vađenje ruda i kamena - - - 1,17 Prerađivačka industrija 1758 18,04 20,3 19,6 Proizv. i snabdev. energijom, gasom i vodom

311 3,19 2,99 2,25

Građevinarstvo 187 1,92 2,43 4,13 Trgovina na veliko i malo i opravka motornih vozila

505 5,18 5,73 9,8

Hoteli i restorani 24 0,25 0,82 1,21 Saobraćaj, skladištenje i veze 333 3,42 3,2 5,45 Finansijsko posredovanje 95 0,98 0,92 1,53 Poslovi sa nekretninama i iznajmljivljivanjem

47 0,48 0,35 3,34

Državna uprava i socijalno osiguranje

542 5,56 4,92 3,43

Obrazovanje 965 9,9 9,9 6,46 Zdravtsveni i socijalni rad 1356 13,9 12,4 7,84 Ostale komunalne, društvene i lične usluge

182 1,87 1,42 2,62

7.3. Prosečne zarade Tabela 70. Prosečne zarade po zaposlenom, februar 2008. Opština (€)* Okrug (€) Srbija (€) Prosečna bruto zarada (sa porezom i doprinosima) 383 357,4 519,2 Prosečna neto zarada (bez poreza i doprinosa) 274,4 256,2 372 * srednji kurs NBS 29.02.2008. - 1€ = 83.4635 rsd Tabela 71. Uporedni pregled prosečnih zarada po zaposlenom po godinama.

2002 (€)*

2003 (€)*

2004 (€)*

2005 (€)*

2006 (€)*

2007 (€)*

Februar 2008 (€)*

Prosečna bruto zarada u opštini 155 162 153 214 274 342 383 Prosečna bruto zarada u okrugu 156 151 151 196 253 323 357,4 Prosečna bruto zarada u Srbiji 215 243 260 322 401 489 519,2 Prosečna neto zarada u opštini 102 112 105 151 187 244 274,4 Prosečna neto zarada u okrugu 102.3 104 104 136 172 231 256,2 Prosečna neto zarada u Srbiji 140 168 179 220 274 350 372214 * srednji kurs NBS 31.12.2002. - 1€ = 61,5152 rsd * srednji kurs NBS 31.12.2003. - 1€ = 68,3129 rsd * srednji kurs NBS 31.12.2004. - 1€ = 78,8850 rsd * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 79.0 rsd * srednji kurs NBS 31.12.2007. - 1€ = 79,2362 rsd * srednji kurs NBS 29.02.2008. - 1€ = 83,4365 rsd

51

7.4. Zarade po delatnostima 5. prosecne neto zarade (din): ukupno, po sektorima delatnosti 2005 Tabela 72. Prosečne zarade po zaposlenom bez poreza i doprinosa, po sektorima delatnosti, 2005. Opština (€)* Okrug (€) Srbija (€) Prosečna neto zarada - ukupno 139,6 126 204 Poljoprivreda, lov, šumarstvo i vodoprivreda - 147 162 Ribarstvo - - 191 Vađenje ruda i kamena - - 246 Prerađivačka industrija 74 62,3 163 Proizv. i snabdev. energijom, gasom i vodom 171,9 170 285 Građevinarstvo - 88,8 178 Trgovina na veliko i malo i opravka motornih vozila 147,2 92 181 Hoteli i restorani 71,9 72 140 Saobraćaj, skladištenje i veze 213,7 214 238 Finansijsko posredovanje - - 454 Poslovi sa nekretninama i iznajmljivljivanjem - - 257 Državna uprava i socijalno osiguranje 214,2 207 264 Obrazovanje 199,1 197 217 Zdravtsveni i socijalni rad 208,3 211 214 Ostale komunalne, društvene i lične usluge 123,4 125,4 230 * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd

7.5. Zapošljavanje 6. slobodna radna mesta, 2007 (NSZ) Tabela 73. Slobodna radna mesta, 2007. Opština Udeo u okrugu (%) Udeo u Srbiji (%) Slobodna radna mesta - ukupno 4603 7150 3,30

broj 2105 3364 1,29 Na neodređeno vreme % / /

broj 2498 3786 2,01 Na određeno vreme % / / 7. zaposljavanje, prema polu 2007 (NSZ) Tabela 74. Struktura zapošljavanja, 2007. Opština Udeo u okrugu (%) Udeo u Srbiji (%) Zapošljavanje - ukupno 4248 6579

broj 2139 3156 Zapošljavanje - žene % / /

broj 2109 3423 Zapošljavanje - muškarci % / /

broj 2006 3194 Na neodređeno vreme % / /

broj 2242 3385 Na određeno vreme % / /

7.6. Nezaposlenost Najveće učešće u registrovanoj nezaposlenosti prema dužini čekanja imaju lica koja čekaju do jedne godine (15,9%), zatim slede ona koja čekaju od 1-2 godine (24,1%), 3-5 godina (20,5%), 2-3 godine (12,4%), preko 10 godina (9,7%), 5-8 godina (14,4%) i 8-10 godina (3,1%).

52

Najveće učešće u registrovanoj nezaposlenosti posmatrano prema starosti imaju nezaposlena lica od 31 do 40 godina (26,4%), a zatim slede lica sa 41 do 50 godina (26,5%), od 19 do 25 godina (17,4%), od 26 do 30 godina (12,6%), sa 50 i više godina (16,4%) i do 18 godina (0,78%). Tabela 75. Struktura nezaposlenih i tražilaca zaposlenja prema polu, decembar 2007.

Opština Udeo u okrugu (%) Udeo u Srbiji (%)

Nezaposleni - ukupno 7070 49.7 broj 3404 48 Nezaposleni - žene % 48 / / broj 3666 51 Nezaposleni - muškarci % 52 / /

Tražioci zaposlenja - ukupno 8134 49.8 broj 4421 53.6 Tražioci zaposlenja - žene % 54,3 / / broj 4413 80810. Tražioci zaposlenja -

muškarci % 54,2 / / % 86,9 / / % 83,07 / / Učešće nezaposlenih u broju

tražilaca zaposlenja (%) %zene 76,9 / /

Tabela 76. Broj i polna struktura nezaposlenih, pregled po godinama.

2006 2007 2008 Nezaposleni - ukupno 7220 7070 6495 Nezaposleni - žene 3583 3404 3204 Nezaposleni - muškarci 3637 3666 3291

7.7. Stopa nezaposlenosti Posmatrano u odnosu na radon sposobne ustopa nezaposlenosti u 2008. godini se kreće između 31-36%. Broj nezaposlenih koji su evidentirani kod NSZ u apsolutnom iznosu je oko 8200 nezaposlenih. Tabela 77. Stopa nezaposlenosti, 2007. Opština Okrug Srbija Stopa nezaposlenosti - ukupno 42 45 30.21 Stopa nezaposlenosti - žene 54 37 35.08 Stopa nezaposlenosti - muškarci 36 59 25.93

7.8. Nezaposlenost prema stepenu obrazovanja Tabela 78. Nezaposleni prema stepenu obrazovanja( aktivni tražioci posla),2008.

Opština Udeo u ukupnom broju nezaposlenih (%)

UKUPNO 6495 100 Bez osnovne škole 2539 39,1 Osnovno obrazovanje 1909 29,4 Srednje obrazovanje 3436 52,9 Više obrazovanje 313 4,82 Fakultetsko obrazovanje 131 2,02 Postdiplomske studije 1 0,02

53

nezaposleni prema obrazovanju

30%

23%

41%

4% 2%

bez školeosnovnasrednjavišavisoka

7.9. Nezaposlenost prema dužini čekanja Tabela 79. Nezaposleni prema dužini čekanja, 2008.

Opština Udeo u ukupnom broju nezaposlenih (%)

UKUPNO 6495 100 Prvo zaposlenje 2999 46,2 Do 1godine 1030 15,9 1 - 2 godine 1566 24,1 2 - 3 godine 805 12,4 3 - 5 godina 1331 20,5 5 - 8 godina 933 14,4 8 - 10 godina 200 3,1 Preko 10 godina 630 9,7

7.10. Nezaposlenost prema starosnoj strukturi Tabela 80. Nezaposleni prema starosnoj strukturi(aktivni tražioci zaposljenja), 2008.

Broj godina Opština Udeo u ukupnom broju nezaposlenih (%)

UKUPNO 6495 100 Do 18 godina 51 0,78 19 - 25 1129 17,4 25 - 30 815 12,6 30 - 40 1712 26,4 40 - 50 1720 26,5 Preko 50 1068 16,4

Nezaposleni -starosna struktura

do 181% 19-25

24%

26-3017%31-40

36%

41-500%

preko 5022%

do 18

19-25

26-30

31-40

41-50

preko 50

54

8. Javni resursi

8.1. Saobraćajna infrastruktura

8.1.1. Putna infrastruktura U opštini Prokuplje prioritetan je drumski saobraćaj i delimično železnički, dok vazdušni i rečni takoreći ne postoje. Opština Prokuplje je odgovorna za planiranje, izgradnju i održavanje lokalnih puteva, dok je za regionalne i magistralne puteve odgovorno nadležno ministarstvo, ali je i te kako zainteresovana za kvalitet i ovih puteva kao i za bolju povezanost sa njima. Jedini magistralni pravac koji prolazi kroz Prokuplje je put M-25 Niš-Priština koji sada prolazi kroz grad pa je od strateške važnosti da se ovaj put izmesti izgradnjom zaobilaznice iznad Prokuplja. Drumski saobraćaj u opštini odvija se na 359,50 km putne mreže i 220 km gradskih saobraćajnica. Putnu mrežu čine :

magistralni put M-25 koji prolazi u dužini od 6 km kroz grad i 26 km kroz 8 naseljenih mesta u opštini.

šest regionalnih puteva koji se oslanjaju na magistralni pravac i sa njim čine funkcionalnu celinu i isti 12 km prolaze kroz grad, a sa 92,5 km prolaze i povezuju 41 naselje u opštini.

25 lokalnih puteva ukupne dužine 223 km. Karakteristike putne mreže u opštini su sledeće:

magistralni put učestvuje sa 8,9% u ukupnoj putnoj mreži, isti je asfaltiran, ali je sa velikim usponima i oštrim krivinama i stanje kolovoza na putu je 70% nezadovoljavajuće. Pošto magistralni put prolazi kroz gradsko jezgro, a Opština je završila sa radovima na glavnoj gradskoj ulici i pretvorila istu u pešačku zonu, neophodno je pristupiti izgradnji saobraćajne obilaznice oko Prokuplja;

regionalni putevi učestvuju sa 29% u putnoj mreži i isti su u većem delu asfaltirani 96,5% a ostalih 3,5% su sa makadamskim kolovozom. Stanje puteva je loše na 52% a ostalih 48% je zadovoljavajuće. Radi boljeg povezivanja Topličkog, Kruševačkog i Aleksinačkog okruga potrebno je uraditi 3 km regionalnog puta R-221 Klisurica – Grebac. Takođe treba rekonstruisati put R-223 Prokuplje – Žitni Potok u dužini od 28 km;

lokalni putevi čine 62,6% ukupne putne mreže na teritoriji opštine i isti su asfaltirani na 41,1% dužine, tucanički na 57,1% i zemljani na 1,8%. 8. duzina puteva: savremeni kolovoz, magistralni, lokalni, regionalni, 2005 Tabela 81. Dužina puteva, 2005.

Opština (km) Udeo u dužini puteva u okrugu (%) Okrug (km)

Dužina puteva - ukupno 369 34 1081 Savremeni kolovoz 210 40 525

ukupno 28 43 64 Magistralni savremeni kolovoz 28 43 64 ukupno 115 39.1 294 Regionalni savremeni kolovoz 86 40 215 ukupno 226 31 723 Lokalni savremeni kolovoz 96 39 246

8.1.2. Železnički saobraćaj i infrastruktura Tabela 82. Promet robe i putnika u železničkom saobraćaju, 2005.

Opština Udeo opštine u ukupnom prometu u okrugu (%) Okrug

Broj železničkih stanica 2 40 5 Broj prevezenih putnika 10580 75 14024 Broj prevezenih pošiljki 2089 26 7963

55

8.2. Komunalna infrastruktura

8.2.1. Vodovod i kanalizacija Prokuplje se danas snabdeva vodom 40% iz podzemnih izvora i 60% iz akumulacije, ali ovaj odnos će se u budućnosti, završetkom akumulacije ''Selova'' znatno promeniti pa će snabdevanje iz akumulacija dostići iznos od čak 90%. Intenzivan razvoj grada Prokuplja i prigradskih naselja u posleratnom periodu nametnuo je potrebu za ubrzanim razvojem infrastrukturnih objekata. Broj stanovnika u ovom periodu za zadnjih 60 godina u gradu je učetvorostručen, tako da prema podacima iz popisa od 2002. godine, u gradu živi oko 27673 stanovnika, a na području opštine 48501 stanovnik. Razvoj infrastruktivnih objekta nije išao odgovarajućim tempom pa je u oblasti vodosnabdevanja grad Prokuplje u više navrata bio u veoma teškoj situaciji u pogledu snabdevanja vodom. Kako su raspoloživi kapaciteti izvorišta vodosnabdevanja 140 l/sek, a sadašnje potrebe za vodom su 168,81 l/sek, javlja se deficit u količini vode. Na distributivnu mrežu Prokuplja priključeno je 9000 domaćinstava i pravnih lica (podatak prema broju vodomera koji se očitavaju od strane JKP "Vodovod") što čini 90% od ukupnog broja.

Stanje izvorišta

Prvi vodovodni sistem izgrađen je odmah nakon oslobađanja Prokuplja od Turaka, a sastojao se u kaptiranju izvora u gornjoj Stražavi i dovođenju vode do grada. Krajem 30-ih godina prošlog veka iznad sela Bele Vode kaptiran je istoimeni izvor kao i izvor ''Ševarine'' kapaciteta 10 l/sek koji je gravitacionim cevovodom snabdevao vodom usputna naselja Bele Vode i Draganju, kao i grad Prokuplje. Danas je kapacitet izvora prepolovljen i ova izvorišta koriste samo usputna naselja a ne i Prokuplje. Godine 1953. u aluviolu reke Toplice na lokalitetu ''Draganja'' urađena je jedna drenežna galerija i 14 bunara sa početnim kapacitetom od 80 l/sek vode za piće. Kvalitet vode iz ovih bunara bliskih reci Toplici postajao je sve lošiji, a naročito u vreme niskih vodostaja kada su bili direktno zagađeni uticajem infiltracije reke Toplice iz septičkih jama iz naselja Draganja. Takođe, vremenom je kapacitet bunara znatno opao tako da je 1990. godine iznosio samo 10 l/sek kada su ostala u upotrebi samo dva bunara, da bi danas ovo izvorište bilo van upotrebe. Prvo ozbiljnije rešavanje vodosnabdevanja grada Prokuplja počelo je izgradnjom brane i akumulacije na Bresničkoj reci 1975. godine. Sirova voda iz akumulacije se gravitacionim cevovodom Ø250 mm, dužine 2,8 km doprema do postrojenja za prečišćavanje vode FS ,,Bresnica,, odakle se prerađena voda takođe gravitacionim cevovodom Ø250 i Ø400 mm, dužine oko 18,5 km doprema do Prokuplja. Iako je projektovani kapacitet od 110 l/sek, realni kapacitet je 70-80 l/sek. Godine 1992. sa izvorišta ''Hisar'' iz četiri bunara dubine 120-150 m, podzemna voda se potisnim cevovodom Ø 250 mm, dužine oko 1,5 km, potiskuje do crpne stanice Draganja, odakle se potisnim cevovodom Ø 300 mm distribuira direktno u gradsku mrežu, a višak vode odlazi u rezervoar na brdu Hisar. Kapacitet ovog izvorišta je 60 l/sek. Ukupni kapacitet izvorišta sa kojih se distributivna mreža napaja u sadašnjim uslovima je 140 l/sek. Izvorište ''Bumburek'' je kapaciteta 25 l/sek i do sada su urađeni bunari i pumpna stanica. Da bi se raspoloživa količina vode direktno ubacila u distributivnu mrežu, potrebno je uraditi potisni cevovod u dužini od 4,5 km. Uređenje i zaštita vodotoka sastoji se u tome da se količina vode i kvalitet u vodotoku održavaju na nivou koji obezbeđuje nesmetano funkcionisanje svih korisnika vode uz zadovoljenje zaštite kvaliteta vode. Akumulacijama i uređenjem obala vodotoka održava se nivo vode i okolni teren štiti od poplava, a kvalitet voda obezbeđuje se izgradnjom postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Odvod otpadnih, komunalnih i industrijskih voda vrši se kolektorima čije održavanje vrši KJP ''Gradski vodovod'' iz Prokuplja 9. ptt saobracaj, 2005 Odvod kišne kanalizacije vrši se kolektorima za čije održavanje je nadležno JKP ''Čistoća'' iz Prokuplja. JKP ''Čistoća'' je snabdevena sa: četiri kamiona smećara, jednim kamionom čistilicom, tri traktora, jednom cisternom, jednim kamionom, buldožerom, jednim torpedom, motokultivatorom i dva putnička vozila.

56

8.2.2. Telekomunikacioni sistem Tabela 83. PTT saobraćaj, 2005. Opština Udeo u okrugu (%) Broj pošta 12 30 Broj telefonskih pretplatnika 18744 35808

pismonosne pošiljke (1000) 376000 710000 PTT promet (otpremljeno) paketi (1000) 1000 2000

8.3. Energetika Na teritoriji opštine Prokuplje danas se troši veća količina energije, čemu su doprineli raspoloživi energetski potencijali, kao i prenosni i potrošački kapaciteti na teritoriji grada. Na energetsku potrošnju opštine Prokuplje dominantan uticaj imaju domaćinstva i administrativno komercijalna potrošnja, dok industrija koja je nekada zauzimala vodeće mesto sada je u stagnaciji . U proteklom periodu potrošnja električne energije posebno u domaćinstvima je intezivno rasla, što je rezultat sve veće primene električne energije za grejanje i njene neekonomske cene. Problem grejanja električnom energijom stambenog i ostalog prostora postao je jedan od najvećih problema energetike grada, a njegovo rešavanje je moguće samo razvojem savremenih sistema snabdevanja električnom energijom, uz podizanje efikasnosti i racionalizaciju korišćenja energije.

8.4. Zdravstvena i socijalna zaštita Najčešći uzroci oboljevanja stanovništva su bolesti disajnih organa. Procentualno učešće ovih bolesti od svih bolesti u 1990. godini iznosi 39,08% sa stopom oboljevanja 403,1%o, a 2003. godine iznosi 33,95% sa stopom oboljevanja 194,8 na 1000 stanovnika. Kada su u pitanju bolesti sistema krvotoka, 1990. godine su predstavljale druge najčešće bolesti sa procentualnim učešćem od 14,73% i stopom oboljevanja 147,16%o. Ali 2003. godine se pomeraju na 3. mesto sa procentom učešća u ukupnom broju obolelih od 11,46%, a stopom oboljevanja od 65,77 na 1000 stanovnika. Bolesti digestivnog sistema 1990. godine u ukupnom broju obolelih učestvuju sa 9,57% (98,66 na 1000 stanovnika), a 2003. godine pokazuju trend opadanja u procentualnom učešću (5,88%), ali porast stope oboljevanja na 122 na 1000 stanovnika. Bolesti genitourinarnog sistema 1990. godine su predstavljene sa 6,48% ili stopom oboljevanja od 66,83%o. 2003. godine njihovo procentualno učešće je 4,33% u ukupnom broju obolelih sa stopom oboljevanja od 90,20 na 1000 stanovnika. Kada su bolesti koštano-mišićnog sistema u pitanju, odnos je sledeći: 1990. godine 6,32% (65,18%o), a 2003. godine 23,40% (134,28%o), što ukazuje da su drugi najčešći uzrok oboljevanja u 2003. godini. Duševni poremećaji su 1990. godine činili 2,67% obolelih (27,51%o) dok 2003. godine pokazuju porast procenta obolelih 4,60% sa stopom oboljevanja 26,41%o. Zarazne i parazitarne bolesti su i dalje prisutne na teritoriji opštine Prokuplje. 1990. godine njihovo učešće je bilo 0,15% (1,54%o). 2003. godine taj procenat iznosi 0,70% (3,99%o), što nesumnjivo govori o padu standarda i lošim higijenskim navikama stanovništva. Ujedno se beleže i nove bolesti kao što su Tularemija i Lajmska bolest, što u oceni i proceni aktuelne epidemiološke situacije daje ocenu – nesigurna. Tuberkuloza kao zarazna i socijalna bolest pokazuje porast broja novoobolelih. Treba navesti podatak da je 2004. godine taj broj bio 31 novooboleli od ove bolesti što je podatak koji govori o standardu stanovništva i povratku bolesti koja se može sprečiti i vakcinacijom. Pored prethodno navedenih masovnih nezaraznih bolesti treba reći da su maligne bolesti sa 0,29% (3,02%o) skoro trostruko uvećale 2003. godine – 0,40% (8,41%o). Pored genetskog faktora, treba razmatrati i uticaje spoljnih faktora – faktora sredine na pojavu ovih bolesti (kvalitet vazduha, dispozicija otpadnih materija, higijenska ispravnost životnih namirnica i vode za piće, industrijalizacija, saobraćaj – kumulativno dejstvo štetnih materija, manifestacija posle dužeg vremenskog perioda). Ujedno, endokrine bolesti, bolesti ishrane i metabolizma koje su 1990. godine bile 1,05% (10,85%o), 2003. godine čine 4,29% (24,59%o) gde moramo imati u vidu šećernu bolest koja nastaje pod uticajem faktora sredine kao što su: način ishrane, stres, ratovi, stil života i td. Kada su u pitanju vodeći uzroci smrti i 1990. godine i 2003. godine prvo mesto zauzimaju bolesti sistema krvotoka (od 65,41% do 64,55%), drugo maligne bolesti (od 11,06% do 12,57% - porast broja umrlih od ovih bolesti), dok su treće mesto u 1990. godini zauzimale endokrinalne i bolesti metabolizma sa 4,48% (2003.godine 3,94%), a treće mesto 2003. godine su bolesti disajnih organa sa 3,56% (1990. godine 3,36%).

57

Iz navedenog se uočava da su hronične masovne nezarazne bolesti vodeći uzroci smrti stanovništva opštine Prokuplje. Zdravstvena zaštita stanovništva opštine Prokuplje ostvaruje se u Zdravstvenom centru Toplica, kako na primarnom (Domovi zdravlja), tako i na sekundarnom nivou (Opšta bolnica). Opšta bolnica Prokuplje obezbedjuje zdravstvenu zaštitu za ceo Toplički region. Kadar koji obavlja usluge u specijalističkim ambulantama, takodje je angažovan za obavljanje usluga u stacionarnoj delatnosti. Za one slučajeve za koje ne postoje mogućnosti za ambulantno, odnosno kućno lečenje planirano je bolničko lečenje.

Organizaciona struktura Opšte bolnice Prokuplje

SLUŽBA INTERNE MEDICINE Odsek interne medicine sa stacionarom u Žitnom Potoku Odsek specijalističko konsultativne ambulante Odsek kardiologije Odsek endokrinologije sa dijabetološkom ambulantom

PEDIJATRIJSKA SLUŽBA Odsek dečijeg odeljenja Odsek za neonatologiju

HIRURŠKA SLUŽBA Opšti odsek Odsek specijalističko konsultativne ambulante Odsek hirurškog bloka Odsek ortopedije sa traumatologijom Odsek urologije Odsek za invazivnu dijagnostiku

GINEKOLOŠKO AKUŠERSKA SLUŽBA

Odsek ginekologije Odsek akušerstva Odsek operativnog bloka

OFTALMOLOŠKA SLUŽBA NEUROPSIHIJATRIJSKA SLUŽBA INFEKTOLOŠKA SLUŽBA ORL SLUŽBA SLUŽBA ZA ANESTEZIJU SA REANIMACIJOM I INTENZIVNOM NEGOM

Odsek anestezije Odsek reanimacije

SLUŽBA FIZIKALNE MEDICINE I REHABILITACIJE SLUŽBA ZA NEFROLOGIJU I HIPERTENZIJU SA DIJALIZOM SLUŽBA KLINIČKO BIOHEMIJSKE DIJAGNOSTIKE SLUŽBA ZA TRANSFUZIJU KRVI RADIOLOŠKA SLUŽBA SLUŽBA KLINIČKE PATOLOGIJE SLUŽBA ZA MEDICINSKO SNABDEVANJE SLUŽBA MIKROBIOLOGIJE SLUŽBA ZA KOŽNO VENERIČNE BOLESTI TEHNIČKA SLUŽBA Odsek za obezbeđenje

Odsek za tehničke poslove Odsek kuhinje i vešeraja

Opšta bolnica u Prokuplju ima 440 bolesničkih postelja, uključujući i osam veštačkih bubrega na hemodijalizi. Iskorišćenost kapaciteta je planirana sa 85% prosečne dužine lečenja od osam dana, što je u okviru programa. Kod neuropsihijatrije, ortopedije, kardiologije, infektivnog i prosečna dužina lečenja je veća. Broj bo dana kod intenzivne nege obuhvaćen je sa 5% od ukupnog broja bolesničkih postelja odnosno 20% poluintenzivne nege. U Opštoj bolnici radi 510 radnika na neodređeno vreme i 48 na određeno (ukupno 558 radnika), od čega je stalno zaposleno 97 lekara. U Domu zdravlja u Prokuplju radi 345 radnika na neodređeno vreme i 40 na određeno (ukupno 385 radnika), od čega je 68 lekara. Što se tiče kadra može se reći da Zdravstveni centar ''Toplica'' ima odgovarajuću strukturu i broj kadrova potrebnih za izvršenje planskih zadataka, odnosno pružanje kvalitetne i pravovremene zdravstvene zaštite. U odnosu na ukupan broj stanovnika u našoj opštini, na jednog lekara ide 298 stanovnika, dok na nivou Republike Srbije, na jednog lekara ide 390 stanovnika. U primarnoj zdravstvenoj zaštiti u opštini Prokuplje, jedan lekar ide na 736 stanovnika, a republički prosek je jedan lekar na 621 stanovnika. Savetovalište za mlade pri dečijem dispanzeru Doma Zdravlja počelo je sa radom pre dve godine i radi jednom nedeljno. U 2005. godini kroz Savetovalište je prošlo 2.365 lica uzrasta od 15 do 26 godina (srednjoškolci i studenti). U Savetovalištu rade pedijatar, ginekolog i psiholog. Teme koje su obrađene za osnovne i srednje škole u savetovalištu su reproduktivno zdravlje mladih, polno prenosive infekcije, trudnoća, rađanje i kontracepcija, uticaj medija na seksualno obrazovanje, polni odnos.

58

Tabela 84. Ulaganja u zdravstvo i socijalni rad, 2005. Opština (€)* Rashodi (ulaganja) u zdravstvo i socijalni rad 9538853 * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd

Tabela 85. Lekari, stomatolozi i diplomirani farmaceuti u zdravstvenim službama, 2005. Opština Lerkari – ukupno 170 Lekari u službi opšte i specijalističke medicine 39 Lekari u službi za borbu protiv TBC 5 Lekari u službi za zdravstvenu zaštitu žena 5 Lekari u službi za zdravstvenu zaštitu predškolske dece 6 Lekari u službi za zdravstvenu zaštitu školske dece i omladine 5 Lekari u službi za zaštitu i lečenje zuba 29 Diplomirani farmaceuti 7 Broj stanovnika na jednog lekara u opštini 280 Broj stanovnika na jednog lekara u okrugu / Broj stanovnika na jednog lekara u Srbiji /

Tabela 86. Korisnici socijalne zaštite – maloletna lica, 2005.

Opština Udeo u ukupnom broju korisnika (%)

Ukupno 714 100 Ugroženi porodičnom situacijom 530 74 Lica sa poremećaijma u ponašanju 100 14 Mentalno zaostali 18 2.52 Ometeni u fizičkom razvoju 21 3 Lica sa kombinovanim smetnjama 21 3 Ostali maloletni korisnici socijalne zaštite 24 3.36 Tabela 87. Korisnici socijalne zaštite – punoletna lica, 2005.

Opština Udeo u ukupnom broju korisnika (%)

Ukupno 1541 100 Lica sa poremećaijma u ponašanju 2 0.13 Psihički i fizički ometena lica 258 16.7 Materijalno neobezbeđena lica 768 49.8 Nezbrinuta lica - - Ostarela lica 412 26.7 Ostali punoletni korisnici socijalne zaštite 101 6.5

8.5. Obrazovni kapaciteti

Predškolsko vaspitanje

Predškolska ustanova ‘’Neven’’ prihvata 750 mališana u obdaništu tj. 29% od ukupne dečije populacije. Broj dece u jaslicama je 75, u predškolskom programu 425 (broj seoske dece 102, romske 25), br. predšk. dece u celodnevnom boravku 178, br. predšk. dece u poludnevnom boravku 268, br.dece ometene u razvoju u predšk.obraz. sedam. Broj dece u ovoj ustanovi varira, bilo ih je ranijih godina više, zatim je usledio pad, ali se naredne godine očekuje porast. Opremljenost ustanove nastavnim učilima je zadovoljavajuća. Kapacitet objekta (obdanište, predškolsko) je nedovoljan, a broj dece prelazi dozvoljenu granicu od 50 -70%. Obezbeđene su prostorije za razvojnu grupu

59

dece sa posebnim potrebama (slepu i slabovidu), kojih se očekuje 10-ak, (nema uslova za distrofičare i paraplegičare, gluvu i nagluvu decu). Predškolskim programom obuhvaćena su i seoska deca: u Berilju 11, D.Trnavi 14, Ćukovcu 12, B.Potoku 11, D.Stražavi 17, Džigolju 12, D.Kordincu 7, D.Bresnici 5, D.Konjuši 13 i Reljincu 18. Zbog obaveza koje predstoje u narednom periodu biće potrebne prostorije za prihvat dece koja pohadjaju pripremni program pogotovo u selima jer je neophodan obuhvat sve dece predškolskim obrazovanjem.

Osnovno obrazovanje i vaspitanje

Na teritoriji opštine Prokuplje radi sedam osnovnih škola. Ratko Pavlović Ćićko, Prokuplje: matična škola ima 32 odeljenja i 824 učenika i četiri područne škole. Donja Trnava ima četiri odeljenja, 85 učenika, škola u Berilju četiri odeljenja sa 55 učenika, Ćukovac dva odeljenja i 32 učenika i Vodice jedno odeljenje sa tri učenika. Nastavu vodi 61 prosvetni radnik, van nastave zapošljeno je 22 radnika. Objekti su uglavnom od tvrdog materijala i u zadovoljavajućem stanju, 50% učionica je takodje u dobrom stanju. Solidno su opremljene učionice za srpski jezik, likovnu kulturu, informatiku, strani jezik i biologiju, kao i školska biblioteka. U školi radi zubna ambulanta. Nikodije Stojanović Tatko, Prokuplje: matična škola ima 38 odeljenja, škola Donja Recica - 13 odeljenja, ukupan broj učenika je 1224, broj prosvetnih radnika 74, vannastavno osoblje 32 radnika. Školski objekat je proglašen kulturno-istorijskim spomenikom i pod zaštitom je države, ali se njegova funkcionalnost vrednuje ocenom 1,76. 9.oktobar, Prokuplje: zajedno sa dva područna odeljenja u Babinom Potoku i Donjoj Stražavi, škola ima 52 odeljenja, 1292 đaka i 92 zapošljena. I ovaj školski prostor je dobio ocenu 1,80, ali za ponos služi školski park sa retkim endemskim i reliktnim vrstama. Škola poseduje prostrane sportske terene, koji su neuredjeni, a prednost predstavlja novoizgradjena sportska hala. Zavidan je i nivo opremljenosti biblioteke koja poseduje 12 500 knjiga. Milić Rakić Mirko, Prokuplje: matična škola sa područnim odeljenjima u Petrovcu, Mikulovcu, D.Kordincu i Bajčincu ima 31 odeljenje, 673 učenika, 45 nastavnika i 24 vannastavna radnika. I ova škola radi u otežanim uslovima o kojima će biti reči u nastavku izveštaja. Svetislav Mirković Nenad, Mala Plana: zajedno sa područnim odeljenjima u V.Plani, Tularu, D.Toponici, Resincu, Mršelju, Beloljinu, D.Bresnici, Bacu, Bresničiću, Kondželju, Madjaru, D.Konjuši, Prekadinu, Gubetinu i Prekopucu, matična škola ima 36 odeljenja, 451 učenika i 87 zaposlenih. Ova škola skoro da nema ni školsku zgradu. Vuk Karadžić, Žitni Potok: matična škola sa dva područna odeljenja u Zlati i Kožincu ima 10 odeljenja i 100 učenika.U nastavi je zapošljeno 20 prosvetnih radnika a van nastave 12 radnika. Pri školi radi internat - Dom učenika. U njemu je smešteno ove godine 12 učenika od I do VIII razreda iz udaljenih planinskih sela. Kapacitet internata je 40 učenika, sa svim ostalim infrastrukturnim potrebama (kuhinja, trpezarija, kotlarnica, TV sala, mokri čvorovi).

Sveti Sava, Prokuplje: škola za decu lako ometenu u razvoju. Broji 13 odeljenja, 87 učenika i 25 radnika. Od toga 14 nastavnika i tri stručna saradnika. Škola za osnovno obrazovanje odraslih pri Radničkom univerzitetu ‘’Tihomir Stanković’’. Osnovna delatnost je borba protiv nepismenosti, odnosno, sticanje bar osnovnog, tj. osmogodišnjeg obrazovanja. Škola svoju delatnost obavlja ne samo za opštinu Prokuplje, već i za ceo Toplički okrug gde je starijih od 15 godina bez osmogodišnje škole preko 4000.

60

Srednje obrazovanje

Na teritoriji opštine Prokuplje rade četiri srednje škole. Gimnazija, Prokuplje: ima 20 odeljenja, 590 ucenika i 59 zaposlenih. Nastava se obavlja u zgradi

proglašenoj spomenikom kulture, koriste je dve škole što znatno otežava nastavni proces. Medicinska skola "Dr Aleksa Savic", Prokuplje: 24 odeljenja, tri smera, 726 učenika, 83 radnika u nastavi, 12 zaposlenih van nastave. Ovo je jedina prokupačka srednja škola i jedna od retkih stručnih škola Srbije koja nema sopstvenu zgradu. Poljoprivredna skola "R.J.Selja", Prokuplje: 17 odeljenja, 408 učenika, 73 radnika, 48 u nastavi i 25 vannastavnih. Nastava se izvodi u otežanim uslovima. Ovo je jedna od najstarijih poljoprivrednih škola u Srbiji, osnovana 1927. i ove godine obeležava jubilej – 80 godina od osnivanja. Tehnička škola "15.maj", Prokuplje: 27 odeljenja, 690 učenika, 84 radnika (68 u nastavi i 16 ostalih). U

zimskom periodu ima problema sa grejanjem.

Visoko i više obrazovanje

Osim osnovnih i srednjih skola u Prokuplju postoji Visoka poljoprivredno – prehrambena škola , osnovana 1977.god. sa sledećim odsecima: Proizvodnja i prerada duvana, Prehrambena tehnologija (smer tehnologija animalnih proizvoda i smer tehnologija biljnih proizvoda), Voćarstvo i vinogradarstvo, Ratarstvo sa povrtarstvom, Zaštita bilja i Stočarstvo. Diplomu ove škole do sada je steklo preko 2500 studenata, a njihovo školovanje u VPŠ, koja je među prvima zapocela rad po Bolonjskoj deklaraciji, traje tri godine. Najnoviji nastavni planovi i programi uradjeni su na osnovnim principima ove Deklaracije i usklađeni sa zahtevima savremenog studiranja. Najznačajnije promene ogledaju se u sledećem: studije traju šest semestara, svi predmeti su jednosemestralni, pored obaveznih, postoje i izborni predmeti, a rad sa studentima se vrednuje tokom cele školske godine. Škola svake godine upisuje 120 studenata koje finansira budžet RS i 200 samofinansirajućih studenata. Radni proces organizuje 48 zaposlenih, 31 profesor i 17 vannastavnih lica. Trenutno se u školi edukuje 301 redovan student, a ukupno 780 studenata. Posle usklađivanja sa Bolonjskom deklaracijom i prerastanja u Visoku školu strukovnih studija, potrebno je nastaviti sa postupkom i aktivnostima na prerastanju u Poljoprivredni fakultet pri Niškom univerzitetu. TEHNIČKA OPREMLJENOST ŠKOLE: škola raspolaže savremeno opremljenim, specijalizovanim kabinetima i laboratorijama za redovnu nastavu, kao i sopstvenom poljoprivrednom ekonomijom koja se koristi za izvođenje praktične obuke studenata. U sastavu škole je biblioteka sa velikim fondom stručne literature, beletristike i časopisa iz oblasti poljoprivrede, stočarstva i prehrambene industrije. Tabela 88. Ulaganja u obrazovanje, 2005. Opština (€)* Okrug (€) Srbija (€) Rashodi (ulaganja) u obrazovanje - ukupno 4766760 9751216 871701789 Rashodi (ulaganja) u osnovno obrazovanje 2599158 5246526 367236901 Rashodi (ulaganja) u osnovno obrazovanje po učeniku 543193 555602 568807 * srednji kurs NBS 31.12.2005. - 1€ = 85.5 rsd Tabela 89. Broj i struktura obrazovnih ustanova, 2005.

Opština Udeo u ukupnom broju ustanova u okrugu (%)

ukupno 40 39 Osnovne škole odeljenja 229 47 ukupno 4 50 Srednje škole odeljenja 90 58.8

Specijalne škole ukupno 1 33

61

odeljenja 14 82 ukupno 52 100 Škole za odrasle odeljenja 9 100

Više škole 1 100 Fakulteti - - Ustanove za decu predškolskog uzrasta 11 57.8 Studentski domovi - - Domovi učenika 2 100

Tabela 90. Ukupan broj učenika, studenata i korisnika obrazovnih ustanova, 2005.

Opština Udeo u ukupnom broju učenika/studenata/korisnika u okrugu (%)

ukupno 4793 49.7 Osnovne škole - učenici završili školu 587 49 ukupno 2421 61 Srednje škole - učenici završili školu 641 60 ukupno 100 84 Specijalne škole - učenici završili školu 11 100 ukupno 52 100 Škole za odrasle -

ukupno završili školu - - ukupno 483 100 na budžetu 281 100 Više škole - studenti završili školu 116 100 ukupno - - na budžetu - - Fakulteti - studenti završili školu - -

Predškolske ustanove deca korisnici 792 51.7 Studentski domovi korisnici smeštaja - - Domovi učenika korisnici smeštaja 87 100 Tabela 91. Prosečan broj učenika, studenata i korisnika smeštaja u obrazovnim ustanovama, 2005. Opština Okrug Srbija Broj učenika po osnovnoj školi 4793 9640 Broj učenika po odeljenju osnovne škole 21 20 20,95 Broj učenika po srednjoj školi 2421 3962 603,90 Broj učenika po odeljenju srednje škole 27 26 26,20 Broj učenika po specijalnoj školi 100 119 32,20 Broj učenika po odeljenju specijalne škole 7 7 6,50 Broj učenika po školi za odrasle 52 52 139,60 Broj učenika po odeljenju škole za odrasle 6 6 14,10 Broj studenata po višoj školi 183 483 921,50 Broj diplomiranih studenata po višoj školi 116 116 122,25 Broj studenata po fakultetu - - 1382,70 Broj diplomiranih studenata po fakultetu - - 165,50 Broj dece korisnika po predškolskoj ustanovi 792 1531 87,92 Broj korisnika smeštaja po studentskom domu - - 463,65 Broj korisnika smeštaja po domu za učenike 87 87 154,15 Tabela 92. Ukupan broj učenika u osnovnim školama, 2008. Opština Udeo u ukupnom broju učenika

osnovnih škola u okrugu (%) ukupno 4412 47.3 učenice 2066 50

Učenici osnovnih škola

učenice 2346 51

62

9. Resursi životne sredine

9.1. Kvalitet vazduha

Aerozagađenje

Najvažniji izvori zagađivanja vazduha u Prokuplju su procesi sagorevanja, a pre svega fosilnih goriva (nafta i ugalj) u saobraćaju, industriji, domaćinstvima, a kad su čestice u pitanju i drugi izvori (građevinsrstvo, industrija građevinskih materijala, mlevenje i drobljenje kamenja i dr.). Kao zagađivači vazduha posebno se ističu:

Industrija; Saobraćaj; Individualna ložišta domaćinstava koja u toku zimskih meseci izazivaju velika zagađenja u vidu

niskih izvora. Jedan od većih industrijskih zagađivača je Fabrika obojenih metala koja se bavi preradom obojenih metala pri čemu dolazi do emisije sumpor dioksida, ugljenmonoksida, azotnih oksida, oksida metala, prašine i drugih primesa i kao takav spada u površinske izvore zagađenosti materija. Industrija azbestnih proizvoda koja se bavi preradom azbesta i mineralne vune, društveno preduzeće Univerzal Promet koje eksploatiše Feldspat i vrši njegovu preradu radi proizvodnje keramičkih predmeta. Hemijska industrija Poljotoplica koja se bavi proizvodnjom insekticida, fungocida i herbicida. Upoređujući izmene vrednosti emisija zagađujućih materija (praškaste materije, bakar, cink, mangan, nikal, olovo, antimon) sa graničnim vrednostima emisije (čl. 5. 7. 25. i 30. Sl. glasnik RS br. 33/97), može se zaključiti da emiteri livačke platforme i livnice olova Fabrike obojenih metala ne dovode do prekoračenja graničnih vrednosti emisija napred navedenih zagađujućih materija. U Prokuplju je saobraćaj najveći zagađivač vazduha. Kao pokazatelj nivoa zagađenja može se uzeti broj registrovanih vozila na teritoriji opštine Prokuplje u 2005. godini: 66 motocikla, 9685 putničkih vozila, 798 teretnih vozila i 22 autobusa. Magistralni put prolazi kroz grad tako da saobraćaj prema fizičkim i prostornim osobinama izvora zagađenja ima linijski karakter. Kvalitativne, a naročito kvantitativne karakteristike emisija izduvnih gasova automobila zavise od vrste goriva, režima vožnje, opterećenja i nadmorske visine. Kod mašina sa unutrašnjim sagorevanjem, sagoreva smeša gasova i goriva (derivati nafte) pod visokim pritiskom i visokim temperaturama pri čemu dolazi do oslobađanja oko 40% ugljovodonika koji predstavljaju sagorele komponente goriva, a ostalo su produkti sagorevanja. U emisiji izduvnih gasova automobilima nalaze se: ugljenmonoksid, ugljovodonici, sumpordioksid, azotni oksidi, čestice čađi, olovo, aldehidi i ketoni. U emisijama dizel motora nalazi se više ugljenmonoksida nesagorelih ugljovodonika, a naročito je povećana frakcija aldehida i ketona, organskih kiselina i nesagorelih čestica. Kao površinski izvor zagađenja za vreme zimskih meseci u Prokuplju je zastupljena i emisija zagađujućih materija iz individualnih ložišta domaćinstava, pri čemu se u većoj meri kao ogrevni materijal koristi drvo. Oko 65% domaćinstava na teritoriji opštine Prokuplje praktikuje ovaj način grejanja, ali se najveće zagađenje vazduha ipak javlja na samoj teritoriji grada, gde je u velikoj meri zastupljeno i zagađenje iz drugih izvora. Emisije zagađujućih materija iz dimnjaka individualnih ložišta domaćinstava predstavljaju niske izvore, pa se kao posledica njihovog dejstva javljaju temperaturne inverzije i smog. Emisije zagađivača iz niskih izvora ostaju u blizini površine, što uslovljava visinsku koncentraciju zagađenja u prizemnom sloju. Kao posledica kontinuiranog dejstva ovog zagađenja u toku zimskih meseci, inverzije se mogu javiti i na većim visinama i tako ograničiti vertikalnu disperziju emisije zagađenja. Izvesni vremenski uslov, kao što su temperaturne inverzije, povećavaju nivo smoga koji se formira u vidu crnih dimova i predstavljaju mešavinu štetnih materija, čestica i čađi (kiseli smog). Pod normalnim uslovima dnevne temperature su više u prizemnom sloju. Topao vazduh kao lakši stvara konvekcione struje koje sa sobom nose i polutante. U slučaju temperaturnih inverzija poremećene su vertikalne struje pa se plutanti zadržavaju i akumuliraju u prizemnom sloju. Ovo stanje postaje opasno kada potraje više dana ili nedelja (stagnacione inverzije) i može negativno delovati na zdravlje ljudi (glavobolje, iritacija očiju i respiratornog trakta, astma, emfizem), izazivajući i masovna oboljenja kao i mnoge druge nebiološke efekte. Imisiona merenja kvaliteta vazduha u Prokuplju vrše se u poslednje dve godine i to u okviru dana MOBILNOSTI 22. septembra. Cilj imisionih merenja je da se sagleda kvalitet vazduha pod uticajem saobraćaja jer su uticaji drugih izvora zagađenja vazduha u tom trenutku smanjeni. Imisiona merenja kvaliteta vazduha u Prokuplju obavlja Fakultet zaštite na radu i Insitut za zaštitu zdavlja iz Niša. U skladu sa Pravilnikom o graničnim vrednostima imisije (Sl. glasnik Republike Srbije br. 54/92), 2003. i 2004. godine, izvršeno je jednočasovno uzorkovanje vazduha na određenim mernim mestima u gradu: Dom sindikata, centar grada, pijaca.

63

Dobijeni rezultati ispitivanja kvaliteta vazduha u Prokuplju iz 2003. ne prelaze dozvoljene vrednosti. Jednočasovne vrednosti sumpordioksida se kreću od 11 µg/m³ do 51 µg/m³, azotnih oksida od 5,9 µg/m³ do 34,4 µg/m³, ugljenmonoksida od 0 mg/m³ do 5,2 mg/m³ i formaldehida od 0 µg/m³ do 63,7 µg/m³ . 2004. godine merenjem je praćena koncetracija ugljendioksida – ugljenmonoksida kao krajnjeg produkta sagorevanja motora sa unutrašnjim sagorevanjem, i sadržaj ukupne prašine (prašina čija je dimenzija čestice do 10 mikrometara i preko 10 mikrometara). Poseban akcenat treba staviti na prašinu čije su čestice dimenzije do 10 mikrometara, jer nam ona daje koncentracije respirabilne prašine, koja se kao takva deponuje direktno u plućima. Koncentracija ugljenmonoksida kretala se u toku dana od 0,6 mg/m³, kada je saobraćaj bio smanjenog intenziteta, do 2,9 mg/m³, u špicevima na početku i kraju radne smene. Analizom prašine može se zaključiti da sadržaj ukupne površine u vazduhu direktno zavisi od inteziteta saobraćaja. Analiza rezultata merenja ugljenmonoksida u saobraćajnom špicu kada je došlo do saobraćajnog zagušenja, pokazala je da je koncentracija bila visoka i kada bi ovo stanje potrajalo, koncentracija ugljenmonoksida bi kulminirala. Zato se došlo do zaključka da bi saobraćaj trebalo na izvesne načine rasteretiti i preusmeriti na druge pravce. Za dobijanje prave slike o kvalitetu vazduha u Prokuplju neophodan je kontinuirani monitoring kvaliteta vazduha.

9.2. Kvalitet voda

Upravljanje kvalitetom voda

Upravljanje kvalitetom voda je složena aktivnost, koja mora imati u vidu dva suprotno usmerena procesa korišćenja voda i to:

korišćenje vode kao sirovine u različitim tehnološkim procesima, kao resursa vode za piće, za navodnjavanje u poljoprivredi itd.

korišćenje vode kao recipijenta otpadnih voda. Kako je problematika vodosnabdevanja i upravljanja kvalitetom voda na teritoriji opštine Prokuplje detaljno sagledana u analizi problema infrastrukture, to se u ovom delu analiza neće baviti ovim problemima.

9.3. Upravljanje čvrstim komunalnim otpadom

Upravljanje otpadom

Sadašnjim stanjem upravljanja otpadom ne možemo biti zadovoljni jer u pojedinim segmentima stanje ne zadovoljava ni elementarne zahteve. U delu pokrivenosti grada organizovanim sakupljanjem otpada može se reći da je stanje u granicama podnošljivog. Svi delovi urbanog područja opštine su pokriveni sakupljanjem otpada jednom nedeljno. Nije dobro stanje što se tiče odnosa stranaka prema smeću, pogotovu se to odnosi na smeće iz radnji i objekata proizvodno-uslužnog karaktera. Ovde treba napomenuti i nedovoljan broj posuda za smeće kao i njihovu neadekvatnost. Takođe treba pomenuti i neuređenost prostora na kojima se nalaze posude za smeće. Potrebno je uraditi katastar rasporeda posuda pored stambenih zgrada u cilju nesmetanog prilaza posudama. Broj vozila za odvoženje smeća što se tiče tipova i asortimana je nedovoljan. Najgore stanje je na deponiji jer ista ni lokacjiski ni svojom opremljenošću ne predstavlja deponiju već smetlište. Otpad se odlaže na smetlištu koje ne odgovara lokacijski, a nije ni po propisima. Dnevna količina sakupljenog smeća je oko 100 m3. Broj obuhvaćenih korisnika uslugom organizovanog sakupljanja smeća je oko 8.200 domaćinstava. Za odlaganje otpada koriste se kontejneri i ima ih 250. Većina od njih je dotrajala, a veliki deo stradao nemarnim odnosom korisnika usluga paljenjem istih kao da oni ne pripadaju nama. Kante za smeće u 90% slučajeva su neadekvatne. Sadašnje smetlište se nalazi uz sam grad u aluvijonu Toplice, kroz deponiju protiču vode. Jedino što je u zadnje vreme urađeno je da se smeće permanentno prekriva inertnim slojem. Otpad dolazi na deponiju bez ikakvog prethodnog tretmana. Za otpad iz industrije ne postoje podaci o njegovom sastavu, opasnosti, mogućnosti reciklaže i vraćanja u proizvodni proces. Nema dovoljno podataka o biohazardnom otpadu i može se reći da stanje u ovoj oblasti nije zadovoljavajuće pre svega u odnosu prema postupanju na mestu nastajanja ovog otpada.

64

Buka i vibracije

Izvori industrijske buke su smešteni pretežno u zatvorenim halama, što predstavlja buku na radnom mestu i izaziva profesionalna oboljenja čula sluha i štetno utiče na čovečije organe i organske sisteme. Izvori industrijske buke u Prokuplju su metalska i tekstilna industrija (Fabrika obojenih metala, Fiaz-Industrija azbestnih proizvoda), kovačnice, limarske radionice, ispitivanja motora i sl. Teške mašine u građevinarstvu (Tasić KOP), rad pneumatskog čekića ( PZP Niš), drobljenje građevinarskog materijala i miniranje terena (Binačka Morava, DP Univarzalpromet) i sl., koji dovode do ugrožavanja ne samo neposredno radnike, nego i životnu sredinu. Nivo buke u industriji je u oblasti 50-1000 Hz, mada može premašiti i 100 dB. Drumski saobraćaj predstavlja na teritoriji opštine Prokuplje najučestaliji izvor buke i učestvuje sa 70-80%. Grad ne poseduje zaobilaznicu tako da magistralni put prolazi skoro kroz centar grada. Treba naglasiti da pored automobila, kroz sam grad prolaze autobusi i teški kamioni sa dizel mašinama, koji kao takvi predstavljaju izvore snažne buke. Buka putničkih i teretnih vozila je rezultat rada brojnih složenih sistema koji se mogu svrstati u više izvora. Osnovni je mehaničke prirode, buka koja potiče od kretanja unutrašnjih i spoljašnjih sastavnih delova motora u procesima usisavanja, sagorevanja i izduvavanja ostatka smeše goriva i vazduha. Ne manje važni izvori buke su i transmisija, karoserija i gume vozila i ova buka prvenstveno zavisi od konstrukcije vozila ili položaja motora, razlike u snazi motora i opremi. Iako je najveći nivo buke u najprometnijim ulicama, tranzitnim pravcima i industrijskim zonama, ne treba zanemariti buku koja se javlja i u stambenim četvrtima u užem i širem centru grada. Šinska vozila takođe stvaraju veliku buku. U blizini pruge može se izmeriti nivo buke iznad 90 dB, naročito pri većim brzinama, pri čemu treba naglasiti da se radi o starim vozovima koji kao takvi proizvode buku i do 95 dB.

10. Turistički resursi

U prethodnom periodu Opština Prokuplje nije, na žalost, pridavala značaj turizmu i nije videla interes za ulaganja u ovu oblast. Dokazi za to su: zapušten hotel prepušten privatniku, uništeno odmaralište u Ajdanovcu, zanemaren i zaboravljen najznačajniji objekat –‘’Savićevac'' na Hisaru, nepostojanje strateških planova, itd. Tek 2005. godine opština počinje da ozbiljnije posvećuje pažnju turizmu, ali posledica

dosadašnjeg nemara je i činjenica da se u Strategiji razvoja turizma Republike Srbije nigde ne pominje naša opština što može imati reperkusije na dalji razvoj ove veoma važne privredne grane. Ovaj nedostatak može se nadoknaditi hitnim definisanjem pozicije i prepoznatljivosti opštine Prokuplje u turizmu - izradom promotivne brending strategije. To je prvi korak do cilja - pozicioniranje Prokuplja kao poželjne i atraktivne turističke destinacije. Promotivnu brending strategiju (PBS) bi sprovela novoosnovana Služba za turizam pri Turističko-sportskom centru Prokuplja. PBS bi obuhvatao i opsežni pregled svih potencijalnih turističkih destinacija, trenutno stanje i mogućnosti za ulaganje i kasniju afirmaciju. Sprovođenje promotivne brending strategije podrazumevalo bi izradu CD prezentacije Prokuplja, turističke mape Prokuplja i brošura za konkretne destinacije. Da bi uopšte razmišljali o tom cilju potrebno je urediti glavne turističke destinacije – putnu, komunalnu i turističku infrastrukturu. Aktuelne destinacije za planinski, lovni, rekreativni, a u perspektivi zimski i ruralni turizam je Beli Kamen, sportski i gradski turizam je kompleks Hisar, planinski i zimsko-rekreativni Jastrebac i banjski ''Suva

česma“.U ovim reonima potrebno je izraditi planove i projekte za izgradnju ili popravku komunalne, putne i turističke infrastrukture. Nakon utvrđivanja prioriteta pristupilo bi se ulaganjima, izgradnji i opremanju pojedinih destinacija. Da bi Prokuplje moglo da primi i ugosti veći broj turista, osnovni uslov je izgradnja smeštajnih kapaciteta ili dogradnja i prilagođavanje postojećih kapaciteta.U međuvremenu je potrebno uvesti sistem trajne edukacije i obuke zaposlenih u turizmu, ugostiteljstvu i uslugama. U zavisnosti od potreba i mogućnosti prilagoditi sistem i vrstu edukacije. Za zaposlene u Turističko-sportskom centru potrebno je organizovati seminare i kurseve za učenje stranog jezika, vodičke službe, savremenih komunikacija u turizmu i sl., u saradnji sa Turističkom organizacijom Srbije, univerzitetskim ustanovama i nevladinim sektorom.U saradnji sa republičkim organima potrebno je svesti na minimalni nivo prisustvo sive ekonomije u sektorima usluga, ugostiteljstva i trgovine.Veoma je važno da se osmisle i implementiraju mere i postupci zaštite i održavanja glavnih prirodnih i kulturno-istorijskih resursa, posebno na pomenutim destinacijama. Lokalitet Hisar Problem vlasništva ''Savićevca'' treba rešiti pred nadležnim sudom kako bi ceo objekat bio u nadležnosti lokalne samouprave, odnosno Turističko-sportskog centra. Samo čitav objekat bi odgovorio potrebama turizma i imao bi svoju potpunu funkciju. U objektu se mogu koristiti sobe za prenoćište do 12 osoba.

65

Ulaganjem na ovom lokalitetu, u saradnji sa Zavodom za zaštitu spomenika kulture omogućilo bi se da srednjevekovna Jug Bogdanova tvrđava dobije nove sadržaje od kojih je najvažnija letnja pozornica. Završetak trim staze, kao i njeno osvetljavanje dodatno bi doprinelo atraktivnosti Hisara. Na mestu gde Toplica teče „uzvodno“ (epigenija) treba napraviti etno restoran-vodenicu. Završetkom ovog projekta, sa postojećom halom, teniskim terenima i bazenom u neposrednoj blizini bila bi zaokružena turistička ponuda na ovom lokalitetu. Lokalitet Beli Kamen Početkom proleća 2007. neophodno je završiti adaptaciju postojećeg planinarskog doma- rekreativnog centra ''Beli kamen'' - glavnog turističkog centra ovog lokaliteta. U prvoj fazi, adaptacijom Doma, stvorili bi se uslovi za odmor, rekreaciju i prenoćište četrdesetak gostiju. Postoje brojne mogućnosti izgradnje turističke infrastrukture na ovom prostoru: adaptacija osnovne škole za školu u prirodi, uređivanje arheoloških lokaliteta (Rgajski grad, brana na Zlati), uređivanje i opremanje terena za organizaciju izleta, izgradnja ski staza, pešačkih staza, staza za sankanje i sl. Potrebno je uraditi urbanistički plan za pomenutu lokaciju u okviru koje je potrebno dozvoliti privatnoj inicijativi gradnju turističkih objekata u skladu sa urbanističkim planom kako bi se očuvao eko sistem na ovom lokalitetu. S obzirom da se radi o ekološki čistom prostoru, kao prateći sadržaji nameću se: proizvodnja ekološki zdrave hrane, sakupljanje i distribucija lekovitog bilja kao i izrada turističkih suvenira sa motivima iz ovog kraja. Veoma bi bilo značajno ulaganje u sportski turizam i izgradnja sportskih terena za visinske pripreme sportista sa pratećim sadržajima. Takođe bi prioritetno bilo asfaltiranje puta do Bubličkog jezera i uređenje obale jezera kao i zabrana divlje gradnje i zagađenje jezera otpadnim vodama. Da bi se sve ovo ili neki od ovih sadržaja i mogućnosti iskoristili neophodno je postojanje i izgradnja bolje putne mreže od postojeće. Neophodno je ulagati u turističke kadrove, vodičku službu, signalizaciju ka turističkim destinacijama kao i prezentacije čitave turističke ponude putem kataloga, mapa, CD-a, sajt prezentacija, kao i učešće na sajmovima turizma. Lokalitet Rastovničko jezero

Na svega 2 km od grada nalazi se Rastovničko jezero, veoma interesantna i atraktivna lokacija, pogodna za razvoj turizma, čiji potencijali u prethodnom periodu nisu adekvatno sagledani i iskorišćeni. Da bi na pomenutom lokalitetu došlo do razvoja turizma neophodno je preduzeti sledeće:

• uraditi urbanistički plan; • napraviti projektnu dokumentaciju sa svim pratećim sadržajima za izgradnju sportsko-rekreativnog i

turističkog centra; • poboljšati saobraćajnu infrastrukturu.

10.1. Broj posetilaca Tabela 93. Broj i struktura turista i ostvarenih turističkih noćenja, 2005. Opština Okrug Srbija

ukupno 2264 24588 2.006.488 domaći 2104 24251 1.537.646 Broj turista strani 160 337 468.842 ukupno 3175 158620 6.592.622 domaći 2733 157708 5.577.310 Broj noćenja strani 912 442 1.015.312 ukupno - - 3,3 domaći 1.3 6.5 3,6 Prosečan broj

noćenja strani 2.8 2.7 2,2

66

10.2. Smeštajni kapaciteti Od smeštajnih kapaciteta treba navesti Hotel Hameum koji je lociran u strogom centru grada kao i kapaciteti na lokalitetu Hisar udaljenom oko 300 metara od centra grada. Pored navedenih postoje i smeštajni kapaciteti motelskog tipa.

11. Kultura U Prokuplju aktivno rade i doprinose kulturnom životu sledeće ustanove i institucije: Dom kulture ''Radivoj Uvalić Bata”, Narodna biblioteka ''Rade Drainac”, Narodni muzej Toplice, Crkveni hor Svetog Prokopija, Gimnazijski pozorišni studio, dečija likovna kolonija ''Sunce'', Kulturno umetničko društvo ''Svetislav Mirković Nenad” iz Male Plane, Udruženje likovnih umetnika Toplice, a povremeno kulturne manifestacije organizuju i razna udruženja građana odnosno nevladine organizacije. Raslojavanje, siromašenje društva i ekonomska nestabilnost stvorili su poremećen sistem vrednosti. Objekti u kojima deluju ustanove bile su društvena svojina, a usled nerešenih vlasničkih pitanja i dugogodišnjeg neulaganja oni su u veoma lošem stanju. Opremljenost prostorija je slaba, oprema je zastarela, a nivo upotrebe savremenih tehnologija nizak. Ekonomska situacija organizatore sadržaja čini nesamostalnim i uslovljenim, a programe konzumentu nedostupnim. Ne postoji organizovano i priznato obrazovanje za menadžment u kulturi i umetnosti. Ne postoji saradnja između ustanova međusobno i sa obrazovnim ustanovama. Primetna je neinformisanost o potrebama i željama konzumenata. Takođe, nedovoljno je razvijeno oglašavanje, a situaciju otežava nedovoljna zainteresovanost i uključenost medija. Najvažniji problemi i planovi razvoja kulture prokupačkih institucija vezani su za prostor, materijalno-finansijske uslove i kadrovski potencijal institucija, kao i organizacionu modernizaciju.

Institucionalni kapacitet

Dom kulture ''Radivoj Uvalić Bata” nastao je 1975. udruživanjem umetničkih društava odnosno udruženja građana: Amaterskog pozorišta, Kulturno umetničkog društva ''Abrašević'' i Književnog društva ''Rade Drainac”. Poslednjih deset godina ovakva organizacija ne deluje efikasno, ne omogućava svim akterima kulturnog života ravnopravan tretman i ne pruža kulturne usluge na zadovoljavajućem nivou. Utisak je da je način organizacije zastareo, da ometa i usporava razvoj i motivaciju sekcija. U Domu kulture zaposleno je ukupno 19 radnika. Usled nedostatka materijalnih sredstava i slobodnog vremena amatera zbog borbe za egzistenciju, došlo je do degradacije kvaliteta kulturnog sadržaja. Pored ovih problemi su i: neefikasnost i glomaznost trenutnog sistema organizacije Doma kulture, nezadovoljstvo postojećim sistemom samih sekcija (naročito raspodelom budžetskih sredstava), birokratizam upravljanja i usporenost sistema, nepostojanje linearne odgovornosti za stanje u kulturi, nedostatak kontakata sa međunarodnim i republičkim finansijskim institucijama i donatorima, nerazvijenost menadžerskog i tržišnog pristupa, nefleksibilnost za uključivanje novih grupa u rad, zastarelost i pravni nedostatak postojećeg Statuta (sadašnji Statut usvojen je samo od strane Upravnog odbora 1992.), nepostojanje trajnih i prepoznatljivih projekata u kulturi, nedefinisanje kvalitetnih sadržaja i njihova nepravilna verifikacija, odsustvo verodostojne analize ostvarenog programa i potreba za trajnim rešenjem koje zadovoljava kulturne stvaraoce i motiviše ih za bolji rad. U okviru Doma kulture postoji i bioskop (400 sedišta, u 2005. je bilo 3373 prodate karte) koji godinama posluje na granici rentabilnosti, evidentan je nedostatak sredstava za kvalitetnije savremene filmove kao i loši materijalno-tehnički uslovi za emitovanje filmova. Povrh svega, usled decenijskog parničnog spora za vlasništvo nad zgradom, objekat Doma kulture je ubrzano propadao tako da je danas u potpuno neupotrebljivom stanju. Narodna biblioteka ''Rade Drainac'' je jedna od najstarijih ustanova u Prokuplju i Toplici, baštini tradiciju bibliotekarstva Građanske čitaonice iz 1909. Od 1973. u okviru biblioteke samostalno postoji Dečije odeljenje i izdvojeni punktovi u Žitnom Potoku i Maloj Plani. Knjižni fond ima oko 71500 knjiga od kojih se 25000 nalazi na Dečijem odeljenju. U 2005. bilo je 905 članova na odeljenju za odrasle i 990 članova na Dečijem odeljenju. Godišnji obim rada prokupačke biblioteke određen je poslovima proisteklim iz Zakona o

67

bibliotečkoj delatnosti, akcijama čiji su karakter i fizionomija prilagođeni potrebi lokalne sredine i sprovođenjem preporuka Narodne biblioteke Srbije u cilju afirmacije savremenog bibliotekarstva. Biblioteka je suočena sa velikim nedostatkom prostora: od svih matičnih biblioteka u Republici Srbiji ima najmanji prostor, svega 27% od standardom propisanog prostora za biblioteku ovog tipa. Deo fonda i periodika su u neuslovnom prostoru ,,depoa,, odnosno garaži i izloženi su nepovoljnim uslovima, tako da su skloni propadanju. Takođe, biblioteka nije u mogućnosti da osnuje Zakonom propisana odeljenja: periodike i stručne knjige. Narodni muzej Toplice je osnovan 1948. i nalazi se u zgradi stare pošte koja je pod zaštitom države-spomenik kulture od 1960. godine. U sastavu Muzeja nalazi se i galerija ''Boža Ilić” koja se nalazi u staroj zgradi, kući Maksimovića. Muzej poseduje Arheološku zbirku, postavku Toplički ustanak 1917. godine,

Postavku NOB-a, adaptiranu Gradsku sobu i Etnološku zbirku. Zgrada Muzeja zahteva restauraciju budući da krov prokišnjava, a Muzeju nedostaje prostor za smeštaj materijala-depo. Izložbeni prostor se zimi ne greje tako da je nedovoljno iskorišćen. Muzejska delatnost je zakonom uređena tako da su sve oblasti obuhvaćene odgovarajućim kadrovima i kustosima. Jedino što se u tom smislu može navesti je nedovoljna materijalno-finansijska podrška republičkih i opštinskih institucija. Od udruženja kojima nije osnivač Opština važno je spomenuti već gore navedene: Crkveni hor Svetog Prokopija, koji aktivno učestvuje u kulturnom životu opštine, osnovan je 1997. godine,

animira 50 članova, a ne prima finansijsko-materijalnu pomoć lokalne samouprave, kao i KUD ''Svetislav Mirković Nenad” iz Male Plane, koje kao jedino seosko društvo treba bolje sagledati u budućim budžetskim raspodelama. Osim realnog nedostatka prostora i materijalno-finansijskih sredstava evidentan je i nedostatak konkurentnosti ponude kulturnih programa pa je zato važno uvesti model konkursa za sredstva i podršku kvalitetnim projektima iz oblasti kulture na kojima bi ravnopravno učestvovale sve institucije, ustanove, udruženja i pojedinci. Planovi i prioriteti Crkvene opštine Prokuplje u saradnji sa lokalnom samoupravom su sledeći: IZGRADNjA HRAMA SVETOG ĐORĐA U PROKUPLjU – Prioritet u crkvenom životu zajednice i pomoći crkvenim velikodostojnicima svakako je izgradnja hrama Svetog Đorđa. Razlozi za to su mnogobrojni: udaljenost većine stanovništva od jedine crkve u gradu, dalje proširenje grada u ovom pravcu, prisustvo moštiju svetog Đorđa u Prokuplju kao i višedecenijska inicijativa građana koja potiče još iz predratnog doba. Do sada je izabrana lokacija u dvorištu Doma starih, izvršeno je snimanje terena i poslat zahtev za saglasnost Ministarstvu za rad i socijalna pitanja kao i Direkciji za imovinu Republike Srbije. Posle ove procedure treba osnovati Fond za izgradnju hrama Svetog Đorđa i vršiti logističku podršku izgradnji. MANASTIR SV. ĐORĐA ''AJDANOVAC”- Manastir iz 1320. je veoma lep, sa očuvanim i zanimljivim živopisom. Idejna rešenja i projekti vezani za manastir odnose se na dalju konzervaciju u cilju očuvanja fresaka, proširenje i popravku konaka kao i podrška projektima lokalne samouprave za obnavljanje i popravku Dečijeg odmarališta pored manastira. CRKVA SVETOG PROKOPIJA U PROKUPLjU - U sklopu crkvenog kompleksa nalaze se parohijski dom, iskopine rimskih termi iz III veka, krstionica i petobrodna crkva u kojoj se nalaze mošti Sv. Prokopija i delovi moštiju Sv. Đorđa. Zanimljiv je ikonostas, freskoslikan je svod crkve i manji ostaci fresaka unutar nje. Planira se izgradnja konaka, biblioteke i pratećih prostorija. CRKVA JUG BOGDANA ILI LATINSKA CRKVA – Hram je iz XIV veka. Od izuzetne je važnosti zaštita brojnih fresaka koje se nalaze u crkvi i zato je potrebna hitna popravka krova koji je u veoma lošem stanju i prokišnjava. CRKVA SVETIH ARHANGELA U KONDžELjU - Izgrađena u XIX veku, na temeljima crkvice iz nemanjićskog perioda, nalazi se tik pokraj magistralnog puta Prokuplje- sklopu crkvenog kompleksa je i česma i savremen konak sa pet udobnih apartmana i 12 ležajeva. Trudom i zalaganjem starešine crkve, protojereja Mladena Simića u planu je freskooslikavanje crkve čime bi ova svetinja dobila puni sjaj. SEOSKE CRKVE OPŠTINE PROKUPLjE- Pored nabrojanih glavnih hramova na teritoriji opštine se nalaze i brojne manje seoske crkve koje je potrebno zaštititi od propadanja naročito u većim i perspektivnim seoskim sredinama. Starije crkve se nalaze u selima Donja Rečica, Džigolj, Žitni Potok, Petrovac. U toku je izgradnja crkvi u mnogim većim selima koje treba pomoći svake godine u skladu sa mogućnostima Opštine: Mala Plana, Donja Trnava, Reljinac, Kostajnica. Na žalost, potpuno je srušena i pred nestankom čuvena crkva u Bulatovcu, na samom raskršću okolnih sela. Ova ulaganja bila bi u skladu sa strategijom očuvanja sela i ostanka seoskog stanovništva na ovom području.

68

Tabela 94. Broj bioskopa, bioskopskih sedišta, projekcija i posetilaca, 2005. Opština Okrug Srbija Broj bioskopa 1 2 120 Broj sedišta u bioskopskim salama 401 908 48.398 Broj projekcija 123 173 59173 Broj posetilaca 3000 7000 1.720.223 Iskorišćenost bioskopskih sala (%) 7 9 7,1 Broj posetilaca na 1000 stanovnika 7 8 25

12. Lokalni razvoj u relaciji sa regionalnim i državnim strateškim dokumentima Opština Prokuplje je 29.marta 2008.god. usvojila Strategiju održivog razoja, u okviru koje su dokumenti Strategija za lokalni ekonomski razvoj, LEAP i Lokalni plan akcije za decu. Imati jasnu strategiju razvoja je jedan od glavnih koraka ka lokalnom ekonomskom razvoju, kako bi se uposlili postojeći i razvili novi privredni kapaciteti, stvorili uslovi za nove investicije, poboljšala produktivnost i konkurentnost lokalnih privrednih subjekata, smanjila nezaposlenost i povećao životni standard građana. Ekonomske prilike u opštini, nakon što su postignuti određeni rezultati procesa rekonstrukcije i privatizacije, nisu na nivou sa kojim bi bili zadovoljni građani, poslovni sektor i lokalna zajednica. Zbog toga se započelo sa prvim koracima ka stvaranju efikasnog poslovnog ambijenta i nastala je inicijativa za izradu Strategije lokalnog ekonomskog razvoja. Pokazalo se da su kvalitet i inovativnost proizvoda i usluga bitni faktori konkurentnosti kako na domaćem tako i na svetskom tržištu, a zadovoljavajuća konkurentnost prokupačke privrede bila bi ona koja će omogućiti rastuće efekte proizvođača (rast profita) kao i odgovarajuću klimu za direktne strane investicije. Opština Prokuplje poseduje velike prirodne potencijale koji nisu u dovoljnoj meri iskorišćeni, a Strategija lokalnog ekonomskog razvoja ima za cilj da analizira postojeće razvojne mogućnosti, izvrši njihovu valorizaciju i utvrdi smernice za njihovo što kvalitetnije korišćenje. Radi što bolje realizacije ovog cilja neophodna je saradnja javnog, privatnog i nevladinog sektora. Strategija lokalnog ekonomskog razvoja Opštine Prokuplje izrađena je za period od 2007 -2011 godine. Strateški plan sadrži deo koji se tiče profila zajednice i strateški deo koji obuhvata ključne oblasti razvoja, ciljeve, projekte i akcione planove. Strategija za lokalni ekonomski razvoj u skladu je sa Nacionalnom strategijom Srbije , Strategijom za smanjenje siromaštva, Višegodišnjim indikativnim planskim dokumentom.

69

Kancelarija za lokalni ekonomski razvoj i implementaciju projekata Opština Prokuplje

Tatkova 2/32 18400 Prokuplje +381 27 329 703

ledoffice@prokuplje.org.rs www.prokuplje.org.rs